ขนมหม้อแกงเมืองเพชรเเม่กิมไล้

คำนำ

หนังสือฉบับนี้เป็นส่วนหนึ่งในรายวิชาการเรียนรู้ตามแนวพระราชดำริ
และภูมิปัญญาไทย 1024305 โดยนำเสนอเร่ืองราวเกี่ยวความเป็นมาของ
ขนมหม้อแกงแม่กิมไล้ เคล็ดลับและวิธีการทำขนมหม้อแกงสูตรเด็ดแห่ง
เมืองเพชรบุรี ซึ่งขึ้นชื่อในเรื่องขนมหวานที่มีความโดดเด่นเป็นเอกลักษณ์
ขนมหม้อแกงเมืองเพชรมีความอร่อย หวานมัน หอม กลมกล่อม และเนียนนุ่ม
ด้วยส่วนผสมของน้ำตาลที่มาจากตาลโตนดเมืองเพชรทำให้ยิ่งชูร สชาติให้อร่อย
จนไมอ่ าจจะหกั หา้ มใจได้ ผ้ใู ดได้ลิม้ ลองก็จะตดิ ใจ

โดยคณะผู้จัดทำหวังเป็นอย่างยิ่งว่า “ หนังสือขนมหม้อแกงเมืองเพชร
แม่กิมไล้ ” จะเป็นการเผยแพร่ศิลปะ วัฒนธรรมไทยในการทำขนมหม้อแกง
ที่มีความเก่าแก่และควรค่าที่จะดำรงไว้ซึ่งการอนุรักษ์ไม่ให้สูญหายไปตาม
กาลเวลาและหวงั วา่ จะประโยชน์ต่อผู้ทส่ี นใจจะศึกษา คน้ ควา้ หาความรู้ในเรอื่ งน้ี
หากมขี อ้ ผดิ พลาดประการใด คณะผจู้ ัดทำตอ้ งขออภัยไว้ ณ ท่นี ้ี

คณะผู้จัดทำ

สารบญั หนา้

เร่อื ง 1-2
3
ทมี่ าของขนมหม้อแกง 4-5
ภาพหนา้ ร้าน 7
จุดเรม่ิ ต้น 9-10
ส่ธู ุรกิจครอบครัว 11
แมก่ ิมไล้สาขาบา้ นลาด 12
วิธีการทำขนมหมอ้ แกง
รูปขนมหม้อแกงและขนม

1

ท่มี าของขนมหม้อแกง...

ขนมหม้อแกงหรือขนมกุมภมาศเป็นขนมที่ชาวต่างประเทศที่อาศัยใน
ประเทศไทยสมัยแผ่นดินสมเด็จพระนารายณ์ คือ คุณท้าวทองกลีบม้า หรือ
มารี กีมาร์ เป็นผ้สู อนให้คนไทยทำ มีการสันนษิ ฐานว่าลูกหลานของคนเมืองเพชร
ซึ่งอยู่ในความอุปการะของคุณท้าวทองกีบม้านำมาประดิดประดอยปรุงแต่ง
กับน้ำตาลโตนด หรือน้ำตาลปึกเมืองเพชรจึงทำให้อร่อยกว่าที่อื่น
จากการสันนิษฐาน ขนมกุมภมาศ เป็นขนมที่เรียกชื่อตามภาชนะที่ใช้ใส่ขนม
คือ กุมภ แปลว่า หม้อ และ มาศ แปลว่า ทอง ดังนั้น กุมภมาศ จึงแปลว่า
หม้อทอง ขนมหม้อทอง ในสมัยนั้นเป็นขนมที่ทำขึ้นในวัง สำหรับถวายพระเจ้า
แผ่นดนิ หรอื พระสงฆ์ ซึ่งถอื เปน็ ของสงู

2

การทำขนมหม้อแกงตามลักษณะต้นตำรับ
เดิม ปัจจุบันยังคงพบเห็นตามงานบุญ งานกุศล
ในชนบท และยังพบเห็นขนมหม้อแกง
มีจำหน่ายอยู่ขนมหม้อแกงเป็นขนมที่นิยม
บริโภคของคนไทย แหล่งผลิตขนม หม้อแกงที่มี
ชื่อเสียงของประเทศไทย คือ จังหวัดเพชรบุรี
ขนมหม้อแกงที่ดีต้องมีความหอม รสชาติหวาน
มัน เนื้อนุ่มเนียน ผิวหน้าเป็นสีน้ำตาลค่อนข้าง
เรียบ ขนมหม้อแกงมีหลายชนิดเรียกตาม
ส่วนผสม ที่ใส่ในขนม ได้แก่ หม้อแกงไข่
หม้อแกงถั่ว หม้อแกงเผือก และหม้อแกงเม็ดบัว
เป็นต้น ส่วนผสมของขนมหม้อแกงที่ทำให้หม้อ
แกงมีกลิ่นหอมหวานและรสชาติท่ี เป็น
เอกลักษณ์ เป็นที่ต้องการของผู้บริโภค ได้แก่
น้ำตาล ควรเป็นน้ำตาลโตนด ไข่ต้องใช้ทั้งไข่
ขาว และไขแ่ ดง นยิ มใช้ไข่เป็ดมากกวา่ ไขไ่ ก่ และ
กะทิ ช่วยทำให้ขนมหม้อแกงหอมและหวานมัน
ขนมหม้อแกง มีอายุการเก็บรักษาสั้น ประมาณ
3 วัน เมื่อเก็บไว้ที่อุณหภูมิห้อง แต่ถ้าเก็บไว้ใน
ตู้เย็นจะเก็บได้ 7 วัน ถ้าเก็บนานกว่านี้แล้วขนม
จะมรี สชาติจดื ชดื ไม่อรอ่ ย

3

4

สจู่ ุดเริ่มตน้ ...

“แม่กิมไล้” ถือเป็นร้านหนึ่งในตำนานขนมหวานและขนมหม้อแกงเมืองเพชร
ตอนนคี้ ณุ แมก่ มิ ไล้ อายุ 75 ปี ดำรงชวี ติ มากบั ขนมไทยเมืองเพชรเลยก็ว่าได้
และประสบความสำเร็จกับฝีมือการทำขนมหม้อแกง ตรา “แม่กิมไล้”
ขณะนเ้ี ปดิ กิจการน้ีมา 50 ปีแลว้ คณุ แมก่ มิ ไลช้ อบทำขนมมาตง้ั แต่อายุ 7 ขวบ
จนถึง อายุ 75 ปี ก็ยังชอบทำขนมอยู่ คุณแม่กิมไล้ใช้ชีวิตขายขนมหวานแบบ
ไทยๆ จะขายประจำที่จังหวัดเพชรบุรี ในขณะเดียวกันที่คุณกลม (สามี)
รับราชการเป็นตำรวจย้ายมาอยู่ที่เพชรบุรี จากเดิมที่เป็นเพียงแม่ค้าขายขนม
ธรรมดาๆ แต่เพราะชอบทำขนม มีใจรัก จึงทำให้มีกำลังใจต่อสู้ และไม่เคยคิด
ที่จะไปแขง่ กบั ใคร ขนมในรา้ นทุกอย่างส่วนใหญ่ จะทำเองหมดประมาณ 70%
จนกระทั่งมาถึงวันงานกาชาดและสงกรานต์ประจำปีโดยมีท่านผู้ว่าราชการ
จังหวัดเพชรบุรีคือ คุณเอนก พยัคฆ์พันธ์ ได้จัดให้มีการประกวด
“การทำขนมไทยเมืองเพชร” ก็มีผู้มาร่วมเข้าแข่งขันมากมาย หนึ่งในนั้นคือ
“คุณแมก่ มิ ไล้” เขา้ ร่วมการประกวดในคร้ังนด้ี ว้ ย

5

โดยการประกวดคือ ให้ทำขนมหม้อแกงสูตรของตนเอง โดยมีคณะกรรมการ
ผูต้ ดั สนิ หลายคนจะใหค้ ะแนนสดุ ยอดขนมไทยเมืองเพชร ซึ่งผูต้ ดั สินที่ให้คะแนน
จะไม่สามารถรู้ได้ว่าขนมที่ได้ชิมเป็นของใคร? เพราะไม่มีการติดชื่อ ให้เพียงทำ
เป็นสัญลักษณ์เอาไว้เพื่อให้เจ้าของขนมรู้ และผลการตัดสินคือ “แม่กิมไล้ได้รับ
รางวัลชนะเลิศ”ต่อมา แม่กิมไล้ จึงทำขนมหม้อแกงจำหน่ายให้ลูกค้าได้ทดลอง
ชิมรสชาติ ขนมหม้อแกงที่คิดสูตรเอง ลูกค้าที่ลองทานจะชอบรสชาติอันหอม
หวานของขนมหม้อแกงสูตรแม่กิมไล้ และบอกต่อๆ กัน ทำให้ลูกค้ารู้จักร้าน
ขนมหมอ้ แกงแมก่ มิ ไล้กนั มากข้นึ

6

7

สู่ธุรกิจครอบครวั ...

ปัจจุบันแม่กิมไล้มีการขยายสาขาถึง 5 สาขา คือ สาขาไร่ส้ม สาขาสาย 1
สาขาบ้านลาด สาขาเขาวัง และสาขาหัวสะพาน ถือว่าเป็นความประสบ
ผลสำเร็จของแม่กิมไล้ ที่มีมุ่งมั่นในการต่อสู้กับชีวิตและขยันอดทนจนสามารถ
พัฒนาฝีมือการทำขนมให้เกิดเป็นธุรกิจที่สร้างรายได้ให้กับครอบครัว
ทำใหล้ กู หลานไดร้ ับมรดกอนั ลำ้ ค่าในการทำขนมหม้อแกงอันเลิศรสของแม่กิมไล้
ทั้งยังสามารถพัฒนาธุรกิจการขายขนมหม้อแกงและของฝากให้ตีตลาดแข่ง
กับร้านอื่นได้ โดยมีจุดแข็งเป็นเคล็ดลับคือการเลือกสันวัตถุดิบที่มีคุณภาพและ
การใส่ใจรายละเอียดในการทำทุกขั้นตอน ทำให้ขนมหม้อแกงที่ทำออกมามี
รสชาตทิ ี่หวานหอมเนยี นนุ่มละมุนลน้ิ อร่อยทกุ สัมผสั การรับรส ลูกค้าท่ีไดล้ ้ิมลอง
ขนมหม้อแกงสูตรแม่กิมไล้ล้วนแล้วแต่ติดใจและอดใจไม่ได้ที่จะกลับมาซื้อใหม่
อกี ครง้ั

8

9

แมก่ มิ ไลส้ าขาบา้ นลาด…

แม่กิมไล้สาขาบ้านลาดเป็นอีกหนึ่งสาขาที่อยู่ไม่ไกลจากตัวเมือง
เพชรบุรี อยู่บนถนนเพชรเกษมขาขึ้นกรุงเทพ โดยทางร้านจะเปิดทุกวัน
ตลอด 24 ชวั่ โมง เพ่ือต้อนรบั นกั ทอ่ งเทยี่ วหรือลกู คา้ ท่สี นั จรไปมาให้สามารถ
เข้ามาเลือกซื้อของฝากได้ ในแต่ละวันจะมีลูกค้าแวะเวียนเข้ามาซื้อขนม
หม้อแกงอย่างไม่ขาดสาย และจะมีมากที่สุดในช่วงวันเสาร์-อาทิตย์ และ
วันหยุดนักขัตฤกษ์ แม่กิมไล้สาขาบ้านลาดเปิดมานานแล้วมากกว่า 10 ปี
โดยลูกชายแม่กิมไล้ได้รับการถ่ายทอดสูตรขนมหม้อแกงมาจากแม่กิมไล้
และได้ก่อตั้งขึ้นเป็น “แม่กิมไล้สาขาบ้านลาด” เปิดเป็นธุรกิจครอบครัวและ
สานต่อการทำขนมหมอ้ แกงสตู รลับเฉพาะของตระกลู

10

ปัจจุบันผู้จัดการร้านคือ นางสาวนันทวัน บุญประเสริฐ หรือ พี่น้อยหน่า ซ่ึง
เปน็ รุ่นท่ี 3 ท่ีรับชว่ งตอ่ ในธรุ กิจการทำขนมหม้อแกงแม่กิมไล้ ถอื ว่าเป็นธุรกิจ
ที่สร้างความสำเร็จ ให้กับครอบครัวบุญประเสริฐ พี่น้อยหน่าไดใ้ ห้สัมภาษณ์
ว่าสิ่งทำให้แม่กิมไล้เป็นหนึ่งในตำนานขนมหม้อแกงเพชรบุรีที่ยืนหนึ่งเรื่อง
ความอร่อย เพราะมาจากการตั้งใจพิถีพิถันเลือกสันวัตถุดิบ เช่น ไข่จะคัด
เอาจากหน้าฟาร์มซึ่งจากลงมือไปเลือกสันด้วยตนเอง น้ำตาลโตนดจะต้องได้
คุณภาพและจะไปรับจากที่สวนเองเพื่อความสดใหม่ ทุกส่วนผสมต้องได้
คุณภาพตามที่กำหนด พร้อมทั้งใส่ใจรายละเอียดขั้นตอนการทำทุกขั้นตอน
เพื่อให้ได้มาซึ่งขนมหม้อแกงที่ดีที่สุดสำหรับลูกค้า อีกทั้งยังทำให้ทุกคนรู้จกั
ขนมหม้อแกงเลศิ รสท่ีมชี ่อื เสียงลอื ไกลไปทั่วทกุ แห่งหนในนามของ “แมก่ มิ ไล้

นางสาวนันทวัน บุญประเสริฐ
เจ้าของร้านแม่กิมไล้

11

วธิ กี ารทำขนมหม้อแกง

วัตถดุ ิบ

1. เผอื กบดละเอยี ด

2. ไขข่ าว

3. กะทิ

4. นำ้ ตาลโตนด

เคลด็ ลับการทำขนมหม้อแกงเร่ิมการเตรียมวตั ถดุ ิบ และวตั ถุดิบท่ีสำคัญน้ันก็

คือ เผือก ซึ่งเผือกที่ใช้ในการทำขนมหม้อแกงนั้นต้องเป็นเผือกหอมอย่างดี

จึงนำเผือกหอมมาปลอกเปลือก เมื่อปลอกเปลือกจนเกลี้ยงแล้วก็นำไปนึ่ง โดยใช้

เวลาในการนึ่งเป็นเวลา 1 ชั่วโมง ขณะรอเผือกที่นึ่งอยู่ก็หันมาเตรียมเครื่องหม้อ

แกงตอ่

โดยอันดับแรกก็นำไข่เป็ดจำนวน 4 กิโลกรัม มาตอกใส่ภาชนะรองรับ ซึ่งไข่

เป็ดท่ใี ช้ในการทำต้องเป็นไขเ่ ป็ดไซส์ใหญแ่ ละสดใหม่ ต่อมากน็ ำน้ำตาลโตนด กต็ ้อง

เป็นน้ำตาลโตนดเมอื งเพชรบุรี นำมาผสม 4 กิโลกรัมคร่ึง แล้วนำ

หัวกะทิ 8 กิโลกรัมใส่ลงไป ซ่งึ กะทนิ ั้นจะแบง่ ออกเปน็ 2 สว่ น และนำใบเตยมาขย่ำ

กับส่วนผสมทั้งให้เข้ากัน เพื่อกลิ่นที่หอมของใบเตย เมื่อเผือกที่นึ่งสุกดีแล้วก็นำ

12

โดยอันดับแรกก็นำไข่เป็ดจำนวน 4 กิโลกรัม มาตอกใส่ภาชนะรองรับ
ซึ่งไข่เป็ดที่ใช้ในการทำต้องเป็นไข่เป็ดไซส์ใหญ่และสดใหม่ ต่อมาก็นำน้ำตาล
โตนด ก็ต้องเป็นน้ำตาลโตนดเมืองเพชรบุรี นำมาผสม 4 กิโลกรัมครึ่ง แล้วนำ
หัวกะทิ 8 กิโลกรัมใส่ลงไป ซึ่งกะทินั้นจะแบ่งออกเป็น 2 ส่วน และนำใบเตยมา
ขย่ำกับส่วนผสมทัง้ ให้เข้ากัน เพื่อกลิ่นทีห่ อมของใบเตย เมื่อเผือกที่นึ่งสุกดีแลว้ ก็
นำออกมาพักไว้ในภาชนะ แล้วก็นำหัวกะทมิ าผสมกบั เผือกโดยขย่ำให้หัวกะทกิ บั
เผือกเข้ากันแล้วพักไว้ ต่อมาก็นำไข่ที่ผสมไว้แล้ว มากรองเพื่อน้ำที่เนียนนุ่ม
แล ้วน้ำ ก ะท ิท ี่ ผ ส มก ั บเผ ือ ก จน เ ข้า ก ันก รอ ง เพ ื ่อ ผ ส ม ก ับ ไ ข ่ท ี่ ก รอ ง ไ ว ้ แ ล้ ว
ผสมส่วนผสมทั้งหมดให้เข้ากัน หลังจากนั้นก็นำไปเทใส่ภาชนะที่เตรียมไว้
เพื่อทำการ ก่อนการอบนั้นต้องเปิดเตาให้อุ่นก่อน 10 นาที แล้วจึงเทค่อย ๆ
เทใส่ภาชนะจนเต็ม เมื่อเต็มแล้วก็อบโดยการอบนั้นจะใช้เวลา
ประมาณ 1 ช่วั โมงคร่งึ แต่ขณะอบนน้ั ก็ต้องหมน่ั คอยดูหนา้ ของ ขนมหม้อแกงอยู่
เสมอเพื่อที่จะได้ออกมาหน้ารับประทาน เมื่อหน้าของขนมหม้อแกงเริ่มเป็น
สีน้ำตาล เพยี งเทา่ นกี้ ็ได้ขนมหม้อแกงรสเด็ดของรา้ นแมก่ ิมไล้

12



แมก่ ิมไล้ สามคำ จำไว้เถิด
ดังระเบิด ฟูเฟ่อื ง เรื่องขนม
เปน็ เจ้าเกา่ เหลา่ โบราณ กาลนานนม
ทกุ สงั คม ยอมรับ ประทบั ใจ
ชนะเลศิ ในงาน การประกวด
ของโชว์อวด เมอื งเพชร เด็ดแคไ่ หน
แม้นทกุ ท่าน ผา่ นมา คราคร้ังใด
แมก่ ิมไล้ นำแนะ เชญิ แวะชิม

https://youtu.be/_Qna1jxIC1o