Физика пәнінен ғылыми-зерттеу жұмыстарын орындауда жоба әдісін қолдану

Сурет 5. Сұйықтықтың оған батырылған кәмпитке әсері
Егер сұйықтыққа қандай да бір затты қойса, ол қозғалмаса, ол тез
арада құм тәрізді батып кете бастайды (5-сурет). Бұл нысанды алу үшін
оны ақырын алу керек, егер оны тез орындауға тырыссақ, онда ол көп күш
қажет етеді. Кәмпитті сұйықтықтан алу процесінде ол оны төменнен кесек
етіп алынады (6-сурет).

Сурет 6. Белгілі бір затты сұйықтықтан алу процесі
Осы сұйықтықпен тәжірибе жүргізгеннен кейін оны сөмкеге төгіп,
қоқыс жәшігіне тастау керек екенін ескерген жөн, крахмалмен құбырды
бітемеу үшін раковинаға төгуге болмайды. Сұйықтық алынған сәттен
бастап 1 тәуліктен кейін ол өзінің қасиеттерін жоғалтады, өйткені оның
құрамындағы су буланып кетеді.
2.4 Тәжірибе №2. Кайе эффектісі
Бұл эксперимент үшін ньютондық емес сұйықтық болып табылатын
кәдімгі шампунь керек. Егер шампуньды медициналық шприц көмегімен
сол шампуньнің бетіне кішкене ағын ретінде құйса, онда сұйықтық
өздігінен секіріп, қызықты эффект пайда болады. Бұл ньютондық емес

сұйықтықтарда (сусабында), ығысу кернеуінің жоғарылауымен өзінің
тұтқырлығын өзгерте алатын өте қызықты қасиетіне байланысты (7-сурет).

Сурет 7. Кайе эффектісі

Бұл әсерді 1963 жылы британдық инженер Артур Кайе органикалық
сұйықтық қоспаларымен тәжірибе жүргізген кезде ашты. Тәжірибелердің
бірінде ол ыдыстағы сұйықтықтың горизонталь бетіне сондай
сұйықтықтың ағыны түскенде ерекше әрекет байқады. Ғалым құлаған
сұйықтықтың жұқа ағыны сұйықтықтың бетінде субұрқақ тәрізді аққанын
көрді, ол тыныштықтағы сұйықтықтың ішіндегі қандай да бір
кедергілерден секіргендей болды.

Қорытынды
Осы жұмысты орындау кезінде сұйықтықтар туралы көптеген жаңа
және қызықты нәрселерді және ньютондық емес сұйықтықтардың
қасиеттері туралы білуге болады.
Ньютондық емес сұйықтықтар әсер ету күшіне байланысты қатты
және сұйық дененің қасиеттеріне ие болуы мүмкін деген болжам расталды.
Тәжірибелердің нәтижелері бойынша ньютондық емес сұйықтықты
үйде қарапайым импровизацияланған құралдардан жасауға болады деп
айта аламыз. Онымен көптеген тәжірибелер жүргізуге болады, оның
нәтижесі бір қорытынды болады: сұйықтыққа күшпен қатты әсер еткенде
оның кедергісі сезіледі, ал әлсіз әсер еткенде ол күш минимальды болады.
Жұмыстың мақсаты – сұйықтықтың қасиеттері туралы, оның қай
жерде қолданылатыны туралы білу және оның гипотезасын растау болды.
Қойылған міндеттер толығымен орындалды.

Әдебиеттер тізімі
1. Уилкинсон У.Л., Неньютоновские жидкости, пер. с англ,, М.,
Издательство: Мир, 1964-216 с.
2. http://www.wikipedia.org/wiki/
3. http://www.galileo-tv.ru
4. Детская энциклопедия для среднего и старшего возраста, т.3
Вещество и энергия, – 3-е изд., М.: Педагогика, 1973
5. Уокер Дж. Физический фейерверк: - 2-е изд. Пер.с англ./ Под ред.
И.Ш.Слободецкого. – М.: Мир, 1998.

6. Уилкинсон У. Л., Неньютоновские жидкости, пер. с англ., М.,
Издательство: Мир , 1964

7. В. М. Шаповалов. Валковые течения неньютоновских жидкостей.
М.: Педагогика, 1993

8. Энциклопедический словарь юного физика / Сост.В.А.Чуянов. – 2-е
изд., испр. и доп.- М.: Педагогика, 1991. – 336с.

9. Яворский Б.М., Детлаф А.А. Справочник по физике, М.: Наука,
1979.- 944 с.

10. Косой В. Д., Дунченко Н. И., Меркулов М. Ю. Реология молочных
продуктов. Полный курс. 2010

11. Дилантатные жидкости [Электронный ресурс] // Википедия:
электронная энциклопедия. URL: https://ru.wikipedia.org/wiki/Крахмал

12. Псевдопластичность [Электронный ресурс] // Википедия:
электронная энциклопедия. https://ru.wikipedia.org/wiki/Тетраборат_калия

13. Сайт «Hi-news. Новости высоких технологий», статья «Поляки
испытали пуленепробиваемую жидкость для бронежилетов». http://hi-

news.ru/technology/polyaki-ispytali-puleneprobivaemuyu-zhidkost-dlya-

bronezhiletov.html
14. Сайт «News.com Технологии», статья «Польские ученые создали

неньютоновскую жидкость, которая может заменить кевлар в

бронежилетах». Режим доступа:

http://hitech.newsru.com/article/17apr2015/liquid

https://rosuchebnik.ru/material/issledovanie-nenyutonovskoy-zhidkosti-

7277/
15. Перышкин А.В. Физика.7 класс. Дрофа, Москва, 2016.

ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ

1. Қисымова Ә.Қ., Увалиева Т.Ж. Оқыту технологиялары. –
Алматы. 2007, 204 б.

2. Пахомава Н.Ю. Проектное обучение – что это?// Методист. №1,
2004, С.50-54.

3. Э.Тұрдалиева, Ақынова Ж. Жобалау технологиясын қолдану
әдістері // Қазақ тілі мен әдебиеті. №5, 2006, Б. 36-40.

4. Жаманшина К. С. Жобалап оқыту технологиясын физика
сабағында қолдану әдістері // Современные инновации в образовании.
Сборник материалов республиканской научно-практической конференции
/ под ред. С.В. Баезова. – Астана: ИП SEVIBA, 2017. С.95-97.

https://prosveshenie.kz/books?id_books=13
5. Рыстыгулова В.Б., Жақсылықова А.К. Физика пәні бойынша

ғылыми-зерттеу қызметін ұйымдастыру // Международная научная
конференция «Актуальные научные исследования в современном мире».
Апрель 2020 г. – Вып . 4 (60), ч. 7. – Переяслав, Украина 2020. С.141-146

6. Рыстыгулова В.Б., Жақсылықова А.К. Мектепте физиканы
оқытуға жобалау әдісін қолдану // ҚазҰПУ хабаршысы, физика-
математика ғылымдары сериясы 2(70), Алматы 2020 ж. Б.182-186

7. Матяш Н. В. Инновационные педагогические технологии.
Проектное обучение: учебное пособие для студентов учреждений высшего
профессионального образования / Н. В. Матяш. Москва : Академия, 2011. –
144 с.

8. Байбородова Л. В. Проектная деятельность школьников в
разновозрастных группах: пособие для учителей общеобразовательных
организаций / Л. В. Байбородова, Л. Н. Серебренников. – М.:
Просвещение, 2013. – 175 с.

9. Байбородова, Л. В., Харисова И. Г., Чернявская А. П. Проектная
деятельность школьников // Управление современной школой. Завуч. –
2014. - № 2. – С. 94-117

10. Васильев В. Проектно-исследовательская технология: развитие
мотивации. – Народное образование. – М., 2000, № 9, с.177-180.

11. Жак Д. Организация и контроль работы с проектами //
Университетское образование: от эффективного преподавания к
эффективному учению. Сборник рефератов по дидактике высшей школы /
БГУ. Центр проблем развития образования. — Мн.: Пропилеи, 2001. — С.
121—140. [Перевод Л.А.Лашкевич; Источник: David Jaques. Supervising
Projects / SEDA Further Induction Pack II. – 1992, April. – P. 6 - 35.]

12. Зиняков, В.Н. Опыт организации проектной деятельности в
профильном обучении // Школа и производство. – 2013. - № 4. – С. 18 - 23

13. Зуев, А. М. Проектная деятельность в образовательном процессе //
Основы безопасности жизни. – 2014. - № 1. – С. 36-41.

14. Зepттey жұмыcынa apнaлғaн тepминдep глoccapийі

http://idschool225.narod.ru/slovar.htm

15. Cтeпaнeнкoвa, В.M. Ғылыми жұмыcтың тілі мeн cтилі

[Элeктpoндық pecypc]

http://www.stepanenkova.ru/informaciya/a_student_scientific_work_2/
16. Чypaнoв, В. Ғылыми қызмeт үшін тиімді aқпapaт іздey

[Элeктpoнды pecypc] / В. Чypaнoв, A. Чypaнoв. - Kіpy peжимі:

http://www.aselibrary.ru/digital_resources/journal/irr/2007/number_3/number_3

_4/number_3_