วิชาที่ 1

/ 5 .;1 '4 1 6'A'&ç '=ē Ú16.6.%5 '"5 6.5 %
B)4 +6%%5I 1 % <-&Ė A 9I&+ 6e ē6 "ò 6'Û

+ æ 6 9 I á

6 / ē6 I9 1 16.6.% 5 '"5 6. 5 %B)4 +6%%I5 1 % <-& Ė z1"%€{
D $6'
8 '4 '+ 6'" 5 6.5 %B)4 +6%%I5 1 % <-&Ė

'%. Ē A.'%æ B)4" 5 6 < $6" +9 æ "ò 6'
'4 '+ 6'"5 6.5 %B)4 +6%%I 5 1 % -< &Ė



A

วิชาที่ 1 บทบาทหนาŒ ท่ีของอาสาสมัครพฒั นาสงั คมและความมั่นคงของมนุษย (อพม.)
ในภารกิจกระทรวงการพฒั นาสังคมและความมน่ั คงของมนษุ ย

คาํ นาํ

พระราชบัญญัติสงเสริมและพัฒนาคุณภาพชีวิตคนพิการ
พ.ศ.2550 และทแ่ี กไ ขเพม่ิ เตมิ (ฉบบั ท่ี 2) พ.ศ. 2556 มาตรา 20 ไดก าํ หนด
อยางชัดเจนเกี่ยวกับสิทธิประโยชนและคุมครองคนพิการ รวมท้ังให
คนพิการมีสิทธิเขาถึง และใชประโยชนไดจากสิ่งอํานวยความสะดวก
ตลอดจนสวัสดกิ ารและความชวยเหลอื อน่ื จากรัฐ ดงั น้นั กรมสงเสรมิ และ
พัฒนาคุณภาพชีวิตคนพิการ จึงไดสงเสริมบทบาทของอาสาสมัคร
พัฒนาสังคมและความมั่นคงของมนุษย (อพม.) และยกระดับใหมีความรู
ความเชย่ี วชาญดา นคนพกิ าร ใหเ ปน อาสาสมคั รพฒั นาสงั คมและความมนั่ คง
ของมนุษย เชยี่ วชาญดานคนพิการ โดยใหก ารชวยเหลอื พิทกั ษสทิ ธิและ
คุมครองสทิ ธแิ กคนพิการและครอบครวั

การพัฒนารูปแบบการเรียนรูดาน “อาสาสมัครพัฒนาสังคม
และความม่ันคงของมนุษย เชี่ยวชาญดานคนพิการ” ผานส่ือออนไลน
มีวัตถุประสงคเพ่ือการพัฒนาศักยภาพและยกระดับความรูอาสาสมัคร
พฒั นาสงั คมและความมน่ั คงของมนษุ ย เชยี่ วชาญดา นคนพกิ าร ตามแนวคดิ
การฟนฟูสมรรถภาพคนพิการโดยชุมชน และพัฒนาใหเปนวิทยากร
กระบวนการในการใหบ รกิ ารสาํ หรบั คนพกิ ารในชมุ ชน โดยเนอื้ หาประกอบดว ย
5 รายวชิ า ไดแ ก บทบาทหนา ทข่ี อง อพม.ในภารกจิ กระทรวงการพฒั นาสงั คม
และความมน่ั คงของมนษุ ย ความรเู รอ่ื งคนพกิ าร ความพกิ าร การชว ยเหลอื
และการคุมครองสิทธคิ นพกิ าร ความรูเรอื่ งสทิ ธิคนพกิ าร ตามมาตรา 20

แหง พระราชบญั ญตั สิ ง เสรมิ และพัฒนาคณุ ภาพชวี ติ คนพกิ าร พ.ศ. 2550
และทแ่ี กไ ขเพิม่ เตมิ รวมทัง้ กฎหมายทีเ่ ก่ยี วขอ ง บทบาทหนาทีข่ อง อพม.
เชี่ยวชาญดานคนพิการ การปฏิบัติงาน 11 ภารกิจ พรอมทั้งวิธีการ
ใหความชวยเหลือ ดูแลคนพิการในการทํากิจวัตรประจําวันและ
การเขามามีสวนรวมในสังคม สําหรับหนังสือฉบับนี้จะเปนการสงเสริม
กระบวนการเรยี นรดู ว นตนเอง เพ่อื มุงเนน ใหความรเู รื่องบทบาทหนาท่ี
อพม.ในภารกจิ กระทรวงของการพฒั นาสงั คมและความมนั่ คงของมนษุ ย

กรมสงเสรมิ และพฒั นาคุณภาพชวี ิตคนพิการ หวงั เปน อยางยง่ิ วา
หนังสือฉบับนี้จะเปนประโยชนอ ยา งยง่ิ ในการพฒั นาศกั ยภาพ การดาํ เนิน
เพอ่ื พทิ กั ษค มุ ครองสทิ ธกิ ลมุ เปา หมาย การเสรมิ สรา งเครอื ขา ยดา นพฒั นาสงั คม
ใหมีความรู และมีทักษะการพัฒนาตนเองของอาสาสมัครพัฒนาสังคม
และความมนั่ คงของมนษุ ย เชยี่ วชาญดา นคนพกิ าร เพอ่ื ใหส ามารถชว ยเหลอื
และพฒั นาคณุ ภาพชวี ิตคนพกิ ารใหดยี ่งิ ขนึ้

กรมสง เสริมและพัฒนาคุณภาพชีวิตคนพกิ าร
พฤษภาคม 2564

วิชาที่ 1 บทบาทหนŒาท่ีของอาสาสมัครพัฒนาสังคมและความมัน่ คงของมนุษย (อพม.)
ในภารกจิ กระทรวงการพัฒนาสังคมและความมนั่ คงของมนษุ ย

สารบญั

บทบาทหนาŒ ทข่ี องอาสาสมคั รพฒั นาสงั คมและความมน่ั คงของมนษุ ย(อพม.)
ในภารกิจกระทรวงการพัฒนาสังคมและความมน่ั คงของมนษุ ย

ความเปนš มา หนาŒ
ความหมาย 1
คณุ สมบตั ขิ องผทŒู จี่ ะเปนš อพม. 2
บทบาท หนาŒ ท่แี ละความรับผดิ ชอบของ อพม. 3
การสนิ้ สภาพการเปšน อพม. 4
สทิ ธปิ ระโยชน 5
จรรยาบรรณของ อพม. 6
ภารกิจของ อพม. 9
การบรู ณาการภารกิจของ อพม. 10
17

วิชาที่ 1

บทบาทหนาŒ ทขี่ องอาสาสมคั รพฒั นาสงั คมและความมน่ั คงของมนษุ ย(อพม.)
ในภารกิจกระทรวงการพฒั นาสังคมและความม่ันคงของมนุษย

ความเปนš มา
นับตั้งแตกอตั้งกรมประชาสงเคราะหไดมีการสนับสนุนกลไก

ภาคประชาชนท่ีมีจิตอาสา เรียกวา อาสาสมัครประชาสงเคราะห
ตอ มาในป พ.ศ. 2545 มกี ารปรบั ปรงุ กระทรวง ทบวง กรม เปลย่ี นชอื่ เปน
กระทรวงการพัฒนาสังคมและความมั่นคงของมนุษย จึงเปลี่ยนชื่อ
อาสาสมคั รประชาสงเคราะห เปน อาสาสมคั รพฒั นาสงั คมและความมนั่ คง
ของมนุษย (อพม.) : Social Development and Human Security
Volunteer (SDHSV) ภายใตระเบียบกระทรวงการพัฒนาสังคมและ
ความม่ันคงของมนุษย วาดวยอาสาสมัครพัฒนาสังคมและความมั่นคง
ของมนษุ ย พ.ศ. 2557

1

วิชาที่ 1 บทบาทหนาŒ ที่ของอาสาสมัครพฒั นาสังคมและความม่ันคงของมนษุ ย (อพม.)
ในภารกิจกระทรวงการพัฒนาสังคมและความม่ันคงของมนษุ ย

อพม. ตามระเบียบ กระทรวงการพัฒนาสังคมและความม่ันคง
ของมนษุ ยว า‹ ดวŒ ยอาสาสมคั รพฒั นาสงั คมและความมนั่ คงของมนษุ ย

พ.ศ. 2557
1. ความหมาย

อาสาสมัครพัฒนาสังคมและความม่ันคงของมนุษย (อพม.)
Social Development and Human Security Volunteer (SDHSV)
หมายถึง บคุ คลทที่ าํ ประโยชนเ พือ่ สังคมดว ยความสมคั รใจ ไดแก

1) อาสาสมคั รพฒั นาสงั คมและความมนั่ คงของมนษุ ยจงั หวัด
2) อาสาสมัครพัฒนาสังคมและความมั่นคงของมนุษย

กรุงเทพมหานคร
3) อาสาสมัครพัฒนาสังคมและความมั่นคงของมนุษยอ่ืน ๆ

ตามท่ีกระทรวงมีประกาศกําหนด (เชน อพมก. อผส. อพม.
ในสหพันธส าธารณรัฐเยอรมน)ี

2

2. คุณสมบตั ขิ องผูทŒ ี่จะเปนš อพม.
1) มสี ัญชาติไทย
2) มอี ายตุ ัง้ แต 18 ป บรบิ ูรณขึน้ ไป
3) มีช่ือในทะเบียนบานและอาศัยอยูในจังหวัดท่ีประสงคจะเปน
อพม. ไมน อ ยกวา 6 เดือน
4) มีความรใู นข้ันสามารถอานออกเขียนได
5) เปนบุคคลที่สมัครใจเพ่ือชวยเหลือการดําเนินงานตามภารกิจ
ของกระทรวง พม. ดวยความเตม็ ใจ
6) มีความซื่อสตั ยส ุจริต มีคุณธรรม และมคี วามประพฤตดิ ี
7) ไมเปนโรคตดิ ตอ รา ยแรง
8) เปน ผูม ีความจงรกั ภักดีตอ ชาติ ศาสนา พระมหากษัตริย
9) เปน ผูมเี วลาใหกบั การทํางานในบทบาท อพม.

3

วิชาท่ี 1 บทบาทหนŒาท่ีของอาสาสมัครพัฒนาสงั คมและความมั่นคงของมนษุ ย (อพม.)
ในภารกิจกระทรวงการพัฒนาสังคมและความมัน่ คงของมนษุ ย

3. บทบาท หนาŒ ทแี่ ละความรับผิดชอบของ อพม.
1) ปฏิบัตติ ามนโยบายกระทรวง
2) ใหคําแนะนําปรึกษาปญหาทางสังคม ประสานการชวยเหลือ
และดาํ เนนิ งานเพอื่ พทิ กั ษค มุ ครองสทิ ธกิ ลมุ เปา หมายตามภารกจิ
ของกระทรวง พม.
3) สง เสรมิ การจดั สวสั ดกิ ารสงั คมและจดั กจิ กรรมดา นการพฒั นาสงั คม
4) เสริมสรา งการมีสวนรวมทางสงั คมและเสริมสรางเครือขาย
5) ประชาสมั พนั ธรณรงคใหค วามรขู อ มลู ขา วสารดา นการพฒั นาสงั คม
และสงเสริมการเขาถงึ สิทธขิ องประชาชน
6) ศึกษา พฒั นาตนเอง เขารวมกิจกรรมของหนว ยงาน พม.
7) สนบั สนุนการดําเนนิ งานตาง ๆ ของ อพม.

4

4. การส้นิ สภาพการเปนš อพม.
1) ตาย
2) ลาออก
3) เปนคนไรความสามารถหรอื คนเสมอื นไรค วามสามารถ
4) คณะกรรมการสง เสรมิ อาสาสมคั รพฒั นาสงั คมและความมน่ั คง
ของมนษุ ยร ะดบั จงั หวัด (กอพม.จงั หวัด) หรือ คณะกรรมการ
สงเสริมอาสาสมัครพัฒนาสังคมและความม่ันคงของมนุษย
กรุงเทพมหานคร (กอพม.กทม.) แลวแตกรณี มีคําส่ัง
ใหพ น สภาพการเปน อาสาสมคั ร (อพม.) ตามขอ 31 ของระเบยี บฯ
5) ถกู จาํ คกุ โดยคาํ พพิ ากษาถงึ ทสี่ ดุ ใหจ าํ คกุ เวน แตค วามผดิ ลหโุ ทษ
หรือความผดิ ทีก่ ระทําโดยประมาท

5

วิชาที่ 1 บทบาทหนŒาทีข่ องอาสาสมัครพฒั นาสงั คมและความมนั่ คงของมนษุ ย (อพม.)
ในภารกิจกระทรวงการพัฒนาสงั คมและความมนั่ คงของมนุษย

5. สิทธปิ ระโยชน

อาสาสมัครพัฒนาสังคมและความมั่นคงของมนุษยมีสิทธิ
ไดรับประกาศเกียรติคุณ โลประกาศเกียรติคุณ หรือเข็มเชิดชูเกียรติ
ตามหลักเกณฑ ข้ันตอน หรือวิธีการท่ี กอพม. ประกาศกําหนด
ซึ่งอยา งนอยตองอยูภายใตเงื่อนไข ดงั นี้

(1) อาสาสมคั รพฒั นาสงั คมและความมนั่ คงของมนษุ ยท ปี่ ฏบิ ตั งิ าน
ดเี ดนอยางตอเน่ือง สมํ่าเสมอ ไมนอ ยกวา สามป มสี ิทธิไดรบั การพิจารณา
คัดเลือกเพื่อรับประกาศเกียรติคุณอาสาสมัครพัฒนาสังคมและ
ความมั่นคงของมนษุ ยด ีเดน ประจําป

(2) อาสาสมคั รพฒั นาสงั คมและความมนั่ คงของมนษุ ยท เี่ คยไดร บั
ประกาศเกยี รตคิ ณุ อาสาสมคั ร พฒั นาสงั คมและความมน่ั คงของมนษุ ยด เี ดน
ประจําป ตาม (1) และยังคงปฏิบัติงานดีเดนอยางตอเน่ือง สม่ําเสมอ
รวมระยะเวลาตดิ ตอ กนั ไมน อ ยกวา หา ป มสี ทิ ธไิ ดร บั การพจิ ารณาคดั เลอื ก
เพอ่ื ขอรบั โลป ระกาศ เกยี รตคิ ณุ อาสาสมคั รพฒั นาสงั คมและความมน่ั คง
ของมนุษยดีเดนพิเศษประจําป และเข็มเชิดชูเกียรติ อาสาสมัครพัฒนา
สังคมและความมั่นคงของมนุษยดเี ดน พเิ ศษประจาํ ป

*อาสาสมคั รพฒั นาสงั คมและความมน่ั คงของมนษุ ย มสี ทิ ธปิ ระดบั
เข็ม เชิดชูเกียรติอาสาสมัครพัฒนาสังคมและความม่ันคงของมนุษยดีเดน
พิเศษประจําป ตาม (2) ดวย

6

(3) ผูท่ีเคยไดรับโลประกาศเกียรติคุณอาสาสมัครพัฒนาสังคม
และความม่ันคงของมนุษยดีเดน พิเศษประจําปและเข็มเชิดชูเกียรติอาสา
สมคั รพฒั นาสงั คมและความมน่ั คงของมนษุ ยด เี ดน พเิ ศษประจาํ ป ตามขอ (2)
และยังคงปฏิบัติงานดีเดนอยางตอเน่ือง สม่ําเสมอ รวมระยะเวลา
ติดตอกันไมนอยกวาแปดป และมีผลงานเปนที่ประจักษมีสิทธิไดรับ
การพิจารณาเสนอชื่อเพ่ือขอรับพระราชทาน เคร่ืองราชอิสริยาภรณ
ตามหลกั เกณฑก ารขอพระราชทานเครอ่ื งราชอสิ รยิ าภรณอ นั เปน ทสี่ รรเสรญิ
ยิ่งดิเรกคุณาภรณ ตามกฎหมายวาดวยเคร่ืองราชอิสริยาภรณอันเปน
ที่สรรเสรญิ ยง่ิ ดเิ รกคณุ าภรณ

7

วชิ าที่ 1 บทบาทหนาŒ ท่ขี องอาสาสมคั รพัฒนาสงั คมและความม่ันคงของมนุษย (อพม.)
ในภารกจิ กระทรวงการพัฒนาสังคมและความมัน่ คงของมนุษย

(4) สําหรับบุคคลที่ประกอบคุณงามความดี คุณประโยชน และ
เสยี สละบาํ เพญ็ ประโยชน ดา นการพฒั นาสงั คมอยา งตอ เนอื่ งและสมา่ํ เสมอ
อาจไดรับการพิจารณาแตงตั้งใหเปน “อาสาสมัครพัฒนาสังคมและ
ความมั่นคงของมนุษยกิตติมศักดิ์” มีสิทธิไดรับวุฒิบัตรกิตติมศักดิ์
และเข็มอาสาสมัครพัฒนาสังคมและความมน่ั คงของมนุษยกติ ตมิ ศักด์ิ

(5) มสี ทิ ธไิ ดร บั โอกาสในการพฒั นาความรู และทกั ษะ เพอ่ื ยกระดบั
เปนอาสาสมัครท่ีมีความเชี่ยวชาญเฉพาะทาง ท้ังนี้ข้ึนอยูกับความสนใจ
และศักยภาพของอาสาสมัครนั้น

(6) มสี ทิ ธไิ ดร บั การสนบั สนนุ งบประมาณ และหรอื การเบกิ คา ใชจ า ย
ในการดําเนนิ การตามบทบาท หนา ท่ี และความรบั ผดิ ชอบตามระเบียบนี้
และตามประกาศกระทรวง โดยความเหน็ ชอบของกรมบญั ชีกลาง

(7) มสี ทิ ธไิ ดร บั สทิ ธปิ ระโยชนอ นื่ ๆ ตามที่ กระทรวงหรอื หนว ยงานอน่ื
จะไดก าํ หนด

8

6. จรรยาบรรณของ อพม.
1) ปฏบิ ตั หิ นา ทด่ี ว ยความศรทั ธาโดยเคารพศกั ดศ์ิ รคี วามเปน มนษุ ย

ความเปน ธรรม เสมอภาคโดยไมเ ลอื กปฏิบัติ
2) รักษาความลับของผูรับบริการ เวนแตกรณีท่ีขอมูลนั้น

เปน ประโยชนต อ ผรู บั บรกิ ารกระบวนการใหบ รกิ าร และหรอื ไดร บั อนญุ าต
จากผรู บั บริการ

3) ประพฤติตนใหอยูในกรอบแหงศีลธรรม วัฒนธรรมอันดีงาม
และปฏิบตั ิตนใหเ ปน ทนี่ ับถือของประชาชน

4) ไมเรียกรองหรือแสวงหาประโยชนสวนตนโดยอาศัยตําแหนง
หรอื บทบาทหนาที่

5) รักษาและเสริมสรางความสามัคคีระหวางผูรวมงาน
และผูมสี ว นเกี่ยวขอ ง

9

วิชาท่ี 1 บทบาทหนาŒ ที่ของอาสาสมัครพฒั นาสังคมและความม่นั คงของมนษุ ย (อพม.)
ในภารกจิ กระทรวงการพฒั นาสงั คมและความมน่ั คงของมนษุ ย

ภารกจิ ของ อพม.

1. ช้ีเปา‡ -เฝ‡าระวงั
ก า ร เ ส น อ ข  อ มู ล เ กี่ ย ว กั บ ก ลุ  ม เ ป  า ห ม า ย ท่ี ป ร ะ ส บ ป  ญ ห า

ขอมลู ดานสถานการณป ญหาที่เกดิ ขน้ึ ในชุมชน เพอ่ื นาํ ไปสกู ารดาํ เนนิ งาน
เพื่อปองกัน แกไขปญหา ซ่ึงภารกิจท่ีจะนําไปสูการชี้เปา-เฝาระวัง คือ
การสาํ รวจและรวบรวมขอ มลู กลมุ เปา หมายและผรู บั บรกิ าร การเฝา ระวงั
การสงเสริมและแกไขปญหาดานสังคมเบื้องตน และการรายงาน
สถานการณท างสงั คมของชุมชน ไดแก

1) การจดั หาขอมลู ของชุมชน ประกอบไปดว ย
ขอมูลสภาพชุมชน ไดแก ขอมูลพื้นฐานของชุมชน เชน

ที่ต้ัง เน้ือท่ี ภูมิประเทศ อาณาเขต ประชากร สภาพทางเศรษฐกิจ
สถานการณสังคมและบริการพื้นฐานตาง ๆ ซ่ึงจะทําใหคนในชุมชน
เหน็ สภาพทแี่ ทจ รงิ ของชมุ ชนชดั เจนและตรงกนั และคนภายนอกเหน็ สภาพ
และเขา ใจชุมชน

10

ขอมูลกลุมเปาหมาย ไดแก ขอมูลผูดอยโอกาสและ
ผตู องการความชว ยเหลือทุกประเภท เน้อื หาของขอมลู ควรประกอบดวย
ชื่อ-สกุล และบัตรประจําตัวประชาชน วันเดือนป เกิด อายุ บานเลขท่ี
สภาพความเปนอยู การประกอบอาชีพ ปญหาและความตองการ
การชวยเหลือที่ไดรับและเครือขายที่เกี่ยวของ เปนตน ซ่ึงจะทําใหทราบ
สภาพปญ หาสาเหตุความเดอื ดรอ นของผปู ระสบปญ หาและแนวโนม ของปญ หา
เพื่อการดําเนินงานวางแผนปองกนั และแกไข

ขอ มลู สถานการณท างสงั คมและปญ หาของชมุ ชน ไดแ ก
ขอมูล ปญหาตาง ๆ ท่ีเกิดขึ้นในชุมชน สถานการณการเปลี่ยนแปลง
ของชมุ ชนที่จะกอใหเ กดิ ปญ หาตอ ชุมชน เชน ปญ หาพฤตกิ รรมที่ไมเ หมาะ
สมของวยั รนุ การตัง้ ครรภใ นวัยเรียน การตดิ ยาเสพตดิ การแพรระบาด
ของยาเสพตดิ ในชมุ ชน การมีรา นเกมส สถานบันเทิงตา ง ๆ ในชมุ ชน

ขอมูลศักยภาพของชุมชน ไดแก ขอมูลสิ่งดีดีท่ีมีอยู
ในชุมชน ท่ีจะนํามาใชประโยชนเพ่ือการดูแลชวยเหลือและพัฒนาคน
ตลอดจนการพฒั นาสรา งความเขม แขง็ ใหก บั ชมุ ชน ขอ มลู ศกั ยภาพของชมุ ชน
ทําใหทราบถึงความสามารถของชุมชนในการปองกัน /แกไขปญหา
นอกจากนจี้ ะตอ งมกี ารจดั หาขอ มลู ทเ่ี ปน จดุ ออ นของชมุ ชนทจ่ี ะเปน อปุ สรรค
หรือขอจํากัดในการพัฒนาชุมชนดวย เชน สภาพภูมิประเทศที่ไมเอื้อตอ
การทํามาหากิน การติดตอ สื่อสารกับภายนอกที่ยากลําบาก การแตก
ความสามัคคีของชุมชน เปน ตน

2) การจดั เกบ็ รวบรวมขอ มลู โดยการบนั ทกึ ในสมดุ บนั ทกึ ประจาํ วนั
การจัดทําแฟมขอมูล การจัดทําสมุดทะเบียนแยกประเภทขอมูล
การจัดเกบ็ ขอมูลในคอมพวิ เตอร

11

วชิ าที่ 1 บทบาทหนาŒ ท่ีของอาสาสมคั รพัฒนาสังคมและความมน่ั คงของมนษุ ย (อพม.)
ในภารกิจกระทรวงการพฒั นาสังคมและความมน่ั คงของมนุษย

3) การนาํ ขอมูลไปใชประโยชน
ขอ มลู สถานการณท างสงั คม-ปญ หาของชมุ ชนและขอ มลู

ศักยภาพของชุมชน อพม. สามารถนําเสนอเพื่อไปสูการใชประโยชนเพื่อ
การชี้เปา-เฝาระวัง โดยการแจงขอมูลที่เก่ียวของโดยตรง หรือนําเสนอ
ขอ มลู ในท่ปี ระชุมของกลุม ชมรม องคก ร ชมุ ชน หรอื ตอ เวทีประชาคม
หรือนําเสนอขอมูล ในการจัดทําแผนชุมชนหรือการจัดทําแผนงาน/
โครงการ/กจิ กรรมของชุมชน

นําเสนอสถานการณทางสังคมของชุมชน เพื่อใหหนวย
งาน/องคกร/บุคคลที่เกี่ยวของไดนําไปพิจารณาดําเนินการในสวนท่ี
เกี่ยวของกับภารกจิ

นํ า เ ส น อ ข  อ มู ล ป  ญ ห า ค ว า ม ต  อ ง ก า ร ข อ ง ชุ ม ช น
และกลุมเปาหมายท่ีตองดําเนินการในการจัดทําแผนชุมชน เพื่อผลักดัน
ใหไดรับการสนับสนุน งบประมาณจากหนวยงานที่เกี่ยวของ
ทง้ั นี้ โดยการนาํ ขอ มลู ชมุ ชน ขอ มลู ศกั ยภาพชมุ ชนเพอ่ื ประกอบการจดั ทาํ
โครงการกิจกรรมดวย

ใชข อ มลู กลมุ เปา หมายเพอื่ การออกเยยี่ มเยยี นใหก ารชว ยเหลอื
สงเร่ืองขอความชวยเหลือจากหนวยงานท่ีเกี่ยวของ และการติดตามผล
การชว ยเหลอื

12

2. เชื่อมกลุ‹มเดมิ -เสรมิ สราŒ งกลุ‹มใหม‹
อพม.จะเปนผูทําหนาที่ประสานการดําเนินงานกับเครือขาย

ในระดับชุมชน ทั้งภาครัฐและเอกชน เพื่อรวมกัน ในการดําเนินงาน
เพ่ือการพัฒนาสังคมและความมั่นคงของมนุษยของชุมชน เปนกลไก
เชอ่ื มโยงการทาํ งานระหวา งภาครฐั กบั ทอ งถนิ่ ภารกจิ ทจี่ ะนาํ ไปสกู ารเชอ่ื ม
กลุมเดิม-เสริมสรางกลุมใหม คือ การประสานงาน การสงตอผูรับบริการ
และการใหความรวมมือและสนับสนุนการปฏิบัติงานตามภารกิจ
ของกระทรวงการพัฒนาสังคมและความม่ันคงของมนุษย สวนราชการ
และเอกชนที่เกย่ี วขอ ง ไดแ ก

การเปน แกนนาํ หลกั ในการขบั เคลอื่ นงานสวสั ดกิ ารสงั คม
ในชุมชน รวมสงเสริมใหมีโครงสราง อพม.ท่ีเขมแข็งในระดับตําบล
สนบั สนนุ เพิ่มจาํ นวนระดบั

การรวบรวมขอมูลและจัดทําทะเบียนเครือขายภายใน
และภายนอกชมุ ชน เพอื่ ใหม ขี อ มลู เครอื ขา ยทสี่ ามารถประสานขอความรว ม
มอื สนับสนุนการปฏิบัติงานหรือเขารวมปฏิบัติเพื่อการพัฒนาคุณภาพชีวิต
ประชาชนและสรางความเขม แข็งของชุมชน

13

วชิ าที่ 1 บทบาทหนŒาท่ีของอาสาสมคั รพัฒนาสังคมและความมนั่ คงของมนุษย (อพม.)
ในภารกิจกระทรวงการพฒั นาสงั คมและความม่นั คงของมนษุ ย

การประสานการปฏิบัติกับเครือขายภายใน เพ่ือขอรับ
การสนับสนุนการปฏิบัติภารกิจของ อพม.หรือ อพม.เขาไปมีสวนรวม
ในภารกิจ/กิจกรรมของเครือขาย หรือเปนการรวมกันดําเนินงาน
เพอื่ ประชาชนและชมุ ชน เรอ่ื งทปี่ ระสาน เชน เรอ่ื งขอ มลู ชมุ ชน สถานการณ
ปญ หาสงั คม วเิ คราะหข อ มลู เนอื้ หาแนวทางการแกป ญ หา การทาํ แผนชมุ ชน
การประสานสง ตอ เพอ่ื ใหเ กดิ การนาํ แผนไปสูก ารปฏบิ ตั ิ เปนตน

การประสานการปฏบิ ตั กิ บั เครอื ขา ยภายนอก เพอ่ื ขอรบั
การสนับสนุน การปฏิบัติภารกิจของ อพม. เชน บุคลากร งบประมาณ
ทรพั ยากรวสั ดุอปุ กรณเพอื่ ใหบ รกิ ารชว ยเหลอื ทด่ี แี กผ ปู ระสบปญ หาทางสงั คม
หรอื สง เสรมิ ให อพม.เขา ไปมสี ว นรว มใน กจิ กรรมทางสงั คมและภาคเี ครอื ขา ย
หรอื มีสวนรว มการดาํ เนนิ งานเพ่ือประชาชน ชุมชนและทอ งถ่ิน

14

3. ร‹วมใจทําแผนชุมชน
แผนชมุ ชนมคี วามสาํ คญั อยา งยงิ่ ในการทจี่ ะทาํ ใหก ารพฒั นาสงั คม

และความมนั่ คงของมนษุ ยเ กดิ ขนึ้ อยา งเปน รปู ธรรม ดงั นนั้ ภารกจิ ของ อพม.
คอื การเปน ผผู ลกั ดนั หรอื กระตนุ ใหช มุ ชนเกดิ ความรว มมอื รว มแรง รว มใจกนั
ระดมความคดิ เหน็ เพอ่ื จดั ทาํ แผนของชมุ ชน โดยเฉพาะในสว นทเ่ี กยี่ วขอ ง
กับการพัฒนาสงั คม เชน การจดั ทําแผนสวสั ดิการชมุ ชน ซึง่ ประกอบดวย

การรวบรวมขอ มลู และจดั ระบบขอ มลู ทเ่ี กยี่ วขอ ง ประกอบดว ย
รวบรวมขอ มลู ท่ีไดจ ากภารกิจชเ้ี ปา-เฝาระวัง ทีส่ ามารถบงช้ีระดับปญ หา
และเปน ประโยชนต อ การทาํ แผนชมุ ชน ประสานหาแนวทางความรว มมอื
เพอื่ รวบรวมและจดั ระบบขอ มลู ทเี่ กย่ี วขอ ง และจดั ทาํ รายงานขอ มลู เครอื ขา ย
ทีจ่ ะเปน ประโยชนต อ การแกไขปญหาและพัฒนาชมุ ชน

15

วชิ าท่ี 1 บทบาทหนŒาท่ขี องอาสาสมคั รพัฒนาสังคมและความมน่ั คงของมนษุ ย (อพม.)
ในภารกิจกระทรวงการพัฒนาสงั คมและความมนั่ คงของมนุษย

การผลักดันและสงเสริมใหประชาชนมีสวนรวมในการ
ทําแผนชุมชน โดยพูดคุย ชักชวน ใหประชาชนเห็นความสําคัญ
และประโยชนส ว นรวมทง้ั เขา มามสี ว นรว มจดั ทาํ แผนชมุ ชน ประสานผลกั ดนั
กลมุ แกนนาํ เครอื ขา ยทาํ ความเขา ใจกบั ประชาชนและเชญิ ชวนมามสี ว นรว ม
ทาํ แผนชมุ ชน และสง เสรมิ สนบั สนนุ ใหช มุ ชนตระหนกั ถงึ ปญ หาของชมุ ชน
เพือ่ กระตนุ ใหป ระชาชนสนใจและเขามามีสวนรวมทาํ แผน

การรวมจัดทําแผนชุมชน โดยมีสวนรวมดําเนินการ
จดั เวทชี าวบา นหรอื เวทปี ระชาคม เพอ่ื จดั ทาํ แผนชมุ ชน อาทิ เตรยี มขอ มลู
ประสานเชิญผูเขารวมประชุม การจัดเตรียมอุปกรณ เครื่องมือ สถานท่ี
กาํ หนดวนั เวลาและดาํ เนนิ การจดั ประชมุ เวทชี าวบา น และเขา รว มเวทชี าวบา น
เพื่อนาํ เสนอประเด็นปญ หา ความคิดเหน็ หาแนวทางแกไ ขปองกันสง เสริม
และพัฒนาชุมชน

การผลักดันแผนชุมชนนําไปสูปฏิบัติ โดยรวมจัดทํา
รายละเอียดของแผน และเขียนโครงการประสานผลักดันใหทุกภาคี
รว มดาํ เนนิ การตามแผนชมุ ชนตดิ ตามผลและเผยแพรผ ลงานทปี่ ระสบผลสาํ เรจ็
เพื่อใหประชาชนรับทราบ

16

การบูรณาการภารกิจของ อพม.

1. - พ.ร.บ.ส‹งเสริมการจดั สวัสดิการสังคม พ.ศ. 2546
- พ.ร.บ.การคมŒุ ครองคนไรŒทพี่ ง่ึ พ.ศ. 2557
- พ.ร.บ.ควบคมุ การขอทาน พ.ศ. 2559
1. จดั สวัสดกิ ารสงั คมรว มกบั หนวยงานในพน้ื ท่ี
2. ขบั เคลอ่ื นงานพฒั นาสงั คม พทิ กั ษค มุ ครองสทิ ธิ กลมุ เปา หมาย
3. ชวยเหลือทางสังคม (ชเี้ ปา-เฝาระวัง รวมทาํ แผนพฒั นาสงั คม
ระดบั พน้ื ที่)
4. สงเสริมให อพม. มีบทบาทในการสรางกลไกระดับจังหวัด/
อําเภอ/ตําบล

17

วิชาท่ี 1 บทบาทหนŒาทข่ี องอาสาสมัครพัฒนาสงั คมและความมัน่ คงของมนุษย (อพม.)
ในภารกจิ กระทรวงการพฒั นาสังคมและความม่นั คงของมนุษย

2. พ.ร.บ.คมŒุ ครองผถŒู กู กระทาํ ความรนุ แรงในครอบครวั พ.ศ.2550
1. เฝา ระวังและเตอื นภัยทางสังคมดา นความรนุ แรงในครอบครวั
และสตรี
2. สงเสรมิ ความเขม แข็งครอบครวั
3. ชว ยเหลือทางสงั คมกบั ครอบครัวท่ีมปี ญ หาความรุนแรง
4. ใหการปรกึ ษาแนะนํา
5. ประสานสง ตอกบั หนว ยงาน และองคก รอ่นื ที่เก่ียวขอ ง
6. โครงการ กจิ กรรมสง เสรมิ สนบั สนนุ สถาบนั ครอบครัว

18

3. พ.ร.บ.สง‹ เสริมและพฒั นาคณุ ภาพชวี ิตคนพิการพ.ศ. 2550
และทแ่ี กŒไขเพ่ิมเตมิ (ฉบบั ท่ี 2) พ.ศ. 2556
1. สํารวจคนพิการในชุมชน เย่ียมบาน สอบขอเท็จจริงรวม
กับเจาหนา ท่ี เพ่ือประเมินสภาพปญ หาตามความเหมาะสม
2. ประสาน แนะนาํ และนาํ พาการจดทะเบียนคนพิการ
3. บรกิ ารเพอื่ การสงเสรมิ สทิ ธิ ฟนฟู พฒั นาและการมสี ว นรว ม
ทางสังคม
4. รณรงค ประชาสัมพันธการรับรู และการเขาถึงสิทธิคนพิการ
5. พฒั นาทักษะ ยกระดบั ความรเู รือ่ งบรกิ ารคนพิการเฉพาะทาง
และสวสั ดกิ ารอื่นทเี่ กี่ยวขอ ง
6. สนบั สนนุ หรอื มสี ว นรว มในโครงการ กจิ กรรมตา ง ๆ ของคนพกิ าร
และครอบครวั คนพกิ าร

4. พ.ร.บ.คมŒุ ครองเดก็ พ.ศ. 2546
สํารวจและเปนผูรับรองคนท่ี 1 ตามโครงการเงินอุดหนุน

เพื่อการเลีย้ งดูเด็กแรกเกิด (0 - 6 ป)

19

วชิ าที่ 1 บทบาทหนาŒ ทีข่ องอาสาสมัครพฒั นาสังคมและความมั่นคงของมนุษย (อพม.)
ในภารกจิ กระทรวงการพฒั นาสงั คมและความมั่นคงของมนุษย

5. พ.ร.บ.ผสŒู งู อายุ พ.ศ. 2546
1. สาํ รวจขอมูลผูสูงอายุ
2. ประสานสง ขอ มลู ผสู งู อายทุ ตี่ อ งการซอ มแซม/ปรบั สภาพบา น
3. ประชาสมั พันธ การเขา ถึงสิทธผิ สู ูงอายุ
4. ขน้ึ ทะเบยี นผสู งู อายเุ พอื่ เขาถงึ เบ้ยี ยังชพี ผสู งู อายุ
5. ใหคาํ แนะนาํ ปรึกษา ชว ยเหลือผสู งู อายุ
6. โครงการกจิ กรรมตาง ๆ ของผูสงู อายุ

20



'%. Ē A.'æ%B)4" 5 6 < $6" +9 æ " ò 6'
'4 '+ 6'"5 6. 5 %B)4 +6%% I5 1 % -< &Ė

ÄÄĀ±²½€´¼€Áµ

1 .Ē A.'æ%.8 B8 )4.+5. 8 6' " ò 6' )Ē%< .Ē A.'%æ 1 Ė 'B)4A '1é Ē6&

âåå 16 6' ƒ‚ Ċ '% '4 6. A '64/Ė '6 +æ 9 A '6 A +ç ' < A "%/6 '
C ',"5 Ė ‚âãåäãㅅ Ē1 ₆