เล่มที่ 4 บาทสกุณี

หน้า |1

หน้า |2

แบบทดสอบก่อนเรยี น เรอ่ื ง เพลงหนา้ พาทย์บาทสกุณี

คำช้แี จง : ใหน้ กั เรียนทำเครอ่ื งหมาย X ลงในกระดาษคำตอบ ในข้อท่ีคิดวา่ ถกู ตอ้ งท่สี ดุ

หน้า |3

หน้า |4

เฉลยแบบทดสอบกอ่ นเรียน เร่ือง เพลงหน้าพาทย์บาทสกณุ ี

1. ข 6. ค
2. ข 7. ก
3. ง 8. ค
4. ง 9. ค
5. ก 10. ข

หน้า |5

แผนผังการเรยี นรู้ เลม่ ที่ 4 เพลงหนา้ พาทย์บาทสกณุ ี

01 • ความเปน็ มาและความหมายของเพลงหนา้ พาทยบ์ าทสกณุ ี
02 • โอกาสท่ีใช้เพลงหนา้ พาทยบ์ าทสกุณี
03 • เคร่อื งแตง่ กายที่ใช้ประกอบการแสดง
04 • ดนตรที ่ใี ชป้ ระกอบการแสดง
05 • นาฏยศพั ทท์ ่ีใช้ในเพลงหน้าพาทยบ์ าทสกุณี
06 • กระบวนทา่ ราเพลงหนา้ พาทย์บาทสกุณี

หน้า |6

ความเปน็ มาและความหมายของเพลง
หน้าพาทยบ์ าทสกุณี

เพลงหน้าพาทย์บาทสกุณี หรือเพลงหน้าพาทย์เสมอตีนนก เป็นเพลงหน้าพาทย์เพลงหนึ่งท่ี
เหลา่ ดุรยิ างคศิลปนิ และนาฏศิลปินต่างให้ความเคารพ ถอื กันว่าเป็นเพลงหน้าพาทยช์ นั้ สูง

เพลงหนา้ พาทย์บาทสกุณี หากนำไปใช้ในพิธกี รรมก็จะอย่ใู นพิธีไหวค้ รู โดยจะบรรเลงเพลงนี้
เมื่อประธานผู้ประกอบพิธีไหว้ครูกล่าวนำบทอัญเชิญเทพเจ้าจบ วงปี่พาทย์ก็จะทำหน้าพาทย์เพลง
บาทสกุณี แต่หากนำไปใช้ในการแสดง เพลงหน้าพาทย์บาทสกุณีจะถูกนำไปใช้สำหรับประกอบ
อากัปกิริยาการไปมาของตัวละครที่สูงศักดิ์ เช่น พระนารายณ์ พระราม พระลักษมณ์ ทศกัณฐ์
อเิ หนา ฯลฯ เปน็ ตน้

หน้า |7

โอกาสทใี่ ช้เพลงหนา้ พาทย์บาทสกุณี

เพลงหน้าพาทย์บาทสกุณีใช้ประกอบการแสดงโขน ละคร ในโอกาสที่ตัวละครสูงศักดิ์
เดนิ หรือเคลือ่ นทไ่ี ปในลกั ษณะช้า ๆ ระยะใกล้ ๆ แสดงอากปั กิรยิ าที่สงา่ งามของตัวละคร เช่น พระราม
พระลักษณ์ เทวดา เป็นต้น

เพลงหน้าพาทย์บาทสกุณี มีปรากฏในการแสดงโขน เช่น บทโขน เรื่องรามเกียรติ์
ตอนพระรามคืนนคร โดยเนื้อเรื่องกล่าวถึง พระรามเมื่อสิ้นศึกทศกัณฐ์แล้วจึงกลับกรุงศรีอยุธยา
พร้อมพระลักษมณ์ นางสีดา และโยธาทั้งหลาย เมื่อพระราม พระลักษมณ์ นางสีดา พระพรต
พระสัตรุด และสามพระราชมารดามาพรอ้ มกนั แลว้ จึงได้จัดงานราชาภิเษกของพระราม และนางสีดา
เมื่อเสรจ็ สิ้นงานราชาภเิ ษกแล้ว ตวั ละครจะรำเพลงหน้าพาทย์บาทสกุณเี ขา้ หลังโรง เปน็ ต้น

เพลงหน้าพาทยบ์ าทสกณุ ีจงึ เปน็ เพลงที่ใช้ประกอบการแสดงโขน-ละคร ในการเดนิ ทางของตวั
ละครทีเ่ ป็นพระมหากษัตริย์เทา่ นั้น แต่ไม่พบว่ามีการนำมาใชป้ ระกอบการแสดงระบำ หรอื รำ

หน้า |8

เคร่อื งแต่งกายที่ใชป้ ระกอบการแสดงเ

เครื่องแต่งกายที่ใช้ประกอบการแสดงเพลงหน้าพาทย์บาทสกุณี ใช้การแต่งกายในลักษณะ
ยนื เครื่องพระแขนยาว ซง่ึ สามารถจำแนกได้ ดังน้ี

เครอื่ งแตง่ กายตัวละครพระราม ประกอบดว้ ย

ดอกไม้ทดั และอบุ ะ ชฎายอดชัย

กรองคอ ทบั ทรวง
สงั วาล
เข็มขัดและหัวเขม็ ตาบทศิ
กำไลแผง ปะวะหลำ่
แหวน
หอ้ ยข้าง
หอ้ ยหนา้

กำไลเทา้ แหวนรอบ

ภาพที่ 1 เครอื่ งแต่งกายตวั ละครพระราม (ดา้ นหนา้ )
ทีม่ า : นรีชล สวนสำราญ. 2564.

หน้า |9

ดอกไม้เพชร จอนหู
อินทรธนู เส้ือ
ประจำยาม
รดั สะเอว
ผ้านุ่ง
สนับเพลา

ภาพท่ี 2 เครอื่ งแตง่ กายตวั ละครพระราม (ดา้ นหลัง)
ทม่ี า : นรชี ล สวนสำราญ. 2564.

ห น ้ า | 10

เครื่องแตง่ กายตัวละครพระราม แบง่ จำแนกออกได้ ดงั น้ี
1) กำไลเท้า เรียกอกี อยา่ งหน่งึ ว่ากำไลหัวบวั

ภาพที่ 3 กำไลเทา้
ทม่ี า : นรชี ล สวนสำราญ. 2564.
2) แหวนรอบ ผแู้ สดงจะสวมท่ขี ้อมอื และขอ้ เท้า

ภาพท่ี 4 แหวนรอบ
ทีม่ า : นรีชล สวนสำราญ. 2564.

3) สนบั เพลา

ภาพท่ี 5 สนับเพลา
ที่มา : นรีชล สวนสำราญ. 2564.

ห น ้ า | 11

4) ผ้านุง่ เรียกอกี อยา่ งหน่งึ วา่ ภูษา หรอื พระภูษา

ภาพที่ 6 ผ้านุ่ง
ที่มา : นรชี ล สวนสำราญ. 2564.
5) ห้อยขา้ ง เรียกอีกอยา่ งวา่ หนึง่ ว่าเจียระบาด หรือชายแครง

ภาพท่ี 7 ห้อยขา้ ง
ที่มา : นรชี ล สวนสำราญ. 2564.
6) เสื้อ เรียกอีกอยา่ งหน่ึงวา่ ฉลององค์

ภาพท่ี 8 เส้อื
ทม่ี า : นรชี ล สวนสำราญ. 2564.

ห น ้ า | 12
7) รัดสะเอว เรียกอีกอย่างว่ารัดองค์

ภาพท่ี 9 รดั สะเอว
ทมี่ า : นรีชล สวนสำราญ. 2564.
8) หอ้ ยหนา้ เรยี กอีกอย่างหนึ่งว่าชายไหว และในหอ้ ยหนา้ ประกอบด้วยสุวรรณกระถอบ

ภาพที่ 10 หอ้ ยหน้า
ทีม่ า : นรชี ล สวนสำราญ. 2564.
9) เขม็ ขัด และหวั เข็มขดั เรยี กอีกอย่างหนึ่งว่าปั้นเหนง่

หัวเขม็ ขัด หรอื ป้นั เหนง่

เข็มขดั

ภาพที่ 11 เข็มขดั และหวั เขม็ ขัด
ทม่ี า : นรีชล สวนสำราญ. 2564.

ห น ้ า | 13

10) กรองคอ เรยี กอกี อยา่ งว่ากรองศอ

ภาพท่ี 12 กรองคอ
ที่มา : นรีชล สวนสำราญ. 2564.

11) ทบั ทรวง

ภาพท่ี 13 ทบั ทรวง
ที่มา : นรีชล สวนสำราญ. 2564.

12) อินทรธนู

ภาพที่ 14 อินทรธนู
ที่มา : นรีชล สวนสำราญ. 2564.

ห น ้ า | 14

13) สังวาล ประกอบดว้ ย ตาบทิศ และประจำยาม

ประจำยาม

ตาบทศิ

ภาพที่ 15 สังวาล
ที่มา : นรชี ล สวนสำราญ. 2564.
14) ชฎายอดบวช ประกอบด้วยดอกไม้ทดั อุบะ ดอกไมเ้ พชร และจอนหู หรือกรรเจียกจร

ยอดชยั

ดอกไม้ทัด ดอกไม้เพชร จอนหู
อบุ ะ หรือกรรเจียกจร

ภาพที่ 16 ชฎายอดชยั
ทมี่ า : นรีชล สวนสำราญ. 2564.
15) แหวน เรียกอกี อย่างหน่ึงวา่ ธำมะรงค์

ภาพที่ 17 แหวน
ท่ีมา : นรชี ล สวนสำราญ. 2564.

ห น ้ า | 15

16) ปะวะหล่ำ

ภาพท่ี 18 ปะวะหลำ่
ท่มี า : นรีชล สวนสำราญ. 2564.
17) กำไลแผง เรยี กอกี อยา่ งหนึ่งวา่ ทองกร

ภาพที่ 19 กำไลแผง
ทีม่ า : นรีชล สวนสำราญ. 2564.
18) คนั ศร โดยส่วนมาก พบว่า ผูแ้ สดงจะถือคนั ศรเฉพาะในรูปแบบประกอบการแสดงโขน

ภาพที่ 20 คันศร
ที่มา : นรชี ล สวนสำราญ. 2564.

ห น ้ า | 16

ดนตรีทใ่ี ช้ประกอบการแสดงเ

วงดนตรีที่ใช้บรรเลงประกอบการแสดง คือ วงปี่พาทย์ไม้แข็ง เช่น วงปี่พาทย์เครื่องห้า
วงปี่พาทย์เครื่องคู่ หรือวงปี่พาทย์เครือ่ งใหญ่ สามารถเลือกใช้ได้ตามโอกาสและความเหมาะสมของ
การแสดง

วงปพี่ าทยเ์ ครื่องหา้

ภาพที่ 21 วงปพี่ าทยเ์ คร่อื งห้า
ที่มา : นรชี ล สวนสำราญ. 2564.
วงปพี่ าทย์เครื่องห้า ประกอบด้วย
1) ระนาดเอก
2) ฆ้องวงใหญ่
3) กลองทดั
4) ตะโพน
5) ปใ่ี น
6) ฉิง่

ห น ้ า | 17

วงปพี่ าทยเ์ ครอื่ งคู่

ภาพท่ี 22 วงปี่พาทยเ์ ครื่องคู่

ท่มี า : นรชี ล สวนสำราญ. 2564.

วงป่ีพาทย์เคร่ืองคู่ ประกอบด้วย
1) ระนาดเอก
2) ระนาดทุ้ม
3) ฆอ้ งวงใหญ่
4) ฆ้องวงเล็ก
5) กลองทดั
6) ตะโพน
7) ป่ีใน
8) ปนี่ อก
9) ฉง่ิ
10) ฉาบ
11) กรับ
12) โหมง่

ห น ้ า | 18

วงปพ่ี าทย์เครือ่ งใหญ่

ภาพที่ 23 วงปพ่ี าทยเ์ ครือ่ งใหญ่
ทม่ี า : นรชี ล สวนสำราญ. 2564.
วงปพี่ าทยเ์ คร่ืองใหญ่ ประกอบด้วย
1) ระนาดเอก
2) ระนาดเอกเหลก็
3) ระนาดท้มุ
4) ระนาดทุ้มเหลก็
5) ฆ้องวงใหญ่
6) ฆอ้ งวงเลก็
7) กลองทดั
8) ตะโพน
9) ปใี่ น
10) ปีน่ อก
11) ฉ่ิง

ห น ้ า | 19

นาฏยศพั ท์ท่ใี ชใ้ นเพลงหน้าพาทยบ์ าทสกุณี

ท่านาฏยศพั ท์พื้นฐานที่ใชใ้ นเพลงหน้าพาทย์บาทสกณุ ี ผู้สอนได้จำแนกทา่ นาฏยศัพท์ ดงั น้ี
1. การก้าวเท้าเรียง คือ การก้าวเท้าในลักษณะก้าวหน้า ก้าวข้างสลับและ

ต่อเน่ืองกนั หากผู้แสดงจะก้าวเทา้ เรียงในทา่ สอดสูง สามารถปฏิบตั ิได้ 3 จงั หวะ ดงั น้ี
จังหวะที่ 1 : เท้าขวาก้าวหน้า เท้าซ้ายวางหลังเปิดส้นเท้า มือขวาตั้งมือแขนตึง

ระดบั ไหล่มือซ้ายหงายมืองอแขนระดบั แง่ศีรษะ (ลกั ษณะท่าสอดสงู ) ศรี ษะเอยี งขวา

ภาพที่ 24 การกา้ วเท้าเรียงจังหวะที่ 1
ทม่ี า : นรีชล สวนสำราญ. 2564.

ห น ้ า | 20
จังหวะที่ 2 : ยืดตัวขึ้น พร้อมกับเคลื่อนเท้าซ้ายขึ้นมาวางข้างเท้าขวาด้วยจมูกเท้า

เท้าขวายนื เตม็ เท้า ศรี ษะเอียงขวา

ภาพท่ี 25 การก้าวเท้าเรียงจังหวะท่ี 2
ทม่ี า : นรีชล สวนสำราญ. 2564.

จังหวะที่ 3 : เท้าซ้ายก้าวข้าง น้ำหนักอยู่ที่เท้าซ้าย ศีรษะกลับเอียงซ้าย แล้วปฏิบัติ
จังหวะท่ี 1 – 3 สลับกัน

ภาพที่ 26 การก้าวเทา้ เรียง จังหวะท่ี 3
ทม่ี า : นรีชล สวนสำราญ. 2564.

ห น ้ า | 21
2. การย้อนตัว คอื กิรยิ าการถา่ ยน้ำหนกั ตวั มาเท้าหลงั พร้อมกับกดไหล่ กดเอว หรอื เรียกอีก
อย่างวา่ กดเกลียวขา้ ง และศรี ษะกเ็ อยี งไปในทางเดยี วกนั สามารถปฏิบัตไิ ด้ 3 จังหวะ คอื

จงั หวะที่ 1 ผแู้ สดงก้าวข้าง พรอ้ มถ่ายน้ำหนักไปทเี่ ทา้ หน้า

ภาพท่ี 27 การย้อนตวั จังหวะที่ 1
ทมี่ า : นรีชล สวนสำราญ. 2564.
จงั หวะที่ 2 ลกั ษณะเท้ายงั อยเู่ หมอื นเดมิ จากนนั้ ผแู้ สดงตอ้ งถ่ายน้ำหนักไปทีเ่ ท้าหลัง

ภาพที่ 28 การยอ้ นตัว จังหวะท่ี 2
ท่ีมา : นรีชล สวนสำราญ. 2564.

ห น ้ า | 22
จงั หวะท่ี 3 ผ้แู สดงถา่ ยน้ำหนักไปที่เท้าหน้าเช่นเดิม

ภาพท่ี 29 การยอ้ นตัว จงั หวะที่ 3
ทม่ี า : นรชี ล สวนสำราญ. 2564.
จะเห็นได้วา่ ลักษณะของการยอ้ นตวั น้ันเป็นทา่ ท่สี ืบเนื่องจากการกา้ วข้าง โดยผ้แู สดงต้องถ่าย
นำ้ หนกั ตัวไปเท้าหน้า และเทา้ หลังตามจังหวะ
3. ท่าตีไหล่ คือ ลักษณะการเคลื่อนไหล่ข้างใดข้างหนึ่งไปข้างหลัง แล้วเคลื่อนกลับมา
ตำแหน่งเดิม โดยไหล่และศีรษะต้องไปทางเดียวกัน เช่น จะตีไหล่ขวาในท่าผาลาเพียงไหล่ สามารถ
ปฏิบตั ิได้ 3 จงั หวะ ดังนี้
จังหวะที่ 1 : มือขวาจีบปรกข้างระดับแง่ศีรษะ มือซ้ายตั้งวงกลางระดับไหล่
ศีรษะเอียงขวา

ภาพท่ี 30 ท่าตไี หล่ จงั หวะที่ 1
ที่มา : นรีชล สวนสำราญ. 2564.

ห น ้ า | 23
จงั หวะท่ี 2 : มอื อยูใ่ นลักษณะเดิม แลว้ เคลอ่ื นไหลข่ วาไปขา้ งหลังเลก็ น้อย พร้อมกับ
ศีรษะเอยี งขวา

ภาพที่ 31 ทา่ ตไี หล่ จงั หวะที่ 2
ทม่ี า : นรชี ล สวนสำราญ. 2564.
จังหวะที่ 3 : มือขวาม้วนจีบออกเป็นตั้งวงบนระดบั แง่ศีรษะ มือซ้ายพลิกมือลงเป็น
หงายมืองอแขนระดับเอว (ลักษณะท่าผาลาเพียงไหล่) พร้อมกับเคลื่อนไหล่ขวากลับมาตั้งตรงที่เดมิ
และศรี ษะกลบั เอยี งซ้าย

ภาพที่ 32 ทา่ ตีไหล่ จงั หวะท่ี 3
ทีม่ า : นรชี ล สวนสำราญ. 2564.

ห น ้ า | 24
4. ท่าแทงมือ คือ กิริยาการเดนิ มือต่อเนื่องกัน โดยเริ่มต้นจากการหงายมอื แลว้ แทงมือออก
ดว้ ยปลายน้วิ ไปข้างหนา้ จากน้นั พลกิ มือขึ้นเปน็ ต้งั มอื เช่น การแทงมอื ขวา สามารถปฏบิ ตั ไิ ด้ 3 จังหวะ
ดงั นี้

จงั หวะที่ 1 : มอื ขวาหงายมืองอแขน ระดับแง่ศีรษะ

ภาพท่ี 33 ทา่ แทงมอื จังหวะที่ 1
ที่มา : นรชี ล สวนสำราญ. 2564.
จังหวะท่ี 2 : แทงมือขวาออกด้วยปลายน้ิวไปข้างหนา้

ภาพที่ 34 ทา่ แทงมือ จังหวะท่ี 2
ท่มี า : นรีชล สวนสำราญ. 2564.

ห น ้ า | 25
จงั หวะท่ี 3 : จากน้ันพลกิ มือขนึ้ เป็นตัง้ มือระดับแง่ศรี ษะ (ตัง้ วงบน)

ภาพที่ 35 ทา่ แทงมอื จงั หวะท่ี 3
ทีม่ า : นรีชล สวนสำราญ. 2564.
5. การถือคันศร คือ การใช้นิ้วมือทั้ง 4 กำบริเวณช่วงกลางของคันศร และใช้นิ้วหัวแม่มือ
ตั้งกดประคองคนั ศรไวด้ ว้ ย ในการรำเพลงหนา้ พาทย์บาทสกุณีสามารถปฏิบตั ไิ ด้ 3 ลกั ษณะ ดงั น้ี
ลักษณะที่ 1 การถือคันศรในลักษณะตัง้ มือ (ตั้งข้อมือขึ้น) สามารถปฏิบัติได้ ดังน้ี
ถือคันศรตั้งมือ ให้หัวศรชี้ขึ้นข้างบน เฉียงเข้าหาศีรษะเล็กน้อย พร้อมกับ ตั้งข้อมือขึ้น
และใชน้ ้ิวหวั แม่มอื ต้งั กดประคองคนั ศรไว้ด้วย

ภาพท่ี 36 การถอื คันศรในลกั ษณะตง้ั มือ (ตั้งข้อมือขึ้น)
ที่มา : นรชี ล สวนสำราญ. 2564.

ห น ้ า | 26
ลักษณะที่ 2 การถือคันศรในลักษณะตัง้ มือ (กดข้อมือลง) สามารถปฏิบัติได้ ดังน้ี

ถือคันศรตั้งมือ ให้หัวศรช้ีขึ้นข้างบน เฉียงเข้าหาศีรษะเล็กน้อย พร้อมกับกดข้อมือลง และใช้
น้วิ หวั แม่มอื ตง้ั กดประคองคนั ศรไว้ดว้ ย

ภาพท่ี 37 การถือคันศรในลักษณะตัง้ มอื (กดข้อมือลง)
ท่ีมา : นรีชล สวนสำราญ. 2564.

ลักษณะที่ 3 การถือคันศรในลักษณะหงายมือ คือ การแบมือแล้วให้คันศรอยู่
ระหว่างนว้ิ ชแี้ ละนิว้ กลาง หวั ของศรจะชลี้ งพ้นื แล้วใชน้ ว้ิ หัวแม่มือประคองคันศรไว้ด้วย โดยให้มืออยู่
ในลักษณะหงายมอื งอแขนระดบั แงศ่ ีรษะ หรอื ระดบั เอวกไ็ ด้

ภาพท่ี 38 การถือคันศรในลกั ษณะหงายมือ (ระดับแง่ศีรษะ)
ทมี่ า : นรชี ล สวนสำราญ. 2564.

ห น ้ า | 27

ภาพที่ 39 การถือคนั ศรในลักษณะหงายมือ (ระดับเอว)
ทม่ี า : นรีชล สวนสำราญ. 2564.

ห น ้ า | 28

กระบวนท่ารำเพลงหน้าพาทยบ์ าทสกณุ ี

ในการศึกษากระบวนทา่ รำเพลงหนา้ พาทย์บาทสกณุ ี ผู้เรียนจะต้องศกึ ษาทง้ั ในรปู แบบสำหรับ
การเรยี นการสอน และรปู แบบประกอบการแสดงโขน ดังนี้

รปู แบบสำหรบั การเรียนการสอน

ภาพท่ี 40 บาทสกุณี (ทา่ ยืนพระ)
ทม่ี า : นรีชล สวนสำราญ. 2564.

ทำนองเพลง-บทร้อง ทา่ รำ
บาทสกุณี - เทา้ ขวายนื เตม็ เท้า เท้าซา้ ยวางดว้ ยจมูกเทา้ เฉยี ง 45 องศา มือขวา
เทา้ สะเอว มอื ซา้ ยวางฝ่ามือท่ีหนา้ ขา งอแขนเลก็ น้อยศีรษะเอียงขวา

ห น ้ า | 29

ภาพท่ี 41 บาทสกณุ ี (ท่าแทงมอื จงั หวะท่ี 1)
ท่ีมา : นรชี ล สวนสำราญ. 2564.

ทำนองเพลง-บทรอ้ ง ทา่ รำ
บาทสกุณี - หนั ตัวมาด้านขวาของเวที เท้าขวากา้ วหนา้ เท้าซา้ ยวางหลงั เปิดสน้
เท้า มอื ขวาหงายมืองอแขนระดบั แง่ศีรษะ มือซ้ายต้ังวงล่างระดบั ชาย
พก (ท่าแทงมอื ) ศีรษะเอียงซา้ ย

ห น ้ า | 30

ภาพที่ 42 บาทสกุณี (ท่าแทงมอื จังหวะที่ 2)
ทมี่ า : นรีชล สวนสำราญ. 2564.

ทำนองเพลง-บทรอ้ ง ท่ารำ
บาทสกุณี - เทา้ ขวายืนเต็มเทา้ ยกเท้าซา้ ยข้ึน มือขวาแทงมือออกแล้วพลิกมือข้ึน
เปน็ ตง้ั วงบนระดบั แง่ศรี ษะ มอื ซ้ายต้ังวงล่างระดบั ชายพก (ท่าแทงมอื )
ศีรษะเอยี งขวา

ห น ้ า | 31

ภาพท่ี 43 บาทสกุณี (ทา่ แทงมือจังหวะท่ี 3)
ทม่ี า : นรชี ล สวนสำราญ. 2564.

ทำนองเพลง-บทร้อง ท่ารำ
บาทสกุณี - เท้าซ้ายก้าวข้าง นำ้ หนกั อยู่ที่เท้าซา้ ย มอื ขวาตั้งวงบนระดบั แงศ่ รี ษะ
มอื ซ้ายตั้งวงลา่ งระดับชายพก ศรี ษะเอียงขวา

ห น ้ า | 32

ภาพท่ี 44 บาทสกณุ ี (ท่าแทงมือจังหวะท่ี 4)
ทมี่ า : นรชี ล สวนสำราญ. 2564.

ทำนองเพลง-บทร้อง ท่ารำ
บาทสกุณี - ถ่ายน้ำหนักไปท่ีเท้าขวา พรอ้ มกบั เปิดปลายเท้าซา้ ย กดเกลียวขา้ ง
ซ้ายลง (ยอ้ นตวั ) มอื อยู่ในลกั ษณะเดิม ศีรษะเอยี งซ้าย

ห น ้ า | 33

ภาพท่ี 45 บาทสกณุ ี (ท่าแทงมือจงั หวะท่ี 5)
ท่ีมา : นรีชล สวนสำราญ. 2564.

ทำนองเพลง-บทร้อง ทา่ รำ
บาทสกุณี - ถา่ ยน้ำหนักไปท่เี ท้าซา้ ย กดเกลยี วข้างขวาลง (ย้อนตวั ) มืออยใู่ น
ลักษณะเดมิ ศีรษะเอยี งขวา
- ปฏบิ ัติจงั หวะที่ 4 – 5 สลบั กันทงั้ หมด 4 ครัง้

ห น ้ า | 34

ภาพท่ี 46 บาทสกุณี (ทา่ แทงมอื จังหวะท่ี 1)
ที่มา : นรชี ล สวนสำราญ. 2564.

ทำนองเพลง-บทร้อง ทา่ รำ
บาทสกุณี - หมุนตวั ไปทางขวามือ หันไปทางดา้ นซา้ ยของเวที เท้าซ้ายก้าวหนา้
แล้วเคล่อื นเท้าขวามายืนเหลอื่ ม มอื ขวาตง้ั วงล่างระดบั ชายพก
มือซา้ ยหงายมืองอแขนระดับแงศ่ ีรษะ ยนื่ ออกมาด้านหนา้ เล็กนอ้ ย
(ท่าแทงมอื ) ศีรษะเอียงขวา

ห น ้ า | 35

ภาพที่ 47 บาทสกุณี (ท่าแทงมือจงั หวะที่ 2)
ทม่ี า : นรชี ล สวนสำราญ. 2564.

ทำนองเพลง-บทร้อง ท่ารำ
บาทสกุณี - เทา้ ซ้ายยืนเตม็ เท้า ประเทา้ ขวาแล้วยกข้นึ มอื ขวาต้ังวงลา่ ง
ระดบั ชายพก มอื ซา้ ยแทงมือออกแลว้ พลกิ มอื ขน้ึ เปน็ ตัง้ วงบนระดับ
แง่ศรี ษะ ศรี ษะเอียงซา้ ย

ห น ้ า | 36

ภาพที่ 48 บาทสกณุ ี (ท่าแทงมอื จงั หวะท่ี 3)
ทีม่ า : นรีชล สวนสำราญ. 2564.

ทำนองเพลง-บทร้อง ท่ารำ
บาทสกุณี - เทา้ ขวาก้าวข้าง น้ำหนกั อยทู่ ีเ่ ทา้ ขวา มือซ้ายตั้งวงบนระดบั แง่ศรี ษะ
มือขวาต้ังวงลา่ งระดับชายพก ศีรษะเอียงซา้ ย

ห น ้ า | 37

ภาพที่ 49 บาทสกณุ ี (ทา่ แทงมือจงั หวะท่ี 4)
ทีม่ า : นรชี ล สวนสำราญ. 2564.

ทำนองเพลง-บทร้อง ท่ารำ
บาทสกุณี - ถา่ ยน้ำหนักไปทีเ่ ท้าซา้ ย พร้อมกับเปิดปลายเท้าขวา กดเกลียว
ข้างขวาลง (ย้อนตัว) มอื อยู่ในลักษณะเดิม ศีรษะเอียงขวา

ห น ้ า | 38

ภาพที่ 50 บาทสกณุ ี (ทา่ แทงมือจงั หวะท่ี 5)
ท่มี า : นรีชล สวนสำราญ. 2564.

ทำนองเพลง-บทร้อง ทา่ รำ
บาทสกุณี - ถา่ ยน้ำหนักไปทเ่ี ท้าขวา กดเกลียวข้างซ้ายลง (ย้อนตัว) มอื อยู่ใน
ลักษณะเดมิ ศรี ษะเอียงซา้ ย
- ปฏบิ ัติจงั หวะที่ 4 – 5 สลับกันทั้งหมด 4 ครง้ั

ห น ้ า | 39

ภาพที่ 51 บาทสกุณี (ท่าผาลาเพยี งไหลจ่ งั หวะท่ี 1)
ทมี่ า : นรชี ล สวนสำราญ. 2564.

ทำนองเพลง-บทร้อง ทา่ รำ
บาทสกุณี - หมุนตัวไปทางขวามือ หนั ไปทางด้านหนา้ เวที ยืนเหลอื่ มเท้าซ้าย
เทา้ ขวายนื เตม็ เทา้ มอื ขวาจีบปรกข้างระดบั แง่ศีรษะ มอื ซ้ายต้งั วงกลาง
ระดบั ไหล่ ศรี ษะเอียงขวา

ห น ้ า | 40

ภาพท่ี 52 บาทสกุณี (ท่าผาลาเพยี งไหล่จงั หวะท่ี 2)
ที่มา : นรีชล สวนสำราญ. 2564.

ทำนองเพลง-บทร้อง ท่ารำ
บาทสกุณี - เท้าขวายนื เตม็ เท้า ประเท้าซา้ ยแลว้ ยกขนึ้ มอื ขวามว้ นจบี ออกเปน็
ตั้งวงบนระดับแงศ่ รี ษะ มือซ้ายพลิกมือลงเป็นหงายมืองอแขนระดบั เอว
ศีรษะเอียงซ้าย

ห น ้ า | 41

ภาพที่ 53 บาทสกุณี (ทา่ ผาลาเพียงไหลจ่ ังหวะท่ี 3)
ที่มา : นรีชล สวนสำราญ. 2564.

ทำนองเพลง-บทร้อง ท่ารำ
บาทสกุณี - เท้าขวายืนเตม็ เทา้ เท้าซ้ายยกเทา้ มอื ขวาต้งั วงบนระดับแงศ่ รี ษะ
มอื ซา้ ยหงายมืองอแขนระดับเอว สะดุ้งตัว 1 คร้ัง
แล้วศรี ษะกลบั เอยี งขวา

ห น ้ า | 42

ภาพที่ 54 บาทสกุณี (ทา่ ผาลาเพยี งไหล่จงั หวะท่ี 4)
ทีม่ า : นรีชล สวนสำราญ. 2564.

ทำนองเพลง-บทรอ้ ง ท่ารำ
บาทสกุณี - เท้าขวายืนเต็มเทา้ เท้าซา้ ยยกเท้า มือขวาตง้ั วงบนระดบั แง่ศรี ษะ
มอื ซ้ายหงายมือ งอแขนระดับเอว สะดงุ้ ตวั 1 คร้ัง
แล้วศีรษะกลับเอียงซ้าย (ลกั ษณะเย้อื งตวั )
- ปฏบิ ัติจังหวะที่ 3 – 4 สลบั กนั ท้ังหมด 4 ครั้ง

ห น ้ า | 43

ภาพท่ี 55 บาทสกุณี (ท่าผาลาเพียงไหล่จงั หวะที่ 1)
ทม่ี า : นรชี ล สวนสำราญ. 2564.

ทำนองเพลง-บทร้อง ทา่ รำ
บาทสกุณี - เท้าซา้ ยก้าวหนา้ แลว้ เคลือ่ นเท้าขวามายืนเหลอ่ื ม มือขวาตง้ั วงกลาง
ระดับไหล่ มือซา้ ยจบี ปรกขา้ งระดับแง่ศีรษะ ศรี ษะเอยี งซา้ ย

ห น ้ า | 44

ภาพที่ 56 บาทสกณุ ี (ทา่ ผาลาเพยี งไหลจ่ ังหวะที่ 2)
ท่ีมา : นรชี ล สวนสำราญ. 2564.

ทำนองเพลง-บทรอ้ ง ท่ารำ
บาทสกุณี - เทา้ ซา้ ยยืนเตม็ เท้า ประเท้าขวาแล้วยกขนึ้ มอื ซ้ายมว้ นจบี ออกเปน็
ตง้ั วงบนระดบั แงศ่ รี ษะ มอื ขวาพลิกมอื ลงเปน็ หงายมือ
งอแขนระดับเอว ศีรษะเอียงขวา

ห น ้ า | 45

ภาพท่ี 56 บาทสกณุ ี (ทา่ ผาลาเพยี งไหล่จงั หวะท่ี 3)
ทม่ี า : นรีชล สวนสำราญ. 2564.

ทำนองเพลง-บทร้อง ท่ารำ
บาทสกุณี - เท้าซ้ายยืนเตม็ เท้า เท้าขวายกเทา้ มือซ้ายตั้งวงบนระดบั แง่ศรี ษะ
มอื ขวาหงายมือ งอแขนระดับเอว สะดุง้ ตวั 1 ครงั้
แล้วศรี ษะกลับเอียงซ้าย

ห น ้ า | 46

ภาพที่ 57 บาทสกณุ ี (ท่าผาลาเพยี งไหลจ่ งั หวะท่ี 4)
ท่ีมา : นรีชล สวนสำราญ. 2564.

ทำนองเพลง-บทร้อง ทา่ รำ
บาทสกุณี - เท้าซ้ายยนื เตม็ เท้า เท้าขวายกเทา้ มอื ซา้ ยตัง้ วงบนระดบั แงศ่ รี ษะ
มอื ขวาหงายมอื งอแขนระดับเอว สะดุ้งตวั 1 ครง้ั
แลว้ ศีรษะกลบั เอยี งขวา
- ปฏบิ ัติจังหวะท่ี 3 – 4 สลับกนั ทงั้ หมด 4 คร้ัง

ห น ้ า | 47

ภาพที่ 58 บาทสกุณี (ทา่ โยนทบั จังหวะท่ี 1)
ท่ีมา : นรีชล สวนสำราญ. 2564.

ทำนองเพลง-บทร้อง ท่ารำ
บาทสกุณี - หมนุ ตัวไปทางขวามอื หันไปทางด้านขวาของเวที เท้าขวากา้ วหนา้
แล้วเคล่ือนเทา้ ซ้ายมายืนเหล่ือม มอื ขวาจีบปรกข้างระดับแง่ศรี ษะ
มอื ซ้ายตั้งวงลา่ งระดับชายพก ศรี ษะเอยี งขวา

ห น ้ า | 48

ภาพที่ 59 บาทสกณุ ี (ทา่ โยนทับจงั หวะที่ 2)
ท่ีมา : นรีชล สวนสำราญ. 2564.

ทำนองเพลง-บทร้อง ทา่ รำ
บาทสกุณี - เทา้ ขวายนื เตม็ เทา้ ประเท้าซา้ ยแล้วยกข้นึ มือขวาม้วนจบี ออกเปน็
ตง้ั วงบนระดับแง่ศรี ษะ มือซ้ายต้งั วงล่างระดับชายพก ศรี ษะเอยี งซา้ ย

ห น ้ า | 49

ภาพที่ 60 บาทสกณุ ี (ท่าโยนทับจังหวะที่ 3)
ท่ีมา : นรีชล สวนสำราญ. 2564.

ทำนองเพลง-บทร้อง ท่ารำ
บาทสกุณี - เทา้ ขวายืนเต็มเทา้ เท้าซ้ายยกเทา้ มืออยูใ่ นลกั ษณะเดิม
สะดุ้งตวั 1 ครงั้ แลว้ ศีรษะกลบั เอยี งขวา

ห น ้ า | 50

ภาพท่ี 61 บาทสกุณี (ทา่ โยนทบั จงั หวะที่ 4)
ท่ีมา : นรชี ล สวนสำราญ. 2564.

ทำนองเพลง-บทร้อง ทา่ รำ
บาทสกุณี - เท้าขวายืนเต็มเทา้ เท้าซา้ ยยกเท้า มอื อยู่ในลกั ษณะเดิม
สะดุ้งตวั 1 ครัง้ แลว้ ศรี ษะกลับเอียงซา้ ย
- ปฏบิ ตั ิจังหวะที่ 3 อกี 1 ครงั้