Modul Pendekatan Inkuiri Melalui Penguasaan Kemahiran Proses Sains Thn 5

%$%



0(5$0$/



KEMAHIRAN PROSES MERAMAL
SAINS

Membuat jangkaan awal tentang sesuatu peristiwa berdasarkan pemerhatian dan
pengalaman lalu atau berdasarkan data

PETUNJUK
 Menggunakan maklumat yang lalu atau ketika itu untuk menyatakan apa yang

mungkin akan berlaku.
 Menentukan hasil yang mungkin diperolehi daripada sesuatu tindakan.
 Menggunakan pola sebagai bukti bagi membuat unjuran secara eksplicit.
 Mengesahkan satu kenyataan mengenai apa yang akan berlaku atau ditemui

berdasarkan data atau pengalaman yang lalu.
 Mengekstrapolasi atau menyisipkan data untuk membuat ramalan.

CADANGAN PENGAJARAN DAN PEMBELAJARAN

CONTOH 1 Standard Kandungan
Tema/Tajuk : Tenaga 5.2 Sumber tenaga boleh
dibaharui dan sumber
Masa : 60 minit tenaga tidak boleh
dibaharui.

Standard Standard Pembelajaran
Pembelajaran :
5.2.5 5.2.5 Menaakul kepentingan
Objektif penggunaan secara
Pembelajaran : berhemah untuk sumber
Di akhir pembelajaran murid dapat:
tenaga tidak boleh

1. Mengenal pasti tenaga yang boleh dibaharui

dibaharui dan tenaga yang tidak

boleh dibaharui.

2. Murid dapat meramal apa yang

akan berlaku jika tenaga tidak

digunakan secara berhemah .

Aktiviti :
1. Murid ditunjukkan gambar/video tentang jenis-jenis
tenaga yang boleh diperbaharu dan jenis-jenis
tenaga yang tidak boleh diperbaharu

43

2. Murid dikehendaki mengenal pasti jenis-jenis tenaga yang boleh dibaharui
dan jenis-jenis tenaga yang tidak boleh dibaharui.

3. Guru bersoal jawab dengan murid.
i) Apakah jenis-jenis tenaga yang ditunjukkan di dalam gambar/video
yang ditunjukkan?
ii) Nyatakan maksud tenaga yang tidak boleh diperbaharu.(imbas
kembali)
iii) Cadangkan satu langkah untuk mengawal penggunaan tenaga tidak
boleh diperbaharu daripada kehabisan sumber.
iv) Ramalkan apakah yang akan berlaku jika tenaga yang tidak boleh
diperbaharu diguna tanpa kawalan?

4. Guru mengedarkan kad bergambar kepada murid mengikut kumpulan.Setiap
kumpulan diminta untuk mengelaskan gambar kepada dua jenis tenaga.
(Lembaran Kerja 1).

5. Guru menerangkan satu contoh bagi setiap jenis berikut:
Jenis 1 : Minyak petroleum
Jenis 2 : Cahaya Matahari

6. Murid membaca pernyataan yang terdapat di dalam Lembaran Kerja 2
Soalan Guru :
i) Apakah jenis Tenaga 1 dan Jenis tenaga 2.
ii) Berikan contoh Tenaga 1 dan Tenaga 2 yang digunakan dalam
kehidupan seharian

7. Guru menjana idea murid daripada jawapan yang telah diberikan.
Soalan Guru :
i) Berapa lamakah minyak petrol dalam kereta boleh digunakan?
ii) Berapa lamakah bekalan elektrik boleh digunakan?

8. Guru membimbing murid mengumpul maklumat dari hasil perbincangan
dalam bentuk jadual.

Sumber Masa Digunakan Baki Kuantiti
1. Petroleum
2. Air

44

9. Rumusan: Cadangkan satu langkah untuk mengawal penggunaan tenaga
tidak boleh diperbaharu daripada kehabisan sumber.

10. Guru bersoal jawab dengan murid.
i) Bagaimanakah cara kamu membuat ramalan?
ii) Apakah ramalan lain yang boleh kamu nyatakan jika tenaga yang tidak
boleh diperbaharu digunakan tanpa kawalan?
iii) Wajarkan ramalan yang telah kamu nyatakan.

EMK : kreativiti dan inovasi
Bahan Bantu Belajar : kad bergambar/ video
Penilaian PdP : lembaran kerja

45

LEMBARAN KERJA 1

Tajuk : Jenis Tenaga

Arahan 1 : Gunting kad gambar dan lekatkan
gambar mengikut jenis tenaga yang
telah dipelajari.

Panel solar Tenaga boleh dibaharui

Kincir angin

Arang batu Tenaga boleh dibaharui

Stesen janakuasa
hidro

Reaktor nuklear
Pelantar minyak

46

LEMBARAN KERJA 2

Tajuk :Jenis tenaga

Arahan :Baca pernyataan berikut kemudian
lengkapkan
jadual di bawah.

Penggunaan jenis tenaga dalam satu hari Saya telah membuat
ramalan berdasarkan:
Minyak petrol di dalam kereta boleh digunakan selama 10 (tandakan √ pada yang
jam bahagian yang
Tenaga elektrik yang digunakan di rumah boleh digunakan berkenaan)
secara berterusan.
maklumat yang lalu
Sumber Masa Digunakan Baki Kuantiti atau ketika itu untuk
Petroleum menyatakan apa yang
mungkin akan berlaku
Air
pemerhatian

jangkaan apa yang
akan berlaku berdasarkan
pemerhatian.

1. Cadangkan satu langkah untuk mengawal
penggunaan tenaga yang tidak boleh diperbaharu
daripada kehabisan sumber.
_____________________________________________________

2. Ramalkan apakah akan berlaku jika tenaga yang tidak
dapat diperbaharu digunakan tanpa kawalan.
___________________________________________________

47

CADANGAN PENGAJARAN DAN PEMBELAJARAN

CONTOH 2 Tema/Tajuk : Asid dan Alkali

Standard Kandungan Masa : 60 minit
10.1 Sifat kimia bahan.
Standard 10.1.1 dan 10.1.2
Standard Pembelajaran Pembelajaran :
10.1.1 Mendefinisi secara Di akhir pembelajaran murid dapat:
operasi bahan berasid, Objektif 1. Mengenal pasti bahan berasid,
beralkali dan neutral dari Pembelajaran : beralkali dan neutral.
segi perubahan warna 2. Murid dapat meramal sifat kimia
kertas litmus. bahan berdasarkan bukti yang

10.1.2 Mengitlak sifat bahan
berasid, beralkali dan
neutral dari aspek
perubahan warna kertas
litmus, rasa, dan sentuhan
dengan menguji beberapa
contoh bahan.

diperolehi daripada ujikaji.

Aktiviti :

1. Guru menunjukkan 3 bahan yang berlainan sifat

kimianya seperti jus limau, shampoo dan air garam.

2. Guru menerangkan sifat kimia bahan tersebut

dengan menggunakan kertas litmus biru dan merah,

rasa menggunakan lidah dan rasa menggunakan

sentuhan kepada murid.

 asid : biru ke merah, masam

 alkali : merah ke biru, pahit dan licin

 neutral : tiada perubahan

3. Murid dibahagikan kepada beberapa kumpulan.

4. Setiap kumpulan diberikan 9 tabung uji yang

mengandungi pelbagai bahan yang berlainan sifat

kimianya

Contoh : Air kopi, serbuk penaik, ubat gigi, air asam

jawa, yogurt, jus nenas, minyak masak, air sirap, air

mineral

5. Murid diminta untuk merasa dengan lidah dan

merasa dengan sentuhan setiap bahan yang

diberikan. Murid mencatatkan hasil penyiasatan yang

dijalankan dalam lembaran penyiasatan yang

disediakan.

48

6. Ketua kumpulan diminta mencatat hasil penyiasatan di kertas mah-jong yang
disediakan.

7. Guru meminta murid meramal sifat kimia bahan berdasarkan penyiasatan yang
dibuat dan mencatat dalam lembaran penyiasatan.

8. Murid diberikan kertas litmus merah dan biru untuk mengesahkan sifat kimia
bahan yang telah diramal. Murid mencatat dalam lembaran penyiasatan.

9. Guru bersoal jawab dengan murid.
i) Bagaimanakah cara kamu membuat ramalan?
ii) Apakah ramalan lain yang boleh kamu nyatakan jika tenaga yang tidak boleh

diperbaharu digunakan tanpa kawalan?
iii) Wajarkan ramalan yang telah kamu nyatakan.

EMK : kreativiti dan inovasi
Bahan Bantu Belajar : Air kopi, serbuk penaik, ubat gigi, air asam jawa,
yogurt, jus.
Penilaian PdP : lembaran penyiasatan

49

LEMBARAN PENYIASATAN

Tajuk :Asid, alkali dan neutral

Arahan :

1. Rasa dengan lidah atau dengan sentuhan

setiap bahan yang diberikan.

Saya telah membuat 2. Catatkan hasil kajian di dalam jadual di
ramalan berdasarkan:
(tandakan √ pada yang bawah.
bahagian yang
berkenaan) 3. Ramalkan sifat kimia setiap bahan dan

maklumat yang lalu catatkan ramalan di dalam jadual.
atau ketika itu untuk
menyatakan apa yang 4. Uji setiap bahan dengan menggunakan
mungkin akan berlaku
kertas litmus merah dan biru untuk
pemerhatian
mengesahkan ramalan anda.
jangkaan apa yang
akan berlaku berdasarkan 5. Catakan sifat kimia sebenar dalam ruangan
pemerhatian.
keputusan di bawah.

Bahan Rasa Sentuhan Ramalan sifat Perubahan Sifat kimia

kimia bahan warna kertas bahan

litmus

Bahan A

Bahan B

Bahan C

Bahan D

Bahan E

Bahan F

Bahan G

Bahan H

Bahan I

Hasil dari aktiviti ini saya dapati :
(a) Bahan berasid menukarkan warna kertas litmus ___________ ke
_________.
(b) Bahan beralkali menukarkan warna kertas litmus ________________ ke
______________.
(c) Bahan neutral _________________________.

50

%$%



%(5.2081,.$6,



KEMAHIRAN PROSES BERKOMUNIKASI
SAINS

Menerima, memilih, menyusun dan mempersembahkan maklumat atau idea dalam

bentuk tulisan, lisan, jadual, graf, rajah atau model

PETUNJUK
 Bercakap, menulis, melukis, melakar atau menggunakan TMK untuk

menjelaskan idea.

 Merekod maklumat daripada kajian.

 Melukis, melabel dan membuat nota.

 Menggunakan simbol-simbol dan boleh menerangkan makna simbol-simbol

berkenaan.

 Menggunakan data daripada carta, graf dan jadual bagi menyampaikan

maklumat.

 Mengemukakan soalan-soalan dengan jelas dan boleh memberi maklum

balas.

 Menggunakan bahan rujukan daripada pelbagai sumber untuk mendapatkan

maklumat.

 Menulis laporan eksperimen yang jelas, tepat dan lengkap supaya orang lain

boleh mengulangi eksperimen berkenaan.

CADANGAN PENGAJARAN DAN PEMBELAJARAN

CONTOH 1 Standard Kandungan
Tema/Tajuk : Jirim 9.1 Keadaan jirim

Masa : 60 minit Standard Pembelajaran
9.1.1, 9.1.3 dan 9.1.4 9.1.1 Menyatakan jirim wujud
Standard dalam keadaal pepejal,
Pembelajaran : cecair dan gas.

9.1.3 Mencirikan sifat

Objektif Di akhir pembelajaran murid dapat: pepejal, cecair dan gas
Pembelajaran : 1. Menyatakan ciri-ciri sifat bahan secara dengan menjalankan
aktiviti dari segi:

lisan.  jisim
 memenuhi ruang

2. Merekod maklumat daripada kajian ciri-  isipadu
 bentuk

ciri sifat bahan dari segi jisim, 9.1.4 Mengitlak bahawa air
memenuhi ruang, isipadu dan bentuk. boleh wujud dalam tiga
3. Menggunakan data bagi keadaan jirim dengan
menjalankan aktiviti.

menyampaikan maklumat.

53

1. Guru bersoal jawab bersama murid dengan menyatakan jirim wujud dalam
keadaan pepejal, cecair dan gas.
i) Apakah jirim?
ii) Apakah contoh bahan pepejal?
iii) Apakah contoh bahan cecair?
iv) Apakah contoh bahan gas?

2. Guru menunjukkan tiga jenis bahan iaitu pepejal, cecair dan gas dihadapan
kelas.

3. Guru meminta tiga orang murid tampil ke hadapan kelas untuk memilih kategori
bahan-bahan tersebut.

4. Guru meminta murid menjelaskan ciri-ciri bahan yang bersifat pepejal, cecair
dan gas.

5. Murid dibahagikan kepada 5 kumpulan.
6. Setiap kumpulan diarahkan merekod tentang ciri-ciri bahan pepejal,cecair dan

gas didalam jadual yang disediakan. (Lembaran penyiasatan 1)
i) Pada fikiran kamu adakah ketiga-tiga bahan tersebut mempunyai jisim?
ii) Antara tiga bahan tersebut yang manakah mempunyai isipadu tetap?
7. Murid membuat penyiasatan tentang perubahan keadaan air bermula daripada
ketulan ais. Murid melapor hasil penyiasatan. (Lembaran penyiasatan 2)
8. Guru membimbing murid membuat kesimpulan tentang ciri bahan dan
perubahan bahan.
9. Guru bersoal jawab dengan murid berdasarkan penyiasatan yang telah
dijalankan.
i) Bagaimanakah cara kamu menyusun dan merekod maklumat yang telah

diperolehi?
ii) Apakah cara lain yang boleh digunakan untuk merekod maklumat yang

diperolehi?

EMK : TMK, kreativiti dan inovasi
Bahan Bantu Belajar : bikar, ais, penunu bunsen, tungku kaki tiga, kasa dawai
Penilaian PdP : lembaran penyiasatan

54

LEMBARAN PENYIASATAN 1

Tajuk :Jadual ciri sifat pepejal, cecair dan gas

Arahan 1 :Lengkapkan jadual ciri bahan berdasarkan
aktiviti yang dijalankan.

Ciri sifat bahan Pepejal Cecair Gas Saya menerima dan
mempersembahkan
Jisim maklumat dalam bentuk:
Ada/tidak (tandakan √ pada yang
bahagian yang
Memenuhi berkenaan)
ruang
lisan dengan
Ya/tidak bantuan bahan
bergambar, poster dan
Isipadu media digital.
Tetap/ mengikut
tulisan
bekas
teknologi maklumat
Bentuk dan komunikasi
Tetap/tidak
menggunakan data
tetap daripada carta, graf dan
jadual bagi
menyampaikan maklumat.

merekod maklumat
daripada kajian.

mengemukakan
soalan-soalan dengan jelas
dan boleh memberi
maklum balas.

55

LEMBARAN PENYIASATAN 2

Tajuk :Memahami keadaan jirim

Arahan 1 :Lakarkan dan lengkapkan perubahan
ketulan ais berdasarkan daripada aktiviti yang telah
dijalankan.

Saya menerima dan
mempersembahkan
maklumat dalam bentuk:
(tandakan √ pada yang
bahagian yang
berkenaan)

lisan dengan
bantuan bahan
bergambar, poster dan
media digital.

tulisan

teknologi maklumat
dan komunikasi

menggunakan data
daripada carta, graf dan
jadual bagi
menyampaikan maklumat.

merekod maklumat
daripada kajian.

mengemukakan
soalan-soalan dengan jelas
dan boleh memberi
maklum balas.

56

CADANGAN PENGAJARAN DAN PEMBELAJARAN

CONTOH 2 Standard Kandungan
Tema/Tajuk : Proses hidup tumbuhan 4.2 Kemandirian spesies

Masa : 60 minit tumbuhan

Standard Standard Pembelajaran
Pembelajaran : 4.2.1 4.2.1 Menyatakan cara
tumbuhan memencarkan biji
Objektif Di akhir pembelajaran murid dapat: benih atau buah melalui
Pembelajaran : 1. Menyatakan tumbuhan memencarkan pemerhatian tumbuhan
sebenar atau menerusi
biji benih atau buah. pelbagai media iaitu:
2. Merekod maklumat menggunakan
 melalui air contoh
jadual bagi menyampaikan maklumat. teratai, kelapa;

Aktiviti :  melalui angin
1. Guru menunjukkan sebatang pokok keembong yang contoh lalang,
berbuah. angsana;

 melalui manusia
dan haiwan contoh
kemuncup, betik;

 mekanisma letupan
contoh buah getah,
buah saga,
keembung.

2. Guru meminta seorang murid menyentuh buah

keembung tersebut dan guru bersoal jawab dengan

murid :

a. Nyatakan apakah yang dapat kamu perhatikan

apabila kawan kamu menyentuh buah keembung

tersebut.

(meletup dan biji benih tercampak)

3. Guru membimbing murid menyatakan tumbuhan

mempunyai cara untuk memancarkan biji benih atau

buah.

4. Murid dibahagikan kepada 5-6 kumpulan dan setiap

kumpulan diberikan biji benih dan buah tumbuhan

sebenar.

(Kelapa, lalang, kemuncup, buah saga, buah

mangga, angsana)

5. Setiap kumpulan diminta mengenal pasti biji benih

dan cara pencarannya.

57

6. Guru menyediakan jadual bagi setiap kumpulan dan setiap kumpulan merekod
hasil dapatan mereka dalam jadual tersebut.
(Lembaran penyiasatan)

7. Murid membentangkan hasil penyiasatan di hadapan kelas.
8. Guru membimbing murid membuat kesimpulan bahawa tumbuhan mempunyai

cara tersendiri bagi memancarkan biji benih dan buahnya.
9. Murid melengkapkan lembaran kerja yang disediakan.
10. Guru menerangkan aktiviti projek mengenai cara tumbuhan memancarkan biji

benih dan tumbuhannya.
11. Guru bersoal jawab dengan murid berdasarkan penyiasatan yang telah

dijalankan.
i) Bagaimanakah cara kamu menyusun dan merekod maklumat yang telah

diperolehi?
ii) Apakah cara lain yang boleh digunakan untuk merekod maklumat yang

diperolehi?
iii) Kelas dibahagikan kepada 5 kumpulan dan setiap kumpulan menyiapkan projek

yang ditetapkan oleh guru mengikut cara yang telah ditetapkan.
i. Kumpulan 1 : Carta
ii. Kumpulan 2 : Poster
iii. Kumpulan 3 : Buku skrap
iv. Kumpulan 4 : Peta minda
v. Kumpulan 5 : Power point

EMK : TMK, kreativiti dan inovasi
Bahan Bantu Belajar : buah dan biji tumbuhan (seperti kelapa, kemuncup,
lalang, buah saga, manga, cempedak dan betik)
Penilaian PdP : lembaran penyiasatan dan lembaran kerja.

58

LEMBARAN PENYIASATAN

Tajuk :Cara tumbuhan memencarkan biji benih atau
buah

Arahan 1 :Lengkapkan jadual yang diberi berdasarkan
aktiviti yang dijalankan

Biji benih atau buah Cara pencaran Saya menerima dan
mempersembahkan
maklumat dalam bentuk:
(tandakan √ pada yang
bahagian yang
berkenaan)

lisan dengan
bantuan bahan
bergambar, poster dan
media digital.

tulisan

teknologi maklumat
dan komunikasi

menggunakan data
daripada carta, graf dan
jadual bagi
menyampaikan maklumat.

merekod maklumat
daripada kajian.

mengemukakan
soalan-soalan dengan jelas
dan boleh memberi
maklum balas.

1. Namakan 1 buah atau biji benih lain yang dipencarkan
melalui air.
______________________________________________________

2. Namakan 1 buah atau biji benih lain yang dipencarkan
melalui angin.
______________________________________________________

3. Namakan 1 buah atau biji benih lain yang dipencarkan
melalui mekanisma letupan.
______________________________________________________

4. Namakan 1 buah atau biji benih lain yang dipencarkan
melalui haiwan.
______________________________________________________

59

LEMBARAN KERJA

Tajuk :Cara tumbuhan memencarkan biji benih atau
buah

Arahan 1 :Kelaskan biji benih dan buah di bawah
berdasarkan cara pencaran.

Saya menerima dan
mempersembahkan
maklumat dalam bentuk:
(tandakan √ pada yang
bahagian yang
berkenaan)

lisan dengan
bantuan bahan
bergambar, poster dan
media digital.

tulisan

teknologi maklumat
dan komunikasi

menggunakan data
daripada carta, graf dan
jadual bagi
menyampaikan maklumat.

merekod maklumat
daripada kajian.

mengemukakan
soalan-soalan dengan jelas
dan boleh memberi
maklum balas.

60

PENILAIAN KERJA AMALI

KONSTRUK MARKAH KRITERIA PENCAPAIAN
(/) atau (x)

Berkomunikasi K1- Merekod maklumat
daripada kajian.

K2- Mempersembahkan data
atau maklumat dalam bentuk
lukisan, jadual dan carta
4 palang.

K3- Menulis laporan
eksperimen
K4- Menghuraikan idea dengan
sistematik.
3 K1, K2 dan K3

2 K1 dan K2

1 K1 dengan bimbingan

SKOR

61



%$%7



0(1*GUNAKAN



PERHUBUNGAN RUANG & MASA



KEMAHIRAN PROSES MENGGUNAKAN PERHUBUNGAN RUANG DAN

SAINS

MASA

Memerihalkan perubahan parameter seperti lokasi, arah, bentuk, saiz, isipadu,
berat dan jisim dengan masa.

PETUNJUK
 Memperihalkan lokasi dengan masa.
 Memperihalkan perubahan arah dengan masa
 Memperihalkan perubahan bentuk dengan masa
 Memperihalkan perubahan saiz dengan masa
 Memperihalkan perubahan isupadu dengan masa
 Memperihalkan perubahan berat dengan masa
 Memperihalkan perubahan jisim dengan masa
 Menyusun peristiwa kejadian mengikut kornologi
 Menentukan magnitud perubahan yang berlaku berdasarkan kadar

perubahan masa
 Menentukan kedudukan objek dan menghuraikan kedudukannya di dalam

ruang
 Menghuraikan rupa bentuk objek apabila dilihat dari kedudukan yang

CADANGAN PENGAJARAN DAN PEMBELAJARAN

CONTOH 1 Bumi, Bulan dan Matahari Standard Kandungan
Tema/Tajuk : 11.1 Pergerakan Bumi
60 minit
Masa : Standard Pembelajaran
11.1.4 11.1.4 Memerihalkan putaran
Standard Bumi pada paksinya
Pembelajaran : Di akhir pembelajaran murid dapat: menyebabkan kesan
1. Memerihalkan putaran Bumi pada seperti:
Objektif
Pembelajaran : paksinya menyebabkan kesan seperti:  kejadian siang dan
 Kejadian siang dan malam malam.
 Kedudukan Matahari kelihatan
 Kedudukan
Matahari kelihatan
seperti berubah-
ubah.

 Perubahan panjang
dan arah bayang-
bayang

seperti berubah-ubah.

 Perubahan panjang dan arah

baying-bayang

65

Aktiviti :
1. Aktiviti dijalankan di luar bilik darjah
2. Murid dibahagikan kepada beberapa kumpulan.
3. Guru memberikan penerangan tentang aktiviti yang akan dijalankan dengan

merujuk Lembaran Penyiasatan serta langkah-langkah keselamatan ketika
berada di luar bilik darjah.
4. Murid merekodkan pemerhatian di dalam jadual
5. Perbincangan dibuat selepas data dikumpulkan.
6. Guru bersoal jawab dengan murid.

i) Apakah yang akan berubah bagi setiap perubahan masa?
ii)Susunkan panjang bayang-bayang mengikut kronologi berdasarkan masa?
iii) Tunjukkan dalam bentuk grafik perubahan yang kamu katakan tadi?

EMK : kreativiti dan inovasi
Bahan Bantu Belajar : kayu, pita ukur, kertas graf, jam
Penilaian PdP : lembaran penyiasatan dan lembaran kerja

66

LEMBARAN PENYIASATAN

Tajuk :Panjang dan arah bayang-bayang

Arahan 1 :

1. Setiap kumpulan dikehendaki memastikan radas dan

bahan yang diperlukan iaitu kayu, pita ukur, kertas graf,

jam.

2. Pacakkan kayu di kawasan lapang. Saya dapat membuat

3. Ukur panjang bayang-bayang dengan menggunakan pemerhatian dengan:
pita ukur setiap jam dan direkodkan di dalam jadual di (tandakan √ pada yang
bawah. bahagian yang
berkenaan)

Masa Panjang bayang- Arah Bayang- memperihalkan
bayang (cm) bayang perubahan arah dengan
8.00 pagi masa.
9.00 pagi
10.00 pagi memperihalkan
11.00 pagi perubahan bentuk dengan
12.00 pagi masa.

4. Gunakan kertas graf untuk memindahkan maklumat memperihalkan
yang diperolehi dalam bentuk graf. perubahan isipadu
dengan masa.
Perbincangan :
memperihalkan
a) Nyatakan panjang bayang-bayang yang diperolehi perubahan saiz dengan
dalam penyiasatan ini dari jam 8.00 pagi hingga 12.00 masa.
tengahari.
___________________________________________________________ menentukan
magnitud perubahan yang
berlaku berdasarkan kadar
perubahan.

b) Nyatakan hubungan antara masa dengan panjang
bayang-bayang.

c) Nyatakan corak perubahan panjang bayang-bayang dari
jam 8.00 pagi hingga 12.00 tengahari.
___________________________________________________________

d) Berdasarkan keputusan di dalam graf, apakah
perhubungan di antara saiz bayang –bayang dengan masa?
___________________________________________________________

e) Berikan sebab perubahan panjang dan arah bayang-
bayang.
___________________________________________________________

67

CADANGAN PENGAJARAN DAN PEMBELAJARAN

CONTOH 2 Tema/Tajuk : Bumi, Bulan dan Matahari
60 minit
Standard Kandungan Masa :
11.2 Fasa-fasa Bulan 11.2.3
Standard Di akhir pembelajaran murid dapat:
Standard Pembelajaran Pembelajaran : 1. Mengenal pasti fasa Bulan.
11.2.3 Menggunakan 2. Menyusun fasa-fasa Bulan dalam
perhubungan ruang dan Objektif
masa untuk Pembelajaran :
menggambarkan fasa Bulan
seperti anak bulan, bulan
sabit, bulan separa dan
bulan purnama dalam satu
edaran lengkap dengan
mengikut takwim Qamari.

satu edaran lengkap mengikut

urutan yang betul.

Aktiviti :

1. Guru bersoal jawab dengan murid tentang bentuk

bulan.

i) Pernahkah kamu melihat bulan di waktu

malam?

ii) Murid diminta melakarkan bentuk bulan yang

mereka lihat di papan tulis.

2. Guru menyoal murid berdasarkan lakaran yang dibuat.

i) Antara berikut, yang manakah bentuk bulan

sebenarnya?

(Nota: Guru mesti menegaskan bahawa bentuk

bulan adalah sfera)

ii) Mengapakah anda melihat bentuk bulan yang

berbeza-beza?

3. Guru merumus bentuk bulan yang dilakar oleh murid

serta menjelaskan bentuk bulan adalah sfera seperti bola.

Nota guru:

i) Bentuk bulan yang diperhati dari kelihatan berbeza

dinamakan sebagai fasa-fasa bulan.

ii)Perubahan bentuk bahagian bulan yang kelihatan

bercahaya menyebabkan kejadian fasa-fasa bulan.

68

4. Guru menayangkan slide yang memaparkan fasa-fasa bulan yang berbeza
berdasarkan kalendar Qamari. Guru berbincang bersama murid berkenaan ;
 kalendar qamari secara ringkas.
 fasa-fasa bulan, kedudukan bulan , tempoh dan tarikh yang memberi kesan
terhadap bentuk bulan yang berbeza yang diperhati dari bumi.

5. Murid menyatakan nama-nama fasa bulan yang berbeza berdasarkan tayangan
slide tersebut,

6. Guru bersoal jawab dengan murid.
i) Apakah yang akan berubah bagi setiap perubahan masa?
ii)Susunkan fasa-fasa bulan mengikut kronologi berdasarkan masa?
iii) Tunjukkan dalam bentuk grafik perubahan yang kamu katakan tadi?

7. Murid melengkap lembaran kerja yang disediakan

EMK : TMK, kreativiti dan inovasi
Bahan Bantu Belajar : carta fasa-fasa bulan / Computer (Slide)
Penilaian PdP : lembaran kerja

69

LEMBARAN KERJA

Tajuk : Fasa-fasa Bulan

Arahan : Namakan fasa-fasa bulan berdasarkan gambarajah yang
diberikan.

7 Cahaya Matahari
68

5 Bumi 1 Matah
2 ari
4
1. ___________________________
3 2. ___________________________
3. ___________________________
Saya dapat membuat 4. ___________________________
pemerhatian dengan: 5. ___________________________
(tandakan √ pada yang 6. ___________________________
bahagian yang 7. ___________________________
berkenaan) 8. ___________________________

memperihalkan
perubahan arah dengan
masa.

memperihalkan
perubahan bentuk dengan
masa.

memperihalkan
perubahan isipadu
dengan masa.

memperihalkan
perubahan saiz dengan
masa.

menentukan
magnitud perubahan yang
berlaku berdasarkan kadar
perubahan.

70

PENILAIAN KERJA AMALI

KONSTRUK MARKAH KRITERIA PENCAPAIAN
(/) atau (x)

Menggunakan K1- Menjelaskan perubahan
perhubungan lokasi, saiz, bentuk dan arah
ruang masa dengan masa

K2- Menyatakan hubungan di
Antara jarak yang dilalui
dengan masa yang diambil.
4
K3- Menyatakan kuantiti
perubahan berdasarkan kadar
perubahan.

K4- Menyusun kejadian suatu
fenomena atau peristiwa
mengikut kronologi.
3 K1, K2 dan K3

2 K1 dan K2

1 K1 dengan bimbingan

SKOR

71



%$%8



MENTAFSIR DATA



KEMAHIRAN PROSES MENTAFSIR DATA
SAINS

Memberi penerangan yang rasional tentang objek, perisitiwa atau pola daripada
data yang dikumpulkan

PETUNJUK
 Mengumpul pelbagai data melalui pemerhatian untuk membuat pernyataan

tentang maksudnya.
 Mengesan pola atau corak yang terdapat berdasarkan maklumat yang

diperoleh.
 Menyatakan hubungan di antara maklumat.
 Membuat kesimpulan berdasarkan data yang dikumpulkan.
 Membuat ekstrapolasi berdasarkan data yang dikumpulkan.
CADANGAN PENGAJARAN DAN PEMBELAJARAN

CONTOH 1

Tema/Tajuk : Teknologi Standard Kandungan
12.1 Kestabilan dan
Masa : 60 minit kekuatan sesuatu objek
dan binaan

Standard 12.1.2 Standard Pembelajaran
Pembelajaran : 12.1.2 Mengeksperimen
Di akhir pembelajaran murid dapat: untuk menentukan faktor
Objektif 1. Menyatakan objek yang yang mempengaruhi
Pembelajaran : mempunyai tapak yang lebih luas kestabilan objek iaitu luas
tapak dan ketinggian.

adalah lebih stabil.

2. Menyatakan objek yang lebih

rendah adalah lebih stabil.

Aktiviti :

1. Guru menunjukkan tayangan video tentang kestabilan.

(Guru boleh menggunakan video yang berkaitan

dengan kestabilan)

2. Murid dibahagikan kepada beberapa kumpulan.

3. Setiap kumpulan diberikan manila kad / Kertas A4, pita

pelekat dan Lembaran Penyiasatan 1.

75

4. Murid diminta membina 3 model berbentuk silinder yang berlainan ketinggian.
5. Ketiga-tiga model diletakkan di atas meja murid. Murid diminta meniup model-

model tersebut dengan jarak yang sama.
6. Murid mencatatkan masa yang diambil oleh model untuk tumbang.
7. Murid dibimbing untuk mentafsir data yang diperolehi dengan menjawab soalan-

soalan di dalam lembaran penyiasatan 1.
8. Setiap kumpulan diberikan manila kad / Kertas A4, pita pelekat dan Lembaran

Penyiasatan 2.
9. Murid diminta membina 3 model berbentuk silinder yang mempunyai luas tapak

yang berbeza.
10. Ketiga-tiga model diletakkan di atas meja murid. Murid diminta meniup model-

model tersebut dengan jarak yang sama.
11. Murid mencatatkan masa yang diambil oleh model untuk tumbang.
12. Murid dibimbing untuk mentafsir data yang diperolehi dengan menjawab soalan-

soalan di dalam lembaran penyiasatan 2.
13. Murid dibimbing untuk membuat kesimpulan tentang kestabilan.

( Nota : Semakin besar luas tapak objek, semakin bertambah kestabilannya.
Semakin rendah sesuatu objek, semakin bertambah kestabilannya.)

14. Guru bersoal jawab dengan murid.
i) daripada data yang kamu kumpulkan, apakah yang boleh kamu katakan?

EMK : kreativiti
Bahan Bantu Belajar : manila kad/kertas A4, pita pelekat
Penilaian PdP : lembaran penyiasatan

76

LEMBARAN PENYIASATAN 1

Tajuk :Kestabilan objek

Arahan 1 : Saya menerima dan
1. Bina 3 model yang berbeza ketinggian dengan mempersembahkan
menggunakan manila kad/kertas A4 seperti rajah di maklumat dalam bentuk:
bawah. (tandakan √ pada yang
bahagian yang
Model A Model B Model C berkenaan)

2. Tegakkan 3 model tersebut di atas meja dan tiup model mengumpul
tersebut serentak. pelbagai data melalui
pemerhatian untuk
3. Perhatikan model yang manakah tumbang dahulu dan membuat pernyataan
catatkan dalam jadual di bawah. tentang maksudnya.

Model A B C mengesan pola atau
Masa yang diambil corak yang terdapat
oleh model untuk berdasarkan maklumat
tumbang yang diperoleh.

Perbincangan: menyatakan
hubungan di antara
maklumat

membuat
kesimpulan berdasarkan
data yang dikumpulkan.

membuat
ekstrapolasi berdasarkan
data yang dikumpulkan.

a) Apakah tujuan penyiasatan ini dijalankan?
___________________________________________________
___________________________________________________

b) Apakah corak perubahan masa yang diambil oleh
model untuk tumbang?
___________________________________________________
___________________________________________________

c) Nyatakan hubungan antara ketinggian objek dengan
masa yang diambil oleh model untuk tumbang?
___________________________________________________
___________________________________________________

d) Apakah kesimpulan daripada penyiasatan ini?
___________________________________________________
___________________________________________________

77

- LEMBARAN PENYIASATAN 2

Tajuk :Kestabilan objek

Saya menerima dan Arahan 1 :
mempersembahkan 1. Bina 3 model yang mempunyai luas tapak yang
maklumat dalam bentuk: berbeza dengan menggunakan manila kad/kertas A4
(tandakan √ pada yang seperti rajah di bawah.
bahagian yang
berkenaan)

mengumpul Model A Model B Model C
pelbagai data melalui
pemerhatian untuk 2. Tegakkan 3 model tersebut di atas meja dan tiup model
membuat pernyataan tersebut serentak.
tentang maksudnya.
3. Perhatikan model yang manakah tumbang dahulu dan
mengesan pola atau catatkan dalam jadual di bawah.
corak yang terdapat
berdasarkan maklumat
yang diperoleh.

menyatakan Model A B C
hubungan di antara Masa yang diambil
maklumat oleh model untuk
tumbang
membuat
kesimpulan berdasarkan Perbincangan:
data yang dikumpulkan.

membuat
ekstrapolasi berdasarkan
data yang dikumpulkan.

e) Apakah tujuan penyiasatan ini dijalankan?
___________________________________________________
___________________________________________________

f) Apakah corak perubahan masa yang diambil oleh
model untuk tumbang?
___________________________________________________
___________________________________________________

g) Nyatakan hubungan antara ketinggian objek dengan
masa yang diambil oleh model untuk tumbang?
___________________________________________________
___________________________________________________

h) Apakah kesimpulan daripada penyiasatan ini?
___________________________________________________
___________________________________________________

78

CADANGAN PENGAJARAN DAN PEMBELAJARAN

CONTOH 2 Standard Kandungan
Tema/Tajuk : Elektrik 7.2 Litar elektrik lengkap

Masa : 60 minit Standard Pembelajaran
7.2.8 Membandingkan dan
Standard membezakan kecerahan
Pembelajaran : 7.2.8 mentol dalam litar bersiri
dan litar selari

Objektif Di akhir pembelajaran murid dapat:
Pembelajaran : 1. Menyatakan perbezaan kecerahan mentol dalam

litar bersiri dan litar selari.

2. Menyatakan pernyataan berdasarkan maklumat
yang dikumpulkan.

Aktiviti :
1. Guru menunjukkan contoh litar elektrik (bersiri dan selari)
2. Murid dibahagikan kepada beberapa kumpulan.
3. Setiap kumpulan diberikan bahan iaitu 6 biji mentol, 6 pemegang

mentol, 6 biji sel kering, wayar dan 6 suis
(Nota : Guru menyatakan kepada murid tentang litar lengkap.)
4. Murid dikehendaki melakar litar yang akan dibina.
5. Setiap kumpulan dikehendaki membina litar bersiri dan litar selari
berpandukan lakaran yang mereka bina .
Contoh lakaran

Litar selari Litar bersiri

79

5. Murid merekod hasil penyiasatan yang telah dijalankan .

Jenis litar Kecerahan Mentol
Litar Bersiri
Litar Selari

6. Murid membandingkan kecerahan mentol kedua-dua litar.
7. Murid membuat kesimpulan berdasarkan hasil penyiasatan mereka.
8 Murid melengkapkan lembaran penyiasatan dan lembaran Kerja yang diberikan.
9. Guru bersoal jawab dengan murid.

i) daripada data yang kamu kumpulkan, apakah yang boleh kamu katakan?

EMK : kreativiti dan inovasi
Bahan Bantu Belajar : sel kering, suis, mentol, wayar, pemegang mentol
Penilaian PdP : lembaran penyiasatan dan lembaran kerja.

80

LEMBARAN PENYIASATAN

Tajuk :Litar Bersiri dan Litar Selari

Arahan 1 :

1. Lakarkan litar bersiri dan litar selari dengan

menggunakan simbol.

Litar Bersiri Litar Selari Saya menerima dan
mempersembahkan
2. Bina litar bersiri dan litar selari berdasarkan lakaran di maklumat dalam bentuk:
atas. (tandakan √ pada yang
bahagian yang
3. Uji setiap litar yang telah dibina untuk memastikan berkenaan)
semua mentol menyala.
mengumpul
4. Rekodkan hasil penyiasatan yang telah dijalankan di pelbagai data melalui
dalam jadual di bawah. pemerhatian untuk
membuat pernyataan
tentang maksudnya.

mengesan pola atau
corak yang terdapat
berdasarkan maklumat
yang diperoleh.

menyatakan
hubungan di antara
maklumat

membuat
kesimpulan berdasarkan
data yang dikumpulkan.

membuat
ekstrapolasi berdasarkan
data yang dikumpulkan.

Jenis litar Kecerahan Mentol
Litar Bersiri
Litar Selari

Perbincangan:

5. Litar manakah yang menghasilkan nyalaan yang
terang?
__________________________________________________

6. Apakah kesimpulan yang boleh dibuat berdasarkan
hasil penyiasatan?
__________________________________________________

81



%$%9



0(1DEFINISI SECARA



OPERASI



KEMAHIRAN PROSES MENDEFINISI SECARA OPERASI
SAINS

Memberi taksiran tentang sesuatu konsep dengan menyatakan perkara yang
dilakukan dan diperhatikan.

PETUNJUK
 Mentakrif istilah dalam konteks pengalaman sendiri
 Membuat pernyataan apa yang dilakukandanapa yang diperhatikan

CADANGAN PENGAJARAN DAN PEMBELAJARAN

CONTOH 1 Standard Kandungan
Tema/Tajuk : Teknologi 12.1
Kestabilandankekuatanses
Masa : 60 minit uatuobjekdanbinaan

Standard Standard Pembelajaran
Pembelajaran : 12.1.2 12.1.2 Mengeksperimen
untuk menentukan faktor
Objektif Di akhir pembelajaran murid dapat: yang mempengaruhi
kestabilan objek iaitu luas
Pembelajaran : 1. Mengenal pasti faktor yang tapak dan ketinggian

mempengaruhi kestabilan objek.

2. Mendefinisi secara operasi tentang

kestabilan.

Aktiviti1 :

1. Murid menyediakan peralatan eksperimen seperti

rajah di bawah.

model daripada
polisterina

 kadbod

2. Guru meminta murid mencondongkan kadbod
dengan perlahan-lahan dan membuat pemerhatian.

85

3. Guru membimbing murid untuk mendefinisi secara operasi.
i) Mengapakah model Z tumbang dahulu, kemudian diikuti dengan model
Y?
ii) Mengapakah model X paling lambat tumbang?
iii) Apakah kesimpulan dari penyiasatan ini?

Aktiviti 2:

1. Murid menyediakan peralatan eksperimen sperti rajah di bawah.

X YZ

2. Guru meminta murd mencondongkan kadbod dengan perlahan-lahan dan
membuat pemerhatian.

3. Guru membimbing murid untuk mendefinisi secara operasi.
i) Mengapakah model Y tumbang dahulu, diikuti dengan model Z?
ii) Mengapakah model X paling akhir tumbang?
iii) Apakah kesimpulan dari penyiasatan ini?

4. Guru membimbing murid untuk mendefinisi secara operasi tentang kestabilan.
i) Apakah yang kamu lakukan pada model tersebut?
ii) Apakah yang kamu perhatikan selepas kamu condongkan kadbod?

EMK : kreatif dan inovasi, keusahawanan
Bahan Bantu Belajar : kadbod, model
Penilaian P&P : lembaran kerja

86

CADANGAN PENGAJARAN DAN PEMBELAJARAN Standard Kandungan
6.1 Cahayabergeraklurus
CONTOH 2
Tema/Tajuk : Sifat Cahaya Standard Pembelajaran
6.1.1 Menyatakan cahaya
Masa : 60 minit bergerak lurus dengan
menjalankan aktiviti
Standard
Pembelajaran : 6.1.1

Objektif Di akhir pembelajaran murid dapat:
Pembelajaran : 1. Menyatakan cahaya bergerak lurus

2.Mendefinisi secara operasi cahaya

bergerak lurus

Aktiviti :
1. Bilik sains/kelas disediakan dalam keadaan gelap.

2. Guru menghidupkan lampu suluh dan menghalakan
ke dinding.
i) Apa yang kamu perhatikan?

3. Guru menghalang cahaya lampu suluh tersebut
menggunakan kadbod.
i) Sekarang apa yang kamu perhatikan?
ii) Kenapa cahaya tidak kelihatan?

4. Murid dibahagikan kepada kumpulan kecil . Setiap
kumpulan diberikan bahan.

5. Murid menjalankan penyiasatan untuk
memerhatikan sifat cahaya bergerak lurus dalam
kumpulan masing-masing mengikut arahan
lembaran penyiasatan.

6. Selepas penyiasatan guru mengemukakan soalan
untuk membimbing murid mendefinisi secara
operasi.
i)Pada aktiviti 1 kenapa cahaya kelihatan?
Contoh jawapan murid: Sebab cahaya melalui
lubang kadbod yang disusun dalam garisan lurus.

87

ii) Pada aktiviti 2 kenapa cahaya tidak kelihatan?
Contoh jawapan murid: Sebab cahaya tidak dapat melalui
lubang kadbod yang tidak disusun dalam garisan lurus.

iii) Apakah sifat cahaya yang ditunjukkan dalam penyiasatan
itu?

Contoh jawapan murid: cahaya bergerak lurus
iv) Apakah yang kamu lakukan?
v) Alah yang kamu perhatikan pada cahaya selepas lampu suluh dihidupkan?
vi) Berikan definisi secara operasi tentang sifat cahaya yang disiasat?

Contoh jawapan murid:.
Definisi secara operasi bagi cahaya bergerak lurus adalah apabila
cahaya dilalukan pada lubang kadbod yang disusun pada satu garisan
lurus, cahaya akan kelihatan pada skrin manakala bagi cahaya yang
tidak dilalukan pada lubang kadbod yang tidak disusun pada satu garisan
lurus, cahaya tidak akan kelihatan pada skrin.

EMK : kreativiti dan inovasi
Bahan Bantu Belajar : kadbod, lampu suluh
Penilaian P&P : lembaran kerja, lembaran penyiasatan

88

LEMBARAN PENYIASATAN

Tajuk :Cahaya bergerak lurus

Radas/bahan :Kadbod berlubang, lampu suluh, plastisin

dan skrin

Arahan :

1. Susun kadbod dengan selari dan mengadap skrin Saya dapat mendefinisi
secara operasi dengan:
seperti di dalam gambarajah di bawah. (tandakan √ pada yang
bahagian yang
berkenaan)

mentakrif istilah
dalam konteks
pengalaman sendiri.

membuat
pernyataan apa yang
dilakukan dan apa yang
diperhatikan.

2. Lampu dihidupkan dan perhatikan skrin.
3. Ulang langkah 1 dan 2 dengan mengalihkan salah satu

kadbod ke sebelah kiri atau kanan seperti gambarajah
di bawah.

89

LEMBARAN KERJA

Tajuk :Cahaya bergerak lurus

Arahan : Jawab semua soalan berikut.

Saya dapat mendefinisi Muthu telah menjalankan satu penyiasatan tentang sifat
secara operasi dengan: cahaya dengan menggunakan tiub lurus dan tiub bengkok
(tandakan √ pada yang seperti dalam gambar rajah di bawah.
bahagian yang
berkenaan)

mentakrif istilah
dalam konteks
pengalaman sendiri.

membuat
pernyataan apa yang
dilakukan dan apa yang
diperhatikan.

Hasil penyiasatan adalah seperti berikut;
Situasi A: Muthu tidak dapat melihat cahaya lilin melalui tiub.
Situasi B : Muthu dapat melihat cahaya lilin melalui tiub.

1. Berikan satu sebab berdasarkan hasil penyiasatan di atas ?
_______________________________________________________

2. Berikan definisi secara operasi bagi sifat cahaya yang dikaji.
_______________________________________________________
_______________________________________________________
_______________________________________________________

90