MANUAL KESIHATAN MENTAL PELAJAR VERSI 2 (SEPT.2021)

MANUAL KESIHATAN MENTAL PELAJAR
Panduan untuk Fakulti dan Staf

Pusat Kaunseling UTM
Jabatan Timbalan Naib Canselor (Hal Ehwal Pelajar)

Oktober 2020
Versi 2

PENAFIAN

Panduan Manual ini dibangunkan oleh Pusat Kaunseling UTM untuk menjadi panduan
umum dalam mengendalikan perkhidmatan kesihatan mental untuk kepentingan
pelajar. Panduan Manual ini disusun oleh Pegawai Psikologi UTM dan merupakan
manual pernyataan yang umum daripada polisi dan prosedur yang dibina. Tidak
diizinkan untuk mengubah, membuat sebarang pengubahsuaian, merakam,
meminda, menyalin, menyebarluaskan tanpa mendapat kebenaran bertulis
daripada Pusat Kaunseling UTM terlebih dahulu. Pusat Kaunseling UTM tidak boleh
dipertanggungjawabkan di atas segala akibat, kesan dan risiko yang timbul daripada
penggunaan panduan manual ini tanpa bimbingan dan kebenaran daripada Pusat
Kaunseling UTM.

Pusat Kaunseling UTM
2020

Pusat Kaunseling UTM (Versi 2, 2020) 2

Diterbitkan Oleh:

Pusat Kaunseling
Universiti Teknologi Malaysia
Jalan Sultan Yahya Petra
54100 Kuala Lumpur

@ Hak Cipta Pusat Kaunseling UTM 2020

Hak cipta terpelihara. Tidak dibenarkan mengeluar atau mencetak semula mana-
mana bahagian daripada terbitan ini, sama ada untuk disimpan bagi pengeluaran
atau ditukarkan ke dalam sebarang bentuk atau dengan sebarang alat jua pun,
sama ada dengan cara elektronik, gambar serta rakaman dan sebagainya tanpa
kebenaran Pengarah Pusat Kaunseling Universiti Teknologi Malaysia terlebih dahulu.

Perpustakaan Negara Malaysia Data Pengkatalogan - dalam - Penerbitan

Pusat Kaunseling Universiti Teknologi Malaysia
Manual Kesihatan Mental Pelajar Universiti Teknologi Malaysia

ISBN 978 967 25932

Pusat Kaunseling UTM (Versi 2, 2020) 3

KANDUNGAN MUKA SURAT
4
BIL TAJUK 5
1. Penghargaan 8
2. Pengenalan
3. Strategi Menangani Isu Kesihatan Mental Pusat Kaunseling UTM Bersama 9
10
Jabatan Berkaitan 12
4. Tahap Risiko Situasi Pelajar 13
5. Langkah Pengesanan Pelajar Berisiko 14
6. Kenalpasti Pelajar UTM Yang Berada Di Dalam Keadaan Tertekan 15
7. Faktor Risiko Keselamatan 19
8. Petunjuk Risiko Keselamatan 20
9. Langkah Yang Perlu Dilakukan Ketika Keadaan Krisis Dan Kritikal
10. Manual Kesihatan Mental Pelajar (Umum) 22
11. Proses Kerja Pengurusan Kes Kesihatan Mental Pelajar (Utama) Walk-
25
In/Rujukan Atau Temujanji
12. Proses Kerja Pengurusan Kes Kesihatan Mental Pelajar Tahap Risiko 27

Sederhana/Kritikal 29
13. Proses Kerja Pengurusan Aduan Kes Kesihatan Mental Pelajar Di Pusat
31
Tanggungjawab Universiti Teknologi Malaysia
14. Proses Kerja Pengurusan Aduan Kes Kesihatan Mental Oleh PTJ (Seksyen 33

Keselamatan/Bahagian Keselamatan UTM) 37
15. Proses Kerja Pengurusan Kes Kesihatan Mental Oleh PTJ
39
(Kolej Kediaman Pelajar UTM)
16. Proses Kerja Pengurusan Kes Kesihatan Mental Oleh PTJ 41

(Kediaman Pelajar Luar Kampus UTM) 43
17. Proses Kerja Pengurusan Aduan Kes Kesihatan Mental Pelajar Di Fakulti
45
UTM
18. Proses Kerja Pengurusan Kes Kesihatan Mental Di Pusat Kesihatan 47

Universiti UTM
19. Proses Kerja Pengurusan Kes Kesihatan Mental Umum/Isu Akidah Oleh

Pusat Islam UTM
20. Proses Kerja Pengurusan Kes Kesihatan Mental Histeria Oleh PTJ (Pusat

Islam UTM)
21. Proses Kerja Pengurusan Kes Kecemasan Kesihatan Mental Pelajar

Antarabangsa Oleh PTJ (Kolej Kediaman UTM)
22. Proses Kerja Pengurusan Pemantauan Kes Kecemasan Pelajar

Berkecelaruan Mental Di Kolej Kediaman Pelajar UTM
23. Proses Kerja Perkhidmatan Bantuan Sokongan Psikologi Di Atas Talian

Pusat Kaunseling UTM (Versi 2, 2020) 4

PENGHARGAAN

Manual kesihatan mental pelajar ini merupakan kompilasi percambahan minda,
amalan dan proses kerja perkhidmatan Pusat Kaunseling UTM dan PTJ berkaitan. Pusat
Kaunseling UTM juga ingin memberikan penghargaan kepada Pusat Kesihatan, Hal
Ehwal Pelajar, Seksyen Keselamatan atau Bahagian Keselamatan, Pusat Islam, pihak
kolej kediaman, pihak fakulti, Unit Persekitaran, Kesihatan dan Keselamatan Pekerjaan
(OSHE) dan jabatan di UTM yang saling bekerjasama dan menyumbang tenaga di
dalam amalan dan aplikasi perkhidmatan Pusat Kaunseling UTM. Pihak Pusat
Kaunseling UTM juga mengharapkan agar informasi di dalam manual ini digunakan
secara meluas oleh pihak fakulti dan jabatan apabila berkaitan dengan pengurusan
kesihatan mental.

Panduan ini merupakan dedikasi bagi membimbing pelajar UTM yang sedang
berjuang mengalami kesakitan emosi dan simptom kecelaruan mental. Semoga
anda sentiasa berjuang tanpa putus asa untuk memenangi dan sembuh sepanjang
kehidupan ini.

Pusat Kaunseling UTM (Versi 2, 2020) 5

1.PENGENALAN

Kementerian Kesihatan Malaysia (2013) menyatakan kesihatan mental sebagai satu
keadaan yang sejahtera di mana individu menyedari tentang keupayaan diri, dapat
mengendalikan tekanan dengan baik, dapat bekerja secara produktif dan mampu
menyumbang kepada masyarakat. Bagi mengekalkan keseimbangan fizikal dan
mental yang optimum, kesihatan mental adalah dimensi yang sangat penting kerana
menurut Kajian Kesihatan Mental Kebangsaan 2017 yang telah dijalankan oleh
Kementerian Kesihatan Malaysia mendapati 1 daripada 5 anak muda mengalami
kemurungan dan 1 daripada 10 anak muda mengalami tekanan perasaan atau 10%
daripada 5.5 juta belia.

Justeru itu, Pusat Kaunseling UTM menyediakan perkhidmatan membantu, membina
dan mengukuhkan potensi kendiri menerusi pendekatan bimbingan dan kaunseling,
psikologi dan pemantauan emosi dan psikologi kepada pelajar UTM. Objektif Pusat
Kaunseling UTM adalah meningkatkan kualiti kendiri yang terdiri daripada aspek
kognitif, afektif dan tingkah laku bagi memastikan supaya pelajar UTM dapat
berfungsi dengan efisien dan optimum. Kajian mendapati bahawa sekiranya kita
menyediakan informasi dan sumber untuk mengenal pasti dan maklum balas yang
bersesuaian kepada pelajar yang berada di dalam keadaan tertekan, kemungkinan
kita dapat mencegah daripada berlaku keadaan krisis yang kritikal. Ini selanjutnya
dapat membantu memantapkan kesejahteraan diri pelajar.

2.TUJUAN

Tujuan manual kesihatan mental pelajar adalah sebagai garis panduan kepada
warga UTM untuk menyediakan perkhidmatan kesihatan mental yang komprehensif,
pantas dan berkesan. Ini adalah untuk memberi sokongan kesejahteraan yang positif
terhadap pelajar. Oleh itu, manual kesihatan mental pelajar ini menerangkan
langkah yang perlu diambil bagi mengendalikan kes kesihatan mental dengan lebih
efisien dan mengambil kira kebajikan pelajar. Selain daripada itu, objektif yang turut
diambil berat untuk dicapai menerusi manual kesihatan mental pelajar ini ialah:

1. Pelaksanaan intervensi menerusi aspek pertumbuhan dan perkembangan,
pencegahan, intervensi psikososial, rohani dan pemulihan untuk pelajar UTM
secara pendidikan berterusan, sokongan dan program atau aktiviti terutama
bagi membantu pelajar UTM yang berisiko.

2. Pendekatan komprehensif menerusi persekitaran yang sihat dan sejahtera
dengan meningkatkan kualiti perkhidmatan kepada pelajar UTM, dan juga
amalan akademik yang boleh mempengaruhi interaksi dan jaringan kerjasama
berkaitan isu kesihatan mental.

3. Peningkatan kesedaran warga UTM terhadap kepentingan penjagaan
kesihatan mental dalam menjalani kehidupan yang sejahtera dan sihat fizikal,
minda dan jiwa.

Sebagai komuniti dan warga penyayang, kita semua berperanan di dalam memupuk
perkembangan kendiri pelajar. Oleh itu, manual ini mengandungi informasi penting
berkaitan kesihatan mental dan akan membantu warga UTM memainkan peranan di
dalam memberi sokongan dan bantuan terhadap pelajar UTM yang berada di dalam
ketidakstabilan emosi atau kecelaruan mental. Pusat Kaunseling UTM menggalakkan

Pusat Kaunseling UTM (Versi 2, 2020) 6

pihak fakulti dan jabatan untuk merujuk manual ini apabila menangani situasi
berkaitan dengan kesihatan mental.

3. SKOP PERKHIDMATAN

Manual kesihatan ini adalah sumber rujukan kepada staf UTM.

4. TERMA

a.Keanggotaan
Ahli di dalam manual kesihatan mental pelajar ini diketuai oleh Timbalan Naib
Canselor (Hal Ehwal Pelajar), bersama Pusat Kaunseling UTM sebagai penyelaras.
Manual kesihatan mental pelajar ini terdiri daripada pegawai PTJ berkaitan (Pusat
Kaunseling UTM, Pusat Kesihatan Universiti, Seksyen Keselamatan/Bahagian
Keselamatan, Pengetua, Unit Kebajikan Pelajar Hal Ehwal Pelajar, Pusat Islam, Unit
Persekitaran, Keselamatan & Kesihatan Pekerjaan (OSHE), Fakulti, UTM International).

b.Lokasi
Pengurusan manual kesihatan mental pelajar dilaksanakan di dalam kampus UTM,
kolej kediaman, dan yang menyewa di sekitar UTM.

c.Klien
Merupakan individu yang menghadapi isu, kesihatan mental dan klien yang ingin
membina potensi kendiri ke arah kesejahteraan kehidupan. Ini juga ditunjukkan
menerusi penyertaan aktif pada setiap tahap di dalam proses bimbingan, kaunseling
dan pemantauan.

d.Pemantauan
Pemantauan merujuk kepada pelan pengesanan rutin yang merujuk kepada
penilaian sistematik untuk melihat keperluan (WHO, 2007) asas klien pemantauan
bagi mengenal pasti tahap kestabilan emosi, pemikiran dan perasaan klien. Selain
daripada Pegawai Psikologi, pemantauan juga dilakukan dengan bantuan daripada
pasukan UTM di fakulti dan kolej kediaman pelajar seperti Timbalan Dekan Akademik,
Timbalan Pendaftar, Penolong Pendaftar, Penasihat Akademik, Ketua Jabatan,
Pengetua Kolej Kediaman, Felo dan Pembantu Felo, Seksyen Keselamatan/Bahagian
Keselamatan dan Pusat Kesihatan Universiti.

Sekiranya berlaku sebarang ketidakstabilan emosi, pemikiran dan perasaan klien,
maka klien boleh dirujuk dengan segera ke Pusat Kaunseling bagi tujuan saringan
atau ke Pusat Kesihatan Universiti, Jabatan Kecemasan, Hospital atau Jabatan
Psikiatri, Hospital. Pengendalian kes yang memerlukan pemantauan perlu mengambil
kira faktor penyakit mental, keselamatan, sokongan moral dan sosial, kerelaan klien
bersedia bekerjasama untuk menjalani rawatan dan terapi serta pengambilan ubat
yang konsisten. Pemantauan juga perlu dilaksanakan di bilik kolej kediaman pelajar
di UTM dengan kerjasama pasukan UTM di kolej kediaman pelajar.

Komitmen keluarga juga berperanan di dalam mengawasi pengambilan ubat-
ubatan, memberi sokongan moral, menjaga klien dan sentiasa peka dan bersedia
untuk membawa klien ke hospital jika tahap keadaan mental klien merosot dan di
luar kawalan. Ini penting bagi memastikan kesejahteraan klien terjaga sepanjang
pengajian di UTM.

Pusat Kaunseling UTM (Versi 2, 2020) 7

e.Fasiliti
Sekiranya didapati klien berada dalam keadaan mental atau emosi yang kurang
stabil, klien perlu ditempatkan di dalam bilik yang kondusif dan tenang. Klien mestilah
di bawah pemerhatian seorang staf PTJ berkaitan yang dipertanggungjawabkan
sebelum dirujuk ke Pusat Kaunseling/Pusat Kesihatan Universiti/Hospital.

f. Inventori
Inventori yang digunapakai ialah Penilaian Status Mental (MSE) 1(Marina & Girguis,
2017, Ramos & Adan, 2011), Depression, Anxiety, Stress Scale (DASS) (Le, Tran, Holton,
et. al., 2017), terapi Biofeedback (Ratanasiripong, Kaewboonchoo et al., 2015) dan
inventori bersesuaian akan diaplikasikan berdasarkan keperluan.

g. Langkah Kawalan bagi Penilaian Risiko
Pusat Kaunseling dan Seksyen Keselamatan/Bahagian Keselamatan akan
melaporkan kepada Unit Persekitaran, Kesihatan dan Keselamatan Pekerjaan (OSHE)
sekiranya perlu intervensi fizikal melalui penilaian risiko bagi kes pemikiran atau
percubaan untuk mencederakan diri sendiri dan orang lain untuk keselamatan di
tempat kerja. Ini adalah bagi memastikan keselamatan, pemulihan dan
kesejahteraan warga UTM yang merangkumi pertimbangan terhadap kesihatan
mental semasa, dan faktor sosial (masalah perhubungan dan status pekerjaan) bagi
memenuhi keperluan dan risiko sama ada ancaman terhadap diri mereka atau orang
lain.

1 Penilaian Status Mental diguna pakai oleh Jabatan Perkhidmatan Awam Malaysia bagi
tujuan menilai atau menyaring simptom kecelaruan mental semasa, risiko ancaman terhadap
diri klien, ancaman terhadap orang lain, atau ancaman terhadap orang lain dan diri klien.
Aspek penilaian adalah menerusi penampilan, tingkahlaku, emosi, perasaan, persepsi dan
pemikiran.

Pusat Kaunseling UTM (Versi 2, 2020) 8

Pusat Kaunseling UTM menjalankan perkhidmatan psikologi dan kaunseling merujuk
kepada strategi tiga pendekatan iaitu:

STRATEGI MENANGANI ISU KESIHATAN MENTAL
PUSAT KAUNSELING UTM BERSAMA JABATAN BERKAITAN

PENDEKATAN 1: PERKHIDMATAN KESIHATAN INTERVENSI KRISIS, KRITIKAL
SERTA PEMIKIRAN DAN PERCUBAAN MENCEDERAKAN DIRI DAN ORANG
LAIN
Peranan Pusat Kaunseling UTM, Pusat Kesihatan, Seksyen
Keselamatan/Bahagian Keselamatan, OSHE, Kolej Kediaman, Hospital,
Polis dan Bomba

PENDEKATAN 2: INTERVENSI KEPADA KELOMPOK SASARAN
Program Sokongan Psikososial kepada Fakulti dan Jabatan (Penasihat
Akademik, Pensyarah, Staf PPP, Pelajar Berisiko)

PENDEKATAN 3: PERKHIDMATAN KEPADA PENCEGAHAN
Program Sokongan Psikososial kepada Pelajar dan Staf

Pendekatan 1: Perkhidmatan Kesihatan Intervensi Krisis, Kritikal serta Pemikiran dan
Percubaan Mencederakan Diri dan Orang Lain
Pada peringkat ini, perkhidmatan kesihatan mental yang dapat diberikan ketika
keadaan krisis dan kritikal perlu digembleng dengan sepenuhnya di UTM supaya
dapat mengurangkan masa menunggu dan meningkatkan keberkesanan menghulur
bantuan secara optimum ketika insiden berlaku. Pusat Kaunseling UTM, Pusat
Kesihatan UTM, Seksyen Keselamatan/Bahagian Keselamatan UTM, pihak kolej
kediaman dan fakulti berganding bahu memenuhi keperluan krisis dan kritikal
tersebut. Kes krisis dan kritikal dikenalpasti menerusi pemerhatian, penerokaan,
penilaian menerusi simptom klasifikasi berdasarkan Diagnostic and Statistical Manual
of Mental Disorders (DSM5, Edisi Kelima). Bantuan daripada pihak hospital dan pihak
polis juga boleh digabungkan ketika peringkat ini.

Pusat Kaunseling UTM (Versi 2, 2020) 9

Penilaian tahap risiko situasi pelajar boleh dirujuk menerusi jadual yang dilampirkan di
bawah:

Tahap Risiko

Tahap Keadaan Definisi dan Cadangan Intervensi

Normal Mental Tahap kesejahteraan kendiri dan kefungsian yang
optimum. Normal adalah keadaan kesejahteraan
Sihat individu yang sedar dengan kemampuan kendiri,
boleh mengendalikan tekanan yang biasa di dalam
kehidupan, boleh bekerja dengan produktif dan boleh
menyumbang kepada masyarakat

• Menyediakan sokongan emosi kepada klien
• Membantu klien memperbaiki cara menangani

punca tekanan
• Membantu klien menyenaraikan sokongan

keluarga, rakan dan masyarakat
• Perbincangan berkaitan pengurusan kendiri
• Penilaian berterusan
• Dokumentasi (nota ringkas, laporan)

Sederhana Mental Sama ada tidak berkembang atau tidak lemah
Kritikal Sihat  Perlu pandangan daripada Pusat Kesihatan
Sederhana
Universiti
Mental  Melibatkan sistem sokongan seperti keluarga
Lemah
dan rakan
 Pemantauan daripada Pusat Kaunseling UTM,

Pusat Kesihatan Universiti, Kolej kediaman,

fakulti atau jabatan
 Menggalakkan penstrukturan kehidupan klien

menerusi tugasan dan aktiviti berjadual

Afektif, kesejahteraan dan kefungsian yang lemah,

Simptom kecelaruan mental dan kefungsian lemah

(DSM5), Agresif
 Mengendalikan pengurusan krisis dengan

melibatkan Pusat Kesihatan Universiti, Seksyen

Keselamatan/Bahagian Keselamatan,

Pengetua, fakulti dan jabatan dengan atau

tanpa persetujuan dan kebenaran klien
 Bagi klien ancaman diri atau orang lain;

kewajipan untuk memberi makluman atau

peringatan dengan apa cara sekalipun

kepada pihak berkaitan
 Klien yang tiada sokongan keluarga perlu

dimasukkan ke hospital untuk proses

penstabilan (Akta Kesihatan Mental 2001,

Peraturan-Peraturan Kesihatan Mental 2010)
 Mengendalikan pelajar untuk penyerahan

kepada keluarga (Unit Kebajikan, Hal Ehwal

Pelajar/Pusat Kaunseling UTM/Pengetua/Pusat

Kesihatan Universiti)

Pusat Kaunseling UTM (Versi 2, 2020) 10

Rujukan: Keyes, C. L. M. (2005), Mental illness and/or mental? Investigating axioms of the
complete state model of health. Journal of Consulting and Clinical Psychology, 73, 539-548

Langkah Pengesanan Pelajar Berisiko

Bil Tindakan Tujuan dan Tanggungjawab

1. Pengesanan menerusi borang Untuk mengenal pasti pelajar

Laporan Pemeriksaan Kesihatan yang berpotensi untuk menjadi

(Borang Pengakuan Mengenai risiko tinggi.

Sejarah Kesihatan: Sejarah

Kemurungan, Kebimbangan dan Tanggungjawab

lain-lain isu kesihatan mental) – untuk Pusat Kesihatan Universiti
kemasukan pelajar baru

2. Saringan semasa program orientasi Untuk memudahkan urusan

kemasukan pelajar pengesanan pelajar bagi

penawaran bantuan kepada

individu yang memerlukan

Tanggungjawab
Pusat Kaunseling UTM

3. Membina jaringan kerjasama a.Untuk memudahkan pelajar

bersama jabatan yang berkaitan mendapatkan rawatan

kesihatan mental

b.Sekiranya tindakan susulan

mempunyai banyak peringkat,

kerjasama bersama pihak

berkaitan dapat memberi

Pusat Kaunseling UTM (Versi 2, 2020) 11

keputusan yang perlu
dilakukan.

Tanggungjawab
Pusat Kaunseling UTM, Pusat
Kesihatan Universiti, Seksyen
Keselamatan/Bahagian
Keselamatan, Unit Kebajikan
Hal Ehwal Pelajar, fakulti,
Pengetua, Pusat Islam dan
jabatan berkaitan

Pendekatan 2: Intervensi kepada Kelompok Sasaran

Intervensi kepada kelompok sasaran dibuat menerusi pendidikan psikososial, program
atau aktiviti sokongan dan pencegahan bagi membantu pelajar dengan melibatkan
pegawai yang berkaitan bagi mengendalikan isu kesihatan mental seperti fakulti dan
jabatan.

Pendekatan 3: Perkhidmatan kepada Pencegahan

Ini memerlukan perkhidmatan hal ehwal pelajar memaksimumkan pendekatan yang
menyeluruh bagi menyediakan persekitaran pembelajaran yang lebih sihat dan
holistik menerusi penglibatan fakulti dan pegawai akademik, menyediakan
komunikasi yang lebih proaktif dan jaringan kerjasama dalam kalangan pemberi
perkhidmatan kesihatan mental.

KENALPASTI PELAJAR UTM YANG BERADA DI DALAM KEADAAN TERTEKAN

Pernahkah anda?

 Melihat pelajar datang ke kelas dalam keadaan wajah yang sugul, sedih, tiada
perasaan?

 Melihat pelajar sentiasa sugul serta kelihatan tidak bermaya melakukan
tugasan?

 Pelajar mengadu mempunyai pemikiran untuk membunuh diri?
 Pelajar yang sentiasa tidak hadir ke kelas atau kerapkali lambat ke kelas, tidak

menghantar tugasan, pemakaian yang tidak terurus dan tidak bersih?

Dan 1001 macam situasi yang menggambarkan bahawa kestabilan emosi mereka
berada di dalam keadaan yang terganggu. Memang anda bukan orang yang
terlibat di dalam memberikan perkhidmatan kesihatan mental namun anda perlu
tahu mengapa anda berkewajipan untuk tahu tentang kesihatan mental?

Isu kesihatan mental boleh mempengaruhi keseluruhan aspek kehidupan manusia.
Bagi pelajar, tekanan adalah kehidupan yang nyata dalam diri mereka. Kewangan,
peribadi dan juga isu perhubungan dan kesihatan adakalanya dapat ditangani
dengan baik oleh seseorang namun begitu, bagi sesetengah yang lain, perasaan
dan pemikiran bimbang, rasa dipinggirkan, tertekan, murung dan tiada harapan
boleh dialami. Kombinasi pelbagai stressor ini dan ketidakfungsian menangani

Pusat Kaunseling UTM (Versi 2, 2020) 12

tekanan secara optimum akan memberi impak yang serius dan negatif kepada
seseorang.

Anda perlu tahu bahawa kebanyakan isu psikologi dan emosi walaupun serius dan
kritikal boleh ditangani dengan baik sekiranya bantuan dan sokongan diberikan
menerusi pendekatan dan pada waktu yang sesuai. Namun begitu, ada yang
kecundang kerana gagal untuk mendapatkan bantuan yang diperlukan disebabkan
kurang pengetahuan berkaitan tanda amaran awal tekanan psikologi, penafian dan
stigma terhadap kesihatan mental dan tidak mengenali atau mengetahui sumber
yang boleh membantu.

Mengenali tentang tanda amaran, penunjuk tekanan, bagaimana untuk bertindak
ketika berada dalam situasi ini dan bagaimana untuk menyumbang ke arah
persekitaran pembelajaran dan kerja yang sihat dapat meningkatkan kemampuan
bertindak secara proaktif dalam situasi tersebut di samping meningkatkan kualiti
kehidupan dan boleh membantu menyelamatkan nyawa. Lebih penting lagi, manual
kesihatan mental ini dapat memberikan informasi dan pengalaman untuk persediaan
ke arah memainkan peranan yang lebih penting.

TANDA TEKANAN

Terdapat banyak petunjuk yang menunjukkan seseorang itu mengalami keadaan
tertekan sebelum berlakunya keadaan krisis. Perkara ini mungkin mengambil masa
bertahun. Bertitik tolak daripada hal ini, untuk membantu pelajar mengekalkan
kesejahteraan kesihatan mental, adalah sangat penting untuk mengenal pasti
kesukaran yang dihadapi oleh mereka. Makin banyak tanda tekanan yang dapat
dilihat, maka semakin banyak kadar bantuan yang perlu diberi. Antara contoh
petunjuk risiko keselamatan akibat tekanan:

Faktor FAKTOR RISIKO KESELAMATAN
Akademik
Penerangan
1. Sentiasa tidak menghadiri kelas dan peperiksaan,
2. Tidak melakukan tugas, temujanji, peperiksaan,
3. Kemerosotan daripada segi kualiti dan kuantiti tugasan,
4. Prestasi yang tidak menentu dan ketidakaturan yang
melampau,
5. Gambaran keganasan yang luar biasa daripada ekspresi
artistik, tulisan, pemikiran, kematian, pengasingan sosial,
6. Kekeliruan, karangan atau penulisan atau lukisan berkaitan
bunuh diri atau kematian,
7. Cuti penangguhan belajar atau penangguhan berlanjutan,
8. Corak tingkah laku yang mementingkan kesempurnaan,
9. Tindak balas yang melampau terhadap gred atau penilaian
tugasan

Emosi atau 1. Perkataan yang menggambarkan tekanan umum,
Tingkah laku 2. Konflik keluarga,
3. Kesedihan dan kehilangan,
4. Kesukaran sara hidup,
5. Marah atau cetusan permusuhan dengan jeritan,

Pusat Kaunseling UTM (Versi 2, 2020) 13

6. Komen yang negatif,
7. Penarikan diri,
8. Gambaran putus asa,
9. Tidak berharga,
10. Rasa bersalah,
11. Menangis,
12. Gambaran kebimbangan atau mudah marah,
13. Desakan yang tinggi,
14. Tingkahlaku pergantungan,
15. Kurang tindakbalas,
16. Menggeletar, menggigil
17. Gelisah

Fizikal 1. Kemerosotan penampilan fizikal atau kebersihan peribadi,
2. Keletihan melampau,
3. Tidur di dalam kelas,
4. Perubahan yang jelas pada berat badan,
5. Pernyataan tentang perubahan selera atau tidur,
6. Luka, lebam dan kesan terbakar yang jelas,
7. Sakit kronik yang kerap,
8. Percakapan yang tidak tersusun, tiada butiran jelas,
9. Keliru,
10. Tidak mampu membuat kontak mata, mata merah dan
berair,
11. Bau alkohol/ganja

PETUNJUK RISIKO KESELAMATAN

PETUNJUK RISIKO +pernyataan lisan atau tulisan yang menggambarkan
KESELAMATAN kekecewaan,
+putus asa, ingin membunuh diri atau kematian,
+putus harapan yang melampau,
+kemurungan,
+isolasi dan penarikan diri,
+pernyataan bahawa pelajar ingin pergi dalam tempoh
yang lama,
+ancaman fizikal dan lisan terhadap diri, orang lain,
binatang atau hartabenda,
+tidak bertindakbalas terhadap persekitaran sama ada
pemikiran, perasaan tidak selari, tidak berpijak di bumi nyata,
+menunjukkan ciri psikosis,
+menunjukkan tingkahlaku yang mengganggu, situasi yang
mengancam atau membahayakan diri.

Tanda AMARAN!!! *Apabila terdapat pelajar yang menunjukkan sebarang
Bila? tanda ini, mereka mungkin tanpa sedar memberi amaran
atau petunjuk BAHAYA atau TIDAK SELAMAT kepada diri
pelajar atau orang lain.

Pusat Kaunseling UTM (Versi 2, 2020) 14

Bagaimana? *Sekiranya ini berlaku, anda perlu menghubungi segera:
Seksyen Keselamatan UTM 03-26154281/Bahagian
Keselamatan 07-5530014/3000, Unit Emergency Response
Team (ERT) 24 jam 03-26154273, Pusat Kesihatan UTM Kuala
Lumpur/Ambulan UTM 03-26154457/Pusat Kesihatan UTM
Johor Bahru 07-5530999

Anda juga boleh menghubungi dan menghantar pelajar
terbabit ke One Stop Crisis Centre (OSCC) di Hospital Kuala
Lumpur/Hospital Sultanah Aminah, Johor.

Sekiranya tiada risiko keselamatan atau ancaman, atau jelas
nampak berbeza, interaksi bersama pelajar tersebut dengan
bertanya keadaan mereka. Ini boleh memperbaiki keadaan
yang sedang berlaku. Tidak ada salahnya menawarkan
bantuan kepada pelajar yang mungkin tidak memerlukan
bantuan tersebut, kerana sedikit pengabaian terhadap
faktor tersebut boleh membahayakan diri mereka atau
orang lain.

Setelah anda dapat mengenalpasti pelajar berada dalam
keadaan tertekan, maka langkah pertama adalah
menjalani konsultasi memandangkan konsultasi akan
membuka jalan kepada rujukan kepada pihak yang
berkaitan. Kemudian melaporkan kepada Pusat Kaunseling
UTM. Anda juga dinasihatkan untuk memberitahu kepada
penasihat akademik pelajar, Pengetua Kolej dan fakulti atau
jabatan. Sebarang keputusan yang diambil dalam hal
kritikal dan krisis ini banyak dipengaruhi oleh pengalaman,
kesukaran isu, dan kemampuan anda untuk menilai
keadaan tersebut. Sekiranya anda mempunyai hubungan
yang rapat dengan pelajar, berinteraksi secara terus adalah
lebih baik. Namun begitu, sekiranya anda tidak mengenali
mereka, lebih baik laporkan perkara tersebut kepada pihak
yang dirasakan berkaitan. Anda boleh melakukan langkah-
langkah seperti yang dicadangkan untuk tindakan ketika
krisis berlaku.

LANGKAH YANG PERLU DILAKUKAN KETIKA KEADAAN KRISIS DAN KRITIKAL

LANGKAH 1:
KONSULTASI BERSAMA SUMBER

Seksyen Keselamatan/Pusat Kesihatan UTM/Pengetua Kolej/Hal-Ehwal Pelajar/Pusat
Kaunseling/Penyelia/Ketua Jabatan/Dekan Fakulti/Penasihat Akademik/
Rakan Sekerja

Sekiranya tindakan susulan mempunyai banyak peringkat maka bekerjasama
bersama pihak yang dikonsultasi dapat memberi keputusan apa yang perlu
dilakukan. Kemudian, tindakan berlanjutan ke Langkah 2.

Pusat Kaunseling UTM (Versi 2, 2020) 15

LANGKAH 2:
RUJUKAN

Bercakap terus dengan pelajar dan tawarkan bantuan dan sokongan untuk merujuk
kepada pihak yang berkaitan. Sekiranya anda memilih untuk bercakap dengan
pelajar, harus diingat anda bukan mengambil peranan pegawai psikologi. Anda
hanya perlu MENDENGAR, PRIHATIN, DAN TAWARKAN INFO berkaitan rujukan.

Adalah disarankan agar:
 Jumpa secara peribadi (pilih masa dan tempat yang tiada gangguan)
 Menggunakan nada positif menunjukkan anda prihatin
 Nyatakan “Saya nampak anda...”
 Tanya tentang keadaan diri pelajar, contoh: “Anda bagaimana?” Dengar
keluhan dan luahan pelajar dan galakkan mereka terus bercakap. Sekiranya
terdapat unsur ancaman atau bahaya kepada diri atau kepada orang lain,
terus rujuk Pusat Kesihatan UTM atau Pusat Kaunseling UTM.

LANGKAH 3:
LAPORAN

Hubungi Pusat Kaunseling UTM. Tidak salah menghubungi Pegawai Psikologi kerana
Pegawai Psikologi mungkin dapat membantu merujuk pelajar kepada orang yang
berkaitan dengan isu yang dihadapi. Harus diingat bahawa info yang dikongsi adalah
RAHSIA dan SULIT. Laporan hanya akan dikeluarkan kepada pihak yang merujuk dan
berkaitan secara serahan tangan dan hanya untuk perhatian nama pegawai yang
tertera sahaja. Sebarang tindakan perlu didokumentasikan bagi tindakan lanjutan.

Apabila anda berada di dalam kelompok warga UTM, anda mampu dan boleh untuk
mengenalpasti tingkahlaku yang menunjukkan bahawa pelajar berada dalam
keadaan tertekan. Oleh yang demikian, manual ini dapat membantu anda untuk
mengenalpasti situasi tersebut dan memberi maklumbalas. Selanjutnya, dapat
memberi peluang kepada pelajar untuk lebih positif dengan sokongan ke arah
potensi kendiri yang lebih baik dan seterusnya dapat menjalani kehidupan dengan
lebih bermakna.

Pusat Kaunseling UTM (Versi 2, 2020) 16

Sebarang pertanyaan dan bantuan boleh menghubungi:

UTM Kuala Lumpur

BIL MAKLUMAT PEGAWAI NOMBOR JABATAN/ PUSAT
TELEFON TANGGUNGJAWAB
1. Pusat Kaunseling 03-26154491 Pusat Kaunseling
Pn. Nurzima Zaihan Pi’i 012 3092917
03-26154822 Pusat Kaunseling
2. Pusat Kaunseling 012 6175150
Pn. Hasdiana Hussin 03-26154382 Pusat Kaunseling
010 5056771
3. Pusat Kaunseling 03-26154873 Pusat Kesihatan
Pn. Nor Hasrina Mohamad@Sulaiman 013 3001549
03-26154949 Seksyen
4. Pusat Kesihatan Universiti 013 2006061 Keselamatan
Dr. Izzat Hazmir Ismaal 03-26154351 Seksyen
013 7976784 Keselamatan
5. Seksyen Keselamatan 017 2424122 Kolej Siswa Jaya
En. Khairul Zaman Mohd Radzi
013 3931117 Luar Kampus
6. Seksyen Keselamatan
Pn. Suzila Mat Yassin 03-21805207 UTM International
012 2399837
7. Pengetua Kolej Siswa Jaya 013 6669669 Pusat Islam
Prof. Ts. Ir. Dr. Aminudin Hj Abu
019 6743954 Pusat Islam
8. Pengetua Luar Kampur
Dr. Azlan Suhot 03-26154763 Unit Kebajikan, HEP
017 2761527
9. UTM International 018 3234591 Unit Kebajikan, HEP
Pn. Su Zalpha Mohamed
03-26154661 OSHE
10. Penolong Pengarah Pusat Islam
Dr. Muhammad Fathi Yusof

11. Pusat Islam
Pn. Shaharina Shaharuddin

12. Unit Kebajikan, HEP
En. Amirul Syahmi Zamri

13. Unit Kebajikan, HEP
En. Ghazali Shafie

14. Unit Persekitaran, Keselamatan dan
Kesihatan Pekerjaan (OSHE)
Ts. Dr. Sa’ardin Abdul Aziz

Pusat Kaunseling UTM (Versi 2, 2020) 17

UTM Johor Bahru

BIL MAKLUMAT PEGAWAI NOMBOR TELEFON JABATAN/ PUSAT
TANGGUNGJAWAB
1. Pusat Kaunseling 07-5536660 Pusat Kaunseling
Dr. Zulfikar Ahmad 013 6026403

2. Pusat Kaunseling 07-5536692 Pusat Kaunseling
Pn. Noor Hadayah Hj Ahmad 013 7221126

3. Pusat Kaunseling 019 7232176 Pusat Kaunseling

En. Mohammad Rizashsyam Shohadi

4. Pusat Kaunseling 017 3746147 Pusat Kaunseling
Cik Hazirah Hashim

5. Pusat Kaunseling 017 7409640 Pusat Kaunseling
En. Nurul Aziz Mohamed

6. Pusat Kesihatan Universiti 07-5530999 (Kecemasan) Pusat Kesihatan
Dr. Nor’ashikin Sharif 013 7305533

7. Bahagian Keselamatan 012 2192181 Bahagian
Tuan Mohd Faizal Abd Latib Keselamatan

8. Jabatan Timbalan Naib Canselor 07-5530265 Jabatan Timbalan
(Hal Ehwal Pelajar) 017 7897025 Naib Canselor (Hal
En. Arman Md. Yasin Ehwal Pelajar)
07-5536843 UTM International
9. UTM International 012 2920060
Pn. Norfaeza Ali

UTM Pagoh

BIL MAKLUMAT PEGAWAI NOMBOR TELEFON JABATAN/ PUSAT

1. Pejabat Timbalan Naib Canselor 06-9742803 TANGGUNGJAWAB

(Penyelidikan Dan Inovasi) 014-9501833 Pejabat Timbalan
Naib Canselor
Mohd Farid Bin Rahmat (Penyelidikan Dan
Inovasi)

Pusat Kaunseling UTM (Versi 2, 2020) 18

MANUAL KESIHATAN MENTAL PUSAT KAUNSELING UTM
PELAJAR (UMUM) Tarikh:
Edisi: 1
Pindaan: 0
Muka : 19/49

1.0 TUJUAN
Tujuan proses kerja ini disediakan adalah untuk menerangkan pengurusan proses
saringan, rujukan dan pemantauan bagi pelajar yang mempunyai tahap risiko
kesihatan mental sama ada sederhana atau kritikal.

2.0 SKOP
Pengurusan proses saringan, rujukan dan pemantauan kes kesihatan mental pelajar
UTM.

3.0 SUMBER RUJUKAN
3.1 Undang-Undang Malaysia AKTA 615 : Akta Kesihatan Mental 2001.

3.2 Garis Panduan Program Perkhidmatan Pasukan Kesihatan Mental Masyarakat.
Bahagian Perkembangan Perubatan, Kementerian Kesihatan Malaysia (2016).

4.0 DEFINISI
Mesyuarat Pengurusan Psikologi
Mesyuarat dilaksanakan dengan melibatkan pihak yang berkepentingan untuk
membincangkan mengenai isu klien demi kemaslahatan diri klien. Ahli mesyuarat
terdiri daripada sekurang-kurangnya Sembilan (9) Ketua-ketua Jabatan, Pegawai –
pegawai Psikologi (PPsi) dan Pegawai-Pegawai UTM yang berkaitan yang dilantik oleh
Timbalan Naib Canselor (Hal Ehwal Pelajar). Korum keahlian PPsi hendaklah terdiri
daripada Pengerusi dan Dua (2) atau Tiga (3) orang ahli yang lain.

5.0 SINGKATAN - Pegawai Psikologi
5.1 PPsi

5.2 PTJ - Pusat Tanggungjawab

5.3 TP - Timbalan Pendaftar

5.4 PP - Penolong Pendaftar

Pusat Kaunseling UTM (Versi 2, 2020) 19

PROSES KERJA PENGURUSAN KES PUSAT KAUNSELING UTM
KESIHATAN MENTAL PELAJAR Tarikh:
Edisi: 1
(UTAMA) WALK-IN/RUJUKAN ATAU Pindaan: 0
TEMUJANJI Muka : 19/49

6.0 KETERANGAN PROSES KERJA CARTA ALIR 1.0
(PENGURUSAN KES KESIHATAN MENTAL PELAJAR (UTAMA) WALK-IN/RUJUKAN ATAU

TEMUJANJI)

Pegawai Tindakan
Bertanggungjawab
PPsi 1.1 Menyelaras pendaftaran klien secara atas talian.
Membuka fail SULIT klien.
PPsi 1.2 Menyelaras pengisian borang data diri klien dan Kontrak
Perakuan Termaklum dan Pelepasan Liabiliti klien.
PPsi 1.3 Melaksanakan sesi kaunseling selama 45 minit (masa
maksima).
PPsi 1.4 Menyemak sama ada klien yang hadir adalah klien walk-in,
rujukan atau temujanji.
Mentadbir penilaian Saringan terhadap klien iaitu Penilaian
Status Mental (MSE) dan pengujian Psikologi atau psikoterapi
mengikut keperluan kes.
Menentukan tahap risiko klien sama ada klien normal,
sederhana atau kritikal.
Sekiranya, klien berada di tahap normal, klien akan menjalani
program intervensi kelompok yang akan dikendalikan oleh
PPsi dan dibantu oleh Pembimbing Rakan Siswa (PERSIS) UTM
mengikut keperluan.
Pemakluman juga dilakukan kepada PTJ/Fakulti dan
Penasihat Akademik bagi kerjasama pelaksanaan dan
penyertaan klien dalam program intervensi tersebut.
Sekiranya, klien berada di tahap sederhana atau kritikal,
Carta Alir 2.0 adalah dirujuk.

Pusat Kaunseling UTM (Versi 2, 2020) 20

CARTA ALIR 1.0

1.0 PENGURUSAN KES KESIHATAN MENTAL PELAJAR (UTAMA) WALK-IN/RUJUKAN ATAU
TEMUJANJI

Standard Carta Alir Tanggungjawab

PPsi
PPsi
PPsi

PPsi

Pusat Kaunseling UTM (Versi 2, 2020) 21

PROSES KERJA PENGURUSAN KES PUSAT KAUNSELING UTM
KESIHATAN MENTAL PELAJAR TAHAP Tarikh:
Edisi: 1
RISIKO SEDERHANA/KRITIKAL Pindaan: 0
Muka : 22/49

7.0 KETERANGAN PROSES KERJA CARTA ALIR 2.0 (SAMBUNGAN DARI CARTA ALIR 1.0)
(PENGURUSAN KES KESIHATAN MENTAL PELAJAR TAHAP RISIKO SEDERHANA/KRITIKAL)

Pegawai Tindakan

Bertanggungjawab

PPsi 2.1 Melaksanakan rujukan ke Pusat Kesihatan Universiti.

Pegawai Perubatan Melaksanakan saringan bagi menentukan sama ada kes
dirujuk Hospital atau di pantau oleh Pusat Kaunseling UTM.
Sekiranya kes adalah di tahap risiko sederhana, klien akan
dirujuk semula ke Pusat Kaunseling untuk sesi pemantauan.

PPsi, Seksyen Sekiranya kes adalah di tahap risiko kritikal, klien dirujuk ke

Keselamatan/Felo/ Hospital dan diiringi oleh Pegawai Psikologi/ Felo/ Pegawai PTJ

Pegawai UTM klien dan seorang staf Seksyen Keselamatan.

PPsi 2.2 Sekiranya kes di tahap risiko sederhana dan tidak dirujuk

oleh PKU ke Hospital, sesi pemantauan klien dilaksanakan

(seminggu sekali atau dua minggu sekali) bergantung

kepada keperluan kes klien.

PPsi 2.3 Melaksanakan pelaporan kes kepada PTJ/fakulti jika perlu

mengikut penilaian Pegawai Psikologi.

PPsi 2.4 Melaksanakan Mesyuarat Pengurusan Psikologi bagi kes
kritikal.

PPsi/Pegawai 2.5 Melaksanakan penyerahan pelajar kepada keluarga
Perubatan/ melalui
Pengetua/ Borang Penjagaan oleh Waris/Penjaga bagi penjagaan 24
Pegawai UTM jam sepanjang berada di rumah oleh keluarga terdekat.

Unit Kebajikan Melaksanakan pengurusan penghantaran pelajar ke rumah
Pelajar ibubapa sekiranya ibubapa tidak memberi maklumbalas
mengambil klien pulang bagi penjagaan keluarga di rumah.

Seksyen 2.6 Mengiringi klien bagi penghantaran pulang ke rumah
Keselamatan, Felo, keluarga
Pusat Kesihatan
Universiti Melaksanakan mesyuarat bersama keluarga bagi
perbincangan oleh pihak fakulti/PTJ dan sesi
Ketua psychoeducation oleh PPsi untuk persediaan keluarga
Jabatan/TP/PP menjaga klien di rumah.
Fakulti/PTJ Menyelaras pengeluaran memo kesihatan mental klien sama
ada daripada Hospital atau Pusat Kesihatan Universiti bagi
Pegawai Perubatan 2.7 tujuan tangguh pengajian dan sebagainya oleh Fakulti.

Pusat Kaunseling UTM (Versi 2, 2020) 22

Pegawai Tindakan

Bertanggungjawab

Ketua 2.8 Melaksanakan pemakluman status pengajian klien kepada

Jabatan/TP/PP Pusat Kaunseling UTM, Pusat Kesihatan Universiti, Seksyen

Fakulti/PTJ Keselamatan, Pejabat Hal Ehwal Pelajar dan Pengetua bagi

tujuan pentadbiran.

PPsi 2.9 Melaksanakan sesi pemantauan klien.

8.0 REKOD
8.1 Fail Sulit Peribadi Klien
8.2 Fail Khidmat Kaunseling Pelajar
8.3 Fail Pengurusan Perkhidmatan

Pusat Kaunseling UTM (Versi 2, 2020) 23

CARTA ALIR 2.0 (SAMBUNGAN DARI CARTA ALIR 1.0)
2.0 PENGURUSAN KES KESIHATAN MENTAL PELAJAR (TAHAP RISIKO SEDERHANA/KRITIKAL)

Standard Carta Alir Tanggungjawab

PPsi,
Pegawai Perubatan,
Seksyen Keselamatan,
Felo

PPsi

PPsi

PPsi

PPsi/Pegawai Perubatan/
Pengetua/Unit Kebajikan
Pelajar/Seksyen
Keselamatan/
Felo/ Pegawai UTM
Ketua Jabatan/TP/PP
Fakulti/PTJ

Pegawai Perubatan

Ketua Jabatan/TP/PP
Fakulti/PTJ

PPsi

Pusat Kaunseling UTM (Versi 2, 2020) 24

PROSES KERJA PENGURUSAN ADUAN PUSAT KAUNSELING UTM
KES KESIHATAN MENTAL PELAJAR DI Tarikh:
Edisi: 1
PUSAT TANGGUNGJAWAB Pindaan: 0
UNIVERSITI TEKNOLOGI MALAYSIA Muka : 25/49

1.0 TUJUAN
Tujuan proses kerja ini disediakan adalah untuk menerangkan proses pengurusan
aduan kes kesihatan mental di PTJ. Proses kerja juga melibatkan tindakan
melaksanakan saringan, rujukan dan pemantauan mengikut kepada peranan PTJ
dan keperluan kes kesihatan mental yang dikendalikan. Proses kerja ini adalah bagi
melengkapkan tindakan bersinergi di antara Pusat Tanggungjawab UTM dalam
menangani kes-kes kesihatan mental.

2.0 SKOP
2.1 Pengurusan aduan kes kesihatan mental di PTJ melibatkan tindakan
melaksanakan saringan, rujukan dan pemantauan mengikut kepada peranan
PTJ dan keperluan kes kesihatan mental yang dikendalikan.

3.0 SUMBER RUJUKAN
3.1 Undang-Undang Malaysia AKTA 615 : Akta Kesihatan Mental 2001.

3.2 Garis Panduan Program Perkhidmatan Pasukan Keihatan Mental Masyarakat.
Bahagian Perkembangan Perubatan, Kementerian Kesihatan Malaysia 2016.

4.0 DEFINISI
4.1 Mesyuarat Pengurusan Fakulti
Ahli mesyuarat terdiri dari sekurang-kurangnya Empat Belas (14) ahli Akademik
dan Tiga (3) Ahli Bukan Akademik ATAU Pengurusan & Profesional. Bilangan ahli
adalah berbeza mengikut fakulti. Ahli-ahli Akademik tersebut adalah dilantik oleh
Timbalan Naib Canselor (Akademik & Antarabangsa). Korum keahlian PPsi
hendaklah terdiri daripada Pengerusi dan Dua (2) orang ahli yang lain.

5.0 SINGKATAN - Pegawai Psikologi
5.1 PPsi - Pusat Tanggungjawab
5.2 PTJ - Timbalan Pendaftar
5.3 TP - Penolong Pendaftar
5.4 PP - Timbalan Dekan Akademik
5.5 TDA - Penasihat Akademik
- Mesyuarat Pengurusan Fakulti
5.6 PA - Pusat Rawatan Islam Darussyifa
- Polis DiRaja Malaysia
5.7 MPF

5.8 PRID

5.9 PDRM

Pusat Kaunseling UTM (Versi 2, 2020) 25

PROSES KERJA PENGURUSAN ADUAN PUSAT KAUNSELING UTM
KES KESIHATAN MENTAL PELAJAR DI Tarikh:
Edisi: 1
PUSAT TANGGUNGJAWAB Pindaan: 0
UNIVERSITI TEKNOLOGI MALAYSIA Muka : 25/49

5.10 APM - Angkatan Pertahanan Awam Malaysia
5.11 PK - Pusat Kaunseling
5.12 HEP - Hal Ehwal Pelajar
5.13 PKU - Pusat Kesihatan Universiti
5.14 PI - Pusat Islam
5.15 PKP - Pemantauan Kes Psikiatri

Pusat Kaunseling UTM (Versi 2, 2020) 26

PROSES KERJA PENGURUSAN ADUAN PUSAT KAUNSELING UTM
KES KESIHATAN MENTAL OLEH PTJ Tarikh:
Edisi: 1
(SEKSYEN KESELAMATAN/BAHAGIAN Pindaan: 0
KESELAMATAN UTM) Muka : 27/49

6.0 KETERANGAN PROSES KERJA CARTA ALIR 3.0 MENTAL OLEH SEKSYEN
(PENGURUSAN ADUAN KES KESIHATAN
KESELAMATAN/BAHAGIAN KESELAMATAN UTM)

Pegawai 3.1 Tindakan
Bertanggungjawab 3.2
Pegawai Menerima aduan berkenaan kes kesihatan mental
Keselamatan
Mewujudkan parameter di kawasan kejadian di mana
Pegawai berlakunya kes kesihatan mental.
Keselamatan Menempatkan anggota keselamatan untuk memantau dan
mengawal di tempat kejadian.
Pegawai 3.3 Mengenalpasti dan menghubungi pihak berkaitan sahaja
Keselamatan berada di lokasi iaitu Pusat Kaunseling, Wakil PTJ/Wakil
3.4 Fakulti/ PKU/Pusat Islam/ Bomba/ PDRM/APM/Hospital.
Pegawai 3.5 Mengenalpasti tahap risiko kes.
Keselamatan
Pegawai Mengenalpasti tahap risiko kes sama ada kritikal, sederhana
Keselamatan atau tidak kritikal.
Jika kes adalah tidak kritikal, kes akan dirujuk kepada Pusat
Pegawai 3.6 Kaunseling.
Keselamatan 3.7 Jika kes adalah kritikal, pengendalian kes akan diserahkan
kepada agensi berkaitan sama ada Bomba/PDRM/APM/
Pegawai Hospital.
Keselamatan Melaksanakan pelaporan kes.

Pusat Kaunseling UTM (Versi 2, 2020) 27

CARTA ALIR 3.0
3.0 PENGURUSAN ADUAN KES KESIHATAN MENTAL OLEH SEKSYEN KESELAMATAN UTM

Standard Carta Alir Tanggungjawab

Pegawai
Keselamatan

Pegawai
Keselamatan

Pegawai
Keselamatan

Pegawai
Keselamatan

Pegawai
Keselamatan

Pegawai
Keselamatan

Pusat Kaunseling UTM (Versi 2, 2020) 28

PROSES KERJA PENGURUSAN KES PUSAT KAUNSELING UTM
KESIHATAN MENTAL OLEJ PTJ Tarikh:
Edisi: 1
(KOLEJ KEDIAMAN PELAJAR UTM) Pindaan: 0
Muka : 29/49

7.0 KETERANGAN PROSES KERJA CARTA ALIR 4.0
(PENGURUSAN KES KESIHATAN MENTAL DI KOLEJ KEDIAMAN PELAJAR UTM)

Pegawai 4.1 Tindakan
Bertanggungjawab 4.2
Pengetua/Felo/ 4.3 Menerima aduan pelajar atau aduan mengenai kes
Pembantu 4.4 kesihatan mental di kolej.
Felo/Pengurus 4.5
Asrama 4.6 Mendapatkan maklumat pelajar melalui fail atau Sistem
Pembantu Academic Information Management System (AIMS) bagi
Asrama/Pengurus 4.7 mengetahui lokasi bilik pelajar.
Asrama 4.8 Melaporkan kes ke Seksyen Keselamatan/Bahagian
Felo,Pembantu 4.9 Keselamatan untuk mendapatkan perkhidmatan staf
Felo/Pengurus 4.10 keselamatan mengiringi Felo/Pembantu Felo bagi tujuan
Asrama keselamatan semasa pemeriksaan bilik pelajar dilaksanakan.
Membuat pemeriksaan pelajar di bilik diiringi oleh staf Seksyen
Felo, Pembantu Keselamatan/Bahagian Keselamatan.
Felo, Seksyen
Keselamatan Sekiranya pelajar berkelakuan agresif, pelajar dirujuk ke PKU
Pengetua/Felo/ diringi staf Seksyen Keselamatan/Bahagian Keselamatan.
Pengurus Asrama
Pegawai Perubatan Sekiranya kes adalah kritikal, setelah mendapat keizinan
keluarga pelajar, pelajar dirujuk ke Bahagian Kecemasan,
Pengetua/Felo/ Hospital (jika berlaku di luar waktu bekerja) ATAU pelajar
Pengurus Asrama dirujuk ke Jabatan Psikiatri Hospital (jika berlaku semasa waktu
bekerja)
Pengetua/Felo/ Menyerahkan pelajar kepada keluarga. Pihak keluarga
Pengurus Asrama hendaklah memahami dan menandatangani Borang
Penjagaan oleh Waris/ Penjaga bagi penjagaan pelajar di
Pengetua/Felo/ rumah.
Pengurus Asrama Menyerahkan satu salinan Borang Penjagaan oleh Waris/
Pengetua Penjaga kepada Pusat Kesihatan Universiti, Pusat Kaunseling
UTM, Fakulti, Seksyen Keselamatan/Bahagian Keselamatan
dan Unit Kebajikan Pelajar, Pejabat HEP.
Sekiranya pelajar tidak berkelakuan agresif, pelajar dirujuk ke
Pusat Kaunseling UTM.

Memaklumkan kes kepada Unit Kebajikan Pelajar bagi
pengurusan penghantaran ke rumah pelajar jika ibubapa
tidak mengambil pelajar di UTM serta pemakluman kes
kepada Timbalan Naib Canselor (Hal Ehwal Pelajar)

Pusat Kaunseling UTM (Versi 2, 2020) 29

CARTA ALIR 4.0
4.0 CARTA ALIR PENGURUSAN KES KESIHATAN MENTAL DI KOLEJ KEDIAMAN PELAJAR
UTM

Standard Carta Alir Tanggungjawab

Pengetua/Felo/
Pembantu
Felo/Pengurus Asrama

Pembantu
Asrama/Pengurus
Asrama

Felo,Pembantu
Felo/Pengurus Asrama

Felo, Pembantu Felo,
Seksyen Keselamatan

Pengetua/Felo/
Pengurus Asrama

Pengetua/Felo/
Pengurus Asrama

Pegawai Perubatan

Pengetua/Felo/
Pengurus Asrama
Pengetua/Felo/
Pengurus Asrama
Pengetua

Pusat Kaunseling UTM (Versi 2, 2020) 30

PROSES KERJA PENGURUSAN KES PUSAT KAUNSELING UTM
KESIHATAN MENTAL OLEJ PTJ Tarikh:
Edisi: 1
(KEDIAMAN PELAJAR LUAR KAMPUS Pindaan: 0
UTM) Muka : 31/49

8.0 KETERANGAN PROSES KERJA CARTA ALIR 5.0
(PENGURUSAN KES KESIHATAN MENTAL DI KEDIAMAN PELAJAR LUAR KAMPUS UTM)

Pegawai 5.1 Tindakan
Bertanggungjawab 5.2
Pengetua/Felo Luar Menerima aduan pelajar mengenai kes kesihatan mental di
Kampus kediaman pelajar di luar kampus.
Mendapatkan maklumat pelajar melalui fail atau Sistem
Pengetua, Felo Luar Academic Information Management System (AIMS) atau
Kampus database sedia ada bagi mengetahui lokasi pelajar.
Membuat pemeriksaan pelajar di bilik/rumah.
Pengetua, Felo Luar 5.3
Kampus 5.4 Sekiranya pelajar berkelakuan agresif, pelajar diserahkan
kepada Jabatan Kecemasan Hospital/PDRM mengikut
Pengetua, Felo Luar kepada situasi kes.
Kampus Memaklumkan kepada keluarga pelajar.

Pengetua/ Felo 5.5 Sekianya kes adalah kritikal, pelajar dihantar ke hospital
Luar Kampus 5.6 dengan keizinan keluarga dan diberikan pemahaman dan
menandatangani Borang Penjagaan oleh Waris/ Penjaga.
Pengetua, Felo Luar Menghantar satu salinan Borang Penjagaan oleh Waris/
Kampus Penjaga kepada Pusat Kesihatan Universiti, Pusat Kaunseling
UTM, Fakulti, Seksyen Keselamatan/Bahagian Keselamatan
Pengetua, Felo Luar 5.7 dan Unit Kebajikan Pelajar Pejabat HEP.
Kampus Sekiranya pelajar tidak berkelakuan agresif, pelajar dirujuk ke
Pusat Kaunseling UTM.
Pengetua, Felo Luar 5.8
Kampus Memaklumkan kes kepada Unit Kebajikan Pelajar bagi
pengurusan penghantaran ke rumah pelajar jika ibubapa
Pengetua 5.9 tidak mengambil pelajar di UTM serta pemakluman kes
kepada Timbalan Naib Canselor (Hal Ehwal Pelajar)

Pusat Kaunseling UTM (Versi 2, 2020) 31

CARTA ALIR 5.0
5.0 CARTA ALIR PENGURUSAN KES KESIHATAN MENTAL PELAJAR DI KEDIAMAN LUAR KAMPUS
UTM

Standard Carta Alir Tanggungjawab

Pengetua, Felo Luar
Kampus

Pengetua, Felo Luar
Kampus
Pengetua, Felo Luar
Kampus

Pengetua, Felo Luar
Kampus
Pengetua, Felo Luar
Kampus

Pengetua, Felo Luar
Kampus
Pengetua, Felo Luar
Kampus
Pengetua/ Felo
Luar Kampus
Pengetua Luar
Kampus

Pusat Kaunseling UTM (Versi 2, 2020) 32

PROSES KERJA PENGURUSAN PUSAT KAUNSELING UTM
ADUAN KES KESIHATAN MENTAL Tarikh:
Edisi: 1
PELAJAR DI FAKULTI UTM Pindaan: 0
Muka : 33/49

9.0 KETERANGAN PROSES KERJA CARTA ALIR 6.0
(PENGURUSAN ADUAN KES KESIHATAN MENTAL PELAJAR DI FAKULTI UTM)

Pegawai 6.1 Tindakan
Bertanggungjawab 6.2 Menerima aduan atau kes pelajar.

Timbalan Dekan Memaklumkan kepada Penasihat Akademik
Akademik/TP/PP/
Pensyarah
TP/PP

Penasihat 6.3 Membuat perjumpaan dengan pelajar untuk pemantauan
Akademik asas.
6.4 Sekiranya, pelajar stabil, PA meneruskan pemantauan asas
TP/PP 6.5 terhadap pelajar.
TDA, Ahli MPF 6.6 Sekiranya pelajar tidak stabil, pelaksanaan Mesyuarat
6.7 Pengurusan Fakulti diadakan.
PA/TP/PP 6.8
PPsi/Pegawai 6.9 Membuat keputusan bagi kes pelajar sama ada keputusan
Perubatan untuk merujuk kes pelajar ke Pusat Kaunseling atau PKU
TDA 6.10 mengikut keperluan kes.
TP/PP 6.11 Merujuk ke Pusat Kaunseling atau Pusat Kesihatan Universiti
mengikut keperluan kes.
TP/PP 6.12
6.13 Mengendalikan kes rujukan pelajar oleh Fakulti dan
TDA,TP/PP membuat laporan.

TDA,TP/PP Menerima laporan kes pelajar daripada Pusat Kaunseling
TDA,PA, TP/PP atau PKU dan membuat keputusan terhadap kes pelajar

Sekiranya kes pelajar tidak kritikal, prosedur merehatkan
pelajar oleh Pusat Kesihatan Universiti melalui kemudahan
Cuti Sakit atau pelajar direhatkan dengan arahan Fakulti
dilaksanakan.
Sekiranya kes pelajar adalah kritikal, pelajar diserahkan
kepada keluarga dan pemakluman berkenaan Borang
Penjagaan oleh Waris/ Penjaga dilaksanakan.
Mewajibkan Pelajar/Keluarga (bagi kes kritikal) secara
bersurat untuk menghantar Laporan Kesihatan dari Hospital
berkenaan Kesihatan Mental kepada Fakulti, Pusat
Kaunseling dan PKU.
Membuat keputusan mengikut kategori kes berdasarkan
Laporan Kesihatan pelajar.

Sekiranya diputuskan bahawa pelajar tidak disambung
pengajian selepas habis kemudahan Cuti Sakit (jika ada),
Kes pelajar kritikal ini dibentangkan di dalam
JTKTS/Mesyuarat Tertinggi.

Pusat Kaunseling UTM (Versi 2, 2020) 33

PROSES KERJA PENGURUSAN PUSAT KAUNSELING UTM
ADUAN KES KESIHATAN MENTAL Tarikh:
Edisi: 1
PELAJAR DI FAKULTI UTM Pindaan: 0
Muka : 33/49

TP/PP 6.14 Sekiranya diputuskan bahawa pelajar disambung
pengajian selepasa habis kemudahan Cuti Sakit(jika ada),
TDA,PA, TP/PP 6.15 pemakluman mengenai Pelajar disambung pengajian
PPsi 6.15 dilaksanakan. (Dengan kebenaran dan perakuan Pusat
Kesihatan Universiti serta Surat Jaminan dari Ibubapa)

Mewajibkan pelajar secara bersurat bagi mengarahkan
pelajar menjalani Pemantauan Kes Psikiatri (PKP) bersama
Pusat Kaunseling UTM.
Mengendalikan sesi Pemantauan Kes Psikiatri (PKP).

PA 6.16 Memantau perkembangan pelajar.

Pusat Kaunseling UTM (Versi 2, 2020) 34

CARTA ALIR 6.0
6.0 PENGURUSAN KES KESIHATAN MENTAL PELAJAR DI FAKULTI UTM

Standard Carta Alir Tanggungjawab

TDA/TP/PP/
Pensyarah
TP/PP
PA

TP/PP
TDA, Ahli MPF
PA/TP/PP
PPsi/Pegawai
Perubatan
TDA

TP/PP

TP/PP

Pusat Kaunseling UTM (Versi 2, 2020) 35

CARTA ALIR 6.1(SAMBUNGAN DARI CARTA 6.0)
6.0 PENGURUSAN KES KESIHATAN MENTAL PELAJAR DI FAKULTI UTM

Standard Carta Alir Tanggungjawab

TDA/TP/PP/
Pensyarah

TDA,PA, TP/PP

TP/PP/PA

TDA, TP/PP

TDA, TP/PP
PPsi
TDA
PA

Pusat Kaunseling UTM (Versi 2, 2020) 36

PROSES KERJA PENGURUSAN KES PUSAT KAUNSELING UTM
KESIHATAN MENTAL DI PUSAT Tarikh:
KESIHATAN UNIVERSITI UTM Edisi: 1
Pindaan: 0
Muka : 37/49

10.0 KETERANGAN PROSES KERJA CARTA ALIR 7.0
(PENGURUSAN KES KESIHATAN MENTAL DI PUSAT KESIHATAN UNIVERSITI UTM)

Pegawai Tindakan

Bertanggungjawab

Jururawat/PT PO/PO 7.1 Menerima pelanggan.

Jururawat/PT PO/PO 7.2 Pendaftaran pelanggan di Kaunter Pendaftaran.

Pegawai 7.3 Melaksanakan penilaian terhadap pelanggan di Bilik
Konsultasi. Ujian Saringan kesihatan mental yang
Perubatan,Jururawat bersesuaian dilaksanakan mengikut keperluan dan
kesesuaian kes.
Pegawai 7.4 Melaksanakan intervensi terhadap pelanggan/ pesakit.
Perubatan,Jururawat 7.5
7.6 Melaksanakan pendaftaran dan Rekod Pesakit.
Pegawai
Perubatan,Jururawat Mengikut penilaian Pegawai Perubatan, sekiranya pesakit
tidak perlu dirujuk ke Hospital, kes dirujuk ke Pusat
Pegawai Perubatan Kaunseling bagi pengendalian sesi kaunseling atau
pemantauan.
Pegawai Psikologi 7.7 Melaksanakan pengendalian Sesi Kaunseling Rujukan.

Pegawai Perubatan 7.8 Menerima laporan hasil daripada Sesi Kaunseling Rujukan
Pegawai Perubatan 7.9 yang dikendalikan oleh Pusat Kaunseling.

Pegawai Perubatan 7.10 Sekiranya pesakit perlu dirujuk ke Hospital, kes dirujuk ke
Pegawai Perubatan 7.11 Hospital dengan iringan Pembantu Perubatan dan Staf
Seksyen Keselamatan (jika perlu).
Menyelaras Temujanji susulan di Pusat Kesihatan Universiti
untuk menilai kemajuan pesakit setelah dirujuk ke Hospital.
Sekiranya pesakit tidak hadir, temujanji susulan diselaraskan
semula.
Sekiranya pesakit hadir, penilaian kemajuan pesakit
dilaksanakan.

Memaklumkan kes kepada Pusat Kaunseling UTM, Seksyen
Keselamatan/Bahagian Keselamatan, Unit Kebajikan
Pelajar HEP, Pengetua dan Fakulti (jika perlu dan mengikut
kepada tahap risiko kes) bagi tujuan penyelarasan
pentadbiran.

Pusat Kaunseling UTM (Versi 2, 2020) 37

CARTA ALIR 7.0
7.0 PENGURUSAN KES KESIHATAN MENTAL PELAJAR DI PUSAT KESIHATAN UNIVERSITI UTM

Standard Carta Alir Tanggungjawab

Jururawat/PT
PO/PO

Jururawat/PT
PO/PO

Pegawai
Perubatan,
Jururawat

Pegawai
Perubatan,
Jururawat

Pegawai
Perubatan,
Jururawat

Pegawai
Perubatan

Pegawai Psikologi

Pegawai
Perubatan

Pegawai
Perubatan

Pegawai
Perubatan

Pegawai
Perubatan

Pusat Kaunseling UTM (Versi 2, 2020) 38

PROSES KERJA PENGURUSAN KES PUSAT KAUNSELING UTM
KESIHATAN MENTAL UMUM/ISU Tarikh:
AKIDAH OLEH PUSAT ISLAM UTM Edisi: 1
Pindaan: 0
Muka : 39/49

11.0 KETERANGAN PROSES KERJA CARTA ALIR 8.0
(PENGURUSAN KES KESIHATAN MENTAL UMUM/ISU AKIDAH OLEH PUSAT ISLAM UTM)

Pegawai Tindakan
Bertanggungjawab 8.1 Menerima kes rujukan dari Pusat Kaunseling.
8.2 Menyerahkan kes rujukan kepada Pegawai Perunding
Pegawai Hal Ehwal
Islam bertugas bagi pengendalian kes.
8.3 Melaksanakan sesi rundingan tidak lebih daripada 10
Pegawai Hal Ehwal
Islam hari bekerja.

Pengarah Pusat 8.4 Menyediakan pelaporan kes bagi pemakluman kepada
Islam/Timbalan Pusat Kaunseling UTM.
Pengarah Pusat
Islam/Penolong
Pengarah Pusat Islam/
Pegawai Hal Ehwal
Islam
Pengarah Pusat
Islam/Timbalan
Pengarah Pusat
Islam/Penolong
Pengarah Pusat Islam/
Pegawai Hal Ehwal
Islam

Pusat Kaunseling UTM (Versi 2, 2020) 39

CARTA ALIR 8.0
8.0 PENGURUSAN KES KESIHATAN MENTAL PELAJAR KES UMUM/AKIDAH OLEH PUSAT ISLAM UTM

Standard Carta Alir Tanggungjawab

Pegawai Hal
Ehwal Islam

Pegawai Hal
Ehwal Islam

Pengarah
PI/Timbalan
Pengarah
PI/Penolong
Pengarah PI/
Pegawai Hal
Ehwal Islam

Pengarah
PI/Timbalan
Pengarah
PI/Penolong
Pengarah PI/
Pegawai Hal
Ehwal Islam

Pusat Kaunseling UTM (Versi 2, 2020) 40

PROSES KERJA PENGURUSAN KES PUSAT KAUNSELING UTM
KESIHATAN MENTAL HISTERIA OLEH Tarikh:
Edisi: 1
PTJ (PUSAT ISLAM UTM) Pindaan: 0
Muka : 41/49

12.0 KETERANGAN PROSES KERJA CARTA ALIR 9.0
(PENGURUSAN KES KESIHATAN MENTAL HISTERIA OLEH PUSAT ISLAM UTM)

Pegawai 9.1 Tindakan
Bertanggungjawab
Menerima kes daripada perujuk sama ada Pusat Kaunseling
Pegawai Hal Ehwal UTM atau dari mana-mana PTJ.
Islam

Pegawai Hal Ehwal 9.2 Memastikan Pusat Kesihatan Universiti telah dimaklumkan
Islam mengenai latarbelakang ringkas kes.

Pegawai Hal Ehwal 9.3 Sekiranya, kes adalah kes kesihatan biasa, kes dirujuk ke
Islam PKU untuk rawatan susulan.

Pegawai Hal Ehwal 9.4 Sekiranya kes adalah kes gangguan makhluk halus, kes
Islam dirujuk ke Pusat Rawatan Islam Darussyifa atau mana Pusat
Rawatan Islam yang diiktiraf oleh Kementerian Kesihatan
PPsi/Pegawai 9.5 Malaysia.
Perubatan/TP/PP/ 9.6 Sekiranya klien bertingkahlaku agresif, permohonan
Felo bantuan dari Seksyen keselamatan dilaksanakan.

PPsi/Pegawai Sekiranya klien tidak bertingkahlaku agresif, permohonan
Perubatan/TP/PP/ bantuan dari Seksyen Keselamatan/Bahagian Keselamatan
Felo untuk mengiringi klien ke Pusat Rawatan Islam Darusyiffa
dilaksanakan, Perujuk kes menyediakan air
Perawat PRID 9.7 mineral/garam/lada hitam bagi kegunaan rawatan di PRID.
Pengendalian rawatan oleh Perawat PRID.

Pegawai Hal Ehwal 9.8 Melaksanakan dan menyelaraskan laporan kes.
Islam

Pegawai Hal Ehwal 9.9 Menghantar laporan kepada Pusat Kaunseling UTM, Pusat
Islam Kesihatan Universiti serta Seksyen Keselamatan/Bahagian
Keselamatan bagi tujuan Pentadbiran.

Pusat Kaunseling UTM (Versi 2, 2020) 41

CARTA ALIR 9.0
9.0 PENGURUSAN KES KESIHATAN MENTAL PELAJAR KES HISTERIA OLEH PUSAT ISLAM UTM

Standard Carta Alir Tanggungjawab

Pegawai Hal
Ehwal Islam

Pegawai Hal
Ehwal Islam

Pegawai Hal
Ehwal Islam

Pegawai Hal
Ehwal Islam

PPsi/Pegawai
Perubatan/TP/PP/
Felo

Perawat PRID

Pegawai Hal
Ehwal Islam

Pegawai Hal
Ehwal Islam
Pegawai Hal
Ehwal Islam

Pusat Kaunseling UTM (Versi 2, 2020) 42

PROSES KERJA PENGURUSAN KES PUSAT KAUNSELING UTM
KECEMASAN KESIHATAN MENTAL Tarikh:
PELAJAR ANTARABANGSA OLEH PTJ Edisi: 1
Pindaan: 0
(KOLEJ KEDIAMAN UTM) Muka : 43/49

13.0 KETERANGAN PROSES KERJA CARTA ALIR 10.0
(PENGURUSAN KES KECEMASAN KESIHATAN MENTAL PELAJAR ANTARABANGSA DI
KOLEJ KEDIAMAN UTM)

Pegawai 10.1 Tindakan
Bertanggungjawab 10.2
10.3 Menerima aduan pelajar atau aduan mengenai kes
Pengetua/Felo/ kesihatan mental di kolej.
Pembantu
Felo/Pengurus Mendapatkan maklumat pelajar melalui fail atau Sistem
Asrama Academic Information Management System (AIMS) bagi
Pembantu mengetahui lokasi bilik pelajar.
Asrama/Pengurus Melaporkan kes ke Seksyen Keselamatan/Bahagian
Asrama Keselamatan untuk mendapatkan perkhidmatan staf
Felo,Pembantu keselamatan mengiringi Felo/Pembantu Felo bagi tujuan
Felo/Pengurus keselamatan semasa pemeriksaan bilik pelajar dilaksanakan.
Asrama Menghubungi UTMI bagi pemakluman kes.

Felo,Pembantu 10.4 Membuat pemeriksaan pelajar di bilik diiringi oleh staf Seksyen
Felo/Pengurus 10.5 Keselamatan/Bahagian Keselamatan.
Asrama 10.6
Felo, Pembantu 10.7 Sekiranya pelajar berkelakuan agresif, pelajar dirujuk ke PKU
Felo, Seksyen diringi staf Seksyen Keselamatan/Bahagian Keselamatan.
Keselamatan Sekiranya kes adalah kritikal pelajar dirujuk ke Bahagian
Pengetua/Felo/ Kecemasan, Hospital (jika berlaku di luar waktu bekerja) ATAU
Pengurus Asrama pelajar dirujuk ke Jabatan Psikiatri Hospital (jika berlaku
semasa waktu bekerja)
Pegawai Menyerahkan pelajar kepada pihak UTMI bagi urusan
Perubatan kedutaan.
Menyerahkan satu salinan Borang Penjagaan oleh Waris/
Pengetua/Felo/ 10.8 Penjaga kepada Pusat Kesihatan Universiti, Pusat Kaunseling
Pengurus Asrama 10.9 UTM, Fakulti, Seksyen Keselamatan/Bahagian Keselamatan
dan Unit Kebajikan Pelajar, Pejabat HEP.
Pengetua/Felo/ Sekiranya pelajar tidak berkelakuan agresif, pelajar dirujuk ke
Pengurus Asrama Pusat Kaunseling UTM.
Memaklumkan kes kepada Timbalan Naib Canselor (Hal
Pengetua/Felo/ 10.10 Ehwal Pelajar)
Pengurus Asrama 10.11

Pengetua

Pusat Kaunseling UTM (Versi 2, 2020) 43

CARTA ALIR 10.0
10.0 PENGURUSAN KES KECEMASAN KESIHATAN MENTAL PELAJAR ANTARABANGSA DI KOLEJ
KEDIAMAN UTM

Standard Carta Alir Tanggungjawab

Pengetua/Felo/
Pembantu Felo/Pengurus
Asrama
Pembantu
Asrama/Pengurus
Asrama
Felo,Pembantu
Felo/Pengurus Asrama
Felo,Pembantu
Felo/Pengurus Asrama
Felo, Pembantu Felo,
Seksyen Keselamatan

Pengetua/Felo/ Pengurus
Asrama

Pegawai Perubatan

Pengetua/Felo/ Pengurus
Asrama

Pengetua/Felo/ Pengurus
Asrama

Pengetua/Felo/ Pengurus
Asrama

Pengetua

Pusat Kaunseling UTM (Versi 2, 2020) 44

PROSES KERJA PENGURUSAN PUSAT KAUNSELING UTM
PEMANTAUAN KES KECEMASAN Tarikh: 18/8/2021
PELAJAR BERKECELARUAN MENTAL Edisi: 1
DI KOLEJ KEDIAMAN PELAJAR UTM Pindaan: 0
Muka : 45/49

14.0 KETERANGAN PROSES KERJA CARTA ALIR 11.0
(PENGURUSAN PEMANTAUAN KES KECEMASAN PELAJAR BERKECELARUAN MENTAL DI
KOLEJ KEDIAMAN PELAJAR UTM)

Pegawai 11.1 Tindakan
Bertanggungjawab 11.2
Menerima pelajar berisiko dari hospital.
Pegawai
Keselamatan/ Pem. Menempatkan pelajar di Bilik Rehat Pusat Kesihatan
Perubatan Universiti.
Pem.Perubatan Memaklumkan kepada Pengetua berkenaan keadaan
semasa pelajar.
Pem.Perubatan 11.3

Felo 11.4 Memaklumkan kepada Seksyen Keselamatan bagi

Bertugas/Pengetua pemantauan pelajar 24 jam sebelum penyerahan pelajar

kepada keluarga dilaksanakan.

Unit Kebajikan 11.5 Penghantaran ke rumah sekiranya keluarga tidak
HEP/Fakulti mengambil pelajar bagi penjagaan di rumah.

15.0 REKOD
13.1 Fail Sulit Klien
13.2 Fail Pengurusan Perkhidmatan

Pusat Kaunseling UTM (Versi 2, 2020) 45

CARTA ALIR 11.0
11.0 PENGURUSAN PEMANTAUAN KES KECEMASAN PELAJAR BERKECELARUAN MENTAL DI KOLEJ
KEDIAMAN PELAJAR UTM

Standard Carta Alir Tanggungjawab

Pegawai
Keselamatan/
Pem. Perubatan

Pem.Perubatan

Pem.Perubatan

Felo Bertugas

Unit Kebajikan
HEP/Fakulti

Pusat Kaunseling UTM (Versi 2, 2020) 46

PROSES KERJA PERKHIDMATAN PUSAT KAUNSELING UTM
BANTUAN SOKONGAN PSIKOLOGI DI Tarikh: 18/8/2021
Edisi: 1
ATAS TALIAN Pindaan: 0
Muka : 47/49

15.0 KETERANGAN PROSES KERJA CARTA ALIR 12.0
(PERKHIDMATAN BANTUAN SOKONGAN PSIKOLOGI DI ATAS TALIAN)

Pegawai 12.1 Tindakan
Bertanggungjawab
PPsi 12.2 Membuat hebahan bantuan sokongan psikologi di atas
12.3 talian (poster, whatsapp, Telegram, Emel, talian hotline
PPsi Pusat Kaunseling, E-Temujanji).
12.4
PT(P/O) Pusat 12.5 Sekiranya kes adalah untuk tindakan segera, klien dilayan
Kaunseling 12.6 melalui talian Hotline Pusat Kaunseling.
12.7 Sekiranya kes bukan untuk tindakan segera,
PT(P/O) Pusat 12.8 Pegawai memberi panduan kepada klien bagi pengisian
Kaunseling 12.9 borang Temujanji Atas Talian
PPsi 12.10 Memberi maklumbalas emel bagi tarikh temujanji sesi
PPsi bantuan sokongan psikologi

PPsi Melaksanakan sesi bantuan sokongan psikologi.

PPsi Melaksanakan sesi bantuan sokongan psikologi lanjutan jika
perlu.
PPsi Sekiranya kes simptom gangguan mental, kes dirujuk ke
Klinik Kesihatan/ Hospital berhampiran lokasi klien.
PPsi
Membuat pemakluman laporan kepada fakulti/PTJ secara
atas talian

Melaksanakan Mesyuarat Pengurusan Psikologi mengikut
keperluan kes secara atas talian

Melaksanakan sesi pemantauan/ bimbingan.
Sesi pemantauan adalah sesi pemantauan sokongan
psikologi berkala secara atas talian bersama klien yang
telah didiagnosis oleh hospital menghidapi kecelaruan
mental.
Sesi bimbingan adalah sesi bimbingan bagi bantuan
sokongan psikologi secara atas talian untuk klien yang telah
dikenalpasti oleh Hospital menghidapi penyakit fizikal
seperti jangkitan COVID-19, kanser dan lain-lain yang
memerlukan bantuan sokongan psikologi.

16.0 REKOD

13.1 Fail Sulit Klien

13.2 Fail Pengurusan Perkhidmatan

Pusat Kaunseling UTM (Versi 2, 2020) 47

CARTA ALIR 12.0
12.0 PERKHIDMATAN BANTUAN SOKONGAN PSIKOLOGI DI ATAS TALIAN

Standard Carta Alir Tanggungjawab

PPsi

PPsi

PT(P/O) Pusat
Kaunseling
PT(P/O) Pusat
Kaunseling

PPsi

PPsi
PPsi

PPsi
PPsi
PPsi

Pusat Kaunseling UTM (Versi 2, 2020) 48

RUJUKAN:

DSM5 (Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders), Edisi Kelima.

Hospital Sultanah Aminah, Johor Bahru.

Kementerian Kesihatan Malaysia. (2013). Dasar Kesihatan Mental Negara.

Kementerian Kesihatan Malaysia. (2016). Garis Panduan Program Perkhidmatan Pasukan Kesihatan
Mental Masyarakat. Bahagian Perkembangan Perubatan Kementerian Kesihatan Malaysia, Kementerian
Kesihatan Malaysia.

Keyes, C. L. M. (2005). Mental illness and/or mental? Investigating axioms of the complete state model of
health, Journal of Consulting and Clinical Psychology; 73, 539-548.

Le, M. T. H, Tran, T. D., Holton, S., Nguyen, H. T., Wolfe, R., Fisher J (2017). Reliability, convergent validity and
factor structure of the DASS-21 in a sample of Vietnamese adolescents, PLoS ONE; 12 (7): e0180557.
https://doi.org/10.1371/journal. pone.0180557

Marina, S., Joseph, G. (2017). How to approach the mental state examination, The British Medical Journal
(BMJ); 357: 1821

Penilaian Status Mental. Jabatan Perkhidmatan Awam.

Ramos, G. P., Adan, M. J. (2011). Misunderstanding psychopathology as medical semiology: an
epistemological enquiry. Psychopathology, 44: 205–15. doi: 10.1159/000322692

Ratanasiripong, P., Kaewboonchoo, O., Ratanasiripong, N., Hanklang, S., Chumchai, P. (2015).
Biofeedback intervention for stress, anxiety and depression among graduate students in Public Health
Nursing, Nursing Research and Practice; 160746. doi: 1155/2015/160746

Undang-Undang Malaysia AKTA 615 : Akta Kesihatan Mental 2001.

University of California Office of the President Student Affairs. (2016). Promoting student mental health. A
guide for UC faculty and staff. https://www.ucop.edu/student-mental-health-resources/_files/pdf/PSMH-
guide.pdf/. Oakland, California.

World Health Organisation. (2004). Promoting mental health: concepts, emerging evidence, practice
(Summary Report). World Health Organization, Geneva.

World Health Organsisation. (2007). Mental Health Policy and Service Guidance Package, Monitoring and
evaluation of mental health policies and plans. World Health Organisation, Geneva.

Pusat Kaunseling UTM (Versi 2, 2020) 49