กิ่ง

หลักสูตรการฝึกอบรม

“การขยายพันธ์พืช”

สาขาสังคมศึกษา คณะมนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์
มหาวิทยาลัยราชภัฏสุรินทร์

หลักสูตรการฝึกอบรม
“การขยายพันธ์พืช”
สาขาสังคมศึกษา คณะมนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์
มหาวิทยาลัยราชภัฏสุรินทร์

เศรษฐกิ จพอเพี ยงเป็ นปรั ชญาที่ พระบาทสมเด็ จ
พระเจ้ าอยู่ หั ว ทรงพระราชดำรั สชี้ แนะแนวทางการดำรง
อยู่ ของการปฏิ บั ติ ตนของประชาชนในทุ กระดั บให้ ดำเนิ น
ชี วิ ตไปในทางสายกลาง โดยเฉพาะการพั ฒนาเศรษฐกิ จ
พอเพี ยง หมายถึ ง ความพอประมาณ ความมี เหตุ มี ผล
รวมถึ งความจ าเป็ นที่ จะต้ องมี ระบบภู มิ คุ้ มกั นในตั วที่ ดี
พอสมควรต่ อ ผลกระทบใดๆอั นเกิ ดจากการ
เปลี่ ยนแปลงทั้ งภายนอกและภายใน

ทั้ งนี้ จะต้ องอาศั ยความรอบรู้ ที่ เหมาะสมดำเนิ น
ชี วิ ตในแต่ ละวั น พร้ อมทั้ งสามารถนำแนวคิ ดตามหลั ก
ปรั ชญาของเศรษฐกิ จพอเพี ยงไปใช้ ใน ชี วิ ตประจำวั นได้

สารบัญ หน้า

เรื่อง 3

หลักสูตรการฝึกอบรม 5
เนื้อหาการฝึกอบรม 5
11
การขยายพันธ์ุพืช 12
การดูแลผักในระยะต่างๆ 13
แบบทดสอบ
เฉลยแบบทดสอบ 14
ประวัติวิทยากร 15
บรรณาณุกรม

หลักสูตรการฝึกอบรม
“การขยายพันธ์พืช”

สาขาสังคมศึกษา คณะมนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์
มหาวิทยาลัยราชภัฏสุรินทร์

วัตถุประสงค์โครงการ
1. นำกรอบแนวคิดปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียงและเกษตรทฤษฏีใหม่

เป็นสาระหลักในการดำเนินงาน
2. ใช้กระบวนการจัดการความรู้เป็นวิธีการในการสร้างสรรค์กระบวนการ

เรียนรู้
3. ใช้ชุมชนเป็นพื้นฐานการเรียนรู้ ทั้งระดับตัวบุคคล และระดับชุมชน
4. ยึดแนวทางการดำเนินงานโดยใช้ชุมชนเป็นฐาน

ระยะเวลาของหลักสูตร
ฝึกอบรมภาคทฤษฎีจำนวน 1 ชั่วโมง
ฝึกอบรมภาคปฏิบัติจำนวน 6 ชั่วโมง

คุณสมบัติผู้เข้าอบรม
1. กลุ่มเป้าหมายผู้ที่ไม่มีอาชีพ
2. กลุ่มเป้าหมายผู้มีอาชีพและต้องการพัฒนาอาชีพ
3. ผู้ที่สนใจการพัฒนาผลิตภัณฑ์

ระยะเวลาของหลักสูตร

เนื้อหาวิชา ประกอบด้วยวิชาหลัก ดังนี้
1. ขั้นตอนการขยายพันธุ์พืช
วัตถุประสงค์ รู้ขั้นการฝึกปฏิบัติการขยายพันธุ์พืช
คำอธิบายรายวิชา ศึกษาขั้นการฝึกปฏิบัติการขยายพันธุ์พืช
2. การดูแลผักในระยะต่างๆ
วัตถุประสงค์ รู้วิธีการดูแลผักในระยะ
คำอธิบายรายวิชา ศึกษาวิธีการดูแลผักในระยะต่างๆ
3. การวัดและประเมินผล
1. แบบทดสอบก่อนและหลังการฝึกอบรม
2. ประเมินความรู้ ความสามรถและศักยภาพในการปฏิบัติงานของ
ผู้รับการฝึกอบรม

ผู้จัดทำหลักสูตร
1. นางสาวพนิดา โชติช่วง นักศึกษาชั้นปีที่ 2 สาขาวิชาสังคมศึกษา

ลงชื่อ ......................................................... ผู้ขออนุมัติหลักสูตร
( นางสาวพนิดา โชติช่วง )

ลงชื่อ ......................................................... ผู้อนุมัติหลักสูตร
( อาจารย์ภัทระ อินทรกำแหง )

อาจารย์ประจำสาขาวิชาสังคมศึกษา

เนื้อหาวิชา

การขยายพันธ์ุพืช

การขยายพันธุ์พืช หมายถึง วิธีการที่ทำให้เกิดการเพิ่มปริมาณของต้น
พืชให้มากขึ้น เพื่อดำรงสายพันธุ์ พืชชนิดต่าง ๆ ไว้ไม่ให้สูญพันธุ์ ซึ่งวิธีการที่
นิยมปฏิบัติโดยทั่วไป ได้แก่

การตอนกิ่ง การทาบกิ่ง

การติดตา

การเสียบยอด
การตัดชำ

การตอนกิ่ง

การตอนกิ่ง คือ การทำให้กิ่งหรือต้นพืชเกิดรากขณะติดอยู่กับต้นแม่ จะ
ทำให้ได้ต้นพืชใหม่ ที่มีลักษณะทางสายพันธุ์ เหมือนกับต้นแม่ทุกประการ โดยมี
ขั้นตอนการปฏิบัติ ดังนี้

1. เลือกกิ่งกึ่งแก่กึ่งอ่อนที่สมบูรณ์ปราศจากโรคและแมลง
2. ควั่นกิ่ง ลอกเอาเปลือกออก แล้วขูดเยื่อเจริญที่เป็นเมือกลื่น ๆ ออก
3. นำตุ้มตอน (ขุยมะพร้าวที่แช่น้ำ แล้วบีบหมาด ๆ อัดลงในถุงพลาสติก ผูก
ปากถุงให้แน่น) มาผ่าตามความยาวแล้วนำไปหุ้มบนรอยแผลของกิ่งตอน มัด
ด้วยเชือกทั้งบนและล่างรอยแผล
4. เมื่อกิ่งตอนมีรากงอกแทงผ่านวัสดุ และเริ่มแก่เป็นสีเหลือง สีน้ำตาล ปลาย
รากมีสีขาว และมีจำนวนมากพอจึงตัดกิ่งตอนได้
5. นำกิ่งตอนไปชำในภาชนะ กระถางหรือถุงพลาสติก เพื่อรอการปลูกต่อไป

การทาบกิ่ง

การทาบกิ่ง คือ การนำต้นพืช 2 ต้นเป็นต้นเดียวกัน โดยส่วนของต้นตอ
ที่นำมาทาบกิ่ง จะทำหน้าที่เป็นระบบรากอาหารให้กับต้นพันธุ์ดี โดยมีขั้นตอน
การปฏิบัติ ดังนี้

1. เลือกกิ่งกึ่งแก่กึ่งอ่อนที่สมบูรณ์เพศปราศจากโรคและแมลง
2.เฉือนกิ่งพันธุ์ดีให้เป็นรูปโล่ยาวประมาณ 1 - 2 นิ้ว
3. เฉือนต้นตอเป็นรูปปากฉลาม
4.ประกบแผลต้นตอเข้ากับกิ่งพันธุ์ดี พันพลาสติกให้แน่น แล้วมัดต้นตอ

กับกิ่งพันธุ์ด้วยเชือกหรือลวด 5. ประมาณ 6 - 7 สัปดาห์ แผลจะติด
กันดี รากตุ้มต้นตอจะงอกแทงผ่านวัสดุ และเริ่มมีสีน้ำตาล ปลายรากมีสี
ขาว และมีจำนวนมากพอ จึงจะตัดได้
5.นำลงถุงเพาะชำ พร้อมปักหลังค้ำยัน ต้นเพื่อป้องกันต้นล้ม

การติดตา

การติดตาคือ การเชื่อมประสานส่วนของต้นพืชเข้าด้วยกัน เพื่อให้เจริญ
เป็นพืชต้น เดียวกัน โดยการนำแผ่นตาจากกิ่งพันธุ์ดี ไปติดบนต้นตอ การ
ติดตาจะมีวิธีการทำ 2 วิธี คือ วิธีการติดตาแบบลอกเนื้อไม้ และแบบไม่ลอก
เนื้อไม้ ซึ่งในทีนี้จะแนะนำเฉพาะขั้นตอน การติดตาแบบลอกเนื้อไม้ ดังนี้

1.เลือกต้นตอในส่วนที่เป็นสีเขียวปนน้ำตาล แล้วกรีดต้นตอจากบนลงล่าง 2
รอย ห่างกันประมาณ 1 ใน 3 ของเส้นรอบวงของต้นตอ ความยาว
ประมาณ 6 - 7 เซนติเมตร

2.ตัดขวางรอยกรีดด้านบน แล้วลอกเปลือกออกจากด้านบนลงด้านล่าง ตัด
เปลือก ที่ลอกออกให้เหลือด้านล่างยาวประมาณ 1 เซนติเมตร

3.เฉือนแผ่นตายาวประมาณ 7 - 10 เซนติเมตร ลอกเนื้อไม้ออกแล้วตัด
แผ่นตา ด้านล่างทิ้ง

4.สอดแผ่นตาลงไปในเปลือกต้นตอ โดยให้ตาตั้งขึ้น แล้วพันด้วยพลาสติก
ให้แน่น

ประมาณ 7 - 10 วัน จึงเปิดพลาสติกออก แล้วพันใหม่ โดยเว้นช่องให้ตา
โผล่ ออกมา ทิ้งไว้ประัมาณ 2 - 3 สัปดาห์ จึงตัดยอดต้นเดิมแล้วกรีด
พลาสติกออก

การเสียบยอด

การเสียบยอด คือ การเชื่อมประสานเนื้อเยื่อของต้นพืช 2 ต้นเข้าด้วย
กัน เพื่อให้เจริญเติบโต เป็นต้นเดียวกัน โดยมีขั้นตอนการปฏิบัติ ดังนี้

1.ตัดยอดต้นตอให้สูงจากพื้นดิน ประมาณ 10 เซนติเมตร แล้วผ่ากลาง
ลำต้นของ ต้นตอให้ลึกประมาณ 3 - 4 เซนติเมตร

2.เฉือนยอดพันธุ์ดีเป็นรูปลิ่มยาวประมาณ 3 - 4 เซนติเมตร
3.เสียบยอดพันธุ์ดีลงในแผลของต้นตอ ให้รอยแผลตรงกัน แล้วใช้เชือกมัด

ด้านบน และล่างรอยแผลต้นตอให้แน่น
4.คลุมต้นที่เสียบยอดแล้วด้วยถุงพลาสติก หรือนำไปเก็บไว้ในโรงอบ

พลาสติก
5.ประมาณ 5 - 7 สัปดาห์ รอยแผลจะประสานกันดี และนำออกมาพักไว้

ในโรง เรือนเพื่อรอการปลูกต่อไป

การตัดชำ

การตัดชำ คือ การนำส่วนต่าง ๆ ของพืชพันธุ์ดี เช่น ใบ และ ราก มา
ตัดและปักชำในวัสดุเพาะชำ เพื่อให้ได้พืชต้นใหม่จากสวนที่นำมาตัดชำ แต่ในที่นี้
จะขอแนะนำขั้นตอนการตัดชำกิ่งซึ่ง มีขั้นตอน ดังนี้

1.ตัดโคนกิ่งให้ชิดข้อยาวประมาณ 15 - 20 เซนติเมตร โดยตัดเฉียงเป็น
รูปปากฉลาม และตัดปลายบนให้เหนือตาประมาณ 1 เซนติเมตร

2.ใช้มีดปลายแหลมกรีดบริเวณรอบโคนยาว 1 - 1.5 เซนติเมตร
ประมาณ 2 - 3 รอย

3.ปักกิ่งชำลงในวัสดุเพาะชำ ลึกประมาณ 2.5 - 5 เซนติเมตร
4.นำเข้าโรงอบพลาสติก หรือถุงพลาสติกขนาดใหญ่
5.ประมาณ 25 - 30 วัน กิ่งตัดชำจะแตกยอกอ่อน พร้อมออกราก เมื่อมี

จำนวนมากพอ จึงย้ายปลูกต่อไป



แบบทดสอบ

1.มนุษย์รู้จักการขยายพันธุ์พืชวิธีแรกคือข้อใด. 6.ข้อใดคือความสำคัญของการขยายพันธุ์พืช.

ก. การเพาะเมล็ด ก. มีความสำคัญต่อมนุษย์เพราะการเพิ่มจำนวน

ข. การทาบกิ่ง ของต้นไม้เป็นการเพิ่มอาหารเครื่องนุ่งห่ม ที่อยู่

ค. การติดตา อาศัย ยารักษาโรค

ง. การตอนกิ่ง ข. ความสำคัญต่อต้นพืขสามารถดำรงพันธุ์ที่ดีไว้ได้

2.ข้อใดคือวิชาการที่เกี่ยวข้องกับการขยายพันธุ์พืช. เกิดพันธุ์พืชใหม่ๆ

ก. วิชาพฤษศาสคร์ ค. ความสำคัญต่อสิ่งแวดล้อมการเพิ่มจำนวนของ

ข. วิชาฮอร์โมนศาสตร์ ต้นพืชให้เกิดความร่มรื่นเพิ่มออกซิเจนในอากาศเมื่อ

ค. วิชาพันธุศาสตร์ ขยายพันธุ์แล้วนำไปปลูกเพิ่ม

ง. ถูกทุกข้อ ง. ถูกทุกข้อ
3.การขยายพันธุ์พืชหมายถึงข้อใด. 7.การขยายพันธุ์โดยการผสมเกสรเพื่อให้เกิดเป็น

ก. วิธีการที่ทำให้ต้นพืชมีจำนวนเพิ่มขึ้นเพื่อดำรง เมล็ดและนำเมล็ดไปเพาะให้เกิดต้นใหม่หมายถึงข้อ

สายพันธุ์ของพืชชนิดต่างๆไม่ให้สูญพันธุ์ ใด

ข. วิธีการเพาะเมล็ดพันธุ์ใหม่ ๆที่ไม่มีในท้องถิ่นแต่ ก. การขยายพันธุ์พืชแบบอาศัยเพศ

นำมาจากท้องถิ่นอื่น ข. การขยายพันธุ์พืชแบบไม่อาศัยเพศ

ค. วิธีการขยายพันธุ์พืชโดยการเพาะพันธุ์เมล็ด การ ค. การขยายพันธุ์พืชแบบตอนกิ่งและทาบกิ่ง

ทาบกิ่ง การตอนกิ่งและการติดตา ง. ถูกทั้งข้อ ก และ ข

ง. วิธีการคัดเลือกพันธุ์พืชที่ดีมาปลูกและแบบแบ่ง 8.การขยายพันธุ์ในข้อ 6 นิยมขยายพันธุ์พืชจำพวก
แยกที่ไม่ต้องอาศัยเพศโดยทำพืชต้นเดิมให้เกิดราก ใด

4.การขยายพันธุ์พืชแบบออกได้ 2 ประเภทคือข้อใด. ก. ผัก ข. พืชไร่

ก. การขยายพันธุ์พืชแบบอาศัยเพศ ค. ไม้ดอก ไม้ประดับ ง. ถูกทุกข้อ

ข. การขยายพันธุ์พืชแบบไม่อาศัยเพศ 9.ข้อใดคือเครื่องมือที่ใช้ขยายพันธุ์พืช.

ค. การขยายพันธุ์พืชแบบตอนกิ่งและทาบกิ่ง ก. กรรไกรตัดกิ่ง ข. มีดตอนกิ่ง

ง. ถูกทั้งข้อ ก และ ข ค. เลื่อยตัดกิ่ง ง. ถูกทุกข้อ

5.ใช้สำหรับตัดกิ่งไม้ขนาดเล็กตัดกิ่งพืชไปปักชำตัด 10.ใช้ประโยชน์สำหรับกรีดเปลี่ยนต้นตอเฉือน

กิ่งตอนที่ออกรากแล้วกิ่งพืชที่ตัดจะไม่ช้ำคือข้อใด เหมือนแผ่นตาเฉือนกิ่งและเตรียมแผลต่างๆบน

ก. กรรไกรตัดกิ่ง ข. มีดตอนกิ่ง ต้นตอหมายถึงข้อใด

ค. เลื่อยตัดกิ่ง ง. ถูกทุกข้อ ก. กรรไกรตัดกิ่ง ข. มีดตอนกิ่ง

ค. เลื่อยตัดกิ่ง ง. ถูกทุกข้อ

เฉลยแบบทดสอบ

1.มนุษย์รู้จักการขยายพันธุ์พืชวิธีแรกคือข้อใด. 6.ข้อใดคือความสำคัญของการขยายพันธุ์พืช.

ก. การเพาะเมล็ด ก. มีความสำคัญต่อมนุษย์เพราะการเพิ่มจำนวน

ข. การทาบกิ่ง ของต้นไม้เป็นการเพิ่มอาหารเครื่องนุ่งห่ม ที่อยู่

ค. การติดตา อาศัย ยารักษาโรค

ง. การตอนกิ่ง ข. ความสำคัญต่อต้นพืขสามารถดำรงพันธุ์ที่ดีไว้ได้

2.ข้อใดคือวิชาการที่เกี่ยวข้องกับการขยายพันธุ์พืช. เกิดพันธุ์พืชใหม่ๆ

ก. วิชาพฤษศาสคร์ ค. ความสำคัญต่อสิ่งแวดล้อมการเพิ่มจำนวนของ

ข. วิชาฮอร์โมนศาสตร์ ต้นพืชให้เกิดความร่มรื่นเพิ่มออกซิเจนในอากาศเมื่อ

ค. วิชาพันธุศาสตร์ ขยายพันธุ์แล้วนำไปปลูกเพิ่ม

ง. ถูกทุกข้อ ง. ถูกทุกข้อ
3.การขยายพันธุ์พืชหมายถึงข้อใด. 7.การขยายพันธุ์โดยการผสมเกสรเพื่อให้เกิดเป็น

ก. วิธีการที่ทำให้ต้นพืชมีจำนวนเพิ่มขึ้นเพื่อดำรง เมล็ดและนำเมล็ดไปเพาะให้เกิดต้นใหม่หมายถึงข้อ

สายพันธุ์ของพืชชนิดต่างๆไม่ให้สูญพันธุ์ ใด

ข. วิธีการเพาะเมล็ดพันธุ์ใหม่ ๆที่ไม่มีในท้องถิ่นแต่ ก. การขยายพันธุ์พืชแบบอาศัยเพศ

นำมาจากท้องถิ่นอื่น ข. การขยายพันธุ์พืชแบบไม่อาศัยเพศ

ค. วิธีการขยายพันธุ์พืชโดยการเพาะพันธุ์เมล็ด การ ค. การขยายพันธุ์พืชแบบตอนกิ่งและทาบกิ่ง

ทาบกิ่ง การตอนกิ่งและการติดตา ง. ถูกทั้งข้อ ก และ ข

ง. วิธีการคัดเลือกพันธุ์พืชที่ดีมาปลูกและแบบแบ่ง 8.การขยายพันธุ์ในข้อ 6 นิยมขยายพันธุ์พืชจำพวก
แยกที่ไม่ต้องอาศัยเพศโดยทำพืชต้นเดิมให้เกิดราก ใด

4.การขยายพันธุ์พืชแบบออกได้ 2 ประเภทคือข้อใด. ก. ผัก ข. พืชไร่

ก. การขยายพันธุ์พืชแบบอาศัยเพศ ค. ไม้ดอก ไม้ประดับ ง. ถูกทุกข้อ

ข. การขยายพันธุ์พืชแบบไม่อาศัยเพศ 9.ข้อใดคือเครื่องมือที่ใช้ขยายพันธุ์พืช.

ค. การขยายพันธุ์พืชแบบตอนกิ่งและทาบกิ่ง ก. กรรไกรตัดกิ่ง ข. มีดตอนกิ่ง

ง. ถูกทั้งข้อ ก และ ข ค. เลื่อยตัดกิ่ง ง. ถูกทุกข้อ

5.ใช้สำหรับตัดกิ่งไม้ขนาดเล็กตัดกิ่งพืชไปปักชำตัด 10.ใช้ประโยชน์สำหรับกรีดเปลี่ยนต้นตอเฉือน

กิ่งตอนที่ออกรากแล้วกิ่งพืชที่ตัดจะไม่ช้ำคือข้อใด เหมือนแผ่นตาเฉือนกิ่งและเตรียมแผลต่างๆบน

ก. กรรไกรตัดกิ่ง ข. มีดตอนกิ่ง ต้นตอหมายถึงข้อใด

ค. เลื่อยตัดกิ่ง ง. ถูกทุกข้อ ก. กรรไกรตัดกิ่ง ข. มีดตอนกิ่ง

ค. เลื่อยตัดกิ่ง ง. ถูกทุกข้อ

กร ประวัติวิทยา

นางสาวพนิดา โชติช่วง
นักศึกษาชั้นปีที่ 2 สาขาวิชาสังคมศึกษา

คณะมนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์

0626766694
0626766694
King Panida
[email protected]

บรรณาณุกรม

"การขยายพันธ์ุพืช", สืบค้นวันที่ 11 มีนาคม 2565,
จาก https://docs.google.com

"ปลูกผักง่ายกินได้ใน 60 วัน", สืบค้นวันที่ 11 มีนาคม 2565,
จาก https://www.surinseed.com