การคุ้มครองผู้เสียหาย(พ.ค.)

ประจำเดอื นพฤษภำคม 2565

 . 19 

1

1. ทมี่ ำและควำมสำคัญ

ในปี 2020 แม้ในช่วงสถำนกำรณ์กำรแพร่ระบำดของโควิด-19 กำรดำเนินงำน
ต่อต้ำนกำรค้ำมนุษย์ของไทยก็มีพัฒนำกำรเชิงคุณภำพ กำรคุ้มครองดูแลผู้เสียหำยจำกกำรค้ำ
มนุษย์ ยังคงยึดหลักกำรให้ผู้เสียหำยเป็นศูนย์กลำง (Victim-centered Approach) และคำนึงถงึ
บำดแผลทำงจิตใจ (Trauma-informed Care) โดยบูรณำกำรควำมร่วมมือกับภำคประชำสังคม
ในกำรจัดบริกำรและคมุ้ ครองชว่ ยเหลือผูเ้ สียหำย

รำยงำนสถำนกำรณก์ ำรคำ้ มนุษย์ (Trafficking in Persons Report: TIP Report)

2

กระทรวงกำรพัฒนำสังคมและควำมมั่นคงของมนุษย์ มีภำรกิจหลักในกำรคุ้มครอง
สวัสดิภำพและช่วยเหลือผู้เสียหำยจำกกำรค้ำมนุษย์ โดยกำรให้ที่พักพิงที่ปลอดภัย จัดหำอำหำร
ให้บริกำรเพ่ือเยียวยำฟื้นฟู ทั้งทำงร่ำงกำย จิตใจและสังคม กำรศึกษำและฝึกอำชีพ กำรจัดหำงำน
ใหท้ ำช่ัวครำว กำรผอ่ นผนั ให้อย่ใู นรำชอำณำจกั รได้เปน็ กำรชัว่ ครำวสำหรับผู้เสยี หำยตำ่ งชำติ กำร
ให้ควำมช่วยเหลือทำงกฎหมำยและพิทักษ์สิทธิประโยชน์ในกำรเยียวยำทำงกฎหมำย ควำม
ช่วยเหลือในกำรส่งกลับคืนสู่ครอบครัวและสังคมอย่ำงปลอดภัย โดยกำรทำงำนร่วมกับสหวิชำชพี
และองค์กรภำคีเครือข่ำยทั้งภำยในประเทศและตำ่ งประเทศ เพื่อสรำ้ งหลักประกันว่ำผู้เสียหำยจำก
กำรค้ำมนษุ ย์จะเข้ำถึงบริกำรและได้รับกำรดูแลช่วยเหลืออยำ่ งต่อเน่ือง สำมำรถดำรงชีวิตได้อยำ่ งมี
คุณค่ำ ศกั ดศ์ิ รี และมสี ขุ ภำวะควำมเป็นอยู่ที่ดีต่อไปได้ในสงั คม

กำรถอดบทเรียนกระบวนกำรช่วยเหลือกลุ่มเปรำะบำงตำมภำรกิจกระทรวง พม.
ในสถำนกำรณโ์ ควดิ 19 ประเด็น “กำรคุ้มครองสวสั ดิภำพผูเ้ สียหำยจำกกำรคำ้ มนษุ ย์” เป็นประเด็น
ด้ำนควำมมั่นคงที่สำคัญในระดับพื้นที่ ท่ีทุกหน่วยงำนให้ควำมสำคัญ โดยเมื่อเกิดกรณีปัญหำ
เร่งด่วน หรือประเทศตกอยู่ในสภำวะวิกฤตต่ำงๆ ทีมสหวิชำชีพจังหวัดร้อยเอ็ด จะมีโมเดลในกำร
ขับเคลอื่ นงำนตอ่ ไปได้ อย่ำงเปน็ รูปธรรมรวดเร็ว เขำ้ ถงึ กล่มุ เปำ้ หมำยไดท้ ุกมติ ิตำมมำตรฐำนสำกล

สถำนกำรณ์กำรคำ้ มนุษย์จังหวดั รอ้ ยเอด็

จำกเกณฑ์กำรจัดระดับสถำนกำรณ์ค้ำมนุษย์จังหวัดร้อยเอ็ดถูกจัดอยู่ในระดับ
เล็กน้อย คือมีสถำนกำรณ์ในพื้นที่แต่ไม่รุนแรง ปัญหำกำรค้ำมนุษย์และค้ำประเวณีของจังหวัด
ร้อยเอ็ด มักเกี่ยวพันกับปัญหำเศรษฐกิจและปัญหำสังคมที่ทำให้คนดิ้นรนแสวงหำงำนทำ
ไมว่ ำ่ งำนน้นั จะเส่ียงตอ่ กำรคำ้ มนุษยเ์ พียงใดกต็ ำมหรอื แมแ้ ตก่ ระบวนกำรถกู หลอกลวงให้ไปทำงำน
ตำ่ งประทศ หรือแตง่ งำนกบั ชำวต่ำงชำติเพือ่ แสวงหำโอกำสเพ่ือยกระดับคณุ ภำพชวี ติ ใหด้ ขี ้ึน

สถำนะเส้นทำงคือกำรเป็นทำงผ่ำน จังหวัดร้อยเอ็ดเป็นทำงผ่ำนอีกหนึ่งช่องทำง

ของขบวนกำรค้ำมนษุ ยท์ สี่ ำคญั พบว่ำ มีเส้นทำงผ่ำนของกระบวนกำรค้ำมนษุ ย์ ดงั น้ี
1. เส้นทำงอำเภอโพนทรำย - อำเภอรำศีไศล - อำเภอยำงชมุ น้อย จงั หวดั ศรสี ะเกษ
2. เส้นทำงอำเภอพนมไพ - อำเภอมหำชนะชัย - คำเขื่อนแก้ว จังหวัดยโสธร - ต. อำเภอ

หนองพอก - อำเภอเลิงนกทำ - เสนำคนคิ ม จงั หวัดอำนำจเจรญิ และอำเภอหนองสงู จังหวดั มุกดำหำร
4. อำเภอสุวรรณภมู ิ - อำเภอเมอื ง - อำเภอปำตวิ้ จังหวัดยโสธร
5. อำเภอเสลภูมิ -อำเภอหนองพอก - อำเภอเมือง - อำเภอกุดชุม – เลิงนกทำ

จังหวัดยโสธร

3

เส้นทำงเหล่ำนี้มีเจ้ำหน้ำที่ตรวจและสกัดกั้น เพื่อมิให้มีกำรเคลื่อนย้ำยแรงงำนที่ผิด

กฎหมำยและร่วมกันเฝ้ำระวังป้องกันทุกภำคส่วน แนวทำงกำรป้องกันคือรณรงค์ให้ควำมรู้กับ

ประชำชนในชุมชน และกำรสร้ำงแกนนำเยำวชนเป็นเครือข่ำยอำสำสมัครเฝ้ำระวังป้องกันกำรค้ำ

มนษุ ย์ในจงั หวัดร้อยเอด็ โดยมีองคก์ รภำคี ทุกสว่ นรว่ มมือกนั อย่ำงเป็นระบบ

ด้ำนกำรบูรณำกำรควำมร่วมมือภำคีเครือข่ำย จังหวัดร้อยเอ็ดมีกำรบูรณำกำรออก
ตรวจสถำนประกอบกำร/สถำนบริกำร/โรงงำน เพื่อป้องกันและปรำบปรำมกำรค้ำมนุษย์และ
ค้ำประเวณี และกำรกระท ำผิดกฎหมำยอย่ำงอื่น ช่วงเดือนตุลำคม 2562 – กันยำยน 2563
รวมจำนวนทัง้ ส้นิ 1,159 ครั้ง (รวม 20 อำเภอ) โดยสถติ ิกำรออกตรวจสูงในช่วงครึ่งปีหลังและมำกที่สุด
ในช่วงเดือนกรกฎำคม จำนวน 135 ครั้ง ซึ่งยังไม่พบกำรกระทำควำมผิดที่เกี่ยวกับกำรค้ำมนุษย์
และค้ำประเวณี และกำรกระทำผิดกฎหมำยอยำ่ งอื่น

กำรคุ้มครองผู้เสียหำยจำกกำรค้ำมนุษย์ ในปี 2560-2563 สำนักงำนพัฒนำ
สังคมและควำมมั่นคงของมนุษย์จังหวัดร้อยเอ็ด ดำเนินกำรคุ้มครองสวัสดิภำพผู้เสียหำยจำกคดี
ค้ำมนุษย์ และส่งต่อเข้ำคุ้มครองสวัสดิภำพที่บ้ำนนำรีสวัสดิ์ จังหวัดนครรำชสีมำ โดยมีสถิติกำร
คุ้มครองผู้เสียหำยคดีค้ำมนุษย์ จำนวน ๙ รำย ซึ่งผู้เสียหำยทั้งหมดถูกแสวงหำประโยชน์จำกกำร
ค้ำประเวณี

สถติ ิกำรคุ้มครองผ้เู สียหำยคดคี ำ้ มนุษย์ ปี 2564
(รำย)
ปี 2560 (รำย) ปี 2561 (รำย) ปี 2562 (รำย) ปี 2563 (รำย)

1323

ทมี พม. จงั หวดั รอ้ ยเอด็ (One Home ร้อยเอด็ ) กระทรวงกำรพัฒนำสงั คมและควำม
มั่นคงของมนุษย์ ประกอบไปด้วย 3 หน่วยงำน ได้แก่ สำนักงำนพัฒนำสังคมและควำมมั่นคงของ
มนุษย์จังหวัดร้อยเอ็ด บ้ำนพักเด็กและครอบครัวจังหวัดร้อยเอ็ด และศูนย์คุ้มครองคนไร้ที่พ่ึง
จังหวัดร้อยเอ็ด ได้บูรณำกำรงำนช่วยเหลือ กลุ่มเป้ำหมำยครอบคลุมทุกมิติ โดยประเด็นด้ำนกำร
ป้องกนั กำรคำ้ มนษุ ย์ เป็นหนงึ่ ในภำรกจิ กำรขบั เคล่อื นงำน อีกท้ังยงั เป็นวำระสำคญั ด้ำนควำมมั่นคง
ดังนั้นตลอดปีงบประมำณที่ผ่ำนมำจึงได้มีกำรทบทวนถึงกำรช่วยเหลือคุ้มครองสวัสดิภำพสู่กำรเกิด
เป็นกำรถอดบทเรียนกำรป้องกันและแก้ไขปัญหำกำรค้ำมนุษย์ ในประเด็นของกำรคุ้มครองสวัสดิ
ภำพผ้เู สยี หำยจำกกำรคำ้ มนุษย์ ขนึ้ มำ

4

2. วตั ถปุ ระสงค์

2.1 เพื่อถอดบทเรียนกำรคุ้มครองสวัสดิภำพผู้เสียหำยจำกกำรค้ำมนุษย์ในพื้นที่
จงั หวัดรอ้ ยเอ็ด ให้เป็นไปตำมมำตรฐำนสำกล

2.2 เพื่อใช้เป็นองค์ควำมรู้ในกำรกำหนดบทบำทหน้ำที่ และเชื่อมโยงกำรทำงำน
แบบมสี ว่ นร่วมภำยในทมี สหวิชำชีพ

3. ประโยชน์ท่คี ำดวำ่ จะไดร้ บั

3.1 มีรปู แบบระบบกำรคมุ้ ครองสวสั ดภิ ำพผเู้ สียหำยจำกกำรคำ้ มนุษย์ในระดับพืน้ ท่ี
อย่ำงเป็นรปู ธรรม

3.2 เกดิ กลไกกำรสง่ เสรมิ ป้องกนั เฝำ้ ระวงั และเช่อื มโยงกำรทำงำนแบบมสี ว่ นรว่ มใน
กำรชว่ ยเหลือผู้ท่อี ำจตกเป็นเหยอ่ื กำรคำ้ มนุษย์ในระดบั พ้นื ท่ี

4. ผลกำรดำเนนิ กำรถอดบทเรยี น

สถำนกำรณ์ด้ำนกำรค้ำมนุษยใ์ นพ้นื ท่ีจงั หวัดรอ้ ยเอ็ด ถกู จัดอยู่ในระดับเล็กน้อย คือ
มีสถำนกำรณ์ในพื้นที่แต่ไม่รุนแรง ปัญหำกำรค้ำมนุษย์ของจังหวัดร้อยเอ็ด มักเกี่ยวพันกับปัญหำ
เศรษฐกิจและปัญหำสังคม กำรขำดรำยได้ โดยประเภทกำรค้ำมนุษย์ที่พบมำกที่สุด คือ กำร
แสวงหำประโยชน์โดยมิชอบจำกกำรค้ำประเวณี และกลุ่มผู้เสียหำยส่วนใหญ่เป็นเด็กอำยุตำ่ กว่ำ 18 ปี
ทั้งน้ีกำรดำเนินกำรด้ำนกำรคุ้มครองสวัสดิกำรผู้เสียหำยจำกกำรค้ำมนุษย์ของจังหวัดร้อยเอ็ด เป็น
กำรดำเนินกำรภำยใต้หลักกำรบรู ณำกำร (Integrate) โดยกำรให้ทีมสหวชิ ำชีพ หน่วยงำนภำครัฐ
ภำคเอกชน ตลอดจนภำคประชำสังคม มีส่วนร่วมในกำรบูรณำกำรกำรทำงำนอย่ำงแท้จริง
ทั้งคน องค์ควำมรู้ ทรัพยำกรของแต่ละองค์กร (Function) ที่มีอยู่ให้เกิดประโยชน์สูงสุดแก่
ประชำชน

กำรคำ้ มนุษย์ หมำยถงึ กำรจดั หำ กำรขนสง่ กำรสง่ ต่อ กำรจัดใหอ้ ยอู่ ำศัยหรอื กำร

รับไว้ซึ่งบุคคลดว้ ยวิธีกำรขูเ่ ขญ็ หรอื ดว้ ยกำรใชก้ ำลัง หรือด้วยกำรบบี บังคบั ในรปู แบบอื่นใด ด้วย
กำรลักพำตัว ด้วยกำรฉ้อโกง ด้วยกำรหลอกลวงดว้ ยกำรใช้อำนำจโดยมิชอบหรือด้วยกำรใช้สถำนะ
ควำมเสีย่ งภัยจำกกำรค้ำมนุษย์โดยมิชอบ หรือมีกำรให้ หรือรับเงิน หรือผลประโยชน์เพื่อให้ไดม้ ำ
ซงึ่ ควำมยนิ ยอมของบุคคลผมู้ อี ำนำจ ควบคมุ บคุ คลอน่ื เพื่อควำมมงุ่ ประสงคใ์ นกำรแสวงประโยชน์
กำรแสวงประโยชน์อย่ำงน้อยที่สุด ให้รวมถึงกำรแสวงหำ ประโยชน์จำกกำรค้ำประเวณีของบุคคล
อื่นหรอื กำรแสวงประโยชน์ทำงเพศในรปู แบบอน่ื กำรบงั คับใชแ้ รงงำนหรอื บริกำรกำรเอำคนลงเป็น
ทำสหรอื กำรกระทำอืน่ เสมือนกำรเอำคนลงเปน็ ทำส กำรทำใหต้ กอยใู่ ต้บงั คบั หรือกำรตดั อวยั วะออก
จำกร่ำงกำย

5

องคป์ ระกอบควำมผดิ ฐำนค้ำมนษุ ย์

เป็นธุระจัดหำ ซือ้ เปน็ ธุระจัดหำ ซือ้
ขำย จำหน่ำย พำ ขำย จำหนำ่ ย พำ
มำจำกหรือสง่ ไปยงั มำจำกหรือสง่ ไป
ทใี่ ด หน่วงเหน่ียว
ยงั ท่ใี ด
กักขัง

กำรกระทำมุ่งหมำยเพอื่ เปน็
กำรแสวงหำประโยชน์
โดยมิชอบ

5. แนวทำงกำรดำเนนิ งำนช่วยเหลอื และคุ้มครองสวัสดิภำพผู้เสียหำยจำกกำรค้ำมนุษย์

พระรำชบญั ญตั ิปอ้ งกันและปรำบปรำมกำรคำ้ มนุษย์ พ.ศ. 2551 กำหนดหลกั เกณฑ์
ในกำรใหค้ วำมช่วยเหลอื ผเู้ สียหำยจำกกำรคำ้ มนุษย์ ดงั นี้

กำหนดให้กระทรวง พม. พิจำรณำให้ควำมช่วยเหลือแก่บุคคลซึ่งเป็นผู้เสียหำย
จำกกำรกระทำควำมผิดฐำนค้ำมนุษย์อย่ำงเหมำะในเรื่องอำหำร ที่พัก กำรรักษำพยำบำล
กำรบำบัดฟื้นฟูทำงร่ำงกำยและจิตใจ กำรให้กำรศึกษำ กำรฝึกอบรม กำรให้ควำมช่วยเหลือทำง
กฎหมำย กำรสง่ กลับไปยงั ประเทศเดิมหรือภูมิลำเนำ กำรดำเนนิ คดีเพือ่ เรียกร้องค่ำสนิ ไหมทดแทน
ให้ผเู้ สียหำย กำรแจ้งสิทธิของผู้เสยี หำย

ในกรณีที่บุคคลมีสัญชำติไทยตกเป็นผู้เสียจำกกำรค้ำมนุษย์ในต่ำงประเทศ
หำกประเทศประสงค์จะกลับถิ่นที่อยู่ ให้พนักงำนเจ้ำหน้ำที่ดำเนินกำรตรวจสอบว่ำเป็นบุคคล
สัญชำติไทยจริงหรือไม่ หำกพิสูจน์ได้ว่ำเป็นสัญชำติไทย ให้พนักงำนเจ้ำหน้ำที่ดำเนินกำรเพื่อให้
เดินทำงกลบั ถิน่ ท่ีอยู่โดยไม่ชกั ช้ำ โดยคำนึงถงึ ควำมปลอดภยั และสวัสดภิ ำพผเู้ สียหำย

6

ในกรณีที่ผู้เสียหำยในต่ำงประเทศเป็นคนต่ำงด้ำวที่ได้รับอนุญำตให้อยู่ใน
รำชอำณำจักรตำมกฎหมำยว่ำด้วยคนเข้ำเมือง หรือเป็นผู้ที่ได้รับผ่อนผันเป็นกรณีพิเศษ เมื่อได้
พิสจู น์ข้อเทจ็ จรงิ แลว้ หำกประสงคจ์ ะกลบั เขำ้ มำในรำชอำณำจกั ร ใหพ้ นักงำนเจ้ำหน้ำท่ีดำเนินกำร
ตำมทจ่ี ำเป็นเพ่อื ใหผ้ ู้เสียหำยน้ันเดนิ ทำงกลับเข้ำในรำชอำณำจักรโดยไม่ชักช้ำ

ใ น ก ร ณ ี ท ี ่ ผ ู ้ เ ส ี ย ห ำ ย ใ น ต ่ ำ ง ป ร ะ เ ท ศ เ ป ็ นค น ต่ ำ ง ด ้ ำ ว แล ะ ไ ม ่ ม ี เ อ ก ส ำ ร ป ร ะจ ำ ตั ว
แต่มีเหตุอันเชื่อได้ว่ำเป็นผู้ที่เคยมีภูมิลำเนำหรือถิ่นที่อยู่ในรำชอำณำจักรโดยถูกต้องตำมกฎหมำย
เมื่อได้พิสูจน์สถำนะแล้ว หำกประสงค์จะกลับเข้ำมำในรำชอำณำจักร ให้พนักงำนเจ้ำหน้ำที่
ดำเนนิ กำรตำมทจ่ี ำเปน็ เพอื่ ให้ผู้เสียหำยน้นั เดนิ ทำงกลับเขำ้ ในรำชอำณำจกั รโดยไม่ชักชำ้

7

8

9

6. บทบำทของหน่วยงำน พม. รอ้ ยเอด็ ในสถำนกำรณโ์ ควิด 19

6.1 ด้ำนสำธำรณสุข
1) จัดเตรียมทีมสหวชิ ำชพี /นักสงั คมสงเครำะห/์ นักจิตวทิ ยำ ไว้เตรียมพร้อม

สำหรับปฏิบตั ิงำน ในกำรใหข้ ้อมูลกำรดำเนินกำรในสถำนกำรณโ์ ควดิ 19
2) จัดหำแอลกอฮอล์เจลล้ำงมือไว้ตำมจุดปฏิบัติงำนต่ำงๆ เพื่อให้ผู้เข้ำรับ

กำรคุ้มครองสวัสดภิ ำพใชท้ ำควำมสะอำด
6.2 ดำ้ นกำรปอ้ งกัน
1) มีกำรเตรียมควำมพร้อมทีมสหวชิ ำชพี /บุคลำกร/เจ้ำหน้ำที่ พม. ร้อยเอด็

โดยกำรจัดประชมุ ช้แี จงข้อมลู ข่ำวสำร/แนวทำงกำรปฏิบตั ิงำนในสถำนกำรณโ์ ควดิ 19
2) จัดตั้งทีมปฏิบัติกำร One Home จังหวัดมร้อยเอ็ด เพื่อปฏิบัติหน้ำที่ใน

กำรช่วยเหลอื คมุ้ ครองผูเ้ สยี หำย
3) ติดป้ำยประชำสัมพนั ธ์มำตรกำรป้องกนั โรคในพ้ืนที่ปฏิบัตงิ ำน

10

4) แบ่งพื้นที่รับผิดชอบกลุ่มเป้ำหมำย อย่ำงชัดเจนเพื่อลดควำมซ้ำซ้อนของกำร
ทำงำนสำมำรถใหก้ ำรชว่ ยเหลอื ผเู้ สียหำยได้อยำ่ งทันท่วงทีและรวดเร็ว

7. ปจั จยั ควำมสำเรจ็

7.1 กำรใหค้ วำมร่วมมือของภำคเี ครอื ข่ำย ทีมสหวิชำชีพ หน่วยงำนภำครัฐและภำค
ประชำชน โดยองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นเป็นแกนหลักในกำรดำเนินกำรชี้เป้ำ เฝ้ำระวังปัญหำ
กำรคำ้ มนษุ ยใ์ นพ้นื ที่

7.2 ควำมต่อเนื่องของงบประมำณสนับสนุนจำกกระทรวงกำรพฒั นำสงั คมและควำมมนั่ คง
ของมนษุ ย์

7.3 บุคลำกรมีควำมพร้อมในกำรรองรับนโยบำย สู่กำรปฏิบัติในกำรดูแลผู้ได้รับ
ผลกระทบจำกกำรแพร่ระบำดของโรคตดิ เชือ้ ไวรสั โคโรนำ 2019 (โควดิ - 19)

7.4 มีเครือข่ำย (สภำเด็กและเยำวชน/อำสำสมัครพัฒนำสังคมและควำมมั่นคงของ
มนษุ ย์ ฯลฯ) ในระดับพืน้ ที่ เป็นกลไกในกำรชเ้ี ป้ำเฝ้ำระวังปญั หำ กลุม่ เป้ำหมำยทไี่ ดร้ บั ผลกระทบจำกกำร
แพรร่ ะบำดของโรค โควดิ - 19