คู่มือระเบียบและกฎหมายที่เกี่ยวข้องกับการป้องกันและปราบปรามการทุจริต (ปี 2559)

 

(๔) เป็นกรณีที่หน่วยงานของรัฐเข้าไปมี
ส่วนเกี่ยวข้องกับการเรี่ยไรของบุคคลหรือนิติบุคคล
ท่ีได้รับอนุญาตจากคณะกรรมการควบคุมการเร่ียไร
ตามกฎหมายวา่ ดว้ ยการควบคมุ การเรีย่ ไรแล้ว

ข้อ ๑๙ การเร่ียไรหรือเข้าไปมีส่วนเกี่ยวข้อง
กับการเร่ียไรดังต่อน้ีให้ได้รับยกเว้นไม่ต้องขออนุมัติ
จาก กคร. หรือ กคร. จังหวัด แล้วแตก่ รณี

(๑) เป็นนโยบายเร่งด่วนของรัฐบาลและ
มมี ตคิ ณะรัฐมนตรใี ห้เรี่ยไรได้

(๒) เป็นการเร่ียไรท่ีรัฐบาลหรือหน่วยงาน
ของรฐั จาํ เป็นตอ้ งดาํ เนินการเพอ่ื ช่วยเหลือผู้เสียหาย
หรือบรรเทาความเสียหายท่ีเกิดจากสาธารณภัย
หรอื เหตุการณ์ใดทีส่ ําคัญ

(๓) เป็นการเร่ียไรเพื่อร่วมกันทําบุญเน่ืองใน
โอกาสการทอดผา้ พระกฐินพระราชทาน

44 ๔๙

 

(๔) เป็นการเร่ียไรตามข้อ ๑๘ (๑) หรือ (๓)
เพอื่ ใหไ้ ดเ้ งินหรอื ทรัพย์สินไม่เกินจํานวนเงินหรือมูลค่า
ตามท่ี กคร. กําหนดโดยประกาศในราชกจิ จานุเบกษา

(๕) เป็นการเข้าไปมีส่วนเก่ียวข้องกับ
การเรี่ยไรตามข้อ ๑๘ (๔) ซึ่ง กคร. ได้ประกาศใน
ร า ช กิ จ จ า นุ เ บ ก ษ า ย ก เ ว้ น ใ ห้ ห น่ ว ย ง า น ข อ ง รั ฐ
ดาํ เนนิ การไดโ้ ดยไม่ตอ้ งขออนมุ ตั ิ

(๖) เป็นการให้ความร่วมมือกับหน่วยงาน
ของรัฐอ่ืนที่ได้รับอนุมัติหรือได้รับยกเว้นในการขอ
อนมุ ตั ติ ามระเบียบนแี้ ล้ว

ข้อ ๒๐ ในกรณีที่หน่วยงานของรัฐได้รับอนุมัติ
หรือได้รับยกเว้นตามข้อ ๑๙ ให้จัดให้มีการเรี่ยไร
หรือเข้าไปมีส่วนเก่ียวข้องกับการเร่ียไร ให้หน่วยงาน
ของรฐั ดาํ เนนิ การดงั ต่อไปน้ี

4๕5๐

 

(๑) ให้กระทําการเร่ียไรเป็นการท่ัวไป
โดยประกาศหรอื เผยแพรต่ ่อสาธารณชน

(๒) กําหนดสถานที่หรอื วิธีการท่ีจะรับเงิน
หรอื ทรพั ย์สินจากการเร่ียไร

(๓) ออกใบเสร็จหรือหลักฐานการรับเงิน
หรือทรัพย์สินให้แก่ผู้บริจาคทุกครั้ง เว้นแต่โดย
ลักษณะแห่งการเร่ียไรไม่สามารถออกใบเสร็จหรือ
หลักฐานดังกล่าวได้ ก็ให้จัดทําเป็นบัญชีการรับเงิน
หรือทรัพยส์ นิ นัน้ ไว้เพ่อื ใหส้ ามารถตรวจสอบได้

(๔) จั ดทํ าบั ญชี การรั บจ่ ายเงิ นหรื อ
ทรัพย์สินที่ได้จากการเร่ียไรตามระบบบัญชีของทาง
ราชการภายในเก้าสิบวันนับแต่วันท่ีสิ้นสุดการเร่ียไร
หรือทกุ สามเดือนในกรณีท่ีเป็นการเรี่ยไรที่กระทําอย่าง
ต่อเนื่องและปิดประกาศโดยเปิดเผย ณ ที่ทําการของ
หน่วยงานของรัฐที่ได้ทําการเรี่ยไรไม่น้อยกว่าสามสิบ

46 ๕๑

 

วันเพ่ือให้บุคคลท่ัวไปได้ทราบ และจัดให้มีเอกสาร
เกี่ยวกับการดําเนินการเร่ียไรดังกล่าวไว้ ณ สถานท่ี
สําหรับประชาชนสามารถใช้ในการค้นหาและศึกษา
ข้อมลู ขา่ วสารของทางราชการดว้ ย

(๕) รายงานการเงินของการเร่ียไรพร้อมทั้ง
ส่งบัญชีตาม (๔) ให้สํานักงานการตรวจเงินแผ่นดิน
ภายในสามสิบวันนับแต่วันที่จัดทําบัญชีตาม (๔)
แล้วเสร็จ หรือในกรณีที่เป็นการเร่ียไรท่ีได้กระทํา
อย่างต่อเน่ืองให้รายงานการเงินพร้อมท้ังส่งบัญชี
ดังกล่าวทุกสามเดือน

ขอ้ ๒๑ ในการเร่ยี ไรหรอื เขา้ ไปมสี ว่ นเกยี่ วขอ้ ง
กับการเรี่ยไร ห้ามมิให้หน่วยงานของรัฐดําเนินการ
ดงั ตอ่ ไปน้ี

(๑) กําหนดประโยชน์ท่ีผู้บริจาคหรือ
บุคคลอ่ืนจะได้รับซ่ึงมิใช่ประโยชน์ที่หน่วยงานของรัฐ
ได้ประกาศไว้

4๕7๒

 

(๒) กําหนดให้ผู้บริจาคต้องบริจาคเงิน
หรือทรัพย์สินเป็นจํานวนหรือมูลค่าท่ีแน่นอน เว้นแต่
โดยสภาพ มคี วามจําเป็นต้องกําหนดเป็นจํานวนเงิน
ที่แน่นอน เช่น การจําหน่ายบัตรเข้าชมการแสดง
หรอื บัตรเขา้ รว่ มการแขง่ ขนั เป็นต้น

(๓) กระทําการใดๆ ที่เป็นการบังคับให้
บุคคลใดทําการเรี่ยไรหรือบริจาคหรือกระทําใน
ลักษณะที่ทําให้บุคคลน้ันต้องตกอยู่ในภาวะจํายอม
ไม่สามารถปฏิเสธหรือหลีกเลี่ยงท่ีจะไม่ช่วยทําการ
เร่ยี ไรหรือบริจาคไมว่ า่ โดยทางตรงหรือทางอ้อม

(๔) ให้เจ้าหน้าที่ของรัฐออกทําการเร่ียไร
หรือใช้ ส่ัง ขอร้อง หรือบังคับให้ผู้ใต้บังคับบัญชา
หรือบคุ คลอ่นื ออกทําการเรยี่ ไร

ข้อ ๒๒ เจ้าหน้าที่ของรัฐเข้าไปมีส่วนเก่ียวข้อง
กับการเร่ียไรของบุคคลหรือนิติบุคคลที่ได้รับอนุญาต

48 ๕๓

 

จากคณะกรรมการควบคุมการเรี่ยไรตามกฎหมาย
ว่าด้วยการควบคุมการเรี่ยไรซ่ึงมิใช่หน่วยงานของรัฐ
จะต้องไมก่ ระทาํ การดังตอ่ ไปนี้

(๑) ใช้หรอื แสดงตําแหนง่ หน้าท่ีให้ปรากฏ
ในการดาํ เนนิ การเรยี่ ไร ไมว่ ่าจะเปน็ การโฆษณาด้วย
สิ่งพิมพ์ตามกฎหมายว่าด้วยการพิมพ์หรือส่ืออย่างอื่น
หรอื ดว้ ยวิธีการอ่ืนใด

(๒) ใ ช้ สั่ง ข อ ร้อ ง ห รือ บัง คับ ใ ห้
ผู้ ใต้บังคับบัญชา หรือบุคคลใดช่วยทําการเรี่ยไรให้
หรือกระทําในลักษณะท่ีทําให้ผู้ใต้บังคับบัญชาหรือ
บุคคลอื่นนั้นต้องตกอยู่ในภาวะจํายอมไม่สามารถ
ปฏิเสธหรือหลีกเลี่ยงที่จะไม่ช่วยทําการเรี่ยไรให้ได้
ไมว่ า่ โดยทางตรงหรอื ทางอ้อม

4๕9๔

 

บทเฉพาะกาล

ข้อ ๒๓ การเร่ียไร การเข้าไปมีส่วนเก่ียวข้อง
กับการเรี่ยไร หรือการให้ความร่วมมือกับหน่วยงาน
ของรัฐหรือเจ้าหน้าที่ของรัฐผู้ใดในการเรี่ยไรที่ได้รับ
การอนุมัติหรือได้รับยกเว้นในการขออนุมัติจาก
คณะกรรมการควบคุมการเร่ียไรของทางราชการตาม
ระเบียบสํานักนายกรัฐมนตรีว่าด้วยการเร่ียไรของ
ทางราชการ พ.ศ.๒๕๓๙ และดําเนินการไปก่อน
วันที่ระเบียบนี้ใช้บังคับ ก็ให้ดําเนินการต่อไปได้ตาม
ระเบียบสํานักนายกรัฐมนตรีว่าด้วยการเร่ียไรของ
ทางราชการ พ.ศ. ๒๕๓๙ จนกว่าจะแล้วเสร็จ

ข้อ ๒๔ ให้ กคร.และ กคร.จังหวัด ตาม
ระเบียบสํานักนายกรัฐมนตรีว่าด้วยการเรี่ยไรของ
ทางราชการ พ.ศ. ๒๕๓๙ ซึง่ ปฏบิ ตั ิหน้าท่ีอยู่ในวันท่ี
ระเบียบน้ีประกาศในราชกิจจานุเบกษา ปฏิบัติ

50 ๕๕

 

หน้าท่ี กคร.และกคร.จังหวัดตามระเบียบนี้
ไปพลางก่อนจนกว่าจะได้มีการแต่งตั้งกรรมการซ่ึง
นายกรัฐมนตรีหรือผู้ว่าราชการจังหวัดแล้วแต่กรณี
แตง่ ตั้งตามระเบยี บนเี้ ข้ารับหนา้ ท่ี

ประกาศ ณ วันท่ี ๒ กมุ ภาพันธ์ พ.ศ. ๒๕๔๔
ชวน หลีกภัย
นายกรัฐมนตรี

ระเบียบสํานักนายกรัฐมนตรีว่าด้วยการเร่ียไรของหน่วยงานของรัฐ
(ฉบบั ท่ี ๒) พ.ศ. ๒๕๔๙ ๓

๓ ราชกิจจานุเบกษา เล่ม ๑๒๓/ตอนพิเศษ ๕๙ ง/หน้า ๑๕/๑๐
พฤษภาคม ๒๕๔๙

5๕1๖

 

ระเบยี บสาํ นักนายกรัฐมนตรวี า่ ดว้ ยการให้หรอื รบั
ของขวัญของเจา้ หนา้ ท่ขี องรฐั
พ.ศ. ๒๕๔๔

โ ด ย ที่ ที่ ผ่ า น ม า ค ณ ะ รั ฐ ม น ต รี ไ ด้ เ ค ย มี
มติคณะรัฐมนตรีเกี่ยวกับแนวทางปฏิบัติในการ
ให้ของขวัญและรับของขวัญของเจ้าหน้าท่ีของรัฐ
ไว้หลายคร้ัง เพื่อเป็นการเสริมสร้างค่านิยมให้เกิด
การประหยัด มิให้มีการเบียดเบียนข้าราชการ
โดยไม่จําเป็นและสร้างทัศนคติที่ไม่ถูกต้องเน่ืองจาก
มีการแข่งขันกันให้ของขวัญในราคาแพง ท้ังยังเป็น
ช่องทางให้เกิดการประพฤติมิชอบอื่นๆ ในวงราชการ
อีกด้วย และในการกําหนดจรรยาบรรณของ
เจ้าหน้าท่ีของรัฐประเภทต่างๆ ก็มีการกําหนด
ในเรื่องเดียวกันประกอบกับคณะกรรมการป้องกัน
และปราบปรามการทุจริตแห่งชาติ ได้ประกาศ

๕๗

52

 

กําหนดหลักเกณฑ์และจํานวนท่ีเจ้าหน้าที่ของรัฐ
จะรับทรัพย์สินหรือประโยชน์อื่นใดโดยธรรมจรรยาได้
ฉะนั้น จึงสมควรรวบรวมมาตรการเหล่าน้ันและ
กําหนดเป็นหลักเกณฑ์การปฏิบัติของเจ้าหน้าท่ีของรัฐ
ในการให้ของขวัญและรับของขวัญไว้เป็นการถาวร
มีมาตรฐานอย่างเดียวกัน และมีความชัดเจนเพื่อ
เสริมมาตรการของคณะกรรมการป้องกันและ
ปราบปรามการทจุ รติ แหง่ ชาติ ใหเ้ ป็นผลอยา่ งจริงจัง
ทั้งน้ี เฉพาะในส่วนท่ีคณะกรรมการป้องกันและ
ปราบปรามการทุจริตแห่งชาติไมไ่ ดก้ ําหนดไว้

อาศัยอํานาจตามความในมาตรา ๑๑ (๘)
แห่งพระราชบัญญัติระเบียบบริหารราชการแผ่นดิน
พ.ศ. ๒๕๓๔ นายกรัฐมนตรีโดยความเห็นชอบของ
คณะรัฐมนตรจี งึ วางระเบียบไวด้ งั ตอ่ ไปนี้

5๕3๘

 

ข้อ ๑ ระเบียบนี้เรียกว่า“ระเบียบสํานัก
นายกรัฐมนตรีว่าด้วยการให้หรือรับของขวัญของ
เจา้ หน้าทข่ี องรัฐ พ.ศ. ๒๕๔๔”

ข้อ ๒ ๑ ระเบียบน้ีให้ใช้บังคับต้ังแต่วันถัด
จากวนั ประกาศในราชกิจจานเุ บกษาเป็นต้นไป

ข้อ ๓ ในระเบียบน้ี
“ของขวญั ” หมายความว่า เงิน ทรัพย์สิน

หรือประโยชน์อ่ืนใดท่ีให้แก่กันเพ่ืออัธยาศัยไมตรี
และให้หมายความรวมถึง เงิน ทรัพย์สิน หรือ
ประโยชน์อื่นใดที่ให้เป็นรางวัล ให้โดยเสน่หาหรือ
เพื่อการสงเคราะห์ หรือให้เป็นสินนํ้าใจ การให้สิทธิพิเศษ
ซ่ึ ง มิ ใ ช่ เ ป็ น สิ ท ธิ ท่ี จั ด ไ ว้ สํ า ห รั บ บุ ค ค ล ท่ั ว ไ ป ใ น

๑ราชกิจจานุเบกษา เล่ม ๑๑๘/ตอนพิเศษ ๑๐๔ ง/หน้า๖/๒๒
ตลุ าคม ๒๕๔๔

54 ๕๙

 

การได้รับการลดราคาทรัพย์สิน หรือการให้สิทธิพิเศษ
ในการได้รับบริการหรือความบันเทิงตลอดจนการ
ออกค่าใช้จ่ายในการเดินทางหรือท่องเที่ยว ค่าท่ีพัก
ค่าอาหาร หรือสิ่งอื่นใดในลักษณะเดียว และไม่ว่า
จะให้เป็นบัตร ตั๋ว หรือหลักฐานอื่นใด การชําระเงิน
ใหล้ ่วงหนา้ หรอื การคนื เงินให้ในภายหลัง

“ป ก ติ ป ร ะ เ พ ณี นิ ย ม ”ห ม า ย ค ว า ม ว่ า
เทศกาลหรือวันสําคัญซึ่งอาจมีการให้ของขวัญกัน
และใหห้ มายความรวมถึงโอกาสในการแสดงความยินดี
การแสดงความขอบคุณ การต้อนรับ การแสดง
ความเสยี ใจ หรือการใหค้ วามช่วยเหลอื ตามมารยาท
ทถ่ี อื ปฏิบัตกิ นั ในสังคมดว้ ย

“หน่วยงานของรัฐ” หมายความว่า
ส่วนราชการหรือหน่วยงานท่ีอยู่ในกํากับดูแลของรัฐ
ทกุ ระดับท้ังในราชการส่วนกลาง ราชการส่วนภูมิภาค
ราชการส่วนทอ้ งถิน่ และรฐั วิสาหกิจ

5๖5๐

 

“เจ้าหน้าที่ของรัฐ” หมายความว่า
ขา้ ราชการ พนักงานและลกู จ้างของหน่วยงานของรัฐ

“ผู้บังคับบัญชา”ให้หมายความรวมถึง ผู้
ซ่ึงปฏิบัติหน้าที่หัวหน้าหน่วยงานที่แบ่งเป็นการ
ภายในของหน่วยงานของรัฐ และผู้ซ่ึงดํารงตําแหน่ง
ในระดับที่สูงกว่าและได้รับมอบหมายให้มีอํานาจ
บงั คบั บญั ชาหรอื กํากับดูแลดว้ ย

“บุคคลในครอบครัว” หมายความว่า
คู่ส ม ร ส บุตร บิด า ม า ร ด า พี่น้อ ง ร่วม บิด า
มารดาหรือร่วมบิดาหรอื มารดาเดยี วกนั

ข้อ ๔ ระเบียบนี้ไม่ใช้บังคับกับกรณีการรับ
ทรัพย์สินหรือประโยชน์อ่ืนใดของเจ้าหน้าที่ของรัฐ
ซ่ึงอยู่ภายใต้บังคับกฎหมายประกอบรัฐธรรมนูญ
วา่ ด้วยการปอ้ งกนั และปราบปรามทุจรติ

ข้อ ๕ เจ้าหน้าที่ของรัฐจะให้ของขวัญแก่
ผู้บั งคั บบั ญชาหรื อบุ คคลในครอบครั วข อง
ผู้บังคับบัญชานอกเหนือจากกรณีปกติประเพณีนิยม
ทีม่ กี ารให้ของขวัญแก่กนั มไิ ด้
56 ๖๑

 

ก า ร ใ ห้ ข อ ง ข วั ญ ต า ม ป ก ติ ป ร ะ เ พ ณี นิ ย ม
ตามวรรคหนึ่ง เจ้าหน้าท่ีของรัฐจะให้ของขวัญท่ีมี
ราคาหรือมูลค่าเกินจํานวนที่คณะกรรมการป้องกัน
และปราบปรามการทุจริตแห่งชาติกําหนดไว้
สําหรับการรับทรัพย์สินหรือประโยชน์อื่นใดโดย
ธรรมจรรยาของเจ้าหน้าที่ของรัฐตามกฎหมาย
ป ร ะ ก อ บ รั ฐ ธ ร ร ม นู ญ ว่ า ด้ ว ย ก า ร ป้ อ ง กั น แ ล ะ
ปราบปรามการทุจริตมิได้

เจ้าหน้าท่ีของรัฐจะทําการเรี่ยไรเงินหรือ
ทรพั ยส์ ินอนื่ ใดหรือใช้เงินสวัสดิการใดๆ เพ่ือมอบให้
หรือจัดหาของขวัญให้ผู้บังคับบัญชาหรือบุคคลใน
ครอบครวั ของผบู้ ังคบั บัญชาไมว่ า่ ในกรณใี ดๆ มไิ ด้

ขอ้ ๖ ผู้บงั คับบญั ชาจะยนิ ยอมหรือรู้เห็นเป็นใจ
ใ ห้ บุ ค ค ล ใ น ค ร อ บ ค รั ว ข อ ง ต น รั บ ข อ ง ข วั ญ จ า ก
เจ้าหน้าที่ของรัฐซึ่งเป็นผู้อยู่ในบังคับบัญชามิได้
เว้นแตเ่ ปน็ การรบั ของขวัญตามข้อ ๕

5๖7๒

 

ข้อ ๗ เจ้าหน้าท่ีของรัฐจะยินยอมหรือรู้เห็น
เป็นใจให้บุคคลในครอบครัวของตนรับของขวัญจาก
ผู้ท่ีเก่ียวข้องในการปฏิบัติหน้าที่ของเจ้าหน้าที่ของรัฐ
มิได้ ถ้ามิใชเ่ ป็นการรับของขวัญตามกรณีที่กําหนดไว้
ในข้อ ๘

ผู้ ท่ี เ กี่ ย ว ข้ อ ง ใ น ก า ร ป ฏิ บั ติ ห น้ า ที่ ข อ ง
เจ้าหน้าท่ีของรัฐตามวรรคหน่ึง ได้แก่ ผู้มาติดต่อ
งานหรือผู้ซึ่งได้รับประโยชน์จากการปฏิบัติงานของ
เจ้าหน้าทีข่ องรฐั ในลกั ษณะดงั ตอ่ ไปน้ี

(๑) ผู้ซึ่งมีคําขอให้หน่วยงานของ
รัฐ ดําเนินการอย่างหน่ึงอย่างใด เช่น การขอ
ใบรับรองการขอให้ออกคําส่ังทางปกครอง หรือการ
รอ้ งเรียนเปน็ ต้น

58 ๖๓

 

(๒) ผู้ซ่ึงประกอบธุรกิจหรือมีส่วนได้
เสียในธุรกิจท่ีทาํ กบั หนว่ ยงานของรฐั เชน่ การจดั ซือ้ จัด
จา้ งหรือการไดร้ ับสัมปทานเป็นต้น

(๓) ผู้ซ่ึงกําลังดําเนินกิจกรรมใดๆ ที่มี
หน่วยงานของรัฐเป็นผู้ควบคุมหรือกํากับดูแล เช่น
การประกอบกิจการโรงงาน หรือธุรกิจหลักทรัพย์
เป็นตน้

(๔) ผู้ซึ่งอาจได้รับประโยชน์หรือ
ผลกระทบจากการปฏิบัติหรือละเว้นการปฏิบัติ
หน้าท่ขี องเจ้าหนา้ ทข่ี องรัฐ

ข้อ ๘ เจ้าหน้าที่ของรัฐจะยินยอมหรือรู้เห็น
เป็นใจให้บุคคลในครอบครัวของตนรับของขวัญจาก
ผูท้ เ่ี กี่ยวขอ้ งในการปฏบิ ตั หิ นา้ ทีข่ องเจา้ หน้าทข่ี องรัฐได้
เฉพาะกรณีการรับของขวัญท่ีให้ตามปกติประเพณีนิยม
และของขวัญนั้นมีราคาหรือมูลค่าไม่เกินจํานวนท่ี

5๖9๔

 

คณะกรรมการป้องกันและปราบปรามการทุจริต
แห่งชาติกําหนดไว้ สําหรับการรับทรัพย์สินหรือ
ประโยชน์อ่ืนใดโดยธรรมจรรยาของเจ้าหน้าท่ีของรัฐ
ตามกฎหมายประกอบรัฐธรรมนูญว่าด้วยการ
ป้องกนั และปราบปรามการทุจริต

ข้อ ๙ ในกรณีท่ีบุคคลในครอบครัวของ
เจ้าหน้าที่ของรัฐรับของขวัญแล้ว เจ้าหน้าท่ีของรัฐ
ทราบในภายหลังว่าเป็นการรับของขวัญโดยฝ่าฝืน
ระเบียบน้ี ให้เจ้าหน้าท่ีของรัฐปฏิบัติตามหลักเกณฑ์
ที่คณะกรรมการป้องกันและปราบปรามการทุจริต
แห่งชาติ กําหนดไว้สําหรับการรับทรัพย์สินหรือ
ประโยชน์อ่ืนใดโดยธรรมจรรยาของเจ้าหน้าที่ของรัฐ
ทม่ี รี าคาหรือมลู ค่าเกินกว่าทีก่ าํ หนดไว้ตามกฎหมาย
ป ร ะ ก อ บ รั ฐ ธ ร ร ม นู ญ ว่ า ด้ ว ย ก า ร ป้ อ ง กั น แ ล ะ
ปราบปรามการทุจรติ

60 ๖๕

 

ข้อ ๑๐ ในกรณีท่ีเจ้าหน้าท่ีของรัฐผู้ใดจงใจ
ปฏิบัติเก่ียวกับการให้ของขวัญหรือรับของขวัญโดย
ฝ่าฝนื ระเบยี บน้ี ใหด้ ําเนินการดังตอ่ ไปนี้

(๑) ในกรณีที่เจ้าหน้าที่ของรัฐเป็น
ข้าราชการการเมือง ให้ถือว่าเจ้าหน้าท่ีของรัฐผู้น้ัน
ประพฤติปฏิบัติไม่เป็นไปตามคุณธรรมและจริยธรรม
และให้ดําเนินการตามระเบียบท่ีนายกรัฐมนตรีกําหนด
โดยความเห็นชอบของคณะรัฐมนตรีว่าด้วยมาตรฐาน
ทางคณุ ธรรมและจรยิ ธรรมของข้าราชการการเมอื ง

(๒) ในกรณีที่เจ้าหน้าที่ของรัฐเป็น
ข้าราชการประเภทอ่ืนนอกจาก (๑) หรือพนักงาน
ขององค์กรปกครองส่วนท้องถ่ิน หรือพนักงานของ
รัฐวิสาหกิจให้ถือว่าเจ้าหน้าท่ีของรัฐผู้นั้นเป็น
ผู้กระทําความผิดทางวินัย และให้ผู้บังคับบัญชามี

6๖1๖

 

หน้าท่ีดําเนินการให้มีการลงโทษทางวินัยเจ้าหน้าท่ี
ของรัฐผ้นู ั้น

ข้อ ๑๑ ให้สํานักงานปลัดสํานักนายกรัฐมนตรี
มีหน้าที่สอดส่อง และให้คําแนะนําในการปฏิบัติตาม
ระเบียบน้ี แก่หน่วยงานของรัฐ ในกรณีที่มีผู้ร้องเรียน
ตอ่ สาํ นักงานปลัดสาํ นกั นายกรัฐมนตรี วา่ เจ้าหนา้ ท่ีของ
รัฐผู้ใดปฏิบัติในการให้ของขวัญหรือรับของขวัญฝ่า
ฝืนระเบียบนี้ ให้สํานักงานปลัดสํานักนายกรัฐมนตรี
แจ้งไปยังผู้บังคับบัญชาของเจ้าหน้าที่ของรัฐผู้นั้น
เพอื่ ดาํ เนนิ การตามระเบยี บนี้

ข้อ ๑๒ เพื่อประโยชน์ในการเสริมสร้างให้
เกิดทัศนคติในการประหยัดแก่ประชาชนทั่วไปใน
การแสดงความยินดี การแสดงความปรารถนาดี
การแสดงการต้อนรับ หรือการแสดงความเสียใจ
ในโอกาสต่าง ๆ ตามปกติประเพณีนิยมให้เจ้าหน้าที่
ของรัฐ พยายามใช้วิธีการแสดงออกโดยใช้บัตรอวยพร

62 ๖๗

 

การลงนามในสมดุ อวยพรหรือใชบ้ ัตรแสดงความเสียใจ
แทนการให้ของขวญั

ใ ห้ ผู้ บั ง คั บ บั ญ ช า มี ห น้ า ท่ี เ ส ริ ม ส ร้ า ง
ค่านิยมการแสดงความยินดี การแสดงความ
ปรารถนาดี การแสดงการต้อนรับ หรือการแสดง
ความเสียใจ ด้วยการปฏิบัติตนเป็นแบบอย่าง
แนะนําหรือกําหนดมาตรการจูงใจท่ีจะพัฒนา
ทัศนคติ จิตสํานึก และพฤติกรรมของผู้อยู่ใน
บงั คบั บญั ชาใหเ้ ปน็ ไปในแนวทางประหยดั

ข้อ ๑๓ ให้ปลัดสํานักนายกรัฐมนตรี
รกั ษาการตามระเบียบน้ี

ประกาศ ณ วันท่ี ๔ ตลุ าคม พ.ศ. ๒๕๔๔
พนั ตํารวจโท ทักษณิ ชินวัตร
นายกรฐั มนตรี

6๖3๘

 

(สําเนา)
- ครฑุ -
ประกาศคณะกรรมการปอ้ งกนั และปราบปราม
การทุจริตแหง่ ชาติ
เรือ่ ง หลักเกณฑ์การรับทรัพยส์ ินหรือประโยชน์
อ่ืนใดโดยธรรมจรรยาของเจา้ หนา้ ท่ีของรฐั
พ.ศ. ๒๕๔๓ 

‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐ 

อาศัยอํานาจตามความในมาตรา ๑๐๓ แห่ง
พระราชบัญญัติประกอบรัฐธรรมนูญว่าด้วยการ
ป้องกันและปราบปรามการทุจริต พ.ศ.๒๕๔๒
คณะกรรมการป้องกันและปราบปรามการทุจริต
แห่งชาติ จึงกําหนดหลักเกณฑ์และจํานวนทรัพย์สิน
หรือประโยชน์อื่นใดที่เจ้าหน้าที่ของรัฐจะรับจาก
บคุ คลได้โดยธรรมจรรยา ไว้ดงั นี้

ข้อ ๑ ประกาศน้ีเรียกว่า “ประกาศคณะกรรมการ
ป้องกันและปราบปรามการทุจริตแห่งชาติ เรื่อง

64 ๖๙

 

หลักเกณฑ์การรับทรัพย์สินหรือประโยชน์อื่นใด
โดยธรรมจรรยาของเจ้าหน้าท่ขี องรัฐ พ.ศ. ๒๕๔๓”

ข้อ ๒ ประกาศน้ีใช้บังคับต้ังแต่วันถัดจากวัน
ประกาศในราชกจิ จานเุ บกษา เปน็ ตน้ ไป

ขอ้ ๓ ในประกาศนี้
“การรับทรัพย์สินหรือประโยชน์อ่ืนใด

โดยธรรมจรรยา”หมายความว่า การรับทรัพย์สิน
หรือประโยชน์อื่นใดจากญาติหรือจากบุคคลท่ีให้กัน
ในโอกาสต่าง ๆ โดยปกติ ตามขนบธรรมเนียม
ประเพณี หรือวัฒนธรรม หรือให้กันตามมารยาท
ทีป่ ฏิบตั กิ ันในสังคม

“ญ า ติ”ห ม า ย ค ว า ม ว่า ผู้บุพ ก า รี
ผู้สืบสันดาน พ่ีน้องร่วมบิดามารดาหรือร่วมบิดาหรือ
มารดาเดียวกัน ลุงป้า น้า อา คู่สมรส ผู้บุพการี หรือ
ผู้สืบสันดานของคู่สมรส บุตรบุญธรรมหรือผู้รับ
บุตรบญุ ธรรม

“ประโยชน์อื่นใด”หมายความว่า ส่ิงท่ีมี
มูลค่า ได้แก่ การลดราคา การรับความบันเทิง

6๗5๐

 

การรับบริการ การรับการฝึกอบรม หรือสิ่งอื่นใด
ในลักษณะเดยี วกนั

ข้อ ๔ ห้ามมิให้เจ้าหน้าท่ีของรัฐผู้ใดรับ
ท รั พ ย์ สิ น ห รื อ ป ร ะ โ ย ช น์ อ่ื น ใ ด จ า ก บุ ค ค ล
นอกเหนือจากทรัพย์สินหรือประโยชน์อันควรได้
ตามกฎหมาย หรือกฎ ข้อบังคับ ที่ออกโดยอาศัย
อํานาจตามบทบัญญัติแห่งกฎหมาย เว้นแต่การรับ
ทรัพย์สินหรือประโยชน์อื่นใด โดยธรรมจรรยา
ตามที่กําหนดไวใ้ นประกาศนี้

ข้อ ๕ เจ้าหน้าที่ของรัฐจะรับทรัพย์สินหรือ
ประโยชนอ์ ่นื ใดโดยธรรมจรรยาไดด้ งั ต่อไปน้ี

(๑) รับทรัพย์สินหรือประโยชน์อื่นใด
จากญาติซ่ึงให้โดยเสน่หาตามจํานวนท่ีเหมาะสม
ตามฐานานุรปู

(๒) รับทรัพย์สินหรือประโยชน์อื่นใด
จากบุคคลอื่นซึ่งมิใช่ญาติ มีราคาหรือมูลค่าในการ
รับจากแต่ละบุคคล แตล่ ะโอกาสไม่เกินสามพันบาท

66 ๗๑

 

(๓) รับทรัพย์สินหรือประโยชน์อื่นใดท่ี
การให้นน้ั เป็นการใหใ้ นลักษณะให้กับบคุ คลท่ัวไป

ข้อ ๖ การรับทรัพย์สินหรือประโยชน์อื่นใด
จากต่างประเทศ ซึ่งผู้ให้มิได้ระบุให้เป็นของส่วนตัว
หรือมีราคา หรือมูลค่า เกินกว่าสามพันบาท ไม่ว่า
จะระบุเป็นของส่วนตัวหรือไม่ แต่มีเหตุผลความ
จําเป็นท่ีจะต้องรับไว้เพื่อรักษาไมตรี มิตรภาพ หรือ
ความสัมพันธ์อันดีระหว่างบุคคล ให้เจ้าหน้าท่ีของรัฐ
ผู้นั้นรายงานรายละเอียดข้อเท็จจริงเก่ียวกับการรับ
ทรัพย์สินหรือประโยชน์ดังกล่าว ให้ผู้บังคับบัญชา
ทราบโดยเร็ว หากผบู้ ังคับบญั ชาเหน็ วา่ ไม่มีเหตุท่จี ะ
อนุญาตให้เจ้าหน้าที่ผู้นั้นยึดถือทรัพย์สินหรือ
ประโยชน์ดังกล่าวนั้นไว้เป็นประโยชน์ส่วนบุคคล
ใหเ้ จา้ หน้าท่ีของรัฐผู้นั้นส่งมอบทรัพย์สินให้หน่วยงาน
ของรัฐทเี่ จ้าหน้าทีข่ องรัฐผูน้ ้ันสังกดั โดยทนั ที

ข้อ ๗ การรับทรัพย์สินหรือประโยชน์อ่ืนใด
ท่ีไม่เป็นไปตามหลักเกณฑ์ หรือมีราคาหรือมีมูลค่า
มากกว่าที่กําหนดไว้ในข้อ ๕ ซึ่งเจ้าหน้าท่ีของรัฐ

6๗7๒

 

ได้รับมาแล้วโดยมีความจําเป็นอย่างย่ิงท่ีต้องรับไว้
เพื่อรักษาไมตรี มิตรภาพหรือความสัมพันธ์อันดี
ระหว่างบุคคล เจ้าหน้าท่ีของรัฐผู้นั้นต้องแจ้ง
รายละเอียดข้อเท็จจริงเกี่ยวกับการรับทรัพย์สินหรือ
ประโยชน์น้ันต่อผู้บังคับบัญชา ซึ่งเป็นหัวหน้าส่วน
ราชการผู้บริหารสูงสุดของรัฐวิสาหกิจ หรือผู้บริหาร
สูงสุดของหน่วยงานสถาบัน หรือองค์กรท่ีเจ้าหน้าท่ี
ของรัฐผู้นั้นสังกัด โดยทันทีที่สามารถกระทําได้
เพอื่ ให้วินจิ ฉัยว่ามีเหตุผลความจําเป็น ความเหมาะสม
และสมควรท่ีจะให้เจ้าหน้าท่ีของรัฐผู้นั้นรับทรัพย์สิน
หรือประโยชนน์ ้นั ไวเ้ ปน็ สิทธิของตนหรือไม่

ในกรณีที่ผู้บังคับบัญชาหรือผู้บริหารสูงสุด
ของรัฐวิสาหกิจ หน่วยงานหรือสถาบันหรือองค์กรท่ี
เจ้าหน้าท่ีของรัฐผู้น้ันสังกัด มีคําส่ังว่าไม่สมควร
รับทรัพย์สินหรือประโยชน์ดังกล่าว ก็ให้คืน
ท ร ัพ ย ์ส ิน ห ร ือ ป ร ะ โ ย ช น ์นั ้น แ ก ่ผู ้ใ ห ้โ ด ย ท ัน ที
ในกรณีที่ไม่สามารถคืนให้ได้ ให้เจ้าหน้าที่ของรัฐผู้น้ัน

68 ๗๓

 

ส่งมอบทรัพย์สินหรือประโยชน์ดังกล่าวให้เป็นสิทธิ
ของหนว่ ยงานทเี่ จ้าหน้าท่ขี องรฐั ผนู้ ้ันสงั กัดโดยเรว็

เม่ือได้ดําเนินการตามความในวรรคสองแล้ว
ให้ถือว่าเจ้าหน้าท่ีของรัฐผู้นั้นไม่เคยได้รับทรัพย์สิน
หรอื ประโยชน์ดงั กลา่ วเลย

ในกรณีที่เจ้าหน้าที่ของรัฐผู้ได้รับทรัพย์สินไว้
ตามวรรคหนึ่งเป็นผู้ดํารงตําแหน่งผู้บังคับบัญชา
ซ่ึงเป็นหัวหน้าส่วนราชการระดับกระทรวงหรือเทียบเท่า
หรื อ เป็น ก รรม ก า รหรื อ ผู้บริ ห าร สู งสุ ด ข อง
รัฐวิสาหกิจ หรือเป็นกรรมการหรือผู้บริหารสูงสุด
ของหนว่ ยงานของรฐั ใหแ้ จง้ รายละเอียดข้อเทจ็ จรงิ
เกี่ยวกับการรับทรัพย์สินหรือประโยชน์น้ันต่อผู้มี
อํานาจแต่งต้ังถอดถอน ส่วนผู้ที่ดํารงตําแหน่ง
ประธานกรรมการและกรรมการในองค์กรอิสระ
ต า ม รั ฐ ธ ร ร ม นู ญ ห รื อ ผู้ ดํ า ร ง ตํ า แ ห น่ ง ท่ี ไ ม่ มี
ผู้ บั ง คั บ บั ญ ช า ท่ี มี อํ า น า จ ถ อ ด ถ อ น ใ ห้ แ จ้ ง ต่ อ
คณะกรรมการ ป.ป.ช.ทั้งน้ี เพื่อดําเนินการตาม
ความในวรรคหน่งึ และวรรคสอง

6๗9๔

 

ในกรณที ่เี จ้าหนา้ ท่ีของรฐั ผู้ได้รับทรัพย์สินไว้
ตามวรรคหน่ึง เป็นผู้ดํารงตําแหน่งสมาชิกสภา
ผู้แทนราษฎร หรือสมาชิกวุฒิสภา หรือสมาชิกสภา
ท้องถิ่น ให้แจ้งรายละเอียดข้อเท็จจริงเก่ียวกับการ
รั บ ท รั พ ย์ สิ น ห รื อ ป ร ะ โ ย ช น์ น้ั น ต่ อ ป ร ะ ธ า น ส ภ า
ผู้แทนราษฎร ประธานวุฒิสภาหรือประธานสภาท้องถ่ิน
ท่ีเจ้าหน้าที่ของรัฐผู้น้ันเป็นสมาชิก แล้วแต่กรณี
เพอ่ื ดําเนนิ การตามวรรคหนึง่ และวรรคสอง

ข้อ ๘ หลักเกณฑ์การรับทรัพย์สินหรือ
ประโยชน์อ่ืนใดของเจ้าหน้าที่ของรัฐตามประกาศ
ฉบับนี้ให้ใช้บังคับแก่ผู้ซึ่งพ้นจากการเป็นเจ้าหน้าท่ี
ของรฐั มาแลว้ ไม่ถงึ สองปีด้วย

ประกาศ ณ วนั ท่ี ๓๐ พฤศจกิ ายน พ.ศ. ๒๕๔๓

(ลงชือ่ ) โอภาส อรุณินท์ ๗๕
(นายโอภาส อรณุ ินท์)
70

 

ประธานกรรมการปอ้ งกันและปราบปรามการทุจรติ
แห่งชาติ

ประกาศในราชกจิ จานเุ บกษาฉบบั กฤษฎีกา
เล่ม ๑๑๗ ตอนที่ ๑๑๘ ก วนั ท่ี ๑๙ ธันวาคม ๒๕๔๓ 

7๗1๖

 

(สาํ เนา)
- ครฑุ -
ประกาศคณะกรรมการป้องกนั และปราบปราม
การทุจริตแหง่ ชาติ
เรอ่ื ง กาํ หนดตําแหน่งเจ้าหนา้ ท่ขี องรัฐทต่ี ้องห้าม
มิใหด้ ําเนนิ กจิ การตามความในมาตรา ๑๐๐ แหง่
พระราชบญั ญตั ปิ ระกอบรัฐธรรมนูญ
ว่าดว้ ยการปอ้ งกันและปราบปรามการทจุ รติ
พ.ศ. ๒๕๔๒ พ.ศ. ๒๕๔๔ 

‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐ 

โดยที่มาตรา ๑๐๐ แห่งพระราชบัญญัติ
ป ร ะ ก อ บ รั ฐ ธ ร ร ม นู ญ ว่ า ด้ ว ย ก า ร ป้ อ ง กั น แ ล ะ
ปราบปรามการทุจริต พ.ศ. ๒๕๔๒ บัญญัติห้ามมิให้
เจ้าหน้าท่ขี องรฐั ผูใ้ ดดาํ เนนิ กิจการ ดังตอ่ ไปน้ี

(๑) เป็นคู่สัญญาหรือมีส่วนได้ส่วนเสียใน
สัญญาท่ีทํากับหน่วยงานของรัฐท่ีเจ้าหน้าท่ีของรัฐ
ผู้น้ันปฏิบัติหน้าท่ีในฐานะท่ีเป็นเจ้าหน้าท่ีของรัฐซึ่ง

72 ๗๗

 

มีอํานาจกํากับ ดูแล ควบคุม ตรวจสอบ หรือ
ดําเนินคดี

(๒) เป็นหุ้นส่วนหรือผู้ถือหุ้นในห้างหุ้นส่วน
หรือบริษัทที่เข้าเป็นคู่สัญญากับหน่วยงานของรัฐท่ี
เจ้าหน้าที่ของรัฐผู้นั้นปฏิบัติหน้าที่ในฐานะท่ีเป็น
เจ้าหน้าท่ีของรัฐซ่ึงมีอํานาจกํากับ ดูแล ควบคุม
ตรวจสอบ หรอื ดําเนินคดี

(๓) รับสัมปทานหรือคงถือไว้ซ่ึงสัมปทานจาก
รัฐ หน่วยราชการ หน่วยงานของรัฐ รัฐวิสาหกิจ
หรือราชการส่วนท้องถิ่น หรือเข้าเป็นคู่สัญญากับรัฐ
หน่วยราชการ หน่วยงานของรัฐ รัฐวิสาหกิจ หรือ
ราชการส่วนท้องถ่ินอันมีลักษณะเป็นการผูกขาดตัด
ตอน ท้ังนี้ ไม่ว่าโดยทางตรงหรือทางอ้อม หรือเป็น
หุ้นส่วนหรือผู้ถือหุ้นในห้างหุ้นส่วน หรือบริษัทที่รับ
สมั ปทานหรอื เข้าเป็นคูส่ ัญญาในลักษณะดงั กล่าว

(๔) เข้าไปมีส่วนได้เสียในฐานะเป็นกรรมการ
ท่ีปรึกษา ตัวแทน พนักงานหรือลูกจ้างในธุรกิจ
ของเอกชน ซ่ึงอยู่ภายใต้การกํากับ ดูแล ควบคุม

7๗3๘

 

หรือตรวจสอบของหน่วยงานของรัฐที่เจ้าหน้าท่ี
ของรัฐผู้นั้นสังกัดอยู่หรือปฏิบัติหน้าที่ในฐานะเป็น
เจ้าหน้าท่ีของรัฐ ซึ่งโดยสภาพของผลประโยชน์
ข อ ง ธุ ร กิ จ ข อ ง เ อ ก ช น น้ั น อ า จ ขั ด ห รื อ แ ย้ ง ต่ อ
ประโยชน์ส่วนรวม หรือประโยชน์ทางราชการ หรือ
กระทบต่อความมีอิสระในการปฏิบัติหน้าที่ของ
เจา้ หน้าทข่ี องรัฐผู้นนั้

ท้ังให้นําบทบัญญัติดังกล่าวมาใช้บังคับกับ
คู่สมรสของเจา้ หนา้ ท่ขี องรัฐ โดยให้ถือว่าการดําเนิน
กิจการของคู่สมรสดังกล่าว เป็นการดําเนินกิจการ
ของเจา้ หน้าท่ีของรัฐ

และความในมาตรา ๑๐๑ ยังให้นําบทบัญญัติ
มาตรา ๑๐๐ มาใช้บังคับกับการดําเนินกิจการของ
ผู้ซึ่งพ้นจากการเป็นเจ้าหน้าท่ีของรัฐมาแล้วยังไม่ถึง
สองปีโดยอนุโลม เว้นแต่การเป็นผู้ถือหุ้นไม่เกิน
ร้อยละห้าของจํานวนหุ้นทั้งหมดท่ีจําหน่ายได้ใน
บริษัทมหาชน จาํ กดั ซึ่งมิใช่บริษัทท่ีเป็นคู่สัญญากับ

74 ๗๙

 

หน่วยงานของรัฐตามมาตรา ๑๐๐ (๒) ท่ีได้รับอนุญาต
ตามกฎหมายวา่ ดว้ ยหลักทรพั ย์และตลาดหลกั ทรัพย์

ท้ังนี้ เจ้าหน้าท่ีของรัฐตําแหน่งใดท่ีต้องห้าม
มิให้ดําเนินกิจการดังกล่าว ให้เป็นไปตามที่
คณะกรรมการป้องกันและปราบปรามการทุจริต
แห่งชาตกิ ําหนดโดยประกาศในราชกจิ จานเุ บกษา

ฉะนั้น อาศัยอํานาจตามความในมาตรา ๑๐๐
แห่งพระราชบัญญัติประกอบรัฐธรรมนูญดังกล่าว
ข้างต้น คณะกรรมการป้องกันและปราบปราม
การทุจริตแห่งชาติ จึงกําหนดตําแหน่งเจ้าหน้าท่ี
ของรัฐที่ต้องห้ามมิให้ดําเนินกิจการตามความใน
บทบญั ญัติดงั กลา่ ว ดังต่อไปน้ี

๑. นายกรฐั มนตรี
๒. รัฐมนตรี
ทัง้ น้ี ให้ใช้บังคับเมื่อพ้นกําหนดหน่ึงร้อยแปด
สิบวันนับแต่วันถัดจากวันประกาศในราชกิจจา
นุเบกษาเปน็ ต้นไป

๘๐

75

ประกาศ ณ วนั ท่ี ๑๕ กมุ ภาพันธ์ พ.ศ. ๒๕๔๔
(ลงชอื่ ) โอภาส อรณุ ินท์
(นายโอภาส อรุณินท)์

ประธานกรรมการป้องกันและปราบปรามการทจุ รติ
แห่งชาติ

ประกาศในราชกจิ จานุเบกษาฉบบั กฤษฎีกา
เลม่ ๑๑๘ ตอนที่ ๑๓ ก วนั ท่ี ๒๘ กมุ ภาพนั ธ์ ๒๕๔๔ 

76 ๘๑