Тиббиёт
Илмий-оммабоп, ва замон
ижтимоий-маънавий журнал
№ 4 (89) 2021 йил
ЯНГИ
ЎЗБЕКИСТОНДА
ЭРКИН ВА
ФАРОВОН
ЯШАЙЛИК!
Байрам арафасида
НАМАНГАНДА БИР КУНДА ТЎРТТА
ТИББИЁТ МУАССАСАСИ
ФОЙДАЛАНИШГА ТОПШИРИЛДИ
Энг улуғ, энг азиз байрамимиз арафа- Наманганликлар қувончига сабаб дастури асосида 34 миллиард сўмдан
сида вилоятимизда бир неча тиббиёт му- бўлган яна бир воқеа - Республика шо- зиёд маблағ эвазига жаҳон андозалари
ассасалари фойдаланишга топширилди. шилинч тиббий ёрдам илмий маркази даражасига тенглаштирилди. Табиий
Жумладан, Янги Наманган туманида қад Наманган вилоят филиалининг 48 мил- иқлим шароитини ҳисобга олган ҳолда
ростлаган 2-шаҳар туғруқ шифохонаси лиард сўм эвазига қайта бунёд этилга- биноларга иссиқ пайтда салқин, совуқ
собиқ вилоят травматология шифохо- ни бўлди. Бугун 350 ўринли даволаш маҳалда илиқ тутувчи ҳамда чиройли
наси ўрнида барпо этилди. Инвестиция бўлими бинолари шароитлари тубдан қиёфа бахш этувчи қопламалар ўрна-
дастурига мувофиқ 15 миллиард сўм- ўзгарган, муҳандислик тармоқлари ян- тилди. Реанимация ва операция хонала-
лик қурилиш-таъмирлаш ишлари амалга гиланган. Қўшимча мажлислар зали- рида узлуксиз мўътадил ҳарорат яратиб
оширилган, натижада шинам ва замо- нинг қурилгани, даволанувчилар учун қўйилди. Шифохона 1 ярим милли-
навий кўриниш касб этган туғруқ ком- ҳам, тиббиёт ходимлари учун ҳам ҳар ард сўмлик ўта ноёб ва зарур тиббиёт
плекси учун нафақат бино таъмирланди, жиҳатдан қулай ва шинам шароитлар асбоб-ускуналари билан таъминланди.
балки ёнига қўшимча 5 қаватли бино ҳам яратилгани аҳолига сифатли тиббий Инвестиция дастурига мувофиқ, На-
қурилди. Яқин вақт ичида муассаса 4 хизмат кўрсатишни кафолатлайди. манган шаҳар туғруқ мажмуаси ҳам
миллиард сўмликдан зиёд энг замонавий Шу куни Наманган шаҳар болалар қайта таъмирланди ва реконструкция
тиббий асбоб-ускуналар билан жиҳозла- шифохонасининг тантанали очилиш қилинди. Шунингдек, қўшимча бино-
нади ҳамда малакали тиббиёт ходимлари маросими ҳам бўлиб ўтди. 300 ўринли лар барпо этилди. Бу мақсадлар учун 28
жамоаси шакллантирилади. бу шифохонадаги шароит Инвестиция миллиард сўм маблағ йўналтирилди.
Тиббиёт
Илмий-оммабоп, ва замон
ижтимоий-маънавий журнал
2006 йил ноябрь ойидан чиқа бошлаган.
№ 4 (89) 2021 йил, июль-август
Ушбу сонда:
Муассис: ►ИСТИҚЛОЛ АТО ЭТГАН
Наманган вилояти
соғлиқни сақлаш бошқармаси. ИМКОНИЯТЛАР
«Тиббиёт ва замон» шўъба корхонаси ва
журнал таҳририяти ижодий жамоаси.
►ЮКСАК БИЛИМ, ТАЖРИБА ВА
Муҳаррир: МАҲОРАТ УЙҒУНЛАШГАН
Манзура ЭРГАШЕВА
МАСКАН
Таҳрир ҳайъати:
Иминов Абдулҳоди Муҳиддинович,
вилоят соғлиқни сақлаш ►УЧҚЎРҒОННИНГ
бошқармаси бошлиғи.
Мӯминов Солижон Жалилович, БОШ ҲАМШИРАСИ
тиббиёт фанлари номзоди,
РИКИАТМ Наманган филиали директори.
Ваққосов Муҳаммад Ҳабибович, ►АРЗИР СИЗ-ЛА ЭТСАК ИФТИХОР,
тиббиёт фанлари доктори, профессор,
РИЭИАТМ Наманган филиали директори. ЮРАКШУНОС ОЛИМ-ШИФОКОР!
Алижонов Аброржон Алижон ўғли,
РШТЁИМ Наманган филиали директори.
Муҳиддинова Ирода Нурмирзаевна, ►ҚОРИНДАГИ МЎЪЖИЗА
тиббиёт фанлари номзоди,
вилоят Перинатал маркази директори.
►БУЙРАК ТРАНСПЛАНТАЦИЯСИ:
Жамоатчилик кенгаши: ЯНА БИР ИНСОНГА ҚАЙТА
Мирсайдуллаев
Мирмаҳмуд Миршоҳидович, ҲАЁТ БАХШ ЭТДИ
тиббиёт фанлари доктори.
Ҳикматов Азимжон Асатиллаевич,
тиббиёт фанлари доктори. ►ҲАМШИРАЛАРГА МАЛАКА
Нурматов Ёдгормирза Ҳотаммирзаевич,
тиббиёт фанлари доктори. ТОИФАЛАРИ ҚАНДАЙ ШАРТЛАР
Тожибоев Акмалхон Абдураҳмонович, АСОСИДА БЕРИЛАДИ?
тиббиёт фанлари бӯйича фалсафа доктори.
ТАҲРИРИЯТ Гувоҳнома № 08-0004. Босмахонага берилган Баҳоси келишилган Таҳририят нуқтаи
МАНЗИЛИ: Нишона сони 2006 вақти: нархда. назари муаллифлар
Наманган шаҳри, йил 2 ноябрда чиққан. 7.06.2021 йил. 17:00. ISSN-2010-5975 фикридан фарқлани-
Ислом Каримов Журнал «Заковат» Офсет қоғози, бичими Телефон ва телеграм ши мумкин.
кўчаси, 10-уй. нашриёт уйи МЧЖ 60х84. 1/8. канали: Таҳририят муал-
5-қават, 10-хона. босмахонасида таҳри- Даврийлиги икки +998 99 399 94 77 лифлар билан узвий
риятнинг оригинал ойда бир марта. @tibzamonnam алоқада иш олиб
Журнал Наманган макети асосида чоп Босма табоғи 4,0. боради. Бир босма
Матбуот ва ахборот этилди. Нашр кўрсаткичи - Муаллифларнинг мате- табоққача бўлган
бошқармасида 2008 Босмахона манзили: 5052. риаллари фақат босма материаллар эгалари-
йил 25 июль куни Косонсой шаҳри, Буюртма № 1054 ва электрон шаклда га қайтарилмайди.
қайта рўйхатга олинган. Чорбоғ кўчаси, 17-уй. Адади 2332 қабул қилинади. © «Тиббиёт ва замон»
Таҳририят ўз-ўзини даволашга чақирмайди. Соғлиқ билан боғлиқ муаммо пайдо бўлганда, албатта, шифокорга мурожаат қилинг.
Абдулҳоди ИМИНОВ,
Наманган вилояти соғлиқни
сақлаш бошқармаси бошлиғи.
Ихтисослашган тиббий хизмат кўр-
сатиш борасидаги ютуқлар ҳам йил
сайин ортиб бормоқда. Бинобарин, 12
та шаҳар ва туман марказий шифохо-
налари, республика ихтисослашган
илмий-амалий тиббиёт марказлари-
нинг 14 та филиали, 4 та вилоят ихти-
сослаштирилган тиббиёт маркази ва
бошқа тиббиёт муасссасалари фаолият
олиб бормоқда. Улар хизматини аҳоли
яшаш жойларга янада яқинлаштириш
ИСТИҚЛОЛ АТО ЭТГАН да ҳам ихтисослаштирилган бўлимлар
учун туман тиббиёт бирлашмалари-
очилмоқда. Биргина шу йилнинг ўзида
ИМКОНИЯТЛАР Республика ихтисослаштирилган тиб-
биёт марказларининг 8 та филиали таш-
ʻʻ Истиқлол йўлидан ламчи тизим ишини янада такомил- юқори технологик жарроҳлик амали-
кил этилди. Бунинг натижаси ўлароқ
ётлари вилоятимиз тиббиёт муассаса-
лаштириш вазирликнинг ҳам, ҳо-
ларида ўтказиляпти. Бир вақтлар буй-
кимликларнинг ҳам доимий диққат
рак кўчириб ўтказиш операцияси учун
дадил одимлаётган Ватани-
миз ғоят қадрли ва азиз бай-
биргина ўрта махсус маълумотли му-
эди. Бундай мураккаб, юқори техноло-
рам арафасига етиб келди. марказида турибди. Илгари ҳудудларда Тошкентга ёки хорижга бориш зарур
тахассис фаолият юритадиган ФАПлар
гик амалиётлар Наманганда ҳам сифат-
бўларди. Ҳозир эса ҳар бир қишлоқда ли бажарилмоқда.
Истиқлолга эришилгани- бир неча ихтисослашган врачлар хиз- Буйрак трансплантациясидан ташқа-
дан сўнг мамлакатимиз бо- мат кўрсатувчи муҳташам поликли- ри бош мия ва орқа мия соҳасида, сий-
сиб ўтган шонли йўлга назар никалар шаклланган. Диагностика ва дик йўли анамалияси, юрак туғма ва
солинса, мустақилликни мус- даволаш анча юксак. Вилоятимиз аҳо- орттирилган нуқсонлари ва бошқа ка-
таҳкамлаш, халқимиз учун лисига бугунги кунда 164 та бирламчи салликларидаги мураккаб ҳолатларда
муносиб турмуш шароитла- тиббий-санитария ёрдами муассасала- жарроҳлик амалиётлари муваффақият-
рини яратиш, фаровонликни ри фаолият олиб боряпти. Шундан 74 ли якунланди.
таъминлаш ва бошқа соҳа- таси оилавий шифокорлик пунктлари, Аҳолига шишилинч тиббий хизмат
ларда мислсиз ўзгаришларни 62 таси қишлоқ, 15 таси шаҳар оилавий кўрсатиш ишларини ривожлантириш
кўрамиз. Айниқса, эл соғлиғи- поликлиникаси, 13 таси эса кўп тармоқ- масаласига ҳам устувор вазифа сифа-
ни муҳофаза қилиш, тиббиёт- ли марказий поликлиникадир. Уларда тида қаралмоқда. РШТЁИМ Наманган
да изчил ислоҳотларни амал- 10 мингга яқин шифокор ва ўрта тиб- филиали ва унинг ҳудудлардаги бў-
га ошириш борасидаги кенг биёт ходимлари беморларни қабул қи- лимлари фаолиятини такомиллашти-
кўламли саъй-ҳаракатларни лишади. риш борасидаги интилишлар ҳам
зўр мамнуният билан алоҳида Соҳа ишини янги босқичга олиб диққатга сазовордир.
таъкидлаш жоиздир. чиқиш, амалиётга янги иш услубла- Тез тиббий ёрдам станцияси негизида
Соғлиқни сақлаш соҳаси- рини жорий этиш учун астойдил ки- бутун вилоят ҳудудида тез тиббий ёр-
даги ислоҳотлар давлатимиз ришилмоқда. Тиббий хатлов ва унинг дамни шошилинч чақиришга мўлжал-
сиёсатининг устувор йўна- якунлари асосида касалликка чалинган ланган, туну кун ишлайдиган, 103-қисқа
лишларидан бирига айлан- фуқароларга манзилли хизмат кўрса- рақамли Call маркази фаолияти йўлга
ди. Президентимиз томони- тиш йўлга қўйилди. Шу ўринда яна бир қўйилганлиги, санитар автомашиналар-
дан имзоланган юздан зиёд муҳим жиҳатга эътиборни қаратмоқчи- га GPS навигаторлари ўрнатилганлиги
Фармон ва Қарорларда ти- ман. Бугунга келиб бирламчи тизим му- фаолият самарадорлигини тубдан оши-
зим ишини замон талаблари ассасаларига мурожаат қилган бемор- риш имконини бермоқда.
асосида тубдан юксалтириш, ларни даволашда муҳим янгиликлар РШТЁИМ Наманган филиали бино
юртдошларимизни тиббий жорий этилмоқда. Яъни, оила шифоко- ва иншоотлари 46 миллиард сўм бюд-
хизматдан розилигига эри- ри қабулида бўлган фуқарода аниқлан- жет маблағи ҳисобига реконструкция
шиш бош мақсад этиб белги- ган касалликлар тиббий муассаса томо- қилингани, яқин орада салкам 4 милли-
ланган. Вилоятимиз тибби- нидан бепул бериладиган 66 хилдаги он АҚШ доллари қийматида ноёб тиб-
ётида кузатилаётган ўсиш ва дори-дармон билан даволаняпти. Аҳо- бий аппаратуралар олиниши кутилаёт-
янгиланишларни ана шу эзгу лига қулайлик яратиш мақсадида яқин гани фикримизнинг яққол далилидир.
ниятларнинг амалдаги ёрқин орада 10 та оилавий шифокорлик пункт- Тиббиётнинг моддий-техник имкони-
ва салмоқли натижалари дей- лари қайта ташкил этилиши ҳам муҳим ятларини такомиллаштириш борасидаги
ишга ҳақлимиз. ижтимоий масалага ижобий ечим топи- саъй-ҳаракатлар қамрови янада кенгай-
Истиқлол йилларида бир- лаётганлигидан далолатдир. иб бораётганлиги жуда қувонарли, ал-
4
батта. Ўтган йили Инвестиция дастури
доирасида 17 та тиббиёт муассасасида
Мамлак а тимиз да
қурилиш-таъмирлаш ишларига 81 мил- халқимиз тақдири ва ке-
лиард сўмдан ортиқ маблағ йўналти- лажаги билан боғлиқ
рилди. Жорий йилги ҳам режалар янада кенг кўламли ҳаётбахш
катта. Ҳозир 70 миллиард сўмлик лойи- ислоҳотлар самарадорли-
ҳаларни қамраб олган дастур асосида 8 гини таъминлашда уму- САЙЛОВ –
та объектда бунёдкорлик ишлари олиб минсоний ҳамда миллий
борилмоқда. Истиқлол айёми арафа- қадриятлар асосида таш- ДЕМОКРАТИК
сида улардан тўрттаси фойдаланишга кил этилувчи сайловлар
топширилди. Бундан ташқари яна 8 та муҳим аҳамиятга эга. ИСЛОҲОТЛАР КЎЗГУСИ
тиббиёт муассасаси “Обод қишлоқ” ва
“Обод маҳалла” дастурлари асосида ре- Аслида ҳар қандай демократик жа- ланиши, демократик анъаналарнинг ри-
конструкция қилинмоқда. Шунингдек, миятда сайловлар жараёни халқнинг на- вожланиш босқичи сифатида эътироф
маҳаллий бюджет ҳисобидан 33 та объ- фақат бугунги ҳаёти, балки эртанги кун этилаётгани барчамизни беҳад мамнун
ектдаги қуриш-таъмирлаш ишларига 61
миллиард сўм маблағ ажратилган. истиқболига бўлган юксак ишончи, уми- этади. Ҳақиқатан ҳам, ушбу даврда фуқа-
Тиббиётга янги технологиялар- дини кўрсатиб берувчи тиниқ кўзгудир. роларнинг сиёсий жараёнлар, давлат ва
ни татбиқ этиш галдаги муҳим ва- Шу кунларда юртимизда президентлик жамиятни бошқаришда иштирок этиши-
зифаларимиз сирасига киради. Дав- сайловига тайёргарлик кўриш, сайловни нинг ҳуқуқий асослари мустаҳкамлан-
лат-хусусий шериклик, хориж билан жаҳоннинг энг илғор тажрибалари асоси- ди. Айни жараёнда сайлов қонунчилиги
алоқаларни мустаҳкамлаш, тиббиётни да ўтказиш, айни жараёнда сайловчилар, янгиланди, сайловларни ташкил этиш ва
рақамлаштириш йўналишларида ҳам хусусан, баркамол авлоднинг ҳуқуқий ма- ўтказиш билан боғлиқ жараёнлар янгича
изчил иш олиб борилмоқда. даниятини юксалтириш борасидаги саъй- талабларга мувофиқ тарзда ислоҳ этилди.
Айни пайтда истиқлол шарофа- ҳаракатлар муҳим паллага кирмоқда. Бо- Дарҳақиқат, сайловлар ҳар қандай де-
ти билан шаклланган хусусий тибби- иси, ушбу сайлов халқимизнинг янгича мократик жамиятда кенг қамровли ис-
ёт муассасаларининг салоҳияти жа-
дал ривожланмоқда. Илгари нодавлат тафаккури, дунёқараши, ўз тақдири ва ке- лоҳотларнинг амалий натижаси, фуқа-
тиббиёт муассасалари бармоқ билан лажагига бўлган муносабатини яққол на- роларнинг давлат ва жамият ишларини
санарли эди. Бугунга келиб вилояти- моён этувчи муҳим сиёсий жараён экан- бошқаришга фаол жалб қилишнинг энг
мизда ишлаб турган хусусий тиббиёт лиги барчамизга яхши маълум. муҳим шаклларидан бири сифатида қара-
масканлари сони 400 дан ортиб кетган- Таъкидлаш ўринлики, кейинги беш йил лади. Айни пайтда Ўзбекистонда сай-
ли ғоят ижобий ҳолдир. мобайнида давлат ва жамият қурилиши лов тизими ва сайлов ҳуқуқи демократик
Дарҳақиқат, соҳамизнинг қайси бир соҳасидаги янгиланишлар ҳар бир соҳада мезонларга асосланган бўлиб, у ҳар би-
йўналишига қараманг, мустақиллик тўлиқ намоён бўлмоқда. Эзгу ташаббуслар римизга ўз ҳуқуқ ва манфаатларимизни
йилларида муттасил ривожланиб бора- доирасида миллий сайлов тизимининг из- тўлиқ ҳимоя қилиш учун барча имконият-
ётганлигини кўрасиз. Истиқлол ато эт- чил ва босқичма-босқич либераллашуви, ларни яратиб беради.
ган беқиёс имкониятлар самаралари кўз
ўнгингизда ёрқин намоён бўлади. Бу парламент ва президентлик сайловлари- Айни кунларда вилоятимизда сайловга
аслида янада улуғвор ишларнинг бош- нинг қонун талаблари ва умумэътироф муносиб тайёргарлик кўриш, халқимиз-
ланишидир. Келажаги буюк давлати- этилган халқаро меъёрларга тўла мос ҳол- нинг бугунги бахтли ҳаёти ва келажагига
мизнинг тиббиёти ҳам буюк бўлишига да ўтказилиши учун мустаҳкам ҳуқуқий дахлдор бўлган сиёсий жараёнга тараддуд
эришиш учун тинмай интилаверамиз. асос яратилгани ҳеч кимга сир эмас. Бун- ишлари белгиланган талаблар асосида таш-
Муҳтарам Президентимиз Шав- дай ислоҳотлар самараси сифатида юрти- кил этилмоқда. Чунки мамлакат учун му-
кат Мирзиёевнинг “Янги Ўзбекистон” мизда сайлов қонунчилиги борасида му- носиб раҳбар сайлашда қатнашиш, бу ҳар
газетаси муҳарририга берган интер- каммал тизим шаклланишига эришилди. бир сайловчи учун нафақат ўз ҳуқуқидан
вьюлари билан танишиш асносида Дунёда умумэътироф этилган талаб эркин фойдаланиш, балки юрт тақдирига
ҳали олдимизда жуда катта вазифалар ва меъёрлар, миллий қадрият ва анъана- дахлдорлик туйғусини акс эттирувчи фаол
турганлигини ҳис этдим. Давлатимиз
раҳбари мамлакатимиз тараққиёти- лар, замонавий мезонлар асосида ишлаб фуқаролик позициясини ҳам намоён этади.
нинг ҳозирги босқичида олдимизда чиқилган сайловга оид муносабатларни Бугун ҳамюртларимизнинг сиёсий
турган олтита устувор вазифани бел- тартибга солувчи қонунларимиз эркин дунёқараши, жамиятда рўй бераётган
гилаб бердилар. Уларнинг бешинчиси ва адолатли сайлов жараёнларини таш- турфа жараёнларга муносабати тобора
тиббиёт соҳаси истиқболлари билан кил этишда муҳим ҳуқуқий асос бўлиб фаоллашиб бормоқда. Ҳар биримиз ўз ҳа-
бевосита боғлиқдир. хизмат қилади. Шу билан бирга ҳар бир ётимизни юрт тақдири билан мустаҳкам
Фурсатдан фойдаланиб, вилояти- сайловчи мазкур жараёнда эркин тан- ришта каби боғлай олаётганимиз қуво-
миз аҳлини, хусусан соғлиқни сақлаш ловни амалга ошириши ва энг муно- нарли, албатта. Бу сайловчи сифатида
ходимларини энг азиз ва энг улуғ айём сиб номзодга овоз бериши учун зарур тўғри танлов қила олиш ва энг муносиб
– давлатимиз мустақиллигининг шон-
ли ўттиз йиллиги байрами билан мубо- шарт-шароитларни яратиб беради. номзодга овоз беришда ғоят муҳим омил
ракбод этаман. Ҳамиша юртимиз тинч, Мамлакатимизнинг янги тарихи солно- эканлигини асло унутмаслик зарур.
халқимиз омон бўлсин. Мўътабар Вата- масидан муносиб ўрин оладиган кейинги Саодат УСМАНОВА,
нимиз – Ўзбекистон янада гуллаб-яш- беш йил жаҳон ҳамжамияти томонидан Наманган давлат
найверсин! миллий давлатчилигимизнинг мустаҳкам- университети доценти.
5
ЎЗБЕКИСТОН РЕСПУБЛИКАСИ ПРЕЗИДЕНТИНИНГ ҚАРОРИ
АҲОЛИГА КЎРСАТИЛАЁТГАН ТИББИЙ ЁРДАМ СИФАТИНИ
ЯНАДА ЯХШИЛАШ ЧОРА-ТАДБИРЛАРИ ТЎҒРИСИДА
2017 - 2021 йилларда Ўзбекистон Рес- га оширилади. 2021/2022 ўқув йилидан бошлаб олий
публикасини ривожлантиришнинг беш- 4. Туманлараро қўшма шикастла- тиббиёт таълим муассасаларида нефро-
та устувор йўналиши бўйича Ҳаракатлар нишлар ва ўткир қон-томир касал- логия ва гемодиализ кафедралари фао-
стратегиясини «Ёшларни қўллаб-қувват- ликлари марказларини ташкил этиш лиятини йўлга қўйиш;
лаш ва аҳоли саломатлигини мустаҳкам- чора-тадбирлари режаси 2-иловага Республика ихтисослаштирилган
лаш йили»да амалга оширишга оид Давлат мувофиқ тасдиқлансин. нефрология ва буйрак трансплантаци-
дастурига мувофиқ ихтисослаштирилган 5. Соғлиқни сақлаш вазирлиги (У. Со- яси илмий-амалий тиббиёт маркази би-
тиббий хизматни аҳолига яқинлаштириш, биров) Молия вазирлиги (Ж. Абруев) би- ноларини қуриш ва реконструкция қи-
шошилинч тиббий ёрдамни ўз вақтида лан биргаликда Марказларнинг ташкил лиш.
кўрсатиш ҳисобига фуқаролар ҳаётини этилиши муносабати билан талаб этилади- 8. Соғлиқни сақлаш вазирлиги:
сақлаб қолиш ва уларнинг фаол меҳнат ган қўшимча штат бирликлари ҳамда улар- ўн кун муддатда болалар, туғиш ёши-
қобилиятини тиклашга имконият яратиш, га зарур бўлган маблағлар ажратилишини даги, ҳомиладор ва бола эмизувчи аёл-
болалар, туғиш ёшидаги, ҳомиладор ва таъминласин. ларнинг профилактик махсус препа-
бола эмизувчи аёлларни профилактик мах- Қорақалпоғистон Республикаси Ва- ратларга бўлган эҳтиёжини аниқлаш ва
сус препаратлар билан бепул таъминлаш зирлар Кенгаши ва вилоятлар ҳокимлик- ушбу препаратларни тақсимлаш ҳамда
ҳамда нефрология ва гемодиализ ёрдами- лари Соғлиқни сақлаш вазирлиги билан етказиш тартибини тасдиқласин;
ни кўрсатиш тизимини янада яхшилаш биргаликда Марказларни малакали кадр- манфаатдор вазирлик ва идоралар
мақсадида: лар билан таъминлаш, уларнинг фаолия- билан биргаликда бир ой муддатда қо-
1. 2021-2022 йиллар давомида туман тини йўлга қўйиш билан боғлиқ молия- нунчилик ҳужжатларига ушбу қарордан
(шаҳар) тиббиёт бирлашмалари тарки- вий, моддий-техник ва бошқа ташкилий келиб чиқадиган ўзгартириш ва қўшим-
бида 35 та Туманлараро қўшма ши- масалаларни ўз вақтида ҳал қилиш чора- чалар тўғрисида Вазирлар Маҳкамасига
кастланишлар ва ўткир қон-томир ларини кўрсин. таклифлар киритсин.
касалликлари марказлари (кейинги 6. Ўзбекистон Республикаси Президен- 9. Ушбу қарорда назарда тутилган
ўринларда - Марказлар) 1-иловага муво- тининг 2020 йил 10 ноябрдаги «Аҳолининг тадбирларни амалга ошириш юзасидан:
фиқ босқичма-босқич ташкил этилсин. соғлом овқатланишини таъминлаш бўйича соғлиқни сақлаш вазири А.М. Хад-
2. Қуйидагилар Марказларнинг асо- қўшимча чора-тадбирлар тўғрисида»ги жибаев зиммасига - ушбу қарорнинг
сий вазифалари этиб белгилансин: ПҚ-4887-сон қарорига мувофиқ: ижросини самарали ташкил этиш учун;
«олтин соат» тамойили асосида қўш- 6 - 23 ойлик болалар учун уй шарои- соғлиқни сақлаш вазирининг ўринбо-
ма шикастланишлар ҳамда ўткир тида тайёрланган овқатларни бойитиш сарлари А.Ш. Иноятовга гемодиализ
қон-томир касалликлари билан тиббий мақсадида микронутриент кукуни би- хизматини юқори даражада кўрсатиш,
ёрдамга муҳтож беморларга шошилинч лан; У.Ю. Собировга Марказлар фаолия-
ва ихтисослаштирилган тиббий ёрдам 6 ойликдан 5 ёшгача бўлган болалар- тини самарали ташкил этиш, Э.И. Ба-
кўрсатишни ташкил этиш; ни «А» витамини билан; ситхановага болалар, туғиш ёшидаги,
ўткир ва сурункали буйрак етишмов- 2 - 10 ёшдаги болаларни гельминтоз про- ҳомиладор ва бола эмизувчи аёлларни
чилиги мавжуд беморларга гемодиализ филактикаси бўйича махсус препаратлар профилактик махсус препаратлар билан
хизматини кўрсатиш; билан; таъминлаш учун;
Марказларга бириктирилган туман ҳомиладор ва бола эмизувчи аёллар Қорақалпоғистон Республикаси Вазир-
(шаҳар)лар аҳолисига Соғлиқни сақлаш ҳамда 3 - 15 ёшдаги болаларни йод препа- лар Кенгаши Раиси, вилоятлар ва Тош-
вазирлиги томонидан тасдиқланган тар- рати билан; кент шаҳар ҳокимлари зиммасига мазкур
тибда тиббий хизмат кўрсатиш. 35 ёшгача туғиш ёшидаги аёлларни қарорда белгиланган чора-тадбирларнинг
3. Белгилансинки, Марказларга: темир ва фолий кислотаси препарати ҳудудларда сифатли ижро этилиши учун
ҳудудлардаги аҳоли сонидан келиб билан бепул таъминлаш назарда ту- шахсий масъулият юклансин.
чиққан ҳолда, шошилинч тиббий ёрдам тилганлиги маълумот учун қабул қи- Қарорнинг ўз вақтида ва натижали
ва умумий жарроҳлик бўлимларининг линсин. ижро этилишини назорат қилиш Ўзбе-
умумий ўринлари сони доирасида 50 та- 2021 - 2023 йилларда болалар, туғиш кистон Республикаси Бош вазирининг
дан 60 тагача ўринлар ажратилади; ёшидаги, ҳомиладор ва бола эмизувчи ўринбосари Б.А. Мусаев ва Ўзбекистон
ҳудудий соғлиқни сақлаш муасса- аёлларни профилактик махсус препа- Республикаси Президенти маслаҳатчи-
салари штат бирликлари доирасида ратлар билан бепул таъминлаш чо- сининг биринчи ўринбосари Л.Н. Тўй-
қўшимча нейрохирург, невролог, кар- ра-тадбирлари дастури 3-иловага му- чиев зиммасига юклансин.
диолог, анестезиолог-реаниматолог ва вофиқ тасдиқлансин. Амалга оширилаётган чора-тадбир-
бошқа штатлар киритилади; 7. Қуйидагиларни назарда тутувчи лар натижадорлиги юзасидан 2022 йил
туман (шаҳар) тиббиёт бирлашмалари Аҳолига кўрсатилаётган нефрология ва 1 январгача Ўзбекистон Республикаси
фаолиятини молиялаштириш бўйича қо- гемодиализ ёрдамини янада такомил- Президентига ахборот берилсин.
нунчилик ҳужжатларида белгиланган лаштириш чора-тадбирлари режаси
қоидалар татбиқ этилади. 4-иловага мувофиқ тасдиқлансин: Ўзбекистон Республикаси
Марказларни молиялаштириш Ўзбе- ҳудудларнинг умумий ўринлар фонди Президенти Ш. МИРЗИЁЕВ
кистон Республикасининг республика ҳисобидан нефрология ва гемодиализ бў- Тошкент ш.,
бюджети, Қорақалпоғистон Республи- лимларини 50 ўрингача етказиш; 2021 йил 26 июль,
каси республика бюджети, вилоятлар диализ аппаратлари ва сарфлаш воси- ПҚ-5198-сон
маҳаллий бюджетлари ҳисобидан амал- таларини харид қилиш; lex.uz
6
ЎЗБЕКИСТОН РЕСПУБЛИКАСИ ПРЕЗИДЕНТИНИНГ ҚАРОРИ
СОҒЛИҚНИ САҚЛАШ СОҲАСИДА ИХТИСОСЛАШТИРИЛГАН
ТИББИЙ ЁРДАМ КЎРСАТИШ ТИЗИМИНИ ЯНАДА ТАКОМИЛ-
ЛАШТИРИШ ЧОРА-ТАДБИРЛАРИ ТЎҒРИСИДА
Аҳолига юқори малакали ихтисос- 2021 йил 1 ноябрдан бошлаб респуб- тузилмасини мақбуллаштириш ва штат
лаштирилган тиббий ёрдам кўрсатишда лика ихтисослаштирилган кўз микро- бирликлари сонини қисқартириш тўғри-
ошкоралик, адолатлилик ва шаффофлик хирургияси ва урология; сида»ги ПҚ-5053-сон қарорига мувофиқ
тамойиллари асосида замонавий талаб- 2022 йил 1 январдан кардиология, мақбуллаштирилган штат бирликлари
ларга жавоб берадиган самарали хизмат травматология ва ортопедия ҳамда ҳисобидан ажратилсин.
кўрсатиш тизимини шакллантириш, ор- акушерлик ва гинекология илмий- Соғлиқни сақлаш вазирлиги тизими
дер бериш механизмини такомиллашти- амалий тиббиёт марказлари томони- ташкилотлари ходимларининг белги-
риш ва тўлиқ рақамлаштириш мақсадида: дан кўрсатиладиган тиббий хизматлар ланган умумий чекланган сони ҳамда
1. Шундай тартиб ўрнатилсинки, имтиёзли тоифага кирувчи шахсларга Давлат бюджетидан ажратилган ма-
унга мувофиқ: Давлат бюджети маблағлари ҳисобидан блағлар доирасида Давлат тиббий
а) 2021 йил 1 октябрдан бошлаб маз- нодавлат тиббиёт ташкилотлари то- суғуртаси жамғармасининг 14 та бош
кур қарорга 1-иловада рўйхати келтирил- монидан кўрсатилишига рухсат берил- мутахассиси лавозимлари киритилсин
ган давлат тиббиёт муассасаларида (кей- син. ва улар соғлиқни сақлаш ҳудудий бош-
инги ўринларда - ихтисослаштирилган Белгилансинки: қарув органларида жойлаштирилсин.
муассасалар) Давлат бюджети маблағла- имтиёзли тоифага кирувчи шахслар Соғлиқни сақлаш вазирининг бирин-
ри ҳисобидан имтиёзли тоифага кирувчи тиббий хизмат кўрсатадиган Давлат чи ўринбосари А. Иноятов раҳбарлигида
шахсларга квота асосида ордер бериш тиббий суғуртаси жамғармаси билан имтиёзли тоифага кирувчи шахсларни да-
тартиби бекор қилинади ва молия- шартномаси мавжуд давлат ёки нодав- волаш ва молиялаштириш билан боғлиқ
лаштиришнинг янги механизми асоси- лат тиббиёт ташкилотларини ўз хоҳи- ҳуқуқий, молиявий ва бошқа ташкилий
да уларни ҳисобга олиш ва навбат асоси- шига кўра эркин танлаш ҳуқуқига масалаларни ҳал қилиш бўйича ишчи
да даволанишга йўллашнинг электрон эга бўлади; гуруҳ ташкил этилсин ва у мазкур йўна-
ахборот тизими (кейинги ўринларда - ах- имтиёзли тоифага кирувчи шахслар- лишда Давлат тиббий суғуртаси жамғар-
борот тизими) жорий этилади. га Давлат бюджети маблағлари ҳисоби- маси фаолиятига кўмаклашиб борсин.
Белгилансинки, имтиёзли тоифага ки- дан тиббий хизмат кўрсатувчи нодавлат Давлат тиббий суғуртаси жамғарма-
рувчи шахсларни ихтисослаштирилган тиббиёт ташкилотларига қўйиладиган си Кузатув кенгашига (Л. Тўйчиев), за-
муассасаларга даволанишга йўллашда: талаблар Соғлиқни сақлаш вазирлиги рур ҳолларда, Давлат тиббий суғуртаси
касалликнинг оғирлик даражаси- томонидан тасдиқланади; жамғармаси ижро этувчи аппаратининг
дан келиб чиқиб ахборот тизими орқа- нодавлат тиббиёт ташкилотлари тасдиқланган тузилмасига бошқарув хо-
ли навбатда туришнинг шаффоф меха- томонидан имтиёзли тоифага кирув- димларининг чекланган сони доирасида
низмлари татбиқ этилади; чи шахсларга тиббий хизмат кўрсатиш ўзгартиришлар киритиш ҳуқуқи берилсин.
кам таъминланган оилаларга мансуб Давлат тиббий суғуртаси жамғармаси 4. 2021 йил 1 октябрдан бошлаб
шахслар тоифасига кирувчи фуқаролар билан тузиладиган шартнома асоси- Давлат бюджетидан ажратилган маб-
«Ижтимоий ҳимоя ягона реестри» ах- да базавий нархлардан келиб чиқиб, лағлар доирасида имтиёзли тоифага ки-
борот тизимига мувофиқ аниқланади; амалга оширилади; рувчи шахсларни даволаш учун ихти-
беморларга ўзларининг сўровлари, в) амалдаги ордер бериш тартибига сослаштирилган муассасаларни Давлат
мурожаатлари ҳамда навбати ҳақидаги асосан расмийлаштирилган ордерлар- тиббий суғуртаси жамғармаси билан ту-
ахборотни реал вақт режимида олиш дан 2022 йилнинг 1 январига қадар зилган шартномалар асосида базавий
имконияти таъминланади; фойдаланиш мумкин; нархларда молиялаштириш механизми
беморларга, уларнинг касаллигига му- г) 2022 йил 1 январдан бошлаб маз- жорий этилсин.
вофиқ ихтисослаштирилган муассасалар- кур қарорга 2-иловага мувофиқ давлат Соғлиқни сақлаш вазирлиги (А. Хад-
да даволанишларини таъминлайдиган, тиббиёт муассасаларида имтиёзли тои- жибаев) Молия вазирлиги (Т. Ишметов)
тиббий хизматнинг қиймати кўрсатил- фага кирувчи шахсларни электрон ах- ва Давлат тиббий суғуртаси жамғарма-
ган ҳамда матрицали штрих код (QR-код) борот тизими орқали ҳисобга олиш ва си (Ф. Шарипов) билан биргаликда 2021
га эга бўлган йўлланма (кейинги ўринлар- навбат асосида даволанишга йўллаш йил 15 сентябрга қадар ихтисослашти-
да - йўлланма) берилади; тартиби жорий этилади. рилган муассасаларни шартнома асоси-
йўлланма ахборот тизимида автома- 2. Белгилаб қўйилсинки, имтиёзли тои- да базавий нархлардан келиб чиқиб мо-
тик тарзда шакллантирилади ва дав- фага кирувчи шахсларга кўрсатилган тиб- лиялаштириш тартибини тасдиқласин.
лат ёки нодавлат тиббиёт ташкилотла- бий хизматлар сифатини баҳолаш ҳамда Молия вазирлиги (Ж. Абруев) имти-
рида тиббий хизматлар олиш ҳуқуқини уларнинг тасдиқланган стандартларга му- ёзли тоифага кирувчи шахсларни даво-
беради; вофиқлигини, ажратилган маблағлар са- лаш учун ихтисослаштирилган муас-
бемор даволанганидан сўнг Давлат марадорлиги ва натижадорлигини назорат сасаларга ажратилган Давлат бюджети
тиббий суғуртаси жамғармаси давола- қилиш Давлат тиббий суғуртаси жамғар- маблағларининг 2021 йил 1 октябрь ҳо-
ган муассасага базавий нархлар до- маси томонидан амалга оширилади. латига қолдиқ қисмини Давлат тиббий
ирасида беморга кўрсатилган тиббий 3. Давлат тиббий суғуртаси жамғар- суғуртаси жамғармасига ўтказиб бери-
хизматларни асословчи ҳужжатларга масига қўшимча 8 та штат бирлиги лишини таъминласин.
мувофиқ, сарфланган маблағни Давлат Ўзбекистон Республикаси Президенти- 5. Соғлиқни сақлаш вазирлиги
бюджети ҳисобидан ўтказиб беради; нинг 2021 йил 3 апрелдаги «Давлат ҳо- (А. Хаджибаев):
б) қуйидагилар: кимияти ва бошқаруви органларининг (Давоми 8-бетда)
7
(Давоми. Боши 7-бетда) нишга топширилади; ри лавозим маошига меҳнатнинг соғлиқ
а) бир ой муддатда: Республика ихтисослаштирилган он- учун ўта хавфли шароитлари учун 25
Молия вазирлиги билан биргаликда ре- кология ва тиббий радиология илмий- фоиз миқдорида ҳар ойлик устама ҳақ
спублика ихтисослаштирилган илмий-ама- амалий тиббиёт маркази комплекс фой- тўлаш ҳақидаги таклифи маъқуллансин.
лий тиббиёт марказларида Давлат бюдже- даланишга топширилгандан кейин унга 10. Соғлиқни сақлаш вазирлиги
ти маблағлари ҳисобидан даволанадиган ушбу марказнинг Тошкент шаҳар ва (Э. Баситханова) Қорақалпоғистон Рес-
касалликлар рўйхатини ишлаб чиқсин ва Тошкент вилояти филиалларини қў- публикаси Вазирлар Кенгаши ва вило-
тасдиқласин; шиб олиш йўли билан қайта ташкил ятлар ҳокимликлари билан биргаликда
Молия вазирлиги ва Монополияга этилади. 2022 йил 1 январдан бошлаб босқич-
қарши курашиш қўмитаси билан келиш- Тошкент шаҳар ҳокимлиги (Ж. Артик- ма-босқич:
ган ҳолда Давлат бюджети маблағлари ходжаев), Қурилиш вазирлиги (Б. Заки- туман (шаҳар) тиббиёт бирлашмала-
ҳисобига имтиёзли тоифага кирувчи ров), Соғлиқни сақлаш вазирлиги (А. Хад- рининг 46 та туғуруқ бўлимлари негизи-
шахсларга ташхис қўйиш ва даволаш жибаев) Корея Республикаси тажрибасини да 4-иловага мувофиқ туманлараро пе-
бўйича тасдиқланган стандартларга му- ҳамда замонавий тиббий асбоб-ускуналар ринатал марказларни амалдаги штатлар
вофиқ тиббий хизматларнинг базавий билан жиҳозлашни ҳисобга олган ҳолда доирасида ташкил этиш;
нархларини шакллантирсин ва уларнинг комплексни қуриш ва жиҳозлаш бўйича оналар, янги туғилган чақалоқлар ва
янгиланиб борилишини таъминласин; лойиҳа-смета ҳужжатларини ишлаб чиқиб, болалар учун ҳудудларда самарали пе-
б) 2021 йил якунига қадар далилларга 2021 йилнинг якунига қадар қурилиш ринатал, неонатал ва педиатрик хизмат-
асосланган тиббиётга мувофиқ замона- ишларини бошласин. ларни олиш имкониятини яратиш;
вий даволаш-диагностика услуб ва тех- 8. Ўзбекистон Республикаси Пре- минтақавий перинатал марказларни
нологияларни киритган ҳолда клиник зидентининг 2021 йил 27 майдаги ПҚ- такомиллаштириш ва 3-даражали аку-
протоколларни, диагностика ҳамда 5130-сон қарори билан ташкил этилган шерлик муассасаларини белгиланган
касалликларни даволаш стандартла- Республика гематология, онкология ва талабларга мувофиқ жиҳозлаш чорала-
рини қайта кўриб чиқсин ва тасдиқла- радиология марказлари фаолиятини са- рини кўрсин.
нишини таъминласин. марали ташкил этиш бўйича ишчи гу- Соғлиқни сақлаш вазирлиги (А. Ази-
Бунда, диагностика ва даволаш сифа- руҳи (Б. Мусаев)га: зов) Инвестициялар ва ташқи савдо ва-
тига оид стандартларни янгилаш бўйи- а) белгиланган муддатларда ком- зирлиги (Ш. Вафаев) билан биргаликда
ча режа-графикни республика ихтисос- плексни фойдаланишга топшириш, 2021 йил 1 ноябрга қадар халқаро молия
лаштирилган илмий-амалий тиббиёт соҳадаги илғор хорижий тиббиёт му- ташкилотларининг кредит маблағла-
марказлари кесимида тасдиқласин ва ассасаларининг тажрибасидан келиб рини мақбуллаштириш ҳисобига
ушбу стандартлар Соғлиқни сақлаш ва- чиққан ҳолда унинг фаолиятини йўлга республикадаги туғуруққа ёрдам берув-
зирлигининг расмий веб-сайтида эълон қўйиш, бу борада ташкилий, молиявий, чи муассасаларни замонавий тиббий
қилиб борилишини таъминласин. моддий-техник ва бошқа масалаларни жиҳозлар билан таъминлаш учун халқа-
6. Имтиёзли тоифага кирувчи шахс- ўз вақтида ҳал қилиш; ро молия ташкилотлари билан музока-
ларни ҳисобга олиш ва навбат асосида б) Республика ихтисослаштирилган ралар ўтказсин.
даволанишга йўллашнинг электрон ах- онкология ва тиббий радиология ил- 11. Соғлиқни сақлаш соҳасида их-
борот тизимига интеграция қилинади- мий-амалий тиббиёт маркази учун: тисослаштирилган тиббий ёрдам
ган маълумотлар рўйхати 3-иловага му- 2021/2022 ўқув йилидан бошлаб олий кўрсатиш тизимини янада такомил-
вофиқ тасдиқлансин. тиббий таълим муассасалари магистра- лаштириш бўйича «Йўл харитаси»
Соғлиқни сақлаш вазирлиги (А. Ази- тураси ва клиник ординатурасида тор 5-иловага мувофиқ тасдиқлансин.
зов) 2021 йил 1 октябрга қадар: соҳа мутахассисларини тайёрлаш; 12. Соғлиқни сақлаш вазирлиги
а) соғлиқни сақлаш соҳаси учун Дав- Республика ўрта тиббиёт ва фарма- (А. Хаджибаев):
лат бюджетидан ажратилган маблағлар цевтика ходимлари малакасини ошириш а) 2021 йил 1 сентябрга қадар:
ҳисобидан ахборот тизимини ишлаб ва уларни ихтисослаштириш маркази Ахборот технологиялари ва коммуни-
чиқсин; томонидан ўрта тиббиёт ходимлари- кацияларини ривожлантириш вазирлиги
б) Молия вазирлиги, Мудофаа вазир- нинг малакасини ошириш; билан биргаликда Соғлиқни сақлаш вазир-
лиги ва Тиббий-ижтимоий хизматларни Соғлиқни сақлаш вазирлиги (А. Хаджи- лиги ва унинг ҳудудий органларида имтиёз-
ривожлантириш агентлиги билан бирга- баев), Ташқи ишлар вазирлиги (А. Ками- ли тоифага кирувчи шахсларга республика
ликда имтиёзли тоифага кирувчи шахс- лов), Ўзбекистон Республикасининг Корея миқёсида тиббий хизматларни кўрсатиш,
лар тўғрисидаги маълумотларни ахбо- Республикасидаги элчихонаси (В. Фен) би- уларнинг мурожаатларини қабул қилиш,
рот тизимига интеграция қилинишини лан биргаликда Корея Республикасининг маслаҳат бериш ва ахборот тақдим этишга
таъминласин. етакчи илмий ва тиббиёт марказлари би- мўлжалланган ягона қисқа рақамли бепул
7. Республика ихтисослаштирил- лан ҳамкорликда онкология, гематология, «тезкор алоқа»ни йўлга қўйсин;
ган онкология ва тиббий радиология радиология, клиник иммунология, юқори оилавий шифокор пунктлари, ои-
илмий-амалий тиббиёт маркази учун технологик трансфузиология, лаборато- лавий поликлиникалар ва туман
Тошкент тиббиёт академияси клини- рия ва бошқа йўналишлар бўйича кадр- (шаҳар) кўп тармоқли марказий по-
касининг бўш турган ҳудудида янги ларни тайёрлаш ва уларнинг малакасини ликлиникалари биноларида, Соғлиқни
бино-иншоотлар комплекси (кейинги оширишни ташкиллаштириш вазифалари сақлаш вазирлиги ва ихтисослаштирил-
ўринларда - комплекс) барпо этилиши юклатилсин. ган муассасаларнинг расмий веб-сай-
маълумот учун қабул қилинсин. 9. Соғлиқни сақлаш вазирлиги ва Мо- тларида Давлат бюджети маблағлари
Белгилансинки: лия вазирлигининг 2021 йил 1 август- ҳисобидан қопланадиган тиббий ёрдам-
комплекснинг қуввати камида 650 та дан бошлаб онкология, онкогематология нинг ҳажмлари, ихтисослаштирилган
стационар ва 100 та кундузги стацио- ва гематология муассасаларининг палли- бепул тиббий ёрдамни кўрсатиш шарт-
нар ўринлардан иборат бўлади ва 2023 атив ёрдам кўрсатиш бўлимлари шифо- лари ва тартиби тўғрисида-
йилнинг 1 апрелига қадар фойдала- корлари, ўрта ва кичик тиббиёт ходимла- ги маълумотларни жой-
8
лаштириш ҳамда тарғибот атчиликка оммавий ахборот воситалари, А.М. Хаджибаев, унинг ўринбосарла-
материалларини тарқатиш ижтимоий тармоқлар, расмий веб-сайт- ри А.Ш. Иноятов, А.А. Азизов, У.Ю.
чораларини кўрсин; лар, шунингдек, бошқа ахборот ресур- Собиров, Э.И. Баситханова, Қорақал-
б) 2021 йил 1 октябрдан бошлаб слари орқали, шу жумладан матбуот ан- поғистон Республикаси Вазирлар Кен-
ихтисослаштирилган муассасаларнинг жуманлари, брифинглар, пресс-клуб гаши Раиси, вилоятлар ва Тошкент
расмий веб-сайтларида бўлимлар ке- муҳокамаларини ташкил этиш орқали шаҳар ҳокимлари белгилансин.
симида мавжуд ўринлар сони, шу жум- тезкор етказилиши, тушунтирилиши ва Қарорнинг ўз вақтида ва натижали
ладан бўш ўринлар сони, кўрсатиладиган кенг ёритилишини таъминласин. ижро этилишини назорат қилиш Ўзбе-
тиббий хизматлар турлари ва нархлари 13. Ўзбекистон Республикаси Пре- кистон Республикаси Бош вазирининг
жойлаштирилишини ва мунтазам ян- зидентининг ва Ўзбекистон Республи- ўринбосари Б.А. Мусаев ва Ўзбекистон
гиланиб борилишини таъминласин; каси Ҳукуматининг айрим қарорларига Республикаси Президенти маслаҳатчи-
в) Ахборот ва оммавий коммуникация- 6-иловага мувофиқ ўзгартириш ва қў- сининг биринчи ўринбосари Л.Н. Тўй-
лар агентлиги, Ўзбекистон Миллий ахбо- шимчалар киритилсин. чиев зиммасига юклансин.
рот агентлиги, Ўзбекистон Миллий те- 14. Соғлиқни сақлаш вазирлиги ман- Амалга оширилаётган чора-тадбир-
лерадиокомпанияси, Электрон оммавий фаатдор вазирлик ва идоралар билан лар натижадорлиги юзасидан ҳар чо-
ахборот воситалари миллий ассоциация- биргаликда икки ой муддатда қонунчи- ракда Ўзбекистон Республикаси Прези-
си ҳамда Қорақалпоғистон Республикаси лик ҳужжатларига ушбу қарордан ке- дентига ахборот бериб борилсин.
Вазирлар Кенгаши, вилоятлар ва Тош- либ чиқадиган ўзгартириш ва қўшим- Ўзбекистон Республикаси
кент шаҳар ҳокимликлари билан ҳамкор- чалар тўғрисида Вазирлар Маҳкамасига Президенти Ш. МИРЗИЁЕВ
ликда ихтисослаштирилган муассасалар- таклифлар киритсин. Тошкент ш.,
да имтиёзли тоифага кирувчи шахсларни 15. Ушбу қарорнинг ижросини сама- 2021 йил 28 июль,
даволаш бўйича жорий этилаётган меха- рали ташкил этишга масъул ва шахсий ПҚ-5199-сон
низмларнинг мазмун-моҳияти кенг жамо- жавобгар этиб соғлиқни сақлаш вазири lex.uz
ЎЗБЕКИСТОН РЕСПУБЛИКАСИНИНГ ҚОНУНИ
Ўзбекистон Республикасининг айрим қонун ҳужжатларига аҳолининг
санитария-эпидемиологик осойишталигини таъминлашга қаратилган
ўзгартишлар ва қўшимча киритиш тўғрисида
Қонунчилик палатаси томонидан 2021 йил 27 июлда қабул қилинган
Сенат томонидан 2021 йил 31 июлда маъқулланган
1-модда. Ўзбекистон Республикаси- тавсияларни бажармаган, шунингдек ка- қуйидаги мазмунда иккинчи қисм
нинг 1995 йил 21 декабрда қабул қилинган рантинли ва одам учун хавфли бўлган билан тўлдирилсин:
161-I-сонли Қонуни билан тасдиқланган бошқа юқумли касалликлар тарқалиши “Карантинли ва инсон учун хавфли
Ўзбекистон Республикасининг Меҳнат таҳдиди мавжуд бўлган тақдирда Ўзбеки- бўлган бошқа юқумли касалликлар тарқа-
кодекси (Ўзбекистон Республикаси Олий стон Республикаси Бош давлат санитария лиши таҳдиди мавжуд бўлган тақдирда
Мажлисининг Ахборотномаси, 1996 йил, врачининг қарори асосида қонунчиликда Ўзбекистон Республикаси Бош давлат са-
1-сонга илова; 1997 йил, № 2. 65-модда; белгиланган тартибда жорий этиладиган нитария врачининг қарори асосида қонун-
1998 йил, № 5-6, 102-модда; № 9, 181-мод- профилактик эмлашдан ўтишни рад этган чиликда белгиланган тартибда аҳолини
да; 1999 йил, № 1, 20-модда; № 5, 112, тақдирда (соғлиғининг ҳолатига кўра қар- профилактик эмлашдан ўтказиш жорий
124-моддалар; № 9, 229-модда; 2001 йил, ши кўрсатма мавжуд бўлмаганда) иш бе- этилиши мумкин”.
№ 5, 89-модда, № 9-10, 182-модда; 2002 рувчи уни ишга қўймасликка ҳақли”. 3-модда. Ўзбекистон Республикаси
йил, № 1, 20-модда, № 9, 165-модда; Ўз- 2-модда. Ўзбекистон Республикаси- Соғлиқни сақлаш вазирлиги, Ўзбекистон
бекистон Республикаси Олий Мажлиси нинг 1996 йил 29 августда қабул қилинган Республикаси Адлия вазирлиги ҳамда
палаталарининг Ахборотномаси, 2005 “Фуқаролар соғлиғини сақлаш тўғри- бошқа манфаатдор ташкилотлар ушбу Қо-
йил, № 9, 312-модда; 2009 йил, № 12, 470, сида”ги 265-I-сонли Қонуни (Ўзбеки- нуннинг ижросини, ижрочиларга еткази-
471-моддалар; 2010 йил, № 12, 472-мод- стон Республикаси Олий Мажлисининг лишини ҳамда моҳияти ва аҳамияти аҳоли
да; 2012 йил, № 9/1, 238-модда; 2013 йил, Ахборотномаси, 1996 йил, № 9, 128-мод- ўртасида тушунтирилишини таъминласин.
№ 4, 98-модда, № 10, 263-модда; 2014 йил, да; 1999 йил, № 5, 124-модда; 2001 йил, 4-модда. Ўзбекистон Республикаси
№ 1, 2-модда; 2015 йил, № 8, 312-модда; № 5, 89-модда; Ўзбекистон Республика- Вазирлар Маҳкамаси:
2016 йил, № 4, 125-модда, № 12, 383-модда; си Олий Мажлиси палаталарининг Ах- ҳукумат қарорларини ушбу Қонунга
2017 йил, № 9, 510-модда, № 10, 605-мод- боротномаси, 2006 йил, № 10, 536-мод- мувофиқлаштирсин;
да; 2018 йил, № 1, 1, 4-моддалар, № 4. да; 2007 йил, № 10, 473-модда; 2010 йил, давлат бошқаруви органлари ушбу
224-модда, № 7, 431-модда, № 10, 677-мод- № 5, 177-модда; 2016 йил, № 12, 383-модда; Қонунга зид бўлган ўз норматив-ҳуқуқий
да; 2019 йил, № 1, 3-модда, № 2, 47-модда, 2017 йил, № 6, 300-модда; 2018 йил, № 1, ҳужжатларини қайта кўриб чиқишлари
№ 5, 261, 267-моддалар, № 12, 880-мод- 1-модда; 2019 йил, № 2, 47-модда, № 5, 265, ва бекор қилишларини таъминласин.
да; 2020 йил, № 9, 539-модда, № 10, 593, 267-моддалар, № 9, 589, 592-моддалар; 5-модда. Ушбу Қонун расмий эълон
595-моддалар, № 12, 691-модда; 2021 йил, 2020 йил, № 12, 691-модда; 2021 йил, қилинган кундан эътиборан кучга киради.
4-сонга илова) 113-моддасининг учинчи 4-сонга илова) 28-моддасига қуйидаги Ўзбекистон Республикасининг
қисми қуйидаги таҳрирда баён этилсин: ўзгартиш ва қўшимча киритилсин: Президенти Ш. МИРЗИЁЕВ
“Ходим мажбурий тиббий кўрикдан номи қуйидаги таҳрирда баён этилсин: Тошкент шаҳри,
ўтишдан бўйин товлаган ёки ўтказилган “28-модда. Фуқароларнинг ро- 2021 йил 2 август,
текширишлар натижалари бўйича тиб- зилигисиз тиббий ёрдам кўрсатиш, № ЎРҚ-705
бий комиссиялар томонидан берилган профилактик эмлаш”; lex.uz
9
ОГОҲЛИК,
ЭҲТИЁТКОРЛИК
ВА ЭМЛАНИШ -
БУГУННИНГ ЭНГ УСТУВОР ВАЗИФАСИ
Воҳид Убайдуллаевич РОЗУКУЛОВ,
Республика ихтисослаштирилган кўз микрохирургияси
илмий-амалий тиббиёт маркази директори ўринбосари,
тиббиёт фанлари доктори.
Абдулҳоди Муҳиддинович ИМИНОВ,
Наманган вилояти соғлиқни сақлаш бошқармаси бошлиғи.
Азиз ҳамюртлар, қадрли
МУРОЖААТ наманганликлар! маъракаларда санитария тартибларини қў- ги фаолликка путур етказмоқда. Ахир, ўй-
лаб кўринг, илм-фан заҳматкашларининг
пол равишда бузаётган айрим шахслар ко-
Сизларга маълумки, икки
ронавирус инфекциясининг омма орасида
астойдил изланишлари маҳсули сифатида
йилдан бери жаҳон ҳамжамия-
янада кенг ёйилишига имкон яратишмоқда,
Сиз билан биз кутган нажот воситаси -
ти, дунё халқлари инсоният
тарихидаги энг машъум ба- десак айни ҳақиқатдир. вакциналар яратилди. Кўплаб давлатларда
Вилоятимизда эпидемиологик вазият
вакцинациялаш ишларининг тезкор амал-
лолардан бири – коронавирус барқарорлигини таъминлаш ғоят муҳим га оширилиши, аҳолининг бу ишга онгли
инфекциясига қарши кескин ва устувор вазифа эканлигини асло ёд- муносабати баробарида касалликка чали-
кураш олиб бормоқда. Ўта мак- дан чиқармаслик керак. Ҳокимлик, соғ- ниш кўрсаткичлари пасаймоқда.
кор ва турланувчан коронави- лиқни сақлаш тизими, жамоатчилик, Қадрли ҳамюртлар!
рус қанчадан-қанча одамлар- ҳуқуқни муҳофаза қилиш идоралари му- Мамлакатимизда эмлаш тадбирла-
нинг ёстиғини қуритди. Жуда раккаб вазиятга тушиб қолмаслик учун рига жуда ҳам пухта таёргарлик кўрил-
ҳам юқумли бўлган касаллик кеча-кундуз фаол иш олиб боряпти. ган. Етарли даражада вакцина захираси
туфайли миллионлаб инсонлар Касалликка дучор бўлганларни зудлик яратилган. Бу жараённи амалга ошириш
саломатликларини йўқотиб, билан даволаш чоралари кўриляпти. учун жуда катта куч ва воситалар сафар-
хасталик асоратларидан азият Зуруриятдан келиб чиқиб, коронавирус бар этилган. Одамлар ўз ҳоҳишларига
чекмоқдалар. инфекциясига ихтисослашган шифохо- қараб исталган вакцинани қабул қилиш-
Афсуски, тождор вирус рес- налар тармоғи кенгайтириляпти. моқда. Шундай экан, нима учун икки-
публикамизга кириб келган. Аммо аҳоли ҳолатнинг нақадар хаво- ланиш керак. Ўзингиз ва яқинларингиз,
Унинг кенг ёйилиб кетиши- тирли эканлигини англаган тарзда, ҳам- юртдошларимизнинг саломатлиги учун
нинг олдини олиш учун давла- жиҳатлик билан ҳаракат қилмаса, мун- масъулиятни ҳис этган ҳолда эмлаш
тимиз томонидан зарур чоралар тазам тиббий ниқобда юриш, ижтимоий пунктларига боринг ва вакцина қабул қи-
кўриляпти. Натижада ўтган йили масофа сақлаш ва санитария-гигиена лишга шошилинг. Зеро, вакцина олиш би-
касаллик занжирини узишга қоидаларига итоат этиш зарурий тартиб- лан коронавирус инфекциясидан ишонч-
муваффақ бўлинганди. Аммо, лари ҳамманинг амалий фаолиятига ай- ли ва кафолатли муҳофазаланган бўласиз.
жорий йилда коронавируснинг ланмаса, кутилган натижага эришиш, ка- Эмланиш шахсий вазифагина эмас, балки
иккинчи тўлқини янада шид- саллик тарқалишига жиддий ғов қўйиш барчанинг фуқаролик бурчи ҳамдир!
дат билан тарқаляпти. Энг ёмо- қийинлашиб бораверади. Умид қиламизки, эл соғлиғининг, халқ
ни ва ташвишлиси, вируснинг Азизлар! манфаатларини ҳамма нарсадан устун деб
янги штаммлари одамлар ҳаё- Бугунги кунимизнинг энг ва яна энг билган Сиз - ҳамюртларимиз ғоят муҳим
тига раҳна солмоқда. муҳим вазифаси – коронавирус инфекция- аҳамиятга эга бўлган эмланиш масаласига
Мутахассислар балои офат- сига қарши эмланишдир. Вакцинациялаш юксак масъулият билан ёндашиб, вакцина-
нинг юртимизда қайд этилган жараёнини уюшқоқлик билан ўтказиб, циялашда уюшқоқлик ва шахсий намуна
янги тури жуда ҳам тажовузкор аҳолини тўла эмламасдан туриб, касаллик- кўрсатасизлар. Бу ғоят долзарб, ғоят зарур
ва хатарли эканлиги, у каттаю ни енгиш ҳақида гапирмаса ҳам бўлади. вазифанинг муваффақиятли амалга ошири-
кичикни аяб ўтирмаслиги ҳақида Чунки, вирусдан ишончли муҳофазала- лишига ўз вақтида эришиш, албатта , барча
жиддий огоҳлантиришяпти. Ле- нишнинг бундан бошқа чораси йўқ. наманганликларнинг кечиктириб бўлмас,
кин, аҳоли орасида ўз саломатли- Ижтимоий тармоқлардаги баъзи биринчи даражали ишига айланади.
гига лоқайдлик, коронавирусдан асоссиз чиқишлар таъсирига тушиб қолган Вакцинациялаш тадбирларидаги фа-
сақланишнинг ғоят муҳим тар- кишиларда вакцинага нисбатан иккила- оллигингиз коронавирусга қарши ку-
тибларини менсимаслик ҳолат- ниш, хавотирланиш каби ҳолатлар кузати- раш натижадорлигини таъминлаш ва
лари учраб турибди. Кўча-кўйда, лаётганлиги коронавирусга қарши кураш- энг бебаҳо бойлик – юрт саломатлигини
жамоат жойларида, бозорлар ва нинг жуда ҳам муҳим бўлган босқичи, сақлашга қўшган улкан ҳиссангиз экан-
савдо шахобчаларида, тўйлар ва яъни вакцина қабул қилиш жараёнларида- лигини асло унутманг!
10
йшахон табиатан дадил, изланувчан қиз эди. Ўз олдига
Оболаликдан қўйган мақсади - аёллар шифокори бўлиш орзу-
сига эришиш учун астойдил ҳаракат қилди. Андижон давлат тиббиёт
институтига ҳужжат топшириб, имтиҳонлардан муваффақиятли ўтди. У
пайтларда имтиҳонлар рус тилида топшириларди, Наманган шаҳрининг
соддагина қизи Ойшахон куну тун рус тилини мукаммал ўрганишга
киришди. Тиббиётнинг сир-асрорларини қунт билан эгаллади.
НАМАНГАННИНГ
ҚАҲРАМОН ШИФОКОРИ
1964 йилда врачлик дипломи билан гирдларига мерос қилиб топширган опа
она шаҳрига қайтди. Икки йил давоми- кексалик нафақасида бўлса-да, йўқлаб
да 2-шаҳар шифохонасида терапевт му- келгувчилар, малакали врач ва ҳаётнинг
тахассислиги бўйича интернатура ўтади. аччиқ-чучугини тотган пирубадавлат она
Кейин 1966 йилдан то 1984 йилга қадар сифатидаги маслаҳатларига муҳтожлар
шаҳардаги 2-туғруқхонада врач аку- билан хонадони ҳамиша гавжум.
шер-гинеколог бўлиб фаолият юритди. - Ойшахон Қўчқорова. Бу аёлни танима-
Бу йиллар унинг учун чинакам тажриба ган, билмаган одам топилмаса керак, - дей- лари, панд-насиҳатларига амал қила-
мактаби бўлди. Ўз ишига садоқати, ҳа- ди олий тоифали акушер-гинеколог, тиб- ман. Уларнинг ҳар бир эзгу амаллари
лоллиги, ширинсуханлиги боис эл аро биёт фанлари номзоди Лола Абдуллаева. мен учун ўрнак бўлади. Тақдиримда
обрў топди, қўли енгил доктор сифатида - Институтни тугатган йилимиз интерна- шундай табаррук инсон билан бир-
танилди. турага йўлланма Намангандаги марказий га ишлаш, ундан тиббиёт сирларини
1984-1986 йиллар давомида вилоят туғруқхонага берилди ва у ерда гуруҳимиз
туғруқхонасининг 1-акушерлик бўли- раҳбари Ойшахон опани кўрибоқ, яхши ўрганиш, шогирди бўлишдек бахт би-
тилганига шукроналар келтираман.
мини бошқарди. Бўлим мудирлиги- кўриб қолганмиз. Чунки улар ўзларининг Наманган шаҳар туғруқ комплекси
дан туғруқхонанинг даволаш ишлари ишлари, навбатчиликлардан ташқари биз- врачи, акушер-гинеколог, тиббиёт фан-
бўйича бош врач муовини вазифасига га, яъни ёш врачларга билимларини, вақт- лари номзоди Тошпўлат Абдукаримов-
кўтарилди. Бу лавозимда 1992 йилга ларни аямасдан акушерлик сабоқларини нинг фикрлари ҳам эҳтиромга тўла:
қадар иш олиб борди. 1992-2003 йил- ўргатганлар. Биринчи синф ўқитувчиси - Ойшахон Қўчқорова ҳақида сўз
лар давомида эса вилоят туғруқхонаси- ручка ушлашни ўргатганидек, скальпель- кетганда, аввало унинг турмуш ўр-
да бўлим мудири, 2003-2008 йилларда ни тўғри ушлашни, игна ушлагични ишла- тоғи, севимли устозимиз Маҳмуджон
Ўзбекистон Республикаси соғлиқни тишни қунт билан ўргатганлар. Аҳадовни эсламасликнинг иложи йўқ.
сақлаш вазирлиги Акушерлик ва гине- Баъзи вақтда анестезиолог-реани- Наманганда хирургиянинг отаси, дей-
кология илмий текшириш институти матологлар уришарди: «Опа, ўзингиз ишимиз мумкин. Бу инсон Наманган
Наманган филиали гинекология бўли- операцияни тезроқ тугатиб қўя қо- вилоятида хирургия соҳасида моҳир
ми мудири, ОПБ врач ординатори си- линг» деб, лекин устоз: «Булар биз- хирург сифатида кўплаб шогирдлар-
фатида эл соғлиги йўлида самарали ва нинг келажакдаги ўринбосарларимиз, ни тарбиялади ва уларни шу соҳада
сидқидил хизмат қилди. биздан ҳам моҳир жарроҳ ёки акушер етук профессионал шифокор бўлиб
Бу йиллар шунчаки ўтмади, меҳнат бўлиши керак», дердилар.
дафтарчасига шунчаки қайд этилмади. Энг асосийси, беморлар билан му- етишишларига муносиб ҳисса қўш-
ди. Унинг сабоқларидан ўринли ибрат
Наманган Ойшахон Қўчқорова деган зўр лоқотни, беморлар дардини қунт билан олган шогирдлар ҳозирга келиб инсон
акушер-гинекологи билан фахрланса ар- эшитишни, беморга ҳурматни ўргатди- саломатлигини сақлашдек шарафли ва
зийдиган бўлди, опанинг қўлида минг- лар. Бир куни эсимда, ҳайит байрамида машаққатли бурчни сидқидилдан адо
лаб гўдаклар соғ-омон дунёга келди, устоз ва биз шогирдлар навбатчимиз. этиб келмоқдалар.
аёллар оналик бахтига мушарраф бўлди. Кетма-кет оғир беморлар, оғир жарроҳ- Ойшахон Қўчқорованинг мана шу
Қанча-қанча қизалоқларга орзу-ҳавас ва ликлар бўлди. Бир беморимиздан қўп даражага етиб келишида турмуш ўр-
миннатдорлик ила унинг исми қўйилди. миқдорда қон кетиб қолди. Унда қон тоғининг ҳиссасини мен алоҳида эъ-
Бу эътирофу эҳтиромлар, чин дил- препаратлари муаммо эди ва зарури- тироф этмоқчи эдим. Чунки бу икки
дан қилинган дуолар беиз кетмади. ят туғилса, тўғридан-тўғри иссиқ қон инсон бир хил касб эгаси. Иккиси ҳам
1996 йилда Ойшахон Қўчқорова Пре- қуйиларди. Қон топилмагани учун, опа: шифокор, бир-бирини қўллаб-қувват-
зидент Фармонига биноан, «Ўзбекис- «Гуруҳим тўғри келаркан», дедилар ва лади, маслаҳатлашди, елкадош бўл-
тон Қаҳрамони» бўлди. Кўксини олтин беморга қон бердилар. Ундан кейин эр- ди. Оғир кунларда Ойшахон опани
юлдуз безади! талабгача қийин жарроҳлик амалиётла- Маҳмуджон ака қўллаб-қувватлади,
Наманган вилоят туғруқхонасида рини кўз юммасдан бажардилар. ҳамдард бўлди.
узоқ йиллар меҳнат қилган, фаолияти Давлатимиз томонидан устозим- Устозимиз Ойшахон Қўчқорова билан
мобайнида она ва бола саломатлигини нинг меҳнатларини тўғри баҳолаб, бир неча йиллар давомида ҳамкасб бў-
асрашдек масъулиятли ишни сидқи- «Ўзбекистон Қаҳрамони» унвони бе- либ ишладик. Устоздан жуда кўп билим
дилдан бажарган бу аёлни барча бир- рилди. Биз шогирдларнинг хурсан- ва малакаларни олдим, тажриба алмаш-
дек қадрлайди. дчилигимиз чексиз эди. Фахрланиб, дим. Аввало у чинакам дўст, меҳрибон
Бугун Наманганнинг Қаҳрамон аёли ҳалигача: «Ўзбекистон Қаҳрамони- аёлдир. Бугун у том маънода замонамиз-
- Ойшахон Қўчқорова 80 ёшда! Бебаҳо нинг шогирдлари, қизларимиз!» деб нинг чинакам ҚАҲРАМОНИ!
илми, тажрибаси, юксак инсоний фа- мақтаниб юрамиз. Кўпчилик шогирд- Санжарбек ҲАМИДОВ.
зилатларини ўнлаб, балки юзлаб шо- лар қатори мен ҳам устозимнинг ўгит-
11
Вилоят кўп тармоқли тиббиёт маркази:
ЮКСАК БИЛИМ, ТАЖРИБА ВА
Ўзбекистон Республикаси Давлат мустақиллигининг 30 йиллигига!
МАҲОРАТ УЙҒУНЛАШГАН
Соғлиқни сақлаш тизимидаги туб МАСКАН
ислоҳотлар ҳамда амалга оширилаётган истиқболли
чора-тадбирлар инсон саломатлигини асрашда, аҳолининг соғлом
ва узоқ умр кўришида муҳим омил бўлмоқда. Жорий “Ёшларни қўл- фохонаси очилиб, барча бўлимлар
лаб-қувватлаш ва аҳоли саломатлигини мустаҳкамлаш йили” Давлат кўчирилган мазкур муассаса вило-
дастури доирасида бу йўналишда олиб борилаётган ишлар кўлами ят болалар шифохонасига айланти-
янада кенгайди. Айниқса, тиббиёт муассасаларининг моддий-техник рилган. 1985 йилдан эса вилоят тез
базасини мустаҳкамлаш, тиббий хизмат сифатини ошириш ёрдам шифохонаси, 1993 йилдан
бўйича изчил ишлар амалга оширилаётир. 1-сонли ҳудудий тиббиёт бирлаш-
маси, 1995-2000 йилларда шаҳар
тез ёрдам шифохонаси, 2000-2001
Вилоят кўп тармоқли тибби- тив-диагностика бўлими учун барча зарур
ёт марказида ҳам аҳолига сифат- шароитлар яратилган. йилларда кўп соҳали шаҳар шифохонаси
сифатида фаолият олиб борди.
ли тиббий хизмат кўрсатишга 107 ЙИЛЛИК ТАРИХ, 1998 йилда ҳукуматнинг тегишли
алоҳида эътибор қаратилмоқда. фармонларига асосан вилоят кўп соҳа-
Ўзбекистон Республикаси Ва- ТАЖРИБА ВА ТАРАҚҚИЁТ ЙЎЛИ ли шифохонасига, 2008 йилда Наманган
зирлар Маҳкамасининг 2008 Бу йил вилоят кўп тармоқли тиббиёт вилоят кўп тармоқли тиббиёт марказига
йил 18 мартдаги “Ҳудудий соғ- маркази ташкил топганига 107 йилдан айлантирилди.
лиқни сақлаш муассасалари- ошди. Тарихга назар солсак, 1914 йил- Истиқлол берган имкониятлар туфай-
нинг ташкилий тузилмасини ва да Наманган шаҳрида қурилиб, ишга ли тиббиётимиз ривожига ҳисса қўшаёт-
фаолиятини такомиллаштириш туширилган биринчи шифо маскани ган марказ 13 та стационар, 8 та ёрдам-
чора-тадбирлари тўғрисида”ги “УЕЗД госпитали” деб юритилган. Тиб- чи бўлимдан ташкил топган. 366 ўринга
қарори асосида ушбу шифо- бий хизмат кўрсатиш учун Россиядан мўлжалланган муассасада 613 нафар
хона негизида ташкил этилган келган бир гуруҳ мутахассислар ораси- ишчи-ходимлар меҳнат қилмоқда. Улар-
марказ тасарруфида бугун бир дан Е. Н. Соколова шифохонанинг би- нинг 99 нафари врач, 261 нафари ўрта,
йўла 366 беморни стационар ринчи бош врачи этиб тайинланган. 209 нафари кичик ва 44 нафари техник
шароитда даволаш ва 100 қат- ходимлар ҳисобланади.
новга мўлжалланган консульта- ИСТИҚЛОЛ ИМКОНИЯТ-
Жамоада асосий эътибор аҳолига кўр-
ЛАРИ БОИС сатилаётган тиббий хизматни замонавий
1979 йилда “Гўзал” мас- ва янги сифат даражасига кўтаришга қа-
сивида вилоят ратилган. Ана шу мақсадда кейинги 2-3
ши- йил мобайнида марказнинг моддий-тех-
ник базаси тубдан яхшиланди.
Марказда беморларга қисқа вақт ичи-
да аниқ ташхис қўйилиб, даволашда тез-
кор, иқтисодий тежамкор ҳамда самара-
ли усуллардан кенг фойдаланилмоқда.
Бу жараёнда мутахассисларга хориждан
келтирилган замонавий тиббий ускуна ва
анжомлар қўл келмоқда. Масалан, мар-
каздаги АD-629 диагностик аудиометр
эшитиш қобилияти бузилган бемор-
ларга аниқ ташхис қўйса,
“Mindray” D/С8 ультрато-
12
вуш текшируви УЛАР ХИЗМАТИ
аппарати ўсма ТАҲСИНГА ЛОЙИҚ
касалликлари-
ни эрта аниқлаш имконини Шуни алоҳида таъкидлаш
беряпти. Офтальмология ва жоизки, марказнинг довруқ
нефрология бўлимлари замо- қозонишида, аҳолига малака-
навий ташхислаш ва даволаш ли ва сифатли тиббий хизмат
аппаратлари билан жиҳозлан- кўрсатилишида етук кадрлар
ган. Сунъий буйрак ёрдамида салоҳияти муҳим рол ўйнай-
буйрак етишмовчилиги билан ди. Шифо масканида ўз соҳа-
оғриган беморлар дардига сининг билимдонлари фао-
даво топиляпти. лият юритаётгани боис ҳам яхши ҳис қиляпман. ва қатъий тартиб-интизомни
Шунингдек, марказга жо- шифоталаблар мамнун. Заҳ- Англаш мумкинки, Қуёш- хуш кўрадиган бош ҳамши-
рий йилда МРТ ва яна бир қа- маткашлар ҳар қанча шарафу, бек Йўлдошев, Муҳаммаджон раси Ҳуснида Жўраева, катта
тор тиббий аппаратларнинг олқишларга муносиб. Қаюмов, Муроджон Акбаров, ҳамширалар Татьяна Бурха-
келтирилиши шифокорлар - 18 йил бошимдаги ўсимта- Обидхон Қорабоев, Воҳиджон нова, Қундузхон Ҳайдарова,
ишини енгиллаштирди, даво- дан озор чекиб келдим, - дейди Қамбаров, Бахтиёр Ҳамдамов, Дилором Умаралиева, Гавҳар
лаш-диагностика стандарт- янгиқўрғонлик Зиёдулла Акба- Сайфиддин Мамадалиев, Нурил- Ҳолиқова, Соҳиба Турдиева-
ларини тўлиқ бажаришга, бе- ров. – Яхшиямки, марказнинг ло Ботиров, Ёсинхон Фахрид- ларнинг беминнат хизматлари
морларга қисқа вақтда аниқ қўли енгил шифокорлари бор динов, Барчиной Муҳиддинова, ҳам барчага манзур бўлмоқда.
экан. Улар туфайли дарддан
ташхис қўйиб, кам иқтисо- фориғ бўлдим. Шуҳрат Якубов, Акмал Умаров, Марказда узоқ йиллар фао-
дий маблағ сарфланган ҳолда - Шифокорларга мингдан Абдужалил Нурматов, Бунёд лият кўрсатган шифокорлар-
даволашга сабаб бўлди. - минг рахмат, - дейди наман- Турсунов, Юсуфжон Розиқов, дан Содиқжон Абдуллаев
Кадрлар салоҳияти кун ганлик Довудхон Алишер Раҳматуллаев каби бў- “Ўзбекистон Республикаси
Усмонов ҳам. лим мудирларининг хизматла- соғлиқни сақлаш аълочиси”
ри ҳар қанча олқишу таҳсинга
кўкрак нишони, Дилфуза Ума-
-Ж у да сазовор. Улар нафақат марказ- рова “Ўзбекистон мустақилли-
азоб бе- да, балки чекка-чекка туманлар гига 25 йил” эсдалик нишони
раёт- ҳудудларидаги бирламчи тиб- билан тақдирланган.
бий-санитария ёрдами муасса- Шу ўринда умрини тибби-
саларида ҳам тиббий кўриклар ётга бахшида этиб, ҳозирда
ташкил этиб, касалликни эрта қалблари шукроналикка тўлиб
босқичларда аниқлаш ва даво- кексалик гаштини сураётган
лашда маҳоратларини намоён Аҳмаджон Мамажонов, Мух-
этишмоқда. Соҳибжон Ғофуров, торжон Акбаров, Каримжон
Давлатмирза Эргашев, Собитхон Тўраббаев, Зайниддин Зиёвид-
Муҳиддинов, Элмурод Жўрабо- динов, Комилжон Яқубжанов,
ев, Музаффар Олимжонов, Баҳо- Марат Аҳмедовнинг шараф-
дир Режаббоев, Баҳодир Мажи- ли фаолиятини кўплаб шо-
ханов, Фарҳод Дадаханов, Вали гирдлар давом эттиришяпти.
Асқаров, Адҳамжон Содиқжо- Маҳмуда Миржалолова, Ҳа-
нов, Ҳасанбой Абдураҳмонов, лима Асророва, Раъно Умр-
Сирожиддин Ғаниев, Улуғбек зоқова, Мастура Мирзаева
Усмонов, Жавоҳир Маъсумов каби кўп йиллик ҳалол ва фаол
ган ҳам бор куч-ғайрати ва малака- хизмат кўрсатган ҳамшира-
касал- сини беморлар саломатлигини лар ҳам шу касб учун туғил-
л ик д а н тиклаш йўлида сарфлашмоқда. ган чинакам фидойилардир.
халос этиш- 250 нафардан зиёд ўрта тиб- (Давоми
ди. Энди ўзимни биёт ходимларининг талабчан 14-саҳифада)
сайин ошиб бормоқда, де-
сак хато эмас. Соҳалар
бўйича сайёр циклларнинг
ташкил этилиши, врачлар
иштирокида мунтазам кон-
ференциялар ўтказиб бо-
рилиши, ўқув-семинарлар
ташкил этилиши, марказ
шифокорларининг халқаро
ва республика миқёсидаги
илмий-амалий конферен-
цияларда ўз маърузалари
билан қатнашиши ютуқлар
сонини орттиришига замин
яратмоқда.
13
- Мазкур фили-
аллар фаолиятини
ривожлантириш мак-
садида жарроҳлик,
урология, нейрохирургия, кўз касаллик-
лари, гастроэнтерология бўлимларига
лазер аппарати, операция лампаси ҳамда
микроскопи, ТУР комплекси, видеолапа-
роскопик стойка ҳамда “С” дуга рентген
аппарати, факоэмулъсикатор, видеоколон-
скоп сингари замонавий тиббий жиҳозлар
сотиб олиниши режалаштирилган, - дей-
ди марказ бош врачи вазифасини бажа-
рувчи Баҳодир Раҳимов. - Бунинг учун
вилоят ҳокимининг
тегишли фармойиши-
га асосан филиаллар
фаолиятини ривож-
лантириш, уларнинг
(Давоми. Боши тиббий самарадорли-
гини ошириш ва мод-
13-саҳифада) дий-техник базасини
Бугун орамизда бўлмаса-да, Маҳмуджон яхшилаш мақсадида
Аҳадов, Латифжон Жўрабоев, Мамаюсуф давлат бюджетидан
Шаҳобиддинов, Ғофиржон Ғаниев, Тожид- қарийб 5 миллиард
дин Жалолиддинов, Ҳамидулло Ҳабибул- сўмдан зиёд маблағ
лаев, Ғавсиддин Мамадалиев, Насиба Са- ажратилди. Травма-
римсоқова, Жамолдин Зиёвутдинов сингари тология ва ортопедия
шифокорларнинг марказ ривожига қўшган бўлимлари эса “Са-
улкан ҳиссаси ҳамиша эътироф этилади. ломатлик-3” лойиҳаси юқори малакали мутахассислардан тезкор
ЯНГИ ФИЛИАЛЛАРДАГИ доирасида артроскоп аппарати билан таъ- масофавий маслаҳат олиш мумкин бўл-
минланиши кутиляпти. Санаб ўтилган ре-
моқда.
ЯНГИЛИКЛАР жаларнинг амалга ошиши вилоят аҳлига, Бир сўз билан айтганда, вилоят кўп тар-
Наманган вилоят кўп тармоқли тиббиёт айниқса, аҳолининг имтиёзга эга бўлган моқли тиббиёт марказида хизмат кўрсатиш
маркази негизида республикамизнинг бир қатламига сифатли, кафолатланган тиббий сифатини янада яхшилаш борасида ташки-
хизмат кўрсатишга ҳамда юқори техноло-
қатор ихтисослаштирилган илмий-амалий гик, мураккаб реконструктив амалиётлар лий, амалий ва назарий ишлар бир-бирини
тиббиёт марказларининг Наманган филиал- бажарилишига кенг йўл очади. Шу билан тўлдирган ҳолда изчил давом эттирилмоқда.
лари иш бошлагани вилоятимиз тиббиётида бирга ноёб турдаги жарроҳлик амалиётла- Бу, ўз навбатида, мустақил мамлакатимизда
юз берган муҳим янгилик бўлди. Жумладан, рини нафақат марказ филиалларида, балки аҳоли саломатлигини муҳофаза қилиш бў-
жарроҳлик бўлимида академик В.Воҳидов туман тиббиёт бирлашмаларига қарашли йича олиб борилаётган кучли ижтимоий сиё-
номидаги республика ихтисослаштирилган марказий шифохоналарда ҳам амалга сатнинг самараси сифатида юртдошларимиз
жарроҳлик илмий-амалий тиббиёт маркази ошириш режалаштирилган. Шунингдек, эътирофига сазовор бўлмоқда.
Наманган филиали, шунингдек, урология, “Телемедицина”нинг
нейрохирургия, травматология ва ортопе- йўлга қўйилгани, рес-
дия, кўз касалликлари, гастроэнтерология, публикадаги етакчи
ревматология, гематология, нефрология бў- мутахассислар ишти-
лимларида республика ихтисослаштирил- рокида вилоятнинг
ган илмий-амалий тиббиёт марказларининг шаҳар ва туман мар-
филиаллари ташкил этилди. Ўтган ярим йил казларида ҳамда энг
мобайнида биргина жарроҳлик бўлимида чекка ҳудудлардаги бе-
академик В.Воҳидов номидаги республи- морларга ҳам соҳалар
ка ихтисослаштирилган жарроҳлик илмий- бўйича ихтисослашти-
амалий тиббиёт маркази профессорлари рилган малакали тиб-
иштирокида жами 7 та буйрак трансплан- бий ёрдам кўрсатиш
тацияси амалиёти муваффақиятли ўтказил- имкониятини беряпти.
ди. Шунингдек, нейрохирургия, травмато- Пировардида касал-
логия бўлимларида ҳам мураккаб юқори ликлар профилактикаси, беморларга аниқ
технологик амалиётлар бажарилмоқда. ташҳис қўйиш ва даволаш жараёнида Назокат БАҲОДИРОВА.
14
О
УЧҚЎРҒ ННИНГ
Б Ш
ҲАМШИРАСИ
♦ Фидойилардан бири
Инсон камолотида унинг қандай оилада туғилиб
ўсиши жуда муҳим. Чунки фарзанд учун энг биринчи
тарбиячи ва намуна – унинг ота-онасидир. Ота-она-
нинг ўқимишлилиги, касбига меҳри, болалар тарбия-
сидаги масъуллиги ўғил-қизнинг тақдири чиройли
бўлишига замин яратади.
Шу маънода мақоламиз қаҳрамони, ласида туриб, ўз орзулари ортидан кетма- ҳужжатларни юритиш каби вазифалар
Учқўрғон туман тиббиёт бирлашмаси бош ганидан, отасининг сўзи билан ҳамшира етарлича. Аммо шулардан ортиб, бемор-
ҳамшираси Дилдорхон Тухпатуллаева ҳам бўлганидан сира афсусланмайди. Аксинча, ларнинг соғайиши учун жон куйдириши
бугунги муваффақиятларида зиёли оилада ка- ғурурланади. Шу соҳага бутун куч-ғайра- таҳсинга лойиқ, албатта. Ўтган йили 10
мол топганини сабаб қилиб кўрсатади. Отаси тини сарф этаётганидан, эвазига ҳурмат кунлик чақалоқ коронавирусга чалинди.
Стамбек ака Эшонқулов, волидаси Машраб- топаётганидан мамнунлигини яширмайди. Дилдорхон опа туну кун унинг бошидан
хон ая Қирғизбоевалар тумандаги 6-мактабда - Туманимизда 38 нафар катта ҳамшира, кетмади, муолажаларни ўзи қилди. Балки
узоқ йиллар ўқувчиларга сабоқ берган, шу 1559 нафар ҳамшира, 224 нафар патронаж ёш ҳамшираларни авайлагандир, балки
касб ортидан элда ҳурмат-эътибор топган ҳамшира фаолият олиб боради, - дейди биз бу бирмунча янги хасталикни бир оила-
инсонлардан. Улар беш фарзандни оёққа қў- билан суҳбатда Дилдорхон Тухпатуллаева. га қувонч улашиб келган янги меҳмонни
йишда маърифатга суяндилар. Болаларнинг – Улар менинг қанотларимдир. Ҳамкасбла- енгиб қўймаслигини жон-дилдан истаган-
мактабда яхши ўқиши уларнинг биринчи гал- рим орасида аҳолига сифатли тиббий хиз- дир?! Нима бўлганда ҳам, у ўз вазифаси-
даги талаби бўлган. Вақтида меҳрибонлик, мат кўрсатаётган, эл дуосини олаётган фи- ни виждонан бажарди, мақсадига эришди,
вақтида талабчанлик беиз кетмади. Ўғил-қиз- дойи ҳамширалар жуда кўп. Барчаларининг жажжи бемори соғайиб, ота-онаси бағри-
ларнинг барчаси ҳаётда, жамиятда ўз ўрнига меҳнати мен учун ниҳоятда қадрли. Бироқ га қайтди.
эга инсонлар бўлиб улғайдилар. шу ўринда “Чек” ОШП катта ҳамшираси Учқўрғоннинг бош ҳамшираси фао-
Дилдорхоннинг болалик орзуси – ота- Буназира Араббоева, патранож ҳамшира лиятида бу каби воқеалар жуда кўп уч-
онаси каби ўқитувчи бўлиш эди. Бироқ Асила Иминова, 41-ОП катта ҳамшираси райди. Бу касбга садоқатлиликнинг ҳам
мактабни тугатиши арафасида отаси унга Дилфуза Азимова, Қўғайўлмас ОШП катта оддий, ҳам олий кўриниши десак, мубо-
оқ халатли ҳамшира бўлишини исташини ҳамшираси Мадина Мамасиддиқова, патро- лаға бўлмаса керак.
айтди. Падари раъйига қарши боролмаган наж ҳамширалар Умида Холбоева, Зилола Дилдорхон опа – ибратли оила бекаси.
Дилдорхонга мактабда аъло баҳоларга ўқи- Муҳиддиновалар, 38-сонли ОП ҳамширала- Турмуш ўртоғи Абдуллажон ака вилоят
гани учун, Наманган тиббиёт техникумига ри Азиза Отажонова, Ирода Бойдедаева, Фе- божхона бошқармаси тизимида ишлаган,
ўқишга кириш у қадар қийин бўлмади. У руза Қўчқоровалар номини алоҳида эътироф ҳозирда пенсияда. Уларнинг уч фарзанди
тиббиёт жуда қизиқарли соҳа эканлигини этишни истардим. Улар учун фаолиятимизга ота-она орзусидаги ўғил-қизлар бўлишган,
англади. Иштиёқ билан, кучли қизиқиш би- доир кичик масала, топшириқнинг ўзи йўқ. барчалари олий маълумотли. Музаффар
лан таҳсил олган ёш мутахассис 1989 йил- Ҳаммасига бирдек масъулият билан ёнда- хусусий тадбиркор сифатида эл хизматида,
да илк меҳнат фаолиятини Учқўрғон туман шишади. Ана шундай ҳамкасбларим борли- Ҳаётбек НамДУ талабаси, оиланинг ёлғиз
марказий шифохонаси қабулхона бўлими ги учун ҳам туман тиббиёти тобора равнақ қизи Мафтунахон эса ҳозирча уй бекаси.
катта ҳамширалигидан бошлади. Жонкуяр, топиб бораётир. Икки нафар набира – бобою бувининг қу-
сидқидиллик билан ишлашга одатланди, Ҳа, Дилдорхон опа шунақа: ўзи ҳақи- вончига қувонч қўшиб юришибди.
кейинги икки йил давомида шифохонанинг да сўрасангиз, ҳамкасблари ҳақида тўлиб, Аслида бир аёл бахтининг таърифи у қа-
қон қуйиш бўлими катта ҳамшираси вази- тўлқинланиб гапиришни хуш кўради. Би- дар мураккаб эмас: уни яхши тушунадиган,
фасида фаолият юритди. 1993 йилдан 2008 роқ биз у ҳақда аллақачон масъуллардан, туйғуларини, қарорларини ҳурмат қилади-
йилга қадар туғруқхона бўлими ҳамшираси қўл остидаги ходимлардан ва ҳатто, бе- ган, ҳар ишда суянчиқ бўла оладиган умр
бўлиб ишлагач, шу йили унинг зиммасига морлардан илиқ фикрларни эшитиб ул- йўлдош, соғлом ва меҳрибон фарзандлар,
жуда катта масъулият юкланди: туман тиб- гурганимиз учунми, уни бу борада яна севимли касб ва қадрдон касбдошлар. Мана
биёт бирлашмаси бош ҳамширалиги ишо- сўроққа тутишга ҳожат қолмади. шулар бўлса, аёл фитратидаги куюнчаклик,
ниб топширилди. Қаҳрамонимиз учун ҳамширалар иши- шижоат, зукколикни эзгуликлар учун сарф-
Мана 13 йилдирки, бу вазифани ҳалол- ни ташкил этиш, кунлик, зарур бўлса, ҳар лайверади. Шундай саодатмандликка му-
лик, ширинсўзлик, талабчанлик билан адо соатда назорат қилиш, малака-тажриба шарраф Учқўрғоннинг бош ҳамширасига
этиб келаётган Дилдорхон ҳар жиҳатдан оширишларига имкон яратиб бериш, шо- эса чин маънода ҳавас қилсангиз арзийди!
ҳамкасбларига ўрнак. Умрнинг шу пал- гирдларни устозларга бириктириб қўйиш, Лайло АБДУОЛИМОВА.
15
АРЗИР СИЗ-ЛА ЭТСАК ИФТИХОР,
Ҳар бир соҳанинг ўз пири комиллари бўла-
ди. Жумладан, тиббиётда ҳам ўз меҳнати, соҳа-
сини яхши билиши билан эътибор топган, олим
даражасига эришган сиймолар бир талай. Ана
шулардан бири, шу кунларда 60 ёшга тўлган
Мирмаҳмуд Мирсайдуллаевдир. Бу исм-ша-
риф тиббиёт тизими вакилларига жуда яхши
таниш. Таниш бўлганда ҳам шу қадарки, эшит-
ганда беихтиёр кўнгилда фахр туйғулари уйғо-
нади. Бу муболаға эмас.
Келинг, яхшиси, соҳанинг изланувчан, ти-
ниб-тинчимас, фидойи вакили ҳақида батафсил
сўз юритайлик. Мирмаҳмуд Миршоҳидович 1961
Эътироф йилнинг 9 августида зиёли оилада
туғилди. Отаси Миршоҳид Мироби-
дович таниқли шифокор, онаси Ҳур-
риятхон Исақовна ўқитувчи бўлиб,
ҳурмат-эътиборли кишилар эди. шифо сервис” диагностика ва даво- эсдалик нишони соҳиби ҳам.
У 1978 йилда мактабни олтин ме- лаш маркази бош шифокори сифатида Бугун устозлик даражасига етган
даль билан тугатиб, орзулари сари илк эл саломатлиги йўлида хизмат қилиб М. Мирсайдуллаев 2004-2012 йиллар
қадамни қўйди - Андижон Давлат тиб- келаётган Мирмаҳмуд Миршоҳидо- орасида устози, профессор Н. С. Ма-
биёт институтининг даволаш факуль- вич Мирсайдуллаев олий тоифали масолиев билан ҳамкорликда 5 та фан
тетига ўқишга кирди. Табиатан ўта кардиолог, тиббиёт ва табобат фанла- номзоди етишиб чиқишига эришган
зеҳнли бўлажак шифокор 1984 йилда ри доктори, Германия давлати Майнц бўлса, ўзи чет давлатларда ўтказилган
институтни ҳам имтиёзли тамомлади. шаҳри Йоханс Гутенберг Универси- 22 та ва Ўзбекистоннинг турли шаҳар-
Тиббиёт тизимидаги фаолияти- тети қошидаги “Авлиё Йозеф” клини- ларида бўлиб ўтган 57 та Халқаро сим-
ни Наманган шойи тўқиш комбинати каси фахрий профессори, Ўзбекистон позиум ва конференцияларда иштирок
қошидаги тиббий-санитария қисми Республикаси Соғлиқни Cақлаш аъло- этди. Россиянинг Тюмень, Ҳиндистон-
кардиология бўлимида интернатура чиси, Европа ва Россия кардиологла- нинг Деҳли, Италиянинг Милан, Поль-
ўташдан бошлади. 1985-1987 йиллар ри ассоциацияси аъзоси, Турон ФА шанинг Варшава, Туркиянинг Истам-
шу тиббий муассасанинг кардиология академиги, Халқаро Амир Темур ва бул ва Испаниянинг Мадрид шаҳрида
бўлими қошидаги интенсив терапия Бобур мукофотлари совриндори, “Ту- бўлиб ўтган халқаро аҳамиятга молик
блокида кардиореаниматолог, 1987- рон бирлиги” Ўрта Осиё ёзувчилари илмий анжуманлар фикримиз далили
1989 йилларда вилоят кўп тармоқли ва тарихчиларининг кўкрак нишони бўла олади.
шифохонасида кардиолог, 1989-1998 соҳиби ва кенгаш аъзосидир. Мирмаҳмуд ака нафақат “юракшу-
йилларда вилоят кардиология мар- Бу жумлалар сирасига қаҳрамо- нос” доктор, балки адабиётга, ижод
кази кардиология бўлими мудири, нимизнинг Андижон Давлат тибби- аҳлига ҳам алоҳида мухаббати борли-
1998-2000 йилларда «Саломатлик» ёт институти “Профилактик тиббиёт” гидан, буюк ва дилбар шахс З.М.Бобур
диагностика ва даволаш маркази бош муаммолар ҳайъати аъзоси, тиббиёт ҳаёти ва ижодига қизиқиши унинг рут-
шифокори, 2000-2018 йилларда Респу- соҳасида кўплаб ўқув қўлланма, моно- баси ошишида муҳим омил бўлди, де-
блика шошилинч тиббий ёрдам илмий графия, инфарктология бўйича клиник сак муболаға бўлмайди. Эътиборлиси
маркази Наманган филиали шошилинч тавсияномалар, 120 дан ортиқ мақо- шундаки, унинг “Бобурнинг касаллик
кардиология бўлими мудири, терапев- лалар ва 35 дан ортиқ ўқув методик тарихи” юзасидан ёзган илмий иши-
тик блок раҳбари вазифаларида фаоли- қўлланмалар, 220 дан ортиқ тезислар, да ҳам адабиёт, давлат ва жамият иши
ят олиб борди. Ушбу филиалда ишлаш тиббиёт соҳасида 3 та ва адабиёт соҳа- ҳамда касаллик тарихи Бобур шахси
баробарида Андижон Давлат тиббиёт сида 5 та монография муаллифи экан- тимсолида ажиб бир уйғунлик касб эт-
институтининг УАШТ-2 кафедрасида лигини ҳам қўшишимиз керак. Зотан, ган.
изланувчи бўлиб, 2002 йилда номзод- буларнинг барчаси сўз билан ифода- М. Мирсайдуллаев самарали иш фа-
лик ва 2008 йилда эса докторлик дис- лаш мушкул бўлган заҳматли меҳнат, олияти давомида салмоқли ютуқларга
сертациясини ҳимоя қилди. изланиш, ўқиб-ўрганишлар ҳосиласи, эришди. Жумладан, 2001 йилда Москва-
Ҳозирги кунда нима кўп, замона- албатта. да ўтказилган “Шошилинч кардиология-
вий тиббий муассасалар кўп. Бироқ Мирмаҳмуд Мирсайдуллаев Сау- нинг муаммолари” халқаро конферен-
тиббиёт муассасаси ҳар қанча замо- дия Арабистони Ҳаж ва Умра марка- циясида ўз маъруза ва илмий мақоласи
навий, халқаро стандартларга муво- зи, “Ибн Сино” халқаро жамғарма- билан иштирок этган докторни ҳайъат
фиқ бўлмасин, у ерда малакали врач си Наманган вилоят бўлими, Бобур аъзолари Россия тез ёрдам кўрсатиш ил-
бўлмаса, бекор. Шу маънода вилояти- халқаро жамоат фонди, Наманган мий-амалий жамияти аъзолигига қабул
миздаги энг намунавий шифо маска- вилояти ҳокимининг ва Ўзбекистон қилди. 2003 йилда у ва Н. С. Мамасо-
нига айланган “Ойдин шифо сервис” шошилинч тиббий ёрдам врачлари лиевнинг “Профилактик кардиология”
МЧЖнинг довруқ қозонишида ҳи- асоциациясининг тақдирловлари, та- монографияси чоп этилди. 2004 йилда
коямиз қаҳрамонининг ҳам алоҳида шаккурномаси ва “Ўзбекистон Рес- Москвада ўтказилган Бу-
ўрни бор. 2018 йилдан буён «Ойдин публикаси Мустақиллигига 25 йил!” тунроссия кардиохирург-
16
ЮРАКШУНОС ОЛИМ-ШИФОКОР!
ларининг съездида қатнаш- ри Шайх Солиҳ ибн Салим ибн Муслим мий Ахсикент тарихи, унда ўтган олиму
ди ва А. Н. Бакулев номли мени ташаккурнома “Гувоҳнома”си ва фузалолар ёзиб қолдирган дурдона асар-
юрак қон-томир жарроҳлиги пул мукофоти билан тақдирлади. ларни дунё музей ва кутубхоналаридан
илмий марказида “Интервенцион кардиоло- Тиббиёт мунтазам изланиш ва халқаро излаш ишлари билан шуғулланяпти. Бу
гия” бўйича марказ директори Л. А. Бакерия ҳамкорликни талаб этишини юқоридаги каби саъй-ҳаракатлари туфайли 2020 йилда
билан суҳбатлашди. Бу суҳбат унинг изла- қайдлар давомида ҳам англаган бўлсангиз Халқаро “Амир Темур” кўкрак нишони ва
нишлари ва фаолиятида янги қирраларни керак, муҳтарам муштарий. М. Мирсайдул- Марказий Осиё ёзувчи ва тарихчилар кен-
очиб берди. Билим, тажриба ва интилиш- лаев фаолиятида бу асосий ўрин эгаллашига гашининг “Алишер Навоий” ордени билан
лар натижаси сифатида 2006 йилда унинг ҳам ишонч ҳосил қилдингиз чоғи. Шу маъ- тақдирланди. Шунингдек, олим-шифокор-
М.А.Хўжамбердиев, Н.С.Мамасолиевлар нода айтиб ўтишимиз жоизки, 2009 йилда га Россия Федерациясининг “Гиппократ”
билан ҳаммуаллифликда тиббиёт институти Испания қироллиги Барселона шаҳрида ўт- кўкрак нишони ҳам топширилди.
IV-VII босқич талабалари ва умумий амали- казилган Европа кардиологларининг кон- - Инсоннинг ҳамма аъзоси ҳам керак,
ёт врачлари учун «Терапия» ўқув адабиёти гресси экспертлар кенгашида ҳамюртимиз ҳамма аъзоси ҳам зарур. Бироқ инсон ҳаё-
нашр қилинди. Ўзбекистон томонидан эксперт олим си- тида юракнинг ўрни беқиёс. Ҳеч кимнинг
Ҳамкасблар яхши эслашади: 2007 йил- фатида қатнашди ва шошилинч кардио- юраги бевақт уришдан тўхтаб қолмасин, -
нинг 25 апрел санасида марказ Рентген логиянинг долзарб муаммолари ҳақида ўз дейди ҳаёт йўлларини фақат эзгулик ва ях-
диагностика бўлимида ташкил килинган фикр-мулоҳазаларини билдирди. шиликлар билан безаётган олим-шифокор.
“Ангиография” хонасидаги “Филлпс BV 2010 йилда у бир таклифни ўртага Халқимизнинг “Қуш уясида кўрганини
pulsera” ангиографи ёрдамида “Корона- ташлади: кардиологик касаллар кўпайиб қилади” деган нақлида ҳам пурҳикмат маъ-
рография” қилиш йўлга қўйилди. Респуб- бораётгани туфайли шошилинч кардиоло- но бор. Ўзи яхши ота-она қарамоғида вояга
ликамизнинг фақатгина икки шаҳрида қи- гия бўлими 30 ўриндан 40 ўринга кенгай- етган Мирмаҳмуд ака фарзандлар тарбия-
линадиган коронарангиография Тошкент тирилиши керак. Унинг бу таклифи ино- сига ҳам асло бефарқ эмас. У – намунали
ва Наманганда амалга оширилди. Бунда батга олинди. Шунингдек, мазкур йилда оила боши. Турмуш ўртоғи Насибахон опа
М. Мирсайдуллаевнинг тажриба ва маҳо- у Москвада ўтказилган “Россия миллий ўқитувчи. Улар тўрт ўғлоннинг ота-онала-
ратига таянилгани, шубҳасиз. Худди шу кардиологлар конгресси”да қатнашди ва ри. Мирзоулуғбек - «Кормед Файз» диаг-
йили у кардиология соҳасидаги илмий из- илмий ишлари анжуман материаллари ностика маркази кардиолог шифокори, фал-
ланишлари, хорижий давлатлардаги ҳам- тўпламидан жой олди. 2012 йил май ойида сафа фани бўйича тиббиёт фанлари доктори.
касблар билан самарали ҳамкорлиги учун Россиянинг Тюмень шаҳрида ўтказилган Миралишер - «Петрочем Агро» КТХФ раҳ-
Россия кардиологлар илмий жамияти III-Халқаро кардиологлар анжуманидаги бари, Ҳумоюнмирзо эса шу фирманинг иш
ҳамда Европа кардиологлар Ассоциация- маърузаси “Энг яхши маъруза” деб топил- юритувчиси. Бобурмирзо «Зефер фарма»
си аъзолигига қабул қилинди. ди. 2012 йил август ойида ўзи иштирок компанияси менеджери сифатида фаолият
2008 йилда Наманган вилояти бош этган Германиянинг Мюнхен шаҳрида юритяпти. Ўн икки нафар набира бу зиёли
кардиологи, Фарғона водийси кардио- ўтказилган Европа кардиологлари кон- сулоланинг муносиб давомчиларидир.
логлари жамиятининг Наманган вило- грессидаги янгиликларни ўзбек тилига - Мен Мирмаҳмад акани ўз отасининг
яти бўйича етакчиси этиб тайинланди. таржима қилдириб, водий вилоятлари кар- муносиб издоши, соҳанинг жонкуяри ва
Ўша пайтда бу вазифага энг муносиби диологларига тақдим этди. етук билимдони сифатида яхши биламан
Мирмаҳмуд Миршоҳидович эди. У буни 2013-2015 йилларда Словения давла- ва ҳурматим чексиз, - дейди таниқли тиб-
амалда яна бир бор исботлади. Чунки шу тининг Ново Место шаҳрида ўтказилган биёт фанлари номзоди, Республика ихти-
йили биринчи бор Республика ихтисос- кардиологларнинг конференцияси, Ита- сослаштирилган кардиология илмий-ама-
лаштирилган хирургия илмий-маркази лиянинг Неаполь шаҳрида бўлиб ўтган лий тиббиёт маркази Наманган филиали
мутахассислари билан биргаликда фили- “Гидроген сульфид ва оксид азод” халқа- директори Солижон Мўминов. - У киши-
алда кардиостимуляторларни импланта- ро симпозиуми, Милан шаҳрида Евро- нинг тажрибакорлиги ва изланувчанли-
ция қилиш йўлга қўйилди. па кардиологлар жамияти томонидан гига ҳавас қиламан. Шу кунларда устоз
- Шифокор ҳамма ерда, ҳар қандай гипертония касаллиги конгресси, Прага мақомидаги ҳамкасбимиз 60 ёшдалар.
вазиятда ўз бурчини унутмаслиги керак, шаҳрида кардиологларнинг халқаро кон- Ёшлардан-да серғайрат, шижоаткор ва
-дейди Мирмаҳмуд Миршоҳидович фа- ференцияси, Варшава шаҳрида “Гипер- тиниб-тинчимас устозни чин қалбдан қут-
олиятидаги ёдда қоларли воқеалардан тония касаллиги кеча ва бугун” Европа лайман. Умрингиз узоқ бўлсин, устоз!
бирини сўзлаб беришимизни илтимос кардиологлари конференцияси ҳамда Албатта, халқимизнинг фахр этишга
қилганимизда. - 2008 йилда муборак Ҳаж Греция давлати Афина шаҳрида ўтказил- арзигулик фарзандлари жуда кўп. Улар
сафари зиёратчилари саломатлигини на- ган “Кардио мактаб”даги иштироки ва ҳаётига назар солар экансиз, сермашаққат
зорат қилиш мақсадида вилоятдан ши- маърузаларига нисбатан хорижнинг ну- йўлдан ҳеч чўчимай, аксинча, билим ва
фокор сифатида юборилдим. Сафардан фузли соҳа вакиллари томонидан илиқ тажрибага таяниб, юртга бўлган меҳрни
қайтар чоғимизда Мино ҳамда Музда- фикрлар билдирилди. маёқ қилиб бораётганларига гувоҳ бўла-
лифада хориждан борган ҳожилардан 2014 йилда “Бобур номи ила аталган” сиз. Худди биз сўз юритган қаҳрамон
бир нечасининг аҳволи оғирлашди. Ҳеч рисоласи, 2015 йилда “Ички касалликлар” - Мирмаҳмуд Мирсайдуллаев каби. У
иккиланиб ўтирмай, тиббий ёрдам кўр- ҳамкорликдаги монография муаллифи киши ҳақидаги мақоламизга нуқта қўяр
сатдим. Чунки ўша пайтда вазият шуни бўлган қаҳрамонимиз 2019 йилдан буён эканмиз, кўнглимиздан кечган мухта-
тақозо этарди. Шукр, уларнинг саломат- Адлия вазирлигининг лицензияси асосида сар сўзни айтгимиз келди: СИЗ БИЛАН
лиги яхшиланди. Бунга гувоҳ бўлган Сау- “Ахсикент” Халқаро илмий-тадқиқот жа- ФАХРЛАНСАК АРЗИЙДИ, ДОКТОР!
дия Арабистонининг Ҳаж мавсуми муди- моат бирлашмаси раиси сифатида қади-
Манзура ЭРГАШЕВА.
17
Янгилик
НАМАНГАНДА ИЛК БОР
АЪЗО САҚЛОВЧИ ЖАРРОҲЛИК АМАЛИЁТИ ЎТКАЗИЛДИ
ʻʻ ва унинг яқинларига бу жуда ҳам қай-
Саратон ташхисини эшитган киши
ғули ҳолат. Гўёки бемор учун энди энг бебаҳо
неъмат аталмиш тириклик шами сўнаёт-
гандай... Аммо, бедаво дарддай кўринган сара-
тонга ҳам ўз вақтида тўғри ташхис қўйилиб,
даво чоралари кўрилса, албатта, хасталикни
енгиш ва умрни узайтириш мумкин.
Наманган шаҳрида яшовчи Иномжон Со-
диқов хиқилдоқ саратонига йўлиққан эди.
Шифохонада кимёвий терапия ва нур билан
даволаниб келарди. Танасига озор бераёт-
ган ўсимтани жарроҳлик йўли билан олиб
ташлашдан бошқа чора йўқлигини мутахас-
сислар айтишган. Бундай операция фақат
пойтахтдагина амалга оширилиши туфайли
моддий маблағ масаласида у имкон тополма-
ётган эди...
Даволовчи онколог-врачнинг кутилмаган га ҳам намунали тиббий ҳам қулай шароит яратди.
хушхабаридан бемор беҳад қувониб кетди. хизмат кўрсатишяпти. Довон ошишимизга асло
Республика ихтисослаштирилган онкология Вилоятимизда илк бор ҳожат қолмади.
ва радиология илмий-амалий тиббиёт марка- қўл урилган юқори тех- Дарҳақиқат, вилоя-
зининг малакали ходимлари Наманганга ке- нологик операциялар да- тимизда Ўзбекистон
лишаётгани унинг учун айни муддао бўлди. вомида Қўқон шаҳридан Республикаси Прези-
Яқинда РИО ва РИАТМ Наманган филиа- келган Умида Жўрабое- дентининг “2017-2021
лида марказнинг Бош ва бўйин бўлими муди- вада ҳам “Чап томонлама йилларда Ўзбекистон
ри, тиббиёт фанлари номзоди Шуҳрат Хата- гемимандибулектомия, Республикасида онколо-
мов, бўлим илмий ходими, тиббиёт фанлари ўсмани олиш” амалиёти гия хизматини янада ри-
доктори Ойбек Абдураҳмоновлар ва маҳал- ўтказилди. вожлантириш ва аҳолига
лий шифокор Акмалжон Боймирзаевлар бир- - Худога шукр, қўли онкологик ёрдам кўрса-
галикда И. Содиқовда “Ларингэктомия, бў- енгил шифокорларнинг тишни такомиллашти-
йин лимфа тугунлари лимфадесекцияси”, В. саъй-ҳаракатлари ту- риш тўғрисида”ги қарори
Маҳмудовда “Ларинготомия, хиқилдок ол- файли ўсимтадан фориғ ижроси изчил таъмин-
динги ён резекцияси” каби юқори технологик бўлдим. Энди уларнинг ланмоқда. Соҳада яқин
жарроҳлик амалиётларини муваффақиятли маслаҳат ва тавсиялари- тўрт йил ичида улкан
бажаришди. га қатъий амал қиламан, ўзгаришлар рўй берди-
- Ҳозирда беморларимизнинг аҳволлари - дейди Умида нигоҳла- ки, бундан одамларнинг
қониқарли, энг муҳими, жароҳатнинг битиши рига қалққан маржондай мамнунлиги ортмоқда.
бирламчи, ижобий. Тез оёққа туриб, ўзларини кўз ёшларини яширол- Авваллари, Тошкент
яхши ҳис қилмоқдалар, - дейди филиал бош май. - Биз каби беморлар шаҳридагина бажарил-
ва бўйин ўсма касалликлари шифокори Ак- умрини узайтириш учун ган юқори технологик
малжон Боймирзаев. тинмай ўқиб-изланган, онкологик жарроҳлик
Операциялар асоратларсиз амалга ошири- нажот берган, ширинсўз амалиётлари эндиликда
либ, филиал шифокорлари томонидан амалий ва меҳрибон шифокорлар- пойтахтлик етук мута-
кўникмалар олингани, тажрибалар алмашил- га мингдан-минг раҳмат. хассислар билан ҳамкор-
гани қувонарли. Шуни алоҳида таъкидлашни Айниқса, вилоятингизда ликда вилоятимизда ҳам
истардикки, Анвар Эшонов бошчилик қилаёт- бу каби ноёб амалиётлар муваффақиятли ўткази-
ган филиал жамоаси нафақат вилоятимиз аҳо- ўтказилаётганидан ҳай- лаётир.
лисига, балки қўшни ҳудудлар фуқаролари- ратландим. Бу эса бизга Ўз мухбиримиз.
18
Янгилик
НОГИРОН БОЛАЛАР РЕАБИЛИТАЦИЯСИ
Наманган шаҳар тиббиёт
бирлашмасига қарашли кўп тар-
моқли марказий поликлиникасида но-
гирон болаларни реабилитация қилиш
хонаси очилди. Бу ерда илк ёшдаги бола-
ларга тиббий - педагогик ёрдам кўрсати-
лади. Мутахассислар жисмоний, ақлий ва
нутқий ривожланишдан орқада қолган
ўғил-қизларнинг нуқсонларини барта-
раф этиш ва коррекциялаш ишлари-
ни олиб боришади.
Машғулотларни
кузатар эканмиз,
турли ўйинчоқла-
ру, жозибадор
ҳарфлар, полиз
экинлари, дук-
какли донлар ва
бошқа керакли
логопет-врач Наргиза Жалолова, ҳамшира Наманганда
кўргазмали анжом-
лар билан болажонлардаги заифликликни
енгишга, фаол ва зукко бўлишга ундаётган
Санобар Болтаеваларнинг касблари нақадар LAHORE ТИББИЁТ УНИВЕРСИТЕТИ
машаққатли ва шу билан бирга масъулиятли очилади
эканлигини англадик.
- Эртамиз эгалари бўлмиш фарзандла-
римизнинг соғлом ва баркамол ўсишлари-
ни таъминлаш ва улар саломатлигидаги за- ЗАМОН ШИДДАТЛИ ТУС ОЛИБ, ТЕХНИКА
ифликни бартараф этиш мақсадида мазкур ТАРАҚҚИЁТИ ЖАДАЛЛАШИШИ БАРОБАРИДА
махсус хона ташкилланди, - дейди бирлаш- ХАСТАЛИКЛАР ҲАМ КЎПАЙИБ, ТИББИЁТ СОҲА-
ма бош врачи ўринбосари Мушаррафхон СИ ХОДИМЛАРИГА БЎЛГАН ЭҲТИЁЖ ОРТИБ
Собирова. БОРМОҚДА. ДЕМАК, БУ СОҲАДА КАДРЛАРГА
Муассаса Наманган шаҳрида ягона ҳисоб- БЎЛГАН ТАЛАБ ЮҚОРИЛИГИЧА ҚОЛАВЕРАДИ.
ланади. Бошқа ҳудудлардаги оилавий поли- Шу мақсадда Наман- жалб этилиши кўзда ту-
клиникалар педиатр врачи ташхиси ва йўл- ганда лойиҳа қиймати 10 тилган. Мазкур олийгоҳ
ланмаси билан келган бемор болаларга ҳам млн. доллар бўлган Lahore хорижий таълим даргоҳи
беминнат хизмат кўрсатилади. халқаро университети фи- ҳисобланиб, унда нафақат
- Ўғлим Муҳаммадалига дизартерия лиали ташкил этилади. Бу наманганлик, балки рес-
ташхиси қўйилган, - дейди Ҳалима Абдуса- ҳақда Наманган шаҳар ҳо- публикамизнинг турли ви-
матова. - У 14 та ҳарфни айтишга қийнала- кими ўринбосари Мубо- лоятларидан, қолаверса,
ди. Мутахассисларнинг саъй-ҳаракатлари шер Адҳамов хабар берди. хорижий мамлакатлардан
натижасида унда ўзгариш кузатилмоқда. 2022 йилнинг бирин- талабалар келиб, таълим
Айниқса, д, л, ю ва ж, з ҳарфларини уму- чи ярим йиллигида ўз фа- олишлари мумкин. Бунинг
ман айтолмас эди. Етти кунлик қатновимиз олиятини бошлайдиган учун барча зарур шарт-ша-
давомида бу ҳарфларни ўзлаштира бошла- олийгоҳда тиббиёт, фар- роитлар яратилади. Халқа-
ди. Бунинг учун бизга кўмак кўрсатаётган мацевтика ва тиш даволаш ро университет филиали
шифокорлар, ушбу марказни ташкил этган каби асосий йўналишлар жаҳон андозаларига мос
тиббиёт бирлашмаси раҳбариятидан мин- бўйича кадрлар тайёрла- келувчи замонавий, энг
натдормиз. нади. Ўқитиш жараёни- сўнгги русумдаги асбоб-
Суратларда: реабилитация хонаси да покистонлик етакчи ускуналар, зарур жиҳозлар
иш фаолиятидан лавҳалар. профессор-ўқитувчилар билан таъминланади.
Саҳифани Севара ҒОЗИЕВА тайёрлади 19
ИЖРО ИНТИЗОМИНИ МУСТАҲКАМЛАШ -
КЕНГ КЎЛАМЛИ ИСЛОҲОТЛАР
НАТИЖАДОРЛИГИНИ ТАЪМИНЛАШНИНГ ГАРОВИДИР
Республикамиз тараққиётининг ҳозирги босқичида иқтисодий
ва ижтимоий соҳаларда амалга оширилаётган изчил ислоҳотлар
жараёнида мамлакатимиз олдида турган устувор вазифаларни
тезкор амалга ошириш учун ғоят қатъий интизом талаб этилади.
Шу боис ҳам қабул қилинаётган қонун ҳужжатлари ва топши-
риқлар бажарилишининг таъсирчан тизимини яратиш зарурати
юзага келди. Шу мақсадда «Ijro.gov.uz» номли ижро интизомини
назорат қилиб борувчи ягона электрон платформа ишлаб чиқилди.
Мазкур электрон платформанинг яра-
тилишига Ўзбекистон Республикаси
Президентининг 2021 йил 10 февралдаги
«Қонунчилик ҳужжатлари ижросини са-
марали ташкил этишда давлат бошқаруви
органлари ва маҳаллий ижро этувчи ҳо-
кимият органлари раҳбарларининг шах-
сий жавобгарлигини кучайтиришга доир
қўшимча чора-тадбирлар тўғрисида»ги
6166-сонли Фармони асос бўлган.
«Ijro.gov.uz» ижро интизоми идорала-
раро ягона электрон тизими орқали қо-
нунлар, Ўзбекистон Республикаси Пре-
зидентининг фармон, қарор, фармойиш
ва топшириқлари ижросини назорат
қилишнинг мутлақо янги тизимидир.
2021 йил 1 майдан бошлаб барча дав-
лат органлари ва ташкилотлари ҳамда
маҳаллий давлат ҳокимияти органлари-
да ижрони назорат қилиш, назорат кар-
тотекаларини юритиш ва ҳисоботларни
шакллантириш фақат «Ijro.gov.uz» тизи-
мида амалга оширилиши
белгилаб қўйилди.
20
Ушбу фармонга асосан олтинчи босқич - Ҳисоб палатаси «Ijro. ва топшириқларида белгиланган ижро
Ўзбекистон Республикаси gov.uz» тизимида масъул ижрочилар то- муддатлари фақатгина Адлия вазирлиги
Президентининг 2021 йил 31 май куни монидан киритилиб, Адлия вазирлиги ва зарур ҳолларда, Вазирлар Маҳкамаси
«Ijro.gov.uz» ижро интизоми идоралараро ва Ҳукумат томонидан текширилган томонидан кўриб чиқилиб, Ҳисоб пала-
ягона электрон тизими самарали фаолият маълумотлар тўлиқлиги ва ҳаққонийли- таси хулосаси олинган таклифлар асо-
кўрсатишини таъминлашга қаратилган гини текширади, уларни назоратдан еча- сида ҳамда Ўзбекистон Республикаси
қўшимча чора-тадбирлар тўғрисида”ги ди ёки масъул ижрочига қайта ишлашга Президенти рухсати билан узайтирили-
ПҚ-5132-сонли Қарори эълон қилинди. жўнатади, шунингдек, қонунчилик ҳуж- ши белгилаб қўйилди.
Қарорга кўра қонунчилик ҳужжатлари жатлари ва топшириқлар ижро ҳолати Бундан ташқари, у Қарор билан Ўз-
ва топшириқлар ижросини таъминлаш бўйича ҳар чоракда Ўзбекистон Респуб- бекистон Республикаси Президенти
босқичма-босқич амалга ошириб бори- ликаси Президенти Администрациясига маслаҳатчиларига - Ўзбекистон Респуб-
лади. Яъни: ахборот киритиб боради; ликаси Президенти Администрацияси-
биринчи босқич - Ўзбекистон Республи- еттинчи босқич - Ўзбекистон Рес- да ижро интизомини таъминлаш, Ўзбе-
каси Президенти Администрацияси қо- публикаси Президенти Администра- кистон Республикаси Президентининг
нунчилик ҳужжатлари ва топшириқларни цияси қонунчилик ҳужжатлари ва фармон, қарор, фармойиш ва топши-
«Ijro.gov.uz» тизимига киритиш учун Ад- топшириқлар ижросини назорат қи- риқларининг амалда бажарилишида кў-
лия вазирлигига юборади; лувчи ташкилотлар фаолиятини муво- маклашиш учун;
иккинчи босқич - Адлия вазирлиги «Ijro. фиқлаштиради. Бош вазир, Бош вазир ўринбосарлари
gov.uz» тизимига назоратга олинадиган Ижро интизомини мустаҳкамлаш бўйи- ва маслаҳатчиларига - қонунчилик ҳуж-
топшириқларни киритади, мазкур топ- ча ягона ва узлуксиз «технологик занжир»- жатлари ва топшириқлар масъул давлат
шириқлардан келиб чиққан ҳолда масъул ни ташкил қилиш борасидаги бир қатор органлари ва ташкилотлари, маҳаллий
ижрочилар ва бажариш муддатларини устувор йўналишлар белгиланган бўлиб, ижро этувчи ҳокимият органлари, хў-
белгилайди. Бунда, Вазирлар Маҳкамаси улар қонунчилик ҳужжатлари ва топши- жалик бирлашмалари томонидан тўлиқ
Ҳукумат тизимидаги давлат бошқаруви риқлар лойиҳаларини ҳар томонлама пух- ва ўз вақтида бажарилиши юзасидан
органлари, хўжалик бирлашмалари ва та ҳамда юксак профессионал даражада ишларнинг ташкил қилиниши учун;
бошқа ташкилотлар бўйича ўзининг ап- тайёрлаш; бошқарув тизимини, замонавий Ҳисоб палатаси раисига - давлат ор-
паратида топшириқлардан келиб чиққан Ўзбекистонни ривожлантиришнинг янги ганлари ва ташкилотлари, маҳаллий
ҳолда масъул ижрочини, зарур бўлган- босқичини, иқтисодиёт тармоқлари ва ижро этувчи ҳокимият органлари, хўжа-
да, вазирлик ва идораларни белгилайди ижтимоий соҳани, шунингдек, республи- лик бирлашмаларида ижро интизомини
ҳамда топшириқларни назоратга олади; ка ҳудудларини мақсадли ҳамда устувор тегишли даражада таъминлаш учун;
учинчи босқич - давлат органлари ва вазифаларга мувофиқ такомиллаштириш; адлия вазирига - қонунчилик ҳужжат-
ташкилотлари, маҳаллий ижро этув- қонунчилик ҳужжатлари ва топшириқлар лари ва топшириқлар ўз вақтида бажа-
чи ҳокимият органлари, хўжалик бир- ижросини самарали ва режали ташкил қи- рилишининг назорати олиб борилиши,
лашмалари қонунчилик ҳужжатлари ва лиш, уларнинг бажарилиш ҳолатини мақ- «Ijro.gov.uz» тизими самарали юритили-
топшириқларни тўлиқ ва ўз вақтида ба- садли ўрганиш ва аниқланган камчиликлар ши ҳамда манзилли ва тематик таҳлил-
жарилишини таъминлайди ва бу ҳақда бўйича тезкор чоралар кўриш; қонунчилик ларнинг сифатли ташкил этилиши учун;
«Ijro.gov.uz» тизимига белгиланган ша- ҳужжатлари ва топшириқлардаги назорат ахборот технологиялари ва комму-
клдаги маълумотларни киритади; бандларида аниқ механизмлар, муддатлар никацияларини ривожлантириш вази-
тўртинчи босқич - Адлия вазирли- ва масъуллар белгиланиши бўйича «йўл рига — «Ijro.gov.uz» тизими узлуксиз
ги қонунчилик ҳужжатлари ва топши- хариталари»ни (ҳаракат режаларини) ўз ишлаши ва ахборот хавфсизлигини таъ-
риқлар ижроси бўйича масъул ижрочи- вақтида ишлаб чиқиш; давлат органлари ва минлаш бўйича доимий асосда чоралар
лар томонидан «Ijro.gov.uz» тизимига ташкилотларининг ижро интизомига ма- кўриб борилиши учун;
киритилган маълумотлар тўлиқлиги ва съул бўлинмаларининг ижро интизомини давлат органлари ва ташкилотлари,
ҳаққонийлигини текширади, уларни тас- мустаҳкамлашдаги ролини ошириш; таш- маҳаллий ижро этувчи ҳокимият орган-
диқлайди ёки масъул ижрочига қайта килий, ижро ва назорат фаолияти ягона ти- лари, хўжалик бирлашмалари раҳбар-
ишлашга жўнатади, шунингдек, қо- зимининг натижадорлиги учун давлат ор- ларига — қонунчилик ҳужжатлари ва
нунчилик ҳужжатлари ва топшириқлар ганлари ва ташкилотлари раҳбарларининг топшириқларнинг тўлиқ ва ўз вақтида
ижро ҳолати тўғрисидаги умумлашти- шахсий масъулиятини белгилашдан ибо- бажарилиши, шунингдек, уларнинг ижро
рилган маълумотларни ҳар ойда Вазир- рат қилиб белгилаб қўйилди. ҳолати тўғрисидаги маълумотлар «Ijro.
лар Маҳкамасига киритиб боради; Қарорда қайд этилишича “Ijro.gov.uz» gov.uz» тизими орқали тўлиқ, тўғри ва ўз
бешинчи босқич - Вазирлар Маҳкамаси тизимига давлат органлари ва ташки- вақтида тақдим қилиниши учун шахсий
«Ijro.gov.uz» тизимида Ҳукумат тизимида- лотларини улаш ва уларнинг «Ijro.gov. жавобгарлик юклаб қўйилди.
ги давлат бошқаруви органлари, хўжалик uz» тизимидан фойдаланишини таъмин- Қайд этиш жоизки, татбиқ этилаётган
бирлашмалари ва бошқа ташкилотлар то- лаш Давлат бюджети ҳамда бюджетдан янги тизим, кўрилаётган чоралар қонун-
монидан киритилган ҳамда Адлия вазир- ташқари жамғармалар маблағлари ҳи- чилик ҳужжатлари ва топшириқларнинг
лиги томонидан текширилган маълумотлар собидан молиялаштирилади. Қонун- самарали ва натижадорлик билан ижро
тўлиқлиги ва ҳаққонийлигини текширади, чилик ҳужжатлари ва топшириқларда этилишини таъминлаш, аввало, халқи-
уларни тасдиқлайди ёки масъул ижрочи- ижро муддати белгиланмаган ёки ижро миз учун фаровон ва муносиб турмуш
га қайта ишлашга жўнатади, шунингдек, муддати бир йил ва ундан ортиқ этиб шароитлари яратиш мақсадида амалга
ҳар ойда Раёсат мажлисларида қонунчи- белгиланган топшириқларнинг бажари- оширилмоқда. Зеро, “темир интизом” –
лик ҳужжатлари ва топшириқлар ижроси лиши бўйича амалга оширилган ишлар муваффақиятларга эришишнинг муҳим
натижадорлигини танқидий кўриб чиқади тўғрисидаги маълумот ҳар олти ойда шартидир.
ва Ўзбекистон Республикаси Президенти масъул ижрочилар томонидан «Ijro.gov. Маъмуржон ЭРГАШЕВ,
Администрациясига тегишли таклифлар uz» тизимига киритиб борилади, шу- вилоят соғлиқни сақлаш
билан биргаликда умумлаштирилган маъ- нингдек, Ўзбекистон Республикаси Пре- бошқармаси бош
лумот киритади; зидентининг фармон, қарор, фармойиш юрисконсульти.
21
Под инфравезикальной обструк-
цией понимается нарушения от-
тока мочи за счет обструктивных
патологий мочевыводящих путей
ниже мочевого пузыря. Инфравези-
кальная обструкция наблюдается
чаще при следующих патологиях
мочевого тракта: доброкачествен-
ной гиперплазии простаты, ново-
образованиях простаты, склерозе
шейки мочевого пузыря (болезнь
Мариона), при клапане уретры,
стриктурах уретры, новообразова-
ниях уретры, миатостенозе, нейро-
генных дисфункциях мочевого пу-
зыря, камнях в мочевом пузыре и
уретре. Каждая патология, ведущая
к инфравезикальной обструкции,
влечет за собой ряд определенных
изменений в работе мочевого пузы- С июля 2018 по июнь 2019 года в На- рогенная дисфункция мочевого пузыря.
ря и верхних мочевыводящих путях манганском областном медицинском цен- Всем больным было назначены антибио-
и выражается в снижении почечно- тре с инфравезикальными обструкциями тики фторхинолонового ряда - офлоксацин
го кровотока и клубочковой филь- были госпитализированы 63 пациента, из 100.0 мл х 2 раза в день внутривенно.
трации примерно на 25-30 процен- них 11 женщин. Возраст пациентов коле- По поводу инфравезикальной обструк-
тов. Также при этом свойственно бался в диапазоне от 30-ти до 80-ти лет, ции всем больным под УЗС-контролем
расширение полостной системы по- то есть, в среднем был равен 56-ти годам. выполнена перкутанная цистостомия. Для
чек и мочеточников. За счет всего Все они проходили диагностику по цистостомического дренажа использова-
этого наблюдается рефлюкс мочи с стандартной методике, проводилось уль- ли катетеры Фолея СН 16-18-го размера.
прогрессирующим инфицировани- тразвуковое сканирование мочевыводя- Послеоперационный период прошел без
ем и почечной недостаточностью. щего тракта для выявления максималь- осложнений. Всех больных выписали на
ного объёма мочевого пузыря, объём вторые сутки.
В заключение хотим отметить, что ме-
простаты (у мужчин), количество оста- тод дренирования выбирает специалист-у-
ОЦЕНКА ЭФФЕКТИВНОСТИ ролог строго индивидуально, исходя при
этом из оценки ситуации в каждом кон-
ДЕРИВАЦИИ МОЧИ ПРИ ИНФРА- кретном случае. Перкутанная цистосто-
мия при инфравезикальных обструкциях
является малоинвазивным и малотрав-
ВЕЗИКАЛЬНЫХ ОБСТРУКЦИЯХ матическим вмешательством. Для дре-
нирования мочевого пузыря применялся
катетер Пеццера. Однако, учитывая их де-
Отделение урологии Наманганско- фекты в виде разрушения осаждающими-
го областного многопрофильного точной мочи, подсчет лейкоцитов в одном ся на них солями, образования камней, ве-
миллилитре мочи. При наличии бактерий
роятного риска отрыва головки катетера,
медицинского центра в ее осадке проводились дополнительно возможного повреждения брюшины при
МАЖИХАНОВ Б.А, бактериологическое исследование, общий его замене и др., применение этого типа
БАТИРОВ Н.С, анализ крови с подсчетом лейкоцитар- катетеров в настоящее время становится
МАМАДАЛИЕВ С.У. ной формулы, биохимические анализы на неактуальным. На смену им пришел ка-
определение уровня мочевины, креатини- тетер Фолея, удерживающийся в мочевом
На сегодняшний день общеприняты-
ми методами отведения мочи из мочевого на, коагулограмма, по показаниям онко- пузыре за счет надувного баллончика. По
пузыря являются катетеризация мочево- маркера простата-специфического анти- мнению пациентов, единственным его не-
го пузыря, установка надлобкового цис- гена, а также сахара в крови. достатком, является то, что приходится
У всех больных причиной инфрава-
тостомического дренажа (перкутанная зикальной обструкции стали следующие часто менять - через 10-20 дней.
Однако плюсов применения катетера
цистостомия), троакарная цистостомия и
открытая цистостомия. патологии: у 41 (66%) мужчин при выпол- Фолея куда больше: это удобство уста-
Цель нашей публикации состоит в нении ультразвукового сканирования от- новки и фиксации катетера, минимизация
оценке эффективности деривации мочи мечалась доброкачественная гиперплазия ятрогенных повреждений и малая травма-
цистостомическими дренажами при ин- простаты, у 11-ти (17%) мужчин в ходе тичность, минимизация образования кам-
ней, катетер-ассоциирующую инфекции,
ультразвукового сканирования и рентгено-
фравезикальных обструкциях, при этом
был использован опыт работы по лечению логического исследования выявлена стрик- а также достигается стопроцентная сте-
пациентов, страдающих такого рода рас- тура бульбо-мембранозного отдела уретры рильность при его замене. Образование
стройствами. Надо сказать, что их не так с инфравезикальной обструкцией, у шести вторичных камней и инфицирование мо-
уж и мало, что говорит о важности нашего из 11-ти женщин причиной обструкции чевого тракта отмечается на много боль-
был сахарный диабет, а у четверых - ней-
ше при использование катетера Пеццера.
22 исследования.
Микронут-
риентлар
билан
таъминланди
ЎЗБЕКИСТОН РЕСПУБЛИ-
КАСИ ПРЕЗИДЕНТИНИНГ 2020
ЙИЛ 10 НОЯБРДАГИ “АҲОЛИ-
НИНГ СОҒЛОМ ОВҚАТЛАНИ-
НАМАНГАН ДАВЛАТ УНИВЕРСИТЕТИДА ШИНИ ТАЪМИНЛАШ БЎЙИЧА
ЧОРА-ТАДБИРЛАР
ҚЎШИМЧА
ТИББИЁТ ФАКУЛЬТЕТИ ОЧИЛДИ
ʻʻ тининг ёшларнинг таълим-тарбия- Наманган давлат универ- ҚАРОРИ АСОСИДА 6-23 ОЙЛИК
ТЎҒРИСИДА”ГИ ПҚ-4887-СОНЛИ
БОЛАЛАР УЧУН УЙ ШАРОИТИ-
Ўзбекистон Республикаси Президен-
ситети тарихида биринчи
ДА ТАЙЁРЛАНГАН ОВҚАТЛАР-
марта тиббиёт факульте-
НИ БОЙИТИШ МАҚСАДИДА
си борасидаги ғамхўрликлари, уларни турли
ти очилди. Бу эса аҳоли
МИКРОНУТРИЕНТ КУКУНИ БИ-
касбларни эгаллаш, бу борада ҳар тарафлама
қулайликлар яратиш юзасидан кўрсатмалари
мустаҳкамлаш борасидаги
ШИРИҒИ БЕРИЛГАН ЭДИ.
ижроси доирасида Наманганда ҳам талайгина саломатлигини сақлаш ва ЛАН БЕПУЛ ТАЪМИНЛАШ ТОП-
етук, малакали кадрларга
ишлар амалга оширилмоқда. Бунинг ифодасини бўлган эҳтиёжни қоплаш
олий таълим соҳаси, жумладан, Наманган дав- йўлидаги энг муҳим ва яна
лат университети тимсолида кўриш мумкин. бир дадил қадам бўлди де-
сак, асло муболаға эмас.
Мазкур даргоҳда замон қаратилмоқда. - Тиббиёт кадрларига
талаблари асосида жамият Наманган Давлат уни- меҳнат бозорида эҳтиёж
ҳаёти учун ғоят муҳим ва верситетидаги Урал Давлат юқорилиги ҳамда икки йил-
зарур кадрлар тайёрлаш- тиббиёт университетининг лик тажрибаларга асосла-
га ихтисослашган янги- қўшма таълим тиббиёт ниб ўзимизда ҳам врачлар
дан-янги йўналишлар ва факультетида нафақат На- тайёрлаш учун салоҳия-
факультетлар ташкил эти- манган, балки республи- тимиз ва имкониятимиз
лаётгани фикримизнинг камизнинг бошқа қатор етарли эканлигига ишонч Вилоятимизда ҳам ушбу жараёнга
яққол далилидир. Авва- вилоятларидан даволаш ҳосил қилдик, - дейди уни- кенг кўламли тайёргарлик ишлари олиб
ло, бу ҳамкорликни илмий иши, педиатрия, стомато- верситетнинг қўшма таъ- борилди. Масъул ходимлар ва ҳамшира-
асосда йўлга қўйиш мақса- логия, фармацевтика йўна- лим бўлими бошлиғи Элёр лар халқаро ЮНИСЕФ ташкилоти билан
дида НамДУда қўшма таъ- лишлари бўйича 104 нафар Абдувоҳидов. - Ректор та- ҳамкорликда ўқитилди. Ота-оналарнинг
лим бўлими, сўнгра Урал талаба таҳсил олди. Ҳар шаббуси билан очилган тиббий маданиятини ошириш учун бола
давлат тиббиёт универси- икки таълим муассасаси тиббиёт йўналиши талаба- парваришида уй шароитида тайёрланган
тети ва Герцен номидаги ҳамкорлигида уларнинг ларини таълим стандарт- овқатларни бойитишда мультивитамин-
Россия Давлат педагогика етук кадрлар бўлиб шакл- лари асосида мустаҳкам дан фойдаланиш тартиблари ва бола са-
университетининг қўш- ланиши йўлида етарлича билим олишларида вило- ломатлиги учун мультивитаминларнинг
ма таълим факультетлари ғамхўрлик кўрсатилди. Қу- ят соғлиқни сақлаш соҳаси аҳамияти ва фойдали жиҳатлари алоҳида
очилган эди. вонарлиси шундаки, ўтган мутасаддилари, тиббиёт тушунтирилди.
Эътиборли томони шун- ўқув йилини якунлаган та- фанлари докторлари, про- Мустақиллик шукуҳи кезиб юрган
даки, барча жабҳалар қатори лабалар 30 нафардан зиёд фессорлар, фан номзодлари ушбу қутлуғ кунларда жажжиларимиз ва
тиббиёт соҳаси ҳам замон малакали профессор-ўқи- билан ҳамкорликни янада уларнинг ота-оналари учун ҳам қувончли
талаблари асосида тобора тувчилардан таълим-тар- мустаҳкамлаймиз. ҳодисага бой бўлди.
ривож топиб, такомилла- бия олишиб, шартномада Дарҳақиқат, мазкур фа- Давлатимиз томонидан ажратилган 92
шиб бормоқда. Мамлакати- кўрсатилган талаб асосида культет янги ўқув йилидан минг ўрамдан зиёд микронутриент кукун-
миз раҳбари ташаббуслари кейинги босқичдаги таъ- педиатрия ва даволаш иши лари вилоятимизга олиб келиниб, бирлам-
асосида хориждаги илғор лимни Россия давлатида бўйича малакали мутахас- чи тиббий-санитария ёрдами муассасала-
тажрибаларни, ютуқларни давом эттирадилар. сисларни тайёрлашни бош- ри томонидан тарқатилди.
соҳага кенг татбиқ қилиш, Икки йиллик қисқа лайди. Зотан, ҳар икки Маълумот ўрнида шуни алоҳида қайд
бу борада атрофлича ўзаро фурсат олийгоҳ жамоаси йўналишда тест синовлари- этиш жоизки, уй овқатларини бойитиш
тажриба алмашишни йўлга учун жуда катта тажриба- дан муваффақиятли ўтиб, дастурининг жорий этилиши 6 ойликдан
қўйиш муаммоларга ечим ларга ва амалий хулоса- талабалик шарафига му- 23 ойликкача бўлган гўдаклар ва болалар-
топишда асосий омиллар- ларга асос бўлди. Онлайн яссар бўлган 25 нафардан даги темир танқислиги ҳамда анемия хав-
дан бўлаётгани ижобий ҳол- тарзидаги ўзаро илмий- ўғил-қизлар вилоятимиз фини камайтиради. Улар организмини ри-
дир. Мана шу нуқтаи назар амалий анжуманлар, кенг соғлиқни сақлаш тизими вожланишдан орқада қолишининг олдини
асосида икки йилдирки, тажриба алмашувлар са- учун энг зарур ва энг би- олиб, витаминлар ва минераллар билан
тиббиёт йўналишида ҳам мараси сифатида бу ўқув лимдон кадрлар бўлиб ети- таъминланишига имкон беради.
мутахассислар тайёрлаш йилидан қўшма факультет шишига ишончимиз комил. Отабек РАҲИМОВ,
масаласига жиддий эътибор билан бир вақтнинг ўзида Манзура ЭРГАШЕВА. ВССБ бош мутахассиси.
23
Ш
камқонлик нима билмаган!
- Холажон, сизнинг даврингиз бошқа
О ларнинг калорияси кам. Ёшларнинг орга-
эди, ҳозир экология яхшимас. Озиқ-овқат-
низми бақувват эмас…
- Ҳм, ўлақолсин…
Ирода шундан буён касалхонада. Док-
Т торлар кетишига рухсат беришмаяпти.
Ироданинг кўзи илинибди. Туши-
да кўзи ёриганмиш. Саҳрода ётармишу,
сал наридаги тупроққа беланган боласи-
га қўли етмасмиш. Олис-олислардан ўша
У ва эрининг чеҳраси кўринармиш. Ирода
бир туп шотут, унинг соясида қайнонаси
уларга овози борича ёлвориб, илтижо қи-
лар эмиш. Улар эса бепарво, индамай ик-
кисини кузатармишлар…
Т қақраб кетганди. Ўрнидан турмоқчи бўл-
Чўчиб уйғонган Ироданинг томоғи
ганди, белида қаттиқ оғриқ пайдо бўлди.
Шу қадар кучлики, беихтиёр чинқириб
юборди. Дарров ҳамшира етиб келди. Уни
операция хонасига олиб кириб кетишди…
Ирода касалхона деразаси- насига айтмади-ку. Агар ўша куни ҳуши- Бугун кўзини очиши билан бир лаҳза ни-
… Неча кун Ирода ҳушига келмади.
Инсон ўзинг… васи кела бошлади. Ҳойнаҳой, у Кун иссиқ эди, қайнонаси тушлик вақти ҳаммасини билгандай бўлди-ю, ёнидаги
дан кетиб қолмаганида…
дан ташқарини кузатар экан,
ҳов наридаги аёл ва эркакка ҳа-
… Ўша куни Ирода анчагина кир ювди.
малар бўлганини тушунолмай ётди. Кейин
йигит хотинини кўргани келган,
ўтиб бораётган бўлса-да, салқин супага
врачни сўроққа тутди:
ўтириб олиб, қайта-қайта таъкидлайвер-
бир жуфт кабутардай чуғилла-
- Болам? Болам қани? Унга нима бўл-
ди: «Бир йўла тугатиб қўяқолинг, кейин
шаяпти. Бир-бирларидан ажрал-
ди?
патир ёпамиз. Эртага мен опангизникига
гиси йўқ. Аёлнинг юзи табас-
- Ўзингизни босинг. Энг муҳими, сиз-
бораман».
сумдан ёришиб кетган…
нинг жонингизни асраб қололдик.
Ироданинг хаёлига ўзининг
Кирни эндигина тугатиб, бўзариб қол-
- Йўқ, боламга нима бўлганини айтинг
турмуш ўртоғи келди. Боя ке-
либ кетувди. Иккита нон, битта
га бир ҳовучгина шотут терди. Эндигина
- У ўлик туғилди…
косада картошка қовурма олиб ган шотут тагига борди. Қўлидаги коса- менга. Айтинг!
дастурхон бошига ўтирганди, қўшни хола
Ироданинг теграсидаги деворлар чир
келибди, холос. Ҳовлилари ўр- чиқиб қолди. Ирода унинг тагига кўрпача айланди. «Энди нима бўлади?» - деган са-
тасида ўсган шотутдан егиси солди, чой қуйиб узатди. Дастурхон ёзиқ- вол шуурини ёритиб ўтди-ю, қалбига куч-
келаётганини икки марта айт- лигида биров келишини ёқтирмайдиган ли оғриқ солди…
ганди, эсидан чиқарибди. Яна қайнонасидан у яна гап эшитди. Ирода бир ярим ой деганда касалхона-
айтганди, эри жеркиб берди: - Чайналиб ўтиравермай, тез-тез чойин- дан уйига қайтди.
«Мен ўйнаб юрибманми? Бу гизни ичинг-да, хамир қоринг! - Қуда, Иродахон бирор ой бизникида
ерда ётволиб, буйруқ бераве- Ирода шотутга узатилган қўлини дар- турсинмикан? Сал қувватга кириб олса…
расан экан-да!» деб. Ирода хо- ров тортиб олди. Бир пиёла чойни ичди-ю, Мавлуда хола қудасига шундай чими-
надошлари олдида бирам изза туриб кетди. Қайнонаси эса қўшнига юза- рилдики, Ироданинг онаси мум тишлаб
бўлди… ки мулозамат кўрсата кетди: қолди.
- Ирода опа ким? - Шотутдан олинг, қўшни, дори бўла- - Ўзийиз биласиз, қудапошша! Олиб ке-
Жувоннинг хаёлини ҳамши- ди... таман, десангиз, ана бутунлай…
ранинг овози бўлди. Келинчак вужудидан мадор қочаётгани- - Йўқ-йўқ, Худо асрасин. Майли, шу
- Мен… - ўгирилар экан, ни билиб турарди, лекин тин олишга юрак ерда қолсин, ахир сиз ҳам онаси…
Ирода киприкларига илиниб қайда. Хамир кўпгунича қайнонасининг Ироданинг иззати икки кундаёқ битди.
турган ёшни бармоқлари билан уйини тозалаб чиқди. Тандирга ўт қалаб, Учинчи куни эрталаб қайнонаси унга бир
артишга улгурди. қиздирди. Кўнгли алағда бўлаверди. Нон- талай юмушларни буюриб ташлади.
- Турмуш ўртоғингиз келса, га уриш учун обкелган чўмичдаги илиқ Кейин ҳаммаси яна ўз изига тушиб кет-
врачга учрасин экан. сувдан қайнонасига кўрсатмай бир-икки ди. Ҳар замонда Ироданинг тоби қочиб
- Хўп… ҳўплаб олди. Бўлмади, у оч эди. Патирлар- турганини ҳисобга олмаганда, ҳамма кун-
Ирода яна хаёлларга берил- ни узиб олаётганда, иссиқ элтдими… лар бир зайлда кечаверди.
ди. Дўхтир нега эрини сўрай- Кўзини очса, касалхонада ётибди. Иккинчи бор ҳомиладор бўлган Иро-
ди? Яна янги дорилар буюрар- - Ҳозирги ёшлар жа айёрми, дейман, да яна шотутга бошқоронғи бўлди. Лекин
микан? Уҳ, яна боши балога синглим? – дерди тепасида ўтирган қай- шотут пишадиган вақт эмасди. Ҳовли ўр-
қоладиган бўлибди-да. Эри бир нонаси шифокорга. – Ишга қўли тегдими, тасидаги каттакон дарахт аёлнинг сирдо-
соат жаврайди. Яна таъна қила- ўзини касалга солади-я! шига айланиб қолди гўё. Ҳар тонг мўъ-
ди, бошқаларнинг хотинларига - Келинингизнинг аҳволи оғир, қони жиза юз бериб, унда ҳеч йўқса, бир-икки
ўхшамайсан, топганим сенинг кам жуда, қон босими ҳам тушиб кетибди. дона мева пайдо бўлиб қолишини Худо-
дардингни даволатишга ке- Бу ҳомилага ёмон таъсир қилади, - деди дан сўрайди. Аммо мўъжиза юз бермайди
таяпти, деб. Ўзига қолса, ҳечам врач аёл жаҳлини аранг босиб. сира…
касалхонага ётмасди. Ахир неча Унинг гапига жавобан Мавлуда хола Унга ўзини эҳтиёт қилиши лозимлиги-
марта уйларига келган ҳамши- қошини чимирди: ни врач ва ҳамширалар кўп бора таъкид-
ранинг гапларини эрига, қайно- - Биз экан-да, ҳар йили бола туғиб ҳам лашди. Бироқ оғироёқ келиннинг ихтиёри
24
СОҒЛИҚ СОҒЛОМ
ўзида эмасди, эри нимани олиб ке- гапи учун эрига муносиб жавоб ай-
либ берса, шуни ейди. Қайнона- толган бўларди. Ирода ундай аёл- ОВҚАТЛАНИШГА
си нима юмуш буюрса, қилишга лардан эмасди.
мажбур. Туғилмасдан нобуд бўлган - Шунчалар кераксиз одам экан- БОҒЛИҚ
биринчи набиранинг заволи ҳам ман… воз кечиб қўяқолинг…
Мавлуда холанинг кўзини очмаган - Билганингни қил! Жаҳон соғлиқни сақлаш ташкилоти-
эди. Хастаҳол келиннинг мадорсиз- - Мен… Мен ҳомиладорман. нинг сўнгги маълумотларига кўра, инсон
лигини унинг макру ҳийласи деб Йўқ, ҳартугул Орифда озгина саломатлиги ва узоқ умр кўриши 50 фоиз ҳо-
тушунди. Лекин табиатан содда ва бўлсаям, виждон бор экан, кўзини латда ҳаёт тарзи ва овқатланиш тартибига
итоатгўй Ирода бундай тарбия кўр- очиб Иродага қаради:
маган эди. Ота-онаси уларни ҳами- - Нима дединг? боғлиқ бўлади.
ша тўғрисўз бўлишга, катталарнинг - Бўйимда бўлибди… Инсон кун мобайнида 4 маҳал ва ҳар куни бир пайтда
сўзини икки қилмасликка, эрнинг - Вей, сен-чи, аввал эплаб туғиб овқатланиши мақсадга мувофиқ. Бундай тартибга амал
ҳар бир буйруғини сўзсиз бажа- қўй болани. Хўпми, кейин гапир қилиш озуқаларнинг яхши ҳазм бўлиши учун имконият
ришга ўргатган эдилар... менга. Ана, бошқаларни кўр (кун- яратади. Таом қабул қилиш миқдори ва сонининг кўпа-
Баҳорга чиқиб Ироданинг кўзи дошингни демоқчи бўлди-ю, ти-
ёриди. Аммо нимжонгина чақалоқ лини тийди), бир йилда қўчқордай йиши овқат ҳазм қилиш маркази қўзғалувчанлигини ка-
икки ойгина яшади, холос. Авва- ўғил туғишни қойиллатиб қўйди. майтириб, иштаҳани сусайтиради. Кунда 4 маҳал овқат-
лига қиз туғилганидан норизо эр Сени улардан қаеринг кам эди? ланганда тахминан 600-700 ккал. биринчи нонуштага,
норасидани тупроққа қўйиб кел- Ироданинг боши эгилди. Ичида: 300-400 ккал. иккинчи нонуштага, 900-1000 ккал. туш-
гандан сўнг ҳам хатосини англа- «Агар мени ҳам кундошимга ўхшаб ликка, 600-700 ккал. кечки овқатга тўғри келиши лозим.
мади. Хотинидан икки оғиз ширин эҳтиёт қилганингизда, онангиз бо- Овқатланиш қоидалари ҳатто ёшга нисбатан ҳам
сўзи, тасаллисини қизғониб, кўча- шимда туриб, қулдек ишлатмаган- фарқланади. Болалар ва ўсмирлар учун алоҳида кунда-
га чиқиб кетди. Аламини ароқдан да, менга ҳам егим келган нарсани лик оқсил, ёғ ва углеводлар миқдори катталарникидан
олди, улфатлари билан гурунгла- ташмалаганингизда, балки боламни ўзгача. 30, 40, 50 ёш ва кексалар учун ҳам рационал
шиб, дардини унутди. соғ-омон дунёга келтирармидим», - овқатланиш тартиби бошқача.
Лекин Ирода кимдан олсин эди деган гаплар ўтди. Бироқ уларниям Масалан, ёши улуғ кишилар кўпроқ димланган ва
аламини шу тобда? Қайнона она тилига чиқаролмади. Ирода бу гап- гўштсиз шўрвалар истеъмол қилишлари мақсадга му-
бўлиб ҳолини тушунмаса, эр эр бў- ларни фақат тонгда, ҳамма ухлаб вофиқ. Уларда ҳазм безларини ортиқча юклама билан
либ уни аямаса, нега яшаяпти бу хо- ётганида, остига тўкилган барглар- ишлашига сабаб бўлганлиги туфайли ёғли, қовурилган,
надонда ўзи? Айби нима? Аёл бў- ни қўйларга териб бераётганида, аччиқ таомлар, маринад ва соуслар истеъмолини кескин
либ яралганими? шотутга гапира олди, холос… чеклаш лозим.
Афсуски, минг ўртансин, бу савол- Ироданинг яна орзулари янги- Шуни алоҳида таъкидлаш лозимки, кечки овқатни
ларга жавоб тополмасди. Шотут соя- ланди. Она бўлишнинг лаззатини, уйқудан камида 2-3 соат олдин тановвул қилиш керак,
си остида кўз ёши тўкишдан бошқаси сурурини ўйлаб, ўзини бахтиёр сез- гўшт ва балиқдан тайёрланган таомларни эса асосан эр-
қўлидан келмасди унинг… ди. Бевафо эрига фарзанд туғиб бер-
Ирода учун кейинги бир йил ку- гач, инсоф киришидан умид қилди. талаб ва кундузи. Айниқса, кечки овқат таркибида ош
тиш билан ўтди, иккинчи йил қай- Қайнонасининг феъли юмшашидан тузи камроқ бўлгани маъқул. Кўпроқ сутли таомлар
нонанинг келинни кетказиш учун умидвор бўлди. Умид қила, умид бўлса, организм учун жуда фойдали. Чунки улар уйқу
бўлган уринишлари билан… Учин- қила тўққиз ойни ўтказди. пайтида организмнинг физиологик фаоллигини ўзгар-
чи йили… Ориф бошқасига уйла- Ажаб, шу йили шотут шиғил тирмайди. Улардан фарқли ўлароқ, тузли ва гўштли
ниб олди… мева қилди. Меваси ҳам одатдаги- овқатлар юрак-қон томир ҳамда нафас тизимига салбий
Андишанинг оти қурсин, Ирода дан эртароқ пишдими-ей. Ирода таъсир кўрсатиб, қон босимини, юрак уриш ва нафас
шунда ҳам тишини тишига қўйиб ундан тўйиб-тўйиб еди. Қайнона- сонини пасайиши эмас, аксинча кўпайишига олиб ке-
чидади. Негаки, айбини жуда яхши сининг кесатиқларигаям парво қил- лади. Шунингдек, истеъмол қилинадиган озиқ-овқатлар
билади: эрига битта болани эплаб мади. витаминларга, калий ва магний тузларига бой бўлиши,
туғиб беролмади. Лекин аслида бу Ниҳоят, бир куни жувонни дард таомларни ўсимлик ёғида тайёрланиши қон томирларда
биргина унинг айби эмасди. Лекин тутди. Шу кунларда Ориф уйга склероз ривожланишига тўсқинлик қилади.
шуни тан оладиган мард эмасди эри умуман келмаётганди. Қайнонаси Кунлик таомномада сабзавот ва мевалардан тай-
ҳам, қайнонаси ҳам… яна тўйга кетганди. Қўшнилар то ёрланган салатлар, карам, помидор, бодринг, қовоқ ва
… Бугун ҳам эри уйга келмади. унинг ҳолидан хабар топиб, туғруқ- кўкатлар, дуккаклилар: нўхат, ловия, мош ва турли қў-
Ирода ухламай тонг оттирди. Қай- хонага олиб келишганида, кечи- зиқоринлардан меъёрида фойдаланиш лозим. Ичиш
нонаси катта қизиникига кетганди, кишган эди. учун эса аччиқ бўлмаган чой, мева шарбатлари, ўтли
бир ўзи қўрқди. Бу гал чақалоқ соппа-соғ дунё дамламалар тавсия қилинади.
Эртаси куни тушдан кейин ки- юзини кўрди. Аммо докторлар Иро- Таркибида туз, қанд, ёғ миқдори кўп бўлган таом ва
риб келган Ориф унга парво ҳам данинг ҳаётини сақлаб қололмади-
қилмади. Чарчаганини айтди-да, лар… ширинликларни меъёрдан ортиқ истеъмол қилиш фар-
ўзини ўринга ташлади. Орифнинг Ирода вафот этмаси- зандларимизни рационал ўсиш ва ақлий ривожланишдан
- Кеча… кеча уйга келмадин- дан аввал уйланиб олган иккинчи анча ортда қолдиради. Катталарда эса юрак - қон томир,
гиз… хотини онаси хизматини қилишга эндокрин, хавфли ўсма каби инсоннинг эрта ўлимига
- Нима бўпти? Биласан-ку, қаер- кўнмади. Катта ҳовлида сўппайиб олиб келувчи қатор касалликларни ривожлантиради.
да эканимни. қолган Мавлуда холага шундагина Кундалик таомномамизда ёғли, қовурилган овқатлар
- Биламан… Лекин ойим уйда Ироданинг қадри билинди. ва ширинликларни чеклаш зарур. Тўғри овқатланиш ва
йўқ эдилар. Ҳеч йўқса… мени Айтганча, баҳор келиб, ҳам- соғлом турмуш тарзи қоидаларига қатъий амал қилсак,
қўрқади деб ўйламадингизми? ма дарахтлар куртак ёзди-ю, ле- узоқ умр кўришимиз мумкин. Бу фақат ўзимизга боғлиқ.
- Ҳе, сени ит ермиди? кин ҳовли ўртасидаги шотут қайта Дилором МАМАТХОНОВА,
Ироданинг дили оғриди. Лекин кўкармади... ВССБ Аҳолининг соғлом турмуш тарзини қўл-
сиртига чиқармади. Балки унинг лаб-қувватлаш ва жисмоний фаоллигини ошириш
ўрнига бошқа аёл бўлганида, шу ЛАЙЛО. бўлими бош мутахассиси.
25
ҚОРИНДАГИ
МЎЪЖИЗА
Баъзан икки ёки ундан ортиқ ҳаёт аёлнинг танасида
туғилади. Албатта, келажакда ота-оналар оилада бундай
тўлдиришдан жуда хурсанд бўлади ва айни пайтда уларда
жуда кўп саволлар пайдо бўлади.
Кўп ҳомиладорлик - бачадон бўшлиғида икки ёки ундан
ортиқ ҳомиланинг ривожланишидир. Энг кўп ҳомиладор-
лик 1946 йилда қайд этилган. Бразилияда бир аёл бирйўла
10 нафар чақалоқни дунёга келтирган. 1,5 – 2 фоиз статисти-
ка маълумотларига кўра, табиий ҳомила билан бир неча ҳо-
миладорлик эҳтимоли жуда кичик бўлади.
Нима учун бу содир бўлади? Бир учлари тери ёрдамига эга. Бир хил Инсон хорионик gonadotropin
неча ҳомиладорлик эҳтимолини оши- эгизаклар турли жинсли бўлиши ва (ҲCГ) даражалари бир нечта ҳоми-
риш омилларини кўриб чиқайлик: оддий ака-ука ёки опа-сингиллар би- ладорликда юқори. Яъни, ҳомиладор
Ирсият. Кўп ҳомиладорлик она ёки лан бир хил тарзда бир-бирига ўхшаш онанинг қонида ҲСГ концентрацияси
отаси ёки иккала турмуш ўртоқ эгиза- бўлиши мумкин. ҳомиладорликнинг ушбу даври учун
клар бўлган оилаларда кўпроқ учрай- Плацентация турига кўра (бачадон одатдагидан юқори бўлса, демак, у
ди. Шунингдек, бир неча ҳомиладорлик бўшлиғида хорион (плацента)нинг бир неча фарзанд кутмоқда.
эҳтимоли бир авлоддан кейин ортади. бирикиш варианти кўп ҳомилаликни Икки ҳомила юрак уриши нуқта-
Овуляция баъзан икки юзага келтиради:
Кўп овуляция. ларини аниқлаш. Шубҳасиз, агар аёл
тухумдонда бир вақтнинг ўзида содир Монохорионик - бу чақалоқларда бир эмас, балки бир нечта чақалоқлар-
бўлади. Битта тухумдонда икки ва ун- плацента икки киши учун бир эканли- ни олиб юрса, унинг ҳомиладорлиги
дан ортиқ фолликулаларнинг етилиши, гини англатади; кўпроқ эътиборни талаб қилади.
битта фолликулада эса бир нечта тухум Дихорионик - ҳар бир ҳомиланинг Кўп ҳомиладорликнинг
бўлиши мумкин. Бу эгизаклар бўлиш ўз плацентаси бор; хусусиятлари
эҳтимолини 10 баробар оширади. Моноамниотик - яъни битта ҳомила- Айланма қон ҳажми 50-60 фоизга ор-
Vitro уруғлантирилган (ИВФ) ичида. лик мембрана мавжуд ва болалар бир тади, темир ва фолий кислотасига бўл-
Ҳозирги кунда кўп ҳомиладорликнинг амниотик суюқликда ривожланади; ган эҳтиёж ортади. Рационал овқатла-
сони ошди ва бу ёрдам репродуктив тех- Диамниотик - чақалоқларда иккита ниш ҳомиладорликнинг қулай кечиши
нологиялар (ИВФ) кенг фойдаланиш би- ҳомила мембранаси ва иккита ҳомила ва натижаси учун асосий шартлардан
лан боғлиқ. Шундай қилиб, аралашувсиз пуфаги мавжуд бўлган вариант. биридир. Гўшт, балиқ, дон нонушта ва
бир нечта ҳомиладорликнинг частотаси Эгизаклар турлари: тушлик рационига киритилиши керак.
1-2 фоиз бўлса, ёрдамдаги репродуктив *монохорионик моноамниотик - Кечки овқат учун сут ва сабзавотли та-
технологиялардан (АРТ) фойдаланиш иккала эмбрион бир хил амниотик омларни истеъмол қилиш керак. Кечқу-
билан – 40 фоизгача ортади. халтачада бўлиб, бир хил йўлдош рун ёғли овқат, шўр ва аччиқ озиқ-овқат
Онанинг ёши 35 ёшдан ортиқ. 35-40 орқали озиқланади; тавсия этилмайди. Ҳомиладор она
ёшдаги аёлларда фолликулстимуллов- *монохорионик диамниотик - бун- озиқ-овқатининг калорияси етарли да-
чи гормон секрецияси кўпаяди, бу эса дай чақалоқларда плацента икки киши ражада юқори бўлиши керак.
кўп овуляцияни таъминлайди. учун бир, лекин ҳар бири ўз амниотик Кўп ҳомиладорлик билан аёллар
Эгизаклар ва эгизаклар ўртасидаги қовуққа эга; чарчоқ, нафас қисилиши, қабзият ва
фарқ нима? Эгизаклар бир хил ва мисл- *дихорионик диамниотик - бу ҳол- сийдик чиқаришнинг бузилишидан
сиз. Қандай фарқлар бор? Бир хил эги- да, ҳар бир ушоқнинг ўз плацента ва шикоят қилади. Бу эрта туғилиш ва
заклар бир уруғланган ҳужайранинг бў- ўз ҳомилалик қовуғи бор. тушиш хавфи билан боғлиқ. Скрининг
линиши натижасидир, ундан кейин янги Кўп ҳомиладорликнинг тадқиқотларидан ташқари, сервикоме-
ҳужайраларнинг ҳар бири эмбрионга диагностикаси трия (сервиксин узунлигини аниқлаш
айланади. Қардош эгизаклар турли спер- Ултратовуш текшируви. Ултрато- учун ултратовуш) амалга оширилади,
матозоидлар билан уруғланган икки ёки вушни бажаришда шифокор бачадон бу эса тушиш хавфини аниқлашга им-
ундан ортиқ тухумдан ривожланади. бўшлиғида бир неча эмбрионни кўради. кон беради.
Шундай қилиб, бир хил эгизаклар Гинеколог билан кейинги учрашувларда Кўп ҳомиладорликда истмик-бача-
ҳар доим бир хил - жинсий, бир хил қайд бачадон ҳажми ва ҳомиладорлик дон етишмовчилиги (ИCН) жуда кенг
қон тури, бир хил кўз ранги, соч, шак- муддати ва уларнинг янада тез ортиши тарқалган. У синглетон-
ли ва тишларнинг жойлашуви, бармоқ ўртасидаги тафовутдан иборат бўлади. га қараганда, айниқса,
26
триплетлар ва яна
кўп ҳолларда ри-
вожланади, бу ме-
ханик омилнинг таъсири (ба-
чадон бўшлиғидаги босимнинг
ошиши ва унинг чўзилиши)
билан боғлиқ. Биринчи серви-
кометрия ҳомиладорликнинг
16-ҳафтасида амалга оширила-
ди. БУЙРАК
Кўп ҳомилали беморлар
чақалоқларни олиб юриш-
эътибор талаб қилади. Шу му- ТРАНСПЛАНТАЦИЯСИ:
нинг бутун даврида алоҳида
носабат билан улар аёлнинг яна бир инсонга қайта ҳаёт бахш этди
саломатлиги ва келажакдаги
фарзандларининг жисмоний Норинлик икки нафар фар- Дунёда опа-синглиси, ака-укаси бор инсон
ривожланишини кузатиб бо- занднинг отаси Азизбек Мўми- энг бадавлат одамлар ҳисобланиши бежиз
радиган акушер-гинеколог нов бир неча йилдан буён буйрак эмас. Зотан, дўст-биродар, фарзанд, бола-чақа
ҳузурига тез-тез ташриф бу- етишмовчилиги хасталигидан ўз йўлига, жонингга жабр келса, энг аввал, сен-
юришлари керак. Юрак-қон азият чекиб келаётганди. Икки Меҳр-оқибат га жигарларингнинг юраги ачишади. Яхши
томир тизими ва буйраклар йилдирки, фақат гемодиализ би- кунингда ҳам, ёмон кунингда ҳам ёнингда
функцияларига, шунингдек, лан ҳаёт кечираётган йигитнинг ҳамроҳ, тиргак бўладиганлар ҳам шулар. Бал-
преэклампсия эрта белгила- орзуси тезроқ донор топилиши, ки шунинг учун ҳам муқаддас китобларда
рини аниқлашга алоҳида эъ- унинг ҳам бошқалардек соғлом акаларнинг буғдойзорларни босиб ўтиб, син-
тибор қаратиш лозим. бўлишидан иборат бўлиб қолди. гилдан хабар олишига нафақат изн берилган,
Кўп ҳомиладорликда туғиш, Гарчи уни дард оғир синовга балки савоби улуғ амал саналгандир...
одатда, ҳомиладорликнинг 36- рўбарў этган бўлса-да, бошқа то- лик билан унинг акаси, на маслаҳат ва кўрсат-
37 ҳафтаси (эгизаклар билан), мондан толеи кулган экан. Синг- бемор Азизбекнинг ўнг малар бериб туради, хо-
33-34 ҳафтаси (уч эгизаклар лиси Майрамхон жони азоблана- буйраги ўрнига кўчириб лос. Янги йилдан буйрак
билан) даврида амалга ошади. ётган акасига донорлик қилиш ўтқазилди. трансплантациясини на-
Кўп ҳомилалик ҳомиладорлик истагини билдирганида, Азизбек - Наманганда буй- манганлик мутахассис-
учун туғруқ таътили 28 кунлик дастлаб қаршилик кўрсатди: рак трансплантацияси ларнинг ўзлари уддала-
- Сен бировнинг хасмисан, тур-
муддат билан ҳомиладорлик- муш ўртоғинг, уч фарзандинг бор... амалиётини ўтказиш- шади, бунга ишончимиз
нинг 19-ҳафтасидан бошлаб бе- - Акажон, сиз учун жонимни дан олдин вилоят ши- комил. Мақсадимиз -
рилади. ҳам беришга тайёрман! – фикри- фокорлари пойтахтда ҳамкасбларимиз маҳо-
Шундай қилиб, сиз бир да қатъий туриб олди Майрамхон. билим-малакаларини ратини ошириш, чекка
вақтнинг ўзида икки ёки ун- Уни барча яқинлари қўллаб-қув- оширдилар. Улар ама- ҳудудлардаги беморлар-
га зарур қулайликлар,
лий ва назарий жараён-
дан ортиқ чақалоқнинг бахтли ватлади. Текширувлардан ўтгач, син- ларда иштирок этишди. шарт-шароитлар яра-
ота-онаси бўлишга тайёрлан- гилнинг акага чап буйрагини кўчи- Бир ой илгари ҳам худ- тишдан иборат.
моқдасиз. Сиз ишонадиган ва риб ўтказишга ҳозирлик бошланди... ди шу ерда тўрт нафар - Шифокорлар омон
ҳомиладорликни режалаштир- Вилоят кўп тармоқли тиббиёт беморда буйрак транс- бўлишсин, улар учун
ган акушер-гинеколог томони- марказининг жарроҳлик бўлимида плантациясини бирга- туну кун дуодамиз, -
дан кузатилиши жуда муҳим. В. Воҳидов номидаги республи- ликда бажардик, Азиз- дейди бемор А. Мўми-
Танангизнинг хусусиятларини ка ихтисослаштирилган хирургия бек Мўминов ва унинг новнинг турмуш ўртоғи
билган ҳолда, шифокор опти- илмий-амалий тиббиёт маркази донор синглисидаги Ҳаётхон Отажонова. –
мал мониторинг режасини тан- директори, тиббиёт фанлари док- амалиёт муваффақиятли Вилоятда ҳам пойтахт,
лайди. Сизнинг ва чақалоқлар- тори Саидмурод Исмоилов бош- бажарилган жарроҳлик ва ҳатто, хориждагидек
нинг соғлиғига ғамхўрлик чилигида марказнинг қон-томир ишимизнинг навбатда- мураккаб операциялар
қилиб, хотиржамлик ва ишон- ва буйрак трансплантацияси бў- гиси, - дейди РИХИАТМ учун шароитлар мавжуд
чни таъминлайди. Шифокор- лими раҳбари, тиббиёт фанлари қон-томир ва буйрак экан. Шундай имкони-
нинг ишончли муносабати ва доктори Фазлиддин Бахритдинов, трансплантацияси оли- ятлар муҳайё этилиши
профессионаллиги, шунингдек, етук мутахассислар Қодир Маҳму- ми, доктор Фазлиддин учун, халқ саломатли-
дов, Азамат Суюмов, Раҳматжон
тайинловларга риоя қилишнинг Пўлатов, Зоҳиджон Маткаримов, Бахритдинов. - Бу сафар гини таъминлаш учун
ўз вақтидалиги ва равшанлиги Жасур Ўриновлар билан наман- яна 6 нафар мутахассис жон куйдираётган Пре-
туфайли ҳомиладорлик хотир- ганлик ҳамкасблар Муроджон операция жараёнлари- зидентимиз ва соҳа раҳ-
жам давом этади ва узоқ кутил- Тошпўлатов, Қуёшбек Йўлдошев- да иштирок этиш учун барларига, билимли,
ган, энг севимли чақалоқлар лар биргаликда юқори технологик келган бўлсак, кейинги тажрибали, изланувчан
шифокорларга мингдан-
гал 3 нафар, кейин эса 1
соғлом дунёга келади! мураккаб операцияга астойдил ки- нафар мутахассисимиз минг раҳмат айтамиз!
ришдилар.
Раъно МЎМИНОВА, жарроҳлик амалиётла-
Донор Майрамхон Мўминова-
вилоят Перинатал маркази нинг чап буйраги олингач, моҳир- рини кузатиб, маҳаллий Манзура
акушер-гинекологи. ҳамкасбларига фақатги- РЎЗАЛИЕВА.
27
NAMANGAN
PHARM PLANT:
ОРЗУЛАР, МАҚСАДЛАР ВА ҲАҚИҚАТ
ʻʻ устақилликнинг дастлабки йиллари мамла- medicamentos pvt.Ltd” компанияси-
катда аҳоли ва тиббиёт муассасаларига до-
га, унинг таркибидаги Ҳайдаробод,
Мри-дармон воситаларини етказиб бериш энг
долзарб муаммолардан саналар эди. Шифохоналарда оддий
корхоналар фаолияти билан танишиш
ревматизмга, бўғим касалликларига қарши, ҳароратни тушу- Деҳли, Агра шаҳарларида жойлашган
мақсадида Ҳиндистонга ташриф буюр-
рувчи воситалар, антибиотиклар, метаболик жараёнларга ту- ди. Ташриф натижасида Ҳиндистон-
затиш киритиш, антисептик ва дезинфекция воситалари, плаз- нинг “Sushen medicamentos pvt.Ltd”
ма ўрнини босувчи моддалар ва тузли эритмалар, эритувчилар,
компанияси билан ҳамкорлик бити-
Муваффақиятини саъй-ҳаракатда, муваффақиятсизликни эса лоқайдлик ва дангасаликда кўрдим.
Нажмиддин КУБРО. риал ва синтетик моддалар ва бошқа дори-дармон воситала- меҳнат ўз самарасини берди. Наман-
нафас олиш органлари паталогиясини даволаш, антибакте-
ми тузилди. Изланишлар, машақатли
ри етишмас эди. Эндигина мустақилликка эришиб, оёққа тура
ганда “Namangan pharm plant” масъу-
бошлаган мамлакат асосий дори воситаларини хориждан сотиб
лияти чеклан жамияти шаклидаги кор-
олишга мажбур эди. Бу эса мамлакатда фармацевтика саноати-
хонага асос солинди.
ни жадал ривожлантиришни тақозо этарди.
Барпо этилажак корхонани бош-
ни йўлга қўйишдек мураккаб вази-
Юртимизда ўсаётган ҳар
тинчлик бермасди. Узоқ ва тинимсиз
фаларни бажаришни, кўп йиллик
бир гиёҳ, ҳоҳ у маданий усул- иш ҳақидаги мана шундай ўй-фикрлар қариш, қурилиш ва ишлаб чиқариш-
изланишлар, мутахассислар билан
да парваришланадиган ўсим- олиб борилган маслаҳатлашувлар тад- тажрибага эга бўлган мутахассис си-
лик бўлсин, ҳоҳ у ёввойи биркор орзуларини аниқ мақсадга ай- фатида ҳиндистонлик Бахарат Шаҳ-
ҳолда ўсувчи ўт-ўлан бўлсин, лантирди. га топширилди.
барчаси шифобахш эканлиги- Ўшанда 2014 йилнинг кеч кузи - но- Завод қурилиши учун умумий қий-
ни ҳаммамиз яхши биламиз. ябрь ойи эди. В. Гаппаров ўз атрофига мати 6,3 млн. долларлик лойиҳа ишлаб
Шунинг учун ҳам боболари- бир гуруҳ соҳа мутахассислари - тад- чиқилди. Лойиҳада маблағнинг катта-
миз, момоларимиздан мерос биркорларни жалб этиб, уларга ўз мақ- гина қисмини, яъни 4,0 млн. долларни
бўлган доривор воситаларни садини тушунтирганида, бюрократик ускуна ва дастгоҳлар харид қилишга
тайёрлаш бўйича бой анъана- тўсиқларни енгиб ўтишдаги югур-ю- йўналтириш белгиланди. Эътибор-
ларимиз давом этиб келмоқда. гурлардан чўчиб, иккиланганлар ҳам лиси, лойиҳа бўйича 200 та янги иш
Наҳотки, шундай бой анъ- бўлди. Ташаббусни қўллаб-қувватлаб, ўрни яратилиб, унда асосан ёшлар ва
аналарга, чексиз имконият- ҳар қандай қийинчиликни биргаликда аёлларнинг бандлиги таъминланади.
ларга эга бўлган Ўзбекис- енгиб ўтиб, мақсадни ҳақиқатга айлан- Шу билан бирга, тиббиёт соҳасида
тондек мамлакатда Хитой, тиришда елкадош бўлишга аҳд қилган- қўлланиладиган зарур, сифатли ва ар-
Хиндистон, Покистон каби лар эса тадбиркорни қатъиятлик, янада зон дори-дармонлар маҳаллийлашти-
мамлакатлар даражасида кучлироқ иштиёқ билан мақсадга эри- рилишига эришилади.
фармацевтикани ривожлан- шишга ундади. Шундай қилиб, ҳамфи- Инвестицион лойиҳани амалга
тириш мумкин бўлмаса? крлар Наманганда фармацевтика заво- ошириш мақсадида таъсисчилар то-
Наҳотки, аҳолини ўзимизда дини қуришга келишиб олдилар. монидан 2.3 млн. сўм, акциядорлик
ишлаб чиқарилган арзон ва Ишни хориж корхоналарининг тижорат “Асакабанк”нинг Наманган
сифатли дори воситалари фаолиятини, жаҳон тажрибаси- филиалидан 10,8 млрд. сўм кредит
билан таъминлашнинг им- ни ўрганишдан бошладилар. Ҳин- маблағи ажратилди.
кони бўлмаса? Албатта, бор. дистон, Хитой ҳамда Европанинг Лойиҳа Ўзбекистон Республи-
Қурилиш ва йўлсозлик бир қатор мамлакатларига сафарлар каси Президентининг 2016 йил 16
бўйича катта тажрибага эга, уюштирилди. Чет элдаги илғор кор- сентябрдаги “2016-2020 йилларда
халқ орасида Войидҳожи хоналарнинг тажрибалари, замона- республика фармацевтика саноати-
номи билан танилган, вило- вий технологиялар, технологик жа- ни янада ривожлантириш чора-тад-
ятда ўз нуфузига эга гигант раёнларни бошқариш амалиётлари бирлари дастури тўғрисида”ги қаро-
қурилиш корхонаси раҳбари билан танишдилар, ўргандилар. рига мувофиқ “2016-2020 йилларда
В. Гаппаровга дори-дармон Ташаббускорлар делегацияси ўсимлик, минерал, кимёвий ва био-
ишлаб чиқаришни йўлга қўй- 2015 йилнинг январ ойида “Sushen логик хом ашё негизида ишлаб чиқа-
рилган, юқори қўшилган қийматли,
28
экспортга мўлжалланган тайёр фармацевтика
маҳсулотлари ишлаб чиқариш бўйича инвести-
ция лойиҳалари рўйхати”га киритилди. Мазкур
қарор натижаси ўлароқ, конвертация масаласи
2017 йилнинг март ойида ижобий ҳал этилди.
Яна шуни қувонч билан айтиш мумкинки, кор-
хона 2021 йилнинг 1 январига қадар дори-дармон
воситалари ишлаб чиқаришга ихтисослашганли-
ги, ана шу товарларни ишлаб чиқаришдан тушган
маблағлар улуши ҳисобот даври якунлари бўйича
камида 60 фоизни ташкил этувчи ташкилот сифа-
тида фойда солиғи ва мулқ солиғи, Республика йўл
жамғармасига мажбурий ажратмалар тўлашдан, шу
билан бирга чет давлатлардан келтирилган техно-
логик ускуналар, бутловчи буюм ва эҳтиёт қисмлар
учун божхона тўловларидан озод қилинди.
Завод қурилиши 2018 йилнинг март ойи-
да якунланди. Германия, Ҳиндистон, Италия ва
Америка Қўшма Штатларининг энг замонавий
технологияларига асосланган дастгоҳлар, лабора-
торияга эса Япониянинг “Shimadzu” компанияси
ускуналари олиб келинди. Бир сўз билан айтганда,
корхона жаҳон илм-фани ва фармацевтика саноа-
тининг энг сўнгги ютуқлари асосида жиҳозланди.
2018 йил декабр ойида объект фойдаланишга
қабул қилинди. 15 турдаги дори-дармонга клини-
кага қадар хулоса олиниб, ҳужжатлар тайёрланди.
Завод мамлакатимиздаги бошқа турдош корхона-
лар қатори давлат рўйхатига олиниб, Ўзбекистон
Республикаси Соғлиқни Сақлаш вазирлигининг
лицензиясига эга бўлди. 2019 йилнинг январ ойи-
да ишга туширилди.
Дастлаб импорт ўрнини босувчи, экспорт-
боп пирацетам (20 % 5 мл), кейинчалик магний
сулфат (25% 5 мл), рибоксин (2% 5 мл), мелдро-
нол (20% 5 мл), дексаметазон (0,4% 1 мл) ишлаб
чиқариш йўлга қўйилди.
Икки йилдирки, дунё ҳамжамиятини ташвиш-
га солаётган коронавирус пандемияси даврида
мамлакат ички истеъмол эҳтиёжларини тўлароқ
қондириш мақсадида дексаметазон (0,4% 1 мл)
ва аскорбин кислотаси (5% 4 мл) ишлаб чиқа-
риш ҳажми оширилди. Бугунги кунда корхонада
22 турдаги импорт ўрнини босувчи, экспортбоп
маҳсулотлар ишлаб чиқарилмоқда. Ишчилар бу
илғор технологияларни маҳорат билан бошқариб
келмоқдалар. 2022 йилдан бошлаб корхонанинг
22 турдаги маҳсулотларини экспортга чиқариш
режалаштирилмоқда. Бу импорт ўрнини қоп-
лаш, экспортни ривожлантириш, фармацевтика
бозорида ўз ўрнини эгаллаш, ишлаб чиқариш
қувватларини янада ошириш, корхона иқтисодий
салоҳиятини юксалтириш омили бўлади.
Ишончимиз комилки, яқин келажакда Ўзбекис-
тон фармацевтика соҳасида дунё ҳамжамиятида ўз
ўрни ва нуфузига эга бўлади. Бунда, албатта орзу-
лардан мақсадга, мақсаддан эса ҳақиқатга айлан-
ган - “Namangan pharm plant” масъулияти чеклан-
ган жамиятининг ҳам муносиб ҳиссаси бўлади.
С. СИДДИҚОВ.
29
ҲАМШИРАЛАРГА
МАЛАКА ТОИФАЛАРИ
ҚАНДАЙ ШАРТЛАР АСОСИДА БЕРИЛАДИ?
— Ҳамшираларга малака тоифасини бе-
Мутахассис- риш қандай ҳуқуқий асосда тартибга соли-
ларнинг би- нади?
лим-малакаси иш — Ҳамширалар, яъни ўрта тиббиёт ходим-
жараёнида янада ларининг малака тоифаси олиш жараёнлари
мукаммаллашиб Соғлиқни сақлаш вазирининг “Тиббиёт ва
фармацевтика ходимларини аттестациядан ўт-
боради. Малака- казиш ва уларга малака тоифалари бериш тар-
ли мутахассислар тиби тўғрисидаги низомни тасдиқлаш ҳақи-
эса бошқалар- да”ги буйруғига мувофиқ амалга оширилади.
дан кўра кўпроқ Буйруққа биноан ишлаб чиқилган низомда
имтиёз ва моддий унинг тартиб ва меъёрлари кўрсатиб ўтилган.
Тиббиёт ва фармацевтика ходимларини
рағбатланти- аттестациядан ўтказиш ва уларга малака то-
ришларга эга ифалари бериш уларни ўз малакаси ва касбий
бўлишлари зарур. даражасини мунтазам равишда ошириб бо-
Шунинг учун ришга йўналтириш ва моддий рағбатланти-
кўпгина соҳа ва- риш мақсадида амалга оширилади.
— Ўрта тиббиёт ходимлари қанча вақт-
киллари, хусусан, да малака тоифасини янгилаши керак?
ҳамшираларга Тиббиёт ходимларининг қандай малака
ҳам малака тои- тоифалари мавжуд?
фасига қараб қў- — Малака тоифасини олиш “Олий ҳамшира-
шимча устама ва лик иши” мутахассислигига эга бўлган ҳамши-
ралар, ўрта тиббиёт ёки фармацевтика ходимла-
имтиёзлар белги- ри учун ихтиёрий бўлиб, уларнинг мурожаатига
ланади. Малака кўра амалга оширилади. Шифокорлар эса ҳар 5
тоифасини олиш йилда малака тоифасини олиш бўйича мажбу-
ва уни кўтариш рий аттестациядан ўтказилади. Қулайлик яра-
учун эса, маълум тиш ва аттестациянинг шаффоф ўтказилишини
таъминлаш учун синов жараёни аудио ва виде-
вақт оралиғида оёзувларда қайд этиб борилади.
аттестация си- Тиббиёт ва фармацевтика ходимларига
новларидан ўтиб учинчи, иккинчи, биринчи ва олий малака то-
туриш талаб эти- ифалари берилади.
Учинчи малака тоифаси — керакли наза-
лади. рий билимга эга бўлган, лекин иккинчи мала-
ССВ матбу- ка тоифасини олиш учун зарур иш стажига эга
от хизмати ўрта бўлмаган ўрта тиббиёт ходимларига берилади.
тиббиёт ходим- Иккинчи малака тоифаси — мутахассис- ёт ва фармацевтика ходимларига берилади.
ларининг ма- лиги бўйича камида беш йил иш стажига Қайд этиб ўтиш зарур, ҳамшираларга малака
лака тоифаси ҳамда зарур назарий билим ва амалий кўник- тоифаси беш йил муддатга берилади.
маларга эга бўлган тиббиёт ва фармацевтика
— Ҳамшира ихтисослигига кўра бир-би-
олиши билан ходимларига берилади. Иккинчи малака тои- ридан фарқ қилувчи иккита жойда ишла-
боғлиқ масала- фасини олиш учун учинчи малака тоифаси- са, малака тоифасини янгилаш масаласи
лар ҳақида Соғ- нинг бўлиши талаб қилинмайди. қандай бўлади?
лиқни сақлаш Биринчи малака тоифаси — мутахассисли- — Малака тоифаси “Олий ҳамширалик
вазирлиги бўлим ги бўйича камида етти йил иш стажига, яхши иши” мутахассислигига эга бўлган ҳамши-
назарий билим ва амалий кўникмаларга ҳамда ралар, ўрта тиббиёт ёки фармацевтика ходи-
бошлиғи Гулно- иккинчи малака тоифасига эга бўлган тиббиёт мининг мурожаатига кўра асосий ва ўриндош
ра Юсупалиева ва фармацевтика ходимларига берилади. иш жойидаги мутахассисликлардан биттаси
билан суҳбат- Олий малака тоифаси — мутахассислиги бўйича ёки уларнинг ҳар бири бўйича алоҳи-
лашди: бўйича камида ўн йил иш стажига, юқори на- да берилиши мумкин.
зарий билим ва амалий кўникмаларга ҳамда Соғлиқни сақлаш вазирлиги
биринчи малака тоифасига эга бўлган тибби- Матбуот хизмати.
30
Наманган вилояти тиббий-
ижтимоий хизматларни
ривожлантириш бошқармаси
эзгу ниятли халқимизни, қадрли тиббиёт
ходимларини, шунингдек, саховатли ва меҳрли
қалб эгалари - ҳамкасбларимизни
мамлакатимиз истиқлолга эришган куннинг
30 йиллик
тантанаси билан самимий муборакбод этади!
Осмонимиз ҳамиша мусаффо бўлсин, ҳаётимиз
янада файз-барокатга тўлиб бораверсин.
Халқимиз кўнглидаги қутлуғ орзу-умидлар
доим рўёбга чиқаверсин!
ВИЛОЯТ СОҒЛИҚНИ САҚЛАШ БОШҚАРМАСИ
жондан азиз Ватанимизнинг бунёдкор халқини,
заҳматкаш тиббиёт соҳаси вакилларини
энг улуғ ва энг азиз байрам –
Мустақиллигимизнинг йиллиги
билан қизғин муборакбод этади.
Истиқлол - эзгу орзу-умидларимиз тимсолидир. Мустақиллик
йилларида мамлакатимиз тиббиётида, халқимиз ҳаётида мислсиз
ўзгаришлар юз берди. Изчиллик билан амалга оширилаётган
ислоҳотлар самараси соғлиқни сақлаш тизимида ҳам ўз аксини
топаётир. Халқаро андозаларга мос, аҳолига малакали ва сифатли
тиббий хизмат кўрсатишга қодир муассасалар сони вилоятимизда
кун сайин ортиб бормоқда. Соҳадаги туб ўзгаришлар ва
янгиланишлар жараёнида бор куч-салоҳиятини сарф этаётган
қадрли ҳамкасбларимизни яна бир бор қутлуғ айём билан
табриклаймиз. Мамлакатимиз тинчлиги, фаровонлиги бардавом ва
барқарор бўлсин. Хонадонларимиздан бахт-иқбол аримасин,
қалбларимизни ёруғ умидлар асло тарк этмасин!
The words you are searching are inside this book. To get more targeted content, please make full-text search by clicking here.
Discover the best professional documents and content resources in AnyFlip Document Base.
Search
Тиббиёт ва замон 4-сон
- 1 - 32
Pages: