เล่มที่ 3 ตระบรรทมไพร

หน้า |1

หน้า |2

แบบทดสอบก่อนเรยี น เรื่อง เพลงหน้าพาทย์ตระบรรทมไพร

คำช้แี จง : ใหน้ ักเรยี นทำเครื่องหมาย X ลงในกระดาษคำตอบ ในขอ้ ทค่ี ิดว่าถูกต้องท่สี ดุ

หน้า |3

หน้า |4

เฉลยแบบทดสอบกอ่ นเรียน เรื่อง เพลงหน้าพาทย์ตระบรรทมไพร

1. ข 6. ค
2. ข 7. ก
3. ง 8. ค
4. ง 9. ค
5. ก 10. ข

หน้า |5

แผนผงั การเรยี นรู้ เลม่ ท่ี 3 เพลงหน้าพาทย์ตระบรรทมไพร

01 • ความเปน็ มาเพลงหนา้ พาทยต์ ระบรรทมไพร
02 • ความหมายของเพลงหนา้ พาทยต์ ระบรรทมไพร
03 • โอกาสท่ีใชเ้ พลงหน้าพาทย์ตระบรรทมไพร
04 • เครื่องแต่งกายท่ใี ช้ประกอบการแสดง
05 • ดนตรที ีใ่ ช้ประกอบการแสดง
06 • นาฏยศัพท์ทใี่ ชใ้ นเพลงหนา้ พาทยต์ ระบรรทมไพร
07 • กระบวนท่าราเพลงหน้าพาทย์ตระบรรทมไพร

หน้า |6

ความเปน็ มาเพลงหนา้ พาทย์ตระบรรทมไพร

เพลงหน้าพาทย์ตระบรรทมไพร ได้ปรากฏในวรรณกรรมการแสดงโบราณ แตม่ ชี ่อื เรยี กอีกช่ือ
ว่า “ตระประทมไพร” พบจากหลักฐานที่เก่าแก่ที่สุดในบทละคร เรื่องรามเกียรติ์ พระราชนิพนธ์
ในพระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหล้านภาลัยในบทของตัวละครฝ่ายยักษ์ ชื่อไมยราพ ได้ระบุถึงเพลง
ตระประทมไพร ในเหตกุ ารณท์ ่ีแสดงถงึ การทำพิธี ดงั ตวั อยา่ งตอ่ ไปน้ี

แล้วกลบั หยดุ ยง้ั ตงั้ สติ ตามลัทธิครูส่งั ไวส้ ามหน

ประนมหัตถ์นมสั การอา่ นมนต์ นงิ่ บน่ บริกรรมซ้ำเปา่ ลงฯ

ฯ ๒ คำ ฯ ตระประทมไพร

จากตัวอย่างบทประพันธ์ที่บรรจุชื่อเพลงตระประทมไพรในอดีต ชี้ให้เห็นว่าได้มี
เพลงตระประทมไพรตั้งแต่นั้นเป็นต้นมา จึงสันนิษฐานว่าเพลงหน้าพาทย์ตระประทมไพร คือ
เพลงตระบรรทมไพรทใี่ ช้ในการบรรเลงประกอบการแสดงโขนในปจั จุบัน

หน้า |7

ความหมายของเพลงหน้าพาทยต์ ระบรรทมไพร

เพลงตระบรรทมไพร เป็นเพลงที่จัดอยู่ในหมวดหมู่ของเพลง “ตระ” ตามหลักของทำนอง
เพลงไทย ซึ่งมีความหมายของการบรรเลงเพื่อบรรลุผลสำเร็จทีเ่ กิดจากการผ่านพ้นอุปสรรคทั้งหลาย
คำวา่ ตระ จึงเปน็ ชื่อมงคล และนำมาใช้เป็นชือ่ เพลงท่ีได้ถูกเรียกกันมาต้ังแตอ่ ดีต

เพลงตระทีป่ รากฏในวรรณกรรมบทละคร มกี ารใชเ้ พลงตระหลังบทการพรรณนาของตวั ละคร
นั้น ๆ ว่ามีจุดประสงค์ใด โดยส่วนมากจะเป็นตัวละครที่สำคัญและมีอิทธิฤทธิ์ เช่น จะแปลงกาย
จะนอน จะสร้าง จะล่องหน จะเนรมิต จะเชิญ จะใช้อิทธิฤทธิ์ เป็นต้น ทั้งนี้จึงเกิดข้อสันนิษฐานว่า
เพลงตระ ในที่นี้อาจหมายถึง การเตรียม หรือตระเตรียมในสถานการณ์ของตัวละคร เพื่อเตรียมตัว
ให้ผ่านพันจุดมุ่งหมายที่ตั้งใจ เช่น ในเรื่อง รามเกียรติ์ ตอนพระรามกำลังจะนอนในป่า จะใช้เพลง
ตระบรรทมไพร เปน็ ตน้

หน้า |8

โอกาสทใี่ ชเ้ พลงหน้าพาทยต์ ระบรรทมไพร

ชมนาด กิจขันธ์ (2562 : 23) กล่าวว่า ตระบรรทมไพร ใช้สำหรับประกอบการนอนในปา่ ดง
พงไพรของตัวละครสูงศักดิ์ ได้แก่ พระราม พระลักษมณ์ นางสีดา และพญายักษ์ หรือใช้ในการ
แปลงกาย การทำพิธีกรรม เช่น โขน เรื่องรามเกียรติ์ ตอนมัยราพณ์สะกดทัพ ซึ่งเป็นตอนที่มัยราพณ์
รับบัญชาจากทศกัณฐ์ให้ทำพธิ ปี รุงยาเพ่อื ลักพาเอาตวั พระรามไปยงั บาดาล

ซึ่งในการเรียนการสอนรายวิชานาฏศิลป์โขนพระ ครั้งนี้ใช้เพลงหน้าพาทย์ตระบรรทมไพร
ทม่ี คี วามหมายถงึ การนอนป่า หรอื การรอนแรมในปา่ ดงพงไพรของตัวละครพระรามโดยเฉพาะ

หน้า |9

เคร่อื งแต่งกายใช้ประกอบการแสดง

เครื่องแต่งกายที่ใช้ประกอบการแสดงเพลงหน้าพาทย์ตระบรรทมไพร ใช้การแต่งกายใน
ลักษณะยนื เครื่องพระแขนยาว ซงึ่ สามารถจำแนกได้ ดังนี้

เครื่องแต่งกายตัวละครพระราม ประกอบด้วย

ดอกไม้ทดั และอบุ ะ ชฎายอดชยั

กรองคอ ทับทรวง
สงั วาล
เขม็ ขัดและหัวเข็ม ตาบทิศ
กำไลแผง ปะวะหลำ่
แหวน
ห้อยขา้ ง
ห้อยหนา้

กำไลเทา้ แหวนรอบ

ภาพที่ 1 เครอ่ื งแต่งกายตัวละครพระราม (ดา้ นหนา้ )
ทีม่ า : นรชี ล สวนสำราญ. 2564.

ห น ้ า | 10

ดอกไม้เพชร จอนหู
อนิ ทรธนู เสอ้ื
ประจำยาม
รดั สะเอว
ผา้ นุ่ง
สนับเพลา

ภาพที่ 2 เคร่ืองแต่งกายตัวละครพระราม (ด้านหลงั )
ท่ีมา : นรีชล สวนสำราญ. 2564.

ห น ้ า | 11

เครือ่ งแต่งกายตวั ละครพระราม แบ่งจำแนกออกได้ ดังน้ี
1) กำไลเทา้ เรียกอกี อย่างหน่ึงวา่ กำไลหัวบวั

ภาพที่ 3 กำไลเท้า
ทีม่ า : นรชี ล สวนสำราญ. 2564.
2) แหวนรอบ ผแู้ สดงจะสวมท่ีขอ้ มือ และขอ้ เท้า

ภาพท่ี 4 แหวนรอบ
ท่ีมา : นรีชล สวนสำราญ. 2564.

3) สนบั เพลา

ภาพท่ี 5 สนบั เพลา
ที่มา : นรีชล สวนสำราญ. 2564.

ห น ้ า | 12
4) ผ้านุ่ง เรยี กอีกอยา่ งหน่งึ วา่ ภูษา หรอื พระภษู า

ภาพท่ี 6 ผา้ นุ่ง
ทมี่ า : นรชี ล สวนสำราญ. 2564.
5) ห้อยขา้ ง เรียกอีกอย่างวา่ หนงึ่ ว่าเจยี ระบาด หรือชายแครง

ภาพท่ี 7 หอ้ ยขา้ ง
ทมี่ า : นรีชล สวนสำราญ. 2564.
6) เสื้อ เรียกอกี อยา่ งหนง่ึ วา่ ฉลององค์

ภาพที่ 8 เส้ือ
ทม่ี า : นรชี ล สวนสำราญ. 2564.

ห น ้ า | 13

7) รดั สะเอว เรยี กอีกอยา่ งวา่ รัดองค์

ภาพท่ี 9 รดั สะเอว
ทม่ี า : นรชี ล สวนสำราญ. 2564.
8) หอ้ ยหนา้ เรยี กอีกอยา่ งหน่ึงว่าชายไหว และในหอ้ ยหน้าประกอบดว้ ยสุวรรณกระถอบ

ภาพที่ 10 หอ้ ยหนา้
ทีม่ า : นรชี ล สวนสำราญ. 2564.
9) เขม็ ขดั และหวั เข็มขดั เรียกอกี อยา่ งหนง่ึ วา่ ปัน้ เหน่ง

หวั เข็มขดั หรอื ป้นั เหน่ง

เข็มขัด

ภาพที่ 11 เข็มขัด และหวั เข็มขัด
ทม่ี า : นรีชล สวนสำราญ. 2564.

ห น ้ า | 14
10) กรองคอ เรียกอีกอย่างวา่ กรองศอ

ภาพท่ี 12 กรองคอ
ทม่ี า : นรีชล สวนสำราญ. 2564.

11) ทบั ทรวง

ภาพท่ี 13 ทับทรวง
ทม่ี า : นรชี ล สวนสำราญ. 2564.

12) อินทรธนู

ภาพที่ 14 อินทรธนู
ที่มา : นรีชล สวนสำราญ. 2564.

ห น ้ า | 15

13) สังวาล ประกอบด้วย ตาบทิศ และประจำยาม

ประจำยาม

ตาบทศิ

ภาพท่ี 15 สงั วาล
ที่มา : นรีชล สวนสำราญ. 2564.
14) ชฎายอดบวช ประกอบด้วยดอกไมท้ ดั อุบะ ดอกไมเ้ พชร และจอนหู หรอื กรรเจียกจร

ยอดชยั

ดอกไม้ทัด ดอกไม้เพชร จอนหู
อุบะ หรือกรรเจยี กจร

ภาพที่ 16 ชฎายอดชัย
ที่มา : นรีชล สวนสำราญ. 2564.
15) แหวน เรยี กอกี อยา่ งหน่ึงว่าธำมะรงค์

ภาพท่ี 17 แหวน
ที่มา : นรชี ล สวนสำราญ. 2564.

ห น ้ า | 16
16) ปะวะหลำ่

ภาพที่ 18 ปะวะหล่ำ
ท่มี า : นรชี ล สวนสำราญ. 2564.
17) กำไลแผง เรยี กอกี อยา่ งหน่ึงวา่ ทองกร

ภาพที่ 19 กำไลแผง
ท่มี า : นรีชล สวนสำราญ. 2564.
18) เตยี ง สำหรับให้ผแู้ สดงตัวพระรามนัน้ นง่ั ในขณะปฏิบัติท่ารำ

ภาพท่ี 20 เตียง
ทม่ี า : นรีชล สวนสำราญ. 2564.

ห น ้ า | 17

ดนตรีท่ใี ชป้ ระกอบการแสดง

วงดนตรีที่ใช้บรรเลงประกอบการแสดง คือ วงปี่พาทย์ไม้แข็ง เช่น วงปี่พาทย์เครื่องห้า
วงปี่พาทย์เครื่องคู่ หรือวงปี่พาทย์เครื่องใหญ่ สามารถเลือกใช้ได้ตามโอกาสและความเหมาะสมของ
การแสดง

วงปี่พาทยเ์ ครือ่ งหา้

ภาพที่ 21 วงป่พี าทยเ์ คร่ืองหา้
ทมี่ า : นรีชล สวนสำราญ. 2564.
วงปี่พาทยเ์ ครื่องหา้ ประกอบด้วย
1) ระนาดเอก
2) ฆ้องวงใหญ่
3) กลองทดั
4) ตะโพน
5) ป่ีใน
6) ฉ่งิ

ห น ้ า | 18

วงปพ่ี าทย์เครื่องคู่

ภาพท่ี 22 วงปี่พาทยเ์ คร่ืองคู่
ท่มี า : นรชี ล สวนสำราญ. 2564.
วงปี่พาทย์เครื่องคู่ ประกอบด้วย
1) ระนาดเอก
2) ระนาดทมุ้
3) ฆ้องวงใหญ่
4) ฆอ้ งวงเลก็
5) กลองทัด
6) ตะโพน
7) ปี่ใน
8) ปน่ี อก
9) ฉิ่ง
10) ฉาบ
11) กรับ
12) โหมง่

ห น ้ า | 19

วงปี่พาทย์เครือ่ งใหญ่

ภาพที่ 23 วงป่พี าทยเ์ คร่อื งใหญ่

ท่ีมา : นรีชล สวนสำราญ. 2564.

วงป่พี าทยเ์ คร่อื งใหญ่ ประกอบด้วย
1) ระนาดเอก
2) ระนาดเอกเหลก็
3) ระนาดทุ้ม
4) ระนาดทุ้มเหลก็
5) ฆอ้ งวงใหญ่
6) ฆอ้ งวงเลก็
7) กลองทดั
8) ตะโพน
9) ป่ีใน
10) ปี่นอก
11) ฉ่ิง

ห น ้ า | 20

นาฏยศพั ท์ทใ่ี ช้ในเพลงหนา้ พาทยต์ ระบรรทมไพร

ท่านาฏยศัพท์พื้นฐานที่ใช้ในเพลงหน้าพาทย์ตระบรรทมไพร ผู้สอนได้จำแนกท่านาฏยศัพท์
ดงั น้ี

1. ท่าน่ังคุกเขา่ ตวั พระ

ภาพที่ 24 ท่านัง่ คกุ เขา่ ตัวพระ
ท่ีมา : นรีชล สวนสำราญ. 2564.
นง่ั คกุ เข่าตวั พระ ปฏิบัติได้ ดงั นี้ น่ังบนส้นเทา้ พร้อมกับแยกปลายเข่าท้ังสองขา้ งออก ดันเอว
ตงึ ไหล่ และตง้ั ลำตวั ใหต้ รง พรอ้ มกบั วางฝา่ มือทีห่ นา้ ขา

ห น ้ า | 21

2. ท่าย้อนตัว (ในลกั ษณะนง่ั )

ภาพท่ี 25 ทา่ ย้อนตวั (ในลักษณะน่งั )
ทม่ี า : นรีชล สวนสำราญ. 2564.

ย้อนตวั คอื กริ ยิ าการกดไหล่ และกดเอวข้างใดขา้ งหนง่ึ ลง หรือเรียกอกี อย่างว่ากดเกลยี วข้าง
และศีรษะก็เอียงไปในทางเดียวกัน พร้อมกับถ่ายนำ้ หนักไปในทางตรงกันข้ามกับการกดไหล่ และกด
เอว เชน่ หากผูแ้ สดงต้องการย้อนตวั ทางซ้าย ปฏบิ ัติได้ ดังนี้

จังหวะที่ 1 : น้ำหนักตวั อยู่ตรงกลาง ศรี ษะเอียงขวา
จังหวะที่ 2 : ถ่ายน้ำหนักตัวไปทางขวา พร้อมกับกดไหล่ กดเอวทางซ้ายลง
(กดเกลยี วข้าง) และศรี ษะกลับเอยี งซ้าย
จังหวะที่ 3 : ถ่ายน้ำหนักตัวไปทางซ้าย พร้อมกับกดไหล่ กดเอวทางขวาลง
(กดเกลยี วข้าง) และศรี ษะกลบั เอยี งขวา

ห น ้ า | 22

3. ทา่ สอดจีบ

ภาพท่ี 26 ท่าสอดจบี
ทมี่ า : นรีชล สวนสำราญ. 2564.
สอดจบี คือ กริ ยิ าการเดินมอื จากระดับเอว ขน้ึ ระดบั แงศ่ ีรษะ สว่ นมากมักเริ่มต้นจากการจีบ
คว่ำ แล้วเดินมือขึ้นไปคลายจีบออกเป็นหงายมือ หากผู้แสดงต้องการสอดจีบมือซ้ายในท่าบัวชูฝัก
ปฏิบตั ิได้ ดงั น้ี
จังหวะที่ 1 : มือซ้ายจีบคว่ำ มือขวาหงายมือ แขนทั้งสองข้างงอแขนอยู่เฉียงข้าง
ลำตัว ศีรษะเอียงซ้าย
จงั หวะที่ 2 : เดนิ มือซา้ ยขึ้นพรอ้ มกบั คลายจบี ออกเป็นหงายมืองอแขนระดบั แง่ศรี ษะ
มือขวาเดนิ มือมาต้งั วงล่างระดบั ชายพก ศีรษะกลบั เอยี งขวา

ห น ้ า | 23
4. ทา่ นอน

ท่านอน หมายถึง กิริยาท่าทางการนอนของผู้แสดงพระราม ในการรำเพลง
หน้าพาทย์ตระบรรทมไพรสามารถปฏิบัตไิ ด้ 2 ลกั ษณะ ดังนี้

ลกั ษณะท่ี 1 สามารถปฏบิ ัติได้ 3 จงั หวะ คือ
จังหวะที่ 1 : นั่งคุกเข่าตัวพระ มือซ้ายจีบคว่ำ มือขวาตั้งมือ งอแขนยื่นออกมา
ด้านหนา้ ระดับอก ศรี ษะเอยี งขวา

ภาพที่ 26 ทา่ นอนลักษณะที่ 1 จังหวะที่ 1
ที่มา : นรชี ล สวนสำราญ. 2564.

จังหวะที่ 2 : มือซ้ายเดินมือออกไปทางซ้ายมือพร้อมกับคลายจีบออกเป็นหงายมือ
งอแขนระดบั ไหล่ มอื ขวาเดนิ มอื ลดลงมาตั้งมอื ระดับเอว ยื่นออกมาด้านหน้าเลก็ นอ้ ย ศรี ษะเอียงซ้าย

ภาพที่ 27 ทา่ นอนลกั ษณะท่ี 1 จังหวะท่ี 2
ทม่ี า : นรีชล สวนสำราญ. 2564.

ห น ้ า | 24
จังหวะท่ี 3 : น่งั ลงพบั เพียบไปทางซ้าย ทอดขาทั้งสองขา้ งไปทางขวา งอเข่าเล็กน้อย

มือซ้ายเคล่ือนมอื แล้วใช้ฝ่ามือและท้องแขนวางแนบกบั เตียงให้ปลายนิ้วช้ีไปดา้ นหน้าเวที มือขวาเดิน
มอื ไปวางแนบข้างลำตัว ศรี ษะเอยี งซ้าย (ผแู้ สดงหลับตา)

ภาพท่ี 28 ท่านอนลักษณะท่ี 1 จังหวะที่ 3
ท่มี า : นรีชล สวนสำราญ. 2564.

ลักษณะที่ 2 สามารถปฏบิ ตั ไิ ด้ 3 จงั หวะ คือ
จังหวะที่ 1 : นั่งพับเพียบไปทางซา้ ย มือขวาตั้งมือ มือซ้ายจีบควำ่ งอแขนย่ืนออกมา
ดา้ นหน้าระดับอก ศรี ษะเอียงขวา

ภาพที่ 29 ทา่ นอนลกั ษณะที่ 2 จังหวะที่ 1
ทม่ี า : นรชี ล สวนสำราญ. 2564.

ห น ้ า | 25
จังหวะที่ 2 : มือซ้ายเดินมือออกไปทางซ้ายมือ พร้อมกับคลายจีบออกเป็นหงายมือ
งอแขน ระดบั ไหล่ มอื ขวาเดินมอื ลดลงมาต้งั มอื ระดบั เอว ยนื่ ออกมาด้านหนา้ เล็กน้อย ศรี ษะเอียงซ้าย

ภาพท่ี 30 ท่านอนลกั ษณะท่ี 2 จังหวะท่ี 2
ทม่ี า : นรีชล สวนสำราญ. 2564.

จังหวะที่ 3 : ทอดขาทั้งสองข้างออกเล็กน้อย มือขวาเดินมือมาใช้ฝ่ามือวางแนบ
กับขา มือซ้ายพลกิ มือลงแล้วใช้ฝา่ มือวางแนบกับเตียง แขนตึงเฉียงกับลำตัวเล็กน้อย ศีรษะเอยี งซ้าย
(ผแู้ สดงหลับตา)

ภาพที่ 31 ท่านอนลกั ษณะท่ี 2 จังหวะที่ 3
ท่ีมา : นรชี ล สวนสำราญ. 2564.

ห น ้ า | 26
5. ท่าจบี ล่อแก้ว

จีบลอ่ แก้ว หมายถึง การใชน้ ้ิวหัวแม่มอื และน้วิ กลางมารวมกัน โดยใหใ้ ช้นิ้วหัวแม่มือ
ทับปลายน้วิ กลางไว้ให้เป็นวงกลม ส่วนนิว้ ชี้ นวิ้ นาง และนวิ้ กอ้ ย กรดี นว้ิ ตงึ ใหส้ วยงาม ในการรำเพลง
หนา้ พาทยต์ ระบรรทมไพรสามารถปฏิบตั ิได้ 2 ลกั ษณะ ดังน้ี

ลักษณะท่ี 1

ภาพท่ี 32 ท่าจบี ล่อแกว้ ในลักษณะตั้งมือ
ทีม่ า : นรีชล สวนสำราญ. 2564.

จบี ล่อแกว้ ในลกั ษณะตัง้ มือ ปฏิบัติได้ ดงั นี้ มอื ที่จบี ล่อแก้ว ตั้งมือพร้อมกับหักข้อมอื ข้นึ
ลักษณะแขนจะตงึ แขน หรอื งอแขนก็ได้

ลักษณะท่ี 2

ภาพท่ี 33 ท่าจบี ล่อแกว้ ในลกั ษณะหงายมอื (ทา่ สอดสงู )
ทม่ี า : นรีชล สวนสำราญ. 2564.

ห น ้ า | 27

ภาพที่ 34 ท่าจีบล่อแกว้ ในลกั ษณะหงายมือ
ท่ีมา : นรชี ล สวนสำราญ. 2564.

จีบล่อแก้วในลักษณะหงายมือ ปฏิบัติได้ ดังนี้ มือที่จีบล่อแก้ว หงายมืองอแขน พร้อมกับ
หกั ข้อมอื ลงจะอย่รู ะดับแง่ศีรษะ (ปรากฎในท่าสอดสงู ) หรอื ระดบั เอวกไ็ ด้

ห น ้ า | 28

กระบวนท่ารำเพลงหนา้ พาทย์ตระบรรทมไพร

ในการศกึ ษากระบวนท่ารำเพลงหน้าพาทย์ตระบรรทมไพร ผู้เรียนจะตอ้ งศกึ ษาทั้งในรูปแบบ
สำหรับการเรียนการสอน และรูปแบบประกอบการแสดงโขน ดังนี้

รปู แบบสำหรบั การเรยี นการสอน

ภาพที่ 35 ตระบรรทมไพร (ทา่ เทพนมจังหวะท่ี 1)
ท่มี า : นรีชล สวนสำราญ. 2564.

ทำนองเพลง-บทร้อง ทา่ รำ

ตระบรรทมไพร - นง่ั คกุ เข่าตวั พระ มอื ทงั้ สองข้างวางฝ่ามือท่หี นา้ ขา ศีรษะตรง

ห น ้ า | 29

ภาพท่ี 36 ตระบรรทมไพร (ท่าเทพนมจังหวะที่ 2)
ทม่ี า : นรีชล สวนสำราญ. 2564.

ทำนองเพลง-บทรอ้ ง ท่ารำ
ตระบรรทมไพร - กระทบจังหวะ 1 ครั้ง แล้วมือทั้งสองตั้งวงล่างระดับชายพก
ศรี ษะตรง

ห น ้ า | 30

ภาพท่ี 37 ตระบรรทมไพร (ทา่ เทพนมจงั หวะท่ี 3)
ที่มา : นรีชล สวนสำราญ. 2564.

ทำนองเพลง-บทรอ้ ง ท่ารำ
ตระบรรทมไพร - กระทบจังหวะ 1 ครั้ง แล้วมือทั้งสองทำท่าเทพนม พร้อมกับ
เดินมือขึ้น แล้วใช้นิ้วหัวแม่มือจรดท่ีโคนผม ศีรษะตรง เงยหน้าขึ้น
เลก็ นอ้ ย

ห น ้ า | 31

ภาพที่ 38 ตระบรรทมไพร (ทา่ เทพนมจังหวะที่ 4)
ทมี่ า : นรีชล สวนสำราญ. 2564.

ทำนองเพลง-บทรอ้ ง ท่ารำ

ตระบรรทมไพร - กระทบจงั หวะ 1 ครง้ั แล้วเดินมอื ลดลงมาอย่รู ะหว่างอก ศรี ษะตรง

ห น ้ า | 32

ภาพท่ี 39 ตระบรรทมไพร (ทา่ สอดสงู จังหวะท่ี 1)
ทม่ี า : นรีชล สวนสำราญ. 2564.

ทำนองเพลง-บทรอ้ ง ท่ารำ
ตระบรรทมไพร - หันตัวเฉียงทางขวามือ มือขวาหงายมือ มือซ้ายจีบคว่ำ แขนทั้งสอง
ขา้ งงอแขนอย่เู ฉยี งข้างลำตวั ระดบั เอว ศีรษะเอียงซา้ ย

ห น ้ า | 33

ภาพท่ี 40 ตระบรรทมไพร (ท่าสอดสูงจังหวะท่ี 2)
ทมี่ า : นรชี ล สวนสำราญ. 2564.

ทำนองเพลง-บทรอ้ ง ทา่ รำ
ตระบรรทมไพร - ตัง้ เข่าซ้ายข้ึน มือขวาพลกิ มอื ขนึ้ เปน็ ตัง้ มือแขนตงึ ระดบั ไหล่ มือซ้าย
สอดจบี ข้ึน แล้วคลายจีบออกเป็นหงายมอื งอแขนระดบั แงศ่ รี ษะ
ศีรษะเอยี งขวา

ห น ้ า | 34

ภาพที่ 41 ตระบรรทมไพร (ท่าสอดสูงจงั หวะที่ 3)
ทีม่ า : นรชี ล สวนสำราญ. 2564.

ทำนองเพลง-บทรอ้ ง ท่ารำ
ตระบรรทมไพร - มือและเท้าอยู่ในลักษณะเดิม แล้วกดเกลียวข้างซ้ายลง (ย้อนตัว)
ศรี ษะเอยี งซ้าย

ห น ้ า | 35

ภาพท่ี 42 ตระบรรทมไพร (ทา่ สอดสูงจงั หวะที่ 4)
ท่มี า : นรชี ล สวนสำราญ. 2564.

ทำนองเพลง-บทร้อง ท่ารำ
ตระบรรทมไพร - มือและเท้าอยู่ในลักษณะเดิม แล้วกดเกลียวข้างขวาลง (ย้อนตัว)
ศรี ษะเอียงขวา
- ปฏิบัติจังหวะที่ 3 – 4 สลบั กนั ทง้ั หมด 4 คร้ัง

ห น ้ า | 36

ภาพที่ 43 ตระบรรทมไพร (ทา่ สอดสูงจงั หวะท่ี 1)
ที่มา : นรีชล สวนสำราญ. 2564.

ทำนองเพลง-บทร้อง ท่ารำ
ตระบรรทมไพร - ลดเข่าซ้ายลงนั่งคุกเข่า พร้อมกับหมุนตัวหันเฉียงไปทางซ้ายมือ
มือขวาจีบคว่ำ มือซ้ายหงายมือ แขนทั้งสองข้างงอแขนอยู่เฉียง
ขา้ งลำตัว ระดบั เอว ศีรษะเอยี งขวา

ห น ้ า | 37

ภาพท่ี 44 ตระบรรทมไพร (ท่าสอดสงู จังหวะที่ 2)
ท่มี า : นรีชล สวนสำราญ. 2564.

ทำนองเพลง-บทรอ้ ง ท่ารำ
ตระบรรทมไพร - ตั้งเข่าขวาขึ้น มือซ้ายพลิกมือขึ้นเป็นตั้งมือแขนตึง ระดับไหล่
มอื ขวาสอดจีบขน้ึ แลว้ คลายจบี ออกเป็นหงายมืองอแขนระดับแง่ศีรษะ
ศรี ษะเอยี งซา้ ย

ห น ้ า | 38

ภาพที่ 45 ตระบรรทมไพร (ท่าสอดสูงจังหวะที่ 3)
ท่มี า : นรชี ล สวนสำราญ. 2564.

ทำนองเพลง-บทรอ้ ง ทา่ รำ
ตระบรรทมไพร - มือและเท้าอยู่ในลักษณะเดิม แล้วกดเกลียวข้างขวาลง (ย้อนตัว)
ศรี ษะเอียงขวา

ห น ้ า | 39

ภาพท่ี 46 ตระบรรทมไพร (ท่าสอดสูงจงั หวะท่ี 4)
ทม่ี า : นรีชล สวนสำราญ. 2564.

ทำนองเพลง-บทรอ้ ง ทา่ รำ
ตระบรรทมไพร - มอื และเท้าอย่ใู นลักษณะเดิม แล้วกดเกลยี วข้างซา้ ยลง (ยอ้ นตวั )
ศีรษะเอียงซา้ ย
- ปฏบิ ัติจงั หวะท่ี 3 – 4 สลับกันท้งั หมด 4 ครั้ง

ห น ้ า | 40

ภาพท่ี 47 ตระบรรทมไพร (ทา่ ผาลาเพียงไหล่จงั หวะท่ี 1)
ทม่ี า : นรีชล สวนสำราญ. 2564.

ทำนองเพลง-บทร้อง ท่ารำ
ตระบรรทมไพร - ลดเข่าขวาลงนั่งคุกเข่าตัวพระ พร้อมกับหมุนตัวหันไปด้านหน้าเวที
มือขวาจีบปรกข้างระดับแง่ศีรษะ มือซ้ายตั้งวงกลางระดับไหล่
ศีรษะเอยี งซ้าย แล้วกระทบจงั หวะ 1 ครงั้

ห น ้ า | 41

ภาพท่ี 48 ตระบรรทมไพร (ทา่ ผาลาเพียงไหลจ่ งั หวะท่ี 2)
ทม่ี า : นรชี ล สวนสำราญ. 2564.

ทำนองเพลง-บทร้อง ทา่ รำ
ตระบรรทมไพร - มือขวาม้วนจีบออกเป็นตั้งวงบน ระดับแง่ศีรษะ มือซ้ายพลิกมือลง
เป็นหงายมืองอแขนระดบั เอว ศีรษะเอียงขวา

ห น ้ า | 42

ภาพท่ี 49 ตระบรรทมไพร (ทา่ ผาลาเพยี งไหลจ่ งั หวะท่ี 3)
ทม่ี า : นรีชล สวนสำราญ. 2564.

ทำนองเพลง-บทรอ้ ง ทา่ รำ
ตระบรรทมไพร - มืออยู่ในลักษณะเดิม แล้วกดเกลียวข้างซ้ายลง (ย้อนตัว)
ศรี ษะเอียงซ้าย

ห น ้ า | 43

ภาพที่ 50 ตระบรรทมไพร (ท่าผาลาเพียงไหล่จงั หวะท่ี 4)
ท่ีมา : นรชี ล สวนสำราญ. 2564.

ทำนองเพลง-บทร้อง ทา่ รำ
ตระบรรทมไพร - มืออยู่ในลักษณะเดิม แล้วกดเกลียวข้างขวาลง (ย้อนตัว)
ศีรษะเอยี งขวา
- ปฏิบตั ิจงั หวะท่ี 3 – 4 สลบั กันทั้งหมด 4 คร้ัง

ห น ้ า | 44

ภาพท่ี 51 ตระบรรทมไพร (ท่าจีบยาวจังหวะที่ 1)
ท่มี า : นรชี ล สวนสำราญ. 2564.

ทำนองเพลง-บทร้อง ท่ารำ
ตระบรรทมไพร - มือขวาตั้งวงกลางระดับไหล่ มือซ้ายจีบปรกข้างระดับแง่ศีรษะ
ศีรษะเอียงขวา

ห น ้ า | 45

ภาพท่ี 52 ตระบรรทมไพร (ท่าจีบยาวจงั หวะท่ี 2)
ท่มี า : นรชี ล สวนสำราญ. 2564.

ทำนองเพลง-บทรอ้ ง ท่ารำ
ตระบรรทมไพร - ตั้งเข่าขวาขึ้น มือขวาช้อนมือเป็นจีบหงายแขนตึงระดับไหล่ มือซ้าย
มว้ นจีบออกเปน็ ตัง้ วงบนระดับแง่ศีรษะ ศรี ษะเอียงซ้าย

ห น ้ า | 46

ภาพท่ี 53 ตระบรรทมไพร (ท่าจบี ยาวจังหวะท่ี 3)
ทมี่ า : นรีชล สวนสำราญ. 2564.

ทำนองเพลง-บทร้อง ท่ารำ
ตระบรรทมไพร - มือขวาจีบหงายงอแขนเล็กน้อยระดับไหล่ มือซ้ายอยู่ในลักษณะเดิม
แล้วกดเกลียวข้างขวาลง (ยอ้ นตัว) ศรี ษะเอียงขวา

ห น ้ า | 47

ภาพที่ 54 ตระบรรทมไพร (ท่าจบี ยาวจงั หวะที่ 4)
ท่มี า : นรชี ล สวนสำราญ. 2564.

ทำนองเพลง-บทร้อง ทา่ รำ
ตระบรรทมไพร - มือขวาจีบหงายแขนตึงระดับไหล่ มือซ้ายอยู่ในลักษณะเดิม
แล้วกดเกลยี วข้างซ้ายลง (ย้อนตัว) ศีรษะเอยี งซ้าย
- ปฏบิ ตั ิจงั หวะที่ 3 – 4 สลับกันท้ังหมด 4 คร้ัง

ห น ้ า | 48

ภาพที่ 55 ตระบรรทมไพร (ท่าบวั ชูฝักจังหวะท่ี 1)
ทีม่ า : นรชี ล สวนสำราญ. 2564.

ทำนองเพลง-บทรอ้ ง ทา่ รำ
ตระบรรทมไพร - ลดเข่าขวาลงนั่งคุกเข่าตัวพระ มือขวาหงายมือ มือซ้ายจีบคว่ำ
แขนทั้งสองขา้ งงอแขนอยู่เฉียงข้างลำตัว ศรี ษะเอียงซา้ ย

ห น ้ า | 49

ภาพท่ี 56 ตระบรรทมไพร (ท่าบัวชฝู กั จังหวะท่ี 2)
ท่มี า : นรีชล สวนสำราญ. 2564.

ทำนองเพลง-บทรอ้ ง ทา่ รำ
ตระบรรทมไพร - มอื ขวาเดินมือมาต้งั วงล่างระดับชายพก มอื ซ้ายสอดจีบขึน้ แล้วคลาย
จบี ออกเป็นหงายมืองอแขนระดับแงศ่ ีรษะ (ทา่ บวั ชฝู ัก) ศรี ษะเอียงขวา
แลว้ กระทบจงั หวะ 1 คร้งั

ห น ้ า | 50

ภาพที่ 57 ตระบรรทมไพร (ท่าบัวชฝู กั จงั หวะท่ี 3)
ที่มา : นรีชล สวนสำราญ. 2564.

ทำนองเพลง-บทรอ้ ง ท่ารำ
ตระบรรทมไพร - มือซ้ายหงายมือ มือขวาจีบคว่ำ แขนทั้งสองข้างงอแขนอยู่เฉียง
ขา้ งลำตัว ศรี ษะเอียงขวา