ภูมิปัญญาจากมาตุภูมิบ้านดงบัง

ภูมิปัญญา
จากมาตุภูมิ
บ้านดงบัง

ป่าไม้เขียวขจี ลำชีแสนสวย
ห้วยสันโดดน้ำใส มากมายสัตว์ป่า
นานาสัตว์น้ำ เห็ดผึ้งทามหลายหลาก

ประวัติหมู่บ้าน

บ้านดงบังเดิมย้ายมาจากอำเภอยางชุมน้อยมาตั้งหมู่บ้านอยู่ บ้าน ควน และต่อมาได้มา
ตั้งหมู่บ้านอยู่ที่โนน เป็นที่ทำมาหากินได้ง่ายขึ้นมีทั้งปาและ แม่น้ำป๊อยู่ใกล้และตั้งชื่อว่า
หมู่บ้านดงบัง ในสมัยนั้น สมัยเมื่อประมา ๒๐๐ ปีที่ผ่านมา

ภูมิประเทศและภูมิอ

บ้านดงบัง หมู่ที่ 2 เป็นบ้านที่น บที่ตั้งอยู่บนเนินมี อุดมสมบูรณ์ ล้อมรอบ มีลำห้วยสองแห่ง คือ ห้วย
สันโดษตอนบนและท้ายราง ภูมิอากาศบ้านจานน้ อย ในช่วง 4 ปี มี 7 8 : ร้อน ๆ และดูหนาวในฤดูร้อน
อุณหภูมิเฉลี่ยอยู่ที่ ๓๒ องศาเซลเซียส ฤดูฝนจะมีฝนตก -ระมาณ 6 เดือน (ดูหนาวอุณหภูมิเฉลี่ยอยู่ ที่

๒๕ องศาเซลเซียส

ที่ตั้งอาณาเขต

บ้านดงบัง หมู่ที่ ๔ อยู่ห่างจากอำเภอค้อวัง
ระยะทาง ๑๒ กิ และห่างจังหวัดยโสธร ๕๕
กิโลเมตร มีอาณาเขตติดต่อดังนี้ จดกัน
แม่น้ำ ทิ เหนือ จดกับ บ้านควน ต. อ้อม อ.
ค้อวัง จ. ยโสธร • ทิศใต้ • ทิศตะวันออก จด
กับ บ้านแจนแลน ต. กุดน้ำใส อ.ค้อวัง
จ.ยโสธร • ทิศตะวันตก จุดกับ ห้วยสันโดด

วิถีชีวิต

การทำเกษตรกรรม

ผู้คนส่วนใหญ่จะประกอบอาชีพการทำไร่ ทำนา ทำสวน ปลูกมันสำปะหลัง
เลี้ยงสัตว์ เลี้ยงโค กระบือ และมีอาชีพเสริมคือ รับจ้างทั่วไป ก่อสร้าง รายได้ใน
แต่ละปีมาจากการทํานา ปลูกมันไปขาย ก็จะมีรายได้จากตรงนี้ในแต่ละปี เป็นชี

ที่ มีรายได้อีกอาชีพหนึ่งที่สามารถหาเลี้ยงครอบครัวได้

การเป็นอยู่

การเป็นอยู่ของชาวบ้านคือ อยู่อย่างเรียบง่าย เอื้อเฟื้ อเผื่อแผ่เปรียบ
เสมือนเป็น ญาติพี่น้ องกัน มีน้ำใจต่อกันช่วยเหลือกันในยามลำบาก และ

ชาวบ้านก็ใช้ชีวิต แบบพอเพียง

การคมนาคม

การเดินทางเข้าหมู่บ้าน



เดินทางห่างจากตัวจังหวัด 55.7 กิโลเมตร ถนนจากตัว
อำเภอเข้าสู่หมู่บ้านมีระยะทาง 9 กิโลเมตรและถนน
จากตำบลเข้าสู่หมู่บ้านมีระยะทาง6.3 กิโลเมตร

การสร้างบ้านเรือน

การสร้างบ้านเรือนในอดีต ส่วนมากจะสร้างไว้ เพื่อ
อยู่อาศัย มีลักษณะเป็นบ้านไม้เรือนไทย ยก ใต้ถุนสูง
เพื่อให้อากาศ สามารถถ่ายเทได้สะดวก และช่วย
ป้องกันน้ำท่วมได้อีกด้วย นิยมการปลูก บ้านเป็นหมู่
หรืออยู่ติดกันเป็นชุมชน เพื่อสะดวก และการพึ่งพากัน
นอกจากนี้ยังมีลักษณะอีกอย่างของบ้าน เรือนไทยที่
โดดเด่น คือ รูปทรงบ้านที่เป็น ระเบียบ ไม่ซับซ้อน
บริเวณหน้าเรือน จะเป็นพื้น ที่คปร่งรับลม ดังนั้น
ลักษณะของบ้านเรือนไทย ในอดีต จึงเป็นการแสดงให้
เห็นถึงภูมิปัญญา ของคนในสมัยก่อน ปัจจุบันมีการ
สร้างบ้านเรือนเปลี่ยนไป บ้าน เรือนไทยแบบในสมัย
โบราณก็เริ่มมีการเปลี่ยน เนื่องมากจากการรับ
วัฒนธรรมมาจากต่าง ประเทศ การปลูกสร้างบ้าน
เรือนไทยสำหรับคน ไทยในยุคปัจจุบัน จะมีการ
ประยุกต์อาคารบ้าน เรือนไทยให้เข้ากับประโยชน์ที่จะ
ใช้ การสร้าง บ้านเรือนไทยตามแบบฉบับดั้งเดิมนั้นจะ
ลดน้อย ลงหรืออาจจะยกตัวบ้านเก่าขึ้นสร้าง หรือต่อ
เติม เข้าไปเพื่อความแข็งแรง ทำให้ส่วนใหญ่เป็นบ้าน
ปูนหรือเป็นตึกสูงอย่างคอนโดมากกว่า

การกิน การแต่งกาย

การกินอาหารของชาวบ้านเน้นเรียบง่าย เป็นอาหารที่ การแต่งกายของชาวบ้านขี้เหล็ก เน้น
สามารถหาได้ตามหมู่บ้านเช่น ผักสวนครัวที่ปลูกไว้ทำกิน หรือ เรียบง่ายสวมใส่สบาย แต่จะมีบ้างบาง
ครั้งที่ แต่งตามวัฒนธรรมของชาวอีสาน
ปลูกไว้ขายเป็นผักปลอดสารพิษ และเป็นอีกหนทาง ในการ ในตอนงานบุญหรืองานมงคล ตามกาละ
สร้างรายได้ให้แก่ตนเองและครอบครัวได้ มีการเลี้ยงสัตว์ เช่น เทศะและ ความเหมาะสม ซึ่งมีการเปลี่ยน
ไก่ เป็ด เพื่อเก็บ ไข่มาใช้ในการประกอบอาหารในแต่ละวันหรือ
สามารถขายให้เพื่อนบ้านใกล้เรือนเคียง ได้ นี่ก็เป็นอีกหนทาง ไปตามยุคสมัยของปัจจุบัน
ในการสร้างรายได้เช่นเดียวกัน และยังอาหารที่คนในหมู่บ้าน
สามรถหาได้จากป่าใกล้หมู่บ้านเช่น เห็ด และไข่มดแดงเป็นต้น

สาธารณูปโภค

แหล่งน้ำธรรมชาติและแหล่งน้ำที่สร้างขึ้นในหมู่บ้านเป็นการพัฒนาแหล่งน้ำ เพื่อ
การเพาะปลูก การช่วยให้เกษตรกรทำการเพาะปลูกได้อย่างสมบูรณ์ และมีไฟฟ้า

นําปะปา ใช้กันอย่างทั่วถึง

ห้วยสันโดด หนองเบ็น

แนวทางการ 1.การพัฒนาแหล่งน้ำกินน้ำใช้
พัฒนาหมู่บ้าน 2.การพัฒนาคุณภาพชีวิต

3. การสร้างจิตสำนึกในการพัฒนาหมู่บ้าน
4.การป้ องกันและปราบปรามยาเสพติด
5.สนับสนุนการปลูกพืชเลี้ยงสัตว์
6.รณรงค์ป้ องกันโรคเอดส์
7.การพัฒนาอาชีพ ฝีมือแรงงาน
8. ด้านเศรษฐกิจและโครงสร้างพื้นฐาน
9.ด้านทรัพยากรและสิ่งอวดล้อม
10.สนองนโยบายของรัฐทุกเมื่อ
11.ด้านเศรษฐกิจพอเพียง

สถานที่สำคัญ
ของหมู่บ้าน

ดอนปู่ตา

วัดบ้านดงบัง

วัดศรีอุทัย

โรงเรียน
สหประชาสรร

ประเพณี

บุญบั้งไฟ

ประเพณีบุญบั้งไฟเป็นประเพณีที่ขึ้นชื่อของ
จังหวัดยโสธร ซึ่งหมู่บ้านดงบังก็มี การจัดงานนี้
ขึ้น มีการจัดขบวนแห่บั้งไฟ การเซิ้งบั้งไฟ แสดงให้
เห็นถึงวิถีชีวิต ในการเชิงบุญบั้งไฟหรือการฟ้อน
เช่น การเกี่ยวข้าว การทอดแหหาปลา และ แสดง
ให้เห็นถึงความเชื่อของคนในหมู่บ้านที่มีต่อการจัด
บั้งไฟว่าเป็นการขอฝน ต่อมา จากเรื่องพญาคัน
คาก ผู้ต่อสู้ชนะพญาแถนและขอให้พญาแถน
บันดาลให้ ฝนตกต้องตามฤดูกาล เมื่อถึงฤดูทำนา
ก็จะขอฝนมาทำนา ก็ส่งสัญญาณบอก พญาแถน
ด้วยการจุดบั้งไฟ บั้งไฟแต่ละอันจะมีขนาดที่แตก
ต่างกันและมีการ ตกแต่งอย่างสวยงามด้วย
ลวดลายที่สวยงาม

ผ้าป่าสามัคคี

ผ้าป่ าที่มีการแจกฎีกาบอกบุญ
ไปตาม สถานที่ต่างๆ ให้ร่วมกัน

ทำบุญแล้วแต่ศรัทธา โดยจัด
เป็นกองผ้าป่ามารวมกัน จะเป็น
กี่กองก็ได้ เมื่อถึงวันทอด จะมี
ขบวนแห่ผ้าป่ ามารวมกันที่วัด

อย่างสนุกสนาน บางที่จุด
ประสงค์ ก็เพื่อร่วมกันหาเงิน
สร้างถาวรวัตถุต่างๆ เช่น โบสถ์
วิหาร ศาลาการเปรียญ และ

อื่นๆ ฯลฯ

บุญกฐิน

ในทุกๆปีหมู่บ้านจะมีบุญกฐิน) เป็นงานบุญ
ประจำปีเป็น ประเพณีที่สืบทอดกันมาจากรุ่นสู่
รุ่น และมีชาวบ้านมาช่วยกันจัดตกแต่งศาลา
หรือสถานที่ ที่จะทำบุญ จัดเตรียมเครื่องสัก
การะ ดอกไม้ ธูปเทียน

วัฒนธรรม

การทำบุญตักบาตรในวันพระ

ในทุกๆวันพระหรือวันสำคัญทางศาสนา จะมีการทำบุญ
ตักบาตร เพื่อเป็น ศิริมงคลให้ตนเองและครอบครัว และ
เป็นการสร้างกุศล ถือว่าเป็นการแผ่ส่วน กุศลให้กับญาติผู้
ล่วงลับไปแล้วด้วย โดยเชื่อกันว่าอาหารที่ถวายไปนั้นจะส่ง
ถึงญาติผู้ล่วงลับด้วย

ภาษาที่ใช้สื่อสาร

ภาษาที่ใช้สื่อสารกันของชาวบ้านขี้เหล็กนั้น เป็นภาษาลาวตะวัน
ตก ภาษาอีสาน) หรือภาษาถิ่น เพื่อความสะดวกสบายในการ
สื่อสารและเป็นภาษาที่เข้าใจง่าย

แหล่งการเรียนรู้

ศาลากลางหมู่บ้าน ที่ทำการผู้ใหญ่บ้าน

วัดบ้านดงบัง

ภูมิปัญญาจากมาตุภูมิ
บ้านดงบัง

กลุ่มสาระการเรียนรู้ภาษาไทย



จัดทำโดย
นางสาสณัฐนิขา ลุนหล้า
ชั้นมัธยมศึกษาปีที่๕/๓ เลขที่๑๘



เสนอ



คุณครูอนุชัย หัวดอน