ภูมิปัญญาผ้าไทยบ้านโคกกระจง

แบบบนั ทึกภูมิปัญญาท้องถิ่น

จังหวัดปราจนี บรุ ี

ภูมิปญั ญาท้องถน่ิ กรมการพฒั นาชมุ ชน กระทรวงมหาดไทย
1. ผลติ ภณั ฑ์

ภูมิปัญญาท้องถนิ่ ผา้ ทอมือแกง่ หินเพิง บ้านโคกกระจง

1.1 ประวัตคิ วามเปน็ มา
บ้านโคกกระจง หมู่ 6 ตำบลสำพันตา อำเภอนาดี จังหวัดปราจีนบุรี จั ดตั้งมาจากกลุ่ม

ประชาสงเคราะห์สง่ เสรมิ เริม่ แรกปี 2542 มาทำการฝกึ สอนใหค้ วามร้กู ับกลุ่มประชาชนทีส่ นใจในการทอผา้ และยัง
ได้รับการส่งเสริมจากองค์การบรหิ ารส่วนตำบล เช่น อุปกรณต์ า่ งๆในการทอผ้า

ต่อมาจึงได้มาจัดตั้งกล่มุ ทอผา้ ให้เกิดข้ึน และไดม้ กี ารทำผ้าขาวม้า ผา้ โสร่ง และผา้ มดั หม่ี หลังจากนั้น
ไดม้ ีเอกลกั ษณ์ลายผ้าเปน็ ของตวั เองคอื ลายผา้ แก่งหนิ เพิง ลายโคกกระจง และลายผ้าเขอื่ นโสมง

ภมู ิปัญญาท้องถนิ่ กรมการพฒั นาชุมชน กระทรวงมหาดไทย
1. ผลิตภณั ฑ์

1.2 อตั ลักษณ์(เอกลกั ษณ์)/จุดเดน่ ของผลติ ภัณฑ์
ผ้าลายโคกกระจง เม่ือก่อนหมู่บ้านเป็นป่ามีตัวกระจงเยอะพอเริ่มจัดต้ังหมู่บ้านทำให้ตัวกระจงเริ่ม

หายไป กล่มุ ทอผา้ จงึ ได้คิดนำเอาตัวกระจงมาประยกุ ต์ออกมาเป็นลายผ้าของกลุ่มเอง

1.3 มาตรฐานและรางวัลท่ไี ด้รบั
1. ลงทะเบียน ผู้ผลิต ผปู้ ระกอบการสนิ คา้ OTOP ป2ี 552
2. ไดใ้ บรับรองมาตรฐานผลิตภัณฑ์ชมุ ชน (มผช.)

[รปู ภาพของประกาศนียบตั ร หรอื โลร่ างวัล พรอ้ มภาพประกอบอย่างละ 1 ภาพ]
1.4 ความสมั พันธก์ ับชุมชน

วัตถุดิบ และแรงงานได้มาจากกลุ่มวิสาหกิจชุมชน มีการแบ่งหน้าที่กันทำ มีการประชุมพบปะประชุม
ประจำทุกเดือน มีการรแบ่งหน้าท่ีกันอย่างชัดเจน มีการถ่ายทอดภูมิปัญญาให้กับคนรุ่นหลังและคนที่สนใจ รายได้
จากการจำหน่ายมีการแบ่งไว้ส่วนกลาง เพื่อใช้ในการพัฒนาหมู่บ้าน และมีการจัดต้ังกลุ่มโรงทาน งานวัด และงาน
โรงเรียนสรา้ งงานสร้างรายไดใ้ หก้ ับคนในชมุ ชน และสมาชกิ เครือขา่ ย

[การมีส่วนร่วมของชุมชนต่อผลติ ภัณฑ์ในด้านตา่ งๆ]

ภมู ิปญั ญาทอ้ งถิ่น กรมการพฒั นาชมุ ชน กระทรวงมหาดไทย
2. กระบวนการผลิต
2.1 วัตถดุ ิบและสว่ นประกอบ
1. ที่ทอผา้ 6. ทง
2. หลอด 7. ทีเ่ ดนิ ด้าย
3. กะสวย 8. มา้ ม้วน
4. ด้ายทอ 9. ด้ายตะกอ
5. หลาปั่นด้าย 10. ดา้ ยมัดหม่ี

[วตั ถุดิบ, ส่วนประกอบหรือส่วนผสม, สตู รการผลติ ]

2.2 ข้นั ตอนการผลิต

1. ป่นั ด้าย 6. ปั่นดา้ ยพงุ้

2. เดนิ ดา้ ยยืน 7. พุ่ง-เป็นหลอดในกะสวย

3. หวี 8. จบั ลายเส้นดา้ ยใหเ้ ป็นลาย

4. สบื ด้าย 9. กระดุกแลว้ ตำผา้ 1-2 คร้งั

5. เก็บด้ายตะกอ

[ภาพประกอบทกุ ข้นั ตอนการผลิตอยา่ งละ 1 ภาพ]
2.3 เทคนิค/เคลด็ ลับในการผลติ

การทอลายตอ้ งระมัดระวงั ในการจัดลายให้เข้ากัน

[เทคนิค, เคลด็ ลบั , ภูมิปัญญาเฉพาะถน่ิ ที่ใช้ในการผลิต , การควบคมุ คุณภาพ]

ภูมิปญั ญาท้องถนิ่ กรมการพัฒนาชมุ ชน กระทรวงมหาดไทย

3. ผ้ผู ลติ ผู้ประกอบการ

3.1 กลุม่ ผูผ้ ลติ ผปู้ ระกอบการ

กลุ่มผผู้ ลติ : กล่มุ วสิ าหกจิ ชมุ ชนทอผา้ มัดหมีบ่ า้ นโคกกระจง

สถานที่ : บ้านโคกกระจง หม่6ู ตำบลสำพนั ตา อำเภอนาดี จังหวดั ปราจีนบรุ ี

ประธานกลุ่ม : นางประหยดั แสงดึก โทร : 084-7018420

สถานท่ีจัดกลมุ่ : 151 บา้ นโคกกระจง หม่6ู ตำบลสำพนั ตา อำเภอนาดี จงั หวดั ปราจีนบุรี

[กลุ่มผู้ผลิต, สถานท่ีผลิต, ประธานกล่มุ ผู้ผลติ , สถานทต่ี ั้งกลุ่มผผู้ ลติ
พรอ้ มเส้นทางคมนาคม]

3.2 เสน้ ทางคมนาคม

ทางรถยนต์ : ถนนสาย 304 บ้านโคกอดุ ม เข้าอำเภอนาดี เล้ยี วซ้ายจากอำเภอนาดเี ข้าถนนเส้นแก่น
หินเพงิ ประมาณ 3 กิโลเมตร จะถงึ หน้าวดั โคกกระจง เลย้ี วซา้ ยตรงวงเวยี นแยกเข้าหม่บู ้านประมาณ 500 เมตร

[เสน้ ทางการเดินทาง]

3.3 แหลง่ จำหนา่ ยผลิตภัณฑ์ ช่องทางการจดั จำหนา่ ยทั้งภายในและตา่ งประเทศ
1. จำหน่ายท่ีกลมุ่
2. ออกบูธทวั่ ไป

[ช่องทางการจัดจำหน่าย/ตลาด ท้ังภายในประเทศและต่างประเทศ]

แบบฟอร์มแผนธรุ กิจแบบย่อ

ส่วนท่ี 1 สรุปความเป็นมาของธุรกจิ / ผบู้ รหิ ารโครงการ
สรุปความเปน็ มาของธรุ กิจ
1. ชอ่ื เจ้าของกจิ การ : กลุ่มวสิ าหกจิ ชุมชน
2. ทตี่ ัง้ ของสถานที่ประกอบการ : 151 หม6ู่ บ้านโคกกระจง ตำบลสำพันตา อำเภอนาดี จังหวดั ปราจีนบุรี
3. ประเภทสนิ ค้าหรือบริการ : สนิ ค้าและบริการ
4. มูลเหตุจูงใจ หรือแรงบันดาลใจ ท่ีทาให้ประกอบธุรกิจ หรือขยายกิจการ : สืบสาน และอนุรักษ์ภูมิ
ปัญญาของปยู่ ่าตายาย และพฒั นาฝีมอื ของกลุม่ เมือ่ ทำการถา่ ยทอดตอ่ ยอดได้

5. ระยะเวลาการก่อต้งั
เป็นผูป้ ระกอบการใหม่ ไม่เคยทาธรุ กจิ มากอ่ น
คาดว่าจะเรมิ่ ดาเนินการ ประเมนิ เดือน.................................. ปี...........................
ดาเนินธรุ กิจมาแล้วไม่เกิน 1 ปี

 ดาเนินธรุ กจิ มาแลว้ มากกวา่ 1 ปี

วัตถปุ ระสงคแ์ ละวงเงินการขอสนิ เช่อื (ก้ยู ืมเงิน)
เพื่อการลงทุนในการประกอบธรุ กิจ
เพือ่ ขยายธุรกิจ ปรับปรงุ กิจการ
เพอ่ื เป็นเงนิ ทุนหมุนเวยี นในการดาเนินการ
เพอ่ื ชาระหนี้อ่ืน

 อ่ืน ๆ ระบุ) : ไมเ่ คยกู้ยมื (ได้รบั การสนบั สนุนจุ าก กศน. และหนว่ ยงานราชการ)

ส่วนที่ 2 การวิเคราะห์สถานการณ์ (SWOT Analysis)
การวิเคราะห์จุดแข็ง จุดอ่อน โอกาส และอุปสรรค - ภาครวมของท้ังบรษิ ทั

จุดแข็ง ปัจจัยภายในองคก์ รท่ที าใหก้ ิจการมีความได้เปรยี บคแู่ ข่ง
- มลี ายผา้ ท่ตี า่ งจากท่อี นื่ เปน็ ลายผา้ ทีเ่ ป็นเอกลักษณข์ องกลุม่
- มกี ารทอผ้าดว้ ยมือ และมีข้นั ตอนการทอผ้าท่ีละเอยี ดใส่ใจในการทอ และลายผา้ ที่สวยงาม
- ไม่มคี แู่ ขง่

จุดอ่อน ปัจจยั ภายในองค์กรทท่ี าให้กจิ การเสยี เปรยี บคแู่ ขง่ ขนั
- ผู้ทอ และผผู้ ลิตไม่เพยี งพอ เนื่องจากไม่มีคนมาสบื ทอด

โอกาส (เป็นปจั จัยภายนอกทจ่ี ะส่งเสริม หรอื สนบั สนนุ ใหก้ จิ การเตบิ โตไดใ้ นอนาคต)
- มีการบรกิ าร ทางออนไลน์ เพอื่ เผยแพร่ใหแ้ กผ่ ้ทู ส่ี นใจไดเ้ ข้าถงึ มากย่ิงขึ้น

อุปสรรค (เป็นปจั จยั ภายนอกที่จะทาให้กจิ การไม่รุง่ เรือง เตบิ โตชา้ เป็นอปุ สรรคตอ่ การดาเนนิ ธุรกจิ

ปัจจยั ภายนอกองค์กร โอกาส อุปสรรค

1. อุตสาหกรรมมีแนวโนม้ ขยายตัว  ใช่ ไมใ่ ช่

2. จานวนคู่แข่งขันมีแนวโนม้ ลดลง  ใช่ ไม่ใช่

3. ธรุ กิจไดร้ ับการสนับสนุนจากภาครฐั  ใช่ ไมใ่ ช่

4. ................................................................................ ใช่ ไมใ่ ช่

5. ................................................................................ ใช่ ไม่ใช่

* ปัจจัยภายนอก เช่น สภาพตลาด ภาวะเศรษฐกจิ สงั คม กฎหมาย การเมอื ง วฒั นธรรม ค่านิยม ความกว้าง

หน้าทางเทคโนโลยี และเครอื ข่ายธุรกจิ

ส่วนที่ 3 กลยุทธก์ ารบรหิ าร

แผนการตลาด และการวเิ คราะห์คู่แข่งขนั
1. คแู่ ขง่ (ระบุชือ่ คแู่ ขง่ ขัน ขอ้ ไดเ้ ปรียบ และข้อเสยี เปรียบของกจิ การท่ีมตี ่อคู่แขง่ ขนั )

คแู่ ข่งขนั ที่สำคัญและมีผลตอ่ กิจการ จำนวน ............... ราย

ช่อื คู่แขง่ ขันทางตรง : ผลติ ผา้ ชา้ เพราะทำจากการทอมอื ทำลายผา้ จากมือ จงึ เสียเปรยี บแกบ่ ริษทั ทีท่ อ
ผา้ และทำลายผ้าจากเทคโนโลยี

ชอื่ คแู่ ข่งขนั ทางอ้อม -
2. การเปรยี บเทยี บกบั คู่แข่งขัน

คณุ สมบตั ิของ เปรยี บเทียบกับคแู่ ข่งขัน หมายเหตุ
สินค้า / บริการ / อาชพี ดกี วา่ ใกลเ้ คียง ด้อยกวา่
1. ราคา เพราะจดั ต้ังในชมุ ชน
2. ทำเลทต่ี ั้งกบั กลมุ่ ลกู คา้ 
3. ลกั ษณะสินคา้ /บรกิ าร/อาชพี
(รปู รา่ งบรรจุภัณฑ์) 
4. คณุ ภาพสนิ ค้า / บรกิ าร / อาชพี
5. ชอ่ื เสียงของสินค้า / บริการ 
6. ยอดขายสินคา้ / บรกิ าร / อาชพี
3. ตลาดของสนิ คา้ /บรกิ าร 



ตลาดท้องถนิ่ / ในจงั หวัด ตลาดตา่ งจงั หวดั ตลาดตา่ งประเทศ
อ่นื ๆ (ระบ)ุ : ทวั่ ไป
4. ลักษณะของผูซ้ ือ้

มีลกู คา้ ประจำ / แนน่ อน / ตลาดเปดิ มีผซู้ อ้ื เฉพาะกลมุ่ / ตลาดแคบ
เป็นลกู คา้ ขาจร ไม่แน่นอน อ่นื ๆ (ระบุ).............................................................
5. กลุ่มลกู คา้ เปา้ หมายทซี่ ือ้ สนิ คา้ / บริการ (ควรระบุรายช่ือลูกคา้ ใหไ้ ดม้ ากท่ีสุด)

1. ชาวบ้าน
2. หน่วยงานราชการ
3. นกั ท่องเทยี่ วในบางครง้ั
6. การส่งเสริมการตลาด (เชน่ การโฆษณา ประชาสมั พันธ์ การลด แลก แจก แถม เป็นตน้ )
 มีและดาเนินการต่อเนอื่ ง โดยวธิ ี ประชาสมั พนั ธ์ โฆษณา
มแี ละไมไ่ ดด้ าเนนิ การตอ่ เนอ่ื ง โดยวิธี..............................................................................................
ไมม่ ี

7. การกาหนดราคาขาย
7.1 ราคาสนิ คา้ / บรกิ าร กาหนดจาก
ต้นทุนสนิ คา้ / บริการ ความตอ้ งการของลูกคา้

เปรยี บเทยี บราคากับคแู่ ข่ง อืน่ ๆ (ระบ)ุ ...........................................................
7.2 ราคาขาย 400 - 600 บาท
7.3 ราคาขายของคู่แขง่ ขัน - บาท
8. ช่องทางการจาหน่าย (เลอื กไดม้ ากกวา่ 1 ข้อ)
 ขายตรง ขายปลีก ขายส่ง  ขายฝาก
 รบั จา้ งผลิต อืน่ ๆ (ระบุ)..........................................

แผนการผลิต/การใหบ้ รกิ าร

1. กระบวนการผลติ /การให้บรกิ าร (อธิบายข้นั ตอนการผลติ สนิ ค้า หรือการใหบ้ รกิ ารให้ละเอียด)

การผลิต

- วางแผน และกำหนดความยาวผา้ ใหพ้ อกับลายผ้า

- เตรียมอปุ กรณ์ใหค้ รบตายรายละเอยี ดขา้ งตน้

- เร่มิ ทอ

- ใส่ใจลายละเอยี ดในการทอเพือ่ ให้ลายผา้ ออกมาสวยงาม

- บนั ทึก เกบ็ ขอ้ มูลกลุ่ม วางแผนอนาคต และเรยี นรเู้ พ่มิ เตมิ

การให้บรกิ าร

- ผลิตสินคา้ ใหไ้ ด้มาตรฐาน

- หากล่มุ ตลาดลกู ค้า

- หาช่องทางโฆษณา และประชาสัมพนั ธ์

- อบรม หาความรูเ้ พิ่มเตมิ

- ศึกษาข้อมลู ความตอ้ งการของลกู คา้

2. แผนผงั ท่ีงตัง้ กิจการ (อธบิ ายให้ละเอียด หรือวาดเปน็ แผนที่ ระบทุ ต่ี ัง้ ใหช้ ัดเจน)

3. แหล่งวตั ถดุ ิบ (สั่งซ้ือจากใคร ระบุช่ือผจู้ ำหนา่ ยวตั ถุดบิ ใหช้ ัดเจน)
โรงงานกรุงเทพฯ

4. การซื้อวัตถดุ ิบ และเง่ือนไขการซื้อ
ซื้อเป็นเงนิ สด 100 %
ซือ้ เป็นเงนิ เชอื่ - % มกี ำหนดชำระเงินภายใน - วนั

แผนการจดั การ
1. โครงสร้างองคก์ ร (แสดงแผนภมู ิองค์กร และระบุชื่อ ,หนา้ ท่คี วามรบั ผิดชอบของแตล่ ะบคุ คลตามแผนภมู )ิ

2. การจา้ งงาน
กจิ การมพี นกั งาน ณ ปัจจุบัน รวม 15 คน ค่าจา้ งรวม - บาทต่อเดอื น
หลงั ขยายกิจการ หรอื ลงทุนเพิ่ม คาดวา่ จะรับพนกั งานเพ่ิมอีก - คน คา่ จา้ ง - บาทตอ่ เดือน
รวมค่าจา้ งทง้ั สน้ิ หลงั ขยายกิจการ หรือลงทนุ เพมิ่ - บาทต่อเดอื น

แผนการเงิน
1. ปจั จุบนั มเี งนิ กูย้ มื - บาท เจา้ หนา้ คือ -
ชาระหนสี้ ินเดือนละ - บาท คาดวา่ จะชาระหนสี้ นิ หมดภายใน - ปี - เดือน
2. อนาคต จะลงทนุ ในโครงการหรอื ขยายกจิ การ ต้องการใช้เงนิ ทัง้ สนิ้ รวม บาท
เปน็ เงินที่ตอ้ งกยู้ มื - บาท และเงนิ ทนุ สว่ นตวั - บาท
สดั สว่ น เงินกู้ยืม ต่อ เงินทนุ ส่วนตวั เทา่ กับ - ต่อ-
3. หลกั ประกันเงนิ กู้ คอื -

4. เงนิ ลงทนุ จะลงทนุ ในโครงการหรอื กจิ การ ตามข้อ 2. จะนำไปใช้ในการลงทนุ ดังน้ี

เปน็ เงินทนุ หมนุ เวยี น ...................................................... บาท

คา่ ทด่ี นิ /ปรบั ปรุงที่ดนิ ..................................................... บาท

คา่ ก่อนสรา้ ง ปรับปรงุ ตกแตง่ สถานท่ี ............................... บาท

ค่าเครื่องจกั ร วัสดุอุปกรณ์ ...................................... บาท

คา่ ยานพาหนะ (ถา้ มี) .................................................... บาท

อืน่ ๆ ...................................................... บาท

4. ประมาณการรายรับและรายจา่ ยในการประกอบการ

รายการ ระยะเวลาด าเนินการเดอื น / ปี (จำนวนเงนิ )

เดือน เดือน เดือน เดอื น เดือน เดือน เดอื น เดือน

ม.ค.63 เม.ย.63 ส.ค.63

รายรบั (บาท)

- ยอดขาย 3,500 5,000 2,800

- รายได้อนื่

รายจา่ ย (บาท)

- คา่ เชา่ สถานท่ี

- ค่าสนิ คา้ / วตั ถุดบิ / วสั ดุเพอ่ื ผลติ /บรกิ าร 2,000 3,000 1,800

- ค่าแรงงาน จำนวน.......... คน เจ้าของ

กจิ การ (เดือนละ................บาท)

พนักงาน...... คน (เดอื นละ..............บาท)

- ค่าสาธารณูปโภค (คา่ น้ำ / ค่าไฟฟา้ / ค่าโทรศพั ท์) 150 150 150

- คา่ ใช้จา่ ยอ่นื ๆ (ดอกเบ้ีย/คนื เงนิ กู/้ ประชาสมั พนั ธ์)

- ภาษี

กำไรสทุ ธิ (บาท) 1,500 2,000 1,000

ลงช่อื นางประหยดั แสงดึก เจา้ ของโครงการ
(..............................................................)