การศึกษาและประเมินความถูกต้องสำหรับงานสร้างระวางแผนที่ภาพถ่ายทางอากาศเชิงเลขจากข้อมูลภาพถ่ายทางอากาศสีเชิงเลข (DMC) ภาคเหนือ (ปี 2565)

การศึกษาและประเมินความถูกต้อง สำหรับงานสร้างระวางแผนที่ภาพถ่ายทางอากาศเชิงเลขจากข้อมูลภาพถ่ายทางอากาศสีเชิงเลข (DMC)

คำนำ

เอกสารฉบับนี้จัดทำข้ึนเพื่อเป็นการศึกษาและพัฒนางานด้านทำแผนท่ีจากภาพถ่ายทาง
อากาศเชิงเลข มาตราส่วน 1 : 4,000 จากข้อมูลภาพถ่ายทางอากาศเชิงเลข ท่ีบันทึกดว้ ยกล้องถ่ายภาพทาง
อากาศเชงิ เลข โดยมีวตั ถปุ ระสงค์ เพ่ือศึกษาและประเมนิ คา่ ความถกู ต้องทางตำแหน่งของแผนที่ภาพถา่ ยทาง
อากาศเชงิ เลข มาตราสว่ น 1 : 4,000 ทกี่ ลุม่ งานสร้างระวางแผนที่รูปถ่ายทางอากาศ ส่วนสรา้ งระวางแผนที่
รูปถ่ายทางอากาศ กองเทคโนโลยีทำแผนท่ี กรมที่ดนิ จัดสร้างข้ึน สำหรับใชใ้ นภารกิจของกรมท่ดี ิน ซ่งึ ความรู้
ที่ได้จากการศึกษา และประเมินผลในคร้ังนี้ ประกอบด้วย ความรู้ด้านโฟโตแกรมเมตรี ทฤษฎีเกี่ยวกับ
ภาพถ่ายทางอากาศเชงิ เลข มาตรฐานความถกู ต้องทางตำแหน่งทางแผนท่ี เปน็ ต้น

คณะผู้จัดทำหวังว่า เอกสารฉบับน้ีจะให้ความรู้ และเป็นประโยชน์แก่ผู้ท่ีสนใจทุกๆ ท่าน
และสามารถนำมาเป็นแนวทางในการปฏิบัติงานด้านสร้างระวางแผนที่ภาพถ่ายทางอากาศให้แก่กรมท่ีดิน
ตอ่ ไป หากเอกสารฉบับนม้ี ขี อ้ ผดิ พลาดประการใด คณะผจู้ ัดทำต้องขออภัยไว้ ณ ที่น้ดี ้วย

คณะผจู้ ัดทำ
พ.ศ. 2558

สว่ นสร้างระวางแผนทร่ี ูปถา่ ยทางอากาศ กองเทคโนโลยีทำแผนท่ี กรมทดี่ นิ ก

การศึกษาและประเมินความถูกต้อง สำหรับงานสร้างระวางแผนท่ีภาพถ่ายทางอากาศเชิงเลขจากข้อมูลภาพถ่ายทางอากาศสีเชิงเลข (DMC)

สารบญั

หนา้

คำนำ ก

สารบญั ข

สารบัญตาราง ค

สารบัญรปู ง

บทที่ 1 บทนำ

1.1 หลักการและเหตุผล 1

1.2 วตั ถุประสงค์ 1

1.3 ผลท่ีคาดว่าจะได้รับ 1

บทที่ 2 ทฤษฎกี ารสรา้ งระวางแผนทภ่ี าพถ่ายทางอากาศเชงิ เลข

2.1 วิวัฒนาการของการรังวดั ดว้ ยภาพและเทคโนโลยีการถ่ายภาพทางอากาศ 2

2.2 แนวคิดเก่ียวกบั งานรงั วัดด้วยภาพถ่าย (Photogrammetry) 7

2.3 มาตรฐานความถูกต้องทางแผนทแ่ี ละการประเมนิ ความถูกตอ้ ง 11

(Accuracy Assessment)

บทที่ 3 ขั้นตอนการประมวลผล

3.1 ข้อมลู และเครอ่ื งมอื สำหรบั การประมวลผล 16

3.2 พน้ื ทศี่ ึกษา 18

3.3 ขน้ั ตอนการประมวลผล 21

บทที่ 4 ผลการศึกษาและประเมินความถกู ตอ้ ง

4.1 ผลจากการคำนวณโครงขา่ ยสามเหลย่ี มทางอากาศ 28

4.2 ผลจากการประเมนิ ความถูกตอ้ ง (Accuracy Assessment) 28

4.2.1 มาตรฐานสากล National Standard for Spatial Data Accuracy (NSSDA) 29

4.2.2 มาตรฐานความละเอียดถูกตอ้ งของสมาคมโฟโตแกรมเมตรีและการรับรจู้ ากระยะไกล 29

แหง่ อเมรกิ า American Society of Photogrammetry and Remote Sensing (ASPRS)

4.2.3 ตามระเบยี บกรมท่ดี นิ วา่ ด้วยการสรา้ งและการใชร้ ะวางแผนท่ี พ.ศ. 2547 30

บทท่ี 5 บทสรปุ และขอ้ เสนอแนะ

5.1 บทสรุป 31

5.2 ข้อเสนอแนะ 32

5.3 การประยกุ ตใ์ ช้ในอนาคต 32

เอกสารอา้ งองิ 35

ส่วนสรา้ งระวางแผนท่รี ปู ถา่ ยทางอากาศ กองเทคโนโลยที ำแผนที่ กรมท่ีดิน ข

การศึกษาและประเมินความถูกต้อง สำหรับงานสร้างระวางแผนท่ีภาพถ่ายทางอากาศเชิงเลขจากข้อมูลภาพถ่ายทางอากาศสีเชิงเลข (DMC)

สารบัญตาราง

หนา้

ตารางที่ 1 คุณสมบัติของข้อมลู ภาพจากกลอ้ ง DMC และขนาดของภาพทบี่ ินถา่ ย 4
ในมาตราสว่ น 1 : 25,000 4
14
ตารางท่ี 2 คุณสมบตั ิของขอ้ มูลภาพจากกล้อง DMC และขนาดของภาพที่บินถา่ ย
ในมาตราส่วน 1 : 40,000

ตารางที่ 3 เกณฑค์ วามละเอียดถกู ต้องทางราบของค่า RMSE ท่สี มั พนั ธ์กับมาตราสว่ นของแผนท่ี

สว่ นสรา้ งระวางแผนทีร่ ูปถ่ายทางอากาศ กองเทคโนโลยีทำแผนท่ี กรมทดี่ นิ ค

การศึกษาและประเมินความถูกต้อง สำหรับงานสร้างระวางแผนท่ีภาพถ่ายทางอากาศเชิงเลขจากข้อมูลภาพถ่ายทางอากาศสีเชิงเลข (DMC)

สารบัญรปู

หน้า

รปู ที่ 1 พัฒนาการของกลอ้ งถา่ ยภาพทางอากาศของ Zeiss 3

รูปท่ี 2 ระบบการถ่ายภาพของกล้อง DMC 3

รปู ที่ 3 แสดงขนาดและความคมชัดของขอ้ มลู ภาพจากกล้อง DMC มาตราส่วน 1 : 25,000 5

รปู ท่ี 4 แสดงขนาดและความคมชัดของข้อมูลภาพจากกล้อง DMC มาตราสว่ น 1 : 40,000 6

รูปท่ี 5 พืน้ ท่ศี กึ ษาบรเิ วณภาคเหนอื 15 จังหวัด 20

รปู ท่ี 6 ขั้นตอนการประมวลผลของโครงการฯ 21

รปู ที่ 7 หมุดบังคบั ภาพภาคพื้นดิน (GCP) บรเิ วณภาคเหนอื 15 จังหวดั จำนวน 1,664 หมุด 25

รูปท่ี 8 ระวางแผนที่ภมู ปิ ระเทศ มาตราส่วน 1 : 50,000 บริเวณภาคเหนือ 15 จงั หวดั 26

จำนวน 265 ระวาง

รูปที่ 9 หมุดตรวจสอบ (Check Point) บริเวณภาคเหนอื 15 จงั หวดั จำนวน 100 หมุด 27

รปู ที่ 10 ตวั อยา่ งผลการคำนวณขา่ ยสามเหลย่ี มทางอากาศของบลอ็ คงาน 28

รปู ท่ี 11 ตัวอย่างระวางแผนทภ่ี าพถา่ ยทางอากาศ จังหวดั เชียงใหม่ ทใ่ี ช้ข้อมลู ภาพออร์โทจากกลอ้ ง DMC 33

รปู ที่ 12 ความละเอยี ดของขอ้ มูลภาพกบั การประยกุ ตใ์ ชง้ านดา้ นต่างๆ 34

ส่วนสรา้ งระวางแผนทรี่ ปู ถา่ ยทางอากาศ กองเทคโนโลยที ำแผนที่ กรมทด่ี ิน ง

การศึกษาและประเมินความถูกต้อง สำหรับงานสร้างระวางแผนท่ีภาพถ่ายทางอากาศเชิงเลขจากข้อมูลภาพถ่ายทางอากาศสีเชิงเลข (DMC)

บทท่ี ๑
บทนำ

1.1 หลกั การและเหตุผล

ตามท่ีส่วนสร้างระวางแผนท่ีรูปถ่ายทางอากาศ กองเทคโนโลยีทำแผนที่ มีภารกิจใน
การจัดสร้างระวางภาพถ่ายทางอากาศ และระวางแผนท่ีภาพถ่ายทางอากาศ เพื่อใช้ในภารกิจของกรมที่ดิน
และสนับสนุนภารกิจต่างๆ ของหน่วยงานภายในและภายนอกกรมท่ีดิน โดยได้เร่ิมดำเนินการจัดสร้างระวาง
ภาพถ่ายทางอากาศ และระวางแผนที่ภาพถ่ายทางอากาศ มาต้ังแต่ปี พ.ศ. 2518 เพื่อใช้ประกอบการออก
หนังสือรับรองการทำประโยชน์ท่ีดิน (น.ส. 3ก) และจัดสร้างระวางแผนที่ภาพถ่ายทางอากาศ มาตราส่วน
1 : 1,000 และ 1 : 4,000 สำหรับใช้ในโครงการพัฒนากรมท่ีดินและเร่งรัดการออกโฉนดท่ีดินท่ัวประเทศ
ปี พ.ศ. 2528 - 2547 ต่อมาได้มีการพัฒนา และศึกษางานด้านจัดสร้างระวางแผนท่ีภาพถ่ายทางอากาศมา
อย่างต่อเน่ือง ตามวิวัฒนาการของเทคโนโลยีทางด้านทำแผนท่ี จนกระทั่งในปี พ.ศ. 2552 กรมแผนที่ทหาร
ได้มกี ารพัฒนาดา้ นการบินถ่ายภาพทางอากาศ โดยการนำกล้องถา่ ยภาพทางอากาศดิจิทัล (Digital Mapping
Camera : DMC) มาบันทึกถ่ายภาพทางอากาศ สำหรับใช้ในการจัดสร้างระวางแผนที่ภูมิประเทศ
และในภารกิจอื่นๆ ท่ีเก่ียวข้อง หลังจากท่ีส่วนสร้างระวางแผนท่ีรูปถ่ายทางอากาศ ได้จัดซื้อข้อมูลภาพถ่าย-
ทางอากาศจังหวัดภูเก็ต มาตราส่วน 1 : 25,000 ค่าความละเอียดของจุดภาพ (GSD) เท่ากับ 0.30 เมตร
มาทดลองจัดสร้างเป็นระวางแผนที่ภาพถ่ายทางอากาศ มาตราส่วน 1 : 4,000 เพื่อทำการทดสอบความ
คลาดเคลื่อนทางตำแหน่งและความเหมาะสมสำหรับการใช้งานในภารกิจของกรมท่ีดิน ซ่ึงผลการประมวลผล
ในการจัดสร้างระวางแผนที่ภาพถ่ายทางอากาศดังกล่าว อยู่ในเกณฑ์มาตรฐานของกรมท่ีดิน ตามระเบียบ
กรมที่ดินว่าด้วยการสรา้ งและใช้ระวางแผนท่ี พ.ศ. ๒๕4๗ แล้วน้ัน ในปี พ.ศ. 2557 ส่วนสร้างระวางแผนท่ี
รูปถ่ายทางอากาศ กองเทคโนโลยีทำแผนท่ี ได้รับมอบหมายให้รับผิดชอบจัดสร้างระวางแผนท่ีภาพถ่าย-
ทางอากาศ มาตราส่วน 1 : 4,000 สนับสนนุ โครงการศนู ย์ขอ้ มลู ทีด่ ินและแผนที่แห่งชาติ (ระยะท่ี๑) แผนงาน
จัดทำแผนที่ฐาน ครอบคลุมพ้ืนท่ภี าคเหนือ และภาคตะวันออกเฉียงเหนือ รวม 35 จังหวัด จงึ ได้นำข้อมูลภาพถา่ ย-
ทางอากาศ มาตราส่วน 1 : 40,000 ค่าความละเอียดของจุดภาพ (GSD) เท่ากับ 0.48 เมตร ครอบคลุมพ้ืนที่
ภาคเหนือ รวมท้ังสิ้น 15 จังหวดั ครอบคลุมพื้นท่ีประมาณ 153,316.365 ตารางกโิ ลเมตร มาจดั สร้างเป็น
ระวางแผนท่ีภาพถ่ายทางอากาศเชิงเลขเป็นจังหวัดนำรอ่ ง เพ่ือประเมินและทดสอบความถกู ต้องเชิงตำแหน่ง
ของระวางแผนทภ่ี าพถา่ ยทางอากาศเชิงเลข สำหรบั ใชเ้ ปน็ มาตรฐาน และแนวทางในการจัดสรา้ งระวางแผนที่-
ภาพถ่ายทางอากาศเชิงเลขสำหรับใช้ในราชการกรมท่ีดิน และสนับสนุนภารกิจอ่ืนๆ ตามความเหมาะสม
ใหค้ รอบคลมุ พืน้ ท่อี ื่นๆ ท่ัวประเทศต่อไป

1.2 วัตถปุ ระสงค์

เพื่อศึกษาและประเมินความถูกต้องจากการนำข้อมูลภาพถ่ายทางอากาศสีเชิงเลข DMC
มาใช้ในการจัดสรา้ งระวางแผนท่ภี าพถา่ ยทางอากาศ สำหรบั ใช้ในราชการกรมทด่ี นิ

1.3 ผลท่ีคาดวา่ จะไดร้ ับ

มีระวางแผนท่ีภาพถ่ายทางอากาศเชิงเลข มาตราส่วน 1 : 4,000 ที่มีความถูกต้อง และมี
มาตรฐานสำหรับใช้ในราชการกรมทีด่ นิ และสนับสนนุ ภารกิจอื่นๆ ตามท่ไี ด้รับการรอ้ งขอ

ส่วนสรา้ งระวางแผนทร่ี ูปถ่ายทางอากาศ กองเทคโนโลยีทำแผนที่ กรมท่ีดิน

การศึกษาและประเมินความถูกต้อง สำหรับงานสร้างระวางแผนที่ภาพถ่ายทางอากาศเชิงเลขจากข้อมูลภาพถ่ายทางอากาศสีเชิงเลข (DMC)

บทท่ี 2
ทฤษฎีการสรา้ งระวางแผนที่ภาพถา่ ยทางอากาศเชิงเลข

ในการสร้างระวางแผนที่ภาพถ่ายทางอากาศเชิงเลขนั้น ได้นำหลักการเฉพาะทางด้าน
การรังวัดด้วยภาพถ่าย (Photogrammetry) มาใช้ ซ่ึงหลักการดังกลา่ วเป็นศาสตร์และเทคโนโลยีหน่ึงสำหรับ
การรังวัดเพ่ือทำแผนที่ และเน่ืองด้วยการรังวัดด้วยภาพเป็นกระบวนการที่มีความซับซ้อน ต้องใช้เทคโนโลยี
และการคำนวณข้ันสูง รวมถึงผู้ปฏิบัติงานต้องใช้ความเข้าใจ การฝึกฝน และความชำนาญในการทำงาน
(ไพศาล สันติธรรมนนท์, 2555 : 2) ดังน้ัน ในบทน้ีจะกล่าวถึงทฤษฎีและหลักการในการสร้างระวางแผนท่ี
ภาพถ่ายทางอากาศเชิงเลข ซึ่งประกอบด้วย ความรู้เก่ียวกับกล้องภาพถ่ายสีดิจิทัล และเทคโนโลยี
การถ่ายภาพทางอากาศ แนวคิดเก่ียวกับงานรังวัดด้วยภาพถ่าย (Photogrammetry) และมาตรฐาน
ความถูกตอ้ งทางแผนท่ีและการประเมินความถกู ต้อง (Accuracy Assessment)

2.1 ววิ ัฒนาการของการรังวัดดว้ ยภาพและเทคโนโลยกี ารถา่ ยภาพทางอากาศ

2.1.1 ววิ ฒั นาการ

พื้นฐานของการรังวัดด้วยภาพอาจเร่ิมต้ังแต่การที่มนุษย์รู้จักหลักปรากฏการณ์
การปรากฏของภาพ ซ่ึงเดิมมักจะใช้ประโยชน์ในทางศิลป์และการวาดภาพมากกว่าที่จะใช้ในการรังวัด
จากนั้นเป็นวิวฒั นาการการเขยี นภาพโดยการฉายผ่านศูนย์ การบันทึกภาพด้วยกล้องรูเข็ม การรงั วัดด้วยภาพ
การรังวัดด้วยภาพดิจิทัลทั้งภาพขาว - ดำ และภาพสี การรังวัดระยะทางด้วยเลเซอร์ การรังวัดด้วยภาพดาวเทียม
จนกระทั่ง ปจั จุบันได้นำภาพดิจิทลั จากกล้องถ่ายภาพทางอากาศดิจิทัล (Digital Mapping Cameras : DMC)
มาใช้ (ไพศาล สันติธรรมนนท์, 2555 : 16 - 18)

อีกท้ังในการสร้างระวางแผนที่ภาพถ่ายทางอากาศมีเทคนิควิธีการในการทำแผนท่ี
ภาพถ่ายทางอากาศท่ีได้รับการพัฒนาอย่างต่อเนื่องจากระบบอนาล็อกไปสู่ระบบดิจทิ ัล ทัง้ ในบริเวณพืน้ ท่ีราบ
หรือค่อนขา้ งราบไปจนถงึ พนื้ ท่ที ี่มีความแตกตา่ งทางความสงู ของภมู ิประเทศดว้ ย

• การสร้างระวางแผนท่ีภาพถ่ายทางอากาศระบบอนาล็อก มีความเหมาะสมในการสร้าง
ระวางแผนท่ีภาพถ่ายทางอากาศบรเิ วณพื้นทรี่ าบหรือคอ่ นข้างราบ เรยี กวา่ วธิ ี Single Photo Rectification

• การสรา้ งระวางแผนทีภ่ าพถ่ายระบบดิจทิ ัล สามารถสรา้ งระวางแผนทไ่ี ดท้ ้ังบรเิ วณ
พ้ืนที่ราบด้วย วิธี Single Photo Rectification และพ้ืนท่ีที่มีความแตกต่างทางความสูงของภูมิประเทศ ซึ่ง
เรียกว่า วิธี Ortho Photo Rectification (ส่วนสร้างระวางแผนท่ีรูปถ่ายทางอากาศ สำนักเทคโนโลยี-
ทำแผนท่ี กรมท่ีดนิ , ม.ป.ป.)

2.1.2 เทคโนโลยีการถา่ ยภาพทางอากาศ

ปัจจุบันเทคโนโลยีการถ่ายภาพทางอากาศ ได้รับการพัฒนาเป็นระบบดิจิทัลดังที่
กล่าวข้างต้น โดยมีกล้องถ่ายภาพทางอากาศดิจิทัล (DMC) ซึ่งได้รับการพัฒนาและผลิตขึ้นโดยความร่วมมือ
ระหวา่ งบรษิ ัท Carl Zeiss และบริษัท Intergraph ซงึ่ เป็นการพฒั นามาจากกล้องถา่ ยภาพทางอากาศรุ่นแรกๆ
ทใี่ ชฟ้ ิล์มในการบันทึกภาพทางอากาศและพัฒนาสำหรับงานทำแผนที่จากภาพถ่ายทางอากาศโดยเฉพาะ เช่น
RMK, RMK TOP จนมาถึงปัจจุบันได้มีการพัฒนาในความสามารถของกล้องให้มีระบบที่มีความฉลาด และซับซ้อน
มากย่ิงข้ึน ทำให้สามารถบันทึกภาพทางอากาศสำหรับทำแผนท่ีที่มีความละเอียดถูกต้องสูงในระบบเชิงเลข
โดยเฉพาะการพัฒนาระบบอุปกรณ์บันทึกภาพ (Sensors) ที่มีความละเอียดสูง ระบบการจัดการการบิน

สว่ นสร้างระวางแผนท่รี ูปถ่ายทางอากาศ กองเทคโนโลยีทำแผนท่ี กรมทด่ี ิน

การศึกษาและประเมินความถูกต้อง สำหรับงานสร้างระวางแผนท่ีภาพถ่ายทางอากาศเชิงเลขจากข้อมูลภาพถ่ายทางอากาศสีเชิงเลข (DMC)

(Photo-Flight Management) ระบบ GPS และ IMU ช่วยในการนำหน หรือแม้กระท่ังกระบวนการ
ในการบันทึกภาพและการจัดการด้วยระบบคอมพิวเตอร์ในขณะบินถ่ายภาพทางอากาศ ทำให้ได้ข้อมูลแผนที่
ภาพท่ีมีความละเอียดถกู ต้องสงู ในปจั จุบัน (ดงั รูปที่ 1)

รูปท่ี 1 พัฒนาการของกลอ้ งถ่ายภาพทางอากาศของ Zeiss

ระบบการบันทึกภาพในขณะบินถ่ายภาพบนอากาศยานจะประกอบด้วยระบบคอมพิวเตอร์
ที่มีความทันสมัย ซ่ึงมีระบบนำหนท่ีมีความถูกต้องทางตำแหน่งสูง (GPS และ IMU) อุปกรณ์บันทึกภาพใน
ระบบดจิ ิทลั ท่เี ป็นลักษณะ CCD Matrix Sensors โดยท่ีข้อมลู ภาพจะถูกบันทึกลงบนระบบจดั เกบ็ ความเร็วสูง
(StorageSystem) รวมถึงยังมีอุปกรณ์ท่ีช่วยในการทำให้ข้อมูลภาพมีความถูกต้องสูงในขณะบินถ่าย FMC
(Forward Motion Compensation) เป็นเทคโนโลยที ่ีถูกพัฒนาขน้ึ โดยเฉพาะ ซ่งึ ระบบทง้ั หมดจะถกู ตดิ ตั้งอยู่
บนอากาศยานในขณะบนิ ถ่ายภาพ (ดังรปู ที่ 2)

รูปที่ 2 ระบบการถ่ายภาพของกล้อง DMC

ข้อมูลภาพเชิงเลขของกล้อง DMC มีคุณลักษณะ ดังนี้ หลังจากการบินถ่ายภาพทางอากาศ
ต้องการผ่านกระบวนการตรวจสอบและคำนวณปรับแก้ (Post-Process) ความถูกต้องเชิงเรขาคณิต
(Geometric Correction) และเชิงรังสี (Radiometric Correction) เพ่ือให้ได้ข้อมูลภาพท่ีมีความถูกต้องสูง
ข้อมูลจะถูกจัดเก็บอยู่ในรูปแบบ Tiff Format ในลักษณะของ Frame Image ที่มีส่วนซ้อนด้านหน้า
(Overlap) ในแต่ละภาพประมาณ 60 % และส่วนซอ้ นด้านข้าง (Sidelap) ประมาณ 30 % ในการบินถา่ ยภาพ

สว่ นสรา้ งระวางแผนทรี่ ปู ถา่ ยทางอากาศ กองเทคโนโลยีทำแผนที่ กรมที่ดิน 3

การศึกษาและประเมินความถูกต้อง สำหรับงานสร้างระวางแผนท่ีภาพถ่ายทางอากาศเชิงเลขจากข้อมูลภาพถ่ายทางอากาศสีเชิงเลข (DMC)

ของกรมแผนที่ทหารในโครงการดังกล่าว ได้บินถ่ายภาพที่มาตราส่วน 1 : 25,000 โดยที่การบันทึกภาพ
1 เฟรม (ขนาด 13,500 x 8,000 pixels) ครอบคลุมพื้นท่ีบนภูมิประเทศประมาณ 9.6 ตารางกิโลเมตร
(ขึ้นอยู่กับมาตราสว่ นในขณะบินถา่ ยภาพ) (ดังตารางที่ 1) ทำให้มีความละเอียดของจุดภาพใน 1 pixel (GSD)
ครอบคลุมพ้ืนที่ 0.3 x 0.3 ตารางเมตร (ดังรปู ที่ 3) ความคมชัดของภาพจะถกู บันทกึ ใหม้ คี วามลกึ ของระดับสี
ถึง 12 bits และยังสามารถบันทึกข้อมูลในช่วงคล่ืน Near Infrared (NIR) ซ่ึงมีประโยชน์ในการจำแนก

พืชพรรณและวิเคราะหอ์ ่าน แปลตีความได้

คุณลกั ษณะ รายละเอยี ด
Size
13,500 x 8,000 pixels
Radiometric Resolution 12 bit /Pan+RGB+NIR
Geometric Resolution
12 micron
Capacity 8 bit = 336 Mb./10-16 bit = 672

Focal Length Mb.
120 mm.

ตารางท่ี 1 คุณสมบตั ิของขอ้ มลู ภาพจากกลอ้ ง DMC และขนาดของภาพทบี่ นิ ถา่ ยในมาตราส่วน 1 : 25,000

หลังจากน้ันได้มีการบินถ่ายภาพที่มาตราส่วน 1 : 40,000 โดยที่การบันทึกภาพ 1 เฟรม (ขนาด
13,824 x 7,680 pixels) ครอบคลุมพ้นื ท่ีบนภมู ิประเทศประมาณ 96.6 ตารางกิโลเมตร (ดงั ตารางที่ 2) ทำให้
มีความละเอียดของจุดภาพใน 1 pixel (GSD) ครอบคลุมพ้ืนท่ี 0.48 x 0.48 ตารางเมตร (ดังรูปท่ี 4)
ความคมชัดของภาพจะถูกบันทึกให้มีความลึกของระดับสีถึง 12 bits และยงั สามารถบันทึกข้อมูลในช่วงคล่ืน
Near Infrared (NIR) ซึง่ มปี ระโยชนใ์ นการจำแนกพชื พรรณและวิเคราะหอ์ า่ น แปลตีความได้

คุณลกั ษณะ รายละเอยี ด
Size
13,824 x 7,680 pixels
Radiometric Resolution 12 bit /Pan+RGB+NIR
Geometric Resolution
12 micron
Capacity 8 bit = 336 Mb./10-16 bit = 672

Focal Length Mb.
120 mm.

ตารางท่ี 2 คุณสมบัตขิ องขอ้ มลู ภาพจากกล้อง DMC และขนาดของภาพที่บนิ ถ่ายในมาตราสว่ น 1 : 40,000

สว่ นสรา้ งระวางแผนที่รปู ถา่ ยทางอากาศ กองเทคโนโลยที ำแผนท่ี กรมที่ดิน 4

การศึกษาและประเมินความถูกต้อง สำหรับงานสร้างระวางแผนที่ภาพถ่ายทางอากาศเชิงเลขจากข้อมูลภาพถ่ายทางอากาศสีเชิงเลข (DMC)

~ 4 กม.
13,500 pixels

GSD = 0.3 ม.

~ 2.4 กม.
8,000 pixels

รูปที่ 3 แสดงขนาดและความคมชดั ของข้อมลู ภาพจากกล้อง DMC มาตราสว่ น 1 : 25,000

สว่ นสรา้ งระวางแผนท่รี ปู ถ่ายทางอากาศ กองเทคโนโลยีทำแผนท่ี กรมทด่ี ิน 5

การศึกษาและประเมินความถูกต้อง สำหรับงานสร้างระวางแผนที่ภาพถ่ายทางอากาศเชิงเลขจากข้อมูลภาพถ่ายทางอากาศสีเชิงเลข (DMC)

~ 13.8 กม.
13,824 pixels

GSD = 0.48 ม.

~ 7 กม.
7,680 pixels

รูปที่ 4 แสดงขนาดและความคมชดั ของขอ้ มลู ภาพจากกล้อง DMC มาตราสว่ น 1 : 40,000

สว่ นสรา้ งระวางแผนท่รี ปู ถ่ายทางอากาศ กองเทคโนโลยีทำแผนที่ กรมทด่ี นิ 6

การศึกษาและประเมินความถูกต้อง สำหรับงานสร้างระวางแผนที่ภาพถ่ายทางอากาศเชิงเลขจากข้อมูลภาพถ่ายทางอากาศสีเชิงเลข (DMC)

2.2 แนวคดิ เกย่ี วกบั งานรังวดั ดว้ ยภาพถา่ ย (Photogrammetry)

การรังวัดด้วยภาพดิจิทัล (Digital Photogrammetry) หรือการสำรวจด้วยภาพถ่ายเชิงเลข
เป็นการนำเอาเทคโนโลยีคอมพิวเตอร์และการประมวลผลภาพดิจิทัล (digital image processing) มาใช้ใน
กระบวนการรังวัดและประมวลผล ในกระบวนการทำงานใช้การคำนวณเชิงวิเคราะห์โดยอาศัยการคำนวณ
เชิงเลข ซึ่งเป็นหลักการนำคอมพิวเตอร์ซอฟต์แวร์มาช่วยในการรังวัด สามารถลดความผิดพลาด ลดความเหนื่อยล้า
ของมนุษย์ในการทำงานได้ แต่ต้องใช้ความรู้ความเข้าใจ มีความชำนาญในการใช้คอมพิวเตอร์ ตลอดจนต้อง
เรียนร้ขู ้ันตอนกรรมวธิ ตี ามระบบคอมพิวเตอร์และซอฟต์แวร์ท่ีใช้ (ไพศาล สันตธิ รรมนนท์, 2555 : 5 - 6)

• การวางแผนและการจดั ทำบล็อคภาพถา่ ย (Block Planning and Set up)

การวางแผนบลอ็ คภาพถา่ ย เป็นการเตรยี มข้อมูลเบือ้ งต้นท่จี ำเป็นสำหรบั การทำงาน ดงั นี้
- การกำหนดพ้นื ทข่ี องงาน
- การพิจารณาภาพถ่ายทางอากาศที่จะต้องจัดหามาใช้ในการทำงานให้ครอบคลุม

พืน้ ท่ที ่ีกำหนด
- การเลอื กตำแหนง่ ในการวางหมุดบงั คบั ภาพภาคพื้นดนิ (Ground Control Point)

ให้เพยี งพอและเหมาะสมกับสภาพภมู ปิ ระเทศและขนาดของบลอ็ คภาพถา่ ยท่ีทำงาน

การจัดทำบล็อคภาพถ่าย นอกจากต้องมีการวางแผนอีกประการหน่ึง คือ ต้องทราบ
รายละเอียดตา่ งๆ ดงั น้ี

- ค่าพารามิเตอร์ในการทำ Interior Orientation ประกอบด้วย ชนิดของกล้อง
ความยาวโฟกสั ของกลอ้ งทใี่ ช้ (Focal Length) ความละเอียดจุดภาพ และความสูงบนิ

- ค่าพารามิเตอร์ในการทำ Exterior Orientation ประกอบด้วย ค่า X0, Y0, Z0,
Omega, Phi, Kappa

- กำหนดค่าคุณสมบัติต่างๆ ในบล็อคภาพถ่ายท่ีทำงาน ได้แก่ การกำหนด
ระบบพิกัด (Projection) พ้ืนหลกั ฐาน (Datum) หนว่ ยของการวดั ระยะ พนื้ ท่จี ัดเกบ็ งาน

• การจัดภาพภายใน (Interior Orientation)

เปน็ การกำหนดจุด Fiducial Marks (จดุ ดชั น)ี ของแตล่ ะภาพในบลอ็ คภาพถ่ายท่ีทำงาน
พร้อมท้ังการนำเข้าค่าพารามิเตอร์ของกล้องถ่ายภาพทางอากาศ เพื่อหาความสัมพนั ธ์ระหว่างระบบพิกัดภาพ
(Image Coordinate System) กับระบบพิกัดกล้อง (Camera Coordinate System) โดยการปรับค่าทาง
คณิตศาสตร์ของจุดภาพบนภาพดิจิทัล ให้สัมพันธ์กับค่า Fiducial Marks ของภาพถ่ายต้นฉบับ ซ่ึงจะใช้ค่า
RMSEs ในการตรวจสอบกระบวนการ Interior Orientation ซงึ่ คา่ RMSEs นี้ไมค่ วรเกนิ 0.5 จุดภาพ (Pixels)

• การรังวัดหมุดบงั คบั ภาพภาคพน้ื ดินและหมุดโยงยดึ (Ground Control Point and Tie Point
Measurement)

เปน็ การกำหนดตำแหนง่ หมดุ บังคับภาพภาคพนื้ ดิน (Ground Control Point : GCP) พรอ้ มทง้ั
หมายเลขประจำหมุดลงบนภาพถ่ายทางอากาศ เป็นการรังวัดหมุดที่มีค่าพิกัดในระบบพิกัดภาคพ้ืนดินทั้ง
3 แกน (แกน X, แกน Y, แกน Z) นำมาคำนวณ เพ่ือให้ทราบค่าพารามิเตอร์ของการจัดภาพภายนอกของ
ภาพถ่ายแต่ละภาพ เพื่อขยายหมุดควบคุมท่ีได้จากการสำรวจหมุดหลักฐานภาคพื้นดินให้กระจายครอบคลุม
ทุกๆ ภาพถ่าย โดยเป็นค่าพิกัดท่ีได้จากการรังวัดด้วยเคร่ืองรับสัญญาณดาวเทียม GPS ซึ่งต้องเป็นตำแหน่งท่ี
เห็นเด่นชัดบนภาพถ่ายทางอากาศ และสามารถชี้ชัดได้บนภาคพื้นดิน รวมทั้งเข้าถึงตำแหน่งได้สะดวก โดยกำหนด

ส่วนสรา้ งระวางแผนทีร่ ูปถ่ายทางอากาศ กองเทคโนโลยีทำแผนที่ กรมท่ดี นิ 7

การศึกษาและประเมินความถูกต้อง สำหรับงานสร้างระวางแผนท่ีภาพถ่ายทางอากาศเชิงเลขจากข้อมูลภาพถ่ายทางอากาศสีเชิงเลข (DMC)

ตำแหน่งของหมุดบังคับภาพภาคพ้ืนดินให้รอบบล็อคงาน และทำการรังวัดหมุดโยงยึด (Tie Point) เป็นหมุด
บังคับภาพชนิดหนึ่งที่ไม่ทราบค่าพิกัดในระบบพิกัดภาคพื้นดิน และมีตำแหน่งเด่นชัดบนภาพถ่ายทางอากาศ
โดยไม่ตอ้ งทำการรงั วดั ในภาคสนาม ซ่ึงจะปรากฏอยบู่ นส่วนซ้อนดา้ นหนา้ ในแนวบินเดียวกัน (Overlap) และ
สว่ นซ้อนด้านขา้ งระหว่างแนวบิน (Sidelap) ในทางทฤษฎีน้นั กำหนดให้ใน 1 ภาพ ต้องมหี มดุ โยงยดึ อย่างน้อย
9 หมดุ

การรงั วัดหมุดควบคมุ ภาพถ่ายเปน็ กระบวนการรงั วดั บนภาพถ่ายทางอากาศและนำมาคำนวณ
เพ่ือให้ทราบพารามิเตอร์การจัดภาพภายนอกของภาพถ่ายแต่ละภาพ เพื่อขยายจุดควบคุมท่ีได้จากการขยาย
จุดควบคุมภาพถา่ ยเปน็ ระบบเดียวกบั ค่าพิกัดของหมุดหลักฐานภาคพน้ื ดิน จดุ ควบคุมภาพถ่ายท้ังหมดน้ี จะถูก
นำไปใช้ในกระบวนการจัดภาพภายนอก เพื่อปรับแก้ภาพถ่ายให้เป็นภาพถ่ายออร์โท ซ่ึงช่วยลดค่าใช้จ่ายใน
การสำรวจภาคสนามไดเ้ ป็นอยา่ งมาก

จดุ ควบคุมภาพถา่ ยประเภทนี้ถกู กำหนดตำแหน่งภายในสำนักงาน เพื่อใหม้ จี ำนวนเพยี งพอแก่
การคำนวณหาค่าตัวแปร การจัดภาพสัมบูรณ์ตามทฤษฎีการรังวัดภาพถ่ายทางอากาศ ซึ่งจุดควบคุมภาพถ่าย
เหล่านจ้ี ะถูกกำหนดตำแหนง่ บนภาพถา่ ย ณ ตำแหนง่ ทีเ่ ดน่ ชดั อยา่ งน้อย 2 ภาพ ที่ตอ่ เนอ่ื งกนั จากนัน้ โปรแกรม
ประยกุ ตจ์ ะทำการคำนวณตอ่ ไป

การเลอื กจดุ ควบคมุ ภาพถ่ายทางอากาศ โดยทั่วไปมักจะกำหนด ดงั นี้
1) ประกอบด้วย จุดผ่าน จุดข้าง และจุดโยงยึด ซ่ึงต้องเลือกวางให้อยู่ใกล้จุดหลัก

ของภาพถา่ ยเท่าที่จะเปน็ ไปได้
2) จดุ ข้าง เป็นจุดทีอ่ ยู่ในตำแหนง่ ตัง้ ฉากกับเส้นฐานภาพถ่าย จะเลือกวางในบริเวณ

ทีห่ า่ งจากจดุ ผา่ นประมาณ 7 - 10 เซนตเิ มตร บนภาพถา่ ย ยกเวน้ แตจ่ ะเปน็ บรเิ วณพืน้ น้ำ
3) จุดโยงยึด จะเลือกวางให้อยู่ในบรเิ วณส่วนเหลื่อมระหว่างแบบจำลองสามมิตขิ อง

แนวบินที่ติดกันที่สามารถโยงยึดแบบจำลองท้ังสองแนวบินได้ โดยมีจุดโยงยึดไม่น้อยกว่า 2 จุด ในบริเวณ
สว่ นเหล่ือมระหวา่ งแบบจำลองสามมติ ขิ องแนวบินที่ติดกนั

การจัดวางจดุ ควบคุมภาคพื้นดนิ ควรเลือกตำแหน่งและกำหนดจำนวนท่ีเหมาะสม คอื จำนวน
ไม่มากจนเกินไป จนทำให้เกิดค่าใช้จ่ายท่ีไม่จำเป็น แต่ในขณะเดียวกันต้องให้เกิดผลลัพธ์จากการคำนวณ
ปรับแก้ท่ีมีความละเอียดถกู ต้องพอสมควร ซึ่งการที่จะหาตำแหน่งการจดั วางจุดบงั คับภาคพ้ืนดินและจำนวนท่ี
เหมาะสมสามารถทำได้โดยการสร้างสนามทดสอบที่มีจุดบังคับภาคพ้ืนดินอย่างหนาแน่น แล้วทำการคำนวณ
ปรับแก้ เปรียบเทียบผลลัพธ์ของ "จุดตรวจสอบ" กับค่าพิกัดท่ีได้จากการรังวัดภาคพ้ืนดินท่ีมีความละเอียด
ถูกต้องสูงกว่า จากน้ันทำการคำนวณใหม่โดยลดจำนวนการจัดวางจุดบังคับภาคพ้ืนดินลง แล้วทำการคำนวณ
เปรียบเทียบกับจุดตรวจสอบ ซึ่งจะสามารถนำไปสู่ข้อสรุปของตำแหน่งการจัดวางจุดบังคับภาคพ้ืนดินและ
จำนวนทีเ่ หมาะสมทีส่ ดุ ได้ (ไพศาล สนั ติธรรมนนท,์ 2555 : 162)

• การรังวัดหมดุ ตรวจสอบ (Check Point)

หมดุ ตรวจสอบภาคพื้นดิน (Ground check point) หรอื หมุดตรวจสอบ (Check point) เป็น
ตัวประเมินความคลาดเคลื่อน (Error) ทางพื้นที่ หรือตำแหน่งที่ต้ัง ในเชิงปริมาณหมุดตรวจสอบภาคพ้ืนดิน
ยังมีชื่อเรียกอีกว่า Validation point, Check point, Survey point, Reference point ซึ่งในการกำหนด
ท่ีตั้งของ Survey point ต้องทำการสร้าง Sample design ก่อน โดยการสร้าง Sample design จะช่วยลด
ข้อผดิ พลาดทีอ่ าจเกิดข้นึ ในกระบวนการได้ สำหรับ Sample design นน้ั จะต้องมี Sample point อยา่ งน้อย

ส่วนสรา้ งระวางแผนทร่ี ูปถา่ ยทางอากาศ กองเทคโนโลยีทำแผนท่ี กรมทดี่ ิน 8

การศึกษาและประเมินความถูกต้อง สำหรับงานสร้างระวางแผนท่ีภาพถ่ายทางอากาศเชิงเลขจากข้อมูลภาพถ่ายทางอากาศสีเชิงเลข (DMC)

20 หมุด แต่หากยึดตามกฎสถติ จิ ะต้องมี Sample point มากกวา่ 20 หมดุ ซึง่ Sample design ทเ่ี หมาะสม
จะได้มาโดย ข้ันตอนที่ 1 ต้องคิดจำนวน Survey point ที่ต้องการสำหรับพื้นที่ก่อน ขั้นตอนที่ 2 ต้องทำ
การแบ่งพ้ืนท่ีที่สนใจศึกษาออกเป็น 4 ส่วนของวงกลม (quadrant) และแจกแจงว่าแต่ละ quadrant ต้องมี
Survey point จำนวนก่หี มุด และต้องทำให้แน่ใจว่าไมม่ ี Survey point มากกว่า 20 % ที่มาจาก quadrant
ใด quadrant หน่ึง จากน้ันต้องทำการเลือก Sample site ซ่ึงต้องให้กระจายห่างจากกันด้วยระยะทางที่

เหมาะสม (Sedorovich, A. & O'Hara, C., 2010 : 60 - 63)

แนวทางในการทดสอบและการรายงานผลความถูกตอ้ งของหมุดตรวจสอบ (Check Point) นัน้

ควรกำหนดให้ มีอย่างน้อย 20 หมุด ต้องได้รับการทดสอบ และต้องกระจายอยู่ภายในพ้ืนท่ีที่สนใจ เพื่อให้

สะท้อนสภาพภูมิประเทศและความคลาดเคลื่อนในพื้นที่ เมื่อทดสอบหมุด 20 หมุดในระดับความเช่ือมั่น

(confidence level) ท่ี 95 % ทำให้มี 1 หมุด ท่ีจะมีค่าความถูกต้องต่ำกว่าระดับมาตรฐานท่ีกำหนด ส่วนใน

การกำหนดตำแหน่งท่ีตั้งและการกระจายตัวของหมุดตรวจสอบ (Check Point) น้ัน ไม่สามารถกำหนดเป็น

มาตรฐานเดียวกันได้ เน่ืองจากความต้องการด้านข้อมูลและแผนที่ digital geospatial ท่ีมีความหลากหลาย

ของกลุ่มผู้ใช้ ผู้ผลิตข้อมูล และ/หรือ แผน ท่ีต้องกำหน ดเองว่า หมุดตรวจสอบควรต้ังอ ยู่ที่ใด

ซึ่งหมุดตรวจสอบดังกลา่ วอาจกระจุกตัวหนาแน่นรอบจุดสำคัญ และกระจายตวั ห่างกันในพื้นที่หรอื บรเิ วณจุด

ทม่ี ีความสนใจนอ้ ยกวา่ หากขอ้ มูลตงั้ อยู่เฉพาะในพื้นทบ่ี างส่วนของชดุ ข้อมูล (dataset) ต้องวางหมดุ ตรวจสอบ

ใหอ้ ยู่ในพื้นทนี่ ั้นเท่านั้น หากการกระจายตัวของความคลาดเคลื่อน (error) มแี นวโน้มจะกระจุกตัวในบางพื้นที่

(nonrandom) หมดุ ตรวจสอบควรกระจายตัวไปตามพนื้ ท่ีทีค่ าดว่าจะมีความคลาดเคลื่อนเช่นเดียวกัน สำหรับ

ชดุ ข้อมลู ท่ีครอบคลมุ พ้ืนท่ีเป็นสี่เหลี่ยมมุมฉากที่เชื่อว่ามีความถูกต้องเชงิ ตำแหน่งที่ต้ังทีเ่ หมอื นกันหรือเท่ากัน

ทั้งพื้นที่นั้น หมุดตรวจสอบอาจกระจายตัวด้วยระยะห่างระหว่างกัน 10 % ของความยาวเส้นทแยงมุม
(ชdุดiaขgอ้ oมnลู al(F) e(1dd0era) lขGอeงชoุดgrขa้อpมhูลic
และอย่างน้อยต้องมีหมุดตรวจสอบ 20 % ตั้งอยู่ในแต่ละ quadrant ของ
Data Committee, 1998 : 3-4, 3-16 - 3-18)

• การคำนวณข่ายสามเหลีย่ มทางอากาศ (Aerial Triangulation)

การปรับแก้งานข่ายสามเหล่ียมทางอากาศ อาจใช้วิธี Bundle block adjustment ทีละ

บล็อค โดยค่า Sigma naught (Standard deviation of unit weight) ภายหลังการปรับแก้ของค่าพิกัด
ภาพถ่ายในทางราบจะต้องไม่มากกว่า 10 ไมครอน ทมี่ าตราส่วนภาพถา่ ย

การคำนวณปรับแกค้ ่าพกิ ดั เป็นการคำนวณปรับแกค้ า่ พิกัด ด้วยวธิ กี ารคำนวณตามหลักการ
วางโครงขา่ ยสามเหล่ียมทางอากาศ โดยใชค้ ่าพิกดั ของหมุดบังคบั ภาพภาคพ้ืนดินเปน็ หลักในการคำนวณอ้างอิง
เพื่อให้หมุดบังคับภาพต่างๆ บนภาพดิจิทัลท่ีเป็นหมุดไม่ทราบค่าพิกัดกลายเป็นหมุดท่ีมีค่าพิกัด ซึ่งในการ

คำนวณดังกล่าวประกอบด้วย ค่าความคลาดเคลื่อนรวมของบล็อคงาน (Total Image Unit-Weight RMSE),
ค่าความคลาดเคล่ือนรวมของหมุดบังคับภาพภาคพื้นดิน มีหน่วยเป็น เมตร (Control Point RMSE) และ

ค่าความคลาดเคลื่อนรวมของหมุดบังคับภาพภาคพ้ืนดิน ท่ีได้ทำการรังวัดบนภาพดิจิทัล มีหน่วยเป็น Pixels
(Control Point RMSE) นอกจากนี้ให้ทำการปรับแก้ค่าความคลาดเคลื่อนของจุดโยงยึด และหมุดบังคับภาพ
ภาคพน้ื ดนิ ให้อยู่ในเกณฑ์ท่กี ำหนด คอื ค่าความคลาดเคล่ือนรวมของบล็อคงาน (Total Image Unit-Weight

RMSE) ใหม้ ีคา่ ไมเ่ กนิ 0.5 จดุ ภาพ (Pixels) และคา่ ความคลาดเคลอ่ื นรวมของหมุดบังคับภาพภาคพื้นดนิ ท้ัง
แกน X และแกน Y มคี า่ ไมเ่ กนิ 1 เมตร ส่วนแกน Z มคี า่ ไม่เกนิ 2 เมตร

สว่ นสรา้ งระวางแผนท่รี ูปถ่ายทางอากาศ กองเทคโนโลยีทำแผนที่ กรมท่ดี ิน 9

การศึกษาและประเมินความถูกต้อง สำหรับงานสร้างระวางแผนที่ภาพถ่ายทางอากาศเชิงเลขจากข้อมูลภาพถ่ายทางอากาศสีเชิงเลข (DMC)

ข่าย ส าม เห ลี่ย ม ท างอ าก าศ (Aerial Triangulation ห รือ Aerotriangulation) เป็ น
กระบวนการคำนวณหาค่าการจัดวางภาพภายนอก (Exterior Orientation) ของภาพพร้อมกันทั้งบล็อค
นอกจากนี้ยังเป็นการเพ่ิมจำนวนจุดควบคุมภาพถ่าย (Photo Control Points) ในบล็อคของภาพถ่ายของ
ทุกภาพเป็นจำนวนมาก ค่าพิกัดใหม่ท่ีได้จากการคำนวณไม่ต้องทำการรังวัดจากในสนาม การเพ่ิมจำนวน
จุดควบคุมภาพนิยมเรียกว่า การขยายจุดควบคุม (Photo Control Extension) แต่ว่าจะต้องมีการรังวัด
จุดควบคมุ ภาพในสนามบา้ งบางจุด (ไพศาล สนั ติธรรมนนท,์ 2555 : 139)

• การจัดทำข้อมลู ภูมิประเทศเชงิ เลข (DEM Extraction)

แบบจำลองระดับ (Digital Elevation Model : DEM) คอื กระบวนการรงั วัดความสูงทีเ่ ปน็
ตัวแทนของภมู ปิ ระเทศ แบบจำลองระดับมคี วามสำคญั อย่างย่งิ ต่อความถูกต้องทางตำแหนง่ ของภาพถา่ ยดัดแก้
ออรโ์ ทท่ีจะผลิตได้ เน่ืองจากค่าระดับสูงทีเ่ รยี กออกมาใชใ้ นระหว่างการคำนวณความคลาดเคล่ือนบนภาพถา่ ย
ทางอากาศเน่ืองจากความสงู ตำ่ ของภมู ปิ ระเทศ (Relief Displacement) (ไพศาล สนั ติธรรมนนท,์ 2555 : 183)

Digital Elevation Model (DEM) เป็นขอ้ มลู แสดงถึงลกั ษณะภมู ปิ ระเทศของโลก หรอื พืน้ ผิว
อ่ืนๆ ในรูปแบบดิจิตอล โดยมีค่าพิกัดและการแสดงค่าความสูง โดยส่วนมากจะถูกใช้ในระบบสารสนเทศ
ภมู ิศาสตร์ DEM อาจใช้งานร่วมกบั ภาพแสดงพื้นผวิ ได้ ซงึ่ DEM มกั ถูกจัดเก็บในลักษณะของ Raster หรอื จุดภาพ
ท่ีเป็นส่ีเหลี่ยมโดยแต่ละช่องจะจัดเก็บค่าความสูงเอาไว้ ประโยชน์ของ DEM ใช้ในงานจำลองสภาพภูมิประเทศ
การจำลองการบิน หรือการจำลองการไหลของนำ้ เปน็ ตน้ (ODIE, 2551)

ช้ันข้อมูลความสูงภูมิประเทศเชิงเลข (DEM) หมายถึง ข้อมูลที่ใช้แสดงลักษณะความสูง
ภูมิประเทศเชิงเลขในพื้นที่แห่งหนึ่ง โดยการบันทึกค่าระดับของกลุ่มของจุดท่ีมีระยะห่างระหว่างจุดคงท่ี
ครอบคลุมพ้ืนทีน่ น้ั ๆ ลงในแฟม้ ขอ้ มูลคอมพวิ เตอร์ (NSDI, 2555)

การสร้างแบบจำลองระดับสงู เชงิ เลข (Digital Elevation Model : DEM) เปน็ การรังวดั ความสูง
ของภูมิประเทศ พร้อมท้ังจัดเก็บในรูปแบบท่ีสามารถเรียกกลับมาใช้งานได้ ซึ่งแบบจำลองระดับสูงเชิงเลขน้ี
มีความสำคัญอย่างมากในการปรับแก้ความคลาดเคลื่อนทางตำแหน่งของภาพถ่ายทางอากาศท่ีเกิดจาก
ความสงู ต่ำของพ้ืนผิวภูมปิ ระเทศ (Relief displacement) การจัดทำแบบจำลองระดบั สูงเชิงเลข จะจดั ทำจาก
ภาพคู่ซ้อนสามมิติที่อยู่ติดกันทีละคู่ภาพโดยใช้เครื่องมือ Digital photogrammetric workstation ที่มีแว่น
มองภาพสามมิติ พร้อมท้ังทำการรังวัดเพ่ิมเติมในบริเวณท่ีมีการเปลี่ยนแปลงความสูงอย่างเฉียบพลัน หรือมี
ความสูงเด่นชัดในภูมิประเทศ เช่น แนวขอบถนน ร่องน้ำ สันเขื่อน สันเขา ขอบแหล่งน้ำ เป็นต้น ในกรณีที่
ภมู ิประเทศปกคลุมด้วยป่าหรือพืชพันธุ์ ก็ทำการรังวดั ความสูงของภูมิประเทศเท่าที่สภาพจะอำนวย ในการจัดทำ
ภาพออร์โทมาตราส่วนใหญ่ จุดความสูงในแบบจำลองระดับสูงเชิงเลข โดยทั่วไปจะมีช่วงห่าง 5 - 40 เมตร
และแตล่ ะจดุ ความสงู ควรมีความคลาดเคลื่อนไมเ่ กิน 2 เมตร

• การจัดทำภาพออรโ์ ทสเี ชงิ เลข (Ortho Generation)

ผลผลิตภาพถ่ายออรโ์ ทจากภาพถ่ายทางอากาศ แผนท่ีภาพถ่ายออร์โท เป็นแผนที่ภาพถ่ายท่ี
แก้ไขค่าความคลาดเคล่ือน เน่ืองจากความสูงต่ำของภูมิประเทศ การวางตัวของกล้องและเรขาคณิตของ
การถ่ายภาพ หรอื อกั นัยหนงึ่ ภาพถา่ ยออร์โท เปน็ ภาพถ่ายทีม่ องด่ิงตรงลงมาท่ีพ้ืนดินจากจดุ ทอ่ี ย่สู ูงจากพน้ื ดิน
เป็นระยะอนันต์ พื้นทท่ี ่ีได้จากแต่ละภาพจะถูกนำมาประกอบเป็นรูปต่อเนื่องกนั โดยไม่เห็นรอยต่อ (Seamless
mosaic) รวมท้งั ต้องเกลยี่ ความสวา่ งภาพให้ดกู ลมกลืนกนั

สว่ นสรา้ งระวางแผนทรี่ ปู ถา่ ยทางอากาศ กองเทคโนโลยีทำแผนที่ กรมที่ดิน 10

การศึกษาและประเมินความถูกต้อง สำหรับงานสร้างระวางแผนท่ีภาพถ่ายทางอากาศเชิงเลขจากข้อมูลภาพถ่ายทางอากาศสีเชิงเลข (DMC)

แผนท่ภี าพเป็นรปู แบบหน่งึ ของแผนท่มี ีการบันทึกลักษณะส่ิงปกคลุมภมู ปิ ระเทศ รายละเอียด
ต่างๆ ที่ได้จากการบันทึกภาพจะคงไว้บนภาพทั้งหมด ไม่มีการแปลความหมาย แผนที่ภาพสามารถใช้งานได้
เช่นเดียวกับแผนท่ีลายเส้นท่ัวไปในการหาพิกัด วัดขนาด และรูปร่างของวัตถุ แผนที่รูปถ่ายได้จากการโมเสก
(Mosaic) รูปถ่ายทางอากาศท่ีได้ทำการขจัดความคลาดเคล่ือนและฉายตั้งฉากลงบนพ้ืนผิว (Orthorectify)
ภาพถ่ายทางอากาศที่ผ่านกระบวนการน้ี เรียกว่า ภาพดัดแก้ออร์โท (Orthorectified photo หรือ
Orthophoto) (ไพศาล สนั ตธิ รรมนนท,์ 2555 : 277)

2.3 มาตรฐานความถกู ตอ้ งทางแผนที่และการประเมินความถูกต้อง (Accuracy Assessment)

• มาตรฐานความถูกต้องทางแผนที่ NSSDA

มาตรฐานความถูกต้องเชิงตำแหน่ง National Standard for Spatial Data Accuracy (NSSDA)
เป็นมาตรฐานที่คณะกรรมการข้อมูลภูมิศาสตรร์ ะดับรัฐบาลกลางสหรัฐอเมริกา Federal Geographic Data
Committee (FGDC) ได้กำหนดข้ึนให้เป็นมาตรฐานแห่งชาติเกี่ยวกับความถูกต้องของข้อมูลปริภูมิ (NSSDA)
มีวัตถุประสงค์ในการกำหนดวิธีการทางสถิติ และวิธีการทดสอบสำหรับการประมาณค่าความถูกต้อง
ทางตำแหน่งของจุดบนแผนท่ีและในฐานข้อมูลปริภูมิในรูปแบบดิจิตอล ท้ังแบบราสเตอร์และเวคเตอร์
มาตรฐานน้ีถูกจัดอยู่ในประเภทมาตรฐานในการใช้งานข้อมูล (Data Usability Standard) มาตรฐานน้ีมิได้
กำหนดเกณฑค์ า่ ความถูกตอ้ งขั้นตา่ํ โดยหนว่ ยงานต่างๆ จะตอ้ งกำหนดคา่ เกณฑ์ความถูกต้องท่ตี อ้ งการสำหรับ
การประยุกต์ใช้ของตนขึ้นเอง มาตรฐาน NSSDA นี้ใช้ค่า Root Mean Square Error (RMSE) เป็นค่าราก
ทส่ี องของค่าเฉล่ยี กำลงั สองของคา่ ความต่างระหว่างค่าพิกดั ของชุดข้อมูลทที่ ดสอบ กบั คา่ พิกดั ของขอ้ มลู อิสระ
ที่มีความละเอียดถูกต้องสูงกว่า ณ จุดเดียวกัน ในการประมาณค่าความถูกต้องทางตำแหน่ง และรายงานผล
ในรูปของค่าระยะทางบนผิวดินที่ความเช่ือม่ัน 95 % หมายความว่าร้อยละ 95 ของจุดทดสอบมี
ความคลาดเคล่ือนของตำแหน่งบนพ้ืนดิน เท่ากับหรือน้อยกว่าค่าความละเอียดถูกต้องที่รายงาน
ซ่ึงค่าความละเอียดถูกต้องนี้ สะท้อนถึงผลรวมของความไม่แน่นอนท้ังหมดที่เกิดข้ึน นับต้ังแต่ค่าพิกัดของ
จุดควบคุมทางยีออเดซ่ี กระบวนการทำแผนที่ จนถึงการคำนวณข้ันสุดท้ายของค่าพิกัดบนพ้ืนดินของแผนท่ี
ทดสอบ มาตรฐาน NSSDA นี้ยังได้กำหนดแนวทางในการทดสอบความถูกตอ้ งทางตำแหน่งของแผนที่หรือชุด
ข้อมูลใดๆ ไว้โดยให้ใช้แนวทางการตรวจสอบกับแหล่งข้อมูลอิสระอื่นที่มีระดับความถูกต้องสูงกว่า
และกำหนดใหใ้ ช้จุดทดสอบอย่างนอ้ ย 20 จุด ซ่ึงกระจายอย่างเหมาะสมในพนื้ ท่ีของข้อมูล มาตรฐาน NSSDA
กำหนดแนวทางในการรายงานผลค่าความถูกต้องทางตำแหน่งสำหรับชุดข้อมูลในกรณีต่างๆ เช่นกรณีท่ี
ความถกู ตอ้ งทางตำแหนง่ ในแนวราบกับในแนวดงิ่ ไมเ่ ท่ากัน กรณที ีข่ ้อมูลมเี ฉพาะค่าตำแหนง่ ในแนวราบ กรณีท่ี
ข้อมูลมีความถกู ต้องทางตำแหน่งไม่สมา่ํ เสมอเท่ากนั ทัง้ พ้ืนที่ เป็นต้น

การทดสอบและรายงานความละเอียดถูกตอ้ ง NSSDA ใชแ้ นวทางสำหรับทดสอบความละเอียด
ถูกต้องโดยใช้แหล่งข้อมูลอิสระท่ีมีความละเอียดถูกต้องสูงกว่า ตามมาตรฐานการถ่ายทอดข้อมูลเชิงพ้ืนที่
(Spatial Data Transfer Standard : SDTS) ซึ่ ง แ ห ล่ ง ข้ อ มู ล อิ ส ร ะ ท่ี มี ค ว า ม ล ะ เอี ย ด ถู ก ต้ อ ง สู ง
อาจเป็นความละเอียดถูกต้องสูงสุดเท่าท่ีเป็นไปได้หรือเท่าที่ทำได้ เพื่อใช้ประเมินความละเอียดถูกต้องของ
ชุดข้อมูลท่ีทดสอบผู้ทดสอบเป็นผู้ตัดสินใจในขอบเขตของการทดสอบ โดยความละเอียดถูกต้องทางราบ
ฉะน้ัน ทำการทดสอบด้วยการเปรียบเทียบค่าพิกัดทางราบของจุดที่เด่นชัดของชุดข้อมูลท่ีทดสอบ กับค่าพิกัด
ของจุดเดียวกันจากข้อมูลอิสระท่ีมีความละเอียดถูกต้องสูงกว่า สำหรับค่าความละเอียดถูกต้องทางดิ่ง
ก็เช่นเดียวกัน ทดสอบโดยการเปรียบเทียบค่าความสูงของชุดข้อมูลท่ีทดสอบ กับค่าความสูง ณ จุดเดียวกัน

ส่วนสร้างระวางแผนที่รปู ถ่ายทางอากาศ กองเทคโนโลยีทำแผนท่ี กรมทด่ี ิน 11

การศึกษาและประเมินความถูกต้อง สำหรับงานสร้างระวางแผนที่ภาพถ่ายทางอากาศเชิงเลขจากข้อมูลภาพถ่ายทางอากาศสีเชิงเลข (DMC)

จากข้อมูลอิสระทมี่ ีความละเอียดถูกตอ้ งสูงกว่า ซ่งึ ขอ้ มูลอิสระในทน่ี ้ี หมายถึงขอ้ มูลค่าพกิ ัดทไ่ี ด้จากการสำรวจ
รังวัดคา่ พกิ ัดในสนาม

ความคลาดเคลอ่ื นจากการจดบันทึกหรอื จากการประมวลผล เช่น การกลับเครอ่ื งหมายหรือ
ความไม่เป็นระบบอื่นๆ ระหว่างชดุ ขอ้ มูลท่ีทดสอบกับข้อมลู อิสระท่ีมีความละเอียดถูกต้องสูงกว่า ที่ได้กำหนด
ไว้ในระบบพิกัดอ้างอิงแล้ว ควรแก้ไขให้ถูกต้องก่อนนำมาคำนวณหาค่าความละเอยี ดถูกต้อง และจำนวนจุดที่
ใชใ้ นการทดสอบความละเอยี ดถูกต้องเชงิ ตำแหนง่ ของภาพถ่ายออรโ์ ท ต้องใช้จดุ ทดสอบจำนวนอย่างน้อย 20 จุด
กระจายทั่วพื้นท่ีทดสอบ เพื่อเป็นการกระจายความคลาดเคลื่อนของชุดข้อมูลทดสอบ เมื่อใช้จุดทดสอบ 20
จุดในการทดสอบแลว้ ท่ีคา่ ระดับความเชื่อมน่ั ร้อยละ 95 โดยยอมให้มีเพียง 1 จุดเทา่ นั้น ท่ีไม่ผา่ นเกณฑ์ตาม
ข้อกำหนด

ค่าความละเอยี ดถูกต้องของข้อมูลเชงิ พื้นท่ี จะรายงานผลเปน็ ค่าความละเอียดถกู ตอ้ งทางราบ
และทางดิ่ง สำหรบั ชดุ ข้อมลู ท่ไี มม่ ีค่าทางด่ิง ใหร้ ายงานเฉพาะค่าความละเอียดถูกตอ้ งทางราบเพียงอยา่ งเดยี ว
ในทางกลับกัน ถา้ เป็นชดุ ข้อมูล เช่น ค่าระดับสูงเชิงเลขแบบตารางกริด หรือชุดข้อมูลเส้นช้ันความสูง ซึ่งไม่มี
จุดท่ีเด่นชัดก็รายงานเฉพาะค่าทางด่ิงเท่านั้น ค่าความละเอียดถูกต้องเชิงตำแหน่งรายงานเป็นค่าระยะบน
พ้ืนดิน โดยใช้หน่วยวัดในมาตราเมตริก ที่ค่าพิกัดของชุดข้อมูลมีหน่วยเป็นเมตร จำนวนทศนิยมของ
คา่ ความละเอยี ดถูกตอ้ ง ใช้เท่ากบั จำนวนทศนิยมของค่าพกิ ัดในชดุ ขอ้ มลู

ค่าสถิติท่ีใช้ในการประเมินความละเอียดถูกต้องเชิงตำแหน่ง ตามมาตรฐานของ NSSDA
ใช้หลักเกณฑค์ ่าสถิติ RMSE ดงั นี้

ค่าความละเอียดถูกตอ้ งทางราบ

RMSEx = sqrt [Σ (Xdata i – Xcheck i)2/ n]

RMSEy = sqrt [Σ (Ydata i – Ycheck i)2/ n]
เมอ่ื

RMSEx คอื ค่า Root Mean Square Error ทางแกน x
RMSEy คือ คา่ Root Mean Square Error ทางแกน y
sqrt Square Root
Xdata i , Ydata i เปน็ คา่ พิกัดของจุดทดสอบที่ i ในชดุ ขอ้ มูล
Xcheck i , Ycheck i เปน็ ค่าพกิ ัดของจดุ ทดสอบที่ i ท่ีใช้เปน็ คา่ อา้ งองิ ท่มี คี วามละเอียด

ถูกต้องสงู กวา่
n คอื จำนวนจดุ ทใี่ ชท้ ดสอบทง้ั หมด
i คอื จุดทดสอบเร่มิ จาก 1 ถึง n

ความคลาดเคลือ่ นทางราบของจุดที่ i คอื
sqrt [(Xdata i – Xcheck i)2 + (Ydata i – Ycheck i)2]

RMSEr ทางราบ คือ
RMSEr = sqrt [Σ ((Xdata i – Xcheck i)2 + (Ydata i – Ycheck i)2) / n]
= sqrt [RMSEx2 + RMSEy2]

สว่ นสร้างระวางแผนทร่ี ูปถ่ายทางอากาศ กองเทคโนโลยีทำแผนท่ี กรมท่ีดิน 12

การศึกษาและประเมินความถูกต้อง สำหรับงานสร้างระวางแผนท่ีภาพถ่ายทางอากาศเชิงเลขจากข้อมูลภาพถ่ายทางอากาศสีเชิงเลข (DMC)

กรณที ่ี 1 การคำนวณความละเอยี ดถูกตอ้ งตามมาตรฐาน NSSDA เมอ่ื RMSEx = RMSEy
ถา้ RMSEx = RMSEy แลว้
RMSEr = sqrt (2 × RMSEx2) = sqrt (2 × RMSEy2)
= 1.4142 × RMSEx = 1.4142 × RMSEy

โดยสมมติว่าได้ขจัดความคลาดเคลื่อนที่เป็นระบบออกไปแล้ว ถ้าความคลาดเคล่ือนยังคง

มีการกระจายแบบปกติและเป็นอิสระท้ังในแกน x และแกน y จะใช้ค่าแฟคเตอร์ 2.4477 คำนวณ
คา่ ความละเอยี ดถูกต้องทางราบท่ีระดับความเชอ่ื ม่ัน ร้อยละ 95 (Federal Geographic Data Committee,
1998)

ดงั น้นั ถา้ ใชเ้ งอ่ื นไขดังกล่าวแลว้ คา่ ความละเอยี ดถูกตอ้ งทางราบ (Accuracyr) ตามมาตรฐาน
NSSDA สามารถคำนวณได้จากสูตร ดงั น้ี

Accuracyr = 2.4477 × RMSEx = 2.4477 × RMSEy
= 2.4477 × RMSE r / 1.4142

ดังนนั้ Accuracyr = 1.7308 × RMSE r

กรณีที่ 2 การประมาณค่าความคลาดเคลอ่ื นมาตรฐานเชิงวงกลม (Approximating circular

standard error) เมอ่ื RMSEx ≠ RMSEy

ถ้า RMSEmin / RMSEmax มีค่าอยู่ระหว่าง 0.6 – 1.0 (RMSEmin คือ ค่าท่ีน้อยกว่า

อ า จ เป็ น RMSEx ห รื อ RMSEy ก็ ไ ด้ ส่ ว น RMSEmax คื อ ค่ า RMSEx ห รื อ RMSEy ท่ี เป็ น ค่ า ม า ก )

ค่าความคลาดเคลื่อนมาตรฐานเชิงวงกลม (ท่ีระดับความเช่ือม่ันร้อยละ 39.35) อาจประมาณได้เท่ากับ

0.5 × (RMSEx + RMSEy)

ถ้าความคลาดเคล่ือนยังคงมีการกระจายแบบปกติและเป็นอิสระทั้งแกน x และ

แกน y คา่ ความละเอยี ดถกู ตอ้ งทางราบตามมาตรฐาน NSSDA อาจคำนวณประมาณค่าได้ จากสูตร ดงั ต่อไปนี้
Accuracyr ∼ 2.4477 × 0.5 × (RMSEx + RMSEy)

คา่ ความละเอยี ดถกู ตอ้ งทางดง่ิ

RMSE = sqrt [Σ (Z i – Z )2/ n]
z data check
i

เมื่อ RMSE คอื คา่ Root Mean Square Error ทางแกน z
z

Z คอื คา่ พกิ ดั ทางดิง่ ของจุดทดสอบที่ i ในชุดข้อมลู
data i

Zcheck i คือ ค่าพิกดั ทางดิ่งของจุดทดสอบที่ i จากข้อมูลอ้างองิ ท่มี ีความละเอียดถูกต้อง

สงู กวา่

n คอื จำนวนของจุดทดสอบทงั้ หมด

i คือ จุดทดสอบ เริม่ จาก 1 ถงึ n

สมมติวา่ ได้ขจัดความคลาดเคลื่อนท่ีเป็นระบบออกไปแล้ว ถา้ ความคลาดเคลื่อนทางดงิ่ ยังคงมี

การกระจายแบบปกติจะใช้ค่าแฟคเตอร์ 1.96 มาคำนวณความคลาดเคลื่อนเชิงเส้นท่ีระดับความเช่ือม่ัน
รอ้ ยละ 95 (Federal Geographic Data Committee, 1998 : 3-11) ดังน้ัน ความละเอียดถูกต้องทางด่ิง
(Accuracy ) ตามมาตรฐาน NSSDA คำนวณโดยใชส้ ตู ร ดงั นี้

z

Accuracyz = 1.9600 × RMSE z

สว่ นสรา้ งระวางแผนทร่ี ปู ถา่ ยทางอากาศ กองเทคโนโลยที ำแผนที่ กรมท่ีดิน 13

การศึกษาและประเมินความถูกต้อง สำหรับงานสร้างระวางแผนท่ีภาพถ่ายทางอากาศเชิงเลขจากข้อมูลภาพถ่ายทางอากาศสีเชิงเลข (DMC)

• มาตรฐานความถกู ตอ้ งทางแผนที่ ASPRS

มาตรฐานความละเอียดถูกต้องของสมาคมโฟโตแกรมเมตรแี ละการรับรู้จากระยะไกลแห่งอเมริกา
American Society of Photogrammetry and Remote Sensing (ASPRS) หรือ มาตรฐานความถูกต้อง
ทางแผนท่ี ASPRS

ใน ปี 1990 ASPRS Specifications and Standards Committee (1990) ได้ จั ด ท ำ
มาตรฐานความละเอียดถูกต้องของ ASPRS เป็นการกำหนดขีดจำกัดแบบ RMSE ของความคลาดเคลื่อน
ทั้งทางราบและทางดิ่งที่มาตราส่วนบนพ้ืนดิน มาตรฐานและคุณลักษณะเฉพาะของ ASPRS ได้กำหนดเกณฑ์
ยอมรับความละเอียดถูกต้องของแผนท่ีมาตราส่วน 1 : 20,000 หรือใหญ่กว่า เพ่ือวัตถุประสงค์ในการใช้
ทางด้านวศิ วกรรมหรือวัตถุประสงค์พเิ ศษ โดยมาตรฐาน ASPRS ใช้คา่ สถิติ RMSE ในการประเมินโดยรายงาน
ความละเอียดถูกต้องเป็นชั้น (class) 1, 2 หรือ 3 ความละเอียดถูกต้องชั้นที่ 2 จะใช้กับแผนท่ีท่ีมีค่า RMSE
ไมเ่ กนิ สองเท่าของชน้ั ท่ี 1 สว่ นความละเอยี ดถูกต้องชัน้ ท่ี 3 ใช้กบั แผนท่ีทมี่ ีคา่ RMSE ไมเ่ กินสามเท่าของชัน้ ที่ 1
มาตรฐานความละเอียดถูกต้องของ ASPRS สำหรับแผนที่มาตราส่วนใหญ่ จะประเมินความละเอียดถูกต้อง
เชงิ ตำแหน่งทางราบทั้งแนวแกน x และแกน y ทลี ะแกน โดยความละเอยี ดถูกต้องเชิงตำแหน่งจะเปน็ ระยะบน
พ้ืนดิน โดยความละเอียดถูกต้องทางราบ เป็นเกณฑ์ค่า RMSE ที่มีความสัมพันธ์กับมาตราส่วนของแผนที่
แสดงตามตารางที่ 3

ตารางท่ี 3 เกณฑค์ วามละเอยี ดถูกต้องทางราบของค่า RMSE ทส่ี ัมพันธก์ บั มาตราส่วนของแผนที่

หนว่ ย : เมตร

มาตราสว่ นแผนที่ เกณฑ์ RMSE ของความละเอยี ด เกณฑ์ RMSE ของความละเอยี ด เกณฑ์ RMSE ของความละเอยี ด
ถกู ตอ้ งทางราบชน้ั ที่ 1 ถกู ตอ้ งทางราบช้นั ท่ี 2 ถูกต้องทางราบชั้นท่ี 3
1 : 50
1 : 100 0.0125 0.025 0.038
1 : 200 0.025 0.050 0.075
1 : 500 0.050 0.10 0.150
1 : 1,000 0.125 0.25 0.375
1 : 2,000 0.25 0.50 0.750
1 : 4,000 0.5 1.00 1.50
1 : 5,000 1.00 2.00 3.00
1 : 10,000 1.25 2.50 3.75
1 : 20,000 2.50 5.00 7.50
5.00 10.00 15.00
(ท่ีมา : ASPRS, 1990)

ส่วนสรา้ งระวางแผนทรี่ ปู ถ่ายทางอากาศ กองเทคโนโลยีทำแผนท่ี กรมที่ดิน 14

การศึกษาและประเมินความถูกต้อง สำหรับงานสร้างระวางแผนท่ีภาพถ่ายทางอากาศเชิงเลขจากข้อมูลภาพถ่ายทางอากาศสีเชิงเลข (DMC)

• มาตรฐานความถูกต้องทางแผนท่ี กรมที่ดิน

กรมที่ดินได้กำหนดระเบียบท่ีเก่ียวข้องกับการสร้างและการใช้ระวางแผนที่ ช่ือวา่ “ระเบียบ
กรมที่ดินว่าด้วยการสร้างและการใช้ระวางแผนที่ พ.ศ. 2547” เพื่อใช้สำหรับเป็นมาตรฐานในการจัดสร้าง
ระวางแผนท่ีของสำนักเทคโนโลยีทำแผนที่ กรมท่ีดิน โดยได้กำหนดหลักเกณฑ์การสร้างระวางแผนท่ีไว้ใน
หมวด 2 ขอ้ 14 มีรายละเอยี ดดังนี้

การสร้างระวางแผนท่ีรูปถ่ายทางอากาศ จะต้องมจี ุดบังคับภาพ อย่างน้อย ๔ จุด ในบริเวณ
มุมระวางแผนท่ี และเป็นจุดที่มีความคมชัด สามารถช้ีตำแหน่งบนรูปถ่ายทางอากาศ และเป็นตำแหน่ง
ที่สามารถมองเห็นรายละเอียดบนพื้นดินได้อย่างชัดเจน มาใช้ในการปรับแก้ความเอียงและมาตราส่วนของ
รูปถ่ายทางอากาศ เพ่ือสร้างเป็นระวางแผนที่รูปถ่ายทางอากาศ การปรับแก้ความเอียงและมาตราส่วนของ
รูปถ่ายทางอากาศ เพื่อสร้างระวางแผนท่ีรูปถ่ายทางอากาศ ให้ดำเนินการตามหลักวิชาการทำแผนท่ีรปู ถ่าย-
ทางอากาศ โดยมวี ิธกี ารดำเนนิ การ ดังตอ่ ไปนี้

๑) วิธกี ารปรับแกค้ วามเอียงและมาตราสว่ นจากรูปถ่ายเด่ียว (Single Photo Rectification)
ใช้ในบริเวณพ้นื ราบหรือพื้นท่ีทีม่ คี วามแตกตา่ งทางระดับของภูมปิ ระเทศไมม่ ากนกั

๒) วิธีการปรับแก้ความเอียงและมาตราส่วนจากรูปถ่ายคู่ (Ortho Photo Rectification)
ใช้ทั้งในบริเวณพื้นราบ และพ้ืนท่ีที่มคี วามแตกต่างทางระดบั ของภูมิประเทศมาก และต้องนำข้อมูลระดับของ
ภูมปิ ระเทศที่ไดจ้ ากการรังวัดจรงิ มาใชใ้ นกระบวนการสรา้ งระวางแผนท่ีรูปถ่ายทางอากาศตามความเหมาะสม
ของพ้ืนที่ ความละเอียดถูกต้องของการต่อริมระวางแผนที่รูปถ่ายทางอากาศ ให้มีเกณฑ์ความคลาดเคลื่อน
ในการตอ่ ริมระวางแผนท่ีไมเ่ กนิ ๓ มิลลิเมตร

สว่ นสร้างระวางแผนท่รี ปู ถ่ายทางอากาศ กองเทคโนโลยที ำแผนที่ กรมที่ดนิ 15

การศึกษาและประเมินความถูกต้อง สำหรับงานสร้างระวางแผนท่ีภาพถ่ายทางอากาศเชิงเลขจากข้อมูลภาพถ่ายทางอากาศสีเชิงเลข (DMC)

บทที่ ๓
ขนั้ ตอนการประมวลผล

การประเมินความละเอียดถูกต้องเชิงตำแหน่งของข้อมูลภาพถ่ายทางอากาศเชิงเลข (DMC)
เปน็ การศกึ ษาและดำเนินการตามกระบวนการสร้างระวางแผนทภ่ี าพถ่ายทางอากาศด้วยวิธีการรังวัดด้วยภาพ
แลว้ มาประเมินความละเอยี ดถูกต้องเชงิ ตำแหนง่ ของแผนทภ่ี าพถ่ายจากจุดตรวจสอบท่ีไดก้ ำหนดขึน้

สำหรบั การศึกษาในรายงานฉบับนี้ได้ศกึ ษาในพ้นื ที่ภาคเหนือ รวมทง้ั สิน้ 15 จังหวัด ไดแ้ ก่
จังหวัดเชียงราย เชียงใหม่ แม่ฮ่องสอน ลำพูน ลำปาง แพร่ พะเยา น่าน ตาก กำแพงเพชร สุโขทัย พิษณุโลก
อุตรดติ ถ์ พิจิตร และเพชรบูรณ์ ซงึ่ ครอบคลุมพ้ืนท่ีประมาณ 153,316.365 ตารางกโิ ลเมตร โดยรายละเอยี ด
ในการศกึ ษานี้จะกลา่ วในลำดับตอ่ ไป

3.1 ขอ้ มลู และเคร่อื งมือสำหรบั การประมวลผล

3.1.1 ข้อมลู ท่ีใชใ้ นการประมวลผล

1) ข้อมูลภาพถ่ายทางอากาศสีเชิงเลข (DMC) บริเวณภาคเหนอื 15 จงั หวัด ดังได้กล่าวแล้ว
ข้างต้น ในมาตราสว่ น 1 : 40,000 มีระยะบนพ้ืนดิน (GSD) เทา่ กับ 0.48 เมตร (หากใช้ในการปฏบิ ัตงิ านจะ
ปัดค่าเป็น 0.5 เมตร) ครอบคลุมพ้ืนท่ีประมาณ 153,316.365 ตารางกิโลเมตร และเพื่อให้การปฏิบัติงาน
เป็นไปดว้ ยความรวดเรว็ มากย่ิงขน้ึ ไดท้ ำการแบ่งพน้ื ทีใ่ นการประมวลผลเป็นบลอ็ คงานย่อย

2) หมุดบังคับภาพภาคพนื้ ดนิ (GCP) เป็นจุดทเ่ี หน็ เดน่ ชัดท้ังบนภาพถ่ายและในภูมปิ ระเทศจริง
และต้องอยู่ในพ้ืนที่ส่วนซ้อน และส่วนเกยของคู่ภาพสามมิติในแนวบินและระหว่างแนวบิน ซ่ึงใน 1 ระวาง
มาตราสว่ น 1 : 50,000 ควรมีหมดุ บงั คบั ภาพภาคพน้ื ดินอย่างนอ้ ย 9 หมุด

3) ข้อมูลแบบจำลองระดับความสูงเชิงเลข (DEM) ได้จากการสร้างข้ึนเองโดยใช้โปรแกรม
Erdas Imagine ไฟล์ของข้อมูลแบบจำลองระดับความสูงเชิงเลข (DEM) น้ีจะมีขนาดไม่เท่ากันข้ึนอยู่กับ
ขนาดของพ้ืนที่ในแต่ละบล็อคงาน และกำหนดค่าความถูกต้องของแบบจำลองระดับความสูงเชิงเลข (DEM
accuracy) เท่ากับ 30 เมตร

4) ภาพออร์โทสีเชิงเลข จัดทำขึ้นจากข้อมูลภาพถ่ายทางอากาศสีเชิงเลขท่ีทราบ
คา่ พารามิเตอรก์ ารจดั ภาพภายนอก และข้อมลู DEM

5) หมุดตรวจสอบ เพื่อให้ได้ข้อมูลแผนที่ภาพออร์โทท่ีมีความถูกต้องสูง ต้องกำหนด
หมุดตรวจสอบในภูมิประเทศท่ีมีความแตกต่างกัน และเป็นจุดท่ีเห็นเด่นชัดท้ังบนภาพถ่ายและในภูมิประเทศ
เชน่ จุดตดั ของถนน คันนา แนวรว้ั เป็นตน้ จึงได้กำหนดหมุดตรวจสอบภาคพื้นดิน โดยแบ่งประเภทของพื้นที่
ตามลกั ษณะภมู ปิ ระเทศ ดงั นี้

• Middle Mountains : พนื้ ทภ่ี ูเขาท่มี คี วามสูงไมเ่ กิน 600 เมตร
• Rolling Hills : ทร่ี าบลกู ฟูก ที่มคี วามสูงต่ำของภูมิประเทศ
• Flat Areas : ทรี่ าบ
• Low Urban : พื้นทชี่ มุ ชนไมห่ นาแนน่ มาก
ทั้งนีก้ ารกำหนดหมดุ ตรวจสอบเปน็ ไปตามเกณฑ์ของ FGDC 1998 กล่าวคอื หมดุ ตรวจสอบ
ในพนื้ ทตี่ ้องมจี ำนวนไมน่ ้อยกวา่ 20 หมุด

ส่วนสร้างระวางแผนทีร่ ปู ถ่ายทางอากาศ กองเทคโนโลยที ำแผนท่ี กรมทดี่ นิ

การศึกษาและประเมินความถูกต้อง สำหรับงานสร้างระวางแผนที่ภาพถ่ายทางอากาศเชิงเลขจากข้อมูลภาพถ่ายทางอากาศสีเชิงเลข (DMC)

6) ระวางแผนท่ีภูมิประเทศ เพื่อใช้เป็นข้อมูลพื้นฐานอ้างอิง คือ แผนที่ภูมิประเทศ
ชดุ L 7018 มาตราส่วน 1 : 50,000 ของกรมแผนท่ีทหาร บริเวณภาคเหนือ 15 จังหวัด นอกจากนี้ข้อมูล
ระวางแผนที่ภูมิประเทศ มาตราส่วน 1 : 50,000 ดังกล่าวได้นำมาช่วยในการแบ่งพื้นที่ในการประมวลผล
เปน็ บลอ็ คงานยอ่ ยด้วย

7) ภาพถ่ายทางอากาศสีเชิงเลข (MOAC) ใช้ภาพถ่ายทางอากาศสีเชิงเลขจากโครงการของ
กระทรวงเกษตรและสหกรณ์ มาตราส่วน 1 : 4,000 ข้อมูลปี พ.ศ. 2545 เพ่ือใช้ในการออกแบบ วางแผน
ข้ันต้น และศึกษาเก่ียวกับความเหมาะสมของพ้ืนท่ีศึกษา รวมท้ังใช้ในการกำหนดตำแหน่งหมุดบังคับภาพ
ภาคพ้นื ดนิ และหมุดตรวจสอบ

8) ข้อมูลหมุดหลักฐาน หมุดหลักฐานที่ใช้อ้างอิงและรงั วัดโยงยึด โดยใช้หมุดหลักฐานแผนที่
ดาวเทยี มกรมทีด่ นิ เฉลมิ พระเกียรติ และหมดุ ดาวเทยี ม Static ของกรมท่ดี นิ

3.1.2 เคร่ืองมือทใี่ ชใ้ นการประมวลผล

เครื่องมอื ภาคสนาม

เคร่ืองมือภาคสนาม เปน็ เคร่ืองมือทใ่ี ช้ในการสำรวจโยงยึดโครงขา่ ยหมดุ หลกั ฐานมายงั พืน้ ที่
ศกึ ษา และรังวดั หาคา่ พกิ ัดของหมุดบงั คับภาพถา่ ยทางอากาศ และหมุดตรวจสอบ ไดแ้ ก่

1) เครื่องหาค่าพิกัดโดยรับสัญญาณดาวเทียมจีพีเอส (GPS) แบบ 1 ความถี่ (Dual
Frequency) จำนวน 2 ชดุ

2) เครื่องคอมพวิ เตอรส์ นาม (Note Book) จำนวน 2 เคร่อื ง
3) โปรแกรม Erdas Imagine ใช้ในการรังวัดหมุดตรวจสอบบนแผนที่ภาพออร์โท ท่ีได้ผ่าน
กระบวนการดัดแก้เบื้องต้น
4) เทปวดั ระยะ
5) เขม็ ทศิ
6) กล้องถ่ายรปู

เครอ่ื งมือในสำนักงาน

เครอื่ งมือในสำนกั งาน เปน็ เครอ่ื งมือทใ่ี ช้ในการประมวลผลในสำนักงานท้ังในเบ้อื งตน้ ซงึ่ เป็น
การเตรียมข้อมูลเพ่ือใช้ในภาคสนาม และประมวลผลหลังจากการออกภาคสนามแล้ว นั่นคือ การนำเขา้ ข้อมูล
ต่างๆ ที่ได้จากการรังวัดและคำนวณค่าความคลาดเคล่ือนต่างๆ รวมทั้งการดัดแก้ เพื่อให้ได้ผลผลิต คือ
ภาพออรโ์ ทสเี ชิงเลข (DMC) มเี ครือ่ งมือดงั นี้

1) เครอื่ งคอมพิวเตอรส์ ำนกั งาน
2) โปรแกรม Erdas Imagine ใช้ในการรังวัดหมุดบังคับภาพภาคพ้ืนดิน หมุดโยงยึด
และหมุดตรวจสอบ
3) โปรแกรม ArcMap ใช้ช่วยในการรังวัดหมุดบังคับภาพภาคพื้นดิน หมุดตรวจสอบ
และตรวจสอบความคลาดเคลือ่ นทางตำแหนง่ ของภาพออรโ์ ทสเี ชงิ เลข (DMC)
4) External Harddisk เพือ่ ใช้ในการจัดเกบ็ ข้อมูลในการประมวลผล รวมถึงภาพออรโ์ ทสี
เชิงเลข (DMC)

สว่ นสร้างระวางแผนที่รูปถ่ายทางอากาศ กองเทคโนโลยีทำแผนท่ี กรมท่ีดนิ 17

การศึกษาและประเมินความถูกต้อง สำหรับงานสร้างระวางแผนที่ภาพถ่ายทางอากาศเชิงเลขจากข้อมูลภาพถ่ายทางอากาศสีเชิงเลข (DMC)

พนื้ หลักฐานและระบบพกิ ดั ท่ีใช้ในการศึกษา

ในการศกึ ษาครั้งนีไ้ ดใ้ ชร้ ะบบพิกัด 2 ระบบ ดงั นี้
- ระบบพกิ ัดกริด UTM (Universal Transverse Mercator) บนพืน้ หลักฐาน WGS 1984

โซน 47 N หรือ 48 N และมีรปู ทรงรี (Ellipsoid) ใช้ในกระบวนการสรา้ งบลอ็ คงาน
- ระบบพิกัดกรดิ UTM (Universal Transverse Mercator) บนพ้ืนหลกั ฐาน Indian 1975

โซน 47 N หรือ 48 N และมรี ูปทรงรี (Ellipsoid) เป็นระบบพิกดั ของผลผลติ คือ ภาพออรโ์ ทสีเชิงเลข (DMC)
ซง่ึ จะนำไปใชใ้ นราชการกรมทีด่ นิ ต่อไป

3.2 พนื้ ทีศ่ ึกษา

สำหรับในการศึกษาและประเมินความถูกต้องในคร้ังนี้ ได้ใช้ข้อมูลภาพถ่ายทางอากาศ

สีเชิงเลขมาตราส่วน 1 : 40,000 บริเวณภาคเหนือ รวมท้ังสิ้น 15 จังหวัด ครอบคลุมพ้ืนท่ีประมาณ

153,316.365 ตารางกิโลเมตร ประกอบด้วย

1. จังหวดั เชียงราย มพี ื้นท่ีประมาณ 11,678.369 ตารางกิโลเมตร

2. จงั หวัดเชยี งใหม่ มีพืน้ ท่ปี ระมาณ 20,107.057 ตารางกโิ ลเมตร

3. จังหวัดแม่ฮ่องสอน มีพื้นทป่ี ระมาณ 12,681.259 ตารางกิโลเมตร

4. จงั หวดั พะเยา มีพ้ืนที่ประมาณ 6,335.060 ตารางกิโลเมตร

5. จงั หวัดน่าน มีพื้นท่ปี ระมาณ 11,472.072 ตารางกโิ ลเมตร

6. จงั หวดั แพร่ มพี น้ื ที่ประมาณ 6,538.598 ตารางกโิ ลเมตร

7. จังหวัดลำพนู มีพ้นื ที่ประมาณ 4,505.882 ตารางกิโลเมตร

8. จังหวัดลำปาง มพี ื้นทป่ี ระมาณ 12,533.961 ตารางกโิ ลเมตร

9. จังหวดั ตาก มพี ื้นทป่ี ระมาณ 16,406.650 ตารางกิโลเมตร

10. จงั หวัดกำแพงเพชร มีพน้ื ทป่ี ระมาณ 8,607.490 ตารางกโิ ลเมตร

11. จงั หวัดพิจติ ร มีพน้ื ทปี่ ระมาณ 4,531.013 ตารางกโิ ลเมตร

12. จังหวดั พิษณโุ ลก มีพนื้ ทปี่ ระมาณ 10,815.854 ตารางกิโลเมตร

13. จังหวัดสุโขทัย มพี ื้นที่ประมาณ 6,596.092 ตารางกโิ ลเมตร

14. จังหวดั อุตรดติ ถ์ มีพน้ื ที่ประมาณ 7,838.592 ตารางกิโลเมตร

15. จงั หวดั เพชรบรู ณ์ มีพน้ื ทป่ี ระมาณ 12,668.416 ตารางกโิ ลเมตร (ดังรปู ที่ 5)

เพอื่ นำมาจดั สรา้ งระวางแผนที่ภาพถ่ายทางอากาศเชงิ เลข มาตราส่วน 1 : 4,000 โดยมีรายละเอียดของพื้นท่ี

ศึกษา ดงั นี้

ลกั ษณะภมู ิประเทศ

ภูมิประเทศส่วนใหญ่เป็นเทือกเขา มีภเู ขาติดกันเป็นแนวยาวในแนวเหนือ - ใต้ สลับ
กับหุบเขาท้ังแคบและกว้างมากมาย ทิวเขาท่ีสำคัญ ได้แก่ ทิวเขาแดนลาว ซึ่งอยู่ทางตอนเหนือ กั้นเขตแดน
ระหวา่ งประเทศไทยกับสาธารณรัฐแหง่ สหภาพเมยี นมาร์ และเป็นตน้ กำเนิดของแมน่ ำ้ ปิง ทางตะวนั ตกมีทวิ เขา
ถนนธงชัยและทิวเขาตะนาวศรบี างส่วน ตอนกลางของภาคมีทวิ เขาผีปนั น้ำ ซึ่งเป็นตน้ กำเนิดของแม่น้ำวังและ
แมน่ ้ำยม ทางตะวันออกมที วิ เขาหลวงพระบาง ซงึ่ เป็นตน้ กำเนิดของแมน่ ้ำนา่ น และทวิ เขาเพชรบรู ณบ์ างส่วน
เป็นแนวก้ันระหว่างภาคเหนือกับภาคตะวันออกเฉียงเหนือ ตอนกลางของภาคเป็นที่ราบลุ่มแม่น้ำปิง วัง ยม

และน่าน และเน่ืองด้วยลักษณะภูมิประเทศสว่ นใหญ่เป็นเทือกเขาสงู เป็นผลให้มีการสร้างเขอื่ นและอ่างเกบ็ น้ำ

สว่ นสรา้ งระวางแผนทร่ี ปู ถ่ายทางอากาศ กองเทคโนโลยที ำแผนที่ กรมทดี่ ิน 18

การศึกษาและประเมินความถูกต้อง สำหรับงานสร้างระวางแผนที่ภาพถ่ายทางอากาศเชิงเลขจากข้อมูลภาพถ่ายทางอากาศสีเชิงเลข (DMC)

ท่สี ำคญั ของภาคเหนอื เชน่ เข่อื นภูมิพล จงั หวัดตาก เขอื่ นแมง่ ัดสมบูรณ์ชล จังหวดั เชยี งใหม่ อ่างเก็บนำ้ แมต่ ๋ำ
จงั หวัดพะเยา อ่างเก็บน้ำบา้ นรกั ไทย จงั หวัดพิษณโุ ลก เปน็ ต้น

ลักษณะภูมอิ ากาศ

ภาคเหนือมีภมู อิ ากาศแบบร้อนช้นื สลับรอ้ นแห้งแล้ง หรือฝนเมอื งร้อนเฉพาะฤดู และ
เน่ืองจากภูมิประเทศส่วนใหญ่เป็นภูเขาสูงสลบั กับแอง่ หุบเขา ส่งผลให้ในฤดูหนาวมีอากาศหนาวจัด ส่วนฤดูร้อน
จะมีอุณหภูมิค่อนข้างสูง เพราะอยู่ห่างไกลจากทะเล ลักษณะภูมิอากาศดังกล่าวของภาคเหนือจึงเหมาะสม
ต่อการเพาะปลูก การทำเกษตรกรรมพชื เมอื งร้อนและเมืองหนาว

อาณาเขตติดต่อ

พ้ืนทภ่ี าคเหนือที่ได้ทำการศึกษานีม้ ีอาณาเขตตดิ ต่อทางทิศต่างๆ กบั จังหวดั ใกลเ้ คยี ง
และประเทศเพอ่ื นบา้ น ดังนี้

- ทศิ เหนอื ติดต่อกบั สาธารณรัฐแหง่ สหภาพเมียนมาร์ และสาธารณรัฐ-
ประชาธิปไตยประชาชนลาว

- ทิศใต้ ตดิ ตอ่ กับ จังหวดั ลพบุรี จังหวัดนครสวรรค์ และ
จังหวดั อทุ ยั ธานี

- ทศิ ตะวนั ออก ตดิ ตอ่ กบั จังหวดั ชยั ภมู ิ จังหวัดเลย และสาธารณรัฐ-
ประชาธปิ ไตยประชาชนลาว

- ทิศตะวันตก ติดตอ่ กับ จังหวัดกาญจนบุรี และสาธารณรัฐแห่งสหภาพ-
เมยี นมาร์

ส่วนสรา้ งระวางแผนท่ีรปู ถา่ ยทางอากาศ กองเทคโนโลยีทำแผนท่ี กรมที่ดิน 19

การศึกษาและประเมินความถูกต้อง สำหรับงานสร้างระวางแผนที่ภาพถ่ายทางอากาศเชิงเลขจากข้อมูลภาพถ่ายทางอากาศสีเชิงเลข (DMC)

รูปที่ 5 พ้ืนท่ีศกึ ษาบรเิ วณภาคเหนอื 15 จงั หวัด 20

สว่ นสร้างระวางแผนทีร่ ปู ถา่ ยทางอากาศ กองเทคโนโลยที ำแผนท่ี กรมทีด่ ิน

การศึกษาและประเมินความถูกต้อง สำหรับงานสร้างระวางแผนท่ีภาพถ่ายทางอากาศเชิงเลขจากข้อมูลภาพถ่ายทางอากาศสีเชิงเลข (DMC)

3.3 ขั้นตอนการประมวลผล

กำหนดพน้ื ทศ่ี กึ ษา เตรยี มขอ้ มูล - ภาพถา่ ยทางอากาศสเี ชงิ เลข (DMC)

บินถา่ ย LPS - คา่ พารามิเตอร์ตา่ งๆ
ภาพถ่ายทาง
สร้างบลอ็ คงาน - วางแผนและกำหนดหมดุ บงั คับภาพ
อากาศ
ภาคพน้ื ดิน (GCP)
ภาพถ่ายทาง
อากาศสีเชิงเลข นำเขา้ ข้อมูล

(DMC) รังวดั หมดุ บงั คบั ภาพ
ภาคพน้ื ดิน (GCP)

รังวดั หมดุ โยงยดึ
(Tie Point)

ดดั แกข้ า่ ยสามเหลีย่ ม
ทางอtา) กาศ

คำนวณแบบจำลอง ไม่ผา่ น
ระดับความสูงเชิงเลข (DEM)

กรมที่ดนิ จดั ทำและตรวจสอบ
NSSDA ภาพออร์โทสีเชงิ เลข (DMC)

ผา่ น
ตรวจสอบหมดุ ตรวจสอบ
(Check Point) ตามมาตรฐาน

โมเสกภาพออรโ์ ทสเี ชงิ เลข (DMC)

ระวางแผนท่ีภาพถ่ายทางอากาศเชงิ เลข
มาตราสว่ น 1 : 4,000

รปู ท่ี 6 ขั้นตอนการประมวลผลของโครงการฯ

สว่ นสร้างระวางแผนทร่ี ปู ถา่ ยทางอากาศ กองเทคโนโลยที ำแผนท่ี กรมทดี่ ิน 21

การศึกษาและประเมินความถูกต้อง สำหรับงานสร้างระวางแผนท่ีภาพถ่ายทางอากาศเชิงเลขจากข้อมูลภาพถ่ายทางอากาศสีเชิงเลข (DMC)

3.3.1 กำหนดพน้ื ทีศ่ กึ ษา เพื่อการบนิ ถา่ ยภาพถ่ายทางอากาศ

ในการศึกษานี้จะทำการสร้างบล็อคภาพถ่ายทางอากาศ เพื่อใช้ในการประมวลผลให้ได้มา
ซึ่งภาพออร์โทสีเชิงเลข โดยใช้ภาพถ่ายทางอากาศจากกล้องถ่ายภาพทางอากาศดิจิทัล (Digital Mapping
Cameras) ดังน้ัน จึงต้องมีการกำหนดพื้นที่ศึกษา และบินถ่ายภาพทางอากาศโดยกล้องถ่ายภาพทางอากาศ
ดิจิทัล (DMC) ดังกล่าว เพื่อให้ได้ภาพถ่ายทางอากาศมาใช้สำหรับการศึกษาคร้ังน้ี และการปฏิบัติงานอื่นๆ
ต่อไป

3.3.2 เตรียมขอ้ มลู

ในข้ันตอนการเตรียมข้อมูลน้ัน เป็นท้ังขั้นตอนการเตรียมข้อมูลและการตรวจสอบ
ความพร้อมของขอ้ มลู ซ่ึงต้องมขี ้อมลู ทจี่ ำเปน็ ดังน้ี

- ภาพถ่ายทางอากาศสีเชิงเลขที่ถ่ายโดยกล้องถ่ายภาพทางอากาศดิจิทัล (DMC) หรือท่ี
เรียกว่า ภาพถ่ายทางอากาศสีเชงิ เลข (DMC) ต้องเตรียมและตรวจสอบให้ครอบคลุมพนื้ ท่ีที่ตอ้ งการศกึ ษา หรือ
ปฏิบัติงาน และสีของภาพถา่ ยมคี ุณภาพดี สามารถใช้งานไดจ้ รงิ และชดั เจน

- ค่าพารามิเตอร์ต่างๆ หรือที่เรียกว่า EOP ท่ีได้ผ่านการปรับแก้มาแล้วเบื้องต้นหลังจาก
การบินถ่ายโดยกรมแผนท่ีทหาร ซ่ึงค่าพารามิเตอร์ต่างๆ จะได้มาพร้อมกับภาพถ่ายทางอากาศ ตอ้ งตรวจสอบ
ความถูกต้องและครบถ้วนหรือไม่ และในส่วนของตารางค่าพารามิเตอร์ต่างๆ น้ีต้องทำความเข้าใจและศึกษา
รายละเอียดตา่ งๆ รวมถึงการเลือกข้อมูลท่ีจำเป็นมาใชง้ าน เช่น ค่าพิกัดแกน X ค่าพิกัดแกน Y ค่าพิกัดแกน Z
คา่ Omega คา่ Phi และ ค่า Kappa เปน็ ตน้

- การวางแผนและการรังวดั หมดุ บังคับภาพภาคพน้ื ดนิ (GCP) จากภาคสนาม เป็นการกำหนด
หมุดบงั คับภาพภาคพ้ืนดนิ ซึ่งตำแหน่งของหมดุ ตรวจสอบบนแผนทภ่ี าพออรโ์ ท จะกำหนดตำแหน่งทเี่ ดน่ ชัดบน
ภูมิประเทศ เช่น จุดตัดของถนน คันนา แนวรั้ว เป็นต้น รวมถึงนำค่าพิกัดท่ีได้จากภาคสนามของหมุดต่างๆ
ดงั กลา่ วมาตรวจสอบความถูกต้อง เพ่อื เตรียมขอ้ มูลให้พรอ้ มกับขัน้ ตอนต่อไป

3.3.3 การสร้างบลอ็ คงาน

ในการสรา้ งบล็อคงานจะใช้ คำสัง่ LPS ผา่ นโปรแกรม ERDAS IMAGINE ซ่ึงมขี ้นั ตอนตา่ งๆ ดังน้ี
1) เริ่มจากการตั้งค่าในบล็อคงาน ได้แก่ เลือกเส้นโครงแผนท่ี (Projection) ของบล็อคงาน ค่าความสูงบิน ซ่ึง
สามารถนำค่ามาจากตาราง EOP ที่ได้มาพร้อมกับข้อมูลภาพ โดยนำค่า ORTHOH ของแต่ละภาพมาเฉลี่ยจากน้ัน
น ำเข้าข้อมูลภาพ ถ่ายท างอากาศสีเชิ งเลขท่ี ถ่ ายโดยก ล้องถ่ าย ภ าพ ท างอ าก าศ ดิจิทั ล (DMC)
พร้อมท้ังนำค่าพารามิเตอร์ต่างๆ ใส่ในส่วนของคำส่ัง FrameEditorซ่ึงประกอบด้วย การตั้งค่ากล้อง
เป็นการกำหนดคุณลักษณะเฉพาะของกล้อง เช่น ค่าความยาวโฟกัสของกล้องถ่ายภาพทางอากาศดิจิทัล
(DMC) คือ 120 มิลลิเมตร, การรงั วัดภายใน (Interior Orientation) เป็นการกำหนดค่าพารามิเตอร์ ซึ่งเป็น
คุณลักษณะของกล้องเช่นเดียวกัน แต่เป็นส่วนของขนาดของจุดภาพ (Pixel size) ของภาพที่ถ่ายจาก
กล้องดังกล่าว ทั้งแกน X และแกน Y ค่าพารามิเตอร์เท่ากับ 12 ไมครอน, การรังวัดภายนอก (Exterior
Information) เป็นค่าบริเวณจุดกึ่งกลางภาพของแตล่ ะภาพ ได้แก่ คา่ พกิ ัดแกน X, คา่ พิกัดแกน Y, ค่าความสูงบิน
หรือค่า Z, Omega, Phi, Kappa หากในตารางข้อมูล EOP มีค่า Standard deviation values (Std.)
ของคา่ พารามิเตอรท์ ง้ั 6 ตวั ทก่ี ล่าวแลว้ ก่อนหน้านม้ี าด้วยใหน้ ำค่าเหล่านั้นไปใสใ่ นการรงั วดั ภายนอกดว้ ย

สว่ นสร้างระวางแผนทีร่ ูปถ่ายทางอากาศ กองเทคโนโลยที ำแผนท่ี กรมทดี่ ิน 22

การศึกษาและประเมินความถูกต้อง สำหรับงานสร้างระวางแผนที่ภาพถ่ายทางอากาศเชิงเลขจากข้อมูลภาพถ่ายทางอากาศสีเชิงเลข (DMC)

2) ทำการรงั วดั หมดุ บังคับภาพภาคพืน้ ดิน (GCP) โดยนำค่าพิกัดหมุดบงั คบั ภาพภาคพ้นื ดินที่
ไดจ้ ากภาคสนาม ซึ่งได้วางแผนและกำหนดไว้แล้วข้างต้นในส่วนการเตรยี มขอ้ มูลนน้ั มาทำการรังวัดในบล็อคงาน
เพื่อให้เกิดความถูกต้องและลดความคลาดเคล่ือนทางตำแหน่งของภาพถ่ายทางอากาศสีเชิงเลข (DMC)
กับตำแหน่งบนภูมิประเทศจริง โดยในการศึกษาครั้งน้ีมีหมุดบังคับภาพภาคพื้นดิน 1,664 หมุด (ดังรูปท่ี 7)
ซ่ึงครอบคลุมระวางแผนทีภ่ มู ิประเทศ มาตราส่วน 1 : 50,000 จำนวน 265 ระวาง (ดังรปู ที่ 8)

3) ทำการรังวัดหมุดโยงยึด (Tie Point) โดยใช้คำสั่ง Automatic tie properties ซึ่งเป็น
วิธีการรังวัดแบบอัตโนมตั ิในโปรแกรม ERDAS IMAGINE ในการใช้คำส่ังดงั กลา่ วต้องกำหนดจำนวนหมุดโยงยึด
ต่อ 1 ภาพให้กับโปรแกรม ซ่ึงตามความเหมาะสมของลักษณะภูมิประเทศและขนาดของบล็อคงาน สำหรับใน
การศกึ ษานไ้ี ดก้ ำหนดจำนวนหมดุ โยงยดึ บรเิ วณภาคเหนอื 15 จงั หวัดเท่ากบั 30 หมดุ ต่อ 1 ภาพ

4) ทำการดัดแก้ข่ายสามเหลี่ยมทางอากาศ โดยคำส่ัง Perform triangulation ซึ่งเป็น
การคำนวณความคลาดเคลื่อนทางตำแหน่งของภาพถ่ายทางอากาศ โดยจะแสดงเป็นค่า RMS Error สำหรับ
ในการศึกษาครงั้ น้ีไดใ้ ชเ้ กณฑข์ องกรมท่ดี ิน คือ ค่าความคลาดเคล่ือนทางตำแหน่งไมเ่ กิน 3 มิลลเิ มตร

เม่ือค่าความคลาดเคลื่อนทางตำแหน่งทั้งทางราบและทางด่ิงอยู่ในเกณฑ์ดังกล่าวข้างต้น
สามารถดำเนินการขั้นตอนตอ่ ไป คอื การคำนวณแบบจำลองระดบั ความสูงเชงิ เลข (DEM)

5) การคำนวณแบบจำลองระดับความสูงเชิงเลข (DEM) โดยใช้โปรแกรม Erdas Imagine
ในการสร้างและคำนวณแบบจำลองระดับความสูงเชิงเลข (DEM) ซ่ึงกำหนดค่าความถูกต้องของแบบจำลอง
ระดบั ความสงู เชิงเลข (DEM accuracy) เท่ากับ 30 เมตร พรอ้ มทั้งกำหนดระบบพกิ ัดและพืน้ หลกั ฐาน เมื่อได้
แบบจำลองระดับความสูงเชิงเลข (DEM) ซึ่งเป็นค่าความสูงของพื้นท่ีแล้ว ข้ันตอนต่อไป คือ การจัดทำ
และตรวจสอบภาพออรโ์ ทสเี ชงิ เลข (DMC)

6) จัดทำและตรวจสอบภาพออร์โทสีเชิงเลข (DMC) เป็นการจัดทำภาพถ่ายทางอากาศสี
เชิงเลขที่ผ่านการดัดแก้ค่าความคลาดเคลอ่ื นทางตำแหน่งทั้งในทางราบและทางด่ิง ซึ่งอยู่ในเกณฑ์มาตรฐานที่
ใช้กำหนดเท่ากับผ่านเกณฑ์มาตรฐานแล้ว จึงได้ทำกระบวนการต่อไป คือ การทำ Ortho Resampling โดย
ผลผลิตท่ีได้ คอื ภาพออร์โทสีเชิงเลข (DMC) ในระบบพกิ ัดฉาก UTM บนพน้ื หลักฐาน Indian 1975 โซน 47
หรอื 48 (ตามท่ีตงั้ ของพืน้ ท่)ี

ใน กรณี ท่ีพ บความคลาดเคล่ือนทางตำแหน่งของภาพออร์โทสีเชิงเลข (DMC)
โดยการตรวจสอบคุณภาพของภาพ หลังจากผ่านกระบวนการจัดทำภาพออร์โทสีเชิงเลข (DMC) แล้วน้ัน
ให้ทำการดัดแก้ขา่ ยสามเหล่ียมทางอากาศ จนกระทัง่ ความคลาดเคล่ือนทางตำแหนง่ ของภาพออร์โทสีเชงิ เลข (DMC)
ผา่ นเกณฑ์มาตรฐาน จงึ จะสามารถดำเนินการขัน้ ตอ่ ไปได้ คอื ตรวจสอบหมดุ ตรวจสอบ (Check Point)

7) ตรวจสอบหมุดตรวจสอบ (Check Point) ท่ีได้จากการวางแผนและกำหนดหมุดใน
สำนักงาน โดยใช้ภาพออร์โทสีเชิงเลข (DMC) และคำนวณจำนวนหมุดตรวจสอบและการกระจายตัว
ทเี่ หมาะสม(ตามทฤษฎีในบทท่ี 2 เรื่อง การรังวัดหมุดตรวจสอบ) เม่ือวางแผน กำหนดหมุด และเตรยี มอปุ กรณ์
สำหรับภาคสนาม (ดังที่กล่าวในข้อ 3.1.2) เสร็จสิ้น จึงออกภาคสนามเพื่อทำการตรวจสอบความถูกต้อง
และความคลาดเคล่ือนทางตำแหน่งของภาพออร์โทสีเชิงเลข (DMC) ตามมาตรฐานของ NSSDA โดยใช้ค่า
Root Mean Square Error (RMS Error) ซึ่งเป็นค่ารากท่ีสองของค่าเฉลี่ยกำลังสองของค่าความต่างระหว่าง
ค่าพิกัดของชุดข้อมูลที่ทดสอบกับค่าพิกัดของข้อมูลอิสระท่ีมีความละเอียดถูกต้องสูงกว่า ณ จุดเดียวกัน
ในการประมาณคา่ ความถูกต้องทางตำแหน่ง และรายงานผลในรปู ของคา่ ระยะทางบนผิวดินทคี่ วามเชอ่ื มนั่ 95 %

ส่วนสรา้ งระวางแผนท่ีรปู ถ่ายทางอากาศ กองเทคโนโลยีทำแผนที่ กรมท่ดี นิ 23

การศึกษาและประเมินความถูกต้อง สำหรับงานสร้างระวางแผนท่ีภาพถ่ายทางอากาศเชิงเลขจากข้อมูลภาพถ่ายทางอากาศสีเชิงเลข (DMC)

หมายความว่าร้อยละ 95 ของจุดทดสอบมีความคลาดเคลื่อนของตำแหน่งบนพ้ืนดินเท่ากับหรือน้อยกว่า
ค่าความละเอียดถูกต้องท่ีรายงาน และตรวจสอบความถูกต้องและความคลาดเคลื่อนทางตำแหน่งของ
ภาพออรโ์ ทสีเชงิ เลข (DMC) ตามมาตรฐานกรมทดี่ นิ โดยใช้คา่ Root Mean Square Error (RMS Error)

เม่ือผ่านเกณฑ์มาตรฐานในการตรวจสอบความคลาดเคลอื่ นทางตำแหน่งของภาพออร์โท
สเี ชงิ เลข (DMC) ตามมาตรฐานทไ่ี ดก้ ล่าวขา้ งต้น ใหด้ ำเนนิ การข้นั ตอ่ ไป คือ การโมเสกภาพออรโ์ ทสีเชงิ เลข (DMC)

8) โมเสกภาพออร์โทสีเชิงเลข (DMC) โดยนำภาพออร์โท (ภาพถ่ายท่ีทำการดัดแก้
แล้วและมีระบบพิกัดเดียวกัน) มาต่อกันจำนวนหลายๆ ภาพให้เป็นเน้ือเดียวเสมือนเป็น ภาพเดียวกัน
โดยใชโ้ ปรแกรม ERDAS IMAGINE

9) จัดทำระวางแผนท่ีภาพถ่ายทางอากาศเชิงเลข มาตราส่วน 1 : 4,000 เป็นการจัดทำ
ระวางแผนท่ีโดยใช้ภาพออร์โทสีเชิงเลข (DMC) ซึ่งต้องทำการตัดภาพออร์โทสีเชิงเลข (DMC) หรือเรียกว่า
"การตัดระวาง" ให้มีมาตราส่วนและขนาดเท่ากับท่ีต้องการใช้ประโยชน์ เช่น มาตราส่วน 1 : 4,000
และกำหนดให้ขยายขอบแต่ละด้าน 50 เมตร เป็นต้น เพื่อใช้สำหรับการประกอบระวางแผนที่ภาพถ่าย -
ทางอากาศ

ก่อนทำการตัดระวางนั้นต้องกำหนดวิธีการเกล่ียสีของภาพ โดยใช้โปรแกรม ERDAS
IMAGINE เพ่ือใหภ้ าพถ่ายทต่ี ัดออกมามีสที ี่กลมกลืนกนั มากยง่ิ ขนึ้

หลังจากทต่ี ัดภาพออร์โทสีเชิงเลข (DMC) ออกเป็นระวางตามมาตราส่วน 1 : 4,000 แล้ว
ให้นำภาพถ่ายที่ตัดมาแล้วนั้นมาตรวจสอบคุณภาพของสี ความถูกต้องทางตำแหน่ง และความสมบูรณ์ของ
ระวางตามมาตราส่วน 1 :4,000 จากน้ันนำไปประกอบระวางแผนท่ีภาพถ่ายทางอากาศได้ตาม
ความต้องการ และวัตถุประสงคท์ จี่ ะนำไปใชป้ ระโยชนต์ ่อไป

สว่ นสรา้ งระวางแผนทีร่ ปู ถ่ายทางอากาศ กองเทคโนโลยที ำแผนที่ กรมทด่ี นิ 24

การศึกษาและประเมินความถูกต้อง สำหรับงานสร้างระวางแผนที่ภาพถ่ายทางอากาศเชิงเลขจากข้อมูลภาพถ่ายทางอากาศสีเชิงเลข (DMC)

รปู ที่ 7 หมุดบงั คับภาพภาคพื้นดิน (GCP) บริเวณภาคเหนอื 15 จงั หวดั จำนวน 1,664 หมุด

สว่ นสรา้ งระวางแผนทร่ี ปู ถา่ ยทางอากาศ กองเทคโนโลยีทำแผนที่ กรมทีด่ ิน 25

การศึกษาและประเมินความถูกต้อง สำหรับงานสร้างระวางแผนที่ภาพถ่ายทางอากาศเชิงเลขจากข้อมูลภาพถ่ายทางอากาศสีเชิงเลข (DMC)

รปู ท่ี 8 ระวางแผนทภ่ี มู ิประเทศ มาตราสว่ น 1 : 50,000 บรเิ วณภาคเหนอื 15 จังหวัด
จำนวน 265 ระวาง

สว่ นสรา้ งระวางแผนทร่ี ปู ถ่ายทางอากาศ กองเทคโนโลยีทำแผนท่ี กรมที่ดนิ 26

การศึกษาและประเมินความถูกต้อง สำหรับงานสร้างระวางแผนที่ภาพถ่ายทางอากาศเชิงเลขจากข้อมูลภาพถ่ายทางอากาศสีเชิงเลข (DMC)

รูปท่ี 9 หมุดตรวจสอบ (Check Point) บริเวณภาคเหนือ 15 จังหวดั จำนวน 100 หมุด

สว่ นสร้างระวางแผนท่ีรูปถา่ ยทางอากาศ กองเทคโนโลยีทำแผนท่ี กรมที่ดนิ 27

การศึกษาและประเมินความถูกต้อง สำหรับงานสร้างระวางแผนท่ีภาพถ่ายทางอากาศเชิงเลขจากข้อมูลภาพถ่ายทางอากาศสีเชิงเลข (DMC)

บทที่ 4
ผลการศกึ ษา
ในการศึกษาครั้งนี้ได้ดำเนินการนำเอาภาพถ่ายทางอากาศสีเชิงเลข (DMC) มาตราส่วน
1 : 40,000 บรเิ วณพ้นื ที่ศกึ ษา มาจดั สรา้ งระวางแผนท่ีภาพถ่ายทางอากาศเชิงเลข โดยมีผลการศึกษา ดงั นี้
4.1 ผลจากการคำนวณโครงข่ายสามเหลย่ี มทางอากาศ
ในขน้ั ตอนของการคำนวณขา่ ยสามเหลีย่ มทางอากาศ โดยใช้วธิ ีการรังวดั ดว้ ยภาพ และดัดแก้
ภาพถ่ายทางอากาศ ด้วยวิธี Orthorectified โดยใช้โปรแกรม Erdas Imagine ในการประมวลผล
ผลการดัดแก้งานข่ายสามเหล่ียมทางอากาศของแต่ละบล็อคงาน มีค่า RMS Error ไม่เกิน 0.5 ซ่ึงเป็นไปตาม
เกณฑ์มาตรฐานของการสร้างระวางแผนท่ีภาพถ่ายทางอากาศ ในมาตราส่วน 1 : 4,000 ของกรมที่ดิน
(เกณฑ์ไม่เกิน 0.5 pixels) แต่อย่างไรก็ตาม เพ่ือให้การสร้างระวางแผนท่ีภาพถ่ายทางอากาศจากภาพถ่าย-
ทางอากาศที่ถ่ายภาพจากกล้องถ่ายภาพทางอากาศเชิงเลข (DMC) มีความละเอียดถูกต้องและ
มีความน่าเชื่อถือ จึงได้ทำการตรวจสอบความละเอียดถูกต้องทางตำแหน่งของข้อมูลในพ้ืนท่ีจริง
โดยมีรายละเอยี ดการตรวจสอบในหัวข้อถดั ไป

รปู ท่ี 10 ตวั อยา่ งผลการคำนวณข่ายสามเหลยี่ มทางอากาศของบลอ็ คงาน
4.2 ผลจากการประเมนิ ความถูกตอ้ ง (Accuracy Assessment)

การประเมินความถูกต้องขอ้ มลู เชิงตำแหน่งของภาพออร์โทจากภาพถ่ายทางอากาศสีเชงิ เลข
เป็นการตรวจสอบความคลาดเคล่ือนทางตำแหน่ง โดยการเปรียบเทียบค่าพิกัดของหมุดตรวจสอบที่ได้จาก
การรังวัดดาวเทียมบนภูมิประเทศจริงกับค่าพิกัดของหมุดตรวจสอบท่ีปรากฏบนระวางแผนท่ีภาพถ่าย-
ทางอากาศ ซ่ึงในการตรวจสอบความละเอียดถูกต้องในคร้ังน้ี จะใช้หมุดตรวจสอบจำนวน 100 หมุด
กระจายท่ัวพน้ื ทีศ่ กึ ษา ซึ่งการกำหนดจดุ ตรวจสอบเปน็ ไปตามเกณฑ์ของ FGDC และใชม้ าตรฐานสำหรบั ข้อมูล
เชิงพ้ืน ที่ National Standard for Spatial Data Accuracy (NSSDA) เป็น หลัก และใช้ค่า RMSE
ประเมินความละเอียดถูกต้องเชิงตำแหน่ง โดยค่าความละเอียดถูกต้องเชิงตำแหน่งจะรายงานเป็นระยะบน
พืน้ ดนิ ทีร่ ะดับความเชอ่ื มั่น 95% (ดงั แสดงในภาคผนวก)

ส่วนสร้างระวางแผนที่รปู ถา่ ยทางอากาศ กองเทคโนโลยที ำแผนที่ กรมท่ดี นิ

การศึกษาและประเมินความถูกต้อง สำหรับงานสร้างระวางแผนที่ภาพถ่ายทางอากาศเชิงเลขจากข้อมูลภาพถ่ายทางอากาศสีเชิงเลข (DMC)

4.2.1 มาตรฐานสากล National Standard for Spatial Data Accuracy (NSSDA)

1) หมุดตรวจสอบ ท่ีใช้ในการคำนวณความละเอียดถูกต้องในการศึกษาครั้งนี้ มีจำนวนท้ังส้ิน
100 หมุด ซงึ่ ความแตกต่างของคา่ พกิ ดั ในหมุดตรวจสอบ คอื diff in x และ diff in y

2) ค่า RMSE ทางราบจากการทดสอบเทา่ กบั 0.992 เมตร
3) ค่าความละเอียดถูกต้องทางราบตามมาตรฐาน NSSDA (ท่ีระดับความเชื่อมั่นรอ้ ยละ 95)
เท่ากับ 1.717 เมตร
4) คา่ ความคลาดเคลือ่ นสูงสดุ ของคา่ X (Map) เทา่ กบั 1.905 เมตร ทหี่ มดุ CK-020
5) ค่าความคลาดเคลอื่ นสูงสุดของค่า Y (Map) เท่ากับ 1.534 เมตร ท่ีหมดุ CK-050
6) พิจารณาหมุดตรวจสอบท่ีมีค่าความคลาดเคลื่อนทางตำแหน่ง (x, y) มากกว่า
ความละเอยี ดถกู ตอ้ งทางราบตามมาตรฐาน NSSDA พบว่า มหี มุดตรวจสอบจำนวน 5 หมุด คือ

CK-020 มคี า่ ความคลาดเคลื่อน 1.917 เมตร
CK-038 มคี ่าความคลาดเคล่ือน 1.766 เมตร
CK-039 มคี ่าความคลาดเคลือ่ น 1.733 เมตร
CK-050 มีค่าความคลาดเคล่อื น 2.244 เมตร
CK-084 มคี ่าความคลาดเคลอื่ น 1.958 เมตร
เม่ือพิจารณาจากผลการศึกษา ค่าที่คำนวณได้ถือว่าผ่านเกณฑ์การทดสอบความละเอียด
ถูกต้องทางราบ ท่ีระดับความเช่ือมั่น 95% ซ่ึงยอมให้มีหมุดท่ีมีความคลาดเคล่ือนมากกว่าค่าความละเอียด
ถูกตอ้ งท่ไี ด้ ไมเ่ กนิ 5% (5 หมดุ จาก 100 หมุด)

4.2.2 มาตรฐานความละเอียดถูกตอ้ งของสมาคมโฟโตแกรมเมตรแี ละการรับรูจ้ ากระยะไกลแห่ง
อเมรกิ า American Society of Photogrammetry and Remote Sensing (ASPRS)

มาตรฐานความละเอียดถกู ตอ้ งของ ASPRS ได้กำหนดเกณฑ์ความละเอียดถกู ต้องทางราบของ
คา่ RMSE ที่สัมพนั ธก์ บั มาตราส่วนของแผนที่ จะใช้คา่ สถติ ิ RMSE ในการประเมนิ โดยจะรายงานความละเอียด
ถูกต้องเป็นชั้น 1 , 2 หรือ 3 ความละเอียดถูกต้องชั้นที่ 2 จะใช้กับแผนท่ีที่มีค่า RMSE ไม่เกินสองเท่าของ
ชนั้ ท่ี 1 เช่น แผนท่ีมาตราส่วน 1 : 4,000 ต้องมีความละเอียดถูกตอ้ งทางราบ ระดบั ช้ันที่ 1 ไม่เกนิ 1 เมตร
ระดับชั้นที่ 2 ไม่เกิน 2 เมตร

ข้อมูลระวางแผนที่ภาพถ่ายทางอากาศเชิงเลข (แผนที่ภาพถ่ายออร์โท) ที่ได้จัดสร้าง
จากข้อมูลภาพถ่ายทางอากาศสีเชิงเลข (DMC) มาตราส่วน 1 : 40,000 จากการประมวลผล แผนท่ีมี
ความคลาดเคลื่อนทางตำแหน่งด้านแกน x เท่ากับ 0.869 เมตร ด้านแกน y เท่ากับ 0.478 เมตร
ความคลาดเคลื่อนทางตำแหน่งรวม เท่ากับ 0.992 เมตร เม่ือนำมาจัดสร้างเป็นระวางแผนที่ภาพถ่าย-
ทางอากาศ มาตราส่วน 1 : 4,000 ตามเกณฑ์มาตรฐาน ASPRS จะอยู่ในระดับชั้นท่ี 1 ทม่ี ีค่าความคลาดเคล่อื น
ทางตำแหนง่ ไมเ่ กิน 1 เมตร (รายละเอียดตามตารางท่ี 3)

การทดสอบความละเอียดถูกต้องเชิงตำแหน่งของภาพถ่ายออร์โทสีเชิงเลข มาตราส่วน
1 : 40,000 ของพื้นท่ีศึกษามีความคลาดเคลื่อนทางตำแหน่งรวม (RMSE) เท่ากับ 0.992 เมตร เม่ือนำมา
เปรียบเทียบกับเกณฑ์ความละเอียดถูกต้องทางราบตามมาตรฐาน ASPRS ตามตารางท่ี 3 พบว่ามีสัดส่วน
ท่ีสัมพันธ์กับมาตราส่วนแผนท่ี 1 : 4,000 ซ่ึงหมายความว่า สามารถทำแผนที่ในมาตราส่วน 1 : 4,000
หรือมาตราสว่ นที่เล็กกวา่ ได้

สว่ นสร้างระวางแผนท่รี ูปถา่ ยทางอากาศ กองเทคโนโลยีทำแผนท่ี กรมท่ีดิน 29

การศึกษาและประเมินความถูกต้อง สำหรับงานสร้างระวางแผนท่ีภาพถ่ายทางอากาศเชิงเลขจากข้อมูลภาพถ่ายทางอากาศสีเชิงเลข (DMC)

4.2.3 ตามระเบียบกรมท่ีดินวา่ ด้วยการสร้างและการใชร้ ะวางแผนท่ี พ.ศ. 2547

ตามระเบียบกรมท่ีดินว่าด้วยการสร้างและการใช้ระวางแผนที่ พ.ศ.2547 หมวด 2
หลักเกณฑ์การสร้างระวางแผนท่ี ข้อ 14 วรรค 2 กำหนดว่า การปรับแก้ความเอียงและมาตราส่วนของรูป
ถ่ายทางอากาศ เพ่ือสร้างระวางแผนท่ีรูปถ่ายทางอากาศให้ดำเนินการตามหลักวิชาการทำแผนที่รูปถ่ายทาง
อากาศโดยมีวธิ ีการดำเนินการดงั ต่อไปน้ี

1) วิธีการปรับแก้ความเอียงและมาตราส่วนจากรูปถา่ ยเด่ียว (Single Photo Rectification)
ใชใ้ นบรเิ วณพน้ื ราบหรอื พ้ืนทท่ี ่มี ีความแตกต่างทางระดับของภมู ปิ ระเทศไมม่ ากนกั

2) วิธกี ารปรับแก้ความเอยี งและมาตราสว่ นจากรปู ถา่ ยคู่ (Ortho Photo Rectification)
ใช้ท้ังในบริเวณพื้นราบและพื้นที่ท่ีมีความแตกต่างทางระดับของภูมปิ ระเทศมาก และต้องนำข้อมูลระดับของ
ภู มิ ป ร ะ เท ศ ท่ี ไ ด้ จ า ก ก า ร รั ง วั ด จ ริ ง ม า ใ ช้ ใน ก ร ะ บ ว น ก า ร ส ร้ า ง ร ะ ว า ง แ ผ น ท่ี รู ป ถ่ า ย ท า ง อ า ก า ศ ต า ม
ความเหมาะสมของพืน้ ที่

ค ว าม ล ะ เอี ย ด ถู ก ต้ อ ง ข อ ง ก าร ต่ อ ข อ บ ร ะ ว า ง แ ผ น ที่ รู ป ถ่ า ย ท า ง อ าก า ศ ให้ มี เก ณ ฑ์
ความคลาดเคลื่อนในการตอ่ ขอบระวางแผนที่ไม่เกิน 3 มิลลเิ มตร

ดังนนั้ ผลการทดสอบข้อมูลภาพออรโ์ ทสเี ชงิ เลข ท่จี ัดสร้างจากภาพถ่ายทางอากาศที่ถ่ายภาพ
ทางอากาศดว้ ยกล้องถ่ายภาพทางอากาศดิจทิ ัล (DMC) โดยใช้หมุดบังคับภาพภาคพ้ืนดิน (Ground Control
Point : GCP) มีความคลาดเคล่ือนทางตำแหน่งรวม (RMSE) เทา่ กับ 0.992 เมตร สามารถนำมาต่อขอบภาพ
แล้วมีความคลาดเคลือ่ นทางตำแหน่งน้อยกว่าท่ีกำหนดในระเบียบกรมที่ดินฯ ว่าความคลาดเคล่ือนในการต่อ
ขอบระวางแผนท่ีในมาตราส่วน 1 : 4,000 ไมเ่ กิน 12 เมตร

ส่วนสรา้ งระวางแผนท่รี ูปถ่ายทางอากาศ กองเทคโนโลยที ำแผนท่ี กรมที่ดนิ 30

การศึกษาและประเมินความถูกต้อง สำหรับงานสร้างระวางแผนที่ภาพถ่ายทางอากาศเชิงเลขจากข้อมูลภาพถ่ายทางอากาศสีเชิงเลข (DMC)

บทท่ี 5
บทสรุปและขอ้ เสนอแนะ

5.1 บทสรุป

การศึกษาคร้ังน้ีเป็นการประเมินความถูกต้องสำหรับงานสร้างระวางแผนที่ภาพถ่าย -
ทางอากาศสีเชิงเลขจากข้อมูลภาพถ่ายทางอากาศสีเชิงเลข (DMC) บริเวณภาคเหนือ 15 จังหวัด
มีวัตถุประสงค์ เพื่อประเมินความละเอียดถูกต้องจากการนำข้อมูลภาพถ่ายทางอากาศสีเชิงเลข (DMC)
มาตราส่วน 1 : 40,000 บริเวณพ้ืนท่ีศึกษาจังหวัดเชียงราย เชียงใหม่ แม่ฮ่องสอน ลำพูน ลำปาง แพร่
พะเยา น่าน ตาก กำแพงเพชร สุโขทัย พิษณุโลก อุตรดิตถ์ พิจิตร และเพชรบูรณ์ ครอบคลุมพื้นท่ีประมาณ
153,316.365 ตารางกิโลเมตร มาใช้ในการจัดสร้างระวางแผนท่ีภาพถ่ายทางอากาศเชิงเลข มาตราส่วน
1 : 4,000 โดยวิธีการรังวดั ด้วยภาพ มกี ารรงั วดั หาคา่ พิกดั ของหมุดบังคบั ภาพถา่ ยภาคพ้ืนดนิ และหมุดโยงยึด
และคำนวณข่ายสามเหลี่ยมทางอากาศ หลังจากน้ันจึงได้ทำการทดสอบความละเอียดถูกต้องเชิงตำแหน่ง
ของแผนท่ีภาพถ่ายออร์โทด้วยการเปรียบเทียบค่าพิกัดที่ตำแหน่งเดียวกันของหมุดตรวจสอบท่ีรังวัดได้จาก
ภาพถ่ายกับค่าพิกัดที่รังวัดจากเคร่ืองรับสัญญาณดาวเทียมในพ้ืนที่จริง โดยใช้ค่า RMSEมาประเมิน
ความละเอียดถูกต้องตามหลักเกณฑ์การทดสอบมาตรฐานสำหรับความละเอียดถูกต้องของข้อมูลเชิงพ้ืนที่
(NSSDA) ของ FGDC ประเทศสหรัฐอเมริกา และตามระเบียบกรมที่ดินว่าด้วยการสร้างและการใช้ระวาง-
แผนที่ พ.ศ. 2547 โดยสามารถสรปุ ผลได้ดงั นี้

จากการประเมินหมุดตรวจสอบในภาคสนามจำนวน 100 หมุด โดยใช้มาตรฐานความถูกต้อง
ตาม NSSDA ที่ระดับความเช่ือม่ัน 95% ตรวจสอบพบว่า มีค่า RMSE ทางราบ เท่ากับ 0.992 เมตร
ค่าความถูกตอ้ ง (Accuracy) ทางตำแหนง่ เท่ากบั 1.717 เมตร และมจี ำนวน 5 หมดุ ตรวจสอบทีม่ ีค่ามากกว่า
ความละเอียดถูกต้องทางราบตามมาตรฐาน NSSDA คือ หมุด CK-020 มีค่าเท่ากับ 1.917 เมตร
หมุด CK-038 มีค่าเท่ากับ 1.766 เมตร หมุด CK-039 มีค่าเท่ากับ 1.733 เมตร หมุด CK-050
มีคา่ เทา่ กับ 2.244 เมตร และหมดุ CK-084 มีค่าเทา่ กบั 1.958 เมตร

เมื่อตรวจสอบหมุดดังกล่าวทั้ง 5 หมุด พบว่าเป็นบริเวณพื้นท่ีที่มีความลาดชันหรือ
มีความแตกต่างของระดบั ความสูงค่อนข้างมาก และได้วิเคราะห์ค่าของหมุดตรวจสอบทงั้ หมดเทยี บกับพื้นท่ีจริง
พบว่า บริเวณพ้ืนท่ีราบ มีค่าความถูกต้องเฉลี่ยไม่เกิน 1 เมตร และบริเวณพ้ืนที่ที่มีความลาดชันหรือ
มีความแตกต่างของระดบั ความสูง มคี ่าความถูกต้องเฉลยี่ ไม่เกนิ 2 เมตร

ดังนั้น การตรวจสอบทางตำแหน่งของภาพออร์โทคร้ังน้ีมีความเหมาะสมในการจัดทำแผนท่ี
ภาพถ่ายทางอากาศสีเชิงเลข (แผนท่ีภาพถ่ายออร์โท) มาตราส่วน 1 : 4,000 ซ่ึงสามารถยอมรับได้ท่ี
ระดับความเชื่อมั่น 95% ตามมาตรฐานสากล NSSDA และจากผลการตรวจสอบมีค่าความคลาดเคล่ือน
ทางตำแหน่งรวม (RMSE) เท่ากับ 0.992 เมตร เมื่อมาเปรียบเทียบกับเกณฑ์ความละเอียดถูกต้องทางราบ
ตามมาตรฐาน ASPRS ตามตารางท่ี 3 ท่ีแสดงถึงคา่ ความถูกต้องทางตำแหน่งในแตล่ ะมาตราส่วน พบว่า ความ
ถูกต้องทางตำแหน่งของภาพออร์โทท่ีสร้างด้วยภาพถ่ายทางอากาศจากกล้องถ่ายภาพทางอากาศดิจิทัล
(DMC) มาตราส่วน 1 : 40,000 ด้วยวิธีการดัดแก้ (Orthorectified) โดยใช้หมุดบังคับภาพภาคพ้ืนดิน
(Ground Control Point : GCP) ในคร้ังนี้ สามารถนำมาสร้างระวางแผนท่ีภาพถ่ายทางอากาศท่ีมี
ความละเอียดถูกต้องเชิงตำแหน่งอยู่ในเกณฑ์ 1 เมตร หรือสามารถนำมาสร้างระวางแผนท่ีภาพถ่าย -
ทางอากาศ มาตราส่วน 1 : 4,000 ได้ โดยอยใู่ นเกณฑช์ นั้ ที่ 1 ตามมาตรฐาน ASPRS

ส่วนสร้างระวางแผนทร่ี ูปถ่ายทางอากาศ กองเทคโนโลยที ำแผนท่ี กรมท่ดี นิ

การศึกษาและประเมินความถูกต้อง สำหรับงานสร้างระวางแผนที่ภาพถ่ายทางอากาศเชิงเลขจากข้อมูลภาพถ่ายทางอากาศสีเชิงเลข (DMC)

5.2 ขอ้ เสนอแนะ

จากผลการศึกษาครั้งนี้มีตำแหน่งหมุดบังคับภาพภาคพื้นดินท่ีมีความคลาดเคลื่อนสูง
บางตำแหน่ง สาเหตุของความผิดพลาดเกิดจากการเปล่ียนแปลงของสภาพพื้นที่ และการกำหนดตำแหน่งใน
ภาพถ่ายทางอากาศที่ไม่ชัดเจน ส่งผลให้เม่ือนำมาประมวลผลเกิดความคลาดเคลื่อนทางตำแหน่งสูง

ดังนั้น การกำหนดหมุดตรวจสอบในภาคสนาม โดยเฉพาะแผนท่ีท่ีมีมาตราส่วนใหญ่กว่า
1 : 5,000 (FGDC-STD-007.3,1998) ควรหาตำแหน่งที่ชัดเจน (Well-Define) ง่ายต่อการมองเห็น
และการเข้าถึง เช่น จดุ ตัดของทางเดิน ทางรถไฟ คลอง หรือทางเทา้ เป็นตน้ รวมท้ังต้องบันทึกตำแหนง่ ด้วย
กล้องถ่ายภาพหรือทำแผนทกี่ ารเข้าถึงหมุดใหช้ ดั เจน เพ่ือช่วยใหก้ ารเข้าไปในพ้ืนท่จี ริงสามารถวางตำแหน่งได้
ตรงกับตำแหนง่ ท่ีกำหนดในภาพถ่ายทางอากาศ

5.3 การประยุกตใ์ ชใ้ นอนาคต

5.3.1 การประยุกตใ์ ช้กับภารกิจของกรมท่ีดนิ

ปัจจุบัน ระวางแผนที่ภาพถ่ายทางอากาศที่ใช้ในราชการของกรมท่ีดิน เป็นระวางแผนที่
ภาพถ่ายทางอากาศที่บินถ่ายภาพทางอากาศในช่วงปี พ.ศ. 2528 – พ.ศ.2547 ตามโครงการพัฒนา
กรมท่ีดินและเร่งรัดการออกโฉนดที่ดินท่ัวประเทศ ซึ่งข้อมูลระวางแผนที่ภาพถ่ายทางอากาศชุดดังกล่าว
มีความล้าสมัยไมท่ ันต่อสภาพการเปลีย่ นแปลงของพ้ืนทใี่ นปัจจบุ ัน อกี ท้ังเป็นการสรา้ งระวางแผนทขี่ ึ้นมาโดย
เทคโนโลยีทางด้านทำแผนที่ ด้วยวธิ ี Simplified Method ที่มกี ารดดั แกเ้ ฉพาะค่าในแกน X และแกน Y ซ่งึ ใน
ขณะน้ันถือว่าเป็นเทคโนโลยีทำแผนที่ด้วยภาพถ่ายทางอากาศท่ีดีท่ีสุดแล้ว ต่ อมาในปี พ.ศ. 2545
กระทรวงเกษตรและสหกรณ์ได้มีการบินถ่ายภาพทางอากาศ และจัดสร้างเป็นแผนท่ีภาพถ่ายออร์โทสีขึ้น
โดยเป็นการนำเทคโนโลยีทางด้านทำแผนที่ที่มภี าพถ่ายทางอากาศชนิดสีมาใช้ในประเทศไทย ซึ่งกรมที่ดินได้
จัดซื้อข้อมูลภาพถ่ายออร์โทสีดังกล่าว มาใช้ในราชการกรมท่ีดิน ต่อมากรมแผนที่ทหารได้มีแผนการบิน
ถ่ายภาพทางอากาศด้วยกล้องถ่ายภาพทางอากาศดิจิทัล (DMC) ส่วนสร้างระวางแผนที่รูปถ่ายทางอากาศ
จึงได้เร่ิมดำเนินการศึกษาและประเมินความถูกต้องของข้อมูลภาพถ่ายทางอากาศดังกล่าว สำหรับนำมา
จัดสร้างเป็นระวางแผนท่ีภาพถ่ายทางอากาศเชิงเลข เพ่ือทดแทนภาพถ่ายทางอากาศชุดเดมิ ที่มีความล้าสมัย
สำหรบั ใชใ้ นราชการกรมท่ีดินตอ่ ไป

ส่วนสร้างระวางแผนท่รี ูปถ่ายทางอากาศ กองเทคโนโลยีทำแผนท่ี กรมท่ีดนิ 32

การศึกษาและประเมินความถูกต้อง สำหรับงานสร้างระวางแผนที่ภาพถ่ายทางอากาศเชิงเลขจากข้อมูลภาพถ่ายทางอากาศสีเชิงเลข (DMC)

รูปท่ี 11 ตัวอย่างระวางแผนทภี่ าพถา่ ยทางอากาศ จังหวดั เชียงใหม่ ที่ใชข้ อ้ มูลภาพออร์โทจากกล้อง DMC

5.3.2 การประยุกต์ใชใ้ นงานด้านตา่ งๆ

ปัจจุบันเทคโนโลยีในการบินสำรวจถ่ายภาพทางอากาศ สามารถบันทึกภาพลักษณะ
ภูมิประเทศให้มีความละเอียดสูง ไม่ว่าจะเป็นการบันทึกจากการสำรวจระยะไกล (Remote Sensing)
หรอื จากกล้องถ่ายภาพทางอากาศ (Aerial Camera) ทำใหข้ ้อมูลภาพที่บันทึกได้สามารถนำมาผลิตเป็นแผนท่ี
มาตราสว่ นใหญ่ เพอื่ นำมาประยุกต์ใชใ้ นงานด้านต่างๆได้ อย่างไรก็ตาม การเลอื กใชข้ อ้ มลู ภาพถ่ายทางอากาศ
ประเภทต่างๆ ต้องพิจารณาถึงความเหมาะสม รวมถึงคุณลักษณะของข้อมูลให้ตรงกับการนำไปประยุกต์ใช้
ถา้ พิจารณาถึงประเภทของข้อมลู แผนท่ีภาพที่มีรายละเอียดสูงในปัจจุบัน สามารถแบง่ ข้อมูลเป็น 2 ประเภทใหญ่ๆ
คือ ข้อมูลภาพถ่ายที่ได้จากดาวเทียมรายละเอียดสูง เช่น Worldview GeoEye เป็นต้น และข้อมูล
ภาพถ่ายที่ได้จากการบินถ่ายภาพจากอากาศยาน เมื่อพิจารณาถึงความละเอียดของจุดภาพ (GSD) พบว่า
ภาพถ่ายทางอากาศที่ได้จากการบันทึกด้วยกล้องถ่ายภาพทางอากาศ จะมีความละเอียดของจุดภาพท่ี
0.01 – 1 เมตร สามารถนำมาประยุกต์ใช้กับงานทางด้านการผลิตแผนที่ภูมิประเทศ แผนท่ีตัวเมือง
การคมนาคมขนส่ง เป็นต้น ส่วนภาพถ่ายทางอากาศที่ได้จากการบันทึกด้วยดาวเทียมโดยท่ัวไป
มีความละเอียดของจุดภาพสูงกว่า 1 เมตรเหมาะสำหรับการนำไปประยุกต์ใช้กับงานทางด้านการสำรวจ
ทรัพยากร ด้านการเกษตร และดา้ นสงิ่ แวดลอ้ ม เปน็ ต้น

ส่วนสรา้ งระวางแผนทีร่ ปู ถ่ายทางอากาศ กองเทคโนโลยที ำแผนที่ กรมทด่ี ิน 33

การศึกษาและประเมินความถูกต้อง สำหรับงานสร้างระวางแผนท่ีภาพถ่ายทางอากาศเชิงเลขจากข้อมูลภาพถ่ายทางอากาศสีเชิงเลข (DMC)

รปู ท่ี 12 ความละเอยี ดของขอ้ มูลภาพกับการประยกุ ต์ใชง้ านด้านต่างๆ

สว่ นสรา้ งระวางแผนทรี่ ูปถ่ายทางอากาศ กองเทคโนโลยีทำแผนที่ กรมที่ดนิ 34

การศึกษาและประเมินความถูกต้อง สำหรับงานสร้างระวางแผนที่ภาพถ่ายทางอากาศเชิงเลขจากข้อมูลภาพถ่ายทางอากาศสีเชิงเลข (DMC)

เอกสารอ้างอิง

กรมอุตุนยิ มวทิ ยา. (ม.ป.ป.). ความรอู้ ุตุนยิ มวิทยา (ออนไลน์). เขา้ ถึงได้จาก: http://www.tmd.go.th/
info/info.php?FileID=22 [2558, 25 กมุ ภาพนั ธ์].

กลุ่มงานข้อมูลสารสนเทศและการส่อื สาร. (2555). ขอ้ มลู ท่วั ไปจงั หวัดสุโขทยั (ออนไลน)์ . เข้าถึงได้จาก:
http://www.sukhothai.go.th/sukhothai/index.php/th/2012-08-16-06-32-01
[2558, 6 กุมภาพนั ธ์].

กล่มุ พฒั นาโครงสร้างพื้นฐานภมู ิสารสนเทศของประเทศ (NSDI). (2555). ชนั้ ขอ้ มูลความสูงภูมปิ ระเทศเชิงเลข
(DEM) (ออนไลน์). เข้าถงึ ได้จาก: https://sites.google.com/site/fgdsservice/home/fgds/10-
khxmul-khwam-sung-phumiprathes-cheing-lekh-dem [2557, 13 มถิ ุนายน].

ไพศาล สนั ตธิ รรมนนท.์ (2555). การรงั วัดด้วยภาพดจิ ทิ ลั (Digital Photogrammetry) (พมิ พค์ ร้ังท่ี 2).
กรงุ เทพฯ: แอคทีฟ พรน้ิ ท.์

ระบบฐานข้อมูลสารสนเทศ จังหวดั เชียงใหม่. (ม.ป.ป.). ข้อมูลพื้นฐาน (ออนไลน์). เข้าถงึ ได้จาก: http://gis.
chiangmai.go.th/index.php?name=infobase&themeID=4&pid=24&District_ID= [2558,
24 กุมภาพนั ธ์].

สถาบนั ศึกษาความร่วมมือระหว่างประเทศแหง่ มหาวทิ ยาลัยธรรมศาสตร์. (2557). ลักษณะทั่วไปทางกายภาพ
(ออนไลน)์ . เขา้ ถึงไดจ้ าก: http://www.apecthai.org/index.php/เศรษฐกจิ -76-จังหวัด/รายละเอยี ด
ขอ้ มูลทั้ง-76-จ-2/ภาคเหนือ.html [2558, 24 กมุ ภาพันธ์].

ส่วนสร้างระวางแผนทร่ี ปู ถ่ายทางอากาศ สำนกั เทคโนโลยที ำแผนท่ี กรมที่ดนิ . (ม.ป.ป.). การสรา้ งระวางแผนท่ี
ภาพถ่ายทางอากาศ. [แผ่นพบั ]. นนทบรุ ี: สว่ นสร้างระวางแผนท่รี ูปถา่ ยทางอากาศ สำนกั เทคโนโลยี-
ทำแผนท่ี กรมที่ดิน.

สำนกั งานจังหวัดกำแพงเพชร. (ม.ป.ป.). ขอ้ มลู ทั่วไป (ออนไลน์). เข้าถึงไดจ้ าก: http://www.kamphaengphet.
go.th/new_web/New_web/his_03.htm [2558, 6 กมุ ภาพนั ธ์].

สำนักงานจงั หวัดเชยี งราย. (ม.ป.ป.). ข้อมลู ทว่ั ไปของจงั หวัดเชียงราย (ออนไลน์). เข้าถึงไดจ้ าก: http://
www.chiangrai.net/cpoc/pages/aboutCr.aspx [2558, 24 กุมภาพนั ธ์].

สำนักงานจงั หวดั ตาก. (ม.ป.ป.). ทต่ี ้ังและอาณาเขต (ออนไลน์). เข้าถึงได้จาก: http://123.242.165.136/?
module=general&pages=data_tak&data_type=03 [2558, 24 กมุ ภาพันธ์].

สำนักงานจังหวัดน่าน กลุ่มงานขอ้ มูลสารสนเทศและการสือ่ สาร. (ม.ป.ป.). ที่ตั้งอาณาเขต (ออนไลน์). เข้าถึงได้จาก:
http://123.242.178.83/webjo/ [2558, 24 กมุ ภาพันธ์].

สำนักงานจังหวดั พะเยา กลมุ่ งานข้อมลู สารสนเทศและการสื่อสาร. (ม.ป.ป.). สภาพทว่ั ไป (ออนไลน์).
เข้าถึงได้จาก: http://www.phayao.go.th/au/generality.php [2558, 24 กุมภาพนั ธ์].

สำนกั งานจงั หวัดพิจติ ร. (2555). ข้อมลู ทั่วไป (ออนไลน์). เขา้ ถงึ ได้จาก: http://www.phichit.go.th/
phichit/index.php/about [2558, 6 กุมภาพันธ์].

สว่ นสรา้ งระวางแผนทีร่ ปู ถ่ายทางอากาศ กองเทคโนโลยที ำแผนที่ กรมทด่ี ิน 35

การศึกษาและประเมินความถูกต้อง สำหรับงานสร้างระวางแผนที่ภาพถ่ายทางอากาศเชิงเลขจากข้อมูลภาพถ่ายทางอากาศสีเชิงเลข (DMC)

เอกสารอ้างอิง (ต่อ)

สำนกั งานจังหวดั พิษณุโลก. (2556). ข้อมูลจงั หวัด (ออนไลน)์ . เข้าถงึ ได้จาก: http://www.phitsanulok.go.th/
plk/index.php?option=com_content&task=view&id=31&Itemid=61 [2558, 6 กุมภาพันธ์].

สำนักงานจงั หวัดเพชรบรู ณ์. (ม.ป.ป.). สภาพทั่วไป (ออนไลน์). เขา้ ถึงได้จาก: http://www. phetchabun.
go.th/data_detail.php?content_id=3 [2558, 24 กมุ ภาพันธ์].

สำนกั งานจังหวัดแพร่ กลุ่มงานข้อมูลสารสนเทศและการสื่อสาร. (2557). บรรยายสรปุ จังหวัดแพร่ (ออนไลน์).
เข้าถงึ ได้จาก: http://www.phrae.go.th/file_data/sum_phrae.pdf [2558, 24 กุมภาพันธ]์ .

สำนักงานจงั หวัดแมฮ่ ่องสอน กลุม่ งานข้อมูลสารสนเทศและการส่ือสาร. (2556). ขอ้ มูลสำคัญจงั หวดั
แมฮ่ ่องสอน ปี พ.ศ. 2556 (ออนไลน์). เข้าถงึ ไดจ้ าก: http://www.maehongson. go.th/
index.php/2012-08-17-15-06-54/mibrife2556 [2558, 24 กมุ ภาพนั ธ์].

สำนักงานจงั หวัดลำปาง. (ม.ป.ป.). สภาพทวั่ ไป (ออนไลน์). เข้าถงึ ได้จาก: http://www.lampang. go.th/
t_lampang/L6.htm [2558, 24 กุมภาพันธ]์ .

สำนักงานจงั หวัดลำพนู กลุม่ งานข้อมลู สารสนเทศและการสื่อสาร. (ม.ป.ป.). ลักษณะภมู ิประเทศ/ภมู อิ ากาศ
(ออนไลน์). เข้าถึงได้จาก: http://www.lamphun.go.th/officialwebsite/2013/?page_id=283
[2558, 24 กุมภาพนั ธ์].

สำนักงานจังหวดั อตุ รดิตถ์. (2556). บรรยายสรปุ จงั หวดั อตุ รดิตถ์ (ออนไลน)์ . เขา้ ถงึ ไดจ้ าก:
http://www.uttaradit.go.th/acrobat/infobrief_utt.pdf [2558, 6 กมุ ภาพนั ธ์].

Aronoff, S. (2005). Remote sensing for GIS managers. Redlands, CA: ESRI Press.

ASTER GDEM. (2011). ASTER Global Digital Elevation Model (GDEM) (ออนไลน)์ . เขา้ ถงึ
ได้จาก: http://www.jspacesystems.or.jp/ersdac/GDEM/E/2.html [2557, 11 มิถุนายน].

Federal Geographic Data Committee. (1998). Geospatial Positioning Accuracy Standards
Part 3 : National Standard for Spatial Data Accuracy. Reston, Virginia:
U.S. Geological Survey.

ODIE. (2551). ข้อมูลระดับสูงเชิงเลข (Digital Elevation Model) (ออนไลน์). เข้าถึงไดจ้ าก:
http://odie31.blogspot.com/ [2557, 13 มถิ ุนายน].

Kraus, K., Jansa, J., & Kager, H. (1997). Photogrammetry, volume 2 : Advanced methods
and applications (P. Stewardson, Trans.). Bonn, Germany: Dummlers.

Kraus, K., & Waldhausl, P. (1993). Photogrammetry, volume 1 : Fundamentals and
standard processes (P. Stewardson, Trans.). Bonn, Germany: Dummlers.

Moffitt, F. H., & Mikhail, E. M. (1980) Photogrammetry (3rd ed.). New York, NY: Harper &
Row.

สว่ นสร้างระวางแผนท่รี ูปถ่ายทางอากาศ กองเทคโนโลยที ำแผนที่ กรมที่ดนิ 36

การศึกษาและประเมินความถูกต้อง สำหรับงานสร้างระวางแผนท่ีภาพถ่ายทางอากาศเชิงเลขจากข้อมูลภาพถ่ายทางอากาศสีเชิงเลข (DMC)

เอกสารอา้ งองิ (ต่อ)

Sedorovich, A. & O'Hara, C. (2010). Image accuracy checkpoint collection guide. PositionIT,
19, 60-63. http://compassdatainc.com/CompassSIS/rss/content/SIS_CheckPoint_ Article_
Jan_2010_PositionIT.pdf

Tachikawa, T., Kaku, M., and Iwasaki, A. (2011). The characteristics of ASTER GDEM version 2,
IGARSS, July 2011. (ออนไลน์). เข้าถงึ ได้จาก: http://www.jspacesystems.or.jp/ersdac/GDEM/
ver2Validation/IGARSS2011_Proceedings_GDEM2.pdf [2557, 13 มถิ ุนายน].

สว่ นสร้างระวางแผนทีร่ ูปถ่ายทางอากาศ กองเทคโนโลยีทำแผนที่ กรมท่ีดิน 37

โครงการศึกษาและประเมนิ ความถูกตอ ง สาํ หรบั งานสรางระวางแผนทภ่ี าพถา ยทางอากาศสเี ชิงเลขจากขอ มูลภาพถา ยทางอากาศสีเชงิ เลข (DMC) ภาคเหนือ

ภาคผนวก

สว นสรางระวางแผนทรี่ ูปถายทางอากาศ กองเทคโนโลยีทาํ แผนท่ี กรมท่ดี นิ จ

ตารางคา ความละเอยี ดถกู ตองเชิงตาํ แหนง ของหมดุ ตรวจสอบ
บริเวณพ้นื ทภี่ าคเหนือ 15 จังหวดั
จาํ นวน 100 หมุด

Accuracy Calculations for DMC Orthophoto 1:4,000 (Indian 1975)

Point Description x (GPS) x (map) diff in x squared diff in x y (GPS) y (map) diff in y squared diff in y (1) + (2) square root of
(1) (2) [(1)+(2)]
CK-001 1 533,905.810 533905.346 -0.464 1,975,146.077 1975146.365 0.288 0.298
CK-002 2 516,128.424 516127.509 -0.915 0.215 1,937,629.293 1937630.162 0.869 0.083 1.592 0.546
CK-003 3 566,158.951 566158.369 -0.582 0.837 2,076,463.612 2076462.965 -0.647 0.755 0.757 1.262
CK-004 4 606,157.071 606157.088 0.017 0.339 2,050,725.718 2050726.117 0.399 0.419 0.159 0.870
CK-005 5 565,484.676 565483.627 -1.049 0.000 2,033,655.365 2033655.083 -0.282 0.159 1.180 0.399
CK-006 6 527,416.457 527415.840 -0.617 1.100 2,017,355.156 2017355.315 0.159 0.080 0.406 1.086
CK-007 7 531,881.739 531880.531 -1.208 0.381 2,214,974.799 2214974.681 -0.118 0.025 1.473 0.637
CK-008 8 520,952.641 520952.853 0.212 1.459 2,147,723.602 2147723.734 0.132 0.014 0.062 1.214
CK-009 9 566,064.574 566064.185 -0.389 0.045 2,122,695.314 2122694.917 -0.397 0.017 0.309 0.250
CK-010 10 496,242.251 496241.239 -1.012 0.151 2,160,101.989 2160101.328 -0.661 0.158 1.461 0.556
CK-011 11 488,339.814 488338.735 -1.079 1.024 2,122,651.812 2122652.029 0.217 0.437 1.211 1.209
CK-012 12 499,503.398 499503.065 -0.333 1.164 2,096,280.069 2096280.624 0.555 0.047 0.419 1.101
CK-013 13 471,656.012 471655.235 -0.777 0.111 2,084,214.656 2084214.323 -0.333 0.308 0.715 0.647
CK-014 14 464,041.323 464041.878 0.555 0.604 2,064,285.481 2064285.259 -0.222 0.111 0.357 0.845
CK-015 15 436,544.322 436542.621 -1.701 0.308 2,050,878.459 2050878.564 0.105 0.049 2.904 0.598
CK-016 16 458,190.913 458190.701 -0.212 2.893 2,006,325.912 2006326.230 0.318 0.011 0.146 1.704
CK-017 17 500,646.344 500645.921 -0.423 0.045 2,046,507.372 2046507.584 0.212 0.101 0.224 0.382
CK-018 18 531,249.741 531248.153 -1.588 0.179 2,061,887.978 2061887.766 -0.212 0.045 2.567 0.473
CK-019 19 471,109.160 471107.890 -1.270 2.522 1,981,232.857 1981233.492 0.635 0.045 2.016 1.602
CK-020 20 493,243.282 493241.377 -1.905 1.613 1,969,794.774 1969794.986 0.212 0.403 3.674 1.420
CK-021 21 740,261.989 740260.931 -1.058 3.629 1,702,795.000 1702795.106 0.106 0.045 1.131 1.917
CK-022 22 718,967.267 718966.103 -1.164 1.119 1,770,237.110 1770237.745 0.635 0.011 1.758 1.063
CK-023 23 734,159.782 734158.194 -1.588 1.355 1,807,452.041 1807452.147 0.106 0.403 2.533 1.326
CK-024 24 746,538.233 746537.598 -0.635 2.522 1,848,723.433 1848723.327 -0.106 0.011 0.414 1.592
CK-025 25 779,733.559 779733.030 -0.529 0.403 1,863,120.703 1863120.809 0.106 0.011 0.291 0.644
CK-026 26 732,544.897 732545.120 0.223 0.280 1,869,946.054 1869944.926 -1.128 0.011 1.322 0.540
CK-027 27 704,744.188 704743.447 -0.741 0.050 1,836,992.559 1836992.824 0.265 1.272 0.619 1.150
CK-028 28 680,261.383 680260.319 -1.064 0.549 1,802,518.413 1802518.678 0.265 0.070 1.202 0.787
1.132 0.070 1.097

Point Description x (GPS) x (map) diff in x squared diff in x y (GPS) y (map) diff in y squared diff in y (1) + (2) square root of
(1) (2) [(1)+(2)]
CK-029 29 669,880.982 669880.929 -0.053 1,772,305.144 1772305.682 0.538 0.292
CK-030 30 637,331.234 637330.281 -0.953 0.003 1,798,377.082 1798377.400 0.318 0.289 1.009 0.541
CK-031 31 652,552.102 652552.076 -0.026 0.908 1,823,154.422 1823154.687 0.265 0.101 0.071 1.005
CK-032 32 669,005.110 669004.965 -0.145 0.001 1,847,401.004 1847402.148 1.144 0.070 1.330 0.266
CK-033 33 690,236.210 690234.622 -1.588 0.021 1,878,081.229 1878081.126 -0.103 1.309 2.532 1.153
CK-034 34 699,220.192 699218.737 -1.455 2.522 1,905,195.169 1905195.037 -0.132 0.011 2.134 1.591
CK-035 35 692,393.832 692392.562 -1.270 2.117 1,977,770.480 1977770.401 -0.079 0.017 1.619 1.461
CK-036 36 662,222.273 662221.003 -1.270 1.613 1,947,201.733 1947201.945 0.212 0.006 1.658 1.272
CK-037 37 672,595.571 672594.936 -0.635 1.613 1,910,924.194 1910923.665 -0.529 0.045 0.683 1.288
CK-038 38 632,185.505 632183.759 -1.746 0.403 1,887,014.075 1887014.340 0.265 0.280 3.119 0.826
CK-039 39 621,819.436 621821.140 1.704 3.049 1,858,430.842 1858431.160 0.318 0.070 3.005 1.766
CK-040 40 611,549.675 611548.670 -1.005 2.904 1,830,325.865 1830326.130 0.265 0.101 1.080 1.733
CK-041 41 579,138.887 579138.464 -0.423 1.010 1,768,258.921 1768259.027 0.106 0.070 0.190 1.039
CK-042 42 539,074.387 539073.540 -0.847 0.179 1,783,546.465 1783546.677 0.212 0.011 0.762 0.436
CK-043 43 549,197.853 549197.588 -0.265 0.717 1,816,887.941 1816888.529 0.588 0.045 0.416 0.873
CK-044 44 559,221.397 559220.603 -0.794 0.070 1,848,020.890 1848021.287 0.397 0.346 0.788 0.645
CK-045 45 587,732.092 587731.637 -0.455 0.630 1,876,075.922 1876076.583 0.661 0.158 0.644 0.888
CK-046 46 555,435.432 555434.506 -0.926 0.207 1,892,076.664 1892077.061 0.397 0.437 1.015 0.802
CK-047 47 596,999.347 596998.950 -0.397 0.857 1,907,077.835 1907076.977 -0.858 0.158 0.894 1.008
CK-048 48 632,193.607 632192.416 -1.191 0.158 1,919,973.808 1919973.908 0.100 0.736 1.428 0.945
CK-049 49 557,194.556 557193.498 -1.058 1.418 1,921,042.311 1921042.708 0.397 0.010 1.277 1.195
CK-050 50 620,299.561 620301.199 1.638 1.119 1,947,023.439 1947021.905 -1.534 0.158 5.036 1.130
CK-051 51 577,793.597 577793.246 -0.351 2.683 1,944,160.481 1944160.957 0.476 2.353 0.350 2.244
CK-052 52 640,027.054 640027.001 -0.053 0.123 1,966,758.850 1966759.062 0.212 0.227 0.048 0.591
CK-053 53 656,536.351 656535.928 -0.423 0.003 1,871,736.366 1871737.107 0.741 0.045 0.728 0.219
CK-054 54 584,738.987 584737.717 -1.270 0.179 1,801,409.505 1801409.399 -0.106 0.549 1.624 0.853
CK-055 55 723,650.167 723649.638 -0.529 1.613 1,731,090.581 1731090.263 -0.318 0.011 0.381 1.274
CK-056 56 516,011.694 516010.906 -0.788 0.280 1,862,933.549 1862934.150 0.601 0.101 0.982 0.617
CK-057 57 506,543.813 506543.681 -0.132 0.621 1,902,770.068 1902770.465 0.397 0.361 0.175 0.991
0.017 0.158 0.418

Point Description x (GPS) x (map) diff in x squared diff in x y (GPS) y (map) diff in y squared diff in y (1) + (2) square root of
(1) (2) [(1)+(2)]
CK-058 58 427,450.069 427448.726 -1.343 2,108,724.087 2108724.127 0.040 1.805
CK-059 59 444,678.598 444677.487 -1.111 1.804 2,133,375.706 2133375.785 0.079 0.002 1.241 1.344
CK-060 60 417,830.129 417829.970 -0.159 1.234 2,160,732.314 2160732.473 0.159 0.006 0.051 1.114
CK-061 61 391,495.361 391494.647 -0.714 0.025 2,149,014.169 2149014.487 0.318 0.025 0.611 0.225
CK-062 62 392,902.214 392901.341 -0.873 0.510 2,124,113.862 2124113.941 0.079 0.101 0.768 0.782
CK-063 63 387,712.900 387712.582 -0.318 0.762 2,079,604.561 2079604.799 0.238 0.006 0.158 0.877
CK-064 64 388,430.425 388430.743 0.318 0.101 2,049,749.084 2049748.449 -0.635 0.057 0.504 0.397
CK-065 65 416,820.472 416819.996 -0.476 0.101 2,002,203.184 2002203.263 0.079 0.403 0.233 0.710
CK-066 66 387,643.765 387642.974 -0.791 0.227 2,004,006.000 2004006.079 0.079 0.006 0.632 0.483
CK-067 67 389,595.940 389594.987 -0.953 0.626 1,967,158.707 1967158.510 -0.197 0.006 0.947 0.795
CK-068 68 428,791.279 428790.888 -0.391 0.908 1,900,414.131 1900414.369 0.238 0.039 0.210 0.973
CK-069 69 449,690.059 449689.212 -0.847 0.153 1,880,137.104 1880137.210 0.106 0.057 0.729 0.458
CK-070 70 459,100.372 459099.949 -0.423 0.717 1,846,409.669 1846410.198 0.529 0.011 0.459 0.854
CK-071 71 481,481.935 481481.744 -0.191 0.179 1,821,943.633 1821944.032 0.399 0.280 0.196 0.677
CK-072 72 486,080.868 486079.822 -1.046 0.036 1,770,130.902 1770130.596 -0.306 0.159 1.188 0.442
CK-073 73 466,317.667 466316.844 -0.823 1.094 1,763,991.212 1763991.170 -0.042 0.094 0.679 1.090
CK-074 74 484,650.958 484650.164 -0.794 0.677 1,750,565.586 1750565.718 0.132 0.002 0.648 0.824
CK-075 75 477,329.025 477328.231 -0.794 0.630 1,856,126.199 1856126.331 0.132 0.017 0.648 0.805
CK-076 76 612,078.722 612077.796 -0.926 0.630 2,102,675.178 2102675.178 0.000 0.017 0.857 0.805
CK-077 77 636,526.628 636525.834 -0.794 0.857 2,086,917.069 2086916.985 -0.084 0.000 0.637 0.926
CK-078 78 590,647.979 590648.508 0.529 0.630 2,128,256.893 2128256.628 -0.265 0.007 0.350 0.798
CK-079 79 551,972.687 551971.899 -0.788 0.280 2,165,913.636 2165914.297 0.661 0.070 1.058 0.592
CK-080 80 601,592.524 601592.392 -0.132 0.621 2,166,201.652 2166201.784 0.132 0.437 0.035 1.029
CK-081 81 624,386.470 624385.882 -0.588 0.017 2,137,226.699 2137226.831 0.132 0.017 0.363 0.187
CK-082 82 587,698.062 587697.268 -0.794 0.346 2,195,299.711 2195300.108 0.397 0.017 0.788 0.603
CK-083 83 578,677.008 578675.950 -1.058 0.630 2,230,208.445 2230207.990 -0.455 0.158 1.326 0.888
CK-084 84 601,710.389 601708.928 -1.461 1.119 2,237,967.860 2237966.557 -1.303 0.207 3.832 1.152
CK-085 85 641,356.686 641357.083 0.397 2.135 2,227,364.466 2227364.566 0.100 1.698 0.168 1.958
CK-086 86 641,599.670 641599.935 0.265 0.158 2,172,886.196 2172884.977 -1.219 0.010 1.556 0.409
0.070 1.486 1.247

Point Description x (GPS) x (map) diff in x squared diff in x y (GPS) y (map) diff in y squared diff in y (1) + (2) square root of
(1) (2) [(1)+(2)]
CK-087 87 654,073.588 654072.662 -0.926 2,123,425.264 2123425.164 -0.100 0.867
CK-088 88 697,662.649 697661.988 -0.661 0.857 2,146,710.561 2146710.752 0.191 0.010 0.473 0.931
CK-089 89 635,346.149 635345.752 -0.397 0.437 2,203,804.860 2203804.905 0.045 0.036 0.160 0.688
CK-090 90 692,532.944 692532.679 -0.265 0.158 2,119,766.198 2119766.595 0.397 0.002 0.228 0.400
CK-091 91 711,363.478 711362.920 -0.558 0.070 2,066,865.474 2066866.135 0.661 0.158 0.748 0.477
CK-092 92 679,853.244 679852.553 -0.691 0.311 2,078,164.605 2078164.208 -0.397 0.437 0.635 0.865
CK-093 93 726,622.325 726621.867 -0.458 0.477 2,110,701.555 2110702.216 0.661 0.158 0.647 0.797
CK-094 94 685,774.560 685774.031 -0.529 0.210 2,050,863.345 2050864.139 0.794 0.437 0.910 0.804
CK-095 95 655,733.273 655733.379 0.106 0.280 2,037,184.511 2037185.278 0.767 0.630 0.600 0.954
CK-096 96 678,525.396 678524.549 -0.847 0.011 2,016,147.840 2016147.575 -0.265 0.588 0.788 0.774
CK-097 97 625,307.667 625308.593 0.926 0.717 2,048,971.698 2048971.433 -0.265 0.070 0.928 0.887
CK-098 98 627,256.342 627255.813 -0.529 0.857 2,013,799.506 2013798.880 -0.626 0.070 0.672 0.963
CK-099 99 601,533.932 601533.403 -0.529 0.280 2,007,819.992 2007820.518 0.526 0.392 0.557 0.820
CK-100 100 607,044.528 607043.999 -0.529 0.280 1,988,220.146 1988221.037 0.891 0.277 1.074 0.746
0.280 0.794 1.036
98.437
sum 0.984 9.922
average 0.992 0.992
RMSEr 1.717 0.996
Accuracy per NSSDA 1.310

การตรวจสอบความถูกตอ งทางตาํ แหนงของระวางแผนทภี่ าพถา ยทางอากาศเชงิ เลข
ครั้งท่ี 1 จงั หวัดเชียงใหม ลําพนู และจังหวัดลําปาง
จํานวน 20 หมุด

แบบสํารวจหมดุ ตรวจสอบภาพถ่ายทางอากาศ
โครงการจดั สร้างระวางแผนที่ภาพถา่ ยทางอากาศ จากภาพ DMC

หมายเลขหมดุ ตรวจสอบ CK-01 ช่อื ภาพถา่ ย DMC ระวางแผนที่ 4844 I 3274
ปีบินถ่ายภาพ 2555 จงั หวดั ลาํ ปาง
สถานทีต่ ัง้ อ.สบปราบ

ค่าพิกดั หมดุ ตรวจสอบภาพถ่ายทางอากาศ

พ้ืนหลักฐานอา้ งอิง WGS84 พื้นหลักฐานอา้ งอิง Indian 1975
E = 533571.641
N = 1975450.691 เมตร E = 533905.810 เมตร
โซน 47
เมตร N = 1975146.077 เมตร

โซน 47

ความสงู เหนอื ระดบั ทะเลปานกลาง H = 197.104 เมตร

แผนท่กี ารเข้าถึงหมุด

ภาพถา่ ยทางอากาศ

รูปถ่ายสถานทตี่ ้ังหมดุ

N-S Overview