การวางตัวไม่ตรงกับจุดของภาพถ่ายจากดาวเทียม จึงอาจท าให้ได้ค่าการสะท้อน ไม่ตรงกับความ เป็นจริง และเกิดข้อผิดพลาดได้ แต่เมื่อใช้ รูปแบบของแปลงที่เป็นวงกลม การหาความสัมพันธ์ ทางต าแหน่งของแปลงวงกลม ที่จุดใดจุดหนึ่ง จะท าได้ยาก เนื่องจากจะไม่สามารถหาค่าของ ภาพถ่ายจากดาวเทียม ที่เป็นตัวแทนของ ต าแหน่งแปลงที่แท้จริง ที่จุดแปลงวงกลมอยู่ได้ แสดงดังภาพที่ 47 ด้านล่าง นั้นจุดวงกลมจุดที่ 4 น่าจะได้ค่าของจุดภาพที่ดีที่สุด ทั้งนี้เนื่องจาก ข้อมูลภาพถ่ายจากดาวเทียมเป็นข้อมูลแบบ จุดภาพที่เป็นสี่เหลี่ยม ดังนั้นความสัมพันธ์ของ ลักษณะของแปลงส ารวจที่เป็นสี่เหลี่ยม น่าจะ ดีกว่าลักษณะแปลงที่เป็นแบบวงกลม ในการวางแปลงเพื่อการหาความสัมพันธ์ กับถ่ายดาวเทียมนั้น การวางแปลงในรูปแบบเหลี่ยม โดยเฉพาะรูปแบบสี่เหลี่ยมนั้น น่าจะเหมาะสม มากกว่าแบบวงกลม แสดงดังภาพที่ 47 ด้านบน เนื่องจากภาพถ่ายดาวเทียม จะมีการถ่ายท าเป็น สี่เหลี่ยมจัตุรัส และขึ้นอยู่กับชนิดของดาวเทียม เท่านั้น ที่มีขนาดจุดภาพที่แตกต่างกัน จากจุด ภาพถ่ายที่ได้จากดาวเทียม Landsat - 8 มีขนาด 30 x 30 m 2 การวางตัวของแปลงรูปสี่เหลี่ยมที่ มีขนาด 40 x 40 m 2 ท าให้แปลงหมายเลข 6 เป็น แปลงที่เหมาะสมที่สุด ในการหาค่าความสัมพันธ์ กับ ภาพถ่ายจากดาวเทียม เพราะครอบคลุมจุดภาพ ดาวเทียมทั้งหมด ซึ่งจุดภาพมีขนาด 30 x 30 m 2 เมื่อพิจารณาแปลงอื่นๆ จะเห็นได้ว่ามีลักษณะ ภาพที่ 47 ลักษณะการวางตัวของแปลง ส ารวจ เทียบกับจุดภาพของ ภาพถ่ายจากดาวเทียม 43
3. ผลการศึกษาจากกรณีตัวอย่างการวางแปลงถาวร และดัชนีพืชพรรณจากภาพถ่ายจากดาวเทียม จังหวัดอุบลราชธานีจ านวน 15 แปลง จังหวัด กาญจนบุรี จ านวน 9 แปลง และจังหวัดเชียงใหม่ จ านวน 9 แปลง เป็นลักษณะพื้นที่ตัวแทนของ ป่าผลัดใบ ข้อมูลปริมาณการเก็บกักคาร์บอน โดยค านวณจากข้อมูลมวลชีวภาพเหนือพื้นดิน ที่ได้จากแปลงตัวอย่าง รูปแบบสี่เหลี่ยมจัตุรัส ขนาด 40 x 40 m 2 ค านวณค่าดัชนีพืชพรรณ จากข้อมูลภาพถ่ายดาวเทียม Landsat - 8 ได้แก่ ดัชนีพืชพรรณ NDMI เพื่อวิเคราะห์หาค่า ปริมาณการเก็บกักคาร์บอนในรูปแบบของจุด พิกเซล ภาพถ่ายดาวเทียม (pixel) มีขนาด จุดภาพ 30 x 30 m 2 หรือขนาด 900 ตารางเมตร จึงใช้หน่วยวัดในการค านวณคาร์บอนคือตัน คาร์บอนต่อ 900 ตร.กม.และน ามาค านวณหาค่า ปริมาณคาร์บอนให้อยู่ในรูปของตันคาร์บอน ต่อพิกเซล จากผลการศึกษาจากการวางแปลง ถาวรและดัชนีพืชพรรณจากภาพถ่ ายจาก ดาวเทียม ที่มีวัตถุประสงค์เพื่อหาแนวโน้มของ การศึกษาวิเคราะห์เพื่อหาความสัมพันธ์จากค่า การสะท้อนของช่วงคลื่นที่ได้จากภาพถ่าย ดาวเทียมกับค่าการส ารวจปริมาณการกักเก็บ คาร์บอนเหนือพื้นดินที่ได้จากภาคสนามใน แปลงตัวอย่างถาวร จ านวน 6 พื้นที่ โดยดัชนี พืชพรรณ (Vegetation Index : VI)การศึกษาครั้งนี้ ได้ใช้ดัชนีความแตกต่างของความชุ่มชื้น (Normalized Difference Moisture Index : NDMI) เพื่อใช้ในการศึกษา พบว่า จากข้อมูลแปลงเก็บ ตัวอย่างถาวร ในพื้นที่จังหวัดจันทบุรี จ านวน 9 แปลง จังหวัดตาก จ านวน 15 แปลง และ จังหวัดพัทลุง จ านวน 9 แปลง เป็นลักษณะ พื้นที่ตัวแทนของป่าไม่ผลัดใบและพื้นที่บริเวณ ปริมาณการกักเก็บคาร์บอน กับค่าดัชนีพืชพรรณ NDMI ในพื้นที่ตัวแทนของป่าไม่ผลัดใบ จ านวน 3 พื้นที่ มีการวางแปลงเพื่อเก็บข้อมูลรวมทั้งสิ้น จ านวน 33 แปลง มีค่าสัมประสิทธิ์ ตัวก าหนด (R 2 ) เท่ากับ 0.681 และพื้นที่ตัวแทนของป่าผลัดใบ จ านวน 3 พื้นที่ มีการวางแปลงเพื่อ เก็บข้อมูลจ านวน 33 แปลง มีค่าสัมประสิทธิ์ตัวก าหนด (R 2 ) เท่ากับ 0.6400 แสดงดังภาพที่ 48 44
ภาพที่ 48 ค่า R-Square ของป่าแต่ละชนิด 45
ภาพที่ 49 ความสัมพันธ์ระหว่างป่าผลัดใบและป่าไม่ผลัดใบ จ านวน 66 แปลง เมื่อรวมทั้ง 2 พื้นที่เข้าด้วยกัน ได้สมการของพื้นที่ป่าผลัดใบและป่าไม่ผลัดใบ จ านวน 66 แปลงมีค่าสัมประสิทธิ์ตัวก าหนด (R 2 ) เท่ากับ 0.709 แสดงดังภาพที่ 49 จ านวนแปลงตัวอย่างที่มีความถูกต้องของข้อมูลการส ารวจพันธุ์ไม้ ค่าพิกัดของแปลง รวมทั้ง รูปแบบการวางแปลงที่สามารถตรวจสอบ และติดตามความเพิ่มพูนของต้นไม้ได้ ยังมีจ านวนแปลงที่น้อยอยู่ ท าให้ลักษณะของสมการที่ท าการศึกษาในครั้งนี้ ยังไม่สมบูรณ์มากนัก เพราะยังไม่มีข้อมูลสูงสุด และต่ าสุดของการตรวจวัด และจากดัชนีพืชพรรณ เพื่อน ามาเปรียบเทียบในสมการความสัมพันธ์กับ ภาพถ่ายจากดาวเทียมส ารวจทรัพยากร การน าไปใช้ประโยชน์การศึกษาครั้งนี้เป็นเพียงการศึกษาเบื้องต้นเท่านั้น แต่จากการศึกษา พบว่า ถ้ามีข้อมูลที่เพียงพอ และมีข้อมูลที่มีความสัมพันธ์กันจะท าให้ได้สมการที่มีความสัมพันธ์ของดัชนี พืชพรรณที่ได้จากภาพถ่ายดาวเทียมกับข้อมูลจากแปลงส ารวจที่มีความน่าเชื่อถือสูง ท าให้สามารถประเมิน ปริมาณคาร์บอนสะสมเหนือพื้นดินของป่าไม้ จากภาพถ่ายดาวเทียมได้อย่างรวดเร็วและมีความถูกต้อง น่าเชื่อถือ ซึ่งเมื่อสามารถประมาณปริมาณคาร์บอนสะสม ได้จากภาพถ่ายดาวเทียมโดยตรงท าให้ลดเวลาการ ส ารวจข้อมูลภาคสนาม และลดค่าใช้จ่ายในการส ารวจวางแปลงเก็บข้อมูล 46
เพื่อให้การศึกษาวิจัยมีความสมบูรณ์มากยิ่งขึ้น ควรมีการเพิ่มจ านวนพื้นที่ศึกษาให้กระจาย ไปยัง บริเวณพื้นที่ป่าชนิดอื่น เช่น ป่าไม่ผลัดใบ ได้แก่ ป่าดิบชื้น หรือป่าดิบเขา ป่าผลัดใบ ได้แก่ ป่าเบญจพรรณ หรือป่าชนิดเดียวกัน แต่ต่างพื้นที่หรือต่างภูมิภาค เพื่อเป็นการทดสอบความสัมพันธ์ของดัชนีพืชพรรณ หรืออาจเพิ่มดัชนีอื่น เช่น Ratio vegetation index (VI) Tasseled cap transformation, Transformed normalized difference vegetation index (TNDVI) Enhanced vegetation index (EVI) หรือ Forest canopy density (FCD) เป็นต้น แต่ทั้งนี้ควรมีจ านวนข้อมูลที่ได้จากแปลงตัวอย่าง ที่มีความถูกต้องแม่นย า และมีจ านวนตัวอย่างที่มากขึ้นด้วย นอกจากการใช้ดัชนีพืชพรรณอื่นๆ หรืออาจประยุกต์ใช้กับภาพถ่าย จากดาวเทียมหลายช่วงเวลา เพื่อให้สามารถสร้างสมการมาตรฐานในการก าหนดค่าผลผลิตมวลชีวภาพ หรือ ปริมาณคาร์บอนสะสมจากภาพถ่ายดาวเทียม ของประเทศไทยในอนาคตเพราะเราสามารถรับภาพถ่าย จากดาวเทียมได้ทุกวัน แต่เราไม่สามารถลงมือตรวจวัดข้อมูลได้ทุกวัน 47
4. ข้อเสนอแนะส าหรับการใช้งาน การใช้ภาพถ่ายดาวเทียมส ารวจทรัพยากรธรรมชาติ เมื่อต้องการวิเคราะห์พื้นที่ขนาดใหญ่ ที่มีขนาดเกินกว่า 1 ภาพ และต้องน าข้อมูลดังกล่าวมาเปรียบเทียบกัน จะท าให้เกิดปัญหาความแตกต่าง กันของรูปแบบค่าการสะท้อนแสง ซึ่งแต่ละภาพจะมีคุณสมบัติที่แตกต่างกันออกไป ซึ่งวิธีการแก้ปัญหา ดังกล่าวคือการเลือกใช้ข้อมูลเปรียบเทียบที่มีช่วงเวลาใกล้เคียงกัน และต้องมีการปรับแก้ค่าการสะท้อนแสง ก่อนการประมวลผลทุกครั้ง ทั้งนี้เนื่องจากค่าการสะท้อนแสงจากหลายภาพย่อมมีความแตกต่างกัน การท างานกับข้อมูลภาพถ่ายจากดาวเทียมทั้งประเทศ ต้องใช้ความรู้และประสบการณ์หลายด้าน เพื่อให้ได้รูปแบบของสมการความสัมพันธ์ที่เหมาะสมกับประเทศไทย ดังนั้นผู้ปฏิบัติควรเข้าใจถึงการ ท างานโดยการใช้ความรู้หลายๆ ด้านเพื่อน ามาประยุกต์ใช้ในการวิเคราะห์ข้อมูลในพื้นที่ ยังไม่มีการศึกษาถึงขนาดที่เหมาะสม ส าหรับการหาความสัมพันธ์ของจุดภาพดาวเทียมกับแปลง ส ารวจรวมทั้งขนาดของแปลงส ารวจ ส าหรับพื้นที่ที่มีความหลากหลายของชนิดพันธุ์พืช อย่างเช่นการ ท างานในพื้นที่ขนาดใหญ่ในระดับประเทศหรือระดับภูมิภาค ดังนั้นควรมีการศึกษาดังกล่าวเพื่อให้เป็น ข้อมูลพื้นฐานและเป็นฐานข้อมูล เพื่อการติดตามการเปลี่ยนแปลงสภาพพื้นที่ของประเทศไทยต่อไป การวางแปลงตัวอย่าง เพื่อน ามาใช้ในงานทางด้านภาพถ่ายดาวเทียมควรมีทิศทางและขนาดแปลง ที่ได้รูปร่างที่เหมาะสม โดยเน้นที่การวางทิศทางของแปลงในแนวเหนือใต้ เพื่อให้สัมพันธ์กับภาพถ่าย จากดาวเทียมที่มีลักษณะของจุดภาพเป็นสี่เหลี่ยม และวางตัวในแนวเหนือใต้ แต่ทั้งนี้ควรพิจารณาถึงพื้นที่ เป็นส าคัญ เช่น ความยากง่ายของการวางแปลง ความลาดชันของพื้นที่รวมทั้งอุปสรรคอื่นๆ การวางแปลง ตัวอย่างเพื่อหาความสัมพันธ์กับข้อมูลจากภาพถ่ายดาวเทียม ควรให้ความส าคัญกับความถูกต้องของข้อมูล การตรวจวัด นั้นคือการท างานในภาคสนามต้องมีความถูกต้อง ชัดเจน และแม่นย ามากที่สุด เพื่อเป็นการ ลดความผิดพลาดของการค านวณการหาค่าความสัมพันธ์ระหว่างข้อมูลในภาคสนามกับข้อมูลภาพถ่ายจาก ดาวเทียม 48
นรินทร์ จรูญรัตนพักตร์. 2560 แนวโน้มการใช้ดัชนีพืชพรรณที่เหมาะสม เพื่อประมาณปริมาณ คาร์บอนสะสมของพื้นที่ป่าไม้, น.241 –248. รายงานสืบเนื่องการประชุมวิชาการ ทรัพยากรธรรมชาติสารสนเทศภูมิศาสตร์และสิ่งแวดล้อม นเรศวร ครั้งที่ 2. มหาวิทยาลัย นเรศวร, พิษณุโลก. นรินทร์ จรูญรัตนพักตร์, นาท ตุ่นสิงห์ค า และ จิรัญญ์นันท์ บัวจันทร์. 2560. แนวทางการ ประยุกต์ใช้ค่าดัชนีพืชพรรณเพื่อประมาณการสะสมคาร์บอน ในพื้นที่ป่าไม้, น. 160-169. ใน การประชุมเชิงวิชาการและน าเสนอผลงานวิชาการ การประชุมเครือข่ายวิจัย นิเวศวิทยาป่าไม้ประเทศไทยครั้งที่ 6. 19-20 มกราคม 2560. มหาวิทยาลัยมหิดล, กรุงเทพ. ชิงชัย วิริยะบัญชา, วิโรจน์ รัตนพรเจริญ และ ภาณุมาศ ลาดปาละ. 2560. สมการประมาณมวล ชีวภาพเหนือพื้นดินของพันธุ์ไม้รองบางชนิดในพื้นที่ป่าธรรมชาติ, น. 148-159. ใน การ ประชุมเชิงวิชาการและน าเสนอผลงานวิชาการ การประชุมเครือข่ายวิจัยนิเวศวิทยาป่าไม้ ประเทศไทยครั้งที่ 6. 19-20 มกราคม 2560. มหาวิทยาลัยมหิดล, กรุงเทพ. FAO, 2007. National Forest Monitoring and Assessment Working Paper - Brief on National Forest Inventory NFI – Thailand. [Online], Available: http://www.fao.org /docrep/016/ap197e/ap197e.pdf [1 Jan 2016]. Harrington, S., Teitelman, J., Rummel, E., Morse, B. et al., "Validating Google Earth Pro As a Scientific Utility for Use in Accident Reconstruction," SAE Int. J. Trans. Safety 5(1):2017. 49
ประวัติการศึกษา และการท างาน ชื่อ-สกุล นายนรินทร์ จรูญรัตนพักตร์ วัน เดือน ปี เกิด 12 มิถุนายน 2522 สถานที่เกิด จังหวัดเชียงราย ที่อยู่ปัจจุบัน 46/374 ซ.พหลโยธิน 52 แยก 43 ถนนพหลโยธิน แขวงคลองถนน เขตสายไหม กรุงเทพ 10220 ประวัติการศึกษา ปริญญาวิทยาศาสตรบัณฑิต (ภูมิศาสตร์) มหาวิทยาลัยเชียงใหม่, 2545 ปริญญาเกษตรศาสตรบัณฑิต (การจัดการการเกษตร) มหาวิทยาลัยสุโขทัยธรรมาธิราช, 2563 ปริญญาวิทยาศาสตรมหาบัณฑิต (การจัดการลุ่มน้ าและสิ่งแวดล้อม) มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์, 2547 ต าแหน่งหน้าที่การงานปัจจุบัน นักวิชาการแผนที่ภาพถ่ายช านาญการพิเศษ สถานที่ท างานปัจจุบัน ส านักฟื้นฟูและพัฒนาพื้นที่อนุรักษ์ กรมอุทยานแห่งชาติ สัตว์ป่า และพันธุ์พืช 50
ประวัติการศึกษา และการท างาน ชื่อ-สกุล นายกฤติณ สุดโต วัน เดือน ปี เกิด 16 พฤษภาคม 2534 สถานที่เกิด จังหวัดราชบุรี ที่อยู่ปัจจุบัน 104 ถ.กุมภิล ต.ห้วยจระเข้ อ.เมือง จ.นครปฐม 73000 ประวัติการศึกษา ปริญญาวิทยาศาสตรบัณฑิต (วนศาสตร์) มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์, 2557 ปริญญาวิทยาศาสตรมหาบัณฑิต (การจัดการทรัพยากรป่าไม้) มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์, 2562 ต าแหน่งหน้าที่การงานปัจจุบัน นักวิชาการป่าไม้ สถานที่ท างานปัจจุบัน ส านักวิจัยการอนุรักษ์ป่าไม้และพันธุ์พืช กรมอุทยานแห่งชาติ สัตว์ป่า และพันธุ์พืช 51