Bab 7.1 : MATLAMAT DAN BENTUK PENENTANGAN MASYARAKAT TEMPATAN

BAB 7

P E N E N TA N G A N
MASYARAK AT
TEMPATAN

7.1
M ATL AM AT D A N
B E N TU K P E N E N TA N G A N
M A S YA R A K AT

T E M PATA N

MATLAMAT DAN BENTUK PENENTANGAN

MASYARAKAT TEMPATAN

• Campur tangan kuasaBarat dinegara
kita membawa perubahankepada sistem
pentadbiran tempatan.

• Perubahantersebut menyebabkan
masyarakat tempatan tidak berpuas hati
kerana kehilanganhakdankedudukan
mereka.

• Oleh itu, mereka bangkit menentang
kuasa British dinegara kita melalui
penentangan bersenjata, mencabar
perjanjian dan sistem perundangan.

MATLAMAT PERJUANGAN

• Mempertahankan hakdankedudukan
pemerintah tempatan kesandaripada
perubahan pentadbiran Barat yang
merugikan mereka.

• Mengembalikan dan mengekalkan
sistem pentadbiran tradisional
sebagaimana yang sedia ada.

• Menentang pentadbiran dan
peraturan baharuyang menyusahkan
hiduprakyat tempatan.

BENTUK
PENENTANGAN

• Penentangan
bersenjata.

• Mencabar perjanjian
• Menggunakan sistem

perundangan.

PENENTANGAN BERSENJATA

• Penentangan masyarakat tempatan
terhadap British diketuai oleh golongan
bangsawantempatan, pembesar-
pembesar tempatan danpemimpin
agama yang tidak berpuas hati dengan
pembaharuan yang dibuat oleh British

• Golongan inimenentang British
dengan nekad melalui penentangan
bersenjata

• Di Terengganu, muncul tokoh dalam
kalangan pemimpin agama. Mereka
memperjuangkan masyarakat tani yang
ditindas akibat pelaksanaan cukai Barat
yang tidak mengikut syarak.

ABAD KE-19

• Penentangan Dol Said di Naning
• Penentangan Yamtuan Antah di Negeri Sembilan
• Penentangan Dato’ Bahaman di Pahang
• Penentangan Rentap diSarawak
• Penentangan Sharif Masahor di Sarawak

PENENTANGAN
D OL S AID
DI
N A N I NG

LATAR BELAKANG
DOL SAID

• Abdul Said bin Omar dikenali
sebagai Penghulu Naning Seri
Merah Raja DolSaid.

• Beliau dilahirkan pada tahun 1773
dan berasal daripada suku
Semelenggang.

SEBAB
PENENTANGAN DOL
SAID

Dol Said menentang
bayaran cukai hasil
tahunan sebanyak 1/10
yang dikenakan oleh
British terhadap
Naning.

Beliau mendakwa
Naning ialah sebuah
negeri yang merdeka.

PERISTIWA PENENTANGAN DOL SAID

• Beliau bermuafakat dengan pemimpin Dol Said
Rembau dan mengadakan pakatan
dengan orang Melayu dari wilayah yang
lain untuk menentang British.

• Antaranya termasuklah Yamtuan Muda
RajaAli dari Rembau, Pembesar Seri
Menanti, Penghulu Gemenceh, Dato’
Kelana Sungai Ujong, Penghulu Remai
danRechat, Penghulu Linggi, Joholdan
Ulu Muar.

• Pakatan ini berjaya mengumpul kira-
kira 4000 orang hulubalang Melayu
untuk menentang British.

PERISTIWA
PENENTANGAN DOL
SAID

Pada tahun 1831, dalam
Perang Naning Pertama,
Dol Said dan
pengikutnya berjaya
mengalahkan British.

Permuafakatan Dol
Said dengan pembesar
Melayu lain tidak kekal
lama. British berjaya
memecahbelahkan
pakatan tersebut.

PERISTIWA

PENENTANGAN DOL SAID

• Dalam Perang Naning
Kedua pada tahun 1832,
Yamtuan Rembau dan
pembesar lain enggan
memberikan bantuan
kepada Dol Said.

• British berjaya menakluki
Taboh pusat pentadbiran
Naning dan menyatukan
Naning dengan Melaka.

P E NE NTANGAN YAM T UAN AN TAH DI
NE G ER I SEMBILAN

LATAR BELAKANG
YAMTUAN ANTAH

• Tunku Antah ialah anak Raja Radin
Yamtuan Besar Negeri Sembilan (1833-
1861).

• Pada tahun 1875, Yamtuan Antah
dilantik sebagai Yamtuan SeriMenanti.

Yamtuan Antah

Sungai Ujong SEBAB PENENTANGAN
YAMTUAN ANTAH

Beliau menentang
campur tangan British
di Sungai Ujong
kerana menggugat
kedaulatan bangsa.
Beliau bimbang British
akan meluaskan kuasa
ke wilayah di sekitarnya.

PERISTIWA PENENTANGAN
YAMTUAN ANTAH

• Beliau memimpin 4000 orang pengikutnya
menentang Dato’ Kelana yang disokong oleh
pasukan tentera British.

• British berjaya mengalahkan angkatan
Yamtuan Antah di Paroi danBukit Putus.

• Pada tahun 1876, baginda berunding dengan
Gabenor Negeri-negeri Selat, William
Jervouis.

• Melalui rundingan tersebut, British melantik
Yamtuan Antah sebagai Yamtuan Besar Seri
Menanti.

P E N E N TA N GA N
D AT O ’

BAHAMAN
DI PA HANG

LATAR BELAKANG
DATO’ BAHAMAN

• Nama asalnya Abdul Rahman
bin Imam Noh dan dikenali
sebagai Dato’ Bahaman.

• Beliau dilantik sebagai
pembesar Temerloh setelah
kematian Orang Kaya Indera
Segara.

SEBAB
PENENTANGAN DATO’

BAHAMAN

Beliau menentang
British diPahang
kerana hilang hak
mengutip cukai
dan pembinaan
balai polis oleh
tanpa
pengetahuannya

Kolonel Walker PERISTIWA PENENTANGAN

DATO’ BAHAMAN

• Pada tahun 1891, beliau melancarkan
gerakan menentang British dengan
bantuan TokGajah (Imam Perang Rasul)
danMat Kilau.

• Pada tahun 1894, Dato’ Bahaman dan
pengikutnya menawan Kuala Tembeling
danJeram Ampai

• British bertindak balas menghantar
Kolonel Walker dan berjaya menawan
semula Jeram Ampai.

PERISTIWA
PENENTANGAN D ATO’
BAHAMAN

British bertindak balas
menghantar Kolonel
Walker dan berjaya
menawan semula Jeram
Ampai.

Dato’ Bahaman, Tok Gajah
dan Mat Kilau berundur
ke Kelantan dan
Terengganu.

Peristiwa inimenandakan
berakhirnya PerangPahang

PENENTA NGAN
R E NTA P DI
SARAWA K

LATAR BELAKANG
RENTAP

• Nama asalnya Libau
• Rentap bermaksud “penggoncang

dunia”.
• Beliau lahir pada tahun 1800.
• Beliau juga digelar RajaUlu danRaja

Darat
• Merupakan pemimpin orang Ibandi

Sungai Skrang danSungai Saribas.

SEBAB

PENENTANGAN
RENTAP

Rentap dituduh
oleh JamesBrooke
sebagai lanun.

James Brooke
menghapuskan
petempatan orang
Iban.

james brooke

PERISTIWA

PENENTANGAN

RENTAP

• serangan iniAlan Lee, pegawai
JamesBrooke terkorban.

• pada tahun 1854, JamesBrooke
menyerbu kubuRentap di
SungaiLang. Rentap
mengundurkan diri ke Bukit
Sadok.

• Padatahun 1857, Charles
Brooke menggempur Rentap di
Bukit Sadok.

• Rentap berjaya mengundurkan
pasukanCharles Brooke.

PERISTIWA
P E N E N TA N GA N
RENTAP

Pada tahun 1858, Charles
Brooke menggempur kubu
Rentap diBukit Sadok buat
kali kedua.

Pada tahun 1861, Charles
Brooke menyerang kubu
Rentap diBukit Sadok buat
kali ketiga

Rentap berundur ke
Entabai, beberapa tahun
kemudian beliau meninggal
dunia.

• Rentap merupakan
pejuang sejati dangagah
berani.

• Beliau tidak pernah
gentar menghadapi
kekuatan tentera James
Brooke sehingga titisan
darah yangakhir.

• Semangat juangRentap
harusdicontohi oleh
generasi muda pada
masa inisupaya
bersemangat waja dan
sedia berkorban untuk
mempertahankan
kedaulatan negara
tercinta.

P E N E N TA N G A N
SHARIF

MASAHOR DI
SARAWA K

LATAR BELAKANG
SHARIF MASAHOR

• Sharif Masahor ialah pembesar Sarikei
di kawasan Sungai Rajang.

• Beliau dilantik oleh Sultan Abdul
MuminBrunei pada tahun1849.

• Beliau berasal dari Kampung Igan

Sarikei SEBAB

PENENTANGAN
SHARIF MASAHOR

Kewibawaan Sharif
Masahor tergugat
apabila Sarikei
diletakkan di bawah
pentadbiran Brooke.

Beliau mahu mengusir
James Brooke dan
mengembalikan kuasa
pembesar tempatan yang
terjejas.

PERISTIWA PENENTANGAN Dinasti Brooke

SHARIF MASAHOR

• Pada tahun 1860, Sharif
Masahor mengadakan
pakatan sulitdengan Dato’
Patinggi Abdul Gapur dan
Pengiran Temenggung
Hashim Jalil dari Sadong
untukmenggulingkan Dinasti
Brooke di Kuching.

• Beliau mengajak orang Melayu
dan Dayak menyertai pakatan
tersebut.

kapal perang Brooke PERISTIWA PENENTANGAN

SHARIF MASAHOR

• SharifMasahormenggunakan jalan laut
untuk menyerang Kuchingdari arah
barat.

• Dato’ Patinggi Abdul Gapur pula
melancarkan serangan dari arahtimur.

• Brooke mematahkan serangan ini
menggunakan kapal perang dansenjata
moden.

• Kedua-dua tokoh initelah dibuang negeri
oleh Brooke.

ABAD KE-20

• Penentangan Tok Janggut di Kelantan
• Penentangan Mat Salleh di Sabah
• Penentangan Mat Sator di Sabah

PENENTANGAN
TOKJANGGUT
DIKELANTA N

LATAR BELAKANG

TOK JANGGUT

• Nama sebenar Tok
Janggut ialah Haji Hassan
bin Munas.

• Beliau lahir pada tahun
1853 di Kampung Jeram,
Pasir Puteh, Kelantan.

• Tok Janggut mendapat
pendidikan pondok di
Kelantan dan di Makkah.

SEBAB
PENENTANGAN TOK
JANGGUT

Beliau menentang kekerasan
pentadbiran Encik Abdul Latiff,
Ketua JajahanPasir Puteh.

Beliau menentang peraturan
cukai yang diperkenalkan
pada tahun 1915 yang
mewajibkan petani membayar
cukai tanah.

Beliau bersemangat jihad
menentang British.

PERISTIWA PENENTANGAN
TOK JANGGUT

• Pada 29 April 1915, Tok
Janggut mengadakan
mesyuarat di Kampung Tok
Akib bagi memboikot
pengenalan cukai oleh
British.

• Tok Janggut merancang
menyerang Pasir Puteh dan
mendapat sokongan daripada
Haji Said, Penghulu
Adam danChe Ishak Merbol.

PERISTIWA
PENENTANGAN TOK
JANGGUT

British menyerang
Tok Janggut yang
berkubu di
Kampung Dalam
Pupuh Saring.

Dalam
pertempuran
tersebut Tok
Janggut terkorban.

PENENTA NGAN
MAT SALLEH DI

SABAH

L ATAR BELAKANG
MAT SALLEH

Mat Salleh atau
Mohammad Salleh
dilahirkan di
Inanam Sabah.

Beliau
berketurunan
Bajau danSuluk.

SEBAB PENENTANGAN MAT SALLEH

• Mat Salleh menentang tindakan SBUB
SBUB yang mengambil alih hak
memungut cukai sehingga
menyebabkan pembesar tempatan
kehilangan kuasa.

• Mat Salleh cuba mengadakan
rundingandengan SBUB, namun
gagal

• Sebaliknya, Gabenor Beaufort
menganggap Mat Salleh mengancam
kepentingan SBUB

PERISTIWA PENENTANGAN
PENENTANGAN MAT SALLEH

• Pada bulanJulai1897, Mat Salleh menyerang
pusat pentadbiran British diPulauGaya.

• Beliau membina kubudi Ranau
• Pada bulan November 1897, Mat Salleh

menyerang Ambong.
• Pada tahun 1898, Cowie mengadakan

rundingandengan Mat Salleh di Menggatal.

• Mat Salleh dibenarkan mentadbir daerah
Tambunan.

C owie

PERISTIWA PENENTANGAN
PENENTANGAN MAT SALLEH

• Walau bagaimanapun, SBUB tidak
menepati janji dan mengambil alih
pentadbiran Tambunan pada tahun
1899

• Pasukantentera SBUB menyerang
kubuMat Salleh diTeboh,Tambunan
secara besar-besaran.

• Pada tahun 1900, Mat Salleh gugur
dalam pertempuran diTambunan.

PENENTA NGAN
MAT S ATOR
DI SABAH

Tambunan L ATAR BELAKANG
MAT SATOR

Mat Sator merupakan
orang kanandanKetua
Leftenan Mat Salleh yang
bertanggungjawab
melindungi kubuMat Salleh
diTibabar.

Beliau juga pemimpin
Kadazandusun di Tambunan

Beliau turut dikenali
sebagai Mat Jator.

SEBAB

PENENTANGAN

MAT SATOR

• Memperjuangkan
kedaulatan tanah air.

• Beliau meneruskan
perjuangan selepas
kematian Mat Salleh
pada tahun 1900.

PERISTIWA PENENTANGAN kubuMat Salleh
MAT SATOR

• Mat Sator membina kubudiKampung
KapayanLama Tambunanberhampiran
kubuMat Salleh diTibabar.

• Kubuinidibina bertujuan
melambatkan serangan British

• Pada tahun 1900, British berusaha
menamatkan kebangkitan Mat Sator
danMat Salleh.

PERISTIWA PENENTANGAN
MAT SATOR

• Mat Sator dan pengikutnya Kudat
berundur ke SungaiSunsuron.

• Pada bulan April 1900,Mat Sator
berjaya menawan Kudat.

• Namun begitu, British menyerang
balas yang menyebabkan beliau
terkorban.

Wakil British

MENCABAR

PERJANJIAN

• British campur tangan di negeri-negeri
Melayu melalui pelbagai strategi dan
disahkan melalui perjanjian yang dimeterai
dengan pemerintah tempatan.

• Raja-raja Melayu menyedari bahawa
kehadiran Residen dan Penasihat British
bukan setakat memberikan nasihat tetapi
cuba memerintah.

• Oleh sebab itu, muncul pemerintah
tempatan yang cuba mencabar perjanjian
tersebut.