คู่มือการทำงานกับปั้นจั่นชนิดเคลื่อนที่

คมู่ ือการทางานกับ

ป้ ันจ่ันชนดิ เคลื่อนท่ี
(Mobile Crane)



วันท่เี ร่มิ ใช้ วันทป่ี รบั ปรุง แก้ไขครงั้ ท่ี
ORIG. DATE REV. DEAT REVISION NO.
16 พ.ค 2565
- -

จดั ทำโดย ทบทวนโดย อนุมตั ิโดย

(นางสาวเบญญารัตน์ แซ่โซง้ ) (นายธวัชชยั สตุ าลงั กา) (นางสดุ ชีวี โพธ์ทิ อง)
จป.วิชาชพี วิศวกรโครงการ หนุ้ ส่วนผ้จุ ัดการ



คำนำ

คู่มือการทำงานปั้นจั่นชนิดเคลื่อนที่ (Mobile Crane) จัดทำขึ้นตาม
เจตนารมณ์ของกฎกระทรวงเรื่อง กำหนดมาตรฐานในการบริหาร จัดการ และ
ดำเนินการด้านความปลอดภัย อาชีวอนามัย และสภาพแวดล้อมในการทำงานเกี่ยวกับ
เครื่องจักร ป้นั จนั่ และหมอ้ น้ำ พ.ศ. 2564 มีวัตถุประสงค์เพ่ือใหผ้ ู้ปฏบิ ัตงิ านและลกู จา้ ง
ใช้เป็นแนวทางในการปฏิบัตงิ าน และเป็นเครือ่ งมือสำคญั สำหรับผบู้ รหิ ารในการบริหาร
จดั การความปลอดภัยในการทำงานกับป้ันจัน่ ชนิดเคล่ือนท่ี

ดังนั้น ห้างหุ้นส่วนจำกัด เอสดับเบิ้ลยูพี อินเตอร์เทรด จึงได้จัดทำคู่มือนี้ขึ้น
เน้ือหาในคมู่ ือฉบบั น้ีประกอบด้วยความรเู้ บื้องต้น แนวปฏบิ ตั สิ ำคญั เกี่ยวกับการทดสอบ
การใช้งาน ที่สามารถช่วยลดความเสี่ยงต่ออันตรายและอุบัติเหตุต่างๆ ลดปัญหาการ
ประสบอันตรายหรือเจ็บป่วยจากการทำงานของผู้ปฏบิ ัติงาน ลูกจ้าง และผู้ที่เกี่ยวข้อง
หากนำไปปฏิบัติอย่างจริงจังจะก่อให้เกิดประโยชน์สูงสุด สร้างความมั่นคงปลอดภัย
และความเชื่อมั่นให้แก่ผู้ปฏิบัติงาน ลูกจ้าง และชุมชนโดยรอบ เป็นการเสริมสร้าง
ภาพลักษณ์ที่ดดี ้านความรบั ผิดชอบขององคก์ รท่ีมีตอ่ ผปู้ ฏิบตั ิงาน และสงั คม

สารบญั หนา้

หวั ข้อ 1
3
คำจำกดั ความ 4
ความรูเ้ บื้องต้นเก่ียวกับปนั้ จน่ั 8
11
• ปนั้ จั่นชนดิ อยูก่ บั ที่ 12
• ปัน้ จัน่ ชนิดเคลื่อนที่ 13
ความรู้เบอ้ื งตน้ เมอื่ ตอ้ งปฏิบตั ิงานกับปนั้ จน่ั ชนดิ เคลือ่ นท่ี 14
• ส่วนประกอบรถบรรทุกตดิ เครน 16
• ความรู้เบ้อื งต้นผู้ทใี่ ชง้ านควรทราบ 18
• ตรวจ ปจ.2 19
• เม่อื ใช้ปั้นจั่น ตอ้ งปฏบิ ัติดังนี้ 23
• หลกั การใช้อุปกรณ์ทใ่ี ช้กับรถบรรทกุ ติดเครน 24
• การเลือกใช้และการตรวจสอบอุปกรณย์ ก
สาเหตุของอบุ ตั ิเหตุ 26
• ขัน้ ตอนการทำงานกับรถบรรทุกตดิ เครนให้ 30
32
ปลอดภัย 32
ผปู้ ฏบิ ัติงานเกยี่ วกับปั้นจ่นั ตอ้ งมคี ณุ สมบัติดงั นี้ 33

• การให้สัญญาณมือ
หลกั ในการดูแลบำรงุ รักษาเครื่องมือ-อุปกรณ์

• หลกั ในการดูแลบำรุงรักษาเครือ่ งมอื -อปุ กรณ์
• วิธีการดูแลรกั ษารถบรรทกุ ตดิ เครน

S.W.P. INTERTRADE LIMITED PARTNERSHIP 1

คำจำกดั ความ

กฎกระทรวง กำหนดมาตรฐานในการบริหาร จัดการ และ
ดำเนินการด้านความปลอดภัย อาชีวอนามัย และสภาพแวดล้อมในการ
ทำงานเกี่ยวกับเครื่องจักร ปั้นจั่น และหม้อน้ำ พ.ศ. 2564 ได้ให้คำจำกัด
ความท่เี กย่ี วขอ้ งกบั ป้ันจัน่ ไวด้ งั น้ี

“ปนั้ จ่นั ” หมายความว่า เคร่ืองจักรทใ่ี ชย้ กส่งิ ของข้ึนลงตามแนวด่ิง
และเคล่ือนย้ายสง่ิ ของเหล่านนั้ ในลักษณะแขวนลอยไปตามแนวราบ

“ปั้นจั่นชนิดอยู่กับที่” หมายความว่า ปั้นจั่นที่ประกอบด้วย
อุปกรณ์ควบคุมและเครื่องตน้ กำลังอยูใ่ นตัว ซึ่งติดตั้งอยู่บนหอสูง ขาตั้ง หรือ
บนล้อเล่ือน

“ปั้นจั่นชนิดเคลื่อนที่” หมายความว่า ปั้นจั่นที่ประกอบด้วย
อุปกรณ์ควบคุม และเครื่องต้นกำลังอยู่ในตัว ซึ่งติดต้ังอยู่บนยานพาหนะที่
ขบั เคล่อื นได้

“ลวดสลิง” หมายความว่า เชือกที่ทำด้วยเส้นลวดหลายเส้นที่ตี
เกลยี วหรือพนั กนั รอบแกนช้ันเดียวหรอื หลายชน้ั

“ค่าความปลอดภัย” หมายความว่า อตั ราส่วนระหว่างแรงดึงที่รับ
ไดส้ ูงสดุ ต่อแรงดงึ ทอ่ี นุญาตให้ใชง้ านไดอ้ ย่างปลอดภยั

“ผู้บังคับปั้นจั่น” หมายความว่า บุคคลซึ่งทำหน้าที่บังคับการ
ทำงานของป้ันจ่นั ให้ทำงานตามความตอ้ งการ

S.W.P. INTERTRADE LIMITED PARTNERSHIP 2

“ผู้ให้สัญญาณแก่ผู้บังคับปั้นจั่น” หมายความว่า บุคคลซึ่งทำ
หนา้ ทใ่ี ช้สญั ญาณมือหรือสัญญาณส่ือสารชนิดอนื่ กบั ผบู้ งั คับปน้ั จน่ั

“ผู้ยึดเกาะวัสดุ” หมายความว่า บุคคลซึ่งทำหน้ำที่ผูก มัด หรือ
เกย่ี ววสั ดุท่ีใชป้ น้ั จ่ันยก

“ผู้ควบคุมการใช้ปั้นจั่น” หมายความว่า บุคคลซึ่งทำหน้าท่ี
ควบคุมการใช้ หรือสั่งการให้ผู้บังคับปั้นจั่นปฏิบัติตาม ตลอดจนพิจารณา
น้ำหนกั ท่จี ะทำการยกและจดั ทำแผนการยก

S.W.P. INTERTRADE LIMITED PARTNERSHIP 3

ความรเู้ บอื้ งต้นเกยี่ วกับ ป้ ันจนั่

“ปนั้ จน่ั ” หมายความว่า เครอ่ื งจักรท่ีใชย้ กสงิ่ ของข้ึนลงตามแนวด่ิง
และเคล่ือนย้ายสง่ิ ของเหล่านนั้ ในลกั ษณะแขวนลอยไปตามแนวราบ สามารถ
แบ่งได้เปน็ 2 ชนดิ คือ

1. ป้นั จ่นั ชนดิ อยกู่ บั ท่ี (Stationary Cranes) หรอื เรยี กว่า ปจ.1
หมายถึง ปั้นจั่นที่ประกอบด้วยอุปกรณ์ควบคุมและเครื่องต้นกำลัง
อยใู่ นตวั ซึง่ ตดิ ตั้งอยู่บนหอสูง ขาตั้ง หรอื บนล้อเลือ่ น

2. ปน้ั จน่ั ชนดิ เคลื่อนท่ี (Mobile Crane) หรือเรียกว่า ปจ.2
หมายถึง ปั้นจ่นั ท่ีประกอบด้วยอปุ กรณค์ วบคุม และเครอื่ งต้นกำลัง
อยู่ในตวั ซง่ึ ตดิ ต้ังอยบู่ นยานพาหนะท่ขี บั เคล่ือนได้

“แล้วทีค่ นชอบพูดกนั วา่ รถเฮ๊ียบ รถเครน ล่ะ
คืออะไรเน่ยี เปน็ ปัน้ จนั่ รึปา่ วนะ?”

รถเฮี๊ยบ หรือ รถเครน คือ ปั้นจั่นขนิดเคลื่อนท่ี
ครับ เป็นการนำรถบรรทกุ ธรรมดา มาติดเครื่องทุ่นแรง น่ัน
ก็คือ ปั้นจั่น นั่นเองครับ ( คนส่วนใหญ่มักเรียกว่า เครน
เนอ่ื งจากเครนเปน็ คำทับศัพท์ ภาษาไทยคือ ปน้ั จ่ัน )

ที่เรามักเรยี ก รถบรรทกุ ตดิ เครน กันวา่ รถเฮี๊ยบ เพราะยห่ี อ้ เฮยี๊ บ เข้ามาเป็นรายแรกของ
ไทย ทำให้คนใชง้ านเรียกติดปากกนั วา่ รถเฮย๊ี บ

S.W.P. INTERTRADE LIMITED PARTNERSHIP 4

ป้นั จั่นชนิดอยูก่ บั ท่ี (Stationary Cranes)

ปนั้ จน่ั เหนอื ศีรษะแบบคานเด่ียว
Overhead Cranes (Single Girder)

ปนั้ จ่ันเหนือศีรษะแขวนวง่ิ ใต้ราง
Low-Head Crane (Single girder Suspensive Crane)

S.W.P. INTERTRADE LIMITED PARTNERSHIP 5

ปนั้ จั่นเหนอื ศีรษะแบบคานคู่
Overhead Cranes (Double Girder)

ป้ันจั่นขาสูง
(Gantry Crane)

S.W.P. INTERTRADE LIMITED PARTNERSHIP 6

ปัน้ จน่ั ขาสูงแบบผสม
(Semi Gantry Crane)

ปน้ั จัน่ วง่ิ รางเดีย่ ว
(Monorail Crane)

S.W.P. INTERTRADE LIMITED PARTNERSHIP 7

ปนั้ จน่ั ต้ังเสาย่นื แขนหมุน
(Pillar Jib Crane)

ปั้นจนั่ ติดผนังยื่นแขนหมุน
(Wall Jib Crane)

S.W.P. INTERTRADE LIMITED PARTNERSHIP 8

ป้นั จั่นชนดิ เคล่อื นที่ (Mobile Cranes)

ป้นั จน่ั 4 ลอ้
(Rough Terrain Crane)

ปน้ั จนั่ 4 ล้อ
(Rough Terrain Crane)

S.W.P. INTERTRADE LIMITED PARTNERSHIP 9

ปน้ั จัน่ ตดิ รถบรรทกุ
Truck Loder Crane

ปนั้ จั่นตดิ เรอื
(Ship Crane)

S.W.P. INTERTRADE LIMITED PARTNERSHIP 10

ปั้นจ่ันตดิ รถบรรทุกขนาดใหญ่
(All Terrain Crain)

ป้นั จ่ันตนี ตะขาบ
(Crawler Crane)

S.W.P. INTERTRADE LIMITED PARTNERSHIP 11

ความรเู้ บอื้ งตน้ เมอ่ื ตอ้ งปฏบิ ตั งิ าน

กบั ป้ ันจนั่ ชนดิ เคลอ่ื นท่ี

(Mobile Crane) ประเภทตดิ รถบรรทกุ

“รถบรรทกุ ติดเครน” หรือ “รถเครน” หรือ “รถเฮย๊ี บ”

สามารถทำงานได้ 2 ประเภท
1. บรรทุกขนย้าย ต้ังแต่ชิน้ งาน วัสดอุ ปุ กรณ์ เครื่องจักร ไป
จนถงึ ตู้คอนเทนเนอร์ และเครนราง
2. ยกของ ไดต้ ั้งแตย่ กของข้ึน ยกของลง และชว่ ยติดตง้ั งาน

รถบรรทุกติดเครนสามารยกน้ำหนักได้ไม่เกิน 5 ตัน แต่การยก
จริงสามารถยกได้เพียง 3.5 ตัน แต่เมื่อเทียบกับน้ำหนักของเครน
แล้วรถบรรทุกติดเครนมปี ระสิทธภิ าพในการยกนำ้ หนกั ได้สงู

ขนาดทัว่ ไปของรถบรรทุกตดิ เครนที่สามารถพบเหน็ ได้แก่

รถบรรทกุ ตดิ เครน รถบรรทุกตดิ เครน รถบรรทุกตดิ เครน

3 ตัน 5 ตนั กระเช้าสงู

(มตี ง้ั แต่ 6-12 ล้อ) 18 เมตร

S.W.P. INTERTRADE LIMITED PARTNERSHIP 12

สว่ นประกอบรถบรรทกุ ติดเครน

สวดสลงิ (Wire Rope)
เชือกซ่ึงมีเสน้ ใยทำดว้ ยโลหะหลำยๆกลุ่มพันกนั และมีแกน
มว้ นสำยลสิงทำหน้ำท่รี กั ษำรูปทรงของเชอื กลวดสลิง

แขนบมู (Boom)

ทำจำกเหล็กเหนียวสำมำรถรับแรงดึงไดส้ ูง กำรยืดและ
หดของแขนจะถกู ควบคุมโดยวำลว์

กวำ้ น (Winch)

จุดรวมของลวดสลงิ ภำยในมีร่อง เพื่อป้องกัน
สำยสลงิ หลดุ จำกตำแหน่งกวำ้ น

คนั โยกควบคุม (levers) แท่นหมุน (Slewing Ring)

ควบคุมกำรทำงำนและสญั ญำณเสียง

รอกยดึ (Hook Block)

ใชใ้ นกำรเคลอ่ื นยำ้ ย
ส่งิ ของใหส้ ะดวกข้ นึ

หวั เกง๋ (Cab)

ตวั รถบรรทุก

ขำยนั พ้ นื (Pad) ระบบพยุง (Crane Support)

ช่ ว ย ส ร้ำ ง ค ว ำ ม ช่วย กร ะจำ ย แร ง ป้ อ ง กันแร ง กด แล ะ แร ง บิ ด ที่
เสถียรภำพขณะ มำกเกินทจ่ี ะกระทำกบั ตวั รถบรรทกุ
กำลงั ยกของ
คำนคำ้ ยนั (Outrigger beams)

รองรบั น้ำหนักจำกกำรยก

S.W.P. INTERTRADE LIMITED PARTNERSHIP 13

ความรเู้ บอื้ งต้น 1 ผู้ควบคุมเครนหรือ

ท่ี ปั้นจั่นต้องมีความรู้ในการ
ควรทราบ ควบคุมกฎความปลอดภัย
และสัญญาณมือที่ใช้ในการ

3กอ่ นเปดิ สวติ ช์ใหญ่ควบคมุ เคล่อื นย้ายวสั ดุ

การทำงาน ควรตรวจปุ่มควบคุม 2ผคู้ วบคุมเครน หรือ ปั้นจัน่
การทำงานว่าอยู่ในตำแหน่งปิด
จากนั้นจึงเปิดสวิตช์ใหญ่ แล้วทดสอบ ต้องมีสุขภาพแข็งแรงไม่เจ็บป่วย
ระบบการทำงานต่างๆ เช่น การ ขณะปฏิบัติงาน ต้องสวมชุด
เคลื่อนที่เดินหน้า-ถอยหลัง ขึ้น-ลง ปฏิบัติงานที่รัดกุม ใส่อุปกรณ์
เบรก สัญญาณ เสยี ง และแสง เป็นต้น คุ้มครองความปลอดภัยส่วน

บุคคลตามความเหมาะสม

4 ผู้ควบคุมการเคลื่อนย้ายวัสดุ 5 ผูค้ วบคุมเครนจะต้อง

ซึ่งอยู่ข้างล่างจะต้องรู้จักวิธีการส่ง ไม่ยกของ ที่มีน้ำหนักเกินท่ี
สัญญาณมือที่ใช้ในการเคลื่อนย้าย เครื่องจักร สามารถยกได้ตาม
อยา่ งถูกต้อง และต้องสวมใส่อปุ กรณ์
คุ้มครองความปลอดภัยส่วนบุคคล มาตรฐานทกี่ ำหนดไว้
เช่น หมวกนริ ภัย รองเทา้ นิรภัย และถุง
มอื หนัง เปน็ ตน้ 6การเร่มิ ยกข้ึนครั้งแรก

7กรณีท่ีใช้เครนหรอื ปนั้ จ่นั ชนดิ ควรดำเนินการอย่างช้าๆ และ
ยกขึ้นเพียง เล็ กน ้ อ ย เพื่อ
เคลื่อนที่ก่อนยกเคลื่อนย้ายวัสดุต้อง
ใช้ตีนช้าง (Pad) ยันกับพื้นที่ ตรวจสอบความสมดุลและ
มัน่ คงแขง็ แรงใหเ้ รียบร้อย ความสามารถในการยก กรณีท่ี
วัสดุที่ยกหนักใกล้เคียงกับพิกัด
กำหนดควรทดสอบการทำงาน
ของเบรกดว้ ย

รถบรรทกุ ตดิ เครน ถอื เป็นปั้นจนั่ ชนิดเคลอ่ื นท่ี หรอื ปจ.2 ซึ่งกฎหมายได้ระบใุ ห้มกี ารตรวจสอบ

S.W.P. INTERTRADE LIMITED PARTNERSHIP 14

ตรวจ ปจ.2

คอื อะไร? ใครตรวจ?

ปั้นจน่ั ทใี่ ชใ้ นการกอ่ สร้าง ปั้นจนั่ ที่ใชใ้ นงานอนื่ ๆ

พิกัดความปลอดภัยที่ผู้ผลิตกำหนด พกิ ดั ความปลอดภัยทผี่ ผู้ ลติ กำหนด 1-3
ไม่เกิน 3 ตนั ตอ้ งทดสอบทกุ 6 เดือน ตัน ต้องทดสอบทุกปี แต่ถ้ามากกว่า 3
แต่ถา้ มากกวา่ 3 ตนั ให้ทดสอบทกุ 3 ตันขึ้นไป ไม่เกิน 50 ตัน ต้องทดสอบ
เดือน ทุก 6 เดือน หรือถ้ามากกวา่ 50 ตันขึน้

ไปให้ทดสอบตามวาระทุก 3 เดือน

ขนั้ ตอนการตรวจ ปจ.2
• ตรวจสอบสภาพโครงสร้างหลัก รอยเชื่อมต่างๆ สภาพน็อต

และการคลายตัว

• ตรวจสอบกำลังเครน ระบบต่างๆ เช่น ระบบเชื้อเพลิง ระบบ

หล่อล่นื ระบบควบคมุ ไฟฟ้า ระบบมอเตอร์ ฯลฯ

• ตรวจสอบการเคลื่อนที่ของปั้นจั่น และการทำงานของชุด
ควบคมุ พกิ ัด

• ตรวจสอบสัญญาณเสียงแจ้งเตือนต่างๆ รวมถึงสัญญาณไฟ

ด้วย ระบบเสยี งตอ้ งได้ยินชดั เจน

S.W.P. INTERTRADE LIMITED PARTNERSHIP 15

• ตรวจสอบม้วนรอก สลิงเครน ตรวจสอบเส้นผ่าศูนย์กลางสลงิ

โซ่ ตรวจสอบสภาพการสกึ หรอ

• ทดสอบพิกัดการยก โดยการใชน้ ้ำหนกั จรงิ เพื่อทดสอบการยก

อย่างปลอดภัย
(ก) ปั้นจ่ันใหม่
1. ขนาดไม่เกิน 20 ตัน ให้ทดสอบการรับ
น้ำหนักที่ 1 เท่า แต่ไม่เกิน 1.25 เท่าของพิกัดยกอย่าง
ปลอดภัย
2. ขนาดมากกว่า 20 ตัน แต่ไมเ่ กิน 50 ตัน ให้
ทดสอบการรบั น้ำหนกั เพมิ่ ข้ึนอีก 5 ตนั จากขนาดพิกัดยก
อย่างปลอดภยั

(ข) ป้ันจ่ันท่ีใชง้ านแล้ว
ให้ทดสอบการรับน้ำหนักที่ 1.25 เท่าของ

น้ำหนักที่ใช้งานจริงสูงสุดแต่ไม่เกินพิกัดยกอย่าง
ปลอดภยั ตามทผ่ี ้ผู ลิตกำหนด

ดำเนนิ การตรวจสอบโดย

วิศวกรวิชาชพี
หรอื วิศวกรเครอื่ งกล

เทา่ นั้น

S.W.P. INTERTRADE LIMITED PARTNERSHIP 16

เมอื่ ใชป้ ้ ันจ่ัน ต้องปฏบิ ัติดงั นี้

อา้ งอิงตาม กฎกระทรวง กาหนดมาตรฐานในการบริหาร จดั การ และดาเนินการดา้ นความปลอดภยั
อาชีวอนามยั และสภาพแวดลอ้ มในการทางานเก่ียวกบั เคร่ืองจกั ร ป้ันจนั่ และหมอ้ น้า พ.ศ. 2564

ขอ้ 60 ในการทำงานเกี่ยวกบั ป้ันจ่นั ทใ่ี ชเ้ คร่ืองยนต์ ตอ้ งปฏบิ ัติ ดงั ตอ่ ไปนี้
• มที ีค่ รอบปดิ หรือฉนวนหมุ้ ท่อไอเสยี

• มีถังเก็บเช้ือเพลิงและท่อส่งเช้ือเพลิงติดตั้งอยู่ในลักษณะที่จะไม่เกิด
อนั ตรายเมอื่ เช้อื เพลงิ หก ลน้ หรือรวั่ ออกมา

• มมี าตรการในการเก็บและเคล่ือนย้ายเชือ้ เพลิงสำรองด้วยความปลอดภยั

S.W.P. INTERTRADE LIMITED PARTNERSHIP 17

ข้อ 61 ต้องเคลื่อนย้ายวัตถุไวไฟออกจากบริเวณท่ีใช้ปั้นจ่ัน เว้นแต่กรณที ่ี
ไมส่ ามารถ เคล่อื นยา้ ยได้ ต้องจัดให้มมี าตรการป้องกนั อันตรายทเ่ี หมาะสม
ก่อนปฏบิ ัตงิ าน

ขอ้ 62 ไม่ใช้ป้ันจนั่ ท่ชี ำรุดเสียหายหรอื อยู่ในสภาพทีไ่ มป่ ลอดภยั
ข้อ 63 ไม่ดดั แปลงหรอื แกไ้ ขส่วนหน่งึ สว่ นใดของปนั้ จน่ั ในส่วนที่เก่ียวข้อง
กับโครงสร้างที่มีผลต่อการรับน้ำหนัก หรือให้ผู้อื่นกระทำการเช่นว่าน้ัน
เวน้ แตม่ ีการคำนวณทางวิศวกรรมพร้อมกบั จัดใหม้ ีการทดสอบ และต้องมี
สำเนาเอกสารการทดสอบไว้ให้พนกั งานตรวจความปลอดภัยตรวจสอบได้
ข้อ 64 ต้องจัดให้มีสัญญาณสียงและแสงไฟเตือนภัยตลอดเวลาที่ปั้นจ่ัน
ทำงาน โดยตดิ ตงั้ ไวใ้ หเ้ หน็ และไดย้ นิ ชัดเจน

ข้อ 66 จัดทำเส้นแสดงเขตอันตราย เครื่องหมายแสดงเขตอันตราย หรือ
เครือ่ งกนั้ เขตอนั ตรายในเสน้ ทางทม่ี กี ารใช้ป้นั จัน่ เคลือ่ นยา้ ยสิ่งของ

S.W.P. INTERTRADE LIMITED PARTNERSHIP 18

หลกั การ ใชอ้ ปุ กรณ์ ขดี จำกดั

ทใ่ี ชก้ บั รถบรรทกุ ตดิ เครน

อุปกรณ์ชว่ ยยกทุกชนิด มีทั้งแบบผลิตมาตามมาตรฐาน และ ไม่
มมี าตรฐาน ผ้ใู ชง้ านจึงจำเปน็ ต้องเลอื กใช้อปุ กรณ์ชว่ ยยก ทผี่ ู้ผลิตได้บอก
ขีดความสามารถในการใช้งานสูงสุดไว้ ซึ่งบอกไว้เป็นแบบเอกสาร หรือที่
ตัวอุปกรณโ์ ดยตรง แตห่ ากเปน็ อปุ กรณ์ท่ีไม่มมี าตรฐานจะไม่สามารถทราบ
ได้เลยว่าขีดความสามารถสงู สุดใช้ไดเ้ ทา่ ใด จึงไมค่ วรนำมาใชง้ าน

การผูกมัดยึดเกาะ

ลักษณะการผูกมัดยึดเกาะอุปกรณ์ช่วยยกทุกชนิด ผู้ผลิตจะมี
ข้อแนะนำการใช้งานท่ีถกู วธิ ี ซึ่งวิธีการผูกมัดหรือยดึ เกาะต่างๆ มีผลทำให้
ความแข็งแรงของอุปกรณ์แต่ละชนิดลดลงหรือเพิ่มขึ้นได้ ดังนั้น ผู้ใช้งาน
ต้องศึกษาลักษณะการผูกมัดยึดเกาะให้เหมาะสมกับแต่ละหน้างาน โดย
อ้างอิงจากข้อแนะนำของผู้ผลิตอย่างเคร่งครัด เพราะอุปกรณ์บางชนิดมี
ความเสี่ยงสูงหากผูกมัดยึดเกาะผิดวิธี หรือ ปฏิบัตินอกเหนือจาก
ขอ้ แนะนำ

การยกเลิก

ตามมาตรฐานสากล มีการกำหนดวา่ อปุ กรณ์ช่วยยกแต่ละชนิดมี
เกณฑ์การยกเลิกการใช้งานเมื่ออปุกรณ์อยู่ในลักษณะสภาพใด ผู้ใช้งาน
จำเป็นตอ้ งศึกษาใหท้ ราบเพื่อทำการยกเลกิ หรือ จำหนา่ ยท้งิ ก่อนอุปกรณ์
ดังกลา่ วจะก่อให้เกดิ ความเสียหายในหนา้ งานจรงิ

S.W.P. INTERTRADE LIMITED PARTNERSHIP 19

การเลอื กใช้ และ
การตรวจสอบ

อุปกรณช์ ่วยยก

• ลวดสลิง

(Wire Rope)

วิธีกำรใชใ้ หป้ ลอดภยั วิธีกำรตรวจสอบ วธิ ีกำรเก็บรกั ษา

- มัน่ ใจวา่ ผา่ นการทดสอบ 1. ตรวจสอบเส้นลวด หากหนึง่ 1. ในการขนย้ายทใ่ี ชล้ วดสลงิ ควร
ได้รบั การรบั รองมาตรฐาน เกลยี วขาดต้ังแต่ 3 เส้นข้ึนไป กระทำอยา่ งระมัดระวัง หลกี เลีย่ ง
- ไม่ยกวสั ดุเกินทลี่ วดสลงิ จะ ในเกลยี วเดยี วกนั หรอื ขาด การไปสัมผสั ของมคี ม
รับได้ ตง้ั แต่ 6 เสน้ ขนึ้ ไปในหลาย 2. เก็บในสถานท่ีทส่ี ะอาดและแห้ง
- ใช้ลวดเส้นใหญ่ในกรณงี าน เกลียว ห้ามนำมาใช้ ปอ้ งกนั การเกิดสนมิ
ท่ีมีความเสย่ี งสูง 2. ขนาดลวดสลิงตอ้ งไม่เล็กลง 3. จัดเกบ็ สลงิ โดยใช้รอกท่ีมีขนาด
-ระวงั การหกั งอของลวดเมื่อ เกนิ ร้อยละ 5 ของ พอดกี บั ขนาดลวดสลงิ
หมุนถอยหลัง ขณะไม่ได้ยก เส้นผ่าศูนย์กลางเดมิ 4. ไมห่ ักมุมลวดสลิง เนือ่ งจากอาจ
วสั ดุ 3. ต้องไมม่ รี อยแตกหรือมเี ศษ ทำให้ลวดเสียหาย
- ห้ามใชล้ วดสลงิ ที่ชำรุด วาดฝุ งั อยภู่ ายใน 5. ทำความสะอาดอยู่เสมอโดยใช้
- หา้ มใช้ลวดสลงิ ฉดุ หรอื กลิ้ง 4. ไม่หงกิ งอขมวดเปน็ ปม หรือ นำ้ มนั ชว่ ยชะลา้ ง
วสั ดุน้ำหนักมาก ผดิ รูป 6. ใชจ้ าระบี
- หา้ มใช้ลวดสลงิ ลากจูง 5. ไม่โป่งออกจากกลุ่มเส้นลวด (Asphaltic) ชโลมลวดสลงิ เสมอ
6. ไม่เป็นสนิม ผุ กรอ่ น เพ่ือช่วยลดแรงเสยี ดทานระหวา่ ง
7. พบความผดิ ปกตขิ องปลอก เกลยี ว
ยำ้ หวั สลิง

S.W.P. INTERTRADE LIMITED PARTNERSHIP 20

• โซ่ยก

(Chain Sling)

วธิ ีกำรใชใ้ หป้ ลอดภยั วิธีกำรตรวจสอบ วิธีกำรเก็บรกั ษา

- ม่ันใจวา่ ผา่ นการทดสอบ 1. ตรวจสอบการยดื ของโซ่ ตอ้ ง เนื่องจากโซ่มีหลากหลายประเภท
ไดร้ ับการรับรองมาตรฐาน ไม่เกนิ 5% จากเดมิ แ ล ะ ม ี ว ั ส ด ุ ท ี ่ ใ ช ้ ใ น ก า ร ผ ล ิ ต ท่ี
- ไม่สกึ หรอ ชำรดุ หรอื มรี อย 2. ตรวจสอบรอยสกึ หรอต้องไม่ แตกต่างการเก็บรักษาควรเก็บใน
แยกออก เขา้ เนอ้ื โซ่ไม่เกิน 10% จากเดิม พื้นทีเหมาะสม ไม่ควรเก็บโซ่ใน
- ทราบถึงนำ้ หนกั ของวสั ดทุ ี่ 3. การตรวจสอบการตอ้ งไม่พบ พื้นที่ที่มีความชื้นและควรมีการ
จะยกและความสามารถสงู สุด - การบิดตวั ชโลมโซด่ ว้ ยนำ้ มันหล่อล่อื หรอื สาร
ของโซ่ - คดงอ ปอ้ งกันสนมิ ทกุ ครง้ั หลังจากการใช้
- ห้ามบิด พนั หรอื ขดโซ่ - รอยแตกร้าว งานตามค่มู อื ผ้ผู ลิตกำหนด เพื่อให้
- ห้ามยกใหเ้ กดิ แรงกระตุก - รอยเจาะลึกเขา้ เนื้อโซ่ โซจ่ ะไดม้ อี ายุการใช้งานท่ียาวนาน
- ห้ามเชอ่ื มโซ่ - รอยเว้า รอยถกู ทกุ ขน้ึ มีความปลอดภยั และเหมาะสม
- หา้ มโซถ่ ูกความรอ้ นสูง -รอยกดั กรอ่ นผวิ โซ่ ในการใชง้ านตอ่ ไป
- หา้ มยกวัสดุขณะหว่ งโซถ่ ูก 4. ต้องทำการตรวจสอบโซท่ ุก
ยึดแน่นจนเกินไปหรอื ขดตวั ขอ้
- ห้ามใชอ้ ุปกรณ์ทท่ี ำขนึ้ เอง

S.W.P. INTERTRADE LIMITED PARTNERSHIP 21

• สลิงผำ้ เสน้ ใยสงั เครำะห์

(Synthetic Sling)

วิธีกำรใชใ้ หป้ ลอดภยั วิธีกำรตรวจสอบ วิธีกำรเก็บรกั ษา

- มัน่ ใจวา่ ผ่านการทดสอบ 1. ตรวจพบรอยถลอกหรือ การเก็บรักษาควรเก็บในพื้นที
ได้รบั การรบั รองคา่ ความ ชำรดุ เกนิ 15% ของความหนา เหมาะสม ไม่ควรเก็บในพื้นที่ที่มี
ปลอดภยั ตามมาตรฐาน ให้ยกเลกิ การใช้งาน ความร้อนความชื้นและควรมีการ
- เลือกใชผ้ า้ ใยสงั เคราะหถ์ กู 2. ตรวจพบรอยถลอกหรอื ดูแลตรวจเช็คหลังจากใช้งานตาม
ประเภท ชำรุดทั้ง 2 ดา้ นและรวมกนั คู่มือผู้ผลิตกำหนด เพื่อให้สลิงผ้า
- หา้ มสัมผสั ความรอ้ น แล้วเกนิ 15% ของความหนา จะได้มีอายุการใช้งานที่ยาวนาน
- หา้ มยกใหเ้ กิดแรงกระตกุ ให้ยกเลิกการใชง้ าน ขึ้น มคี วามปลอดภัยและเหมาะสม
- ห้ามสมั ผสั สารเคมีที่อาจทำ 3. ตรวจพบรอยตะเข็บชำรดุ ถงึ ในการใชง้ านตอ่ ไป
ให้ผา้ ใยมีการเปลยี่ นแปลงจน 50% ของความยาวสลิง ให้
ไมส่ ามรถยกของได้ ยกเลิกการใชง้ าน
- ห้ามยกวสั ดนุ ำ้ หนกั เกนิ 4. ตรวจพบรอยตะเขบ็ ชำรดุ ถงึ
ความสามารถ 1/4 ของความกวา้ งสลิง ให้
- หา้ มใชผ้ า้ ใยสังเคราะหท์ ี่ ยกเลกิ การใช้งาน
หมดอายกุ ารใช้งานหรือชำรดุ 5.ตรวจพบรอยตะเข็บชำรดุ ถึง
1/4 ทสี่ ว่ นตอ่ ปลายห่วงสลิง ให้
ยกเลกิ การใช้งาน
7. ตรวจเชค็ อายุการใช้งาน
เสมอ(นบั จากวันท่ีผลติ )

S.W.P. INTERTRADE LIMITED PARTNERSHIP 22

• ตะขอ

(Load Hook)

วิธีกำรใชใ้ หป้ ลอดภยั วธิ ีกำรตรวจสอบ วธิ ีกำรเก็บรกั ษา

- มั่นใจวา่ ผา่ นการทดสอบ 1. ตรวจสอบสภาพตวั ตะขอ การเก็บรักษาควรเก็บในพื้นที
ไดร้ ับการรับรองค่าความ หมนุ ได้ 360 องศา ไมต่ ิดขัด เหมาะสม ไม่ควรเก็บในพื้นที่ที่มี
ปลอดภัยตามมาตรฐาน 2. ตรวจสอบการบิดเสียรปู ต้อง ความร้อนความชื้นและควรมีการ
- ไม่มรี อยแตกร้าว หรอื สกึ ไมเ่ กนิ 10 องศา เมอ่ื เทียบกบั ดูแลตรวจเช็คหลังจากใช้งานตาม
หรอ ขนาดเดิม คู่มอื ผูผ้ ลิตกำหนด
- ไมโ่ ยน หรอื กระแทกตะขอ 3. ตรวจสอบปากตะขอ ต้อง
จากทสี่ งู ลงพ้ืนล่าง ถ่างออกไม่เกิน 15% เมอื่ เทยี บ
- ม่นั ใจวา่ คลิปล็อค หรือล้นิ กับขนาดเดมิ
นริ ภยั ใช้งานไดป้ กติ 4. ตรวจสอบการสึกทท่ี ้อง
ตะขอ ต้องไมเ่ กิน 10% เมือ่
เทยี บกับขนาดเดิม
5.ตรวจสอบการสึกทห่ี ว่ งตะขอ
หรอื สลกั รับแรง ตอ้ งไมเ่ กนิ
10% เมอ่ื เทียบกับขนาดเดมิ
7. ตะขอต้องมีคลิปล็อคหรอื ลน้ิ
นริ ภัย

S.W.P. INTERTRADE LIMITED PARTNERSHIP 23

สาเหตุ อุบัติเหตุ
ของการเกดิ

เป็นส่งิ ทไ่ี ม่ไดเ้ กิดขึ้นเอง
จะตอ้ งมสี าเหตทุ ท่ี ำให้เกดิ ขน้ึ เอง
เสมอ ซ่งึ สามารถแบง่ สาเหตุ
ออกได้เป็น 2 กลุม่

สภาวะท่ไี มป่ ลอดภัย การกระทาท่ไี มป่ ลอดภัย
เป็นสาเหตุท่ที าให้เกดิ อบุ ตั ิเหตปุ ระมาณ เป็นสาเหตทุ ท่ี าให้เกดิ อุบตั เิ หตปุ ระมาณ

10% ของอบุ ัตเิ หตุท้งั หมด 88% ของอบุ ัติเหตุท้งั หมด

ท่มี าสามารถแบ่งได้จากองคป์ ระกอบ 3 ท่มี าสามารถแบ่งได้จากองค์ประกอบ 3

เคร่ืองจกั ร ขาดความรู้
อย่ใู นสภา ท่ี
ไมป่ ลอดภัย เป็นสาเหตรุ ้า แรงมากท่ที าให้เกดิ
อุบัติเหตุ เ รา ้ป บิ ตั งิ านขาด
เ ่น ไม่มีอปุ กรณ์ ่ ค าม ค ามร้เก่ี กบั ค ามป อด ั ใน
ป อด ั ระบบเบรคไม่
การทางาน
สมบรณ์ เป็นต้น สภา ื้นท่ี
ทางานไม่ เสย่ี ง
ปลอดภยั
การท่ี ้ป บิ ัติงานมคี ามร้
เ ่น ทาง ่ิงมี ิ จราจรเป็น เร่องค ามป อด ั ดีแต่ อบ
ห ุมเป็นบ่อ ป บิ ตั ิงานใก ้ท่ี ป บิ ัติงานด้ การเส่ี ง เ ่น
าด ัน เป็นต้น ใ ้ป้ันจ่ันเกนิ ิกดั รบี เร่งใน
การทางาน เป็นต้น
ตัวบคุ คล
ทั นคติไม่
เ ่น ไม่ส มใสอ่ ุปกรณ์ค้มุ ครอง ถูกต้อง
ค ามป อด ั ส่ นบุคค
แต่งกา ไม่รดั กุม เป็นต้น เ ่น มีค ามร้สกต่ออบุ ัติเหตุ ่า
เกดิ ข้นเ ราะ คร้า เคราะห์
ร้า ด งไม่ดี จงไม่ได้หา
ิ กี ารป้ องกนั อุบัติเหตุ

S.W.P. INTERTRADE LIMITED PARTNERSHIP 24

ข้ันตอนการทางาน
กบั รถบรรทุกติดเครน ให้ ปลอดภยั

1ตรวจสอบพ้ นื ทก่ี ารทางาน
• ตรวจสอบกำหนดกำรและรำยละเอียดกำรทำงำนในวนั ท่ีจะทำงำน
เมอ่ื มีปัญหำควรแจง้ ใหท้ รำบทนั ที
• ตรวจสอบลกั ษณะของพ้ นื ท่ีปฏิบตั ิงำนและเสน้ ทำงในกำรเคลอื่ นยำ้ ย
• ตรวจสอบพ้ ืนท่ีทำงำนตอ้ งมคี วำมแข็งแรง ไมย่ บุ หรอื พงั ทลำยไดง้ ่ำย

. 2 กอ่ นเริ่มปฏิบตั งิ าน

ตรวจสอบ ตรวจสอบ

ดว้ ยตำเปล่ำ ก่อนติดเครอ่ื งยนต์ เม่ือติดเคร่ืองยนต์

.- ตรวจดูว่ำไม่มีควำมผิดปกติท่ีลวดสลิง และ - ตรวจสอบว่ำป้ันจัน่ ทำงำนได้ตรงตำม
สญั ลกั ษณ์ของป่ มุ ควบคุมป้ันจนั่
โซ่ - ตรวจสอบว่ำไม่มีเสียงหรือกำรสนั่ ที่ผิดปกติ
- ตรวจดูสภำพภำยนอกของสวิตชป์ ่ ุมกดและ ขณะเดินเครื่อง
สำยไฟวำ่ ไมม่ คี วำมผิดปกติ - ตรวจสอบกำรทำงำนของ Limit Switch
- ตรวจเช็คสภำพภำยนอกของรอกว่ำไม่มีสิ่ง - ตรวจสอบดูว่ำสัญญำณเตือนทำงำนเป็ น
ผิดปกติ ปกติ
- ตรวจเช็คสภำพภำยนอกของตะขอว่ำไม่มี - ตรวจสอบตะขอว่ำสำมำรถทำงำนข้ ึนลงได้
ควำมผิดปกติ อยำ่ งรำบรนื่
- ตำแหน่ งคันบังคับ และคันเกียร์อยู่ใน - ตรวจสอบดูว่ำเบรกทำงำนไดเ้ ป็นปกติ
ตำแหน่งวำ่ ง หรอื หยุดก่อนสตำรท์

S.W.P. INTERTRADE LIMITED PARTNERSHIP 25

3 ขณะปฏิบตั ิงาน

• ผทู้ ่ีทำหน้ำท่ีบงั คบั ป้ันจนั่ และยึดเกำะวสั ดุจะตอ้ งมใี บอนุญำต

.• ปฏิบตั ิตำมกฎระเบยี บควำมปลอดภยั ในกำรทำงำนโดยเครง่ ครดั

• ไมใ่ ชง้ ำนป้ันจนั่ ที่ไมไ่ ดร้ บั กำรตรวจสอบตำมท่ีกำหนด
• ไม่ยกวสั ดุท่ีมีน้ำหนักเกนิ พิกดั ท่ีกำหนด
• ไม่ปลกี ตวั ไปที่อ่ืนขณะท่ีกำลงั ยกช้ ินงำนคำ้ งไว้
• จะตอ้ งบงั คบั ป้ันจนั่ ตำมคำสงั่ ของผใู้ หส้ ญั ญำณมอื
• ไมข่ ้ นึ ไปบนช้ นิ งำนท่ียกแขวนอยู่
• ไม่ปฏิบตั ิงำนอยใู่ ตช้ ้ นิ งำนท่ียก
• หำกพบวำ่ มคี วำมผิดปกติขณะใชง้ ำนป้ันจนั่ ตอ้ งแจง้ ผทู้ ี่รบั ผิดชอบ

ทนั ที

4 หลงั ปฏิบตั ิงาน
• จอดป้ันจนั่ ไวต้ รงจุดท่ีกำหนด ยกตะขอข้ นึ ใหส้ งู พอท่ีจะ
ไมก่ ดี ขวำงรถหรอื คนอืน่ และถอดอปุ กรณช์ ว่ ยยกเกบ็

. เขำ้ ที่แลว้ จงึ ปิดสวติ ช์
• รำยงำนสภำพของป้ันจนั่ ใหผ้ ทู้ ี่จะปฏิบตั ิงำนตอ่ ทรำบ

นอกจำกน้ัน กำรปฏิบตั ิงำนกบั ป้ันจนั่ ตำมกฎหมำย

กำหนดใหม้ ี “4ผู”้ ดว้ ยนะครบั ผูบ้ งั คบั ป้ันจนั่ ผูย้ ึด

เกำะวสั ดุ ผคู้ วบคุม และผใู้ หส้ ญั ญำณมือ.

S.W.P. INTERTRADE LIMITED PARTNERSHIP 26

ผูป้ ฏบิ ัตงิ านเกี่ยวกับป้นั จัน่ ต้องมคี ณุ สมบัติดังน้ี

✓ พนักงานที่มีหน้าที่การปฏิบัติงานได้ต้องได้รับมอบหมายและมี
หนังสือแต่งตั้งให้เป็นผู้บังคับปั้นจั่น ผู้ให้สัญญาณแก่ผู้บังคับป้นั จน่ั
ผยู้ ดึ เกาะวัสดุ ผู้ควบคุมการใช้ป้นั จั่นในการปฏิบัตงิ านเทา่ น้ัน

✓ พนักงานท่ีมีหน้าท่ีการปฏิบัตงิ านเก่ียวกับปั้นจัน่ ตอ้ งผ่านการอบรม
ตามกฎหมายกำหนด

ผู้บังคบั ปนั้ จนั่

1. จะต้องผ่านการฝึกอบรม และทดสอบตามหลักสูตรผู้บังคับป้ันจ่ันตาม
หลักเกณฑ์และวธิ ีการที่กรมสวัสดิการและคุ้มครองแรงงานกำหนด
2. ผ่านการตรวจสุขภาพไม่เป็นโรคที่เป็นอุปสรรคต่อการปฏิบัติงาน เช่น
ความดันโลหติ สูง สายตาไม่ปกติ ตาบอดสี หหู นวก
3. มีประสบการณ์ในการทำงาน และเปน็ ผบู้ รรลุนิติภาวะแล้ว
4. มคี วามสามารถเขา้ใจพกิ ัดนำ้ หนักการยกและคา่ ความปลอดภัย
5. มีความรอบร้ถู งึ ประสิทธภิ าพของป้ันจนั่ และสภาวะอาการผิดปกติได้
6. ในขณะปฏบิ ตั งิ าน และสามารถแก้ไขปัญหาตา่ งๆได้อยา่ งถูกต้องปลอดภัย
7. สำรวจความพรอ้ มของตัวเองกอ่ นการปฏบิ ัตงิ าน เชน่ จติ ใจรา่ งกาย
8. อุปกรณ์ป้องกันอันตรายส่วนบุคคล เป็นต้น พร้อมท้ังปฏิบัติตาม
กฎระเบียบอย่างเคร่งครัด
9. ปฏิบตั ิตามผทู้ ่ที ำหนา้ ที่ใหส้ ญั ญาณโดยเคร่งครดั

S.W.P. INTERTRADE LIMITED PARTNERSHIP 27

ผู้ยึดเกาะวสั ดุ และ

ผู้ใหส้ ญั ญาณมือ

1. ต้องผ่านการฝึกอบรมและทดสอบตามหลกั สตู ร หลกั สตู รการฝึกอบรมผใู้ ห้
สัญญาณแก่ผู้บังคับปั้นจั่น ผู้ยึดเกาะวัสดุตามหลักเกณฑ์และวิธีการที่กรม
สวัสดกิ ารและคมุ ้ครองแรงงานกำหนด
2. ผ่านการตรวจสุขภาพไม่เป็นโรคที่เป็นอุปสรรคต่อการปฏิบัติงาน เช่น
ความดันโลหิตสูง สายตาไม่ปกติ ตาบอดสี หหู นวก
3. มีประสบการณ์ในการทำงาน และเป็นผูบ้ รรลนุ ิตภิ าวะแล้ว และตอ้ งจัดให้
มีผู้สง่ สัญญาณเพียงคนเดยี ว
4. ต้องทราบขนาดความสามารถของปั้นจั่น, น้ำหนัก, ขนาด, รูปร่างและ
ระดบั อนั ตรายของวัสดทุ จ่ี ะยก
5. เลือกใช้ชนิดอุปกรณ์ช่วยยกและขนาดของปั้นจั่น ให้ถูกต้องเหมาะสมกับ
ขนาด รปู รา่ งและชนดิ ของวสั ดุ
6. กำหนดเส้นทางการยก–ยา้ ย พรอ้ มป้ายเตอื นระวงั อันตรายให้เหน็ เดน่ ชัด
7. จัดเตรยี มพน้ื ท่วี างวสั ดใุ หเ้ รยี บรอ้ ยกอ่ นวางวสั ดุ
8. ตรวจสอบจุดยึดเกาะวัสดุจะต้องอยู่ในตำแหน่งสมดุล มั่นคง ปลอดภัยไม่
เอยี งและไม่เสีย่ งตอ่ การร่วงหลน่ ขณะยกเคลื่อนยา้ ย

S.W.P. INTERTRADE LIMITED PARTNERSHIP 28

9. ห้ามคนงานโดยสารไปกับวัสดหุ รอื อยใู่ ต้วสั ดทุ ่กี ำลังยก
10. ต้องระวังไม่ให้อุปกรณ์ช่วยยก(สลิง,โซ่,สลิงผ้าใยสังเคราะห์) เกิดการพัน
กันเพราะจะทำให้อุปกรณ์นน้ั ๆ ขาด และเกิดอบุ ตั ิเหตุได้
11. หา้ มใชป้ นั้ จนั่ ในการลาก ดึงวสั ดุเข้าหาตวั ในกรณวี ัสดอุ ยหู่ า่ งโดยเด็ดขาด
12. สำรวจความพร้อมของตัวเองก่อนการปฏิบัติงาน เช่น จิตใจร่างกาย
อุปกรณ์ป้องกันอันตรายส่วนบุคคล เป็นต้น พร้อมทั้งปฏิบัติตามกฎระเบียบ
อยา่ งเครง่ ครัด

S.W.P. INTERTRADE LIMITED PARTNERSHIP 29

ผู้ควบคุมการใช้งานป้ันจั่น

1. ต้องผ่านการฝึกอบรม และทดสอบตามหลักสูตรผู้ควบคุมปั้นจั่น ตาม
หลักเกณฑแ์ ละวิธีการทกี่ รมสวัสดกิ ารและคุ้มครองแรงงานกำหนด
2. ผ่านการตรวจสุขภาพไม่เป็นโรคที่เป็นอุปสรรคต่อการปฏิบัติงาน เช่น
ความดันโลหติ สงู สายตาไม่ปกติ ตาบอดสี หหู นวก
3. จะต้องทำการตรวจสอบแผนงานบริเวณหน้างานและวิธีปฏิบัติงานว่ามี
ประสทิ ธิภาพถกู ตอ้ งและปลอดภยั กอ่ นการปฏบิ ตั ิทุกครงั้
4. ตรวจสอบพนักงานผู้ใต้บังคับบัญชาให้มีความพร้อม การแต่งกาย สวมใส่
อุปกรณ์คุ้มครองความปลอดภัยสว่ นบคุ คลก่อนการทำงาน
5. ควบคุมกำกับดูแลให้ผู้ใต้บังคับบัญชาปฏิบัติตามกฎระเบียบการใช้ปั้นจ่นั
อย่างเคร่งครัด

“ กำรใหส้ ญั ญำณมือใหก้ บั ผูบ้ งั คบั ป้ันจนั่ มีหลกั กำร
ใหส้ ญั ญำณมือสำกล กำหนดไวภ้ ำยใตก้ ฎหมำยดว้ ย
นะครบั ดงั น้ันผใู้ หส้ ญั ญำณมือจงึ จำเป็ นตอ้ งผำ่ นกำร
อบรมตำมกฎหมำยดว้ ยครบั ”

S.W.P. INTERTRADE LIMITED PARTNERSHIP 30

รปู ภาพการใช้สัญญาณมือส่ือสารระหว่างผู้ปฏิบตั ิงานเก่ียวกบั ป้ันจนั่ ท้าย
ประกาศกรมสวัสดิการและคมุ้ ครองแรงงาน เรื่องกำหนดรปู ภาพการใช้
สัญญาณมือในการส่อื สารระหว่างผู้ปฏิบัตงิ านเกย่ี วกับป้นั จนั่ พ.ศ. ๒๕๕๓

S.W.P. INTERTRADE LIMITED PARTNERSHIP 31

หลกั ในการดแู ลบำรงุ รกั ษาเคร่ืองมือ-อุปกรณ์

S.W.P. INTERTRADE LIMITED PARTNERSHIP 32

หลักในการดแู ลบำรุงรักษาเครื่องมอื -อุปกรณแ์ บง่ ออกเป็น 2 ประเภทดงั นี้
1. การบำรงุ รักษาอปุ กรณ์ค้มุ ครองความปลอดภยั สว่ นบคุ คล

การบำรุงรักษาอุปกรณ์คุ้มครองความปลอดภัยส่วนบุคคลนั้น คือ อุปกรณ์ที่
ใช้ในการปฏิบัติงานในการทำงานที่เป็นเครื่องจักรเช่น หมวกนิรภัย เสื้อ
สะทอ้ นแสง รองเท้านริ ภัย (ตามรปู ภาพดา้ นล่าง) หากไม่ใช้ใหเ้ กบ็ ไวใ้ นสภาพ
ท่ีใชง้ านต่อได้

รองเท้า
นริ ภัย

S.W.P. INTERTRADE LIMITED PARTNERSHIP 33

2. การบำรงุ รกั ษาอปุ กรณ์ท่ใี ชใ้ นงาน
สามารถบำรุงรักษาได้ด้วยตนเอง เช่น โรลเลอร์ แม่แรง ช็อกต่างๆ ควรเปิด
และหยอดน้ำมันเครอื่ งเพือ่ ให้เครอื่ งมือใช้งานได้ตอ่ ไปอย่างมีประสิทธิภาพต่อ
สว่ นเครน และรถบรรทุกติดเครนจะต้องมีการบำรุงรกั ษาตามรอบของเวลาท่ี
กำหนด ตรวจใบเซอร์ของรถบรรทุกติดเครน และผู้บังคับเครนให้มีอายุการ
ทำงานอยู่เสมอ หากหมดอายุรีบต่อทันที

วิธกี ารดแู ลรักษารถบรรทุกติดเครน

รถบรรทุกติดเครน เป็นเครื่องจักรกลที่ต้องมีการใช้งานอยู่เกือบ
ตลอดเวลา จึงจำเป็นตอ้ งมีการบำรงุ ดแู ลรกั ษาอยา่ งถกู วิธี เพ่ือใหอ้ ยู่ในสภาพ
ทพ่ี ร้อมใช้งานอยเู่ สมอ

นอกจากนั้นการบำรุงรักษาอย่างสม่ำเสมอยังถือเป็นการตรวจเช็ค
สภาพเม่ือพบปญั หา ก็สามารถทำการซ่อมบำรุงหรือปรบั เปลยี่ นอะไหล่ใหมไ่ ด้
ทันทีโดยไม่เสียเวลาทำงาน สำหรับการดูแลรักษารถบรรทุกติดเครนทำได้
หลายวธิ ี ดังนี้

1. ตรวจสอบดูแลรักษาสภาพสายสลิงของรถบรรทุกติดเครน ให้
พร้อมใชง้ านอย่เู สมอ หากพบวา่ มีการชำรดุ เสยี หายต้องจัดหาอะไหล่เครนมา
ปรับเปลี่ยนเพอื่ ปอ้ งกันอันตรายทอ่ี าจเกิดขน้ึ ระหวา่ งการใชง้ าน

2. ดูแลตรวจสอบดูแลรักษาสภาพกว้านสายสลิงที่อยู่ภายในรถ
เครนเสมอ ต้องมีในสภาพสมบูรณ์ไมม่ รี อยแตกรา้ ว พรอ้ มสำหรบั ใช้งาน

S.W.P. INTERTRADE LIMITED PARTNERSHIP 34

3. ดแู ลตรวจสอบรักษาสภาพตะขอที่เก่ยี วระหว่างสายสลงิ วา่ มีรอย
สึกหรือรอยแตกร้าวหรือไม่ ตรวจสอบการทำงานของชุดตะขอว่าสามารถ
หมุนรอบได้สะดวก มีความคล่องตัวหรือไม่ อาจใช้สารหล่อลื่นใสล่ งในตะขอ
ทกุ ครง้ั เมื่อมกี ารใชง้ าน เพือ่ เพิ่มความคลอ่ งตัวในระหวา่ งใช้งานสายสลิง

4. ระบบเบรกในทุกๆ ฟังก์ชั่นของรถบรรทุกติดเครน ควรเปลี่ยน
ถา่ ยน้ำมนั เบรกและผ้าเบรกทุกครั้ง ภายในระยะเวลา 5 ปีของการใชง้ าน

5. บันทึกข้อมูลการบำรุงรักษาและการเปล่ียนอะไหล่เครน รวมทง้ั
บันทึกข้อมูลการใช้งานเพื่อวิเคราะห์กรณีเกิดปัญหาหรือมีข้อผิดพลาด
ระหวา่ งการทำงาน

6. เกบ็ รักษาดแู ลอปุ กรณแ์ ละอะไหลเ่ ครนอย่างเป็นระบบ โดยผู้ที่มี
ความรู้ความเขา้ ใจและได้รับมอบหมายให้มีหน้าที่ในการดูแลโดยเฉพาะ

7. มีการตรวจสอบและดูแลรถบรรทุกติดเครนหรือปั้นจั่น โดย
เลือกใช้บริการตรวจสอบสภาพของบริษัทเซอร์วิสที่มีความเชี่ยวชาญในการ
ซ่อมบำรุงโดยเฉพาะ หากพบปัญหาอุปกรณ์ชำรุดเสียหายก็สามารถจัดหา
อะไหล่เครนปรับเปลย่ี นใหไ้ ด้

8. การดูแลรักษารถบรรทุกติดเครนให้อยู่ในสภาพพร้อมใช้งาน
นอกจากช่วยลดอุบัติเหตุหรือข้อผิดพลาดในการทำงานได้ส่วนหนึ่งแล้ว การ
ดูแลรักษาและตรวจสอบสภาพทั้งรถบรรทุกติดเครนใหม่และรถบรรทุกติด
เครนเก่าที่ยังอยู่ในสภาพพร้อมใช้งานอย่างสม่ำเสมอ เป็นวิธีหนึ่งในการยืด
อายุการใช้งานใหส้ ามารถใช้งานได้อยา่ งมีคณุ ภาพ

ตวั อย่าง ปจ.2

บนั ทึก

_______________________________________
_______________________________________
_______________________________________
_______________________________________
_______________________________________
_______________________________________
_______________________________________
_______________________________________
_______________________________________
_______________________________________
_______________________________________
_______________________________________
_______________________________________

บันทึก

_______________________________________
_______________________________________
_______________________________________
_______________________________________
_______________________________________
_______________________________________
_______________________________________
_______________________________________
_______________________________________
_______________________________________
_______________________________________
_______________________________________
_______________________________________

บันทึก

_______________________________________
_______________________________________
_______________________________________
_______________________________________
_______________________________________
_______________________________________
_______________________________________
_______________________________________
_______________________________________
_______________________________________
_______________________________________
_______________________________________
_______________________________________

บันทกึ

_______________________________________
_______________________________________
_______________________________________
_______________________________________
_______________________________________
_______________________________________
_______________________________________
_______________________________________
_______________________________________
_______________________________________
_______________________________________
_______________________________________
_______________________________________