หลักการสังเกตเบื้องต้นหนังสือแสดงสิทธิในที่ดิน (โฉนดที่ดิน และ น.ส. 3 ก.) ฉบับจริง

หลกั การสงั เกตเบื้องต้นหนงั สือแสดงสิทธิในทีด่ ิน
(โฉนดที่ดิน และ น.ส. ๓ ก.) ฉบบั จริง

กองการพิมพ์
กองฝึกอบรม
กรมที่ดิน กระทรวงมหาดไทย



คำ�น�ำ

กรมทด่ี นิ มพี นั ธกจิ ในการคมุ้ ครองทด่ี นิ ของรฐั และพทิ กั ษส์ ทิ ธใิ นทด่ี นิ
ของประชาชน โดยมภี ารกจิ หลกั คอื  การใหบ้ รกิ ารจดทะเบยี นสทิ ธแิ ละนติ กิ รรม
และการรงั วดั ทด่ี นิ ของส�ำ นกั งานทด่ี นิ ทว่ั ประเทศ กองการพมิ พเ์ ปน็ หนว่ ยงานหนง่ึ
ที่ต้องดำ�เนินการสนับสนุนกระบวนการสร้างคุณค่าของกรมที่ดิน โดยมีหน้าที่
จัดพิมพ์แบบพิมพ์หนังสือแสดงสิทธิในที่ดินและแบบพิมพ์ต่าง ๆ กองการพิมพ์
จึงได้จัดทำ�องค์ความรู้ในหัวข้อเรื่อง “หลักการสังเกตเบื้องต้นหนังสือแสดง
สิทธิในที่ดิน (โฉนดทีด่ ิน และ น.ส. ๓ ก.) ฉบบั จริง” โดยมีวตั ถุประสงค์เพือ่ ให้
เจ้าหน้าที่ของกองการพิมพ์และหน่วยงานต่าง ๆ ในกรมที่ดินได้รับรู้ข้อมูลของ
แบบพิมพ์โฉนดที่ดิน (น.ส. ๔ จ.) แบบพิมพ์หนังสือรับรองการทำ�ประโยชน์
(น.ส. ๓ ก.) พร้อมท้ังสามารถชี้แจงให้ความรู้เพื่อเป็นข้อมูลให้กับประชาชน
ผมู้ ารบั บรกิ ารใหส้ ามารถตรวจสอบแบบพมิ พโ์ ฉนดทด่ี นิ  (น.ส. ๔ จ.) แบบพมิ พ์
หนงั สอื รบั รองการท�ำ ประโยชน์ (น.ส. ๓ ก.) ทต่ี นเองถอื ครองอยนู่ น้ั เปน็ ของจรงิ
หรือไม่
กองการพิมพ์ได้ด�ำ เนินการจดั ท�ำ องค์ความรู้เรือ่ ง “หลกั การสงั เกต
เบอ้ื งตน้ หนงั สอื แสดงสทิ ธใิ นทด่ี นิ (โฉนดทด่ี นิ และ น.ส. ๓ ก.) ฉบบั จรงิ ” ตามมติ
ที่ประชุมของคณะกรรมการจัดการความรู้ของกรมที่ดิน ประจำ�ปีงบประมาณ
พ.ศ. ๒๕๖๕
กองการพิมพ์
กองฝึกอบรม
กรมที่ดิน กระทรวงมหาดไทย



สารบัญ

หน้า

l ความเป็นมาของการออกโฉนดทีด่ ิน ๑
l โฉนดฉบบั แรกของไทยเป็นของพระพทุ ธเจ้าหลวง ๔
l การพิมพ์หนงั สือแสดงสิทธิในที่ดิน ๕
l หลกั การสงั เกตเบื้องต้นหนงั สือแสดงสิทธิในทีด่ ิน ๑๑
(โฉนดที่ดิน และ น.ส. ๓ ก.) ฉบบั จริง



-๑-

ความเปน็ มาของการออกโฉนดทด่ี นิ

l สมัยกรุงสโุ ขทยั

งานทด่ี นิ ในประเทศไทย ปรากฏเรม่ิ แรกตง้ั แตส่ มยั กรงุ สโุ ขทยั เปน็ ราชธานี
ในรชั กาลของพอ่ ขนุ รามค�ำ แหง ซง่ึ ทรงด�ำ เนนิ รฐั ประศาสโนบายสง่ เสรมิ เศรษฐกจิ
เกี่ยวกับการทำ�ประโยชน์ในที่ดิน เพื่อให้ได้พืชผลมาเป็นปัจจัยในการบริโภค
และอุปโภคพอควรแก่ระดับการครองชีพในสมัยน้ัน  เมื่อราษฎรเข้าบุกเบิก
หักร้างถางพงในที่ดินจนเพาะปลูกได้ผลได้ประโยชน์แล้วก็โปรดให้ที่ดินน้ัน ๆ
เป็นกรรมสิทธิ์ของผู้ออกแรงออกทุนไป ดังปรากฏในหลักศิลาจารึกหลักที่ ๑
วา่ “ฯลฯ สรา้ งปา่ หมากปา่ พลทู ว่ั เมอื งทกุ แหง่ ปา่ พรา้ วกห็ ลายในเมอื งน้ี ปา่ คาง
(ขนนุ ) กห็ ลายในเมอื งน้ี หมากมว่ งกห็ ลายในเมอื งน้ี หมากขามกห็ ลายในเมอื งน้ี
โครงสร้างได้ไว้แก่มนั ฯลฯ”

l สมัยกรงุ ศรีอยุธยา

ไดจ้ ดั แบง่ องคก์ ารบรหิ ารออกเปน็ รปู จตสุ ดมภ ์ คอื  เวยี ง วงั  คลงั นา
ประจำ�อยู่ส่วนกลาง  การจัดเรื่องที่ดินขึ้นอยู่แก่กรมนาในแผ่นดินสมเด็จ
พระรามาธิบดีที่ ๑ (พระเจ้าอู่ทอง) (พ.ศ. ๑๙๐๓) ตำ�แหน่งเสนาบดีกรมนา
มีชื่อเรียกว่า “ขนุ เกษตราธิบดี”
v ในแผ่นดินสมเด็จพระบรมไตรโลกนาถ (พ.ศ. ๑๙๙๑) เรียกว่า
“พระเกษตราธิบดี”
v ในแผ่นดินพระเจ้าปราสาททอง (พ.ศ. ๒๑๗๕) เรียกว่า
“เจา้ พระยาพลเทพเสนาบดศี รไี ชยนพรตั นเ์ กษตราธบิ ด ี อภยั พริ ยิ ะปรากรมพาห”ุ
นามเจ้าพระยาพลเทพนี้ใช้อยู่จนถึงสมัยกรงุ รตั นโกสินทร์
v ในสมัยนี้ มีกฎหมายลักษณะเบ็ดเสร็จซึ่งตราขึ้นใช้บังคับต้ังแต่
แผ่นดินสมเด็จพระรามาธิบดีที่ ๑ (พระเจ้าอู่ทอง) บทที่ ๓๕, ๔๒ และ ๔๑
เป็นแม่บทสำ�หรับดำ�เนินการ โดยกำ�หนดให้มีการจัดที่ดินซึ่งยังรกร้างเป็น
ทำ�เลเปล่าให้ราษฎร เข้าก่นสร้างให้มีประโยชน์ขึ้น

-๒-

l สมัยกรุงรตั นโกสินทร์

v สมยั รัชกาลที่ ๑ - ๒
งานทีด่ ินยงั คงยึดหลกั การตามกฎหมายลักษณะเบ็ดเสร็จ
v สมัยรชั กาลที่ ๓
มกี ารออกหนงั สอื ส�ำ คญั ทบ่ี า้ น เพอ่ื ระงบั ขอ้ พพิ าทการรกุ ลา้ํ เขตกนั
v สมัยรชั กาลที่ ๔
มกี ารประกาศขายฝากและจ�ำ น�ำ ทส่ี วน ทน่ี า และมกี ารออกตราแดง
ในเขตจังหวัดกรุงเก่า  (พระนครศรีอยุธยา  อ่างทอง  ลพบุรี  สุพรรณบุรี)
เป็นหลักฐานแสดงว่ามีผู้มีชื่อเป็นเจ้าของและใช้ในการเกบ็ ภาษีทีน่ า
v สมยั รชั กาลที่ ๕
_ มีการออกหนังสือสำ�คัญชนิดต่าง ๆ  เพิ่มขึ้นอีกหลายชนิด
เช่น โฉนดสวน ใบตราจอง เพื่อประโยชน์ในการเก็บภาษีค่านา
_ ต่ อ ม า มี ปั ญ ห า เ รื่ อ ง ก ร ร ม สิ ท ธิ์ ที่ ดิ น สู่ ศ า ล บ่ อ ย ขึ้ น   เ พ ร า ะ
หนังสือสำ�คัญที่เจ้าหน้าที่ผู้เก็บภาษีอากรออกให้เจ้าของที่ดินยึดถือไว้นั้น
ไม่อาจระงบั ข้อพิพาทโต้แย้งได้ เนือ่ งจากมีข้อความไม่กระจ่างว่าผู้ใดมีสิทธิอยู่
ในทด่ี นิ เพยี งใดอยา่ งใด พระบาทสมเดจ็ พระจลุ จอมเกลา้ เจา้ อยหู่ วั  ทรงประสบ
ถงึ ความเดอื ดรอ้ นของราษฎรในกรณดี งั กลา่ ว จงึ ไดท้ รงพระกรณุ าโปรดเกลา้ ฯ
ให้กระทรวงเกษตรพาณิชยการจดั ด�ำ เนินงานเรือ่ งสิทธิในทีด่ ินให้รดั กุมขึ้น
_ ต่อมากระทรวงเกษตรพาณิชยการยกเลิกไป  ได้สถาปนา
กระทรวงเกษตราธิการขึ้นใหม่ โปรดเกล้าฯ ให้เจ้าพระยาเทเวศรวงศ์วิวัฒน์
มาด�ำ รงตำ�แหน่งเสนาบดี เมือ่ วันที่ ๒​ กนั ยายน ร.ศ. ๑๑๘ (พ.ศ. ๒๔๔๒) และ
โปรดเกล้าฯ ให้พระยาประชาชีพบริบาล (ผึง่ ชูโต) เป็นข้าหลวงเกษตรออกไป
ดำ�เนินการออกโฉนดที่ดิน โดยให้อยู่ในบังคับบัญชาของเทศาภิบาลมณฑล
กรงุ เก่า

-๓-
_ ข้าหลวงเกษตรพร้อมด้วยเจ้าพนักงานกรมแผนที ่ ได้เริ่มออก
เดินสำ�รวจเป็นคร้ังแรกเมื่อวันที่  ๖  มิถุนายน  ร.ศ. ๑๒๐  (พ.ศ. ๒๔๔๔)
โดยโปรดเกล้าพระราชทานพระบรมราชานุญาตให้ผู้ที่ถือโฉนดที่ดินเป็นผู้มี
กรรมสิทธิ์ในที่ดิน โฉนดที่ดินฉบับแรก เป็นของพระบาทสมเด็จพระปรมินทร
มหาจฬุ าลงกรณ์ พระจลุ จอมเกลา้ เจา้ อยหู่ วั ออกเมอ่ื วนั ท่ี ๑ ตลุ าคม ร.ศ. ๑๒๐
(พ.ศ. ๒๔๔๔) ทต่ี �ำ บลบา้ นแปง้  อ�ำ เภอพระราชวงั  จงั หวดั กรงุ เกา่  (พระนครศรอี ยธุ ยา)
เนื้อที่ ๘๙ - ๑ - ๕๒ ไร่
_ มีการออกโฉนดตราจอง เป็นหนังสือสำ�คัญสำ�หรับที่ดินที่ได้
ท�ำ ประโยชนแ์ ลว้  ปจั จบุ นั ยงั คงมอี ยใู่ นเขตมณฑลพษิ ณโุ ลก คอื  จงั หวดั พษิ ณโุ ลก
พิจิตร อุตรดิตถ์ และสโุ ขทัย
_ จดั ตง้ั หอทะเบยี นทด่ี นิ แหง่ แรก คือหอทะเบยี นมณฑลกรงุ เกา่
ที่สภาคารราชประยูร ในพระราชวังบางปะอิน เมื่อวันที่ ยี่สิบสาม เดือนหก
รัตนโกสินทรศก ๑๒๐ ซึง่ ตรงกับวนั ที่ ๒๓ กันยายน พ.ศ. ๒๔๔๔ และหลงั จาก
ได้มีการจัดต้ังหอทะเบียนขึ้นแล้ว ก็ได้มีการสถาปนากรมทะเบียนที่ดินหรือ
กรมที่ดินปัจจุบันขึ้นในกระทรวงเกษตราธิการ เมื่อวันที่ สิบเจ็ด เดือนสิบเอ็ด
รัตนโกสินทรศก ๑๒๐ ซึ่งตรงกับวันที่ ๑๗ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๔๔๔ (การนับ
วันเดือนปีของปฏิทินก่อนปี พ.ศ. ๒๔๘๓ ให้นับวันที่ ๑๓ เมษายน ของทุกปี
เป็นวันขึ้นปีใหม่ ดังน้ันเดือนเมษายนจึงเป็นเดือนที่หนึ่งของปีปฏิทิน และเดือน
มีนาคม จึงเป็นเดือนที่สิบสองของปีปฏิทิน จึงเห็นได้ว่าการจัดต้ังหอทะเบียน
ที่ดินนั้น ได้จดั ต้ังขึ้นก่อนการจัดต้ังกรมที่ดิน)
_ มกี ารออกพระราชบญั ญตั อิ อกโฉนดทด่ี นิ ร.ศ. ๑๒๗ (พ.ศ. ๒๔๕๑)
ซึ่งได้รวบรวมการดำ�เนินการเรื่องที่ดินแต่ด้ังเดิมหลายฉบับไว้เป็นฉบับเดียว
และถือเป็นมูลฐานของกฎหมายเกี่ยวกับการออกโฉนดที่ดินต่อมา และได้มี
การแกไ้ ขเพม่ิ เตมิ เปน็ พระราชบญั ญตั อิ อกโฉนดทด่ี นิ อกี หลายฉบบั  ฉบบั สดุ ทา้ ย
คือพระราชบัญญตั ิออกโฉนดที่ดิน (ฉบับที่ ๖) พ.ศ. ๒๔๗๙ ซึง่ ได้วิวฒั นาการ
จนเปน็ ประมวลกฎหมายทด่ี นิ  พ.ศ. ๒๔๙๗ ใชบ้ งั คบั เกย่ี วกบั การออกโฉนดทด่ี นิ
และหนงั สือแสดงสิทธิในทีด่ ินต่าง ๆ สืบมาจนถึงปัจจบุ นั ........

-๔-

l โฉนดฉบับแรกของไทยเปน็ ของพระพทุ ธเจา้ หลวง

โฉนดทด่ี นิ ฉบบั แรกของไทยเปน็ ของพระบาทสมเดจ็ พระจลุ จอมเกลา้
เจ้าอยู่หัว เมื่อข้าหลวงออกทำ�โฉนดแผนที่เมืองกรุงเก่าได้ระยะหนึ่ง พระองค์
เสด็จพระราชดำ�เนินประทับแรม ณ พระราชวังบางประอิน เจ้าพระยาเทเวศร
วงษ์วิวัฒน์และพระยาประชาชีพภิบาล (ผึ่ง ชูโต) ได้นำ�โฉนดที่ดินขึ้นทูลเกล้าฯ
ถวายรวม ๕ ฉบับ และกำ�นันหรุ่มบ้านวัดยม ๑ ฉบับ พระบาทสมเด็จ
พระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว พระราชทานโฉนดให้แก่เจ้าของที่ดินโดยพระหัตถ์
เปน็ ปฐมฤกษใ์ นฉบบั แรก และโฉนดทด่ี นิ หมายเลข ๑ ของประเทศไทย ออกเมอ่ื
๑ ตลุ าคม ร.ศ. ๑๒๐ (พ.ศ. ๒๕๕๕) ในสมัยรัชกาลที่ ๕ เนื้อที่ ๘๙ - ๑ - ๕๒ ไร่
ตั้งอยู่ที่วัดบ้านยม ตำ�บลบ้านแป้ง อำ�เภอพระราชวัง (บางปะอิน) แขวงเมือง
กรงุ เกา่ (จงั หวดั พระนครศรอี ยธุ ยา) โดยโฉนดทด่ี นิ ทข่ี า้ หลวงถวายแกพ่ ระองคน์ น้ั
ถอื เปน็ โฉนดฉบบั แรกโดยสมบรู ณ์ เพราะเปน็ โฉนดทด่ี นิ หมายเลข ๑ ทอ่ี อกโดย
กระทรวงเกษตราธิการ

-๕-

l การพิมพห์ นงั สือแสดงสิทธิในทีด่ ิน

โฉนดทด่ี นิ และ น.ส. ๓ ก. เปน็ หนงั สอื แสดงสทิ ธใิ นทด่ี นิ ทส่ี รา้ งเสรมิ
ความเชอ่ื มน่ั ในการถอื ครองท�ำ ประโยชนใ์ นทด่ี นิ ของประชาชน แบบพมิ พโ์ ฉนดทด่ี นิ
และ  น.ส. ๓  ก.  จึงถือเป็นสิ่งพิมพ์มีค่า  เป็นเอกสารปลอดปลอมชนิดหนึ่ง
เช่นเดียวกับ ธนบัตร หนงั สือเดินทาง ฯลฯ
ในการจัดพิมพ์หนังสือแสดงสิทธิในที่ดินนั้นจะเป็นกระบวนการ
ก า ร พิ ม พ์ ที่ นำ � ปั จ จั ย ก า ร พิ ม พ์ ม า ดำ � เ นิ น ก า ร ผ ลิ ต สิ่ ง พิ ม พ์ ใ ห้ เ กิ ด สิ่ ง พิ ม พ์
(หนังสือแสดงสิทธิในที่ดิน) ตามต้องการ ปัจจยั การพิมพ์ท้ัง ๕ ประการ คือ
๑. ช่างพิมพ์
๒. กระดาษ
๓. หมึกพิมพ์
๔. แม่พิมพ์
๕. เครือ่ งพิมพ์
ปัจจัยการพิมพ์ทั้ง ๕ ประการนี้ ต้องได้รบั การวางแผน การจัดการ
ใหส้ ามารถใชป้ จั จยั ตา่ ง ๆ อยา่ งประหยดั เพอ่ื ใหเ้ กดิ ประสทิ ธภิ าพและประสทิ ธผิ ล
สงู สดุ  ซง่ึ ในการพมิ พห์ นงั สอื แสดงสทิ ธใิ นทด่ี นิ ตอ้ งประกอบดว้ ยปจั จยั การพมิ พ์
ทั้ง ๕ ประการนี้เช่นกัน จึงขอนำ�ปัจจัยการพิมพ์ทั้ง ๕ ประการนี้ มาอธิบาย
เพื่อให้เหน็ ความสำ�คญั ในการผลิตสิ่งพิมพ์ (หนังสือแสดงสิทธิในทีด่ ิน) จากนั้น
จงึ จะอธบิ ายถงึ ขน้ั ตอนในการผลติ สง่ิ พมิ พห์ นงั สอื แสดงสทิ ธใิ นทด่ี นิ  ในล�ำ ดบั ตอ่ ไป
๑. ช่างพิมพ์ อาจกล่าวได้ว่า ช่างพิมพ์ นับเป็นปจั จยั ทางการพิมพ์
ที่สำ�คัญที่สุดในปัจจัยการพิมพ์ท้ังมวล การพิมพ์หนังสือแสดงสิทธิในที่ดิน
เป็นการพิมพ์ที่ต้องอาศัยประสบการณ์เป็นอย่างมาก  เพราะเป็นการพิมพ์
เอกสารปลอดปลอมซึ่งต้องการความประณีตของสิ่งพิมพ์สูง เมือ่ รับเจ้าหน้าที่
เข้ามาปฏิบัติงานใหม่ ๆ แม้เจ้าหน้าที่เหล่านี้จะได้ศึกษาวิชาชีพนี้มาโดยตรง
ก็ตาม แต่เจ้าหน้าที่เหล่านี้ก็จะต้องศึกษาพร้อมกับปฏิบัติงานจริง (On the job
training) ในขณะปฏบิ ตั งิ าน เพอ่ื ใหเ้ กดิ ความรคู้ วามช�ำ นาญ รวมทง้ั มคี วามละเอยี ด
รอบคอบ มคี วามรบั ผดิ ชอบคอ่ นขา้ งสงู ตอ่ จ�ำ นวนพมิ พ ์ (เพอ่ื ปอ้ งกนั การสญู หาย)
เจ้าหน้าที่เหล่านี้จึงถือเปน็ บุคลากรที่มีค่ายิ่ง

-๖-

๒. แมพ่ มิ พ ์ แมพ่ มิ พห์ นงั สอื แสดงสทิ ธใิ นทด่ี นิ  เปน็ แมพ่ มิ พอ์ อฟเซท
(Off-Set) แม่พิมพ์ออฟเซทมีลำ�ดับขั้นตอนที่ยุ่งยากพอสมควร ทุก ๆ ขั้นตอน
ในการจดั ท�ำ แม่พิมพ์จะต้องได้รบั การดูแลอย่างใกล้ชิด
๓. หมกึ พมิ พ์ โรงพมิ พก์ รมทด่ี นิ ยงั ไมส่ ามารถผลติ หมกึ พมิ พใ์ ชเ้ องได้
จงึ จ�ำ เปน็ ตอ้ งสง่ั ซอ้ื มาใชง้ าน ซง่ึ ไดส้ ง่ั ซอ้ื จากบรษิ ทั หา้ งรา้ นทผ่ี ลติ หมกึ โดยตรง
และมคี วามเชอ่ื ถอื ได ้ มสี ญั ญาการผลติ เปน็ การเฉพาะ เฉดสจี ะแตกตา่ งไปจาก
หมึกพิมพ์ท่ีใช้โดยท่วั ไปในท้องตลาด ซ่ึงจะเป็นการป้องกันการปลอมแปลงได้
สว่ นหนง่ึ
๔. กระดาษ กระดาษพิมพ์หนังสือแสดงสิทธิในที่ดินได้ส่ังซื้อจาก
ต่างประเทศ เพื่อประโยชน์สูงสุดในการป้องกันการปลอมแปลงแม้ว่าจะมี
ราคาสงู มากกต็ าม กระดาษพมิ พแ์ บบพมิ พโ์ ฉนดทด่ี นิ และ แบบพมิ พ์ น.ส. ๓ ก.
มีลักษณะพิเศษแตกต่างจากกระดาษท่ัว ๆ ไปซึ่งมีรายละเอียดคุณลักษณะ
เฉพาะแต่ละชนิดดงั ต่อไปนี้
กระดาษพิมพ์แบบพิมพ์โฉนดที่ดิน มีคุณลักษณะเฉพาะ 
คอื เปน็ กระดาษสคี รมี ขนาด ๓๑ x ๔๓ นว้ิ เนอ้ื กระดาษท�ำ จากใยฝา้ ย (ALL RAG)
๑๐๐% ภายในเนื้อกระดาษจะมีเส้นใยไหมสีฟ้า สีแดงอมม่วง กระจายอยู่ท่ัว
ท้ังแผ่นมีลายน้ํารูปครุฑ  และ  อักษรคำ�ว่า  “กรมที่ดิน  กระทรวงมหาดไทย”
อยู่ใต้ครุฑแผ่นละ ๘ ดวง
๔๓ นิ้ว

๓๑ นิ้ว

ลายนํ้ารูปครฑุ จำ�นวน ๘ ดวงในเนื้อกระดาษ

-๗-

๔๓ นิ้ว

๓๑ นิ้ว

t

เสน้ ใยไหมสฟี า้ สแี ดงอมมว่ ง โรยอยภู่ ายในเนอ้ื กระดาษ มลี กั ษณะบางสว่ น
จมอยใู่ นเนอ้ื กระดาษ บางสว่ นกง่ึ ลอยกง่ึ จม และบางสว่ นลอยอยบู่ นผวิ กระดาษ
กระดาษพิมพ์แบบพิมพ์หนังสือรับรองการทำ�ประโยชน์
มีคุณลักษณะเฉพาะคือ เป็นกระดาษสีครีมชนิดพิเศษ ขนาด ๓๑ x ๔๓ นิ้ว
มีลักษณะเป็น  Visible  Fibres  คือภายในเนื้อกระดาษจะมีเส้นใยเรืองแสงที่
ไม่สามารถมองเหน็ ด้วยตาเปล่าต้องส่องดูจากแสง Black Light

๔๓ นิ้ว

๓๑ นิ้ว

เส้นใยเรืองแสงในเนื้อกระดาษtเมื่อดูภายใต้แสง Black Light

-๘-

ดงั นน้ั การสง่ั ซอ้ื กระดาษพมิ พแ์ บบพมิ พห์ นงั สอื แสดงสทิ ธแิ ตล่ ะคราว
ควรไดท้ �ำ การทดสอบคณุ ภาพคณุ สมบตั ติ า่ ง ๆ ใหไ้ ดต้ ามตอ้ งการเปน็ มาตรฐานไว้
เพื่อป้องกันการปลอมแปลงจะสามารถตรวจสอบได้ง่าย การทำ�สัญญาสั่งซื้อ
จากบริษัทผู้แทนจำ�หน่ายกำ�หนดไว้ว่าห้ามจำ�หน่ายให้ผู้อื่นนอกจากกรมที่ดิน
แห่งเดียว
๕. เครื่องพิมพ์ การพิมพ์หนังสือแสดงสิทธิในที่ดิน เป็นการพิมพ์
ระบบออฟเซทในการพิมพ์ภาพพิมพ์และระบบเลตเตอร์เพรส (Letter Press)
ในการพิมพ์หมายเลข เครื่องพิมพ์ที่ใช้มีมูลค่าสูงมาก เพื่อให้ได้ผลงานที่มี
ความประณีต
จะเห็นได้ว่าจุดมุ่งหมายของการพิมพ์หนังสือแสดงสิทธิในที่ดินคือ
นอกจากจะใชง้ านตามวตั ถปุ ระสงค ์ คอื  เปน็ เอกสารสทิ ธใิ นการถอื ครองทด่ี นิ แลว้
การพมิ พย์ งั ตอ้ งค�ำ นงึ ถงึ ความมน่ั คง ปลอดภยั  การพมิ พห์ นงั สอื แสดงสทิ ธใิ นทด่ี นิ
จึงเป็นงานพิมพ์ที่มีความละเอียด ประณีต และมีความถูกต้องของจำ�นวนเป็น
สำ�คญั เพื่อป้องกันการปลอมแปลงและสญู หาย

l การวางแผนการผลิต

ในการวางแผนการผลติ นน้ั เปน็ ขน้ั ตอนส�ำ คญั ทจ่ี ะน�ำ ปจั จยั การผลติ
ต่าง ๆ ที่มีอยู่มาดำ�เนินการผลิตให้เกิดประสิทธิภาพและประสิทธิผลสูงสุด
ซึ่งพอจะสรุปข้ันตอนต่าง ๆ ดงั นี้
- รบั ใบส่ังงานและลงงานในบัญชีคุมเรื่องไว้เป็นหลกั ฐาน
- จ�ำ นวนพมิ พ ์ เปน็ องคป์ ระกอบทส่ี �ำ คญั ประการหนง่ึ ในการพจิ ารณา
เลือกใช้ขนาดเครือ่ งพิมพ์เพือ่ ให้ต้นทุนตา่ํ สุด
- คำ�นวณปริมาณกระดาษพิมพ์ที่ต้องการใช้แต่ละงาน รวมท้ัง
จ�ำ นวนเผื่อเสียเพือ่ เตรียมตดั กระดาษให้ได้ตามต้องการ
- วัสดุ อุปกรณ์ เป็นองค์ประกอบที่สำ�คัญของคุณภาพงานพิมพ์
และมีราคาแพงจึงจำ�เป็นต้องมีการเลือกใช้ ตรวจสอบคุณภาพของวัสดุให้
เหมาะสมกับงานพิมพ์ทุกครั้ง
- การก�ำ หนดปรมิ าณงานพมิ พใ์ นแตล่ ะวนั  เปน็ การก�ำ หนดมาตรฐาน
การท�ำ งานและท�ำ ให้ทราบระยะเวลาการทำ�งานแต่ละคร้ังต้องใช้เวลาเท่าใด

-๙-

l กระบวนการพิมพ์

กระบวนการพิมพ์อาจแยกออกได้เป็น ๓ กระบวนการคือ
๑. กระบวนการก่อนพิมพ์ เป็นกระบวนการจัดเตรียมให้พร้อมที่
จะทำ�การพิมพ์ การจัดเตรียมอาจมีลักษณะเหมือนกันบ้าง แตกต่างกันบ้าง
เช่น  เครื่องพิมพ์ที่แตกต่างกัน  ระบบการพิมพ์ที่แตกต่างกัน  การจัดเตรียม
ก็จะแตกต่างกัน แต่ท้ังหมดก็จะเป็นการเตรียมพร้อมที่จะทำ�การพิมพ์ เช่น 
การใสแ่ มพ่ มิ พ ์ การใสผ่ า้ ยาง การใสห่ มกึ พมิ พ ์ การใสน่ า้ํ ยาฟาวเทน่  การเตรยี ม
กระดาษต้ังแต่ กระดานส่งกระดาษ (Feed Board) จนถึงกระดานรับกระดาษ
(Delivery Board) เป็นต้น
๒. กระบวนการพิมพ์ ในกระบวนการนี้ช่างพิมพ์จะเป็นผู้มีบทบาท
มากทีส่ ุดเพือ่ ให้สิ่งพิมพ์ที่ออกมานั้น ประณีต สวยงาม ช่างพิมพ์จะต้องอาศยั
เทคนิคและประสบการณ์ที่เรียนรู้มาในการปรับตั้งเครื่องพิมพ์ให้ทุกระบบ
มีความสมดุลกันท้ังระบบหมึก ระบบนํ้า และ ระบบฉาก เพื่อให้ได้ผลงานที่มี
คุณภาพสูงสุด ซึง่ ช่างพิมพ์จะต้องใช้ฝีมืออย่างมาก
๓. กระบวนการหลังพิมพ์ จากกระดาษพิมพ์เมื่อได้ดำ�เนินการตาม
ขั้นตอนต่าง ๆ แล้วเราจะได้แผ่นพิมพ์ แผ่นพิมพ์ที่ได้นี้ต้องผ่านกระบวนการ
หลังพิมพ์เพื่อให้ได้แบบพิมพ์ตามต้องการ กระบวนการหลังพิมพ์อาจมีหลาย
ขั้นตอนเช่นกันแล้วแต่ว่าต้องการแบบพิมพ์ชนิดใด เช่น การตัดแยก ตัดเจียน
การปรุ การพับ การตรวจความถูกต้องของหมายเลข การตรวจสอบคุณภาพ
การตรวจนบั  การหีบห่อ ฯลฯ ซึง่ จะเป็นการสิ้นสุดกระบวนการพิมพ์

- ๑๐ -

- ๑๑ -

หลกั การสงั เกตเบอ้ื งตน้ หนงั สอื แสดงสทิ ธใิ นทด่ี นิ
(โฉนดทด่ี นิ และ น.ส. ๓ ก.) ฉบบั จรงิ

กองการพิมพ์เป็นหน่วยงานดำ�เนินการสนับสนุนกระบวนการสร้าง
คุณค่าของกรมที่ดิน มีหน้าที่จัดพิมพ์หนังสือแสดงสิทธิในที่ดินประเภทต่าง ๆ
เชน่  หนงั สอื ส�ำ คญั แสดงกรรมสทิ ธใ์ิ นทด่ี นิ  (โฉนดทด่ี นิ  น.ส. ๔ จ.) และ หนงั สอื
รับรองการทำ�ประโยชน์ในที่ดิน (น.ส. ๓ ก.) สำ�รองจ่ายให้กับสำ�นักงานที่ดิน
ทั่วประเทศ นับแต่อดีตจนถึงปัจจุบัน โฉนดท่ีดินถือเป็นทรัพย์สินท่ีมีมูลค่า 
และความสำ�คัญเกี่ยวเนื่องกับผู้คนมาทุกยุคทุกสมัย โดยเป็นหนังสือสำ�คัญ
แสดงกรรมสิทธิ์ในการถือครองที่ดินและลดปัญหากรณีพิพาทในที่ดิน และยัง
สามารถพฒั นาเปน็ สาธารณปู โภคตา่ ง ๆ ใหเ้ กดิ ประโยชนไ์ ดแ้ ลว้  มลู คา่ ของทด่ี นิ
ยังเพิ่มขึ้นเรื่อย ๆ ตามกาลเวลา และสภาพแวดล้อม ด้วยเหตุนี้จึงเป็นเหตุให้
กลุ่มมิจฉาชีพต้องการแสวงหาผลประโยชน์ ด้วยการพยามยามปลอมแปลง
โฉนดทด่ี นิ และ น.ส. ๓ ก. หลอกลวงให้ประชาชนได้รับความเดือดร้อนเสียหาย
เสมอมา
กองการพิมพ์ในฐานะเป็นผู้จัดพิมพ์ หนังสือแสดงสิทธิในที่ดิน
จึงได้จัดทำ�องค์ความรู้ ในหัวข้อเรื่อง “หลักการสังเกตเบื้องต้นหนังสือแสดง
สิทธิในที่ดิน (โฉนดที่ดิน และ น.ส. ๓ ก.) ฉบับจริง” เพื่อให้ความรู้และเป็น
ประโยชนก์ บั บคุ ลากรของกรมทด่ี นิ และประชาชน ในการปอ้ งกนั ตนเองในเบอ้ื งตน้
ให้ปลอดภัยจากการถกู หลอกลวงให้สญู เสียทรพั ย์สิน
ในการผลิตสิ่งพิมพ์หนังสือแสดงสิทธิในที่ดิน มีการดำ�เนินงาน
หลายขน้ั ตอน มรี ะเบยี บและวธิ ปี ฏบิ ตั เิ ปน็ การเฉพาะเพอ่ื ปอ้ งกนั การปลอมแปลง
และสญู หายดงั กล่าวแล้ว 
ปัจจุบันกองการพิมพ์ได้มีการจัดพิมพ์แบบพิมพ์หนังสือแสดงสิทธิ
ในที่ดิน ๓ ประเภทคือ ๑. หนังสือแสดงกรรมสิทธิ์ในที่ดิน ๒. หนังสือรับรอง
การทำ�ประโยชน์ในทีด่ ิน ๓. หนังสือรับรองทรัพย์อิงสิทธิ

- ๑๒ -
๑. ประเภทหนังสือแสดงกรรมสิทธิ์ในที่ดิน เพื่อรับรองความ
เป็นเจ้าของทีด่ ิน มี ๕ ชนิด ดังนี้

๑.๑  น.ส. ๔ จ.

น.ส. ๔ จ. (ด้านหน้า)

- ๑๓ -
น.ส. ๔ จ. (ด้านหลงั )

- ๑๔ -

๑.๒  ใบแทน น.ส. ๔ จ.

ใบแทน น.ส. ๔ จ. (ด้านหน้า)

- ๑๕ -
ใบแทน น.ส. ๔ จ. (ด้านหลงั )

- ๑๖ -

๑.๓  น.ส. ๔ จ. (อิเลก็ ทรอนิกส์)

น.ส. ๔ จ. (อิเล็กทรอนิกส์) (ด้านหน้า)

- ๑๗ -
น.ส. ๔ จ. (อิเล็กทรอนิกส์) (ด้านหลัง)

- ๑๘ -

๑.๔  อ.ช. ๒

อ.ช. ๒ (ด้านหน้า)

- ๑๙ -
อ.ช. ๒ (ด้านหลัง)

- ๒๐ -

๑.๕  ใบแทน อ.ช. ๒

ใบแทน อ.ช. ๒ (ด้านหน้า)

- ๒๑ -
ใบแทน อ.ช. ๒ (ด้านหลัง)

- ๒๒ -
๒. ประเภทหนงั สอื รบั รองการท�ำ ประโยชนใ์ นทด่ี นิ  เพอ่ื รบั รองวา่
เป็นผู้มีสิทธิครอบครองและทำ�ประโยชน์ในทีด่ ินแปลงน้ัน ๆ มี ๗ ชนิด ดงั นี้

๒.๑  น.ส. ๓

น.ส. ๓ (ด้านหน้า)

- ๒๓ -
น.ส. ๓ (ด้านหลัง)

- ๒๔ -

๒.๒  ใบแทน น.ส. ๓

ใบแทน น.ส. ๓ (ด้านหน้า)

- ๒๕ -
ใบแทน น.ส. ๓ (ด้านหลัง)

- ๒๖ -

๒.๓  น.ส. ๓ ก.

น.ส. ๓ ก. (ด้านหน้า)

- ๒๗ -
น.ส. ๓ ก. (ด้านหลงั )

- ๒๘ -

๒.๔  ใบแทน น.ส. ๓ ก.

ใบแทน น.ส. ๓ ก. (ด้านหน้า)

- ๒๙ -
ใบแทน น.ส. ๓ ก. (ด้านหลงั )

- ๓๐ -

๒.๕  น.ส. ๓ ข.

น.ส. ๓ ข. (ด้านหน้า)

- ๓๑ -
น.ส. ๓ ข. (ด้านหลงั )

- ๓๒ -

๒.๖  ใบแทน น.ส. ๓ ข.

ใบแทน น.ส. ๓ ข. (ด้านหน้า)

- ๓๓ -
ใบแทน น.ส. ๓ ข. (ด้านหลงั )

- ๓๔ -
๒.๗ หนงั สอื อนญุ าตใหใ้ ชป้ ระโยชนใ์ นทด่ี นิ ของรฐั เปน็ การชว่ั คราว

หนังสืออนุญาตให้ใช้ประโยชน์ในทีด่ ินของรฐั เป็นการช่ัวคราว (ครุฑแดง)
(ด้านหน้า)

- ๓๕ -
หนงั สืออนญุ าตให้ใช้ประโยชน์ในทีด่ ินของรัฐเปน็ การช่วั คราว (ครฑุ แดง)

(ด้านหลงั )

- ๓๖ -
หนงั สืออนญุ าตให้ใช้ประโยชน์ในทีด่ ินของรัฐเปน็ การช่วั คราว (ครฑุ ดำ�)

(ด้านหน้า)

- ๓๗ -
หนงั สืออนญุ าตให้ใช้ประโยชน์ในทีด่ ินของรัฐเปน็ การช่วั คราว (ครฑุ ดำ�)

(ด้านหลงั )

- ๓๘ -

๒.๘  หนงั สือส�ำ คัญส�ำ หรบั ทีห่ ลวง

หนังสือส�ำ คญั สำ�หรับที่หลวง (ด้านหน้า)

- ๓๙ -
หนงั สือส�ำ คัญส�ำ หรับทีห่ ลวง (ด้านหลัง)

- ๔๐ -
๓. ประเภทหนงั สือรับรองทรพั ยอ์ ิงสิทธิ มี ๔ ชนิด ดงั นี้

๓.๑  ท.ส. ๑

ท.ส. ๑ (ด้านหน้า)

- ๔๑ -
ท.ส. ๑ (ด้านหลัง)

- ๔๒ -

๓.๒  ใบแทน ท.ส. ๑

ใบแทน ท.ส. ๑ (ด้านหน้า)