หน่วยการเรียนรู้ที่ 3
การบัญชีผู้ประกอบอาชีพอิสระ
Accounting off self-employed
สาระการเรียนรู้
1. ความหมายของผู้ประกอบอาชีพอิสระ สมรรถนะประจ าหน่วย
2. วัตถุประสงค์ของการท าบัญชีของผู้ประกอบอาชีพอิสระ
3. สมุดบัญชีที่ใช้ของผู้ประกอบอาชีพอิสระ 1. บันทึกบัญชีเกี่ยวกับ
4. การบันทึกบัญชีและการจัดท างบการเงินของผู้ประกอบ ผู้ประกอบอาชีพอิสระ
อาชีพอิสระต่าง ๆ
การบัญชีผู้ประกอบอาชีพอิสระ
จุดประสงค์การเรียนรู้
1. บอกความหมายของผู้ประกอบอาชีพอิสระได้
2. บอกวัตถุประสงค์ของการท าบัญชีของผู้ประกอบอาชีพอิสระได้
3. บอกสมุดบัญชีที่ใช้ของผู้ประกอบอาชีพอิสระได้
4. บันทึกบัญชีและจัดท างบการเงินของผู้ประกอบอาชีพอิสระ
ประเภทต่าง ๆ ได้
การบัญชีผู้ประกอบอาชีพอิสระ
1. ความหมายของผู้ประกอบอาชีพอิสระ
อาชีพอิสระ หมายถึง อาชีพทุกประเภทที่ผู้ประกอบการด าเนินการด้วยตนเอง แต่เพียงผู้เดียวหรือ
เป็นกลุ่ม อาชีพอิสระเป็นอาชีพที่ไม่ต้องใช้คนจ านวนมาก แต่หากมีความจ าเป็นอาจมีการจ้างคนอื่นมาช่วยงาน
ุ
ได้ เจ้าของกิจการเป็นผู้ลงทุน และจ าหน่ายเอง คิดและตัดสินใจด้วยตนเองทกเรื่อง ซึ่งช่วยให้การพัฒนางาน
อาชีพ เป็นไปอย่างรวดเร็วทันต่อเหตุการณ์ การประกอบอาชีพอิสระ เช่น ขายอาหาร ขายของช า ซ่อม
รถจักรยานยนต์ ฯลฯ ในการประกอบอาชีพอิสระ ผู้ประกอบการจะต้องมีความรู้ ความสามารถในเรื่อง การ
บริหาร การจัดการ เช่น การตลาด ท าเลที่ตั้ง เงินทุน การตรวจสอบ และประเมินผล นอกจากนี้ยังต้องมีความ
อดทนต่องานหนัก ไม่ถ้อถอยต่อ ปัญหาอปสรรคที่เกิดขึ้น มีความคิดริเริ่ม สร้างสรรค์ และมองเห็นภาพการ
ุ
ด าเนินงาน ของตนเองได้ทะลุปรุโปร่ง
อาชีพอสระ หมายถึง อาชีพที่ประกอบกันเป็นธุรกิจที่ต้องใช้ความรู้หรือทักษะทีต้องการ การ
ิ
้
ฝึกฝนอบรมพอสมควร เช่น อาชีพท าของที่ระลึกด้วยวัสดุที่มีในทองถิ่น การปลูกผัก การเลี้ยงปลา การ
ประกอบอาหารเป็นต้น และผู้ประกอบการอิสระ หมายถึง ผู้ประกอบการขนาดย่อมที่เป็นธุรกิจ
อาชีพอิสระ เป็นอาชีพที่สามารถด าเนินการเองได้โดยลงทุนน้อย ใช้ความคิด ก าลังกายค่อนข้างมาก
เน้นการพึ่งตนเอง ค าว่าอาชีพอิสระมีความหมายคล้ายกันกับอาชีพส่วนตัว ธุรกิจ ขนาดย่อม การ
ประกอบการขนาดย่อม
อาชีพอิสระ หมายถึง ธุรกิจเป็นอิสระ มีเอกชนเป็นเจ้าของ ด าเนินการโดยเจ้าของเอง ไม่เป็น
เครื่องมือของธุรกิจใด และไม่ตกอยู่ภายใต้อิทธิพลของบุคคลอื่น หรือธุรกิจอื่น
อาชีพอิสระ หมายถึง อาชีพส่วนตัวทั้งในภาคเศรษฐกิจที่เป็นระบบ (Formal Sector) และ ภาค
เศรษฐกิจที่ไม่เป็นระบบ (Informal Sector) เจ้าของกิจการเป็นผู้ประกอบการเองทั้งหมดหรือบางส่วนโดย
ได้รับค่าตอบแทนเป็นรูปของก าไร ไม่ใช่เงินเดือน
อาชีพอิสระ หมายถึง อาชีพที่มีลักษณะ ดังนี้
1. เจ้าของกิจการไม่เป็นลูกจ้างรับเงินเดือนจากนายจ้างแต่ได้รับค่าตอบแทนจากลูกค้า
2. เจ้าของกิจการเป็นผู้ลงมือกระท าเองในฐานะผู้ปฏิบัติงาน
3. มีผู้ช่วยเหลือปฏิบัติงานโดยอาจได้เงินเดือนหรือค่าจ้างเป็นรายชิ้น จ านวนไม่เกิน 5 คน
และใช้ทุนด าเนินการไม่เกิน 500,000 บาท
การประกอบอาชีพอิสระ คือ การประกอบกิจการส่วนตัวต่างๆ ในการผลิตสินค้าหรือบริการ ที่
ถูกต้องตามกฎหมาย เป็นธุรกิจของตนเองไม่ว่าธุรกิจนั้นจะเล็กหรือใหญ่ก็ตาม มีอิสระในการก าหนดรูปแบบ
และวิธีด าเนินงานของตัวเองได้ตามความเหมาะสม ไม่มีเงินเดือนหรือรายได้ที่แน่นอน ผลตอบแทนที่ได้รับคือ
เงินก าไรจากการลงทุน)
ผู้ประกอบอาชีพอิสระ (Self-Employed Worker) หมายถึง บุคคลที่ใช้ความรู้ ความสามารถ ความ
ึ
ช านาญเฉพาะวิชาชีพ ที่ศกษามาประกอบอาชีพอิสระหรืออาชีพส่วนตัว เช่น ทนายความ นายแพทย์ ทันต
แพทย์ ผู้สอบบัญชีรับอนุญาต ผู้ท าบัญชี สถาปนิก เป็นต้น ซึ่งจะจัดตั้งสถานที่หรือส านักงาน (Office) เพอ
ื่
ให้บริการแกบุคคลทั่วไป ตามความรู้ ความสามารถ ความช านาญในแต่ละสาขาอาชีพที่ตนเองถนัด
่
คุณสมบัติของการเป็นผู้ประกอบอาชีพอิสระ
1. กล้าเสี่ยง (Taking risk) อาชีพอิสระเป็นการประกอบธุรกิจส่วนตัวต้องมีการลงทุน การลงทุนย่อมม ี
ความเสี่ยง เพราะไม่รู้ว่าผลลัพธ์จะออกมาอย่างไร การประกอบอาชีพต้องพิจารณา วิเคราะห์ และไตร่ตรอง
2. มีความคิดสร้างสรรค์ (Taking initiative) การประกอบอาชีพอิสระ ผู้ประกอบอาชีพอิสระต้องเป็น
นายของตนเอง ในการปรับปรุงสินค้าหรือบริการสามารถท าได้อย่างมีอิสระ เพื่อให้ได้มาซึ่ง ก าไรในการด าเนิน
ธุรกิจ
3. มีความเชื่อมั่นในตนเอง (Self - Confidence) ผู้ประกอบอาชีพอิสระจึงต้องเป็นผู้ที่มี ความ
์
เชื่อมั่นในตนเอง ในภาวการณที่ตลาดมีการเปลี่ยนแปลงอยู่
4. อดทน ไม่ท้อถอย (Persistence and dealing with failure) การประกอบอาชีพเมื่อเริ่ม
ประกอบการใหม่ ๆ จะต้องประสบปัญหาและอุปสรรค ผู้ประกอบอาชีพจึงต้องพร้อมที่จะรับข้อผิดพลาดและ
้
น ามาแกไขด้วยความอดทน ไม่ท้อแท้ ท้อถอย
5. มีวินัยในตนเอง (Having discipline) ผู้ประกอบอาชีพทุกประเภท ต้องมีวินัยเป็นสิ่งที่คอย
ก าหนดให้ผู้ประกอบการปฏิบัติงานตามแผนงานที่ได้วางไว้ ผู้ประกอบการขาดวินัย ธุรกิจย่อมจะต้องประสบ
กับการขาดทุน และล้มเหลวไปในที่สุด
6. มีทัศนคติที่ดีต่ออาชีพ (Good attitude) ผู้ประกอบอาชีพอิสระจะต้องรักในงานที่ท า และให้เกียรติ
กับงานนั้น ๆ เสมอ
7. มีความรอบรู้ (Seeking information) การประกอบอาชีพอิสระต้องรับรู้ข่าวสารอยู่เสมอ เพอ
ื่
ปรับตัวให้ทันต่อการเปลี่ยนแปลงของโลก ประโยชน์ของการรับรู้ข่าวสารจะท าให้สามารถปรับปรุงธุรกิจของ
ื
ตนเองให้ทันสมัย อยู่ตลอดเวลา ผลที่ได้ก็คอก าไร
8. มีมนุษย์สัมพันธ์ (Good human relationship) การประกอบอาชีพอิสระ ต้องเป็นผู้มี มนุษย
สัมพันธ์อันดี ต่อลูกค้า บุคคลรอบข้าง หรือคู่แข่งขัน เพราะการมีมนุษยสัมพันธ์อันดี จะทาให้ มีความ
คล่องตัวในการด าเนินงานเป็นอย่างยิ่ง
9. มีความซื่อสัตย์ (Honesty with customer) ผู้ประกอบอาชีพอิสระต้องมีความซื่อสัตย์ และ
จริงใจต่อลูกค้า การบริการลูกค้าให้เกิดความประทับใจในการขายสินค้าหรือบริการ
10. มีความรู้พื้นฐานในการเริ่มท าธุรกิจ ควรได้รู้จักสิ่งที่จะท าอย่างน้อยให้รู้ว่า ท าจากอะไร ซื้อ
วัตถุดิบจากไหนตลาดอยู่แหล่งใด และหากต้องการทราบข้อมูลเพิ่มเติมจะหาได้จากที่ไหน
11. มีการพัฒนาตนเอง การศึกษาอบรมเพอพัฒนารูปแบบของสินค้าหรือบริการ อีกทงยัง ต้อง
ั้
ื่
พัฒนาตนเองให้มีคุณลักษณะเหมาะสมกับการประกอบอาชีพนั้น ๆ
2. วัตถุประสงค์การท าบัญชีของผู้ประกอบอาชีพอิสระ
วัตถุประสงค์การท าบัญชีของผู้ประกอบอาชีพอิสระ มีดังนี้
2.1 เพื่อบันทึกรายการเกี่ยวกับทะเบียนบุคคลทั่วไปหรือลูกค้าที่มาใช้บริการ น ามาเป็น
ประโยชน์ในการติดตาม ทวงถาม
2.2 เพื่อเป็นประโยชน์ในการบริหารงานให้มีคุณภาพและประสิทธิภาพมากยิ่งขึ้น
2.3 เพื่อให้ผู้ประกอบอาชีพอิสระทราบรายได้ ค่าใช้จ่าย ตลอดจนสินทรัพย์ หนี้สิน และส่วน
ของเจ้าของกิจการ
2.4 เพื่อน าข้อมูลทางบัญชีที่เป็นไปตามหลักเกณฑ์ที่ยอมรับโดยทั่วไปในการเสียภาษีของผู้
ประกอบอาชีพอิสระ และใช้ในการขอสินเชื่อ น ามาขยายกิจการหรือซื้อสินทรัพย์เพิ่มเติมท าให้กิจการใหญ่ขึ้น
3. สมุดบัญชีที่ใช้ของผู้ประกอบอาชีพอิสระ
การท าบัญชีส าหรับผู้ประกอบอาชีพอิสระหรืออาชีพอิสระจะเป็นแบบบุคคลธรรมดา เพื่อประโยชน์ใน
การเสียภาษีเงินได้บุคคลธรรมดา ท าให้กิจการทราบผลการด าเนินงาน ฐานะทางการเงิน และช่วยในการ
บริหารงานของกิจการ
การบันทึกรายได้ของผู้ประกอบอาชีพอิสระใช้เกณฑ์เงินสด (Cash Basis) จะบันทึกรายได้ เมื่อได้รับ
เงินสดเท่านั้น สมุดบัญชีที่ใช้คือ
3.1 สมุดรายการขั้นต้น (Book of Original Entry) เป็นสมุดที่บันทึกรายการค้าอย่างต่อเนื่อง
เป็นหลักฐานของการผ่านบัญชีไปบัญชีแยกประเภททั่วไป สมุดรายการขั้นต้น มีสมุดรายวัน
ทั่วไปและสมุดรายวันเฉพาะ เช่น สมุดเงินสด
3.2 สมุดรายวันขั้นปลาย (Book of Final Entry) เป็นสมุดแยกประเภททั่วไป (General
Ledger) ซึ่งจะรวมบัญชีต่าง ๆ เป็นจ านวนมาก ที่น ามาจัดท ารายงานทางการเงิน
4. การบันทึกบัญชีและงบการเงินของผู้ประกอบอาชีพอิสระประเภทต่าง ๆ
4.1 แพทย์/ทันตแพทย (Doctor /Dentist)
์
ื่
แพทย์หรือทันตแพทย์ เปิดส านักงานหรือคลินิกขึ้นเพอท าการตรวจรักษาคนไข้ประจ าวัน
การรับตรวจรักษาคนไข้ประจ าวันนี้เมื่อคนไข้รับการรักษาแล้วก็จะช าระเงินทั้งหมด หรือเพียงบางส่วนให้
ฉะนั้นจึงควรมีทะเบียนคนไข้รายวัน เพื่อจดบันทึกคนไข้ที่มาท าการรับ การตรวจรักษาประจ าวัน และ
สามารถสรุปรายได้ที่ได้รับในวันหนึ่ง ๆ ว่าได้รับเงินมาเท่าไหร่
ประเภทบัญชีส าหรับกิจการแพทย์หรือทันตแพทย์ แบ่งเป็นประเภทต่าง ๆ ได้ดังนี้
1. บัญชีสินทรัพย์ ได้แก่ บัญชีเงินสด บัญชีเงินฝากธนาคาร บัญชีวัสดุสิ้นเปลือง บัญชีอุปกรณ์
การแพทย์ บัญชีค่าเสื่อมราคาสะสม-อุปกรณ์การแพทย์ บัญชีอุปกรณ์ส านักงาน บัญชีค่าเสื่อมราคาสะสม-
อุปกรณ์ส านักงาน บัญชีเครื่องตกแต่ง บัญชีค่าเสื่อมราคาสะสม-เครื่องตกแต่ง
2. บัญชีหนี้สิน ได้แก่ บัญชีเจ้าหนี้ บัญชีค่าใช้จ่ายค้างจ่าย
3. บัญชีส่วนของเจ้าของ เช่น บัญชีทุน บัญชีเงินถอน
4. บัญชีรายได้ เช่น บัญชีรายได้ค่าตรวจรักษา บัญชีรายได้อื่น ๆ
5. บัญชีค่าใช้จ่าย เช่น บัญชีค่าเวชภัณฑ์ บัญชีค่าน้ า ค่าไฟฟ้า ค่าโทรศัพท์ บัญชีเงินเดือน
บัญชีค่าเช่า บัญชีค่าใช้จ่ายเบ็ดเตล็ด บัญชีค่าเสื่อมราคา บัญชีวัสดุสิ้นเปลืองใช้ไป
การบันทึกบัญชีส าหรับกิจการแพทย์หรือทันตแพทย์ มีวิธีการบันทึกบัญชีเหมือนกิจการธุรกิจ
ที่ให้บริการโดยทั่วไป ดังนั้น วันสิ้นงวดบัญชีจะต้องปรับปรุงบัญชี เช่น ค่าใช้จ่ายค้างจ่าย ค่าใช้จ่ายล่วงหน้า
วัสดุสิ้นเปลืองใช้ไป ค่าเสื่อมราคา ส่วนขั้นตอนการปิดบัญชีในสมุดรายวันทั่วไป มีขั้นตอนดังนี้
1. ปิดบัญชีรายได้ต่าง ๆ เข้าบัญชีรายได้และค่าใช้จ่าย
เดบิต รายได้ต่าง ๆ xx
เครดิต รายได้และค่าใช้จ่าย xx
2. ปิดบัญชีค่าใช้จ่ายต่าง ๆ เข้าบัญชีรายได้และค่าใช้จ่าย
เดบิต รายได้และค่าใช้จ่าย xx
เครดิต ค่าใช้จ่ายต่าง ๆ xx
3. ปิดบัญชีรายได้และค่าใช้จ่ายเข้าบัญชีทุน (ผลต่าง)
กรณีรายได้สูงกว่าค่าใช้จ่าย
เดบิต รายได้และค่าใช้จ่าย xx
เครดิต ทุน xx
กรณีค่าใช้จ่ายสูงกว่ารายได้
เดบิต ทุน xx
เครดิต รายได้และค่าใช้จ่าย xx
4. ปิดบัญชีเงินถอนเข้าบัญชีทุน
เดบิต ทุน xx
เครดิต เงินถอน xx
งบการเงินส าหรับกิจการแพทย์หรือทันตแพทย์ ได้แก ่
1. งบรายได้และค่าใช้จ่าย (Statement of Income and Expenses) เป็นงบที่แสดงผล
การด าเนินงานของกิจการส าหรับงวดเวลาหนึ่ง ประกอบด้วย รายได้และค่าใช้จ่าย ถ้ารายได้ สูงกว่าค่าใช้จ่าย
เรียกว่า รายได้สุทธิ (Net Revenue) ถ้าค่าใช้จ่ายสูงกว่ารายได้ เรียกว่า ค่าใช้จ่ายสุทธิ (Net Expenditure)
2. งบแสดงฐานะการเงิน (Statement of Financial Position) เป็นงบที่แสดงฐานะทาง
การเงินของกิจการ ณ วันใดวันหนึ่งว่ามีสินทรัพย์ หนี้สิน และส่วนของเจ้าของเท่าใด
ตัวอย่างที่ 1 ต่อไปนี้เป็นรายการรับจ่ายเงินของนายแพทย์กิตติ ทวีชัยชนะ ระหว่างเดือนธันวาคม 25xx
25xx
ธ.ค. 1 รับเงินค่าตรวจรักษาคนไข้ 20,000 บาท
3 ซื้อยา 5,000 บาท
ิ
5 จ่ายค่าพมพ์บัตรประจ าตัวคนไข้ 1,200 บาท
7 ซื้อผ้าพันแผลและส าลี 500 บาท
9 จ่ายค่าหนังสือพิมพ์ 800 บาท
10 รับเงินค่าตรวจรักษาคนไข้ 30,000 บาท น าฝากธนาคารทันที
12 รับเงินค่าขายกระดาษหนังสือพิมพ์ 200 บาท
15 จ่ายค่าเช่า 3,500 บาท
18 จ่ายเช็คซื้ออุปกรณ์การแพทย์ 5,000 บาท
20 จ่ายค่าซ่อมแซมเครื่องมือแพทย์ 2,000 บาท
22 ถอนเงินจากธนาคารมาใช้ส่วนตัว 3,000 บาท
25 รับเงินค่าตรวจรักษาคนไข้ 35,000 บาท
ิ่
27 ซื้อเครื่องชั่งน้ าหนักและเครื่องวัดความดันเพมเติม 4,500 บาท
30 รับเงินค่าตรวจรักษาคนไข้ 29,000 บาท
31 จ่ายเงินเดือนพยาบาลและเจ้าหน้าที่ 25,000 บาท หักภาษีเงินได้ ณ ที่จ่าย
250 บาท
ให้ท า 1. บันทึกรายการข้างต้นในสมุดเงินสด
2. ผ่านรายการไปบัญชีแยกประเภททั่วไป
3. งบทดลอง
1. บันทึกรายการสมุดเงินสด
สมุดเงนสด หน้า 1
ิ
เงินฝาก ค่า ค่าใช้จ่าย เงินฝาก รายได้ค่า
เงินสด ค่าเช่า เงินเดือน อื่น ๆ วันเดือนปี รายการ เงินสด อื่น ๆ
ธนาคาร เวชภัณฑ์ เบ็ดเตล็ด ธนาคาร ตรวจรักษา
25xx
20,000 - ธ.ค. 1 รับเงินค่าตรวจรักษาคนไข้ 20,000 -
5,000 - 3 ซื้อยา 5,000 -
1,200 - 5 จ่ายค่าพิมพ์บัตรประจ าตัวคนไข้ 1,200 -
500 - 7 ซื้อผ้าพันแผลและส าลี 500 -
800 - 9 จ่ายค่าหนังสือพิมพ์ 800
30,000 - 10 รับเงินค่าตรวจรักษาคนไข้ฝาก 30,000 -
ธนาคาร
200 - 12 รับเงินขายกระดาษหนังสือพิมพ์ 200 -
3,500 - 15 จ่ายค่าเช่า 3,500 -
5,000 - 18 จ่ายเช็คซื้ออุปกรณ์การแพทย์ 5,000 -
2,000 - 20 จ่ายค่าซ่อมแซมเครื่องมือแพทย์ 2,000 -
3,000 - 22 ถอนเงินจากธนาคารมาใช้ส่วนตัว 3,000 -
35,000 - 25 รับเงินค่าตรวจรักษาคนไข้ 35,000 -
4,500 - 27 ซื้อเครื่องชั่งน้ าหนักฯ 4,500 -
29,000 - 30 รับเงินค่าตรวจรักษาคนไข้ 29,000 -
25,000 - 31 จ่ายเงินเดือนพยาบาลและ 24,750 - 250 -
เจ้าหน้าที่หักภาษี ณ ที่จ่าย
84,200 - 30,000 - 5,500 - 3,500 - 25,000 - 2,000 - 14,500 - 42,250 - 8,000 - 114,000 - 450 -
(101) (102) (501) (502) (503) (504) (101) (102) (401)
1. บันทึกรายการสมุดเงินสด
สมุดเงนสด หน้า 1
ิ
เงินฝาก ค่า ค่าใช้จ่าย เงินฝาก รายได้ค่า
เงินสด ค่าเช่า เงินเดือน อื่น ๆ วันเดือนปี รายการ เงินสด อื่น ๆ
ธนาคาร เวชภัณฑ์ เบ็ดเตล็ด ธนาคาร ตรวจรักษา
25xx
20,000 - ธ.ค. 1 รับเงินค่าตรวจรักษาคนไข้ 20,000 -
5,000 - 3 ซื้อยา 5,000 -
1,200 - 5 จ่ายค่าพิมพ์บัตรประจ าตัวคนไข้ 1,200 -
500 - 7 ซื้อผ้าพันแผลและส าลี 500 -
800 - 9 จ่ายค่าหนังสือพิมพ์ 800
30,000 - 10 รับเงินค่าตรวจรักษาคนไข้ฝาก 30,000 -
ธนาคาร
200 - 12 รับเงินขายกระดาษหนังสือพิมพ์ 200 -
3,500 - 15 จ่ายค่าเช่า 3,500 -
5,000 - 18 จ่ายเช็คซื้ออุปกรณ์การแพทย์ 5,000 -
2,000 - 20 จ่ายค่าซ่อมแซมเครื่องมือแพทย์ 2,000 -
3,000 - 22 ถอนเงินจากธนาคารมาใช้ส่วนตัว 3,000 -
35,000 - 25 รับเงินค่าตรวจรักษาคนไข้ 35,000 -
4,500 - 27 ซื้อเครื่องชั่งน้ าหนักฯ 4,500 -
29,000 - 30 รับเงินค่าตรวจรักษาคนไข้ 29,000 -
25,000 - 31 จ่ายเงินเดือนพยาบาลและ 24,750 - 250 -
เจ้าหน้าที่หักภาษี ณ ที่จ่าย
84,200 - 30,000 - 5,500 - 3,500 - 25,000 - 2,000 - 14,500 - 42,250 - 8,000 - 114,000 - 450 -
(101) (102) (501) (502) (503) (504) (101) (102) (401)
สรุปช่องเดบิตอื่น ๆ สรุปช่องเครดิตอื่น ๆ
อุปกรณ์การแพทย์ 9,500 (103) รายได้เบ็ดเตล็ด 200 (402)
ค่าซ่อมแซมเครื่องมือแพทย์ 2,000 (505) ภาษีเงินได้หัก ณ ที่จ่าย 250 (201)
เงินถอน 3,000 (302)
รวม 14,500 รวม 450
2. การผ่านรายการบัญชีแยกประเภททั่วไป
บัญชี เงินสด เลขที่บัญชี…101.….
พ.ศ. 25xx หน้า เดบิต พ.ศ. 25xx หน้า เครดิต
รายการ รายการ
เดือน วันท ี่ บัญชี บาท สต. เดือน วันท ี่ บัญชี บาท สต.
ธ.ค. 31 สมุดเงินสด งส.1 84,200 - ธ.ค. 31 สมุดเงินสด งส.1 42,250 -
(41,950)
บัญชี เงินฝากธนาคาร เลขที่บัญชี…102.….
พ.ศ. 25xx หน้า เดบิต พ.ศ. 25xx หน้า เครดิต
รายการ รายการ
เดือน วันท ี่ บัญชี บาท สต. เดือน วันท ี่ บัญชี บาท สต.
ธ.ค. 31 สมุดเงินสด งส.1 30,000 - ธ.ค. 31 สมุดเงินสด งส.1 8,000 -
(22,000)
บัญชี อุปกรณ์การแพทย์ เลขที่บัญชี…103.….
พ.ศ. 25xx หน้า เดบิต พ.ศ. 25xx หน้า เครดิต
รายการ รายการ
เดือน วันท ี่ บัญชี บาท สต. เดือน วันท ี่ บัญชี บาท สต.
ธ.ค. 31 สมุดเงินสด งส.1 9,500 -
บัญชี ภาษีเงินได้หัก ณ ที่จ่าย เลขที่บัญชี…201.….
พ.ศ. 25xx หน้า เดบิต พ.ศ. 25xx หน้า เครดิต
รายการ รายการ
เดือน วันท ี่ บัญชี บาท สต. เดือน วันท ี่ บัญชี บาท สต.
ธ.ค. 31 สมุดเงินสด งส.1 250 -
บัญชี เงินถอน เลขที่บัญชี…302.….
พ.ศ. 25xx หน้า เดบิต พ.ศ. 25xx หน้า เครดิต
รายการ รายการ
เดือน วันท ี่ บัญชี บาท สต. เดือน วันท ี่ บัญชี บาท สต.
ธ.ค. 31 สมุดเงินสด งส.1 3,000 -
บัญชี รายได้ค่าตรวจรักษา เลขที่บัญชี…401.….
พ.ศ. 25xx หน้า เดบิต พ.ศ. 25xx หน้า เครดิต
รายการ รายการ
เดือน วันท ี่ บัญชี บาท สต. เดือน วันท ี่ บัญชี บาท สต.
ธ.ค. 31 สมุดเงินสด งส.1 114,000 -
บัญชี รายได้เบ็ดเตล็ด เลขที่บัญชี…402.….
พ.ศ. 25xx หน้า เดบิต พ.ศ. 25xx หน้า เครดิต
รายการ รายการ
เดือน วันท ี่ บัญชี บาท สต. เดือน วันท ี่ บัญชี บาท สต.
ธ.ค. 31 สมุดเงินสด งส.1 200 -
เลขที่บัญชี…501.….
บัญชี ค่าเวชภัณฑ ์
พ.ศ. 25xx หน้า เดบิต พ.ศ. 25xx หน้า เครดิต
รายการ รายการ
เดือน วันท ี่ บัญชี บาท สต. เดือน วันท ี่ บัญชี บาท สต.
ธ.ค. 31 สมุดเงินสด งส.1 5,500 -
บัญชี ค่าเช่า เลขที่บัญชี…502.….
พ.ศ. 25xx เดบิต พ.ศ. 25xx เครดิต
รายการ หน้า รายการ หน้า
เดือน วันท ี่ บัญชี บาท สต. เดือน วันท ี่ บัญชี บาท สต.
ธ.ค. 31 สมุดเงินสด งส.1 3,500 -
บัญชี เงินเดือน เลขที่บัญชี…503.….
พ.ศ. 25xx หน้า เดบิต พ.ศ. 25xx หน้า เครดิต
รายการ รายการ
เดือน วันท ี่ บัญชี บาท สต. เดือน วันท ี่ บัญชี บาท สต.
ธ.ค. 31 สมุดเงินสด งส.1 25,000 -
บัญชี ค่าใช้จ่ายเบ็ดเตล็ด เลขที่บัญชี…504.….
พ.ศ. 25xx เดบิต พ.ศ. 25xx เครดิต
รายการ หน้า รายการ หน้า
เดือน วันท ี่ บัญชี บาท สต. เดือน วันท ี่ บัญชี บาท สต.
ธ.ค. 31 สมุดเงินสด งส.1 2,000 -
บัญชี ค่าซ่อมแซมเครื่องมือ เลขที่บัญชี…505.….
แพทย์
พ.ศ. 25xx เดบิต พ.ศ. 25xx เครดิต
รายการ หน้า รายการ หน้า
เดือน วันท ี่ บัญชี บาท สต. เดือน วันท ี่ บัญชี บาท สต.
ธ.ค. 31 สมุดเงินสด งส.1 2,000 -
3. งบทดลอง
นายแพทย์กิตติ ทวีชัยชนะ
งบทดลอง
ณ วันที่ 31 ธันวาคม 25xx
เลขที่ เดบิต เครดิต
ชื่อบัญชี
บัญชี บาท สต. บาท สต.
เงินสด 101 41,950 -
เงินฝากธนาคาร 102 22,000 -
อุปกรณ์การแพทย์ 103 9,500 -
ภาษีเงินได้หัก ณ ที่จ่าย 201 250 -
เงินถอน 302 3,000 -
รายได้ค่าตรวจรักษา 401 114,000 -
รายได้เบ็ดเตล็ด 402 200 -
ค่าเวชภัณฑ ์ 501 5,500 -
ค่าเช่า 502 3,500 -
เงินเดือน 503 25,000 -
ค่าใช้จ่ายเบ็ดเตล็ด 504 2,000 -
ค่าซ่อมแซมเครื่องมือแพทย์ 505 2,000 -
114,450 - 114,450 -
ตัวอย่างที่ 2 ต่อไปนี้เป็นงบทดลองก่อนปรับปรุงของนายแพทย์ส าเริง สุดประเสริฐ
นายแพทย์ส าเริง สุดประเสริฐ
งบทดลอง
ณ วันที่ 31 ธันวาคม 25xx
เลขที่ เดบิต เครดิต
ชื่อบัญชี
บัญชี บาท สต. บาท สต.
เงินสด 101 132,150 -
เงินฝากธนาคาร 102 350,000 -
วัสดุสิ้นเปลือง 103 23,000 -
อุปกรณ์การแพทย์ 104 545,500 -
ค่าเสื่อมราคาสะสม-อุปกรณ์การแพทย์ 105 54,550 -
อุปกรณ์ส านักงาน 106 133,000 -
ค่าเสื่อมราคาสะสม-อุปกรณ์ส านักงาน 107 13,300 -
ภาษีเงินได้หัก ณ ที่จ่าย 201 500 -
ทุน-นายแพทย์ส าเริง 301 800,000 -
เงินถอน 302 10,500 -
รายได้ค่าตรวจรักษา 401 684,300 -
รายได้เบ็ดเตล็ด 402 2,000 -
ค่าเวชภัณฑ ์ 501 33,000 -
ค่าเช่า 502 60,000 -
เงินเดือน 503 250,000 -
ค่าใช้จ่ายเบ็ดเตล็ด 504 4,000 -
ค่าซ่อมแซมเครื่องมือแพทย์ 505 3,000 -
ค่าน้ า ค่าไฟฟ้า ค่าโทรศัพท์ 506 10,500 -
1,554,650 - 1,554,650 -
ข้อมูลเพิ่มเติม
1. วัสดุสิ้นเปลืองคงเหลือ 8,000 บาท
2. ค่าน้ า ค่าไฟฟ้า ค่าโทรศัพท์ ค้างจ่าย 4,500 บาท
ุ
3. คิดค่าเสื่อมราคาอุปกรณ์การแพทย์และอปกรณ์ส านักงาน 10% ต่อปี
ให้ท า 1. รายการปรับปรุงและปิดบัญชีในสมุดรายวันทั่วไป
2. งบรายได้และค่าใช้จ่าย ส าหรับปีสิ้นสุดวันที่ 31 ธันวาคม 25xx
3. งบแสดงฐานะการเงิน ณ วันที่ 31 ธันวาคม 25xx
1. รายการปรับปรุงและปิดบัญชีในสมุดรายวันทั่วไป
สมุดรายวันทั่วไป
หน้า…1……
พ.ศ…25xx….. เลขที่ เดบิต เครดิต
รายการ
เดือน วันที่ บัญช ี บาท สต. บาท สต.
ธ.ค. 31 วัสดุสิ้นเปลืองใช้ไป 507 15,000 -
วัสดุสิ้นเปลือง 103 15,000 -
ปรับปรุงวัสดุสิ้นเปลืองใช้ไป
ค่าน้ า ค่าไฟฟ้า ค่าโทรศัพท์ 506 4,500 -
ค่าน้ า ค่าไฟฟ้า ค่าโทรศัพท์ค้างจ่าย 202 4,500 -
จ่ายค่าใช้จ่ายเบ็ดเตล็ดโรงงาน
ค่าเสื่อมราคา-อุปกรณ์การแพทย์ 508 54,550 -
ค่าเสื่อมราคาสะสม-อุปกรณ์การแพทย์ 105 54,550 -
ปรับปรุงค่าเสื่อมราคา 10% ต่อปี
ค่าเสื่อมราคา-อุปกรณ์ส านักงาน 509 13,300 -
ค่าเสื่อมราคาสะสม-อุปกรณ์ส านักงาน 107 13,300 -
ปรับปรุงค่าเสื่อมราคา 10% ต่อปี
สมุดรายวันทั่วไป
หน้า…2……
พ.ศ…25xx….. เลขที่ เดบิต เครดิต
รายการ
เดือน วันที่ บัญช ี บาท สต. บาท สต.
ธ.ค. 31 รายได้ค่าตรวจรักษา 401 684,300 -
รายได้เบ็ดเตล็ด 402 2,000 -
รายได้และค่าใช้จ่าย 303 686,300 -
ปิดบัญชีรายได้เขาบัญชีรายได้และค่าใช้จ่าย
้
รายได้และค่าใช้จ่าย 303 447,850 -
ค่าเวชภัณฑ ์ 501 33,000 -
ค่าเช่า 502 60,000 -
เงินเดือน 503 250,000 -
ค่าใช้จ่ายเบ็ดเตล็ด 504 4,000 -
ค่าซ่อมแซมเครื่องมือแพทย์ 505 3,000 -
้
ค่าน้ า ค่าไฟฟา ค่าโทรศัพท์ 506 15,000 -
วัสดุสิ้นเปลืองใช้ไป 507 15,000 -
ค่าเสื่อมราคา-อุปกรณ์การแพทย์ 508 54,550 -
ค่าเสื่อมราคา-อุปกรณ์ส านักงาน 509 13,300 -
ปิดบัญชีค่าใช้จ่ายเข้าบัญชีรายได้และค่าใช้จ่าย
รายได้และค่าใช้จ่าย 303 238,450 -
ทุน-นายแพทย์ส าเริง 301 238,450 -
ปิดบัญชีรายได้และค่าใช้จ่ายเข้าบัญชีทุน
ทุน-นายแพทย์ส าเริง 301 10,500 -
เงินถอน 302 10,500 -
ปิดบัญชีเงินถอนเข้าบัญชีทุน
2. งบรายได้และค่าใช้จ่าย
นายแพทย์ส าเริง สุดประเสริฐ
งบรายได้และค่าใช้จ่าย
ส าหรับปีสิ้นสุด วันที่ 31 ธันวาคม 25xx
รายได้
รายได้ค่าตรวจรักษา 684,300
รายได้เบ็ดเตล็ด 2,000
รวมรายได้ 686,300
ค่าใช้จ่าย
ค่าเวชภัณฑ ์ 33,000
ค่าเช่า 60,000
เงินเดือน 250,000
ค่าใช้จ่ายเบ็ดเตล็ด 4,000
ค่าซ่อมแซมเครื่องมือแพทย์ 3,000
ค่าน้ า ค่าไฟฟ้า ค่าโทรศัพท์ 15,000
วัสดุสิ้นเปลืองใช้ไป 15,000
ค่าเสื่อมราคา-อุปกรณ์การแพทย์ 54,550
ค่าเสื่อมราคา-อุปกรณ์ส านักงาน 13,300 447,850
รายได้สุทธิ 238,450
3. งบแสดงฐานะการเงิน
นายแพทย์ส าเริง สุดประเสริฐ
งบแสดงฐานะการเงิน
ณ วันที่ 31 ธันวาคม 25xx
สินทรัพย์
สินทรัพย์หมุนเวียน
เงินสด 132,150
เงินฝากธนาคาร 350,000
วัสดุสิ้นเปลือง 8,000
รวมสินทรัพย์หมุนเวียน 490,150
สินทรัพย์ไม่หมุนเวียน
อุปกรณ์การแพทย์ 545,500
หัก ค่าเสื่อมราคาสะสม-อุปกรณ์การแพทย์ 109,100 436,400
อุปกรณ์ส านักงาน 133,000
หัก ค่าเสื่อมราคาสะสม-อุปกรณ์ส านักงาน 26,600 106,400
รวมสินทรัพย์ไม่หมุนเวียน 542,800
รวมสินทรัพย์ 1,032,950
หนี้สินและส่วนของเจ้าของ
หนี้สินหมุนเวียน
ภาษีเงินได้หัก ณ ที่จ่าย 500
ค่าน้ า ค่าไฟฟ้า ค่าโทรศัพท์ค้างจ่าย 4,500
รวมหนี้สินหมุนเวียน 5,000
ส่วนของเจ้าของ
ทุน-นายแพทย์ส าเริง 800,000
บวก รายได้สุทธิ 238,450
1,038,450
หัก เงินถอน 10,500
รวมส่วนของเจ้าของ 1,027,950
รวมหนี้สินและส่วนของเจ้าของ 1,032,950
4.2 ทนายความ (Lawyer)
ั
ทนายความ เป็นวิชาชีพทางกฎหมายแขนงหนึ่ง ในแต่ละประเทศอาจมีค าศพท์เรียกทนาย
แตกต่างกัน อาจเป็นทนายความที่ว่าความในศาล เป็นที่ปรึกษากฎหมายที่ไม่ได้ว่าความ ในประเทศไทย
การเป็นทนายความจะต้องสอบใบอนุญาตว่าความ (ตั๋วทนาย) จากสภาทนายความก่อน โดยไม่จ าเป็นต้อง
ส าเร็จการศึกษาระดับเนติบัณฑิต แต่จะต้องเป็นสมาชิกเนติบัณฑิตสภา ขณะที่บางประเทศทนายความ
ต้องจบเนติบัณฑิตก่อน
่
ผู้ปฏิบัติงานอาชีพนี้ ได้แก ผู้ท างานเกี่ยวกับกฎหมาย ให้ค าปรึกษาทางกฎหมาย และ
ให้บริการทางกฎหมายอื่น ๆ รวมถึงการปฏิบัติงานทั่ว ๆ ไปเกี่ยวกับกฎหมาย เช่น การให้ค าปรึกษาทาง
่
กฎหมาย การจัดท าเอกสารเกี่ยวกับกฎหมาย การว่าความคดีอาญาและคดีแพง ให้ค าแนะน าแก่ลูกความ
่
เกี่ยวกับปัญหาบุคคล และธุรกิจในแงของกฎหมาย และท าแทนลูกความในเรื่องต่าง ๆ ที่เกี่ยวกับกฎหมาย
ด าเนินการฟ้องผู้ต้องหาต่อศาลในนามของเจ้าหน้าที่ฝ่ายบ้านเมือง ทนายความเป็นอาชีพหนึ่งของนักกฎหมาย
ที่เป็นองค์ประกอบส าคัญของกระบวนการยุติธรรมอันประกอบด้วย ศาล อัยการ ต ารวจ และราชทัณฑ ์
ลักษณะงานที่ท าปฏิบัติงานทั่วไปเกี่ยวกับกฎหมาย เช่น ให้ค าปรึกษาทางกฎหมาย จัดท า
เอกสารเกี่ยวกับกฎหมาย ท าหน้าที่เป็นตัวแทนในเรื่องที่เกี่ยวกับกฎหมาย และด าเนินการแทนคู่ความทั้งทาง
อาญาและแพ่ง ตรวจสอบเรื่องราวต่าง ๆ และค้นตัวบทกฎหมายที่จะน ามาใช้โดยการศึกษาประมวลกฎหมาย
พระราชกฤษฎีกา เทศบัญญัติ ค าพพากษาของศาลสูงที่มีมาแล้ว และกฎข้อบังคับทตราขึ้นไว้
ี่
ิ
ให้ค าแนะน าแก่ลูกความถึงสิทธิ และหน้าที่ตามกฎหมายท าการแทนลูกความในเรื่องต่าง ๆ ที่เกี่ยวกับกฎหมาย
จัดท าเอกสารเกี่ยวกับกฎหมาย และค้นหาบรรพต่าง ๆ ในประมวลกฎหมายว่าความ และด าเนินกระบวนการ
่
พิจารณาใด ๆ ในศาลแทนคู่ความทั้งในคดีแพง และคดีอาญา มีบทบาทในการสร้าง และรักษาความเป็นธรรม
ให้กับสังคม มีบทบาทในการคุ้มครอง ดูแลรักษาผลประโยชน์ของบุคคล และองค์กรธุรกิจเอกชนต่าง ๆ มี
บทบาทในการให้คาปรึกษาแนะน า ในการด าเนินการต่าง ๆ ให้ถูกต้องตามระเบียบ และกฎหมาย มีบทบาท
เป็นคนกลางเพื่อไกล่เกลี่ยความขัดแย้งแห่งผลประโยชน์ด้วย อาจเชี่ยวชาญในงานกฎหมายสาขาใดสาขาหนึ่ง
โดยเฉพาะ อาจเป็นทนายความ หรือที่ปรึกษากฎหมายประจ าองค์กร บรรษัท ห้างหุ้นส่วน บริษัท นิติบุคคล
คณะบุคคล หรือเอกชน
คุณสมบัติผู้ประกอบอาชีพนี้จะต้องเป็นผู้ที่มีใจรักในอาชีพนี้เป็นพื้นฐานเพราะงานว่าความ
เป็นงานที่ต้องมีความเสียสละ ทุ่มเท ใฝ่หาความรู้และมีวาทศิลป์ ผู้ที่ประสงค์จะประกอบอาชีพทนายความ
ุ
จะต้องมีคณสมบัติดังต่อไปนี้
1. ส าเร็จการศึกษาระดับปริญญาตรีด้านนิติศาสตร์
2. ต้องขอจดทะเบียน และรับใบอนุญาตเป็นทนายความจากสภาทนายความ
3. มีสัญชาติไทย
4. อายุไม่ต่ ากว่ายี่สิบปีบริบูรณ์ ในวันที่ยื่นค าขอจดทะเบียน และรับใบอนุญาต
ี
5. ไม่เป็นผู้มีความประพฤติเสื่อมเสียบกพร่องในศลธรรมอันดี และไม่เป็นผู้ได้กระท าการใด
ซึ่งแสดงให้เห็นว่าไม่น่าไว้วางใจในความซื่อสัตย์สุจริต
6. ไม่อยู่ในระหว่างต้องโทษจ าคุกโดยค าพิพากษาถึงที่สุดให้จ าคุก
7. ไม่เคยต้องโทษจ าคุกโดยค าพิพากษาถึงที่สุดให้จ าคุกในคดีที่คณะกรรมการเห็นว่าจะ น ามา
ซึ่งความเสื่อมเสียเกียรติศักดิ์แห่งวิชาชีพ
8. ไม่เป็นบุคคลผู้ต้องพิพากษาถึงที่สุดให้ล้มละลาย
9. ไม่เป็นโรคติดต่อซึ่งเป็นที่รังเกียจของสังคม
10. ไม่เป็นผู้มีกายพิการ หรือจิตบกพร่องอันเป็นเหตุให้เป็นผู้หย่อนสมรรถภาพในการประกอบ
อาชีพ
11. ไม่เป็นข้าราชการ หรือพนักงานส่วนท้องถิ่น ซึ่งมีเงินเดือน และต าแหน่งประจ าเว้นแต่
ข้าราชการการเมือง
12. ต้องซื่อตรงต่อลูกความ ผู้ร่วมงานอ านวยการความยุติธรรม ชุมชน ผู้ร่วมส านักงาน และ
ตนเอง
ลูกความของทนายความ เป็นบุคคลธรรมดาหรือห้างหุ้นส่วนหรือบริษัทก็ได้ บริการที่
ทนายความให้แก่ลูกค้า เช่น การว่าความแทนในศาล การรับเป็นที่ปรึกษาทางกฎหมาย การยื่นแจ้งทวงหนี้สิน
การให้บริการจะได้รับค่าธรรมเนียมล่วงหน้าและบางครั้งอาจต้องจ่ายเงินทดรองเป็นค่าใช้จ่ายแทนลูกความ
ไปก่อน นอกจากนั้นในกรณีทวงหนี้สินให้ลูกความ ทนายความอาจได้รับเงินจากลูกหนี้ก็ได้ แล้วจ่ายให้
ลูกความในภายหลังการท าบัญชีส าหรับทนายความจึงมีทะเบียนลูกความแยกเป็นราย ๆ เพื่อบันทึก
รายละเอียด การให้บริการ และบันทึกการรับจ่ายเงินที่เกี่ยวข้องกับลูกความ และมีสมุดเงินสดส าหรับบันทึก
รายการรับจ่ายเงินประจ าวัน
ทะเบียนลูกความ เป็นบัตรบันทึกการติดต่อกับลูกความแต่ละคนเพื่ออ้างอิงในภายหลัง
การเก็บทะเบียนลูกความนี้จะเก็บเรียงตามล าดับตัวอักษรลูกความ ทะเบียนนี้จะบันทึกว่าได้จ่ายเงินทดรอง
แทนลูกความไปเป็นเงินเท่าไร คิดค่าธรรมเนียมความเท่าไร และบันทึกเงินที่ลูกความจ่ายให้แต่ละคราว
การบันทึกบัญชีรายได้ค่าธรรมเนียมความ จะถือเป็นรายได้ต่อเมื่อรับเป็นเงินสดแล้วเท่านั้น
ค่าธรรมเนียมที่ยังไม่ได้รับเป็นเงินสดจะยังไม่บันทึกบัญชีเป็นรายได้ จนกว่าลูกความจะช าระเงินได้ ส่วนเงิน
ื่
ที่ลูกความจ่ายล่วงหน้าไว้ส าหรับบริการในภายหน้า หรือเพอชดเชยค่าใช้จ่ายในภายหน้าไม่ถอเป็นรายได้
ื
ประเภทบัญชีส าหรับกิจการทนายความ
1. บัญชีสินทรัพย์ ได้แก่ บัญชีเงินสด บัญชีเงินฝากธนาคาร บัญชีวัสดุส านักงาน
บัญชี เงินทดรองจ่ายแทนลูกความ (เป็นเงินที่กิจการจ่ายแทนลูกความไปก่อน และจะเรียกเก็บจากลูกความ
ภายหลัง เช่น เงินวางประกันศาล) บัญชีอุปกรณ์ส านักงาน บัญชีค่าเสื่อมราคาสะสม-อุปกรณ์ส านักงาน
2. บัญชีหนี้สิน ได้แก่ บัญชีเจ้าหนี้ บัญชีเงินรับล่วงหน้าจากลูกความ (เป็นเงินที่
กิจการได้รับจากลูกความล่วงหน้าเพื่อน าไปใช้จ่ายในการท าคดี เช่น ค่าธรรมเนียมศาล)
3. บัญชีทุน ได้แก่ บัญชีทุน บัญชีเงินถอน
4. บัญชีรายได้ ได้แก่ บัญชีรายได้ค่าธรรมเนียมความ บัญชีรายได้ค่าธรรมเนียมที่
ปรึกษากฎหมาย บัญชีรายได้ค่าธรรมเนียมเรียกเก็บเงิน บัญชีรายได้อื่น ๆ
5. บัญชีค่าใช้จ่าย ได้แก่ บัญชีเงินเดือน บัญชีค่าเช่า บัญชีค่าพาหนะ บัญชีค่าน้ า
ค่าไฟฟ้า ค่าโทรศัพท์ บัญชีค่าใช้จ่ายเบ็ดเตล็ด บัญชีวัสดุส านักงานใช้ไป บัญชีค่าเสื่อมราคา-อุปกรณ์ส านักงาน
การบันทึกบัญชีของกิจการทนายความ ปกติใช้สมุดเงินสด ลักษณะเดียวกับกิจการแพทย์/
ทันตแพทย์ งบการเงินของกิจการทนายความประกอบด้วย งบรายได้และค่าใช้จ่าย แสดงผลการด าเนินงาน
ของกิจการทนายความส าหรับงวดบัญชีหนึ่ง ๆ และงบแสดงฐานะการเงิน แสดงสินทรัพย์ หนี้สินและส่วนของ
เจ้าของ รายการปรับปรุงที่จ าเป็นก่อนท างบรายได้และค่าใช้จ่าย ได้แก่ วัสดุส านักงานใช้ไป ค่าเสื่อมราคา
ิ
สินทรัพย์ไม่หมุนเวียน และคาใช้จ่ายค้างจ่าย การปิดบัญชีมีลักษณะเช่นเดียวกับกจการแพทย์/ทันตแพทย์
่
ตัวอย่างที่ 3 ต่อไปนี้เป็นงบทดลองของทนายความแห่งหนึ่ง
ส านักงานทนายความสันติและเพอน
ื่
งบทดลอง
ณ วันที่ 31 ธันวาคม 25xx
เลขที่ เดบิต เครดิต
ชื่อบัญชี
บัญชี บาท สต. บาท สต.
เงินสด 101 74,500 -
เงินฝากธนาคาร 102 218,500 -
เงินทดรองจ่ายแทนลูกความ 103 20,000 -
วัสดุส านักงาน 104 6,500 -
อุปกรณ์ส านักงาน 105 43,000 -
ค่าเสื่อมราคาสะสม-อุปกรณ์ส านักงาน 106 4,300 -
เงินรับล่วงหน้าจากลูกความ 201 5,000 -
ทุน-ทนายความสันติ 301 250,000 -
เงินถอน 302 5,500 -
รายได้ค่าธรรมเนียมความ 401 184,500 -
รายได้ค่าธรรมเนียมที่ปรึกษากฎหมาย 402 58,000 -
รายได้ค่าธรรมเนียมเรียกเก็บ 403 35,000 -
เงินเดือน 501 120,000 -
ค่าเช่า 502 24,000 -
ค่าพาหนะ 503 2,000 -
ค่าน้ า ค่าไฟฟ้า ค่าโทรศัพท์ 504 16,000 -
วัสดุส านักงานใช้ไป 505 2,500 -
ค่าเสื่อมราคา-อุปกรณ์ส านักงาน 506 4,300 -
536,800 - 536,800 -
ให้ท า 1. รายการปิดบัญชีในสมุดรายวันทั่วไป
2. งบรายได้และค่าใช้จ่าย ส าหรับปีสิ้นสุดวันที่ 31 ธันวาคม 25xx
3. งบแสดงฐานะการเงิน ณ วันที่ 31 ธันวาคม 25xx
1. รายการปิดบัญชีในสมุดรายวันทั่วไป
สมุดรายวันทั่วไป
หน้า…1……
พ.ศ…25xx….. เลขที่ เดบิต เครดิต
รายการ
เดือน วันที่ บัญช ี บาท สต. บาท สต.
ธ.ค. 31 รายได้ค่าธรรมเนียมความ 401 184,500 -
รายได้ค่าธรรมเนียมที่ปรึกษากฎหมาย 402 58,000 -
รายได้ค่าธรรมเนียมเรียกเก็บ 403 35,000 -
รายได้และค่าใช้จ่าย 303 277,500 -
ปิดบัญชีรายได้เขาบัญชีรายได้และค่าใช้จ่าย
้
รายได้และค่าใช้จ่าย 303 168,800 -
เงินเดือน 501 120,000 -
ค่าเช่า 502 24,000 -
ค่าพาหนะ 503 2,000 -
ค่าน้ า ค่าไฟฟ้า ค่าโทรศัพท์ 504 16,000 -
วัสดุส านักงานใช้ไป 505 2,500 -
ค่าเสื่อมราคา-อุปกรณ์ส านักงาน 506 4,300 -
ปิดบัญชีค่าใช้จ่ายเข้าบัญชีรายได้และค่าใช้จ่าย
รายได้และค่าใช้จ่าย 303 108,700 -
ทุน-ทนายความสันติ 301 108,700 -
ปิดบัญชีรายได้และค่าใช้จ่ายเข้าบัญชีทุน
ทุน-ทนายความสันติ 301 5,500 -
เงินถอน 302 5,500 -
ปิดบัญชีเงินถอนเข้าบัญชีทุน
2. งบรายได้และค่าใช้จ่าย
ส านักงานทนายความสันติและเพอน
ื่
งบรายได้และค่าใช้จ่าย
ส าหรับปีสิ้นสุด วันที่ 31 ธันวาคม 25xx
รายได้
รายได้ค่าธรรมเนียมความ 184,500
รายได้ค่าธรรมเนียมที่ปรึกษากฎหมาย 58,000
รายได้ค่าธรรมเนียมเรียกเก็บ 35,000
รวมรายได้ 277,500
ค่าใช้จ่าย
เงินเดือน 120,000
ค่าเช่า 24,000
ค่าพาหนะ 2,000
ค่าน้ า ค่าไฟฟ้า ค่าโทรศัพท์ 16,000
วัสดุส านักงานใช้ไป 2,500
ค่าเสื่อมราคา-อุปกรณ์ส านักงาน 4,300 168,800
รายได้สุทธิ 108,700
3. งบแสดงฐานะการเงิน
ส านักงานทนายความสันติและเพอน
ื่
งบแสดงฐานะการเงิน
ณ วันที่ 31 ธันวาคม 25xx
สินทรัพย์
สินทรัพย์หมุนเวียน
เงินสด 74,500
เงินฝากธนาคาร 218,500
เงินทดรองจ่ายแทนลูกความ 20,000
วัสดุส านักงาน 6,500
รวมสินทรัพย์หมุนเวียน 319,500
สินทรัพย์ไม่หมุนเวียน
อุปกรณ์ส านักงาน 43,000
หัก ค่าเสื่อมราคาสะสม-อุปกรณ์ส านักงาน 4,300
รวมสินทรัพย์ไม่หมุนเวียน 38,700
รวมสินทรัพย์ 358,200
หนี้สินและส่วนของเจ้าของ
หนี้สินหมุนเวียน
เงินรับล่วงหน้าจากลูกความ 5,000
รวมหนี้สินหมุนเวียน 5,000
ส่วนของเจ้าของ
ทุน-นายแพทย์ส าเริง 250,000
บวก รายได้สุทธิ 108,700
358,700
หัก เงินถอน 5,500
รวมส่วนของเจ้าของ 353,200
รวมหนี้สินและส่วนของเจ้าของ 358,200
4.3 ผู้ท าบัญชี/ผู้สอบบัญชี (Accountant/Auditor)
“ผู้ท าบัญชี” และ “ผู้สอบบัญชี” ซึ่งเป็นวิชาชีพอิสระอีกอาชีพหนึ่ง ที่ต้องอาศัยซึ่งกันและกัน
ดังที่ว่า งบการเงินของกิจการหนึ่ง ๆ ผู้ท าบัญชี และผู้ตรวจสอบบัญชีต้องมิใช่คนเดียวกัน หรือเรียกว่า คนท าไม่
ตรวจ คนตรวจก็ไม่ท าบัญชี คล้ายกับอาชีพหมอ ที่ว่า แพทย์เป็นผู้ตรวจแล้วสั่งยา แต่ไม่หยิบยาเอง ส่วนเภสัช
กรมีหน้าที่หยิบยา แต่ไม่มีหน้าที่สั่งยาให้คนไข้ หรือยกอีกตัวอย่างหนึ่ง คืออาชีพวิศวกร กับสถาปัตยกรรม ทั้ง
สองอาชีพท าหน้าที่คู่ขนานกัน
ตามพระราชบัญญัติการบัญชี พ.ศ. 2543 และพระราชบัญญัติวิชาชีพบัญชี พ.ศ. 2547 ผู้ท า
บัญชี คือผู้รับผิดชอบในการท าบัญชีของผู้มีหน้าที่จัดท าบัญชีไม่ว่าจะกระท าในฐานะลูกจ้างของผู้มีหน้าที่จัดท า
บัญชีหรือไม่ก็ตาม ได้แก่บุคคลต่อไปนี้
1. กรณีเป็นพนักงานของผู้มีหน้าที่จัดท าบัญชี ได้แก่ ผู้อ านวยการฝ่ายบัญชี สมุห์บัญชี
หัวหน้าแผนกบัญชี หรือผู้ด ารงต าแหน่งที่เรียกชื่ออย่างอื่นที่มีหน้าที่รับผิดชอบเช่นเดียวกับผู้ด ารงต าแหน่ง
ดังกล่าว
2. กรณีเป็นส านักงานบริการรับท าบัญชี คือ หัวหน้าส านักงาน กรณีส านักงานมิได้จัดตั้ง
ในรูปคณะบุคคล ผู้เป็นหุ้นส่วนซึ่งรับผิดชอบในการให้บริการรับท าบัญชี กรณีส านักงานจัดตั้งในรูปคณะบุคคล
กรรมการหรือผู้เป็นหุ้นส่วนซึ่งรับผิดชอบในการให้บริการรับท าบัญชี กรณีส านักงานจัดตั้งในรูปนิติบุคคล
3. กรณีเป็นผู้รับจ้างท าบัญชีอิสระ คือ ผู้ประกอบวิชาชีพ
4. ผู้ช่วยท าบัญชี ในกรณีที่ “ผู้ท าบัญชี” รับท าบัญชีเกินกว่า 100 ราย ตามประกาศ
กรมทะเบียนการค้า เรื่อง ก าหนดคุณสมบัติและเงื่อนไขของการเป็นผู้ท าบัญชี พ.ศ. 2543 ข้อ 7 (3)
ผู้ท าบัญชีที่มีคณสมบัติตาม พ.ร.บ. การบัญชี พ.ศ. 2543 ต้องแจ้งการเป็นผู้ท าบัญชีที่ส านัก
ุ
ก ากับดูแลธุรกิจหรือส านักงานพัฒนาธุรกิจการค้าจังหวัด ตามทอยู่หรือสถานที่ท างานของผู้แจ้งเพียงแห่ง
ี่
เดียว ตามแบบ ส.บช. 5 พร้อมหลักฐาน ภายใน 60 วันนับแต่วันที่เริ่มท าบัญชี
การบัญชีส าหรับผู้สอบบัญชี มีวิธีการบันทึกบัญชีเช่นเดียวกับส านักงานทนายความ แตกต่าง
กันที่ประเภทของรายได้เท่านั้น ส่วนค่าใช้จ่ายจะมีลักษณะเช่นเดียวกัน รายได้ของผู้สอบบัญชีได้จากการ
ให้บริการเกี่ยวกับการบัญชี เช่น การท าบัญชี การวางระบบบัญชี การตรวจสอบบัญชี
ประเภทบัญชีส าหรับกิจการผู้ท าบัญชี/ผู้สอบบัญชี
1. บัญชีสินทรัพย์ ได้แก่ บัญชีเงินสด บัญชีเงินฝากธนาคาร บัญชีวัสดุส านักงาน
บัญชีเครื่องใช้ส านักงาน บัญชีค่าเสื่อมราคาสะสม-เครื่องใช้ส านักงาน บัญชีอุปกรณ์ส านักงาน บัญชีค่าเสื่อม
ราคาสะสม-อุปกรณ์ส านักงาน
2. บัญชีหนี้สิน ได้แก่ บัญชีเจ้าหนี้ บัญชีภาษีเงินได้หัก ณ ที่จ่าย
3. บัญชีทุน ได้แก่ บัญชีทุน บัญชีเงินถอน
4. บัญชีรายได้ ได้แก่ บัญชีรายได้ค่าท าบัญชี บัญชีรายได้ค่าตรวจสอบบัญชี บัญชี
รายได้ค่าวางระบบบัญชี บัญชีรายได้อื่น ๆ
5. บัญชีค่าใช้จ่าย ได้แก่ บัญชีเงินเดือน บัญชีค่าเช่า บัญชีค่าพาหนะ บัญชีค่าน้ า
ค่าไฟฟ้า ค่าโทรศัพท์ บัญชีค่าใช้จ่ายเบ็ดเตล็ด บัญชีวัสดุส านักงานใช้ไป บัญชีค่าเสื่อมราคา-เครื่องใช้ส านักงาน
บัญชีค่าเสื่อมราคา-อุปกรณ์ส านักงาน
ตัวอย่างที่ 4 ต่อไปนี้เป็นงบทดลองของส านักงานสอบบัญชีแห่งหนึ่ง
ส านักงานสอบบัญชีรัชนีวรรณ
งบทดลอง
ณ วันที่ 31 ธันวาคม 25xx
เลขที่ เดบิต เครดิต
ชื่อบัญชี
บัญชี บาท สต. บาท สต.
เงินสด 101 14,500 -
เงินฝากธนาคาร 102 170,500 -
วัสดุส านักงาน 103 4,500 -
เครื่องใช้ส านักงาน 104 33,000 -
ค่าเสื่อมราคาสะสม-เครื่องใช้ส านักงาน 105 3,300 -
อุปกรณ์ส านักงาน 106 45,000 -
ค่าเสื่อมราคาสะสม-อุปกรณ์ส านักงาน 107 4,500 -
ทุน-รัชนีวรรณ 201 150,000 -
เงินถอน 301 2,500 -
รายได้ค่าท าบัญชี 302 84,000 -
รายได้ค่าตรวจสอบบัญชี 401 185,000 -
รายได้ค่าวางระบบบัญชี 402 45,000 -
เงินเดือน 403 150,000 -
ค่าเช่า 501 36,000 -
ค่าน้ า ค่าไฟฟ้า ค่าโทรศัพท์ 502 6,000 -
วัสดุส านักงานใช้ไป 503 2,000 -
ค่าเสื่อมราคา-เครื่องใช้ส านักงาน 504 3,300 -
ค่าเสื่อมราคา-อุปกรณ์ส านักงาน 505 4,500 -
471,800 - 471,800 -
ให้ท า 1. รายการปิดบัญชีในสมุดรายวันทั่วไป
2. งบรายได้และค่าใช้จ่าย ส าหรับปีสิ้นสุดวันที่ 31 ธันวาคม 25xx
3. งบแสดงฐานะการเงิน ณ วันที่ 31 ธันวาคม 25xx
1. รายการปิดบัญชีในสมุดรายวันทั่วไป
สมุดรายวันทั่วไป
หน้า…1……
พ.ศ…25xx….. เลขที่ เดบิต เครดิต
รายการ
เดือน วันที่ บัญช ี บาท สต. บาท สต.
ธ.ค. 31 รายได้ค่าท าบัญชี 401 84,000 -
รายได้ค่าตรวจสอบบัญชี 402 185,000 -
รายได้ค่าวางรูประบบบัญชี 403 45,000 -
รายได้และค่าใช้จ่าย 303 314,000 -
ปิดบัญชีรายได้เขาบัญชีรายได้และค่าใช้จ่าย
้
รายได้และค่าใช้จ่าย 303 201,800 -
เงินเดือน 501 150,000 -
ค่าเช่า 502 36,000 -
ค่าน้ า ค่าไฟฟ้า ค่าโทรศัพท์ 503 6,000 -
วัสดุส านักงานใช้ไป 504 2,000 -
ค่าเสื่อมราคา-เครื่องใช้ส านักงาน 505 3,300 -
ค่าเสื่อมราคา-อุปกรณ์ส านักงาน 506 4,500 -
ปิดบัญชีค่าใช้จ่ายเข้าบัญชีรายได้และค่าใช้จ่าย
รายได้และค่าใช้จ่าย 303 112,200 -
ทุน-รัชนีวรรณ 301 112,200 -
ปิดบัญชีรายได้และค่าใช้จ่ายเข้าบัญชีทุน
ทุน-รัชนีวรรณ 301 2,500 -
เงินถอน 302 2,500 -
ปิดบัญชีเงินถอนเข้าบัญชีทุน
2. งบรายได้และค่าใช้จ่าย
ส านักงานสอบบัญชีรัชนีวรรณ
งบรายได้และค่าใช้จ่าย
ส าหรับปีสิ้นสุด วันที่ 31 ธันวาคม 25xx
รายได้
รายได้ค่าท าบัญชี 84,000
รายได้ค่าตรวจสอบบัญชี 185,000
รายได้ค่าวางรูประบบบัญชี 45,000
รวมรายได้ 314,000
ค่าใช้จ่าย
เงินเดือน 150,000
ค่าเช่า 36,000
ค่าน้ า ค่าไฟฟ้า ค่าโทรศัพท์ 6,000
วัสดุส านักงานใช้ไป 2,000
ค่าเสื่อมราคา-เครื่องใช้ส านักงาน 3,300
ค่าเสื่อมราคา-อุปกรณ์ส านักงาน 4,500 201,800
รายได้สุทธิ 112,200
3. งบแสดงฐานะการเงิน
ส านักงานสอบบัญชีรัชนีวรรณ
งบแสดงฐานะการเงิน
ณ วันที่ 31 ธันวาคม 25xx
สินทรัพย์
สินทรัพย์หมุนเวียน
เงินสด 14,500
เงินฝากธนาคาร 170,500
วัสดุส านักงาน 4,500
รวมสินทรัพย์หมุนเวียน 189,500
สินทรัพย์ไม่หมุนเวียน
เครื่องใช้ส านักงาน 3,000
หัก ค่าเสื่อมราคาสะสม-เครื่องใช้ส านักงาน 3,300 29,700
อุปกรณ์ส านักงาน 45,000
หัก ค่าเสื่อมราคาสะสม-อุปกรณ์ส านักงาน 4,500 40,500
รวมสินทรัพย์ไม่หมุนเวียน 70,200
รวมสินทรัพย์ 259,700
หนี้สินและส่วนของเจ้าของ
ส่วนของเจ้าของ
ทุน-รัชนีวรรณ 150,000
บวก รายได้สุทธิ 112,200
262,200
หัก เงินถอน 2,500
รวมส่วนของเจ้าของ 259,700
รวมหนี้สินและส่วนของเจ้าของ 259,700
กิจกรรมตรวจสอบความเข้าใจ
ตอนที่ 1 จงตอบค าถามต่อไปนี้ให้ถูกต้อง
1. อาชีพอิสระ หมายถึงอะไร
..............................................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................................
…………………………………………………………………………………………………………………………………….……………………
2. ผู้ประกอบอาชีพอิสระ หมายถึงอะไร
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
3. ผู้ประกอบอาชีพอิสระมีกิจการใดบ้าง
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
4. วัตถุประสงค์ของการท าบัญชีของผู้ประกอบอาชีพอิสระมีอะไรบ้าง
..............................................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................................
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………….……
.............................................................................................................................................................................
5. สมุดบัญชีที่ใช้ของผู้ประกอบอาชีพอิสระมีอะไรบ้าง
............................................................................................................................................................................
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
..............................................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................................
ี่
6. งบการเงินของผู้ประกอบอาชีพอิสระมีกงบ อะไรบ้าง
.............................................................................................................................................................................
…………………………………………………………………………………………………….…………………………………………….………
..............................................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................................
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
7. ประเภทบัญชีส าหรับกิจการแพทย์/ทันตแพทย์มีอะไรบ้าง
………………………………………………………………………………………………….……………….………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
8. ประเภทบัญชีส าหรับกิจการทนายความมอะไรบ้าง
ี
………………………………………………………………………………………………….……………….………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
9. ประเภทบัญชีส าหรับกิจการผู้ท าบัญชี/ผู้สอบบัญชีมีอะไรบ้าง
………………………………………………………………………………………………….……………….………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
10. ขั้นตอนการปิดบัญชีของผู้ประกอบอาชีพอิสระมีขั้นตอนอะไรบ้าง
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..….
..............................................................................................................................................................................
ตอนที่ 2 จงแสดงวิธีการท าให้ถูกต้อง
ข้อ 1 ทันตแพทย์วรัญญา ใช้สมุดเงินสดเพื่อบันทึกรายการรับเงินจ่ายเงินประจ าวัน รายการรับจ่ายเงินระว่าง
เดือนธันวาคม 25xx มีดังนี้
25xx
ธันวาคม 1 รับเงินค่าตรวจรักษา 20,000 บาท
2 จ่ายค่าเช่าเดือนธันวาคม 5,000 บาท
4 ซื้ออุปกรณ์ท าฟัน 12,000 บาท
7 รับเงินค่าตรวจรักษา 25,000 บาท ถอนเงินสดไปใช้ส่วนตัว 2,000 บาท
9 ซื้อวัสดุในการท าฟัน 2,400 บาท
10 น าเงินฝากธนาคาร 15,000 บาท
14 รับเงินค่าตรวจรักษา 32,000 บาท น าฝากธนาคารทันที
16 จ่ายค่าน้ า ค่าไฟฟ้า ค่าโทรศัพท์ 1,500 บาท
18 จ่ายค่าใช้จ่ายเบ็ดเตล็ด 500 บาท
21 รับเงินค่าตรวจรักษา 21,000 บาท และขายหนังสือพิมพ์เก่าได้เงินสด
400 บาท
ธันวาคม 24 ซื้อเครื่องคอมพิวเตอร์ใหม่จ านวน 1 เครื่อง เป็นเงิน 23,000 บาท
โดยจ่ายเป็นเช็ค และซื้อวัสดุท าฟันเป็นเงินสด 2,500 บาท
25 รับเงินค่าตรวจรักษา 28,000 บาท
27 จ่ายค่าจ้างท าความสะอาดส านักงาน 3,000 บาท
31 รับเงินค่าตรวจรักษา 15,000 บาท และจ่ายเงินเดือนเจ้าหน้าที่ 18,000
บาท หักภาษีเงินได้ ณ ที่จ่าย 200 บาท
ให้ท า
1. บันทึกรายการข้างต้นในสมุดเงินสด ซึ่งมีช่องเดบิต เงินสด เงินฝากธนาคาร วัสดุ
ท าฟัน ค่าเช่า เงินเดือน เงินถอน และอื่น ๆ ช่องเครดิต เงินสด เงินฝากธนาคาร
รายได้ค่าตรวจรักษา และอื่น ๆ
2. ผ่านรายการไปบัญชีแยกประเภททั่วไป
3. งบทดลอง ณ วันที่ 31 ธันวาคม 25xx
ข้อ 2 เชษฐาการบัญชี ใช้สมุดเงินสดเพื่อบันทึกรายการรับเงินจ่ายเงินประจ าวัน รายการรับจ่ายเงินระว่าง
เดือนมิถุนายน 25xx มีดังนี้
25xx
มิถุนายน 1 รับเงินค่าท าบัญชี 20,000 บาท
2 จ่ายค่าเช่าส านักงาน เป็นเงินสด 5,000 บาท
5 รับเงินค่าตรวจสอบบัญชี เป็นเงิน 55,000 บาท
6 น าเงินสดฝากธนาคาร 50,000 บาท
ิ
์
9 จ่ายเช็คซื้อเครื่องคอมพิวเตอร์และเครื่องพมพ 35,000 บาท
11 จ่ายค่าโฆษณา 2,000 บาท
15 รับเงินค่าท าบัญชี 25,000 บาท ฝากธนาคารทันที
18 จ่ายค่ารับรองลูกค้า 1,200 บาท
20 ซื้อวัสดุส านักงาน 3,000 บาท
22 จ่ายค่าซ่อมรถจักรยานยนต์ 800 บาท
24 เจ้าของกิจการถอนเงินสดไปใช้ส่วนตัว 2,000 บาท
25 รับเงินค่าตรวจสอบบัญชี 30,000 บาท
27 จ่ายค่ารับรองลูกค้า 1,000 บาท
28 จ่ายค่าใช้จ่ายเบ็ดเตล็ด 500 บาท
30 จ่ายเช็คเงินเดือนพนักงาน 26,000 บาท หักภาษีเงินได้ ณ ที่จ่าย 3% และ
หักประกันสังคม 5% กิจการจ่ายสมทบประกันสังคมอีก 5%
ให้ท า
1. บันทึกรายการข้างต้นในสมุดเงินสด ซึ่งมีช่องเดบิต เงินสด เงินฝากธนาคาร
เครื่องใช้ส านักงาน ค่าเช่า ค่ารับรอง เงินเดือน เงินถอน และอื่น ๆ ช่องเครดิต
เงินสด เงินฝากธนาคาร รายได้ค่าท าบัญชี รายได้ค่าตรวจสอบบัญชี และอื่น ๆ
2. สมุดรายวันทั่วไป
3. ผ่านรายการไปบัญชีแยกประเภททั่วไป
4. งบทดลอง ณ วันที่ 30 มิถุนายน 25xx
ข้อ 3 ทนายความขนิษฐา ใช้สมุดเงินสดเพื่อบันทึกรายการรับเงินจ่ายเงินประจ าวัน รายการรับจ่ายเงินระว่าง
เดือนสิงหาคม 25xx มีดังนี้
25xx
สิงหาคม 1 รับเงินค่าปรึกษากฎหมายเป็นเช็ค 45,000 บาท น าฝากธนาคารทันที
2 จ่ายเช็คซื้ออุปกรณ์ส านักงาน 15,000 บาท
4 รับเงินค่าว่าความ 25,000 บาท
5 จ่ายค่าธรรมเนียมศาล 3,000 บาท
7 จ่ายค่าพาหนะ 700 บาท
10 จ่ายค่าเช่าส านักงาน 5,000 บาท
12 ทนายขนิษฐาถอนเงินจากธนาคารไปใช้ส่วนตัว 5,000 บาท
15 จ่ายเงินทดรองแทนลูกความ 5,000 บาท
17 น าเงินสดฝากธนาคาร 10,000 บาท
18 รับเงินค่าว่าความ 30,000 บาท น าฝากธนาคารทันที
20 จ่ายค่ารับรองลูกความ 2,500 บาท
25 จ่ายค่าไฟฟ้า น้ าประปา 3,200 บาท
26 จ่ายค่าพาหนะ 500 บาท
28 ซื้ออุปกรณ์ส านักงานเพิ่มเติม 5,000 บาท
30 ซื้อวัสดุส านักงาน 3,500 บาท
31 รับเงินค่าปรึกษากฎหมาย 20,000 บาท และจ่ายเงินเดือนเจ้าหน้าที่
16,000 บาท หักประกันสังคม 5% และกิจการจ่ายสมทบอีก 5%
ให้ท า
1. บันทึกรายการข้างต้นในสมุดเงินสด ซึ่งมีช่องเดบิต เงินสด เงินฝากธนาคาร
อุปกรณ์ส านักงาน ค่าเช่า ค่ารับรอง เงินเดือน เงินถอน และอื่น ๆ ช่องเครดิต
เงินสด เงินฝากธนาคาร รายได้ค่าว่าความ รายได้ค่าปรึกษากฎหมาย และอื่น ๆ
2. สมุดรายวันทั่วไป
3. ผ่านรายการไปบัญชีแยกประเภททั่วไป
4. งบทดลอง ณ วันที่ 30 สิงหาคม 25xx
ข้อ 4 ต่อไปนี้เป็นงบทดลอง เมื่อวันที่ 31 ธันวาคม 25xx ซึ่งเป็นวันสิ้นงวดบัญชีหนึ่งปีของส านักงาน
ทันตแพทย์นุชวรา
เงินสด 48,000
เงินฝากธนาคาร 480,000
วัสดุส านักงาน 5,000
อุปกรณ์การแพทย์ 370,000
ค่าเสื่อมราคาสะสม-เครื่องใช้ส านักงาน 37,000
อุปกรณ์ส านักงาน 50,000
ค่าเสื่อมราคาสะสม-อุปกรณ์ส านักงาน 10,000
ภาษีเงินได้หัก ณ ที่จ่าย 500
ทุน-แพทย์หญิงนุชวรา 690,000
เงินถอน 8,000
รายได้ค่าตรวจรักษา 471,500
รายได้เบ็ดเตล็ด 5,000
ค่าเวชภัณฑ ์ 52,000
ค่าใช้จ่ายเบ็ดเตล็ด 3,000
เงินเดือน 180,000
ค่ารับรอง 2,000
ค่าซ่อมแซมเครื่องมือแพทย์ 1,500
ค่าน้ า ค่ าไฟฟ้า ค่าโทรศัพท์ 14,500
1,214,000 1.214,000
รายละเอียดเพิ่มเติม
1. วัสดุส านักงานคงเหลือ 2,000 บาท
2. คิดค่าเสื่อมราคาอุปกรณ์การแพทย์ 5%ต่อปี
3. คิดค่าเสื่อมราคาอุปกรณ์ส านักงาน 10%ต่อปี
ให้ท า
1. รายการปรับปรุงและปิดบัญชีในสมุดรายวันทั่วไป
2. งบรายได้และค่าใช้จ่าย ส าหรับปีสิ้นสุดวันที่ 31 ธันวาคม 25xx
3. งบแสดงฐานะการเงิน ณ วันที่ 31 ธันวาคม 25xx
ข้อ 5 ต่อไปนี้เป็นงบทดลอง เมื่อวันที่ 31 ธันวาคม 25xx ซึ่งเป็นวันสิ้นงวดบัญชีหนึ่งปีของส านักงาน
ทนายความบัญชา
เงินสด 28,000
เงินฝากธนาคาร 180,000
เงินทดรองจ่ายแทนลูกความ 10,000
เครื่องใช้ส านักงาน 70,000
ค่าเสื่อมราคาสะสม-เครื่องใช้ส านักงาน 3,500
อุปกรณ์ส านักงาน 80,000
ค่าเสื่อมราคาสะสม-อุปกรณ์ส านักงาน 12,500
ภาษีเงินได้หัก ณ ที่จ่าย 1,000
ทุน-ทนายความบัญชา 90,000
เงินถอน 5,000
รายได้ค่าธรรมเนียมความ 350,000
รายได้ค่าธรรมเนียมเรียกเก็บ 95,000
ค่าใช้จ่ายเบ็ดเตล็ด 2,000
ค่าเช่า 48,000
เงินเดือน 120,000
วัสดุส านักงานใช้ไป 2,000
ค่าพาหนะ 2,000
ค่าน้ า ค่ าไฟฟ้า ค่าโทรศัพท์ 5,000
552,000 552,000
รายละเอียดเพิ่มเติม
1. คิดค่าเสื่อมราคาเครื่องใช้ส านักงาน 5%ต่อปี
2. คิดค่าเสื่อมราคาอุปกรณ์ส านักงาน 10%ต่อปี
ให้ท า
1. รายการปรับปรุงและปิดบัญชีในสมุดรายวันทั่วไป
2. งบรายได้และค่าใช้จ่าย ส าหรับปีสิ้นสุดวันที่ 31 ธันวาคม 25xx
3. งบแสดงฐานะการเงิน ณ วันที่ 31 ธันวาคม 25xx
ข้อ 6 ต่อไปนี้เป็นงบทดลอง เมื่อวันที่ 31 ธันวาคม 25xx ซึ่งเป็นวันสิ้นงวดบัญชีหนึ่งปีของส านักงาน
สอบบัญชีกิตติยา
เงินสด 43,000
เงินฝากธนาคาร 380,000
เครื่องใช้ส านักงาน 140,000
ค่าเสื่อมราคาสะสม-เครื่องใช้ส านักงาน 24,000
อุปกรณ์ส านักงาน 200,000
ค่าเสื่อมราคาสะสม-อุปกรณ์ส านักงาน 20,000
ภาษีเงินได้หัก ณ ที่จ่าย 500
ทุน-กิตติยา 300,000
เงินถอน 20,000
รายได้ค่าสอบบัญชี 450,000
รายได้ค่าวางระบบบัญชี 250,000
รายได้เบ็ดเตล็ด 2,000
เงินเดือน 180,000
ค่าเช่า 60,000
วัสดุส านักงานใช้ไป 8,000
ค่าพาหนะ 5,000
ค่าน้ า ค่าไฟฟ้า ค่าโทรศัพท์ 8,000
ค่าใช้จ่ายเบ็ดเตล็ด 2,500
1,046,500 1,046,500
รายละเอียดเพิ่มเติม
1. คิดค่าเสื่อมราคาเครื่องใช้ส านักงาน 5%ต่อปี
2. คิดค่าเสื่อมราคาอุปกรณ์ส านักงาน 10%ต่อปี
3. เงินเดือนค้างจ่ายเดือนธันวาคม 15,000 บาท
ให้ท า
1. รายการปรับปรุงและปิดบัญชีในสมุดรายวันทั่วไป
2. งบรายได้และค่าใช้จ่าย ส าหรับปีสิ้นสุดวันที่ 31 ธันวาคม 25xx
3. งบแสดงฐานะการเงิน ณ วันที่ 31 ธันวาคม 25xx
ข้อ 7 ยอดในบัญชีแยกประเภทของแพทย์หญิงอุไร เมื่อวันที่ 1 ธันวาคม 25xx มีดังนี้
เงินสดย่อย 15,000
เงินฝากธนาคาร 250,000
วัสดุส านักงาน 5,000
เครื่องตกแต่ง 50,000
ค่าเสื่อมราคาสะสม-เครื่องตกแต่ง 5,500
อุปกรณ์การแพทย์ 280,000
ค่าเสื่อมราคาสะสม-อุปกรณ์การแพทย์ 56,000
เครื่องใช้ส านักงาน 58,000
ค่าเสื่อมราคาสะสม-เครื่องใช้ส านักงาน 5,800
ภาษีเงินได้หัก ณ ที่จ่าย 1,200
ทุน-แพทย์หญิงอไร 384,000
ุ
เงินถอน 15,000
รายได้ค่าตรวจรักษา 428,000
ค่าเช่า 110,000
ค่าเวชภัณฑ 48,000
์
ค่าน้ า ค่าไฟฟ้า ค่าโทรศัพท์ 32,000
ค่าใช้จ่ายเบ็ดเตล็ด 3,500
เงินเดือน 140,000
880,500 880,500
รายรับทุกรายการน าฝากธนาคารทันที และรายจ่ายทุกรายการจ่ายเป็นเช็ค รายการรับ
จ่ายเงินระหว่างเดือนธันวาคม มีดังนี้
25xx
ธันวาคม 1 จ่ายค่าเช่าเดือนธันวาคม 10,000 บาท
3 จ่ายค่าน้ า ค่าไฟฟ้า ค่าโทรศัพท์ 8,500 บาท
4 รับเงินค่าตรวจรักษาคนไข้ 40,000 บาท
7 จ่ายภาษีเงินได้หัก ณ ที่จ่าย 1,200 บาท
9 ถอนเงินจากธนาคารไปใช้ส่วนตัว 5,000 บาท
10 ซื้อเวชภัณฑ์ 8,000 บาท
14 รับเงินค่าตรวจรักษาคนไข้ 55,000 บาท
15 จ่ายค่าซ่อมโต๊ะ เก้าอี้ 1,000 บาท (ค่าใช้จ่ายเบ็ดเตล็ด)
20 รับเงินค่าตรวจรักษาคนไข้ 35,000 บาท
25 ซื้อเวชภัณฑ์ จ านวน 3,500 บาท
27 ถอนเงินจากธนาคารไปใช้ส่วนตัว 2,000 บาท
28 รับเงินค่าตรวจรักษาคนไข้ 45,000 บาท
29 จ่ายค่าจ้างซักรีดผ้าส าหรับคนไข้ 2,000 บาท (ค่าใช้จ่ายเบ็ดเตล็ด)
30 จ่ายชดเชยเงินสดย่อยเป็นค่าพาหนะ 500 บาท ค่ารับรอง 500
บาท ค่าใช้จ่ายเบ็ดเตล็ด 300 บาท ค่าเวชภัณฑ์ 200 บาท
31 จ่ายเงินเดือน 25,000 บาท หักภาษีเงินได้ ณ ที่จ่าย 300 บาท
ให้ท า
1. บันทึกรายการข้างต้นในสมุดเงินสด ซึ่งมีช่องเดบิต เงินฝากธนาคาร ค่าเวชภัณฑ์
ค่าใช้จ่ายเบ็ดเตล็ด เงินเดือน เงินถอน และอื่น ๆ ช่องเครดิต เงินฝากธนาคาร
รายได้ค่าตรวจรักษา และอื่น ๆ
2. งบทดลอง ณ วันที่ 31 ธันวาคม 25xx
3. รายการปรับปรุงและปิดบัญชีวันที่ 31 ธันวาคม 25xx ในสมุดรายวันทั่วไป โดย
คิดค่าเสื่อมราคาเครื่องตกแต่ง อุปกรณ์การแพทย์และเครื่องใช้ส านักงาน 5%
ต่อปี วัสดุส านักงานคงเหลือ 4,000 บาท
4. งบรายได้และค่าใช้จ่าย ส าหรับปีสิ้นสุด วันที่ 31 ธันวาคม 25xx
5. งบแสดงฐานะการเงิน ณ วันที่ 31 ธันวาคม 25xx
ข้อ 8 ต่อไปนี้เป็นงบทดลองหลังปรับปรุงบัญชี เมื่อวันที่ 31 ธันวาคม 25xx ซึ่งเป็นวันสิ้นงวดบัญชีหนึ่งปีของ
ส านักงานรับท าบัญชีสโรชา
เงินสด 31,900
เงินฝากธนาคาร 80,000
วัสดุส านักงาน 500
เครื่องใช้ส านักงาน 50,000
ค่าเสื่อมราคาสะสม-เครื่องใช้ส านักงาน 10,000
อุปกรณ์ส านักงาน 80,000
ค่าเสื่อมราคาสะสม-อุปกรณ์ส านักงาน 16,000
ภาษีเงินได้หัก ณ ที่จ่าย 200
ทุน-สโรชา 100,000
เงินถอน 2,000
รายได้จากการท าบัญชี 170,000
รายได้ค่าวางระบบบัญชี 30,000
รายได้เบ็ดเตล็ด 1,000
เงินเดือน 38,000
ค่าเช่า 24,000
ค่ารับรอง 500
ค่าพาหนะ 800
ค่าสาธารณูปโภค 4,000
ค่าใช้จ่ายเบ็ดเตล็ด 500
วัสดุส านักงานใช้ไป 2,000
ค่าเสื่อมราคา-เครื่องใช้ส านักงาน 5,000
ค่าเสื่อมราคา-อุปกรณ์ส านักงาน 8,000
327,200 327,200
ให้ท า
1. รายการปิดบัญชีในสมุดรายวันทั่วไป
2. งบรายได้และค่าใช้จ่าย ส าหรับปีสิ้นสุดวันที่ 31 ธันวาคม 25xx
3. งบแสดงฐานะการเงิน ณ วันที่ 31 ธันวาคม 25xx
สรุป
ผู้ประกอบอาชีพอิสระ เป็นบุคคลที่ใช้ความรู้ ความสามารถ ความช านาญเฉพาะวิชาชีพ
มาประกอบอาชีพอิสระหรืออาชีพส่วนตัว เช่น ทนายความ นายแพทย์/ทันตแพทย์ ผู้สอบบัญชี ผู้ท าบัญชี
ซึ่งจะจัดตั้งสถานที่หรือส านักงานเพอให้บริการแก่บุคคลทั่วไป ตามความรู้ ความสามารถ ความช านาญใน
ื่
แต่ละสาขาอาชีพที่ตนเองถนัด วัตถุประสงค์การท าบัญชี เพื่อบันทึกรายการเกี่ยวกับทะเบียนบุคคลทั่วไปหรือ
ลูกค้า ที่มาใช้บริการ น ามาเป็นประโยชน์ในการติดตาม ทวงถาม เป็นประโยชน์ในการบริหารงานให้มีคุณภาพ
และประสิทธิภาพมากยิ่งขึ้น ท าให้ผู้ประกอบอาชีพอิสระทราบรายได้ ค่าใช้จ่าย ตลอดจนสินทรัพย์ หนี้สิน และ
ส่วนของเจ้าของกิจการเพื่อน าข้อมูลทางบัญชีที่เป็นไปตามหลักเกณฑ์ที่ยอมรับโดยทั่วไปในการเสียภาษีของ
ผู้ประกอบอาชีพอิสระ และใช้ในการขอสินเชื่อน ามาขยายกิจการหรือซื้อสินทรัพย์เพิ่มเติมท าให้กิจการใหญ่ขึ้น
ั้
สมุดบัญชีที่ใช้มีสมุดรายการขนต้นและสมุดรายวันขั้นปลาย งบการเงินที่จัดท ามีงบรายได้และค่าใช้จ่าย และ
งบแสดงฐานะการเงิน
แบบทดสอบเพื่อประเมินผลหลังการเรียนรู้
จงเลือกค าตอบที่ถูกต้องที่สุดเพียงข้อเดียว
จุดประสงค์การเรียนรู้ที่ 1 บอกความหมายของผู้ประกอบอาชีพอิสระได้
1. ข้อใดเป็นความหมายของผู้ประกอบอาชีพอิสระ
1. บุคคลที่มีความรู้ ความสามารถและมีชื่อเสียง
2. บุคคลที่ใช้ความรู้ ความสามารถ ความช านาญเฉพาะวิชาชีพมาประกอบอาชีพอิสระหรือ
ส่วนตัว
3. บุคคลที่ให้บริการแก่บุคคลทั่วไป ตามความรู้ ความสามารถ ความช านาญ
ึ
4. บุคคลที่ใช้ความช านาญเฉพาะวิชาชีพที่ศกษามา
2. ข้อใดหมายถึงผู้ประกอบอาชีพอิสระ
1. ขายของในตลาดนัด
2. เปิดร้านขายของช า
3. เปิดส านักงานรับท าบัญชี
4. ถูกต้องทุกขอ
้
จุดประสงค์การเรียนรู้ที่ 2 บอกวัตถุประสงค์ของการท าบัญชีของผู้ประกอบอาชีพอิสระได้
3. ข้อใดเป็นวัตถุประสงค์ของการท าบัญชีของผู้ประกอบอาชีพอิสระ
1. เพื่อบันทึกรายการที่บุคคลทั่วไปหรือลูกค้าทมาใช้บริการ
ี่
2. เพื่อประโยชน์ในการบริหารงานให้มีคุณภาพและประสิทธิภาพ
3. เพื่อให้ทราบผลการด าเนินงานและฐานะทางการเงินของกจการ
ิ
้
4. ถูกต้องทุกขอ
4. ข้อใดไม่ใช่วัตถุประสงค์ของการท าบัญชีของผู้ประกอบอาชีพอิสระ
ิ
1. เพื่อเป็นหลักฐานอ้างองและป้องกันการทุจริต
2. เพื่อเสนอต่อบุคคลภายนอกและค านวณภาษีเงินได้บุคคลธรรมดาในการยื่นภาษีประจ าปี
3. เพื่อน าไปกู้ยืมเงินกับสถาบันการเงินหรือแหล่งเงินทุน
4. เพื่อให้ทราบข้อมูลเกี่ยวกับสินทรัพย์ หนี้สิน ส่วนของเจ้าของ รายได้และค่าใช้จ่าย
จุดประสงค์การเรียนรู้ที่ 3 บอกสมุดบัญชีที่ใช้ของผู้ประกอบอาชีพอิสระได้
5. ข้อใดเป็นสมุดบัญชีที่ใช้ของผู้ประกอบอาชีพอิสระ
1. สมุดเงินสด
2. สมุดรายวันทั่วไป
3. สมุดแยกประเภททั่วไป
4. ถูกต้องทุกขอ
้
จุดประสงค์การเรียนรู้ที่ 4 บันทึกบัญชีและจัดท างบการเงินของผู้ประกอบอาชีพอิสระต่าง ๆ ได้
6. การบันทึกบัญชีของผู้ประกอบอาชีพอิสระนิยมใช้เกณฑ์ใด
1. Cash Basis
2. Accrual Basis
3. Double Entry System
4. Single Entry System
7. แพทย์/ทันตแพทย์ ต้องการประกอบอาชีพอิสระโดยการเปิดคลินิกต้องไปขึ้นทะเบียนที่ใด
1. กองการประกอบโรคศิลปะ
2. สภาทนายความ
3. กองควบคุมโรคติดต่อ
4. กรมพัฒนาธุรกิจการค้า
8. ทนายความ ต้องการประกอบอาชีพอิสระต้องไปขึ้นทะเบียนที่ใด
1. คณะนิติศาสตร์ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์
2. สภาทนายความ
3. กระทรวงมหาดไทย
4. กรมพัฒนาธุรกิจการค้า
9. ผู้ที่ต้องการท าบัญชี ต้องส าเร็จการศึกษาทางด้านบัญชีในระดับใดจึงจะท าบัญชีได้ทุกธุรกิจ
1. ประกาศนียบัตรวิชาชีพ (ปวช.)
2. ประกาศนียบัตรวิชาชีพชั้นสูง (ปวส.)
3. ปริญญาตรี
4. ถูกต้องทุกข้อ
10. งบการเงินของผู้ประกอบอาชีพอิสระ มีงบอะไรบ้าง
1. งบรายรับ รายจ่าย และงบรายได้และค่าใช้จ่าย
2. งบรายรับ รายจ่าย และงบแสดงฐานะการเงิน
3. งบรายได้และค่าใช้จ่าย และงบแสดงฐานะการเงิน
4. งบรายรับ รายจ่าย งบรายได้และค่าใช้จ่าย และงบแสดงฐานะการเงิน