тиббиёт ва замон 1-сон

Tibbiyot


ТИББИЁТ ВА ЗАМОН





va zamon № 1 (92) 2022-YIL







ilmiy-ommabop, ijtimoiy-ma’naviy jurnal YANVAR-FEVRAL





































































ЎЗБЕКИСТОН ТИББИЁТИ –





ИНСОН ҚАДРИ УЧУН СОҒЛИҚНИ САҚЛАШ ВАЗИРЛИГИНИНГ
ЎЗБЕКИСТОН РЕСПУБЛИКАСИ
ИШЧИ ГУРУҲИ - НАМАНГАНДА

ЎЗБЕКИСТОН ТИББИЁТИ –



Инсон қадри.
У инсонни ўз ҳаётидан ИНСОН ҚАДРИ УЧУН
рози бўлиб яшаши де-
мак. Инсон учун энг ЎЗБЕКИСТОН РЕСПУБЛИКАСИ
қимматлиси - қадр. СОҒЛИҚНИ САҚЛАШ ВАЗИРЛИГИНИНГ
Ўзини қадрлаганлар ИШЧИ ГУРУҲИ - НАМАНГАНДА
орасида ўзини янада
бахтиёр ҳис қилади у. Соғлиқни сақлаш
Тиббиёт тизими - вазири Беҳзод Муса-
мамлакатнинг энг
йирик соҳаларидан ев ва вилоят ҳокими
бири. Бу соҳада хиз- Шавкатжон Абду-
мат қилаётганлар разаков Республика
сони нисбатан жуда шошилинч тиббий
кўп. Ҳар бир тиббиёт ёрдам илмий марка-
ходими меҳнатини зи Наманган филиали
қадрлаш, муаммоси- Наманган шаҳар тез
га ечим топиш - шу
куннинг энг муҳим тиббий ёрдам бўли-
вазифаси. Мамла- мига бордилар.
катимиз Президен-
тининг соғлиқни Бу ерда “Call
сақлаш тизими ва- centre” - тез тиббий
киллари билан бў- ёрдам чақирув марка-
либ ўтадиган “Ўз- зидаги қизғин фаоли-
бекистон тиббиёти ят билан танишилди.
- инсон қадри учун”
мавзусидаги очиқ Вазир ҳамда вилоят
мулоқоти олдидан ҳокими соҳани ри-
соғлиқни сақлаш вожлантиришга оид
вазирлиги мутасад- бир қатор масалалар-
диларидан иборат ни муҳокама қилди-
ишчи гуруҳи Наман- лар.
ганга келди.
Вазир раҳбарли- Ишчи гуруҳ Чор-
гидаги ишчи гуруҳ
вилоят соғлиқни тоқ тумани тиббиёт
сақлаш бошқарма- бирлашмаси, вилоят
си тизимидаги даво- юқумли касалликлар
лаш-профилактика шифохонаси ва бошқа
муассасалари фао- муассасаларда бў-
лиятини ўрганди. либ у ерда яратилган
Шифокор ва ҳамши- шароитлар, касаллик-
ралар, фармацевт- лар профилактикаси
лар, санитария-эпи-
демиология хизмати ва даволаш ишларини
вакиллари билан ўрганди. Аниқланган
мулоқотлар ўтказди. камчиликлар юзаси-
дан тегишли тавсия-
лар берди.

Ишчи гуруҳининг Республика
шошилинч тиббий ёрдам илмий
маркази Наманган филиалида тиб-
биёт ходимлари ва аҳоли вакиллари
билан бўлиб ўтган учрашуви ғоят
самарали кечди. Тадбирни вилоят
соғлиқни сақлаш бошқармаси бош-
лиғи Абдулҳоди Иминов кириш
сўзи билан очди.
- Тиббиёт соҳасини халқимизни
рози қиладиган, “Инсон қадри учун”
ғоясига хизмат қиладиган тизимга
айлантириш бош мақсадимиз, - деди
Б. Мусаев. - Давлатимиз раҳбари то- дам тизимида йўлга қўйилган ягона раккаб эпидемиологик вазият, бунга
монидан соғлиқни сақлаш соҳасини диспетчерлик хизмати тажрибаси- қарши кўрилаётган чора-тадбирлар,
ривожлантириш учун барча шароит- ни Наманган вилоятига ҳам татбиқ вакцинация жараёнларининг аҳа-
лар яратиб бериляпти. Шундай экан, этиш мақсад қилинган. Ҳудудда мияти ҳақида ҳам сўз юритилди.
ҳар бир тиббиёт ходими халқ сало- юқори технологик тиббий хизмат- Шундан сўнг 23 нафар тиббиёт
матлигини сақлаш йўлида ўз вази- лар қамровини кенгайтириш, хусу- ходимлари ва 16 нафар фуқаролар-
фасини сидқидилдан, виждонан адо сий сектор ривожини таъминлашга нинг мурожаатлари тингланди.
этса, масъулият билан ёндашса, ал- ҳам алоҳида эътибор қаратилади. 18 нафар тиббиёт ходимлари-
Маълумки, Ўз- нинг муаммолари вилоят даража-
бекистон Респуб- сида ҳал этилишига кўрсатма бе-
ликаси Президен- рилди. Жумладан, 4 нафар ҳамшира
тининг тиббиёт ва лаборантлар иш ставкаларини
ходимлари билан кўпайтириш, ишга жойлашиш, ой-
очиқ мулоқоти ол- лик маошларини кўпайтириб бериш
дидан фуқаролар- тўғрисида мурожаат қилган бўлса,
нинг мурожаатла- 3 нафар тиббиёт ходими оналик ва
ри учун 1295-қисқа болаликни муҳофаза этиш, болалар
рақами ташкил поликлиникасини ташкил қилиш,
этилган. педиатрларни тайёрлаш масалалари
Ушбу рақамга тўғрисида таклифлар берди.
йўлланаётган таклиф ва мурожаат- Шунингдек, Чуст туман тиббиёт
батта ўйлаган эзгу ният ва мақсадлар- лар сони бўйича Наманган вилояти бирлашмаси шошилинч тиббий ёр-
га эришилади. Бунинг учун, аввало, республикамизда биринчи ўринда дам бўлими мудири Жавлон Бойма-
бирламчи тиббиёт бўғини фаолияти бормоқда. Бу, аввало наманганлик тов соҳада фаолият кўрсатувчи тиб-
янада такомиллаштирилади. тиббиёт ходимларининг фаоллиги, бий ходимга илмий даражасига қараб
Оилавий поликлиника ва қишлоқ соҳа ривожига бефарқ эмаслигини иш ҳақи тўланишини таклиф қилди.
шифокор пунктлари эрталаб очилиб, кўрсатса, иккинчидан, ҳудудда ҳал Наманган шаҳар марказий туғруқ
тушдан кейин фаолиятини якун- этилиши лозим бўлган масалалар комплекси шифокори Тошпўлат Аб-
лайдиган эмас, аксинча, аҳолининг кўплигини англатади. дукаримов аёлларга кўрсатилаёт-
тиббий хизматга бўлган эҳтиёжини Мулоқот чоғида юртимиздаги му- ган тиббий хизмат сифатини яхши-
узлуксиз таъмин- лаш, жумладан перенатал марказ,
лайдиган тизимга скрининг ва репродуктив марказла-
айлантирилиши ри фаолиятини мувофиқлаштириш-
керак. Ҳозир бу ни таклиф қилди. РШТЁИМ врачи
борада Соғлиқни Шоҳрух Қобулов мутахассислик ичи-
сақлаш вазирли- даги қайта ихтисослаштириш (мисол
ги томонидан те- учун лапараскоп врачи) муддатини 5
гишли лойиҳалар ойдан 3 ойга қисқартириш таклифи-
устида иш олиб ни билдирди. Наманган ШТБ бош-
борилмоқда. лиғи ўринбосари Феруза Сиддиқова
Қола ве рс а , КТМП ва ОПларда штат бирликлари-
Тошкент шаҳар ни қайта кўриб чиқишни сўради.
тез тиббий ёр- (Давоми 12-бетда)
Tibbiyot 3
Tibbiyot
№ 1 (92) 2022-yil va zamon
va zamon

(Охири. Боши 11-бетда) кўпайтириш, травматология ва шоши- лари, меҳнат шароити, кадрлар мала-
ВССБ бош ҳамшираси Райҳона линч тиббий ёрдам бўлимларини бир- каси, тиббий ускуна ва жиҳозлар таъ-
Мансурова Олий ҳамширалик иши би- лаштириш таклифини билдирди. миноти, қурилиш-таъмирлаш ишлари,
тирувчиларини (бакалавр дипломи бор) Мулоқот давомида ижтимоий ҳи- ижтимоий-тиббий хизматга муҳтож
тиббиёт олийгоҳларига иккинчи му- мояга муҳтож инсонлар ўзлари ёки инсонларга кўмак бериш каби масала-
тахассисликка қабул қилиниши, яъни яқинларини саломатлигини тиклаш лар юзасидан мурожаатларни тезкор
улар 3 йил тиббиёт коллежида, 3 йил масаласида ҳам ёрдам сўрашди. Уйчи ҳал этиш учун тизим мутасаддиларига
институтда ўқиб, яна биринчи курсдан туманилик Матлуба Раҳмонбердие- тегишли кўрсатмалар берилди.
ўқиши қийинчилик туғдираётгани, агар ва 3 нафар ногирон ука ва сингилла- Энг муҳими, таклиф ва мурожаат-
улар олийгоҳга 2 ёки 3-курсдан қабул рини Тошкентдаги кўз касалликлари лар энг қуйидаги фуқаролар ва тиббиёт
қилинсалар, врач-кадрлар етишмовчи- клиникасида имтиёзли даволашда ходимлари томонидан билдирилган-
лигининг олдини олишга барҳам бе- ёрдам сўради. Унинг талаби Соғлиқ- лиги. Шу пайтгача кўзга ташланмаган,
рилиши ҳақидаги фикрини баён этди. ни сақлаш вазирлигининг Ихтисос- аммо ечимини кутиб ётган муаммо-
Чуст туманидан ҳамшира Мамлакат лаштирилган тиббий хизматларни лар аҳолининг ана шундай вакилла-
Худоярова тиббиёт ходимларини тиб- мувофиқлаштириш бошқармаси то- ри томонидан баён этиляпти. Демак,
бий кўрикдан бепул ўтказиш ва муола- монидан йўлланма берилиши ва назо- халқнинг талаби, таклифи шу пайт-
жа ҳамшираси штатини иш юкламаси- ратга олиниши билан ечимини топди. гача дилида эди. Бугун уни очиқ ва
га қараб ажратилишини сўради. Янгиқўрғон туманидан фуқа- тўғридан-тўғри айтиш фурсати етди.
Очиқ мулоқотда фуқароларнинг ҳам ро Рустам Лутфуллаев соғлиги- Мурожаатнинг барчаси муҳим. У хоҳ
мурожаатлари тингланди. Янги Наман- ни тиклашда, яъни ногиронликдан шахсий, хоҳ умумманфаатли бўлади-
ган туманилик меҳнат фахрийси Со- соғлом ҳаётга қайтишида фидоийлик ми, барчаси тингланмоқда, жиддий
биржон Турсунов саломатликни қайта кўрсатган оила шифокори Муҳам- эътибор қаратилмоқда. Ечими зудлик
тиклаш ва реабилитация шифохонаси мадсодиқ Исақов мисолида барча билан таъминланмоқда. Инсон қад-
ўрнида Янги Наманган тумани тиббиёт тиббиёт ходимларига миннатдорлик рининг улуғланаётгани эмасми бу?!
бирлашмасини ташкил этиш масаласи- билдирди. У касалликнинг енгиб Худди шундай. Тиббиёт тизимидаги
да мурожаат қилди. Норин туманилик оёққа туришида беминнат хизмат муаммоларнинг ижобий ҳал этилиши
Насиба Қамбарова эса поликлиника қилган ёш шифокорни рағбатланти- минглаб, балки миллионлаб инсонлар
ходимлари меҳнатини сўровнома ўт- ришни сўради. М. Исақов шу ернинг қадрини янада кўтаради. Таклифлар-
казиш йўли билан баҳолашни таклиф ўзида “Ўзбекистон Республикаси нинг инобатга олиниши эса халқ иста-
қилди. Чустлик Розиқ Ҳакимов Чуст соғлиқни сақлаш аълочиси” кўкрак ган, халқ хоҳлаган тиббий хизматнинг
тумани аҳолиси сонидан келиб чиқиб, нишонига тавсия қилинди. жорий этилишига замин яратади.
шошилинч тиббий ёрдам ўринларини Савол-жавоблар давомида иш ўрин- Манзура ЭРГАШЕВА.
Tibbiyot
Tibbiyot
4 № 1 (92) 2022-yil
va zamon
va zamon

ЎЗБЕКИСТОН РЕСПУБЛИКАСИ

ПРЕЗИДЕНТИНИНГ ҚАРОРИ


ЭНДОКРИНОЛОГИЯ ХИЗМАТИНИ ТАКОМИЛЛАШТИРИШ ВА
КЎЛАМИНИ КЕНГАЙТИРИШ ЧОРА-ТАДБИРЛАРИ ТЎҒРИСИДА



2019-2021 йилларда республика вий боғлиқликни таъминлаш; илмий салоҳиятини ошириш.
аҳолисига эндокринология ёрда- б) соғлиқни сақлаш тизимининг 2. 2022 йил 1 апрелдан бошлаб эн-
ми кўрсатишни такомиллаштириш бирламчи бўғинида эндокрин касал- докрин касалликларни эрта аниқлаш
бўйича миллий дастур доираси- ликлар профилактикаси, уларни бар- ва мақсадли кузатишни таъминлаш
да диагностика ва даволашнинг вақт аниқлаш ва бошқариш дастурла- учун қуйидагиларни назарда тутув-
янги стандартлари тасдиқланди, рини амалиётга жорий этиш. Бунда: чи тиббий кузатув ва патронажнинг
75 минг нафарга яқин беморлар бирламчи тиббий-санитария ёр- янги модели жорий этилсин:
40 миллиард сўмдан зиёд Давлат дами муассасалари ва оммавий ах- оилавий шифокорларни эндокрин
бюджети маблағлари ҳисобига 100 борот воситалари орқали аҳоли ўр- касалликларни ташхислаш ҳамда
фоиз инсулин билан бепул таъмин- тасида соғлом турмуш тарзи, тўғри даволаш бўйича қайта тайёрлаш;
ланди, 200 миллиард сўмга яқин овқатланиш ҳамда жисмоний фаол- эндокрин касалликлар мавжуд ои-
маблағ эвазига 14 та ҳудудий эн- ликни оширишни тарғиб этиш; лаларга махсус тайёргарликдан ўтган
докринология муассасаларининг оилавий шифокорларни қайта тай- патронаж ҳамширасини бириктириш;
моддий-техника базаси мустаҳкам- ёрлаш ва малакасини ошириш орқали патронаж ҳамшираси томонидан
ланиб, 3,3 миллион АҚШ долла- касалликни барвақт аниқлаш ва олди- эндокрин касаллиги бўлган, умумий
ри миқдорида замонавий асбоб- ни олиш кўламини кенгайтириш; ҳолати қониқарли ёки хавф гуруҳи-
ускуналар билан таъминланди. туман (шаҳар) тиббиёт муассасала- даги аҳолини эрта аниқлаш ва диф-
Шу билан бирга, эндокринология ри тор соҳа мутахассислари фаолия- ференциаллашган ёндашув асосида
хизматини республика бўйича ягона тига эндокрин касалликларни эрта кузатиб бориш;
интеграциялашган тизим сифатида ташхислаш, асоратларининг олдини тиббий кузатув натижалари бўйи-
шакллантириш, йод етишмовчилиги олиш алгоритмларини жорий қилиш; ча хавф омиллари юқори бўлган бе-
билан боғлиқ касалликлар профи- в) қандли диабетга чалинган бе- морларни шифокор олди кўриги хо-
лактикаси, қандли диабет касаллиги морларнинг замонавий диспансер налари ҳамширалари ҳамда оилавий
ҳамда унинг оқибатларининг олдини назорати (онлайн регистр) тизимини шифокорларга йўналтириш;
олиш билан боғлиқ тиббий-ижтимо- жорий этиш орқали ҳар бир бемор ҳо- эндокрин касалликлар бўйича
ий тадбирлар самарадорлигини қай- латининг мониторингини юритиш; хавф гуруҳига кирувчи беморлар
та кўриб чиқиш талаб этилмоқда. г) аҳолининг касалликка чалиниш устидан доимий кузатув ўрнатиш
Аҳолига кўрсатилаётган эндокри- хавфи юқори бўлган гуруҳлари, жум- мақсадида барча тиббиёт бригада-
нологик ёрдамнинг самарали ҳамда ладан, болалар, ўсмирлар, ҳомиладор ларини глюкометр ва махсус тест
замонавий тизимини шакллантириш, ва эмизикли аёлларни йод препаратла- япроқчалари билан таъминлаш;
касалликлар ва уларнинг асоратлари ри билан бепул таъминлаш орқали йод ташхислаш ва даволаш мақсади-
профилактикасини такомиллашти- танқислиги касалликларининг самара- да беморларни бир кунлик диагнос-
риш, аҳолига юқори малакали эн- ли профилактикасини таъминлаш; тик стационар кузатиш тизимини
докринология ёрдамини кўрсатиш д) «Профилактика мактаблари»- жорий этиш.
сифатини ҳамда ушбу йўналишдаги га тор соҳа мутахассисларини жалб 3. 2022-2024 йилларда республика
тиббиёт ходимларининг салоҳияти- этган ҳолда беморлар ва уларнинг аҳолисига эндокринология ёрдами
ни ошириш мақсадида: оила аъзоларига эндокрин касал- кўрсатишни ривожлантириш дас-
1. Қуйидагилар аҳолига кўрсати- ликни бошқариш усулларини ҳамда тури (кейинги ўринларда - Дастур)
лаётган эндокринология хизматини касаллик билан яшашни ўргатиш; иловага мувофиқ тасдиқлансин.
ташкил этишнинг энг муҳим йўна- е) ташхислаш ва даволашнинг 4. Белгилансинки:
лишлари этиб белгилансин: юқори технологияли ҳамда иннова- а) ҳар йили камида бир мар-
а) академик Ё. Тўрақулов номи- цион усулларини амалиётга жорий та 40 ёшдан ошган аҳоли қандли
даги Республика ихтисослаштирил- этиш орқали ҳудудларда ва Мар- диабет ва диабет олди ҳолатлари
ган эндокринология илмий-амалий казда юқори технологик жарроҳлик учун мақсадли скринингдан ўт-
тиббиёт маркази (кейинги ўринлар- амалиётлари улушини ошириш; казилади ҳамда эндокрин касал-
да - Марказ) - ҳудудий тиббиёт му- ж) эндокринология йўналишида ликлар аниқланган беморлар би-
ассасалари - туман (шаҳар) тиббиёт илмий-тадқиқот фаолиятини тако- лан мунтазам алоқа ўрнатилади.
муассасалари ўртасида тизимли уз- миллаштириш, соҳа ходимларининг (Давоми 4-бетда)
Tibbiyot 5
Tibbiyot
№ 1 (92) 2022-yil va zamon
va zamon

ЎЗБЕКИСТОН РЕСПУБЛИКАСИ

ПРЕЗИДЕНТИНИНГ ҚАРОРИ


ЭНДОКРИНОЛОГИЯ ХИЗМАТИНИ ТАКОМИЛЛАШТИРИШ ВА
КЎЛАМИНИ КЕНГАЙТИРИШ ЧОРА-ТАДБИРЛАРИ ТЎҒРИСИДА

(Давоми. Боши 3-бетда) тест япроқчалари) билан; Соғлиқни сақлаш вазирлиги
Бунда, сурункали эндокрин касал- қандсиз диабет билан касалланган (Б. Мусаев) 2023 йил 1 апрелга-
ликлар ривожланишининг олдини беморлар, соматотроп етишмовчилик ча тажриба натижаларига мувофиқ
олиш учун эндокрин касалликлар- билан касалланган болалар ҳаётий за- лаборатория хизматини яхшилаш
ни даволашнинг замонавий клиник рур махсус дори воситалари (десмо- юзасидан асосланган таклифларни
протоколлари ва алгоритмлари жо- прессин ва ўсиш гормони) билан; Вазирлар Маҳкамасига киритсин.
рий этилади; 25 ёшдан ошган қандли диабет- 7. Белгилаб қўйилсинки:
б) 2022 йил 1 февралдан бошлаб нинг биринчи тури билан касаллан- тиббиёт ходимларини қайта тай-
анъанавий ва масофавий (аралаш) ган инсулинга муҳтож, шунингдек, ёрлаш ва малакасини ошириш, шу-
усулда тиббиёт ходимларини қайта қандли диабетнинг иккинчи тури нингдек, глюкометр, махсус тест
тайёрлаш ва малакасини ошириш билан касалланган беморлар одам япроқчалари ва игналар, десмопрес-
тизими йўлга қўйилади. Бунда: инсулини билан; син, ўсиш гормони, аналогли ин-
патронаж ҳамширалари ҳамда оила- қандли диабетнинг иккинчи тури сулин, одам инсулини ҳамда мет-
вий шифокорлар учун эндокрин касал- билан касалланган ҳамда эҳтиёж- формин махсус дори воситаларини
ликларнинг олдини олиш, эрта ташхис- манд сифатида «Ижтимоий ҳимоя харид қилиш билан боғлиқ харажат-
лаш ва даволаш бўйича икки ҳафталик ягона реестри»да бўлган беморлар лар Ўзбекистон Республикаси рес-
ўқув курслари ташкил этилади; метформин дори воситаси билан бе- публика бюджетидан 2022 йилда
эндокринолог шифокорларни қай- пул таъминланади; соғлиқни сақлаш тизими учун ажра-
тиладиган маблағлар ҳисобидан;
та тайёрлаш учун уч ярим ойлик ўқув б) беморларга бепул бериладиган шифокор олди кўриги ва эндокри-
курслари йўлга қўйилади. Бунда, улар дори воситалари ва тиббий жиҳоз- нолог шифокор хоналарини ташкил
дастлабки икки ярим ой давомида Мар- лар марказлашган тартибда харид этиш ҳамда зарур тиббий ускуналар
казда ўқитилади ҳамда бир ой давомида қилинади ҳамда бирламчи тиб- билан жиҳозлаш, шунингдек марка-
туман (шаҳар) кўп тармоқли марказий бий-санитария ёрдами муассасала- зий лабораторияларни ташкил этиш
поликлиникаларида амалиёт ўтайди; ри орқали тақсимланади. билан боғлиқ харажатлар тегишли
ҳудудларда фаолият юритаётган 6. Соғлиқни сақлаш вазирлиги то- маҳаллий бюджетлар маблағлари
эндокринолог шифокорларнинг ма- монидан давлат-хусусий шериклик ҳисобидан амалга оширилади.
лакасини ошириш учун бир ойлик асосида 2020 йилнинг 10 февралида 8. Қорақалпоғистон Республика-
ўқув курслари ташкил этилади; «Тошкент шаҳрида намуна сифати- си Вазирлар Кенгаши, вилоятлар ва
в) 2022 йил 1 апрелга қадар: да марказлаштирилган клиник диаг- Тошкент шаҳар ҳокимликлари бир
зарур глюкометр, махсус тест ностика лабораториясини ташкил ҳафта муддатда мазкур қарор талабла-
япроқчалари ҳамда игналар марказ- этиш, жиҳозлаш ва эксплуатация рига мувофиқ тегишли ҳудудларда
лашган тартибда харид қилинади ва қилиш тўғрисида»ги 1-33К-сон кон- 2022-2024 йилларда эндокринология
тиббиёт бригадаларига етказилади; цессия шартномаси имзоланганлиги ёрдами кўрсатиш тизимини такомил-
бирламчи тиббий-санитария ёр- маълумот учун қабул қилинсин. лаштириш бўйича ҳудудий дастур-
дами муассасаларида белгиланган Соғлиқни сақлаш вазирлиги ларни ишлаб чиқсин ҳамда Қорақал-
стандартларга мувофиқ жиҳозлан- (Б. Мусаев): поғистон Республикаси Жўқорғи
ган шифокор олди кўриги хоналари Тошкент шаҳар ҳокимлиги билан Кенгеси ва халқ депутатлари маҳал-
ташкил этилади; биргаликда концессия шартномаси дои- лий Кенгашларида кўриб чиқилиши
туман (шаҳар) кўп тармоқли мар- расида 2022 йил 1 апрелдан бошлаб ва тасдиқланишини таъминласин.
казий поликлиникаларидаги эндокри- Тошкент шаҳридаги барча поликлиника 9. Соғлиқни сақлаш вазирлиги-
нолог шифокор хоналари зарур тиб- ва туман тиббиёт бирлашмалари лабора- нинг оилавий поликлиникалар ҳамда
бий ускуналар билан жиҳозланади. торияларини марказлаштириш; туман (шаҳар) кўп тармоқли марка-
5. Шундай тартиб ўрнатилсинки, 2022 йил якунига қадар тажриба зий поликлиникаларидаги катталар
унга мувофиқ: сифатида ҳар бир ҳудуддан биттадан ва болалар шифокор эндокринологи
а) 25 ёшгача бўлган қандли диа- туман (шаҳар) тиббиёт бирлашмаси лавозимларининг штат меъёрлари-
бетнинг биринчи тури билан касал- муассасаларининг лабораториялари- ни бир штат бирлигидан кам бўлма-
ланган беморлар аналогли инсулин ни марказлаштириш ва давлат-хусу- ган миқдорда белгилаш тўғрисидаги
ҳамда ўзини ўзи назорат қилиш сий шериклик асосида аутсорсингга таклифига розилик берилсин.
воситалари (глюкометр ва махсус бериш чораларини кўрсин.
Tibbiyot
6 Tibbiyot № 1 (92) 2022-yil
va zamon
va zamon

ЎЗБЕКИСТОН РЕСПУБЛИКАСИ

ПРЕЗИДЕНТИНИНГ ҚАРОРИ


ЭНДОКРИНОЛОГИЯ ХИЗМАТИНИ ТАКОМИЛЛАШТИРИШ ВА
КЎЛАМИНИ КЕНГАЙТИРИШ ЧОРА-ТАДБИРЛАРИ ТЎҒРИСИДА

марказлари билан ҳамкорлик алоқа- 15. Соғлиқни сақлаш вазирлиги (Б.
Соғлиқни сақлаш вазирлиги (А. ларини ўрнатиш ҳамда биргаликда Мусаев) соғлом турмуш тарзини ша-
Иноятов) Молия вазирлиги (Ж. тадқиқотларни олиб бориш; кллантириш, юқумли бўлмаган касал-
Абруев), Бандлик ва меҳнат муно- коронавирусда қандли диабетнинг ликлар ва уларнинг хавф омилларига
сабатлари вазирлиги (Б. Умурзаков) кечишини илмий-амалий жиҳатдан қарши курашиш ҳамда олдини олиш,
билан биргаликда бир ой муддатда ўрганиб, унинг олдини олиш бўйича шунингдек, соғлиқни сақлаш тизими-
оилавий поликлиникалар ҳамда ту- стандартларни ишлаб чиқиш; да амалга оширилаётган ислоҳотлар
ман (шаҳар) кўп тармоқли марказий соҳа мутахассисларини ўқитиш, қай- бўйича махсус туркум дастурларни
поликлиникалари штат меъёрларини та тайёрлаш ва малакасини ошириш вазирликнинг бюджетдан ташқари
қайта кўриб чиқсин ва тасдиқласин. учун ўқув дастурларини ишлаб чиқиш. маблағлари ҳисобидан ишлаб чиқсин
10. Соғлиқни сақлаш вазирлиги 12. Соғлиқни сақлаш вазирлиги (Б. ҳамда оммавий ахборот воситаларида
(Б. Мусаев) Қурилиш вазирлиги (Б. Мусаев) Иқтидорли ва малакали тиб- тарғиб қилиб борсин.
Зокиров), Молия вазирлиги (Т. Иш- биёт мутахассисларини қўллаб-қув- 16. Ахборот ва оммавий коммуни-
метов), Тошкент шаҳар ҳокимлиги ватлаш ҳамда тиббиёт муассасаларига кациялар агентлиги, Ўзбекистон Мил-
(Ж. Артикходжаев) билан биргалик- жалб қилиш жамғармаси маблағлари лий ахборот агентлиги, Ўзбекистон
да Марказ ҳамда унинг кўп тармоқли ҳисобидан Марказ ҳамда ҳудудий тиб- Миллий телерадиокомпанияси, Қо-
клиникаси янги бино ва иншоотлари- биёт муассасаларидан шаффоф танлов рақалпоғистон Республикаси Вазирлар
ни қуриш, таъмирлаш ҳамда жиҳоз- асосида танлаб олинган 50 нафаргача Кенгаши, вилоятлар ва Тошкент шаҳар
лаш ишларини 2022 йил 1 майга қа- эндокринолог мутахассисларни ҳар ҳокимликлари мазкур қарорнинг маз-
дар якунлаш чораларини кўрсин. йили нуфузли хорижий эндокриноло- мун-моҳияти оммавий ахборот воси-
Бунда, замонавий талаблар асоси- гия марказларида малака оширишга таларида, шунингдек, аҳоли ўртасида
да зарур йўналишдаги бўлимларни, юбориш, шунингдек, Марказнинг ил- кенг ёритилишини таъминласин.
шунингдек, махсус лабораториялар- мий малака кенгаши фаолиятига етак- Бунда, эндокрин касалликларда
ни яратишни назарда тутган ҳолда чи хорижий мутахассисларни жалб соғлом турмуш тарзининг аҳамияти,
қурилиш ишлари олиб борилиши ва этиш чораларини кўрсин. дори воситаларини ҳамда ўзини ўзи
тиббий техникалар билан жиҳозла- 13. Соғлиқни сақлаш вазирлиги назорат қилиш воситаларини қўллаш-
ниши таъминлансин. (Б. Мусаев) Молия вазирлиги (Т. га оид махсус кўрсатувлар, ижтимоий
11. Қуйидагилар Марказнинг эн- Ишметов) билан биргаликда икки рекламалар ва роликларнинг мунта-
докрин касалликларнинг олдини ой муддатда: зам намойиши йўлга қўйилсин.
олиш ва даволаш соҳасидаги қў- соғлиқни сақлаш муассасалари- 17. Ушбу қарорнинг ижросини
шимча вазифалари ва фаолият йўна- да пуллик хизматларни ривожлан- самарали ташкил қилишга масъул
лишлари этиб белгилансин: тириш ҳамда тиббий хизматлар ва шахсий жавобгар этиб соғлиқни
метаболик синдром йўналишида нархларини бозор механизмлари сақлаш вазири Б. Мусаев, Марказ ди-
фундаментал ва амалий тадқиқот- асосида шакллантириш; ректори Ф. Тураев, Қорақалпоғистон
ларни амалга ошириш ҳамда инно- ҳудудий эндокринология диспан- Республикаси Вазирлар Кенгаши Раи-
вацион лойиҳаларни ишлаб чиқиш; серлари фаолиятида ҳар бир даволан- си, вилоятлар ҳамда Тошкент шаҳар
метаболик жарроҳлик амалиётла- ган ҳолат асосида молиялаштириш ме- ҳокимлари белгилансин.
рини амалга ошириш, эндокрин ка- ханизмини, беморларни ҳисобга олиш Қарорнинг ўз вақтида ва натижа-
салликларни рентгенэндоваскуляр ва навбат асосида даволанишга йўл- ли ижро этилишини назорат қилиш
ташхислаш ва даволаш ҳамда буй- лаш тизимини жорий этиш бўйича Ва- Ўзбекистон Республикаси Бош вази-
рак усти безларига жарроҳлик ара- зирлар Маҳкамасига таклиф киритсин. ри А.Н. Арипов ва Ўзбекистон Рес-
лашувининг каминвазив эндовизуал 14. Фармацевтика тармоғини ривож- публикаси Президенти маслаҳатчи-
усулларини жорий этиш; лантириш агентлиги (С. Кариев), икки сининг биринчи ўринбосари Л.Н.
дори воситаларининг ножўя таъ- ой муддатда эндокринология соҳасида Тўйчиев зиммасига юклансин.
сирини ўрганиш ва минималлашти- махсус дори воситалари ишлаб чиқа- Ўзбекистон Республикаси
риш доирасида марказлашган кли- рувчи маҳаллий корхоналар фаолия- Президенти Ш. МИРЗИЁЕВ
ник синовлар менежменти ва сифат тини кенгайтириш, шунингдек, глю- Тошкент ш.,
назорати тизимини яратиш; кометр ва махсус тест япроқчаларини 2022 йил 26 январь,
хорижий давлатларнинг мазкур республикада ишлаб чиқаришни йўлга ПҚ-102-сон
соҳадаги илмий ташкилотлари ва қўйиш чораларини кўрсин. (www.lex.uz)
Tibbiyot 7
Tibbiyot
№ 1 (92) 2022-yil va zamon
va zamon

ЎЗБЕКИСТОН РЕСПУБЛИКАСИ

ПРЕЗИДЕНТИНИНГ ҚАРОРИ


ЮРАК-ҚОН ТОМИР КАСАЛЛИКЛАРИНИНГ ОЛДИНИ ОЛИШ ВА
ДАВОЛАШ СИФАТИНИ ОШИРИШ ЧОРА-ТАДБИРЛАРИ ТЎҒРИСИДА

Аҳолига кўрсатилаётган кар- ёшгача бўлган аҳолининг саломат- Маматов) билан биргаликда:
диологик ва кардиожарроҳлик лик профилини (овқатланиш ха- ҳар йил якунида замонавий фит-
хизматлари сифатини яхшилаш, рактери, тамакига қарамлик, тана нес учун шароитга эга кўчаларни
ҳудудларда юрак-қон томир касал- вазни индекси, артериал босим, барпо этиш мақсадида намунали
ликларининг олдини олиш, бар- қондаги қанд ва холестерин дара- маҳаллалар рўйхатини шакллан-
вақт аниқлаш ва самарали даволаш жаси ва бошқалар) баҳолаш; тириб борсин;
ишларини кенгайтириш, беморлар 40 ёшдан ошган аҳолини оила- ҳар йили туман ва шаҳарлар-
учун қулай шарт-шароитлар яра- вий поликлиника ва тиббиёт бри- да замонавий фитнес учун шаро-
тиш, уларни зарур дори восита- гадалари орқали йилига камида итга эга кўчалари мавжуд бўлган
лари билан узлуксиз таъминлаш бир марта манзилли скрининг тек- биттадан намунали маҳаллаларни
ҳамда Республика ихтисослашти- ширувларидан ўтказиш; ташкил қилсин;
рилган кардиология илмий-ама- юрак-қон томир касалликла- б) Соғлиқни сақлаш вазирли-
лий тиббиёт маркази фаолиятини ри аниқланган беморларнинг яго- ги (А. Иноятов) билан биргалик-
трансформация қилиш мақсадида: на электрон реестрини юритиш да 2022 йил якунига қадар туман
1. Қуйидагилар юрак-қон томир ҳамда ушбу турдаги касалликлари (шаҳар) кўп тармоқли марказий по-
касалликларининг олдини олишда мавжуд «Ижтимоий ҳимоя ягона ликлиникаларида юқумли бўлмаган
асосий йўналишлар этиб белги- реестри»да бўлган 200 мингдан касалликлар, шу жумладан юрак-
лансин: зиёд аҳолига эналаприл (Enalapril) қон томир касалликлари ва улар-
бирламчи тиббиёт муассасалари дори воситасини бепул тарқатиш; нинг асоратлари профилактикаси,
томонидан даврий тиббий кўрик- эҳтиёжга кўра туман (шаҳар) ўз касаллигини доимий назорат қи-
ларни йўлга қўйиш ҳамда соғлом шифохоналари лабораториялари- либ бориш кўникмасини шакллан-
турмуш тарзини кенг тарғиб қилиш; ни коагулометр ускунаси ҳамда тиришга қаратилган «Профилакти-
эҳтиёжманд аҳоли қатламлари- зарур реактивлар билан тўлиқ таъ- ка мактаблари»ни ташкил этсин.
ни зарур дори воситалари билан минлаш йўлга қўйилсин. Бунда, «Тўғри овқатланиш ва
бепул таъминлаш; 3. Ўзбекистон Республикаси Пре- соғлом турмуш тарзи» хоналарини
ҳудудларда кўрсатилаётган юқо- зидентининг 2020 йил 30 октябрдаги ташкил этиб, беморларни 35 тур-
ри технологик, каминвазив кардио- «Соғлом турмуш тарзини кенг татбиқ даги тарқатма материаллар билан
логик ҳамда кардиожарроҳлик тиб- этиш ва оммавий спортни янада риво- таъминласин.
бий хизматлар кўламини ошириш; жлантириш чора-тадбирлари тўғри- 4. Соғлиқни сақлаш вазирлиги (Б.
бирламчи бўғиндаги мутахас- сида»ги ПФ-6099-сон Фармонига Мусаев), Республика ихтисослашти-
сисларнинг касбий кўникмалари- мувофиқ, юриш, югуриш, мини-фут- рилган кардиология илмий-амалий
ни ривожлантириш ва салоҳия- бол, велоспорт, бадминтон, стритбол, тиббиёт маркази (Х. Фозилов):
тини ошириш, соҳада илм-фанни «Workоut» (маҳалла ва кўча фитнеси) а) 2023 йил 1 январга қадар:
ривожлантириш; спорт турларини оммавийлаштириш Ахборот технологиялари ва ком-
юрак-қон томир касалликлари бўл- ва ривожлантириш дастурларини муникацияларини ривожлантириш
ган беморларга тиббий хизмат кўрса- амалга ошириш учун Давлат бюдже- вазирлиги (Ш. Шерматов) билан
тиш тизимини рақамлаштириш. тидан 2021 йилдан бошлаб ҳар йили биргаликда тиббиётнинг бирлам-
2. Соғлиқни сақлаш тизимининг 104 миллиард сўмдан маблағлар чи бўғинида фаолият юритувчи
бирламчи бўғинида аҳоли билан ажратилиши белгиланганлиги маълу- оилавий шифокорлар ишини сод-
бевосита маҳаллада ишлайдиган мот учун қабул қилинсин. далаштириш ва самарадорлигини
«тиббиёт бригадалари» ва оилавий Қорақалпоғистон Республикаси ошириш мақсадида Жаҳон соғлиқ-
поликлиникалар ролини тубдан Вазирлар Кенгаши Раиси, вилоят- ни сақлаш ташкилотининг прото-
ошириш ҳамда юрак-қон томир лар ва Тошкент шаҳар ҳамда ту- колига асосланган юрак-қон томир
касалликларини эрта аниқлаш ва ман (шаҳар) ҳокимлари: касалликлари хавф-стратифика-
уларнинг олдини олиш мақсадида а) Туризм ва спорт вазирлиги циясини баҳолаш учун мобил ило-
2022 йилдан бошлаб: (А. Каримов), Маҳалла ва оилани ва яратиб, амалиётга татбиқ этсин;
йилига бир марта 18 ёшдан 40 қўллаб-қувватлаш вазирлиги (Р.
Tibbiyot
8 Tibbiyot № 1 (92) 2022-yil
va zamon
va zamon

ЎЗБЕКИСТОН РЕСПУБЛИКАСИ

ПРЕЗИДЕНТИНИНГ ҚАРОРИ


ЮРАК-ҚОН ТОМИР КАСАЛЛИКЛАРИНИНГ ОЛДИНИ ОЛИШ ВА
ДАВОЛАШ СИФАТИНИ ОШИРИШ ЧОРА-ТАДБИРЛАРИ ТЎҒРИСИДА

агулометр ускунаси ва зарур ре- қа йўналишларда янги илмий
асосланган ҳисоб-китоблар активлар билан таъминлаш ҳамда тадқиқотлар учун замонавий лабо-
ҳамда эҳтиёжга кўра, туман «Тўғри овқатланиш ва соғлом тур- раториялар ташкил этилсин ҳамда
(шаҳар) шифохоналарини 4 турда- муш тарзи» хоналарини ташкил Марказда 15 дан зиёд юқори тех-
ги кардиология ускуналари билан этиш учун ҳар бир туман (шаҳар) нологик амалиётларнинг йўлга
жиҳозлаш ҳисобига кўрсатилади- бюджетларида 350 миллион сўмга- қўйилиши таъминлансин;
ган хизмат турлари 15 тага еткази- ча маблағ кўзда тутилишини; б) икки ой муддатда юрак-қон
лишини таъминласин; Соғлиқни сақлаш вазирлиги билан томир касалликларини даволашда
б) Республика ихтисослаштирил- биргаликда туман (шаҳар) тиббиёт қўлланиладиган дори воситалари
ган кардиология илмий-амалий тиб- бирлашмаларида 4 турдаги кардио- рўйхатини уларнинг самарадорлиги-
биёт марказининг (кейинги ўринлар- логия ускуналари мавжудлиги юза- ни ҳисобга олган ҳолда қайта кўриб
да - Марказ) ҳудудий филиалларида сидан хатлов ўтказишни ҳамда зарур чиқсин ва ҳар йили янгилаб борсин;
кардиология йўналишида юқори бўлган жиҳозларнинг хариди учун в) 2022 йил 1 февралга қадар Мар-
технологик жарроҳлик амалиётлари Ўзбекистон Республикаси республика казнинг ички имкониятларидан ке-
турини босқичма-босқич 15 турдан бюджетидан Соғлиқни сақлаш вазир- либ чиққан ҳолда мавжуд штатлар
35 тургача оширсин. лигига марказлашган тартибда ажра- доирасида ҳудудий филиаллар би-
5. Қорақалпоғистон Республика- тиладиган маблағлар ҳисобидан 60 лан ишлаш бўйича директор ўрин-
си Вазирлар Кенгаши, вилоятлар ва миллиард сўмгача бўлган миқдорда босари лавозимини жорий этсин;
Тошкент шаҳри ҳокимликлари бир маблағ ажратилишини таъминласин. г) 2022 йил якунига қадар, кей-
ҳафта муддатда мазкур қарор тала- 7. Соғлиқни сақлаш вазирлиги инчалик эса ҳар йили Германия,
бларига мувофиқ тегишли ҳудуд- (У. Собиров), Марказ (Х. Фозилов): Россия ва бошқа давлатларнинг
ларда 2022-2024 йилларда кардио- а) 2023 йил 1 январга қадар нуфузли тиббиёт муассасаларида

логия ёрдами кўрсатиш тизимини Марказ клиникасини кўп тармоқ- 30 нафардан кардиолог мутахас-
такомиллаштириш бўйича ҳудудий ли клиника сифатида трансфор- сисларнинг Соғлиқни сақлаш ва-
дастурларни ишлаб чиқсин ҳамда мация қилиш ва зарур бўлган за- зирлиги ҳузуридаги Иқтидорли ва
Қорақалпоғистон Республикаси монавий тиббий ускуналар билан малакали тиббиёт мутахассисла-
Жўқорғи Кенгеси ва халқ депу- жиҳозлаш чораларини кўрсин. рини қўллаб-қувватлаш ҳамда тиб-
татлари маҳаллий Кенгашларида Бунда: биёт муассасаларига жалб қилиш
кўриб чиқилиши ва тасдиқланиши- 2023 йил 1 январга қадар Мар- жамғармаси ҳисобидан малакаси-
ни таъминласин. казда юрак-қон томир касалликла- ни ошириш чораларини кўрсин;
6. Молия вазирлиги (Т. Ишме- ри илмий тадқиқотлар лаборато- д) 2023 йил якунига қадар Мар-
тов) 2022 йилда: риялари ташкил қилинсин; казнинг барча ҳудудий филиалла-
«Соғлом турмуш тарзи» плат- 2022 йил 1 февралга қадар Молия рида телемедицина ва телеметрия
формасидан фойдаланувчиларни вазирлиги (Ж. Абруев), Инвестиция- марказларини ташкил қилсин.
рағбатлантириш, уларнинг сони- лар ва ташқи савдо вазирлиги (Ш. Ва- 8. Қуйидагилар:
ни янада ошириш ҳамда бу борада фаев) билан биргаликда Марказнинг Кардиология хизматини 2022-
олиб борилаётган ишлар кўлами- юрак қон-томир касалликлари ил- 2024 йилларда янада ривожланти-
ни янада кенгайтириш мақсадида мий тадқиқотлар лабораториялари- ришга йўналтирилган чора-тадбир-
Давлат бюджетидан 100 миллиард ни замонавий тиббий ускуналар би- лар дастури (кейинги ўринларда
сўм ажратилишини; лан 1-иловага мувофиқ таъминлаш - Дастур) 2-иловага мувофиқ;
Қорақалпоғистон Республика- учун халқаро молия ташкилотлари Кардиология хизматини 2022-
си Вазирлар Кенгаши, вилоятлар ҳамда Давлат бюджети маблағлари 2024 йилларда янада ривожлан-
ва Тошкент шаҳри ҳокимликлари ҳисобидан 5 миллион АҚШ долла- тиришга йўналтирилган чора-тад-
ҳамда Соғлиқни сақлаш вазирлиги ри эквивалентидаги маблағларни бирлар дастурини амалга ошириш
билан биргаликда туман (шаҳар) йўналтириш чоралари кўрилсин; самарадорлигини аниқлаш кўрсат-
тиббиёт бирлашмалари лабора- превентив кардиология, нур кичлари 3-иловага мувофиқ;
торияларини эҳтиёжга қараб ко- ёрдамида диагностика ва бош- (Давоми 8-бетда)
Tibbiyot 9
Tibbiyot
№ 1 (92) 2022-yil va zamon
va zamon

ЎЗБЕКИСТОН РЕСПУБЛИКАСИ

ПРЕЗИДЕНТИНИНГ ҚАРОРИ


ЮРАК-ҚОН ТОМИР КАСАЛЛИКЛАРИНИНГ ОЛДИНИ ОЛИШ ВА
ДАВОЛАШ СИФАТИНИ ОШИРИШ ЧОРА-ТАДБИРЛАРИ ТЎҒРИСИДА

(Охири. Боши 7-бетда) (А. Иноятов): лаш ҳамда тиббиёт муассасаларига
Республика ихтисослашти- а) икки ой муддатда оилавий жалб қилиш жамғармасидан, қол-
рилган кардиология илмий-ама- шифокор пунктлари ва поликли- ган 50 фоизи маҳаллий бюджетдан
лий тиббиёт маркази филиаллари никаларда фаолият юритувчи ҳам- қоплаб берилишини таъминласин.
ҳамда туман (шаҳар) тиббиёт бир- шираларнинг вазифаларини қайта 11. Ахборот ва оммавий комму-
лашмаларининг кардиология бў- кўриб чиқиб, шифокоргача ўтка- никациялар агентлиги (А. Ходжа-
линмаларини 2022 йилда тиббий зиладиган тиббий кўрик турлари- ев), Ўзбекистон миллий телерадио-
ускуналар билан жиҳозлашга доир ни кўпайтириш орқали уларнинг компанияси (А. Хаджаев), Соғлиқни
чора-тадбирлар 4-иловага муво- функцияларини кенгайтириш; сақлаш вазирлиги (Б. Мусаев) юрак-
фиқ тасдиқлансин. б) 2022 йил якунига қадар Тиб- қон томир касалликларининг олдини
9. Соғлиқни сақлаш вазирлиги биёт ходимларининг касбий мала- олиш бўйича соғлом турмуш тарзи-
(Б. Мусаев): касини ривожлантириш маркази ни кенг тарғиб қилиш ва жамоатчи-
шошилинч ва кечиктириб бўл- (Х. Акилов), Марказ (Х. Фозилов) ликка етказиш чораларини кўрсин.
майдиган тиббий ёрдам кўрсатиш билан биргаликда: 12. Ўзбекистон Республикаси
зарур бўлган ҳолатларда ўткир ко- тиббиёт бригадаларининг 14 Президентининг ва Ўзбекистон
ронар синдроми билан оғриган бе- минг нафар оилавий шифокор- Республикаси Ҳукуматининг ай-
морлар учун коронарография ва ларини касалликлар профилак- рим ҳужжатларига 5-иловага му-
бирламчи стентлаш амалиётларини тикаси, уларни барвақт аниқлаш, вофиқ ўзгартириш ва қўшимчалар
Марказнинг ҳудудий филиаллари, даволаш ва бирламчи ёрдам кўр- киритилсин.
Республика шошилинч тиббий ёр- сатишга ўқитиш; 13. Мазкур қарорнинг ижросини
дам илмий марказининг ҳудудий хорижда тажриба орттирган самарали ташкил қилишга масъул
филиаллари, Туманлараро қўшма хусусий сектор вакиллари билан ва шахсий жавобгар этиб соғлиқ-
шикастланишлар ва ўткир қон-то- ҳамкорликда бирламчи бўғиндаги ни сақлаш вазири Б. Мусаев, Қо-
мир касалликлари марказлари 500 нафар мутахассисларни кар- рақалпоғистон Республикаси Ва-
ҳамда бошқа ангиограф ускунаси диология ва лаборатория йўна- зирлар Кенгаши Раиси, вилоятлар
мавжуд даволаш-профилактика лишлари бўйича қайта тайёрлаш; ва Тошкент шаҳри ҳокимлари бел-
муассасаларида Давлат бюджети Қорақалпоғистон Республика- гилансин.
ҳисобидан амалга ошириш; си Вазирлар Кенгаши, вилоятлар Қарор ижросини муҳокама қи-
бир миллион ва ундан ортиқ ва Тошкент шаҳри ҳокимликлари либ бориш, масъул ташкилотлар
аҳолига хизмат кўрсатувчи Туман- билан биргаликда барча оилавий фаолиятини мувофиқлаштириш
лараро қўшма шикастланишлар ва шифокор пунктлари ва поликлини- ва назорат қилиш Ўзбекистон Рес-
ўткир қон-томир касалликлари каларда шифокор олди кўрик хона- публикаси Бош вазири А.Н. Ари-
марказларини ангиограф ускунаси ларини ташкил қилиш ҳамда 15 минг пов ва Ўзбекистон Республикаси
билан таъминлаш; нафар ҳамширани махсус курсларда Президенти маслаҳатчисининг би-
Фармацевтика тармоғини ривож- ўқитиш чораларини кўрсин. ринчи ўринбосари Л.Н. Тўйчиев
лантириш агентлиги (С. Кариев) Соғлиқни сақлаш вазирлиги (Б. зиммасига юклансин.
билан биргаликда икки ой муддат- Мусаев) Қорақалпоғистон Респуб- Амалга оширилаётган чора-тад-
да юқори технологик кардиожар- ликаси Вазирлар Кенгаши, вилоят- бирлар натижадорлиги юзасидан
роҳлик амалиётлари учун ишла- лар ва Тошкент шаҳри ҳокимлик- 2022 йил якунига қадар Ўзбекис-
тиладиган бир марталик сарфлов лари билан биргаликда бирламчи тон Республикаси Президентига
воситалари ҳамда тромб эритув- бўғиндаги мутахассисларни кар- ахборот берилсин.
чи дори воситаларини республи- диология ва лаборатория йўналиш- Ўзбекистон Республикаси
камизда ишлаб чиқаришни йўлга лари бўйича қайта тайёрлаш учун Президенти Ш. МИРЗИЁЕВ
қўйиш ва уларни узлуксиз таъмин- харажатларнинг 50 фоизи Соғлиқ- Тошкент ш.,
лаш бўйича Вазирлар Маҳкамасига ни сақлаш вазирлиги ҳузуридаги 2022 йил 26 январь,
таклиф киритсин. Иқтидорли ва малакали тиббиёт ПҚ-103-сон
10. Соғлиқни сақлаш вазирлиги мутахассисларини қўллаб-қувват- (www.lex.uz)
10 Tibbiyot
Tibbiyot
va zamon № 1 (92) 2022-yil
va zamon

КОРРУПЦИЯ -








ТАРАҚҚИЁТГА ТЎСИҚ







Шу боис ҳам кейинги йилларда республикамизда коррупцияга қарши ку-
рашиш борасида муҳим қадамлар қўйилмоқда. Аввало, жиноятчиликнинг бу Абдулҳоди
турининг олдини олишга қаратилган ҳуқуқий асослар яратилди. Бинобарин, ИМИНОВ,
давлатимиз раҳбарининг ташаббуси билан ишлаб чиқилган ва 2017 йил 3 январ-
да қабул қилинган «Коррупцияга қарши курашиш тўғрисида»ги Қонун муҳим вилоят соғлиқни
аҳамиятга эгадир. Мазкур ҳужжат асосида имзоланган қатор Президент Фар- сақлаш бошқармаси
мон ва Қарорларида жамият келажагига раҳна солувчи коррупцион ҳолатлар- бошлиғи.
ни тугатиш, қонун устуворлигини таъминлаш билан боғлиқ долзарб вазифалар
белгилаб берилган.


2021 йил 6 июлдаги “Корруп- нашрлар – “Шифокор ва ҳаёт” ган. Унга кўра, ташвиқот-тарғи-
цияга қарши муросасиз муноса- газетаси ҳамда “Тиббиёт ва за- бот тадбирлари кучайтирилади.
батда бўлиш муҳитини яратиш, мон” журналида мунтазам ра- Коррупциявий омиллар мавжуд
давлат ва жамият бошқарувида вишда мақолалар чоп этиляпти. бўлган фаолият йўналишларида
коррупциявий омилларни кескин Аниқланган қонунбузилиш ҳо- талабчанлик ва қонунийликни,
камайтириш ва бунда жамоатчи- латлари бошқарманинг кенгай- жамоатчилик назоратини таъ-
лик иштирокини кенгайтириш тирилган йиғилишларида муҳо- минлашга устувор аҳамият қа-
чора-тадбирлари тўғрисида”ги кама этилиб бориляпти. ратилади. Ходимларни ишга қа-
Фармон ҳамда “Коррупцияга қар- Лекин ҳали амалга ошираётган бул қилиш, уларнинг малакасини
ши курашиш фаолиятини самара- ишларимиздан қониқиш ҳосил ошириш, қурилиш-таъмирлаш
ли ташкил этишга доир қўшимча қилишга эрта. Чунки, таҳлиллар- ишларини йўлга қўйиш, бюджет
чора-тадбирлар тўғрисида”ги Қа- дан кўриниб турибдики, бу бо- маблағларидан оқилона фойда-
рорнинг қабул қилиниши эса бу радаги ҳуқуқбузарликларни эрта ланиш, тиббий хизмат кўрсатиш
борадаги ишларни янги босқичга аниқлаш ва унга чек қўйишда ҳали ва бошқа йўналишлар доимий
олиб чиқиш вазифасини юклади. сезиларли натижага эришганимиз диққат марказида бўлади.
Бошқарма тизимидаги тиббиёт йўқ. Гап шундаки, соҳа ходимла- Бир сўз билан айтганда, кор-
муассасаларида ҳам коррупцияга ри томонидан содир этилган жи- рупцияга қарши кураш самара-
қарши кураш изчил олиб борил- ноий хатти-ҳаракатлар аввалги дорлигига эришиш энг муҳим
моқда. Аввало, тиббиёт ходим- йилдаги 20 тадан ўтган йили сал- вазифаларимиз қаторидан ўрин
лари ҳуқуқий онги ва ҳуқуқий кам 40 тага етганлиги ғоят таш- олган. Жиноятчиликнинг бу тури
маданиятини юксалтириш, ти- вишлидир. Демак, олиб борилаёт- камайтирилмас ва тугатилмас
зимда коррупцияга нисбатан му- ган ҳуқуқий тарғибот ишларимиз экан, тизимда амалга оширила-
росасиз муносабатни шаклланти- етарли эмасга ўхшайди. Фаолиятга ётган хайрли ишлардан халқимиз
риш мақсадида чора-тадбирлар танқидий баҳо бериб, тизимда тар- розилигини олиш жуда қийин ке-
белгиланган ва уларнинг ижроси тиб-интизомни тобора мустаҳкам- чади. Мансабдор шахсларнинг
таъминланмоқда. Ҳуқуқни муҳо- лаш лозим. манфаатлар тўқнашуви ҳолат-
фаза қилиш идоралари, хусусан, Жорий йилдаги энг улуғ мақ- ларига йўл қўймаслик, ҳуқуқбу-
адлия ва прокуратура ходимла- садларимиздан бири тизимни зарликнинг ҳар қандай кўриниш-
ри иштирокида ҳуқуқий мавзуда коррупциядан ҳоли соҳага ай- ларига кескин ва аёвсиз зарба
мулоқотлар ўтказилмоқда. Кор- лантиришдан иборатдир. Бунинг бериш бош мезонга айланади.
рупцияга кескин зарба бериш- учун изчил ва бетўхтов иш таш- Зеро, “Инсон қадри учун!” ғояси
га чорловчи тасвирий тарғибот кил этиш ғоят муҳимлигини анг- мақсадларига етиш учун, аввало
воситаларидан кенг фойдала- лаган ҳолда аниқ ва таъсирчан ҳалоллик, адолат ва қонун усту-
нилмоқда. Муассислигимиздаги чора-тадбирлар ишлаб чиқил- ворлиги жуда муҳимдир.

Tibbiyot 11
Tibbiyot
№ 1 (92) 2022-yil va zamon
va zamon

«НАМАНГАН



ЎЗБЕКИСТОННИНГ

ЙИРИК КАРДИОМАРКАЗИГА

АЙЛАНАЁТГАНИГА

ГУВОҲ БЎЛДИМ»










Республика ихтисослаштирилган кар- даражада. Маҳаллий шифокорларнинг
диология илмий-амалий тиббиёт марка- малака-тажрибаси ҳам таҳсинга сазовор.
зи Наманган филиалига ташриф буюрган Тажрибали жарроҳ икки кунлик ташри-
Грузиянинг American hospital клиника- фи давомида юрак аритмиясини янги ин-
си юрак жарроҳлиги бўлими мудири, Ол- новацион усулда даволаш бўйича юрт-
ма-Ота Ички касалликлар илмий-ама- дошларимизга ёрдам кўрсатди. Унинг
лий тиббиёт клиникаси профессори, Буюк иштирокида юрак маромининг мураккаб
ипак йўли давлатлари аритмологлари ас- бузилишлари - экстрасистолик аритмия
социацияси раиси, тиббиёт фанлари док- ва пароксизмал тахикардияларда радио-
тори Роин Реквава шундай дейди: частотали абляция РЧА амалиётлари ва
- Наманган Ўзбекистоннинг йирик кар- маҳорат дарслари ўтказилди.
диомарказига айланаётганига гувоҳ бўл-
дим. Бу ердаги жиҳозлар, шароит юқори Ҳ. Мамадалиев олган суратлар.

12 Tibbiyot
Tibbiyot
va zamon
va zamon № 1 (92) 2022-yil

ШИФОКОРЛАР ИЧРА
Фидойилардан бири ЭНГ БОЙИ












ксарият ҳолларда биз “Бойлик - қўлнинг кири”, деб қарашга
Аодатланиб қолганмиз. Чунки бизга мактабдаёқ Солиҳбой ва
Мирзакаримбой сингари бойлар халқни эзувчи эксплуататор си-
фатида ўта хасис, маккор, алдамчи ва фирибгар қилиб кўрсатилар,
уларга ўхшамасликка, аксинча Ғофир ва Йўлчи сингари қарол ва
хизматкорларга меҳр-муҳаббат туйғуси шакллантирилар, уларга
эргашишга даъват қилинар эди. Биз ана шундай руҳда тарбия топиб,
анчайин машаққатларга рўпара яшаб келганмиз. Бироқ ҳалол ва
харом ўртасидаги фарқни илғаган ҳолда меҳнатсеварликка ружу
қўйганимиз боис ҳаётда ўрин, обрў топганимиз - энг катта ютуғимиз.


Абдуллажон ака Нурматов ўзи- ни тарк этмаган. Айниқса, вилоят Топади, изланади, ўрганади, қўл-
нинг ҳалол хизматлари билан эл асаб-руҳий касалликлар диспан- лайди. Мабодо, бошқа шифокорга
орасида катта обрў топган, алоҳи- серида суиистеъмолчилик эвазига зарурат туғилса ҳам ўзи машинаси-
да эътибор қозонган заҳматкаш бўшаган собиқ бош врач ўрнига да олиб борар, касаллик даф бўлма-
ва фидойи шифокорлардан. Энг борганида, у ерда тубдан бурилиш гунча у киши ҳам баб-баравар жон
аҳамиятли томони шундаки, бу ясагани, соғлом муҳит ўрнатгани койитар эди. Қарангки, ҳатто бизга
инсонга хос бўлган ўта хокисор- боис бир неча марта текширгани ёки у кишига мутлақо дахли бўл-
лик, ҳалоллик, камтаринлик ва келганлар айб тополмаган. Бу ҳа- маган бирон танишимиз ёки ҳам-
бамаънилик ҳар кимга ҳам на- ли-ҳануз меҳр билан эсланади. касбимиз бетоб бўлиб қолса борми,
сиб этаверадиган хислатлар эмас. Энг қизиғи шундаки, у ерга ка- “Абдуллажон ака қани, қаерга қа-
Қодир ва чевар Эгам ўзи суйган, саллардан кўра соғлар кўп келар, раяпти”, деб хархаша қилишимиз-
ўзи ярлақаган бандасигагина бун- уларнинг аксарияти Абдуллажон га ҳам айбдордай кулибгина ижо-
дай фазилатларни зуваласига қо- акани кўргани, зиёрат қилгани, бий ҳал қилишга ўзини чоғлаши
риштириб яратиб қўяди. суҳбатини ёки маслаҳатини ол- ҳақиқий жаннатиликнинг нишона-
Эсимизни танибмизки, гарчи гани келган қадрдонлар бўлиб си бўлиб туюларди. Шундан бўлса
ёшимизда анчагина фарқ бўлса-да, чиқар, ҳатто тамоман бошқа касб керакки, у киши орамизда бирин-
Абдуллажон ака билан ака-ука, соҳиби эсам-да, у кишини қўм- чилардан бўлиб Ҳаж зиёратига на-
дўст бўлиб, бирон марта кўнгил саб, кунда-шунда бўлганимдан сибадор бўлдилар.
қоладиган гап-сўзга, ҳолат ёки мен билан ҳам кўпчилик “дўх- Мен бир нарсани аниқ биламан,
одатга дуч келмаганмиз. Аксин- тир” деб сўрашар эди. у киши ҳеч қачон бойликка ружу
ча, фақат яхшилик қилиш, қўли- Яна битта эътиборли томони шу қўймади. Аммо айни пайтда ҳеч
дан келадиган ёрдамини аямаслик, эдики, жуда кўп кишилар бетоб бў- кимдан кам яшамайди. “Олтин
бировлар манфаати йўлида керак либ, қаери оғриса, ўша соҳа мута- олма, дуо ол”, деганларидек, у
бўлса ўз манфаатидан воз кеча би- хассиси бўлган шифокорни қиди- киши дуо олганидан турмуш ўр-
лиш, ўзгалар ороми, ҳузур-ҳало- ришади. Биз - қатори Абдуллажон тоғи Маҳмудахон ая, фарзандлар
вати учун жонини ҳам аямаслик аканинг хешлари фақат ўзлари би- невара-чеваралар, шогирдлар ар-
акамизнинг номаи аъмолида, қал- лан ҳар қандай касални даф қила- доғида тинч, хотиржам, соғлом,
бида, қонида, жонида бор. миз. Боиси у киши фақат ўз соҳаси- осойишта яшайди. “Ойдин ши-
Шаҳардаги 3-сон поликлиника- ни эмас, балки барча профессиядан фо”да ҳамон эл эъзозидаги шифо-
да, кейин эса узоқ йиллар вилоят истаганча сабоқ берадиган даража- кор. Шу маънода у кишини ши-
асаб-руҳий касалликлар шифохо- да билим, кўникма ва тасаввурга фокорлар ичра энг бойи дейиш
насида раҳбар – бош врач бўлган эга. Чунки наинки ўз соҳаси, балки ўринли эканига пок иймоним,
пайтларида ҳам ўша-ўша ҳамма- деярли ҳамма адабиётлар у киши- тоза виждоним кафил.
боплик бир лаҳза бўлсин у киши- дан қочиб, беркиниб яшолмайди. Зиёвиддин МАНСУР.
Tibbiyot 13
Tibbiyot
№ 1 (92) 2022-yil va zamon
va zamon

ЭЗГУ






ЖАРАЁННИНГ

ЖОНКУЯРЛАРИ


Саломатлик. Шу биргина сўз ўзида
инсонлар ва жамият, давлат тақди-
рига дахлдорликни намоён этади. Шу-
нинг учун ҳам ҳамма даврларда аҳоли
саломатлигини самарали муҳофаза
этиш ва тиббий хизматни таъмин-
лаш масаласи долзарб аҳамият касб
этиб келган.




Айниқса, мамлакатимиз тиббиёт тизими арвоқе, аҳоли сонидан маълумки, поликлиника
сўнгги вақт ичида мисли кўрилмаган ислоҳот- Дтасарруфидаги ҳудуд нисбатан кенг. Зарафшон,
лар майдонига айланди. Аҳолининг тиббий Наврўз, Гулистон, Сероб, Яккабулоқ, Меҳнатобод,
Поликлиникалар фаолиятига назар
хизматдан розилигига эришишдек мақсадга Бирлик, Камарсада, Дўстлик, Садача маҳалла фуқаро-
йўналтирилган бу саъй-ҳаракатларнинг жами- лар йиғинлари, 76-умумий ўрта таълим мактаби, икки-
ят ва давлат равнақи, ривожи ва мустаҳкамли- та профессионал таълим муассасаси ва НамДУ филиа-
гига хизмат қилиши, шубҳасиз. лининг мавжудлиги фаолият кўлами ва масъулиятини
Чуст тумани тиббиёт бирлашмасига қа- яққол ҳис этишимизга имкон беради. Мактабларда 69
рашли кўп тармоқли марказий поликлиника нафар тиббиёт ҳамшираси хизмат қилиб келмоқда.
жамоаси ҳам ана шу эзгу жараённинг жонкуяр- - Бугуннинг энг муҳим вазифаларидан бири бўлган
лари ҳисобланади. Поликлиника айни пайтда аҳолини коронавирусга қарши эмлаш тадбирларига
44 мингдан зиёд аҳолига хизмат кўрсатяпти. янада жиддийроқ ёндашяпмиз, - дейди поликлиника
- Жамоамиз 52 нафар врач, 67 нафар ўрта
тиббиёт ходимларидан иборат, - дейди полик- катта ҳамшираси Муҳаббат Қорабоева. - Аввало, тиб-
линика мудири Марҳабо Жўраева. – Врачлар- биёт ходимларининг барчаси касалликка қарши бустер
нинг 17 нафари оила шифокори, 35 нафари тор доза билан тўлиқ эмланди. Шу кунгача 26 минг нафар-
соҳа мутахассислари ҳисобланади. Ҳамшира- дан зиёд аҳолини тиббий хатловдан ўтказишга муваф-
ларнинг эса 57 нафари патронаж, 10 нафари фақ бўлдик. Уларнинг 14 минг нафари биринчи гуруҳга,
хона ҳамширалари. Мен жамоамизни кучли деб 4985 нафари иккинчи гуруҳга, 4102 нафари учинчи ва
биламан. Билимли ва тажрибали, ўз касбига 425 нафари тўртинчи гуруҳга мансуб экани аён бўлди.
садоқатли тиббиёт ходимлари туфайли муваф- Шунингдек, 40 ва ундан юқори ёшдаги фуқаролар
фақиятларга эришиб келяпмиз. скрининг текширувлари билан тўлиқ қамраб олиняпти.
Шу кунгача скрининг текширувлари натижасида 5 на-
фар аёлда кўкрак бези саратони аниқланган бўлса,
14 Tibbiyot
Tibbiyot
va zamon
va zamon № 1 (92) 2022-yil

эндокрин касалликлар аломатла- мизга олишимизга ишонамиз. ча 8 нафар кексаларда касалликлар
ри 24 нафар фуқарода мавжуд эка- Поликлиникада вакцинациялаш аниқланди. Уларга 74 турдаги до-
ни маълум бўлди. Бундан ташқари, жараёни қизғин давом этмоқда. Эм- ри-дармонлар бепул тақдим этиб
169 нафар фуқаро юқори қон боси- лаш ҳамширалари Матлуба Музаф- келиняпти. Бир нафар кекса бемор
ми, 98 нафар фуқаро гельминтоз ка- фарова ва Матлуба Исмоиловалар туман тиббиёт бирлашмаси марка-
саллигига гумон қилинган. Ҳозирги аҳолини коронавирус инфекция- зий касалхонасининг кардиология
кунда бу беморларни вилоятдаги сига қарши эмлаш ишларида фаол бўлимига ётқизилди.
ихтисослаштирилган марказларда бўлсалар, ахборот технологиялари - Мен “Зарафшон” маҳалласи-
аниқ ташхислаш ва даволаш учун бўйича масъул шахс Муслимахон да яшайман, - дейди 1931 йилда
диагностика ва бошқа текширувлар Маҳмудова ҳар бир эмланган фуқа- туғилган Ҳабибахон ая Эсонова. –
ўтказиляпти. ро ҳақидаги маълумотларни зудлик Врачлар уйимга бориб текширувдан
Дарҳақиқат, поликлиникада билан электрон дастурга киритиш ўтказишди. Уларни бир оғиз “Сало-
“Аёллар маслаҳатхонаси” ташкил билан банд. матлигингиз жойида” деган гапи биз
қилинган. Туманда 11523 нафар ре- Катта ҳамшира Муҳаббат Қора- қариялар учун катта далда бўляпти.
продуктив ёшдаги аёллар истиқомат боеванинг таъкидлашича, патронаж Бизни шундай қадрлаб, эъзозлаб,
қилади. Ҳомиладорлар ҳомиладор- ҳамширалар янги жорий қилинган соғлигимиз учун қайғураётган Пре-
ликнинг 12-ҳафтасигача назоратга патронажнинг универсал ва прогрес- зидентимиз, тиббиёт соҳасининг
олинади. То фарзанд дунёга келгу- сив методи асосида иш олиб бориш- раҳбарлари, катта-кичик тиббиёт
нича улар шифокорлар назоратида моқда. Авваллари еттита индикатор ходимлари – барчаларига минг раҳ-
бўлишади. асосида иш юритишган бўлса, энди- мат. Илоҳим, ҳалол меҳнатларининг
- Шифокор назоратида бўлсангиз, ликда улар сирасига яна учта инди- роҳатини кўришсин!
ўзингизни хотиржам ҳис қиласиз, катор қўшилди. Булар - ҳомиладор- Ҳа, бугун бу каби тиббий хизмат-
- дейди ҳомиладор аёллардан бири лар, туғруқдан кейинги ва 0-5 ёшгача дан рози инсонлар миннатдорлиги-
Садоқат Шоюнусова. – Тиббий на- бўлган болалар саломатлигига масъ- га кўп гувоҳ бўлмоқдамиз. Олди-
зорат ва кўриклар ўз вақтида амал- ул патронажлик хизматидир. мизга қўйган бош мақсадимиз ҳам
га оширилади. Акушер-гинеколог Ҳудудда 90 ёш ва ундан ёши айни шу эди. Бугун қизғин паллага
Маъмура опа Маҳмудова, доя Дил- улуғ кексалар кўпчиликни ташкил кирган ислоҳотлар эртага бундан-да
фуза опа Турсуновалардан жуда қилади. Шифокорлар ва тор соҳа яхшироқ самара бериши, шубҳа-
миннатдормиз. Улар бизга ўз қизи, мутахассислари нуронийларнинг сиз. Бунинг учун эзгу жараённинг
синглисидек хушмуомалада бўли- хонадонларига бориб, уларни тиб- жонкуярлари бўлмиш – тиббиёт ти-
шади. Биздаги ҳар бир ўзгаришдан бий кўрикдан ўтказишяпти. Хона- зими ходимларида билим, тажри-
хабардор бўлиб, ўз ўрнида керакли донларда ўтказилган ультратовуш ба, куч-қувват ва салоҳият етарли.
тавсияларни беришади. Улар борки, текшируви, ЭКГ ва лаборатория Шундай эмасми?!
фарзандларимизни соғ-омон қўли- таҳлиллари натижасида шу кунга- Лайло АБДУОЛИМОВА.
Tibbiyot 15
Tibbiyot
№ 1 (92) 2022-yil va zamon
va zamon

Шифокор ҳузурида















КОРОНАВИРУС
ҲОМИЛАДОРЛАР







УЧУН ҚАНЧАЛАР ХАВФЛИ?




Ҳомиладорликда организмда респи- Маълумки, респиратор ка- риш мумкинлигини тавсия
ратор инфекциялар ривожланиши учун салликлар ҳомиладор аёллар- этади. Вирус кўкрак сути
қулай шароит яратилади. Бу даврда ко- да оғирроқ кечади ва кўпроқ орқали ўтиши ҳақида ҳеч
асорат кузатилади. Тухум ҳу-
қандай далил йўқ. Вакцина
ронавирус билан зарарланиш хавфи ор- жайра уруғлангандан 24 со- олган аёлдан она сути орқа-
тади. Ҳомиладор аёлларда касалликнинг атдан сўнг она организмида ли чақалоққа тайёр антите-
кечиш оғирлиги бошқаларга нисбатан иммунтизим томонидан EPF лалар ўтиши тадқиқотларда
унчалик фарқ қилмайди. Касаллик ҳо- оқсили (эрта ҳомиладорлик аниқланди. Шунинг учун
она сути янги туғилган чақа-
фактори)ни ишлаб чиқара
миладорларда 86 фоиз ҳолатда енгил, 9,3 бошлайди. Уруғланган тухум лоқни “COVID-19”дан ҳи-
фоиз ҳолатда оғир, 4,7 фоиз ҳолатда кри- ҳужайранинг имплантация моя қилади.
тик тарзда кечиши кузатилган. бўлиши учун она иммуните- Касалликнинг асосий
ти бироз пасаяди. Шу давр- симптомлари
да организмни турли хил ин- “COVID-19” ҳомиладор-
фекциялар билан зарарланиш ларда кўпинча симптом-
хавфи ортади. Бу механизм- сиз кечиши мумкин. Сим-
нинг яхши томони организм птомли кечганда, енгил ёки
ўткир юқумли касалликлар- ўрта оғир кечиши кузатила-
га мослашувчан ва чидамли ди. Касалликнинг энг кўп
бўлади. тарқалган белгилари - юқо-
Гарвард институти экс- ри ҳарорат, йўтал ва миал-
пертлари хулосасига кўра, гия. Булардан ташқари, тез
“COVID-19” билан касалла- чарчаш, диарея, ҳансираш,
ниш натижасида муддатидан томоқ ва бош оғриши, кўн-
олдинги туғрук хавфи 2 баро- гил айниши, тананинг қи-
бар ва ўлик туғилиш ҳолати 7 зиши, таъм ва ҳид сезги-
фоизга ошди, айниқса, касал- сининг бузилиши, бурун
лик оғир кечганда. 600 нафар оқиши каби белгилар ҳам
“COVID-19” билан госпита- учраб туради.
лизация қилинган ҳомила- Калифорния универси-
дор аёлларнинг 12 фоизида тети олимлари хулосасига
муддатидан олдинги туғруқ, кўра, ҳомиладор аёлларда
2 фоизида ўз-ўзидан ҳомила “COVID-19” томоқда оғриқ,
тушиши кузатилган. умумий ҳолсизлик, иситма
Экспертлар “COVID-19”- билан кечади ва касаллик
га мусбат натижа аниқланган белгилари 2 ойдан ортиқ
тақдирда ҳам қўрқмасдан давргача сақланиб қолади.
она сути билан озиқланти-
16 Tibbiyot
Tibbiyot
va zamon
va zamon № 1 (92) 2022-yil

лар, когнитив бузилишлар, хотира ва Вирус билан зарарланган аёллардан
Лаборатория текширувлари диққатнинг пасайиши безовта қилади. туғилган чақалоқлар 3 баробар кўпроқ
нималардан иборат? Мушак-скелет тизимида эса мушак ва интенсив терапияга муҳтож бўлади, бу-
Иммунологик тадқиқотлар ва лабо- бўғимларда оғриқ бўлиши, бўғимларда лардан кўпчилигини муддатига етмай
туғилганлар ташкил этади.
яллиғланиш, эгилувчанлик, ҳаракатчан-
ратория мониторинги “SARS-CoV-2” ликнинг пасайиши каби бузилишлар 26–30 фоизлар ҳолатларда дис-
РНК борлигини ПЦР ёрдамида бу- кузатилади. Бундай белгилар сирасига тресс-синдром кузатилади. 25 фоиз ҳо-
рун-ҳалқум ва томоқ-ҳалқумдан сурт- метаболик бузилишларни ҳам киритиш латда кичик вазнли чақалоқ туғилади.
ма олиб аниқлаш, “SARS-CoV-2” ан- мумкин. Бунда беморда иштаҳанинг па- 1,4 фоиз ҳолларда - асфиксия кузати-
тигени мавжудлигини бурун ҳалқум ва сайиши, овқат ҳазм қилиш тизимидаги лади. 0,35–2,2 фоиз ҳолатларда туғруқ
томоқ ҳалқумдан суртма ёрдамида им- муаммо, кўнгил айниши, диарея, қонда вақтида ёки туғруқдан сўнг чақалоқ
мунохроматографик (ИХЛА) усулида қанд миқдорининг ортиши каби белги- ўлими кузатилади.
аниқлаш ва беморларнинг қон зардоби- лар намоён бўлади. Қандай ҳолатларда аборт
да А, М, G синфларидаги иммуноглобу- Коронавирус ҳомилага қилиш тавсия этилади?
линларни аниқлашни ўз ичига олади. қанчалик таъсир кўрсатади? Коронавирус - ҳомиладорликни тўх-
Ҳомиладор аёлларда радиосезгир Ҳомила она қорнида коронавирусдан татиш учун кўрсатма эмас. Агар аёл
аъзолар ва ҳомилани ҳимоя қилиш мақ- зарарланиши мумкин. Бу фетоплацентар ҳомиладорликнинг 12-ҳафтасигача ка-
садида нурланиш дозасини камайтириш барьердан ўтиш-ўтмаслигига боғлиқ. салланса, буни ҳомилага ножўя таъси-
учун ишлатиладиган стандарт ҳимоя 2021 йил март ойида Швецияда шун- ри борлиги ҳали исботланмаган. Ка-
воситаларидан ва махсус услублардан дай ҳолат рўй берган. “COVID-19”га салликнинг оғир ва ўта оғир кечишида
фойдаланилади. гумон қилинган ҳомиладор тез тиб- врачлар консилиуми хулосасига кўра,
Aгар ЎРВИнинг клиник белгилари бий ёрдам машинасида туғруқхонага ҳомиладорлик тўхтатилади.
бўлмаса (эпидемиологик маълумот- олиб борилган. Аёл қориндаги кучли Кузатилиши мумкин бўлган
ларидан қатъий назар), касалликнинг оғриқдан шикоят қилган. Врачлар ҳо- асоратлар
давомийлиги 6-7 кундан ошмаса, нур- миланинг юрак уриши пасайганлигини Ҳомиладор аёлларни реанимация бў-
ланиш текширувлари (КТ ва рентгено- ва ҳомилага кислород етарли даража- лимига тушиш ҳолатлари 1,5 баробар
графия) ўтказилмайди. да бормаётганини аниқлашган. Аёлда кўпроқ. Ҳомиладорларда муддатдан ол-
Касалликнинг асимптоматик ва ен- шошилинч кесар кесиш амалиёти ўт- динги туғруқ ва гипертензив ҳолатлар
гил шаклларини скрининг қилиш учун казилган. Она ва бола коронавирусга 50 фоиз ҳолларда учрайди. Коронави-
КТдан оммавий равишда фойдаланиш- текширилганда, иккаласида ҳам мусбат рус билан касалланганларнинг яқин 50
га зарурият йўқ. натижа аниқланган. Керакли муола- фоизида туғруқ кесар кесиш йўли билан
Пульсоксиметриянинг жаларни олган. Туғруқдан сўнг она ва олиб борилади, туғруқдан кейинги қон
қўлланилиши чақалоқ қониқарли ҳолатда уйга рухсат кетиш кўп учрайди.
берилган.
Пульсоксиметрия кислороднинг тў- Яна бир ҳолатда 27 ёшли соғлом аёл Шунингдек, ўпканинг сурункали
йинганлигини, нафас олиш етишмовчи- ҳомиладорликнинг 21-ҳафтасида коро- касаллиги, жумладан, бронхиал астма
лиги даражасини аниқлаш ва гипоксия- навирус юқтириб олади. Бу вақтгача ҳо- ўрта ва оғир кечиши билан, юрак-қон
ни баҳолаш учун оддий, аниқ ва осон миладорлиги меъёрда кечган. Касаллик томир касалликлари ва гипертонияси,
усул бўлиб, стандарт техникага мувофиқ эса ўрта оғирликда кечади. Тузалиш қандли диабет, онкологик хасталиги
қўлланилади. босқичига ўтиб, ҳомиладорликнинг бор ва семизлик (ИМТ > 30 кг/м2), буй-
рак ва жигарнинг сурункали касаллик-
Мезонлар Енгил шакли Ўрта оғир шакли Оғир шакли Ўта оғир шакли лари гуруҳига мансуб ҳомиладорларда
НОС < 22/мин ≥ 22/мин > 24/мин ≥ 30/мин асоратлар энг кўп кузатилади.
SрO2 ≥ 94% ≤ 93% ≤ 90% ≤ 80% Даволаш хусусиятлари
хона ҳавосида (≥95 (ҳомиладорларда) “COVID-19”га мусбат натижа
23-ҳафтасида УТТда ҳомила ривожла- аниқланганда ёки бу касалликка гу-
Коронавирус инфекциясининг нишдан ортда қолаётганлиги ва киндик мон қилинганда, ҳомиладор аёллар
оқибатлари қандай артериясида қон айланишининг сустли- “COVID-19”га ихтисослаштирилган
намоён бўлади? ги маълум бўлади. Ҳомиладорликнинг туғруқ муассасаларига ётқизилади.
Ҳомиладорликнинг биринчи уч ойи
Ҳомиладор аёллар коронавирус ин- 25-ҳафтасига келиб кесар кесиш йўли давомида касалликнинг енгил кечиши-
фекциясига чалинганида, гипоксия, брон- билан муддатга етмаган чақалоқ дунёга да симптоматик даво, нафас гимнасти-
хиал клиренс бузилиши, кўкрак қафасида келади ва афсуски, у 1,5 кун яшаб нобуд каси, вирусга қарши дори воситалар,
оғриқ, нафас қисилиши, юрак-қон томир бўлади. аскорбиновая кислота 2 % 5.0 мл. (ку-
фаолиятининг бузилиши, яъни юрак Коронавирус билан миллионлаб аёл- нига 2 маҳал)дан иборат даво муола-
соҳасида оғриқ, ритм бузилишлари каби лар зарарланишига қарамай, бундай жалари қўлланилади. Нафас етишмов-
респиратор бузилишлар кузатилади. ҳолатлар саноқли. 100 минг нафар ҳо- чилиги кузатилганда, респиратордан
Шунингдек, неврологик бузилишлар миладор орасида ўтказилган тадқиқот- фойдаланиш мумкин.
ҳам рўй беради. Бунда беморни бош лардан шу маълум бўлдики, вируснинг Наргиза АХУНЖАНОВА,
оғриқлари, ҳид ва таъм билишнинг йўқо- онадан ҳомилага ўтиши 5,3 фоиз ҳолат- вилоят Перинатал маркази
лиши, тери сезувчанлигининг сусайиши, ларда кузатилган. акушер-гинекологи.
ваҳима, апатия ва депрессиянинг намо- Чақалоқларда қандай хавф
ён бўлиши, парез, фалаж парастезия- кузатилади? (Давоми келгуси сонда)
Tibbiyot 17
Tibbiyot
№ 1 (92) 2022-yil va zamon
va zamon

Янгилик
























ИЛК БОР БОЛАЛАРДА ЮҚОРИ


АМАЛИЁТИ ЎТКАЗИЛДИ


НАМАНГАН ТУМАНИДА
ТЕХНОЛОГИК ЖАРРОҲЛИК


Бундан роппа-роса 6 ой Бемор қизчанинг ич келиши ўнг ёт бирлашмасининг марказий ка-
аввал ҳали етти ёшга ҳам ёнбош соҳасидан чиқариб қўйил- салхонаси режали хирургия бўли-
тўлмаган Ойшахон қорин-
даги кучли оғриқ, кўнгил ган “илестома” орқали бўлиб, кўп мида болаларда юқори технологик
айниб қайт қилиш, ич қо- вакт қийналиб юрган. жарроҳлик амалиёти ўтказилди.
тиши, тана ҳароратининг - Фуқароларни қабул қилиш Мураккаб вазифани ТТБ бош-
кўтарилиши каби касаллик учун ҳудудларга чиққан вақтимда лиғи в.б. Равшанбек Темиров бош-
аломатлари билан шифохо- бир ёш ота-она келиб, фарзанди- чилигида Тоҳиржон Пазлиддинов,
нага келтирилган. Шифо- ни Республика болалар миллий Баҳодир Мирзавалиев, Тоҳиржон
корлар беморнинг ота-она-
сига шошилинч оператив тиббиёт марказида операция қил- Жўраев каби моҳир жарроҳлар ба-
даво ўтказиш зарурлигини дириш учун ордер зарурлигини жаришди.
айтишган. Улар жарроҳлик айтишди, - дейди ТТБ бошлиғи Шифокорларнинг фарзанди ҳаё-
амалиётига розилик бе- в.б. тиббиёт фанлари номзоди Рав- тидан хавотирда бўлган ота-онага:
ришган. Жарроҳ Тоҳиржон шанбек Темиров. - Беморнинг ка- “Операция яхши ўтди, беморнинг
Пазлиддиновнинг таъкид- саллик тарихи билан танишдим ва аҳволи қониқарли”, деган икки
лашича, амалиёт вақти- ушбу турдаги жарроҳлик амали- оғиз сўзлари бир олам қувонч
да ингичка ичак терминал ётини ўзимизнинг туманда ҳам ба- бағишлади. Кўзлардан севинч
қисмида Крон касаллиги
гангреноз тури мавжудли- жара олишимизни айтдим. Бемор ёшлари қуйилди.
ги аниқланган. Касаллик дарҳол режали хирургия бўлими- - Фарзандинг дард чекиб тур-
асорати тарзида беморда га ётқизилиб, ультратовуш, йўғон са, бу кенг дунёга сиғмай қолар
перитонит ривожланган- ичак ирригоскопия текшируви ва экан. Буни дилбанди дард чеккан
лиги ва беморнинг умумий бошқа зарур таҳлиллар ўтказил- оналар яхши билишади, - дейди
ҳолати оғир бўлганлиги са- ди. Уч соатдан ортиқ вақтни талаб бемор Ойшахон Тоҳиржонова-
бабли унда “полиатив” опе- этган жарроҳлик амалиёти муваф- нинг онаси Зуҳрахон Раҳмонова.
рация ўтказишга тўғри ке-
либ, жарроҳлик амалиёти фақиятли якунланди. - Яхшиям бахтимизга қўли енгил
ингичка ичак резекцияси, Ҳа, билим, тажриба, салоҳият, шифокорларимиз бор экан. Қизи-
илестома қўйиш, қорин мавжуд шарт-шароит ва имконият мизнинг аҳволи ҳозир жуда яхши.
бўшлиғини дренажлаш би- маҳаллий шифокорларнинг шун- Худди ҳеч қачон дард чекмаган-
лан якунланган. дай йўл тутишларига сабаб бўлди. дек. Гапнинг очиғи, уни Тош-
Улар ўз ишларини аъло даражада кентга олиб бориб даволатишга,
уддалашди. Илк бор туман тибби-
18 Tibbiyot
Tibbiyot
va zamon № 1 (92) 2022-yil
va zamon

26 нафар кичик тиббиёт
ўша ерда жарроҳлик амалиёти- ходимидан иборат жамоа
ни ўтказишга моддий имкония- беморлар соғлиги йўли-
тимиз етмасди. Шу сабаб ўзи- да сидқидил меҳнат қилиб
мизнинг шифокорларга ишонч келмоқдалар. Уларнинг ҳар
билдирдик. Минг шукр, улар бу бири касбига садоқатли.
ишончимизни оқлашди. Барча Масъулият – жамоа ол-
шифокорлардан миннатдормиз, дига қўйилган энг асо-
улар учун оиламиз билан ҳар сий талаб. Бўлим мудири
куни дуодамиз. Тоҳиржон Пазлиддинов-
Жарроҳлик амалиётидан сўнг нинг ишни тўғри ташкил
батамом соғайган Ойшахон ҳо- этиши, вазифага жиддий
зир оиласи бағрига қайтган. ёндашиши, қолаверса, жа-
Унинг кеча дарддан заҳил торт- моадаги ҳамжиҳатлик на-
ган юз-кўзларида бугун севинч тижасида ҳар йили юзлаб
балқиб турибди. Энди у соғлом! ўткир аппендицит, ўткир
панк - Дилафрўз Сотволдиева, Шоҳи-
реатит, ўн да Воҳидова, Назокат Ортиқова
икки бар- каби ҳамшираларнинг беминнат
моқли ичак хизматидан беморлар миннат-
яраси ва те- дор. Уларнинг юрак тўридан тил-
шилиши, ларига кўчган олқишлари бўлим
ўткир каль- жамоасини янги марралар сари
кулёз хо- руҳлантиради, албатта.
лецестит, Бир сўз билан айтганда, “Ин-
ўткир ичак сон қадрини улуғлаш ва фаол
тешилиши, маҳалла йили”да туман тиббиё-
миокард ин- тида илк бор болаларда юқори
фаркти, бош технологик мураккаб жарроҳлик
мияда қон амалиётининг ўтказилгани сўнг-
айланиши- ги йилларда тиббиёт тизимига
нинг бузи- жорий этилаётган туб ислоҳот-
Дарвоқе, шу ўринда туман лиши, гипертония, пневмония, ларнинг самарасидир. Шифо-
марказий касалхонасининг ре- ЎРВИ талваса синдроми ва бош- корларнинг ўз ишини билимдо-
жали хирургия ва шошилинч қа касалликлар билан оғриган бе- ни, тажрибали вакили эканлиги
улардан ҳар қанча фахрланишга
тиббий ёрдам бўлими фаолия- морлар дарддан халос бўлмоқда-
тига батафсил тўхталиб ўтиш лар. ундайди! М. РЎЗАЛИЕВА.
ўринли. Бўлим ўтган йилнинг Баҳодир
декабрь ойида мукаммал рекон- Мирзалиев,
струкциядан чиқарилди. Замон Тоҳиржон
талабига мос ва хос шарт-шаро- Жўрае в,
ит яратилди, тиббий жиҳозлар Муҳиддин
билан таъминланди. Юқоридаги Воҳидов
муваффақият – илк бор болалар- каби ши-
да юқори технологик жарроҳлик фокорлар,
амалиётининг амалга оширилга- катта ҳам-
ни мана шундай эътибор ва им- шира Ҳа-
кониятга муносиб жавоб бўлди, биба Эгам-
дейиш мумкин. бердиева,
30 ўринга мўлжалланган шо- Гулчеҳра
шилинч тиббий ёрдам бўлими- Наимова,
да 7 нафар врач, 67 нафар ўрта, Холисхон
Юсупова,
Tibbiyot 19
Tibbiyot
№ 1 (92) 2022-yil va zamon
va zamon

КРУПНОЕ ИНОРОДНОЕ ТЕЛО
ПИЩЕВОДА
Случае из практики стве случаев (до 98%) инородные слабость. Со слов больного, 24 часа







большин-
подавляющем
В
тому назад во время еды случайно
тела желудочно-кишечного трак-
проглотил плохо прожеванный ку-
та встречаются у детей в возрасте
3 лет. У взрослых попадание ино-
Сразу появились жалобы на боль в
родных тел нередко происходит во сок мяса с хрящевым содержимом.
горле при глотании. Больной засо-
время еды (зубные протезы, куски вывал руку в рот, пытался вырвать
мяса, косточки, зубочистки и т. д.). куски мяса, попытки были безу-
Иногда это связано с вредной при- спешны. Вызвана бригада скорой
роблема инородных вычкой держать во рту иголки, бу- медицинской помощи, пациента до-
Птел желудочно-кишеч- лавки, гвозди во время работы. У ставили в приемное отделение Уч-
ного тракта остается акту- лиц пожилого и старческого возрас- курганского ТМО. В экстренном
альной не только для детско- та это связано с высоким процентом порядке дежурным эндоскопистом
го возраста, но и для старшей жевательной фикции и снижением была выполнена фиброэзофагоско-
возрастной группы. В боль- чувствительности слизистой неба и пия. Неоднократные попытки уда-
шинстве случаев различные глотки. ления инородного тела из просвета
инородные тела в верхних Летальность среди больных с по- пищевода не дали результата.
отделах желудочно-кишеч- вреждениями пищевода с инород- Больной был направлен в На-
ного тракта удается извлечь ными телами достигает 50%. В связи манганский филиал РНЦЭМП. При
с помощью современных эн- с этим многие вопросы диагностики осмотре: больной пониженного
доскопических установок. и тактики лечения этой категории питания, состояние – тяжёлое, обу-
Однако несмотря на успехи больных по-прежнему вызывают словленное гиповолемией. Положе-
в этом направлении нередко споры. Современный уровень раз- ние пассивное. Сознание ясное. На
встречаются случаи неуда- вития эндоскопической техники осмотр реагирует адекватно. Кожа и
лимых инородных тел ввиду позволяет облегчить и улучшить видимые слизистые оболочки обыч-
сложной их конфигурации, а качество и результаты лечения па- ной окраски.
также многократных попы- циентов с инородными телами пи- Область передней поверхности
ток удаления их как самим щеварительного тракта. шеи не изменена; в области шеи,
пациентом, так и медицин- Предложено большое количество над и подключичных областях ги-
ским персоналом, который инструментов для извлечения ИТ перемии кожи, явлений подкожной
недостаточно владеет соот- желудочно-кишечного тракта (эндо- эмфиземы и локальной гипертер-
ветствующими навыками. В скопические щипцы, петли, корзин- мии не выявлено.
отношении лечебной такти- ки). Однако не всегда с помощью Дыхание в лёгких везикулярное,
ки остаются нерешенными гибкого эндоскопа удается удалить хрипов нет. ЧДД – 22 в 1 мин. Тоны
вопросы в отношении крат- ИТ из пищевода. Кроме того, среди сердца ясные, ритмичные. А/Д
ности эндоскопических ис- клиницистов нет единого мнения по 120/80 мм рт. ст. ЧСС 88-92/мин,
следований при безуспешно- поводу выбора и последовательнос- удовлетворительного наполнения
сти удаления при первичном ти применения ригидного и гибко- и напряжения. Язык обложен бе-
обращении, а также о роли и го эзофагоскопов в зависимости от лым налётом, суховат. Живот в акте
месте хирургического посо- сложности инородных тел (ИТ) и дыхания участвует, при пальпации
бия при данной патологии. подозреваемого осложнения. По- мягкий безболезненный.
пытки эндоскопической экстракции Перистальтика кишечника вы-
таких ИТ не всегда успешны, поэто- слушивается, вялая. Область почек
му требуется выполнение открытых визуально не изменена. Стул был 1
операций. сутки назад. Мочеиспускание регу-
Приводим клиническое наблю- лярное, по малой порции. На обзор-
дение. Больной Т.И., 1964 г.р., ной рентгеноскопии органов груд-
поступил в Наманганский филиал ной и брюшной полостей легочные
РНЦЭМП 06.10.19 г. с жалобами на поля чистые, без патологических
тупые боли в шейной и загрудин- тенообразований.
ной области, слюнотечение, общую
20 Tibbiyot
Tibbiyot
va zamon
va zamon № 1 (92) 2022-yil

но-щитовидную железу. При выде- температуры (сладкий чай, рисовый
При рентгеноскопии шеи и средо- лении тупым путем шейного отдела отвар, бульоны, яичный белок).
стения явлений эмфиземы не выяв- пищевода определяли плотноватой Послеоперационное течение
лено. консистенции, плотно фиксирован- гладкое, осложнений не было. Кон-
В брюшной полости свобод- ное инородное тело, где передняя трольные дренажные трубки, остав-
ный газ в поддиафрагмальных про- стенка умеренно гиперэмирована, ленные в параэзофагеальной клет-
странствах не отмечается. На УЗИ: истончена. чатке, были удалены на 8-е сутки.
печень и селезенка в размерах не Над инородном телом вскрыт пи- Операционная рана зажила первич-
увеличены. Желчный пузырь гру- щевод длиною до 5 см. Выделился ным натяжением. Больной выписан
шевидной формы, обычного разме- с ихорозным запахом геморрагиче- на амбулаторное лечение по месту
ра, содержимое без эхоскопических ский выпот в небольшом количе- жительства на 9-й день после опера-
включений. стве. Инородным телом оказалось ции. При выписке температура тела
Осмотрен кардиологом: ИБС, плохо сваренное мясо с хряще- в пределах нормы, состояние удов-
ПИКС (по ЭКГ) Стабильная сте- вым включением размером 5х6 см, летворительное. Осмотрен через 6
нокардия напряжения. Анализы грязносерого цвета с признаками месяц после операции, состояние
крови: Нв – 92-100 г/л; эритроци- нагноения. Инородное тело уда- больного удовлетворительное, жа-
ты – 3,4х1012/л; ц.п – 0,9; лейк. лено геморроидальным зажимом. лоб не предъявляет.
– 9,8х109/л; п.я. – 5%; с.я. – 68%; Параэзофагеальная клетчатка уме- ЗАКЛЮЧЕНИЕ.
лимф. – 22%; мон. – 3%; СОЭ – 8 ренно инфильтрирована, отечна, в Особенностью представленного
мм/ч; общий белок – 64,6 г/л; били- зоне пролежня имеются фибринные клинического наблюдения являет-
рубин: общий – 17,4 ммоль/л, пря- включения. ся наличие в пищеводе необычного
мой – отр.; АЛТ – 0,7; время рекаль- Санация зоны эзофаготомной крупного инородного тела — куска
цификации – 62 сек.; тромботест раны антисептиками. Через нос в мяса с крупным хрящевым включе-
5-6- ст.; этанолтест – отр.; фибри- желудок проведен зонд № 18 фр. нием давностью более суток. Если
ноген – 2,55 г/л; Нt – 44%. Прове- Эзофаготомная рана ушита атрав- трехкратная попытка удаления фик-
дена фиброэзофагоскопия (ФЭС № матической ниткой (полисорб 3/0) сированного инородного тела из пи-
3752), на которой установлено на- с использованием прецизионной щевода эндоскопическим способом
личие инородного тела верхней 1/3 техники: отдельно ушит слизистый не даст желаемого результата, не-
грудного отдела пищевода (плотно и мышечный слои. Параэзофагеаль- обходимо перейти на оперативный
фиксированный кусок мяса). При- ная клетчатка дренирована двумя способ, так как дальнейшая попыт-
нято решение об оперативном лече- силиконовыми трубками. Наложе- ка удаления эндоскопическим спо-
нии. ны послойные швы на колитомную собом повышает риск повреждения
Клинический диагноз: Основной: рану. пищевода.
Инородное тело пищевода (круп- Асептическая повязка. Назога- Мы считаем, что своевременный
ный фиксированный кусок мяса на стральный зонд подключен к актив- переход на традиционный способ
уровне верхней трети грудного от- ному отсосу. Через рот исключили удаления крупного фиксированного
дела пищевода). Сопутствующий: прием жидкости. В послеопераци- инородного тела не является слабо-
ИБС, ПИКС (по ЭКГ). Стабильная онном периоде больной получал ин- стью врача-эндоскописта, а ответ-
стенокардия напряжения. Проводи- фузионную терапию, антибиотики в ственностью перед больным.
лась инфузионная терапия в объеме сочетании фунгистатиками, аналь- Аброр АЛИЖАНОВ,
2,5 литра. После предварительной гетики, антикоагулянты, Н2-блока- директор Наманганского
предоперационной подготовки па- торы. Назначили через рот альма- филиала РНЦЭМП.
циент был оперирован. гель по 1 чайной ложки 3-4 раза в Баркамол ИСХАКОВ,
Обезболивание – эндотрахеаль- день. Проводилась частая санация кандидат медицинских наук,
ный наркоз. Под левую лопатку полости рта. Руководитель научной
больного подкладывали подушку, Получал физиопроцедуры для лаборатории по
его голову поворачивали в правую профилактики бронхолегочных ос- высокотехнологической
сторону. Параллельно переднему ложнений. На 8-е сутки (14.10.2019 экстренной хирургии
краю грудино-ключично-сосцевид- г. № 13012) при рентгеноскопии Наманганского филиала
ной мышцы слева производили раз- пищевода и желудка водораствори- РНЦЭМП.
рез кожи до 12 см. Выделение шей- мым контрастным веществом при Нурбек ИСХАКОВ,
ного отдела пищевода. полипозиционном исследовании – хирург-отделении
Узким крючком грудино-клю- нарушения проходимости контраст- трансплантологии
чично-сосцевидная мышца и маги- ного вещества и затекания его за РНЦЭМП.
стральные сосуды шеи оттягивали контуры пищевода и желудка не вы- Шохбек РОБИДДИНОВ,
в латеральном направлении, широ- явлено. На 9-е сутки назначили при- кардиолог Наманганского
ким крючком отводили медиаль- ем жидкости через рот комнатной филиала РНЦЭМП.
Tibbiyot 21
Tibbiyot
№ 1 (92) 2022-yil va zamon
va zamon

ҲУҚУҚИЙ МАСЛАҲАТ
Таҳририят почтасидан бий ёрдам бўлимида 1.0 ставка штат бирлигида кундузги
ТИББИЁТ ХОДИМИ


ҚЎШИМЧА НАВБАТЧИЛИК
ҚИЛИБ, ҲАҚ ОЛИШИ МУМКИНМИ?
САВОЛ:
- Мен туман тиббиёт бирлашмаси тизимидаги тез тиб-

врач бўлиб ишлайман. Иш берувчи томонидан бўлимда ши-
фокорлар етишмаганлиги сабабли ва вакант иш ўрни борли-
ги учун менинг розилигим билан 0.75 ставка штат бирлигида
қўшимча навбатчилик иши қўшиб берган.
Ташкилотимизга текширувчи келиб, менга белгиланган
штат бирлигидан ортиқча ишлаб юборибсиз, деб айтяпти.
Ортиқча ишлашимга сабаб, юқорида айтганимдек, бўлимда
врачлар камлиги, врачларнинг меҳнат таътилига чиққанлиги
ёки касаллик варақасида бўлганлиги. Хуллас, узрли сабаблар-
га кўра ишга келмай қолган врачлар ишини бажариш учун бў-
лимда қўшимча навбатчиликка турганим меҳнат қонунчили-
гига зидми?
ЭЛ ОЛҚИШИГА қарори билан тасдиқланган “Ўриндошлик асосида ҳамда бир
Э. ОТАМИРЗАЕВ.
ЖАВОБ:
САЗОВОР
- Вазирлар Маҳкамасининг 2012 йил 18 октябрдаги 297-сон

УСТОЗ неча касбда ва лавозимда ишлаш тартиби тўғрисида”ги Низоми-
га кўра ходимнинг ўзининг асосий ишини бажаришидан ташқари
асосий ишидан бўш вақтида меҳнат шартномаси асосида бошқа
ҳақ тўланадиган ишни бажариши ўриндошлик асосида ишлаш
ҳисобланади. Ушбу Низомнинг 5-бандида ўриндошлик асосида

бўлса, асосий иш жойида (ички ўриндошлик) ёхуд бошқа ташки-
Ҳар бир касбнинг ўз фидоийлари бўлади. ишлашга, агар ушбу Низомда ўзгача тартиб назарда тутилмаган
лотда (ташқи ўриндошлик) ишлашга йўл қўйилиши белгиланган.
Оминахон опа Муллабоева салкам эллик йил- Бундан кўриниб турибдики, ўриндошлик асосида ишлашда хо-
дирки, шифокорлик касбини ардоқлаб келаёт- дим билан алоҳида шартнома тузилади. Унда меҳнатга ҳақ тўлаш
ган инсонлардан бири. шартлари ходим ва иш берувчи келишуви асосида белгиланади.
Шунингдек, ушбу Низомнинг 7-бандида «Ўриндошлик асо-
Мен эндигина 19 ёшга ҳам бор-ку, - дедим унга. сида ишлашда ўриндошлик асосида ишлашнинг давомийлиги
кирганимда, туман марказий - Йўқ. Аянинг ширин сўз- ходимларнинг ушбу тоифаси учун белгиланган иш вақти норма-
шифохонаси ички касаллик- лари ҳам менга даво. Муола- сининг ярмидан ортиқ бўлиши мумкин эмас (соғлиқни сақлаш
лар бўлимида иш бошлаган- жам охирига етмай соғайиб тизими врач ходимлари бундан мустасно). Ходим асосий иш
ман.Ўшанда опа бўлим бош- кетаман, - дейди бемор. жойидаги меҳнат мажбуриятларини бажаришдан озод бўлган
лиғи эдилар. Лекин ширин Чиндан ҳам шифохона-
муомалалари, беморларга мизга жуда кўп беморлар кунларда у ўриндошлик асосида тўлиқ иш кунида ишлаши мум-
бўлган самимий муносаба- Оминахон опани излаб ке- кин. (7-банднинг иккинчи хатбошиси Ўзбекистон Республика-
ти ва меҳрини кўриб, ҳавас лишлари бежиз эмас. Чунки си Вазирлар Маҳкамасининг 2016 йил 26 октябрдаги 362-сонли
қилардим. Беморлар билан кӯп йиллик тажрибалари, ӯз қарори таҳририда — ЎР ҚҲТ, 2016 й., 43-сон, 504-модда) Ички
қандай муносабатда бўлиш- вазифасига сидқидил ёнда- ўриндошлик асосида ишлашда иш вақтини ҳисобга олиш асосий
ни,чиройли муомалани усто- шишлари боис беморлар тез- иш бўйича ва ўриндошлик асосидаги иш бўйича алоҳида-алоҳи-
зимдан ўрганганман. да шифо топадилар. да юритилади. Бундан ташқари, Низомда “Ўриндошлик асосида
Бош ҳамширамиз Манзура Бугун устоз шифокор Оми- ишлаш ҳисобланмайдиган ишлар рўйхати” илова қилинган.
опа Фозилова менга ҳамшира- нахон Муллабоева биз каби Шу рўйхатнинг 3-банди 6-хатбошисига кўра: Тиббиёт хо-
лик сирларини ўргатган бўлса- ёшларга ўз тажрибаларини ўр- димларининг белгиланган вақт нормасидан ортиқча навбат-
лар, Оминахон опа беморлар гатишдан чарчамайдилар. Биз чилик қилиши ўриндошлик иши саналмайди. Бундан кўриниб
кўнглини олишни ўргатганлар. эса ҳамиша опадек мӯътабар турибдики, соғлиқни сақлаш тизимида ишловчи врачларга
Бир куни ҳузуримга бир устозларни эъзозламоққа бурч- ўриндошлик ишларининг иш вақти нормасига оид талаблари
бемор келди. лимиз! тадбиқ этилмайди ва шу сабабли ҳам улар қўшимча навбат-
- Оминахон ая ишлаяпти- чилик билан бемалол шуғулланишлари мумкин. Меҳнатга
ларми? - деди. Ҳайитой ҳақ тўлашнинг вақтбай шаклида – ишланган вақтга мутано-
- Албатта, ишлаяптилар, - МИРЗАЖОНОВА, сиб тарзда амалга оширилади.
дедим. Чортоқ туман тиббиёт
- У кишида даволанмоқчи- бирлашмаси ички Саволга Ўзбекистон Соғлиқни сақлаш ходимлари ка-
ман, - дея қабулига ёзилди. касалликлар бўлими саба уюшмасининг Наманган вилояти Кенгаши
- Бошқа шифокорларимиз катта ҳамшираси. раиси Аббосхон МАМАДАЛИЕВ жавоб берди.
22 Tibbiyot
Tibbiyot
va zamon
va zamon № 1 (92) 2022-yil

БУЛБУЛ







ЧАМАННИ СЕВАР,


ОДАМ ВАТАННИ





Маънавият эканмиз, Алишер Навоийнинг муҳим тарбиявий
Биз адабиёт фанидан ёш авлодга сабоқ берар

таъсирга эга тўрт рубоийси таҳлилига кўпроқ эъ-
тибор қаратамиз.


Улардан дастлабки иккитаси насрий пайтларининг соғинчларга тўлалик, тасаввуримизга муҳрланган. Уларни бир-
асари “Маҳбуб ул-қулуб”, кейинги ик- меҳрибонларга муштоқлик жабру жафо- лаштириб турган ҳолат гул ҳам, булбул
китаси чор девони - “Хазойин ул-мао- сини тотиганининг аламли “мева”сидир. ҳам асло қафасда ҳаёт кечиролмайди.
ний”нинг “Ғаройиб ус-сиғар” девонидан Тўрт сатрли шеърни иккига бўлиб Иккиси эрксизликка чидай олмайди, еру
ўрин олган. Албатта, кўпчиликка маълу- таҳлил қилсак, кўп нарсалар янада ой- кўкни яшнатмасдан, наволарни авжлат-
му машҳур, ҳатто ёд бўлиб кетган рубо- динлашади: масдан туролмайди. Худди инсонга ўх-
ийси ҳақида фикр юритсак, ундаги чуқур Ғурбатда ғариб шодмон бўлмас эмиш, шашади. Шу уйғунликни ифодаловчи
фалсафий руҳни янада теран мушоҳада Эл анга шафиқу меҳрибон бўлмас эмиш. ўзбек халқ мақоллари эса ўқувчида Наво-
этишга ёрдам беради, деб ўйлаймиз. Оддий сўзлар шодасидан англаймиз- ийнинг ғояларини қайта-қайта тасдиқла-
Девондаги 133 рубоийнинг бири ҳисо- ки, ғурбатда – бегона, мусофир юртда гандек таассурот уйғотади.
бланмиш мазкур кичик жанрдаги назмий ғариб – ҳеч кими йўқ, ёлғиз инсон қуво- Ватанга ва эркин ҳаётга муҳаббат,
жавоҳирда катта маънолар мужассам. Са- ниши мумкин эмас эмиш, чунки ўзга эл ҳар ишда ҳамиша адолатни ёқлаш ғояси
баби, унда бевосита ижодкорнинг ўз бо- унга на меҳрибончилик, на шафқат кўр- Алишер Навоий асарларида муттасил кў-
шидан ўтказган ҳаёт ҳодисаларидан ху- сатар эмиш. Қўш мисрани ўқиб, беихти- чиб юради. Олам ва одам эгиз тушунча.
лосалари ифодаланган. Лекин “... бўлмас ёр халқимизнинг: “Мусофир бўлмагунча Олам борки, одам бор, одам борки, олам
эмиш” радифини қўллаш орқали айтил- мусулмон бўлолмайсан”, деган нақли гўзал. Аммо, ёруғ оламда одам учун энг
моқчи фикрга ижтимоий “юк” юклана- хаёлимиздан ўтади. Фақат шугина эмас: қимматлиси, энг азизи, энг бебаҳоси кўз
ди. Яъни шеърдаги ҳолат бир ўзигагина Ўзга юртда султон бўлгунча, очган Ватани, бобомерос еру, тилдош ва
дахлдор бўлиб қолмаслиги учун барчага Ўз юртингда чўпон бўл. дилдош эли. Бошқа жойда ризқ топса ҳам

тааллуқли кўргулик, қисмат экани таъки- Ўз уйинг – ўлан тўшагинг, қадр топиши амру маҳол. Кўнгли яримта-
дланади. Шоир гўё кимлардандир эшит- Ўзга юрт бўлмас бешигинг, - ланади, қалбини соғинч ўртайди.
гандек ўқувчини олдинда кутилаётган каби мақоллар ҳам талайгина. Буларни Буни бугун чет давлатларга ҳа-
кўнгилсизликдан бохабар қилади. Худ- рубоийга қўшиб ўқувчиларга эслатсак деб ошиқаётган ёшлар жиддий ўйлаб
ди “миш-миш”лаб, огоҳловчи оҳангни ёки ёдлатсак, дарсимиз мазмундорли- кўришса, ғайрат-шижоатини, куч-қув-
янгратади, “Эҳтиёт бўл!”, “Сен бундай ги ва самарадорлиги янада ортишига ватини Ватани тараққиётига ҳисса қў-
чорасиз аҳволга тушиб қолма!” дегандай ишончимиз комил. шишга сарфлашса, аввало юрт учун,
туюлиши ҳам табиий. Энди кейинги сатрларга ўтайлик: қолаверса, ўзлари ва оилалари учун му-
Навоийнинг таржимаи ҳолидан маъ- Олтин қафас ичра гар қизил гул бутса, носиб йўлни танлаган бўлардилар.
лумки, у Машҳад, Астробод ҳамда Са- Булбулга тикондек ошён бўлмас эмиш. Адабиётшунос устозлар филология
марқанд шаҳарларида бир муддат яшаган. Мантиқий тугал фикр баён қилинган фанлари доктори Раҳим Воҳидов, фи-
Уч шаҳар ҳам таваллуд тупроғи – Ҳиро- қуйма, нақлнамо жуфт мисра асл маъно- лология фанлари номзоди Султонмурод
тига нисбатан бегоналар юрти. Халқона сида ҳам, қиёсий маъносида ҳам юксак Олимларнинг таҳлилларига таянган ҳол-
иборага кўра - мусофирлик гўшаси.“Ҳай- қимматга эга.Дарҳақиқат, ҳали ҳозиргача да ўз мушоҳадаларимни уйғунлашти-
рат ул – аброр”нинг 11-мақолотида: инсоният булбулни тутқунликда сақла- риб, рубоий шарҳини бойитишга имкон
Халқ кўпу йўқ бири ёри анинг, ган эмас. Бу митти жонзот тонг куйчиси. қадар уриндим. Мақсадим ўқувчиларни
Кўздин учиб шаҳру диёри анинг. Гулнинг шохида яйраб-яшнаб сайрайди. Навоий асарларини ўқишнигина эмас,
Кўча кўпу эв кўпу бозор ҳам, Гарчи атиргулнинг тиконлари ғунчаларга уқишни ҳам ўзлаштириши, бунинг учун
Билмайин улким қаён урғай қадам, - пойлоқчи “соқчи”лардек тизилишиб тур- рубоийни халқ мақоллари мутолааси би-
деб ёзганида, ўша ғурбатдаги ғариблик ганига қарамай. Ахир гулзор унинг суюк- лан бирга ўрганиши кераклигини ноанъ-
кечмишлари акс этган. Аслида ҳеч қаер, ли ошиёни – Ватани, ундан узоқ кетиш анавий, инновацион усулда тавсия этиш
ҳеч қачон киндик қони томган, ота-она- ўлим билан тенглиги учун олтин қафасни сабоғини бериш эди.
си билан умргузоронлик қилган жойга орзулашдан бегона, ватанига садоқатда Гулираъно МАҲКАМОВА,
етмайди. У тақдир тақозоси, шароит ва ягона. Дала-дашту, боғу роғларда қўним Тўрақўрғон туманидаги 24-мак-
вазият талаби билан йироқ кетган эди, топгандан хурсанд, хушнаво. Асли азал- табнинг олий тоифали она тили ва
Ватанидан. Бу рубоий ана шу айрилиқ дан булбулу гул гўёки ошиғу маъшуқдек адабиёти фани ўқитувчиси.
Tibbiyot
№ 1 (92) 2022-yil Tibbiyot 23
va zamon
va zamon

СИЙЛАНГАН





ЖОЙИДА АЗИЗДИР Орамиздаги одамлар
ИНСОН









Яхшиликнинг
мукофоти
яхшиликдир!

Лолахон опа шифокорлик к е к с а
қанчалик шарафли, масъулият- отахонлар-
ли ва заҳматли касб эканини бо- нинг кутилма-
лалигидаёқ ҳис қилган. Чунки гандаги ташрифи
унинг дадаси Ҳабибжон Улуғ- ўғил-қизларнинг
боев ҳам шифокор эди. Эсини қалбидаги умид чи-
танибдики, уйларига дардлари- роқларини ёлқинлан-
га шифо излаб келувчилар кўп тирди.
бўларди. Ҳозир ҳам чустликлар - Дадангиз яхши
моҳир жарроҳ Ҳабиб акани ҳур- инсон, жонкуяр ши-
мат билан тилга олишади. Чунки фокор. Ахир қачон,
унинг сеҳрли қўлларидан шифо қайси пайт бўлиши-
топганлар сон-саноқсиз... дан қатъий назар бе-
Шифохонадагина эмас, қў- морларга доимо ёрдам
ни-қўшнию таниш-нотанишлар, кўрсатганлар. Тунлари Лолахон опанинг нозик қал-
ярим кеча бўлса ҳам, уйларининг ҳаловатидан кечган. Ҳеч бир бида ҳам ота касбига меҳр уй-
эшигини тақиллатиб кўп кели- инсонни, ҳеч бир беморни но- ғонгани рост. Падари бузрук-
шарди. Дард чекаётган инсонга ризо қилмаган. Шу қадар яхши воридек элга азиз ва суюмли
ёрдам кўрсатишга шошилган да- инсонки, аввало, Яратганнинг шифокор бўлишни чин дилдан
даси дастурхонга тортилган та- марҳамати билан, қолаверса, да- мақсад қилди.
омни ҳам ташлаб кетарди... дангиздан нажот топган хаста- Тақдирни қарангки, бугун Ҳа-
Синовли дунё экан-да, даб- ларнинг дуолари сабаб албатта, биб аканинг 5 нафар фарзанди
дурустдан Ҳабиб ака хасталик- соғайиб кетади, - дедилар. ота касбини улуғлаб, саломатлик
ка чалиниб қолди. Марказий Ушбу воқеадан икки кун посбонлари бўлишган. Қаҳра-
шифохонанинг жонлантириш ўтиб-ўтмай, нуронийларнинг монимиз Лолахон опа вилоят
бўлимига ётқизилди. Шифо- тилаклари ижобат бўлди. соғлиқни сақлаш бошқармаси-
корларнинг саъй-ҳаракатларига Дарднинг чекингани мўъжи- да бўлим бошлиғи, Бахтиёр ака
қарамай, ҳаёти хавф остида қол- за эди гўё. Ҳатто шифокорлар Чуст тиббиёт коллежида ўқитув-
ди. Ҳатто, клиник ўлим ҳам юз учун ҳам... чи, Маликахон вилоят ОИТСга
берди. Турмуш ўртоғи Шарифа Ўшанда яхшиликнинг муко- қарши курашиш марказида врач,
опа ва етти ёш фарзанднинг ўша фоти фақат ва фақат яхшилик Шавкатжон Чуст тумани марка-
пайтдаги дардли дунёсини та- эканига амин бўлишган. Ёш бўл- зий шифохонасида реанимато-
саввур этиш, таърифлаш жуда салар-да, муқаддас касбнинг нақа- лог, Шуҳратжон терапия бўлими
қийин... дар улуғ ва савобга бой эканини мудири сифатида эл соғлиги йў-
Хонадонларига маҳалладан чин дилдан ҳис қилган эдилар. лида хизмат қилишяпти.

24 Tibbiyot
Tibbiyot
va zamon № 1 (92) 2022-yil
va zamon

Нажот фариштаси каби ширин сўзи боис юзага га қарши чора-тадбирларни
Адашмасам, ўтган йилнинг келади, бу туйғу. белгилашда айнан статистика
март ойи эди. Тушликдан кей- Ишонч ва муҳим роль ўйнайди. Шунинг
ин бошқарма биносига шо- масъулият юки учун Лола Улуғбоева ҳам-
шилиб кираётсам, мени бола Лола Улуғбоева илк иш фао- касблари Иномжон Мирзаев
кўтарган жувон ва ёши катта- лиятини Наманган шаҳридаги ва Барчиной Аҳмедовалар би-
роқ аёл тўхтатди. 2-оила поликлиникасида педи- лан ҳар бир ҳисобот шаклла-
- Синглим, шу ерда ишлай- атрликдан бошлаган. Кейинча- рини чуқур ўрганиб, ҳисоблаб,
сизми? - деди улар. Мендан лик Чуст тумани болалар по- ишонч ҳосил қилинганидан
“ҳа” жавобини олишгач, “Ло- ликлиникасида, шаҳардаги 6-, сўнггина компьютерга (таҳ-
лахон опанинг телефон рақам- 13-оилавий поликлиникаларда лилга) киритадилар.
лари керак эди”, дея сўрашди. болалар шифокори бўлиб хизмат Опа шунақа: масъулиятли ва
Шу пайт постда турган қиз қилди. У қайси тиббиёт муасса- талабчан. Жим ўтиришни, қўл
гапга қўшилди. сида фаолият юритмасин, оила учида ишлашни ёмон кўради.
- Булар эрталабдан буён опа- қувончи, юрт эртаси бўлган бо- Озгина бўш вақт топгудай бўл-
ни кутиб туришибди. Опа Поп лаларнинг дардига дармон бўла салар, туманлардаги марказий
туманига, аҳолини тиббий олди. 2015 йилдан буён вилоят шифохоналару КТМП, ОП ва
кўрикдан ўтказиш масаласида соғлиқни сақлаш бошқармаси- ОШПларга амалий кўмак бе-
кетган эдилар. Телефонлари нинг статистика бўлими мудири риш учун йўл олади. Вертикал
ишламаяпти шекилли, боғлана вазифасини бажаряпти. боғланган ҳудуди ҳам бундан
олмаяпмиз... “Рақамлар мустасно эмас.
- Жудаям зарурми, эртага те- Ўтган йилги касб байра-
лефонлашиб келарсизлар, ёш маликаси” ми Лола Улуғбоева учун ғоят
бола билан қийналиб қолиб- Опани “Рақамлар маликаси” омадли келди. Унинг соҳадаги
сизлар. дейиш мумкин. Чунки қачон ҳалол ва фаол хизматлари му-
- Набирамнинг мазаси йўқ қарасангиз, компьютер қар- носиб эътироф этилиб, вазир-
эди. Шунга Лолахон опага шисида таҳлилий ҳисоб-китоб лик буйруғига кўра, “Ўзбекис-
олиб келдик... билан банд. Асло тиниб-тин- тон Республикаси соғлиқни
Ҳайрон бўлдим. чимайди, вақтини беҳудага сақлаш аълочиси” кўкрак ни-
- Набирангиз касал бўлса, сарфламайди. шони билан тақдирланди.
ҳудудингиздаги поликлиника- У - тизимдаги статистларнинг - Лолахон опа ғоят масъули-
га ё бирор шифохонага олиб маслаҳатгўйи. Уларнинг мала- ятли ходимларимиздан, - дей-
боринг. Ахир, педиатр врачлар касини ошириш ва мустаҳкам- ди ВССБ бошлиғининг би-
кўп-ку!? лаш учун соҳада тадбиқ қилина- ринчи ўринбосари Алиёрбек
- Қизим, Лолахон опа яхши, ётган янгиликлардан хабардор Нуралиев. – Жонкуяр ва фи-
қўли енгил врач-да. Бизнинг ои- қилиб боради. Соғлиқни сақлаш дойи аёл. Нафақат ўз соҳаси-
да, балки тиббиётнинг бошқа
ламиз учун у энг яхши врач, рост- вазирлигининг буйруқлари бў- йўналишларида ҳам бизга су-
дан ҳам шунақа. Тўрт фарзан- йича слайд ва бошқа кўргазма- янч бўла олади. Ўзига берил-
дим опанинг назоратида соғлом ли материаллар ёрдамида семи- ган ҳар қандай топшириқни
улғайишган. Энди набираларим- нар ва вебинарлар уюштиради. сидқидилдан бажаради.
нинг ҳам бирор жойи оғриса, Ўзи ҳам ўрганишдан, изланиш- Биз ҳам Лола Улуғбоева-
кўрсатгани олиб келаман. дан эринмайди. Тизимда рақам- га энг лазиз тилакларимизни
Ўшанда Лолахон Улуғбое- лар гапиради. изҳор этар эканмиз, муваф-
вага чин дилдан ҳавас қилган- Бошқа соҳалардан фарқли фақиятларингиз бардавом
дим. Чунки одамларда шифо- ўлароқ, соғлиқни сақлашда бўлсин, деймиз. Халқимиз
корга ҳурмат ўз-ўзидан пайдо фактлар аниқлиги жуда за- хизматидан асло чарчаманг,
бўлмайди. Докторнинг мукам- рур. Чунки аҳоли орасида опажон!
мал билими, тажрибаси, шифо қайси ҳудудда, қандай касал-
ликлар кўпаяётгани ва улар- Манзура ЭРГАШЕВА.
Tibbiyot
№ 1 (92) 2022-yil Tibbiyot 25
va zamon
va zamon

Ташхис ва тавсия


































ВАРИКОЦЕЛЕ –








ЭРКАКЛАР БЕПУШТЛИГИГА САБАБ(МИ?)



Ҳаммага маълумки, фарзанд дунёга келиши учун са, соғлиқни сақлаш тизими ва
эркак ҳам, аёл ҳам соғлом бўлиши керак. Бироқ жамият учун ҳам катта аҳамият-
жуфтлик ҳадеганда фарзандли бўлавермаса, бун- ли эканини кўрсатади.
Бугунги кундаги эркак ҳаёти-
га икковидан бири ёки иккиси ҳам бирдек сабабчи нинг замонавий усули ва рит-
эканини аниқ била олишмайди. ми - бу доимий рақобатдир. Иш,
Маълумотларга кўра, дунё бўйича ҳар олтинчи спорт, шахсий ҳаёт - эркак киши-
жуфтлик бефарзандликдан азият чекади. Эркак- нинг табиий муҳитидаги доимий
лар бепуштлиги тахминан ярим ҳолатларда асосий курашлар остида кечади.
сабаб ҳисобланади. Варикоцеле хасталиги, стресс,
тамаки чекиш, алькогол, нурланиш,
Одатда, бепушт жуфтликдаги Сўнгги йигирма йил ичида бе- юқори ҳарорат, автомобилларнинг
эркак ёки аёл ташхисни аниқлаш пушт эркакларнинг сони 30 фо- ёнган газлари, наркотиклар, баъзи
ва даволаниш мақсадида турли издан 50 фоизгача турғун ўсиши бир дори воситалари, озиқ-овқат-
шифокорларга мурожаат қилади. қайд этилди. 1938 йилдан 1990 лар ва ичимликлар уруғлантириш
Аёллар билимли мутахассисни йилгача соғлом эркакларда спер- қобилиятига таъсир қилувчи ички
нисбатан осонроқ топишади, чун- мограмма кўрсаткичларининг се- ва ташқи омиллар ҳисобланади.
ки гинекология замонавий тибби- зиларли даражада пасайганлиги Мақоламизда ҳозирги кунда
ётнинг алоҳида соҳасига айланган. исботланди. 1938 йилдан бери кеч аниқланаётган ва эркаклик
Эркаклар эса бу вазиятда бироз сперматозоидларнинг ўртача кўр- бепуштлигига асосий сабаблар-
қийин аҳволга тушадилар. Эркак- саткичлари 42 фоизгача камайди. дан бири ҳисобланган варикоце-
лар ўзидаги бепуштлик сабабини Бу маълумотлар муаммонинг ле хасталигига батафсил тўхта-
ўйлаб, кимга мурожаат қилишни долзарблигини нафақат уро- либ ўтамиз.
дарҳол ҳал қила олишмайди. лог-шифокорлар учун, қолавер-
26 Tibbiyot
Tibbiyot
va zamon № 1 (92) 2022-yil
va zamon

лар ХХ асрнинг 40-йилларида кўригидан ўтказиш ва никоҳдан
Варикоцеле - уруғ тизимчаси аниқлашган. Варикоцеле 39 фоиз олдинги кўрикка бефарқ қарамас-
вена қон томирларининг патоло- ҳолатда бепуштликка олиб кела- ликлари керак. Чунки бу касаллик
гик кенгайиши бўлиб, касаллик ди. Бефарзандлик билан мурожаат оддий усул кўз билан кўриб, пай-
асосан ўсмир ёшда учраб, спер- этаётган беморлар орасида 50 фоиз паслаш йўли билан аниқланади.
мограмма (уруғ суюқлиги)нинг ҳолатда варикоцеле касаллиги Бундан ташқари, янги усуллар -
ўзгаришига ва шунинг оқибати- аниқланади. Иккиламчи бепушт- рентген диагностика ва ультрато-
да бепуштликка олиб келадиган лик билан касалланган беморлар вуш допплерография усули билан
хасталик. Бу касаллик сабабли орасида (яъни, бир фарзанди бор, ҳам аниқ ташхис қўйиш мумкин.
кўп оилалар йиллар давомида бе- лекин бошқа фарзанд бўлмайди) Касаллик клиник жиҳатдан уч
фарзандликдан азият чекади. Ва- 80 фоиз ҳолатда варикоцеле сабаб- даражага бўлинади. Иккинчи ва
рикоцеле белгилари 15 ёшдан 25 ли шундай ҳолат юзага келади. учинчи даража пайпаслаш йўли
ёшгача бўлган ўсмир ва йигит- Варикоцеле билан касалланган билан аниқланса, биринчи дара-
ларда 4,4-30,7 фоизгача учрайди. беморларда чап мояк уруғ тизим- жа бироз қийинчилик туғдирга-
Одатда, бу касаллик 80-90 фоиз часи вена қон томирлари кенгай- ни учун бошқа усулларни қўл-
чап томонлама, 10 фоиз ҳолат- иши ҳисобига моякларда ҳарорат лаш мақсадга мувофиқ.
ларда икки томонлама ва 2 фоиз 0,6-0,8 Сгача кўтарилиши уруғ су- Бундан ташқари, бир неча бе-
0
ҳолатда ўнг томонлама учрайди. юқлигини ишлаб чиқариш меха- морлар бефарзандлик сабабли бир
Варикоцеле касаллиги балоғат низмининг бузилишига олиб ке- неча йил давомида даволаниб, наф
ёшидан ривожланиб, ҳарбий ко- лади. Бундан ташқари, кенгайган топмайди. Бу ҳолатга касаллик-
миссариат кўригидан ўтиш жара- қон томирлар чап моякнинг эзили- нинг кўзга кўринмайдиган суб-
ёнида кўплаб ўсмирлар орасида шига, тўқималарда қон айланиши- клиник тури сабабчи бўлади. Суб-
аниқланади. Лекин касаллик куч- нинг бузилиши ҳисобига кислород клиник варикоцеле бор беморлар
ли шикоятлар билан безовта қил- етишмаслиги ва чап буйрак усти шифокор кўригидан ўтган бўлса
маганлиги сабабли айрим бемор- безидан уруғ ишлаб чиқарувчи ҳам, уруғ ишлаб чиқаришнинг бу-
ларда ўз вақтида аниқланмайди. тўқималарга салбий таъсир этувчи зилишига олиб келувчи сабабни
Шунинг учун кўп беморлар ка- моддаларнинг оқиб келиши сабаб аниқлаб беролмайди. Шу сабаб-
саллик бошланганидан 10-15 йил бўлади. Сперма (уруғ суюқлиги)ни ли эркаклар бепуштлиги билан
ўтгандан сўнг шифокорга муро- ишлаб чиқариш учун организмда оғриган беморларда варикоцеле-
жаат этади. Афсуски, йўқотилган андрогенлар (эркаклар гормо- нинг клиник ва субклиник (кўзга
бир неча йил ичида моякдаги уруғ ни) тестостеронни кўп миқдорда кўринмас тури)ни аниқлаш учун
ишлаб берувчи тўқималарда орқа- ишлаб чиқариши лозим. Лекин ва- янги текширув усуллари қўлла-
га қайтмас ўзгаришлар юз берган рикоцеле касаллигида тестостерон- ниб, сўнг ташхис қўйилиши керак.
бўлади. Бу бепуштлик деганидир... ни ишлаб чиқарувчи тўқималар Кўпгина шу соҳани ўрганган
Варикоцеле келиб чиқишида жароҳатланади. Эркаклар гормони олимларнинг фикрича, варикоцеле
бир неча сабаблар мавжуд. Булар (тестостерон)нинг қон тизимида касаллигини оператив даволашдан
чап мояк венасининг чап буйрак камайиши моякда эркаклик уруғ сўнг 50-85 фоиз ҳолатда муолажа
венасига тўғри бурчак ҳосил қи- суюқлигини кам миқдорда ишлаб эркаклик уруғ суюқлигини яхши
либ қуйилиши, чап буйракда бо- чиқаришига олиб келади. томонга ўзгартириб, кутилган ҳо-
симнинг юқори бўлиши, чап мояк Юқорида айтиб ўтилган жара- миладорликка олиб келади. Яъни,
венасида клапанларнинг етишмас- ёнлар инсон организмида вақт моякларда қон айланиши тикла-
лигидан иборат. Касаллик 12-14 ўтган сайин давом этиб, бемор- нади, тўқималарга кислороднинг
ёшларда ривожлана бошлаб, 15-17 ларни безовта қилмаган ҳолда етиб бориши яхшиланади ва шу
ёшларда яққол кўзга ташланади. уруғ ишлаб чиқарилишига сал- соҳада ҳарорат пасаяди.
Беморни ёрғоқнинг чап ярмида бий таъсир қилади. Шу сабабли Хулоса килиб айтганда, ба-
осилиш ҳисси безовта қила бош- кўпгина бефарзанд оилаларда лоғат ёшидаги ўсмирлар, йи-
лайди, лекин кўп беморларда ка- шифокор кўригидан тўлиқ ўтил- гитлар соғлигига бефарқ қара-
саллик тасодифан тиббий кўрик- маганлиги учун вақт йўқотилади. масдан, ўз вақтида мутахассис
дан ўтиш вақтида аниқланади. Шуни айтиб ўтиш лозим- кўригидан ўтишлари лозим.
Варикоцеле касаллигининг бе- ки, ота-оналар фарзандлари ба- Алишер ҚОДИРОВ,
пуштликка олиб келишини олим- лоғатга етганидан сўнг шифокор уролог-андролог.

Tibbiyot 27
Tibbiyot
№ 1 (92) 2022-yil va zamon
va zamon

ҚАЙСИ АЛОМАТЛАР





БУЙРАКДАГИ Оддий сийдик ранги оч сариқдан


МУАММОЛАРДАН тўқ сариқ ранггача ўзгариб туради.
Резавор мевалар, ловия ва
дорилар сийдик рангини
ДАРАК БЕРАДИ? ўзгартириши мумкин.





Буйрак оғриғи,
одатда, қовурғалар
остида, умуртқанинг Пушти, қизил ёки
ўнг ёки чап қисми-
да сезилади. У бошқа жигарранг сийдик
жойларга тарқалиши
мумкин, масалан,
қоринга.
Бел оғриғи Буйраклар фаолияти бузилиши

оқибатида танада тўпланган
токсинлар миянинг нормал
ишлашига халақит беради.
Бу хотира ва
концентрация
бузилиши, бош
Буйраклар эритроцитлар айланиши, бош оғриғи
ишлаб чиқаришни билан боғлиқ
тартибга солувчи гормон - муаммоларга олиб келади.
эритропоэтинни ишлаб
чиқаради. Агар у етарли
бўлмаса, анемия, заифлик,
чарчоқ пайдо бўлади. Бош оғриғи ёки

бош айланиши

Сурункали чарчоқ,
заифлик

Иссиқликда ҳам доимий
совуқлик ва ҳароратнинг
сабабсиз кўтарилиши
Буйраклар танадаги буйрак касаллигининг
қон миқдорини тартибга аломатларидан биридир.
солувчи аъзолардан
биридир. Шунинг учун
уларнинг нотўғри
ишлаши гипертонияга
олиб келиши мумкин.

Тана ҳароратининг
Қон босимининг ўзгариши
кескин кўтарилиши





28 Tibbiyot
Tibbiyot
va zamon
va zamon № 1 (92) 2022-yil

Ҳаётий ҳикоялар
Заҳириддин Муҳаммад Бобур
таваллудига 539 йил!


Ғурбатта ул ой ҳажри пир қилибтур,
Ғурбат била ҳижрон мана таъсир қилибтур.


Мақдур борича қилурам саъйи висолинг,
То Тангрини билмонки, не тақдир қилибтур.


Тақдирдур ул ёну бу ён солғучи, йўқса,
Кимга ҳаваси сунбулу татйир қилибтур.


Бу Ҳинд ери ҳосилидин кўп кўнгул олдим,
ОНА СЕЗГИСИ Не судки, бу ер мени дилгир қилибтур.



Сендин бу қадар қолди йироқ, ўлмади Бобур,
Доктор ҳикоя қилади: Онахон фарзандини суя- Маъзур тут, эй ёрки, тақсир қилибтур.
- Бугун ҳам шундай бўл- ганча хонамга олиб кирди ва
ди. Ишни бошлаб улгурма- ўриндиққа ўтқазди.
симдан, эшик тақиллаб, эшик - Хўш ука, бу ерга ёнбош- СОВҒА
ортидан яна ўша аёл кўринди. ланг-чи, қани бир яхшилаб
Қабулимга бир аёл учинчи кўрайин, - дедим-да, йигит-
бор кириб келиб, ҳар доимги- чани ўриндиққа ёнбошлатиб,
дек ўша мавзуда гап бошлади: керакли тиббий аппарат ёрда- Мактабда ўқитувчи ўқувчилардан
- Ассалому алайкум, док- мида юрак уришини текши- имтиҳон олишга қарор қилди. Энг яхши
тор, мумкинми? ра кетдим. Онанинг айтгани натижа учун янги поябзал совға қили-
- Ҳа келинг, опа, мумкин. тўғри эди. нишини айтди. Болалар хурсанд бўлиб,
- Яна олдингизга келяп- - Опа, минг бор узр, мен қунт билан ёзишни бошлашди.
ман-да. адашган эканман, ростдан сиз
- Ҳа майли, опа, тинчлик- айтгандек... Ярим соат ичида ҳамма ўз ишларини топширди ва
ми? Бу сафар нима безовта - Ана айтгандим-ку, док- деярли барчаси мукаммал жавоб беришди. Ўқитувчи
барчага ажойиб натижа учун, саъй-ҳаракатлари учун
қиляпти? тор. миннатдорчилик билдирди... Лекин ўқитувчи совғани
- Доктор, сиз яхшилаб тек- - Тезда ўғлингизни даво- кимга беришни билмай қолди.
ширинг, ўғлимнинг юраги уч лаш зарур, яхши ҳамки вақти- Шундай бўлса-да, у муносиб ечимни топди. Ҳам-
марта уриб, кейин бир муддат да аниқладик, агар сиз буни маси адолатли бўлиши учун у ҳар кимдан ўз исмини
бир вараққа ёзиб, уни буклаб, бир қутича ичи-
тўхтаб қоляпти. сезиб қолмаганингизда, охири га солишларини ва бу қутичадан ўқитувчи биттасини
- Вой опа-ей, қаердан ол- ёмон бўларди. Фақат бир нар- олиб, номи чиққан ўқувчини ҳақиқий ғолиб деб эълон
дингиз бу гапни? Икки марта са сўрамоқчиман сиздан, опа. қилишини айтди.
текширдим, ҳаммаси жойи- - Нима сўрамоқчисиз, док- Дарҳақиқат, ўқитувчи қутичанинг ичидан бир
да. Нега хавотирга тушяпсиз, тор? қоғозни чиқариб, ўқувчининг исмини ўқийди. Демак,
у - мукофот соҳиби.
ҳайронман ёки менга ишон- - Мен шифокорман, шу иш- Ўша ўқувчи ўқитувчи ва барча болаларнинг қарса-
маяпсизми? нинг мутахассисиман, аввал клари остида кўз ёшлари билан олдинга қадам қўяди.
- Ундай деманг, жон ука, оддий усулда, кейин эса ке- У барчага миннатдорчилик билдирди ва ўқитувчиси-
сиздан илтимос. Яна бир бор ракли асбоблар ёрдамида бу дан ўзи учун жуда зарур бўлган ушбу ажойиб совғани
қабул қилиб олди. У эски поябзал кийишдан чарча-
диққат билан текширинг! ҳолатни аниқладим, сиз буни ган, ота-онаси эса жуда камбағаллиги сабабли янги-
- Хўп, олиб киринг-чи, қаердан сезиб қолдингиз? сини сотиб олиб беришолмаган.
буёққа! - Сиз шифокорсиз, бемор- Ўқитувчи мамнуният билан уйига қайтди ва бу
Авваллари томирини уш- ни илмингизга таяниб текши- воқеани у эрига йиғлаб айтиб берди. Эри воқеани хо-
лаб аниқлаб кўргандим, би- расиз, асбобларингиз орқали тинидан эшитганидан жуда хурсанд эди. Aммо кўз
ёшларининг боисини тушунолмай сўрайди.
нойидек ураётган эди. Энди эшитиб касалликни аниқлай- - Қутини очиб қарасам, не кўз билан кўрайки, ҳар
онахонга ишончли бўлиш сиз. Мен онаман, мен ўз фар- бир қоғоз варағида ана шу ўқувчининг номи бор эди.
учун тегишли аппарат ёр- зандимнинг юрак уришини Барча болалар унинг аҳволини пайқашган ва бу қиз-
дамида текшириб кўришни бутун вужудим билан эшита- нинг совға олишини жуда хоҳлашган.
режа қилдим. ман ва сезаман... Саҳифани ЛАЙЛО тайёрлади.

Tibbiyot 29
Tibbiyot
№ 1 (92) 2022-yil va zamon
va zamon

Тадқиқот хулосаси: Тиббиёт
КУНИГА 20 ДАҚИҚА ва замон




жисмоний фаоллик ўлим хавфини Муассис:
13 фоизга камайтиради Наманган вилояти соғлиқни сақлаш
бошқармаси. «Тиббиёт ва замон»
Жисмоний фаолликнинг саломатлик учун фой- шўъба корхонаси ва журнал таҳри-
даси жуда катта. Айниқса, касалликлар профилак- рияти ижодий жамоаси.
тикасида юриш, югуриш, сузиш, бадантарбия каби Муҳаррир:
машғулотларга тенг келадигани йўқ. Манзура ЭРГАШЕВА
Таҳрир ҳайъати:
Иминов Абдулҳоди
Муҳиддинович,
вилоят соғлиқни сақлаш
бошқармаси бошлиғи.
Мӯминов Солижон Жалилович,
тиббиёт фанлари номзоди,
РИКИАТМ Наманган филиали
директори.
Ваққосов Муҳаммад Ҳабибович,
тиббиёт фанлари доктори,
профессор,
РИЭИАТМ Наманган
филиали директори.
Алижонов Аброржон
Алижон ўғли,
РШТЁИМ Наманган
АҚШнинг Миллий саратон ин- боғлиқ тўпланган маълумотлар билан филиали директори.
ститути олимлари ўтказган тадқиқот қиёсланди. Муҳиддинова Ирода
натижаси эса янада ҳайратланарли. Натижалар шуни кўрсатдики, ҳар Нурмирзаевна,
Маълум бўлишича, агар ушбу мамла- куни қўшимча 10 дақиқа жисмоний тиббиёт фанлари номзоди,
катда яшовчи 40 ёшдан 85 ёшгача бўл- фаоллик ўлим хавфини 7 фоизга ка- вилоят Перинатал
ган барча фуқаролар кунига атиги 10 майтиради. Агар шундай машқлар- маркази директори.
дақиқа давомида жисмоний фаоллик га 20 дақиқа ажратилса, 13 фоиз, 30
учун вақт ажратганида эди, йилига 110 дақиқа сарфланса, 17 фоизлик нати- Жамоатчилик кенгаши:
минг нафардан ортиқ америкаликнинг жага эришиш мумкин. Мирсайдуллаев
ҳаётини сақлаб қолиш мумкин эди. Бошқача қилиб айтганда, қўшим- Мирмаҳмуд Миршоҳидович,
Мутахассислар фикрича, жисмо- ча 20 дақиқалик жисмоний машқлар тиббиёт фанлари доктори.
ний машқлар ҳамма учун бирдек фой- АҚШда йилига 210 мингга яқин, 30 Ҳикматов Азимжон
дали. Улар 4800 дан ортиқ ўрта ва дақиқалик фаоллик эса 270 мингдан ор- Асатиллаевич,
катта ёшли кишиларнинг саломатлик тиқ ўлим ҳолатларининг олдини олади, тиббиёт фанлари доктори.
кўрсаткичларини ўрганиб, шундай дейилади тадқиқот муаллифлари. Нурматов Ёдгормирза
хулосага келишди. Эслатиб ўтамиз: Жаҳон соғлиқни Ҳотаммирзаевич,
Тадқиқот иштирокчиларининг кун- сақлаш ташкилотининг маълумоти- тиббиёт фанлари доктори.
далик ҳаёти ва фаолияти махсус мо- га кўра, жисмоний фаоллик камлиги Тожибоев Акмалхон
ниторлар ёрдамида етти кун давомида оқибатида дунё бўйича йилига 5 мил- Абдураҳмонович,
кузатиб ва қайд этиб борилди. Олин- лион киши ҳаётдан кўз юмади. тиббиёт фанлари бӯйича
фалсафа доктори.
ган натижалар аҳоли ўлими билан Интернетдан олинди.
ТАҲРИРИЯТ Гувоҳнома № 08-0004. Босмахонага берилган Баҳоси келишилган Таҳририят нуқтаи
МАНЗИЛИ: Нишона сони 2006 йил вақти: нархда. назари муаллифлар
Наманган шаҳри, 2 ноябрда чиққан. 09.02.2022 йил. 17:00. ISSN-2010-5975 фикридан фарқланиши
Ислом Каримов Журнал «Business Print Офсет қоғози, бичими Телефон ва телеграм мумкин.
кўчаси, 10-уй. Plus» МЧЖ босмахо- 60х84. 1/8. канали: Таҳририят муаллифлар
5-қават, 10-хона. насида таҳририятнинг Даврийлиги икки ойда +998 99 399 94 77 билан узвий алоқада
оригинал макети бир марта. @tibzamonnam иш олиб боради. Бир
Журнал Наманган асосида чоп этилди. Босма табоғи 4,0. босма табоққача бўл-
Матбуот ва ахборот Босмахона манзили: Нашр кўрсаткичи - Муаллифларнинг мате- ган материаллар эгала-
бошқармасида 2008 йил Тошкент шаҳри, 5052. риаллари фақат босма ва рига қайтарилмайди.
25 июль куни Сўгалли ота кўчаси, Буюртма № 1054 электрон шаклда қабул
қайта рўйхатга олинган. 5-уй. Адади 4281 қилинади. © «Тиббиёт ва замон»
Даволаш жараёнида маълумот ва тавсияларнинг барчаси ҳам тўғри келмаслиги мумкин.
Соғлигингиз билан боғлиқ муаммоларда шифокорга мурожаат қилинг.

М



А




Қ




С ИНСОН



А ҚАДРИ
УЧУН


Д




Л



И СКРИНИНГ ТАДБИРЛАРИ -


ОЛИС ҲУДУДЛАРДА







Вилоят даволаш-профилактика муассасалари - Анчадан буён юрагимдаги кучли оғриқдан
Вилоят соғлиқни ҳамда ихтисослашган марказларнинг малакали му- безовта эдим, - дейди Юнусхон Аҳмедов. - Вило-
сақлаш бошқарма- тахассислари, туман кўп тармоқли марказий полик- ят Кардиология марказининг мутахассислари қи-
си ҳамда РИКИАТМ линикасининг тор доирадаги шифокорлари аҳоли шлоғимизга келганини эшитиб, хурсанд бўлдим.
Наманган филиа- саломатлигини тиббий назоратдан ўтказишди. Юрагимда ўзгариш борлиги, операцияга муҳтож-
ли ташаббуси билан Кўчма рентген аппарати, “Офтольмобил” по- лигимни аниқлашди. Аммо ҳозир даволаниш учун
“Инсон қадри учун!” ликлиника, замонавий УЗИ, ЭКГ аппаратлари ва маблағим йўқлигини айтганимда, барча харажатлар
Президент ташаббуси билан давлат томонидан қоп-
биохимик лаборатория таҳлилларидан сўнг улар
шиори остидаги тиб- кардиолог, кардиожарроҳ, уролог, ЛОР, эндокри- лаб берилаётганини тушунтиришди. Бундай имко-
бий акция бу гал Ян- нолог, акушер-гинеколог, невропотолог, аллер- ниятдан жуда мамнунман, - дейди у ҳаяжон билан.
гиқўрғон туманидаги голог, окулист, терапевт ва бошқа мутахассислар Сурункали юрак етишмовчилиги, сурункали
59-оилавий поликли- кўригидан ўтишди. Айниқса, кўчма рентген ва қон-томир касаллиги II даражаси билан азият
никада ташкилланди. “Офтольмобил” поликлиника аппаратлари мута- чекаётган Ю. Аҳмедовда мураккаб жарроҳлик
Мазкур тиббиёт му- хассислари қизғин фаолият олиб боришди. Чунки амалиёти ўтказилади ва бутунлай дарддан фо-
ассасаси эрта тонгдан аҳоли бундай қулайликдан унумли фойдаланиш риғ этилади.
- 21 мингдан зиёд аҳолига хизмат кўрсатамиз,
мақсадида шифокорлар тавсияси билан танала-
одамлар билан гав- ридаги ўзгаришлардан воқиф бўлдилар. Юрак - дейди поликлиника мудири Малика Эралие-
жум бўлди. “Ғалаба”, қон-томир касаллиги, диабетга мойиллиги борлар, ва. – Ғоят муҳим тадбир жараёнида 30 нафардан
“Бунёдкор”, Янгио- онкологик, ошқозон-ичак тизими ва бошқа касал- зиёд бемор Кардиология марказига, 4 нафар бе-
бод, Қандиён, Машъ- ликларга чалинган ва гумон қилинган шахсларни мор РИО ва РИАТМ Наманган филиалига, 8 на-
ал, Салмон, Газнон диагностик тиббий текширувлардан ўтишлари фар бемор вилоят Эндокринология диспансерига
маҳалла фуқаролар учун ихтисослаштирилган шифохоналарга йўнал- диагностика ва даволаниш учун саралаб олинди.
тириш чоралари кўрилди.
Айниқса, ҳудудимиз аҳолисининг энди нафақат
йиғинларидаги 40 ёш Айниқса, соғломлаштириш ишлари тиббий туман, балки вилоят марказидаги шифохоналарга
ва ундан катталар кўрикнинг ўзидан бошлангани аҳолини жуда мам- боришларига асло ҳожат қолмади. Етук мутахас-
мақсадли скрининг, нун этди. Сурункали хасталиги бор, стационар да- сисларнинг ўзлари уларни олдига келишганидан
яъни чуқурлаштирил- вога муҳтожларга мутахассислар томонидан зарур барча мамнун бўлди.
ган тиббий кўрик жа- дори-дармонлар тавсия қилинди. Шу куни оилавий Албатта, эл соғлиги - юрт бойлиги. Акция
раёнига жалб этилди. поликлиникада мавжуд 74 турдаги дори-дармонлар доирасидаги тиббий тадбирлар вилоятимизнинг
тарқатилди. барча ҳудудларида уюшқоқлик билан ташкил
Мақсадли скрининг юрак беморлари учун қилинаётгани ғоят қувонарли.
ҳам айни муддао бўлди. М. ЭРГАШЕВА.

2022 йил – “Инсон қадрини улуғлаш



ва фаол маҳалла йили”


МАЛАКАЛИ ЖАРРОҲЛАР


МУВАФФАҚИЯТИ






Поп туман тиббиёт бир- ва фаол маҳалла йили”да амалиёти муваффақиятли ба-
лашмасида ўтган йилнинг мутахассислар томонидан жарилди. Малакали нейрохи-
ноябрь ойидан «Туманлар- яна бир ноёб турдаги мурак- рурглар Комилжон Абдусат-
аро қўшма шикастланиш- каб жарроҳлик амалиётига торов, Лочинбек Онорқулов,
лар ва ўткир қон-томир қўл урилди. “Умуртқа поғона анестезиолог Отабек Анорбо-
касалликлари маркази» орқа мия ёпиқ шикасти. VL евлар 4 соатдан ортиқ вақт
фаолият бошлади. Шу умуртқаси танасининг ком- мобайнида бемор ҳаётини
қисқа фурсат мобайнида ҳу- прессион асоратли синиши. хатардан ҳоли этдилар.
дуддаги мураккаб жарроҳ- Синиқ бўлакларини орқа мия - Яхшиям ўз касбининг
лик амалиётига муҳтож бе- каналига кириши. Асора- усталари бўлган шифокор-
морларнинг вилоят маркази ти: пастки парапарез. Ча- лар бор экан, - дейди Бузаҳро
ёки пойтахт клиникаларига ноқ аъзолари фаолиятининг опа. – Вужудимга азоб бера-
нажот излаб боришларига бузилиши” ташхиси билан ётган дарддан фориғ қилди-
асло ҳожат қолмади. Чун- даволанаётган бемор Бузаҳро лар. Беҳад миннатдорман.
ки юқори технологик му- Семетбоевада “L-I умуртқаси Ўзлари ҳамиша соғ ва омон
раккаб жарроҳлик амали- декомпресив ламиноэктомия- бўлсинлар. Халқимизга ҳа-
ётлари марказнинг моҳир си, орқа мия канали ревизия- лол ва фаол хизмат кўрсати-
жарроҳлари томонидан ба- си, орқа мия каналига кирган шиб, эл олқишини, дуосини
жариляпти. Буни тизимда- суяк фрагментлари очиқ ре- олиш шарафига муяссар
ги ислоҳотларнинг ижобий позицияси ва умуртқаларни бўлаверсинлар!
самараси сифатида эътироф транспедикуляр конструкция
этиш мумкин. билан стабиллизациялаш” Ҳилола
“Инсон қадрини улуғлаш юқори технологик жарроҳлик МАДАМИНЖОНОВА.