ฮอร์โมนพืช PLANT HORMONE
นำ เสนอ คุณครูศศิธร กุแก้ว นักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 5/14 นางสาวประภัสสร ตะเคียนราม เลขที่ 13 นางสาวเบญญาภา งามพรหม เลขที่ 12 จัดทำ โดย
คุณค่าและประโยชน์ใดๆ ที่เกิดจากหนังสือ electronic book เล่มนี้ คณะผู้จัดทำ ขอมอบความขอบคุณแด่นักเรียนและครูอาจารย์ที่มีส่วนร่วมในการสนับสนุนการทำ electronic book เล่มนี้ หากมีข้อผิดพลาดประการใด คณะผู้จัดทำ ต้องกราบขออภัย มา ณ ที่นี้ด้วย และขอน้อมรับคำ แนะนำ นำ ไปปรับปรุง electronic book ต่อๆ ไป คำ นำ หนังสือ electronic Book เล่มนี้เป็นส่วนหนึ่งของวิชา ชีววิทยา (ว30244) ระดับ ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 5/14 โดยมีเนื้อหาเกี่ยวกับ ฮอร์โมนของพืชในแต่ละชนิด มีจุด ประสงค์เพื่อลักษณะและประโยชน์ต่างๆ ของฮอร์โมนพืช ซึ่งสามารถนำ ไปต่อยอดในด้าน ต่างๆ ต่อไปได้ คณะผู้จัดทำ หวังเป็นอย่างยิ่งว่าหนังสือ electronic book เล่มนี้จะเป็นประโยชน์ ต่อผู้ที่ศึกษา เพื่อแนวทางในการศึกษาให้มีประสิทธิภาพมากขึ้น
ฮอร์โมนพืช คืออะไร? ฮอร์โมนพืชเป็นสารเคมีภายในพืชซึ่งเกี่ยวข้องกับการเจริญของพืช ไม่เพียงแต่การเจริญของ พืชทั้งต้นเท่านั้น แต่ยังเกี่ยวข้องกับการเจริญของพืชแต่ละส่วนนั้นๆด้วย ในปัจจุบันทราบกัน ดีแล้วว่า ฮอร์โมนพืชมีทั้งชนิดที่กระตุ้นการเจริญเติบโตของพืช และระงับการเจริญเติบโตของพืช ด้วยเช่นกัน โดยพืชจะสังเคราะห์ที่ส่วนหนึ่งแล้วเคลื่อนย้ายไปยังอีกส่วนหนึ่ง และมีผลต่อกระบวนการทาง สรีรวิทยาที่ค่อนข้างเฉพาะเจาะจง ดังนั้นในการศึกษาทางด้านฮอร์โมนจึงมักศึกษาในแง่ของแหล่ง และกระบวนการสังเคราะห์ การเคลื่อนที่และเคลื่อนย้าย และปฏิกิริยาของฮอร์โมนที่มีต่อพืช สารควบคุมการเจริญเติบโต (Plant Growth Regulator) เป็นสารเคมีที่สำ คัญในการเกษตร เป็นสารอินทรีย์ซึ่งมนุษย์สังเคราะห์ขึ้นมาได้ ซึ่งบางชนิดมีคุณสมบัติเหมือนฮอร์โมนพืช การแสดงออกถึงลักษณะต่าง ๆ ของพืชจะเกิดจากพันธุกรรมและสภาพแวดล้อม ซึ่งรวมกับ ฮอร์โมนด้วย เช่น การปลูกผักกาดขาวปลีบางพันธุ์ในฤดูร้อน ผักกาดขาวปลีจะไม่เข้าหัว ฮอร์โมน บางชนิดสามารถกระตุ้นให้ผักกาดขาวปลีเข้าหัวได้ ซึ่งในกรณีนี้ฮอร์โมนจะทดแทนสภาพ แวดล้อมที่เหมาะสมได้ ในประเทศไทยการใช้ฮอร์โมนพืชมีวัตถุประสงค์ในทางการเกษตรเพื่อให้มีผลผลิต เพื่อเพิ่ม ผลผลิตและคุณภาพ และเพื่อความสะดวกในการจัดการฟาร์ม
1.ออกซิน ธรรมชาติ (Natural Auxin) Indole-3-Acetic Acid (IAA) Indole-3-Butyric Acid (IBA) 2. ออกซิน สังเคราะห์ (Synthetic Auxin) Naphthalene Acetic Acid (NAA) 2,4-Dicholophenoxy acetic acid (2,4-D) 2,4,5-Trichlorophenoxy acetic acid (2,4,5-T) หน้าที่คือ 1. กระตุ้นเซลล์ของเนื้อเยื่อที่มีการยืดตัวให้ขยายขนาดทำ ให้เจริญเติบโตสูงขึ้น 2. ออกซินมีผลต่อการยับยั้งการเจริญเติบโตของตาข้าง ฮอร์โมนพืชมีกี่ประเภท? มี 5 ประเภท ออกซิน (Auxin) เป็นฮอร์โมนพืชที่สร้างขึ้นจากกลุ่มเซลล์เนื้อเยื่อบริเวณยอดใบอ่อน ก่อนถูก ลำ เลียงไปยังเซลล์เป้าหมาย มีหน้าที่กระตุ้นเซลล์ของเนื้อเยื่อให้เกิดการขยายตัว ส่งผลให้พืชเจริญ เติบโตสูงขึ้นเพิ่มขนาดใบและผล ออกซินยังมีผลต่อการยับยั้งการเจริญเติบโตของตาข้าง และช่วย ป้องกันการหลุดร่วงของใบ ดอกและผล อีกทั้งยังส่งผลต่อการควบคุมการเคลื่อนไหว การตอบ สนองต่อแสงและแรงโน้มถ่วงของพืชอีกด้วย
ไซโทไคนิน (Cytokinin) เป็นสารกระตุ้นการแบ่งเซลล์และการเปลี่ยนแปลงของเซลล์ โดยเฉพาะในส่วนของลำ ต้นและราก ส่งเสริมการสร้างและการเจริญของตาข้าง การแผ่ กิ่งก้านสาขา และการงอกของเมล็ด อีกทั้งยังช่วยป้องกันการสลายตัวของคลอโรฟิลล์ (Chlorophyll) ช่วยให้พืชผักผลไม้มีอายุยืนและสามารถรักษาความสดใหม่เอาไว้ได้ ยาวนาน เเหล่งที่สร้าง : เนื้อเยื่อเจริญ , ที่ราก , บริเวณที่มีการเเบ่งเซลล์ ผลของฮอร์โมน : - กระตุ้นการเเบ่งเซลล์ การเจริญของตาข้าง เเละเอ็มบริโอ - ใช้ยืดอายุไม้ตัดดอก สารที่คุณสมบัติคล้ายกัน : BA / TDZ / zeatin / kinetin กระตุ้นการเจริญของกิ่งแขนง ชะลอการแก่ของผลไม้ ช่วยให้พืชผักรักษาความสดได้นาน อาจเนื่องจากสารนี้ไปลด อัตราการหายใจของพืช ช่วยในการเคลื่อนย้ายอาหารจากส่วนอื่น ๆ ของพืช ป้องกันไม่ให้คลอโรฟิลล์ถูกทำ ลายได้ง่าย ใบจึงมีอายุยาวขึ้น ยืดอายุไม้ตัดดอกบางชนิด พบในน้ำ มะพร้าว หรือสารสกัดจากยีสต์
จิบเบอเรลลิน เเหล่งที่สร้าง : เมล็ดที่กำ ลังงอกหรือเจริญ เนื้อเยื่อเจริญ ปลายยอด ปลายราก ผล ผลของฮอร์โมน : - กระตุ้นการเเบ่งเซลล์เเละการยืดตัวของเซลล์ โดยเฉพาะเซลล์ระหว่างข้อ ทำ ให้ข้อยืดตัว - กระตุ้นการงอกของเมล็ด - เปลี่ยนเพศดอกในพืชวงศ์เเตง สารที่คุณสมบัติคล้ายกัน : มีมากกว่า 70 ชนิด เเต่นิยมใช้ GA3 จิบเบอเรลลิน (Gibberellin) เป็นสารที่ถูกสร้างขึ้นบริเวณยอดใบอ่อนและราก ส่งผลต่อการเจริญ เติบโตของเซลล์พืช กระตุ้นการขยายตัวของเซลล์ช่วงระหว่างข้อทำ ให้ลำ ต้นยืดยาว กระตุ้นการงอก ของเมล็ด การเจริญเติบโตของผล และควบคุมการเกิดเพศในดอกของพืชบางชนิด กระตุ้นการเจริญขยายตัวของเซลล์ตรงช่วงระหว่างข้อทำ ให้ลำ ต้นยืดยาว เช่น มะเขือเทศ ยาสูบ ฟักทอง แตง ผักกาดหอม กะหล่ำ ปลี ข้าว อ้อย คะน้า ถั่ว
เป็นแก๊สที่เกิดในกระบวนการเมแทบอลิซึมของพืช เร่งการสุกของผลไม้ เช่น มะม่วง กล้วย ละมุด เร่งการแก่ของผลไม้บนต้น กระตุ้นการออกดอกของพืชพวกสับปะรด กระตุ้นการหลุดร่วงของใบไม้ และการผลัดใบตามฤดูกาล ทำ ลายการพักตัวของเมล็ด กระตุ้นการงอกของเมล็ดพืชบางชนิด กระตุ้นน้ำ ยางพาราให้ไหล เพิ่มน้ำ ยางมะละกอ เพื่อใช้ผลิตเอนไซม์พาเพน กระตุ้นการเกิดรากฝอยและรากแขนง เอทิลีน (Ethylene) เป็นก๊าซที่เกิดขึ้นในกระบวนการเมแทบอลิซึม (Metabolism) ของพืชโดย ส่วนมากเอทิลีนถูกสร้างขึ้นเมื่อพืชมีบาดแผลหรือเข้าสู่ภาวะร่วงโรย มีส่วนช่วยเร่งการสุกของผลไม้ กระตุ้นการออกดอก การผลัดใบตามฤดูกาล และการงอกของเมล็ดพืชบางชนิด รวมไปถึงการกระ ตุ้นการผลิตน้ำ ยาง และการเกิดรากฝอยและรากแขนงของพืชอีกด้วย เเหล่งที่สร้าง : สร้างได้เกือบทุกส่วนของพืชเเต่พบมากในผลสุกเเละเนื้อเยื่อที่เสื่อมตามอายุ ผลของฮอร์โมน : - กระตุ้นการสุกของผลไม้ , การงอกของเมล็ด - กระตุ้นการหลุดล่วงของ ใบ ดอก เเละผล เเละการออกดอกของพืชบางชนิด เช่น สัปปะรด สารที่คุณสมบัติคล้ายกัน : เอทิฟอน (ethephon) ถ่านเเก๊ส (calcium carbide) ผสมน้ำ 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8.
สังเคราะห์ในพืชทุกชนิด พบในใบแก่จัด , ผล และรากบริเวณหมวกราก กระตุ้นการหลุดร่วงของใบและผลแก่จัด ยับยั้งการเจริญและการยืดตัวของเซลล์บริเวณตา กระตุ้นการพักตัวของพืช กระตุ้นปากใบปิด ทำ ให้พืชปล้องสั้น ใบมีขนาดเล็ก เซลล์ในเยื่อเจริญหยุดแบ่งตัว ยับยั้งการแตกใบอ่อน ยับยั้งการงอกของเมล็ด กรดแอบไซซิก (Abscisic acid) เป็นสารที่ถูกสังเคราะห์ขึ้นได้ในทุกส่วนของต้นพืช กระตุ้นการหลุดร่วงของใบ และผลแก่ ยับยั้งการเจริญเติบโตและการยืดตัวของเซลล์บริเวณตาข้าง รวมไปถึงยับยั้งการงอกของเมล็ด การ แตกใบอ่อน และการเปิดออกของปากใบ (Stomata) ส่งผลให้พืชสามารถทนทานต่อสภาพอากาศแห้งจัดหรือ อยู่ในภาวะขาดน้ำ ได้ยาวนานขึ้น เเหล่งที่สร้าง : เซลล์ที่มีคลอโรพลาสต์ หรือ อะไมโลพลาสต์ ผลของฮอร์โมน : - กระตุ้นการปิดปากใบ - ทำ ให้พืชมีการพักตัว (dormancy) - ยับยั้งการเจริญเเละการยืดตัวของเซลล์ สารที่คุณสมบัติคล้ายกัน : chlorflurenol , maleic 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9.
บบทดสอบ 1. Auxin มี precursor ชื่ออะไร ก.Phenylalanine ข.Tryptophan ค.Methionine ง.Mevalonic acid 2. ฮอร์โมนชนิดใดมีคาร์บอนเป็นองค์ประกอบมากที่สุด ก.Auxin ข.Gibberellin ค.Cytokinins ง.ABA 3. ฮอร์โมนชนิดใดไม่เคลื่อนที่ในต้นพืช ก.Auxin ข.Gibberellin ค.Cytokinins ง.Ethylene 4. ฮอร์โมนชนิดใดทดแทนกันได้เมื่อใช้กระตุ้นการออกดอกของสับปะรด ก.Auxin และ Ethylene ข.Cytokinins และ Auxin ค.ABA และ Ethylene ง.Auxin และ Gibberellin 5. ฮอร์โมนชนิดใดมีผลหักล้างกัน ก.Auxin และ Gibberellin ข.ABA และ Ethylene ค.Auxin และ Cytokinins ง.Auxin และ ABA
6.อะไรที่ไที่ ม่เม่กี่ย กี่ วกับกัออกซินซิ ? ก.การผลิตลิต้นต้ ไม้บม้อนไซ ข.เร่งร่การงอกรากของกิ่ง กิ่ ปักปัชำ ค.ใช้เช้ป็นป็ยากำ จัดจัวัชวัพืชพื ง.การโค้งค้งอของลำ ต้นต้เข้าข้หาแสง 7.การโค้งค้เข้าข้หาแสงของพืชพืเกิดกิจาก ก.แสงช่วช่ยในการขยายตัวตัของเซลล์ทำล์ ทำให้มีห้กมีารโค้งค้เกิดกิขึ้น ขึ้ ข.มีกมีารเคลื่อ ลื่ นย้าย้ยของออกซินซิออกไปจากด้าด้นที่โที่ ดนแสงไปยังยัด้าด้นที่ไที่ ม่โม่ดนแสง ค.มีกมีารเคลื่อ ลื่ นย้าย้ยของออกซินซิออกไปจากด้าด้นที่ไที่ ม่โม่ดนแสงไปยังยัดานที่โที่ ดนแสง ง.ไม่มีม่กมีารเคลื่อ ลื่ นย้าย้ยของออกซินซิเนื่อ นื่ งจากถูกถูแสงทำ ลายไปหมด 8.ส่วส่นไหนของพืชพืที่มี ที่ กมีารตอบสนองต่อต่ออกซินซิแต่ไต่ม่ตม่อบสนองต่อต่จิบจิเบอเรลลินลิ ก.ใบ ข.ลำ ต้นต้ ค.ราก ง.ดอก 9.ลักลัษณะอาการของพืชพืต่อต่ ไปนี้มี นี้ ข้มีอข้ใดบ้าบ้งที่ไที่ ม่ไม่ด้คด้วบคุมคุโดยฮอร์โร์มนเอทิลีทินลี ก.เร่งร่การร่วร่งของใบ ข.เร่งร่การสุกสุของผลไม้ ค.เร่งร่การเกิดกิรากในกิ่ง กิ่ ปักปัชำ ง.กระตุ้นตุ้ การออกดอก 10.ในการปลูกลูองุ่นงุ่ ของประเทศไทย มีกมีารใช้ฮช้อร์โร์มนอะไรเพื่อ พื่ ช่วช่ยทำ ให้ช่ห้อช่องุ่นงุ่ โปร่งร่ขึ้น ขึ้ และลดการ เบียบีดของผลทำ ให้ผห้ลองุ่นงุ่ โตมีคุมีณคุภาพดีขึ้ดีน ขึ้ ก.ออกซินซิ ข.เอทิลีทินลี ค.จิบจิเบอเรลลินลิ ง.ไซโตไคเนตินติ
เฉลย 1. ข 2. ข 3. ง 4. ก 5. ง 6. ก 7. ข 8. ค 9. ค 10. ค
อ้างอิง https://ngthai.com/science/25895/plant-hormone/ https://www.scimath.org/lesson-biology/item/7014-phytohormone https://warning.acfs.go.th/en/articles-and-research/view/?page=121