ภูมิปัญญาผ้าไทยบ้านดงบัง

แบบบนั ทกึ ภูมิปัญญาท้องถิ่น

จงั หวดั ปราจีนบรุ ี

ภูมิปญั ญาท้องถ่นิ กรมการพัฒนาชุมชน กระทรวงมหาดไทย
1. ผลิตภณั ฑ์

ภูมิปัญญาท้องถิน่ ผา้ ทอมือบ้านดงบัง

1.1 ประวตั คิ วามเปน็ มา
การทอผ้ามีมานานตั้งแต่สมัยในอดีต สืบทอดกันมารุ่นต่อรุ่น จนมาถึงปัจจุบันยังคงมีการสืบสาน

ภูมิปัญญาการทอผ้าไว้อย่างต่อเนื่อง จากผ้าไหมจนถึงผ้าฝ้าย เนื่องจากสมัยโบราณมีการปลูกต้นหม่อน นำใบ
หม่อนมาเล้ียงไหม นำเส้นไหมมาทอผ้าไว้ใช้ในครัวเรือน เหลือจากใช้ก็นำมาแลกเปลย่ี นกัน ต่อมาชาวบา้ นเลิกปลูก
หม่อนเลี้ยงไหม ทำให้ไม่มีเส้นไหมสำหรับทอผ้า ในปี พ.ศ. 2539 ชาวบ้านจึงรวมตัวกันจัดต้ังกลุ่มทอผ้าข้ึน
เพื่ออนุรักษ์การทอด้วยมือแบบดงั่ เดิมไว้ เป็นการอนุรักษ์ภูมิปัญญาท้องถ่ินของชาวบ้านท่ีมีมาตั้งแต่บรรพบุรุษและ
ได้พัฒนารูปแบบมาอย่างต่อเนื่อง โดยใช้แนวความคิดของแต่ละคนจะทอตามที่ตนเห็นว่าสวยงาม และอนุรักษ์ไว้
เพือ่ เปน็ การสืบทอดภมู ิปญั ญาใหค้ นรุ่นหลังไดศ้ ึกษาหาความรู้ โดยได้รบั การสนบั สนนุ จากหน่วยงานภาครฐั ท้ังด้าน
วิชาการและงบประมาณ ทั้งจากสำนักงานพัฒนาชุมชนอำเภอประจันตคามและองค์การบริหารส่วนตำบลดงบัง
ท่ีได้เข้ามาให้การสนับสนุน งบประมาณจัดซ้ือก่ีให้จำนวน 60 ตัว และสนับสนุนวัสดุ (เส้นด้าย) ในการทอผ้า
จากนั้นในปีเดียวกัน ทางสำนักงานอุตสาหกรรมจังหวัดปราจีนบุรี ได้เข้ามาสนับสนุนการจัดกิจกรรมของกลุ่ม
โดยสนับสนุนก่ีจำนวน 4 ตัว และจัดวิทยากรมาให้ความรู้และเพ่ิมทักษะในการทอผ้า เพ่ือสืบสานวัฒนธรรม
ภูมิปญั ญาของชุมชน และส่งเสริมให้สตรีตำบลดงบังได้มีอาชีพมีรายได้ ส่งเสรมิ ให้สตรีและครอบครัวมีคณุ ภาพชีวิต
ทดี่ ีข้นึ ปัจจุบนั กลุม่ สตรที อผ้าบ้านดงบัง มีสมาชกิ จำนวน 20 คน

ภมู ิปัญญาท้องถิน่ กรมการพัฒนาชุมชน กระทรวงมหาดไทย
1. ผลติ ภัณฑ์

1.2 อตั ลกั ษณ(์ เอกลักษณ)์ /จดุ เด่นของผลิตภัณฑ์
ผลิตภัณฑ์ของกลุม่ สตรีทอผ้า ได้แก่ ผา้ ถุง ผ้าขาวมา้ ผา้ ตัดเส้ือ ผา้ โสร่ง ผา้ ห่มไหมพรม โดยทางกลมุ่

สตรีผ้าทอมือบ้านดงบัง มีผ้าทอท่ีเป็นเอกลกั ษณข์ องกล่มุ อยู่ 2 ลาย คือ ผ้าทอมัดหม่ลี ายโบราณ และผา้ หมี่ขอข้นั
ซึ่งสบื ทอดมาตัง้ แตส่ มยั ปู่ยา่ ตายาย
ผ้าทอมดั หมล่ี ายโบราณ

ผา้ หมข่ี อขนั้

1.3 มาตรฐานและรางวลั ทีไ่ ดร้ บั
1. ผลติ ภณั ฑ์ดเี ดน่ ระดับ 4 ดาว และ 5 ดาว
2. ใบรับรองมาตรฐานผลติ ภณั ฑช์ ุมชน (มผช.)

1.4 ความสมั พนั ธ์กับชุมชน
สมาชิกในกลุ่มทั้งหมด เป็นสตรีในชุมชนตำบลดงบัง ซึ่งจะมีการประชุมพบปะกันเป็นประจำทุกเดือน

อย่างน้อยเดือนละ 1 คร้ังมีความเอื้ออารีต่อกัน มีการแบ่งหน้าท่ีกันทำอย่างชัดเจน มีการถ่ายทอดภูมิปัญญา
ให้กับคนรุ่นหลัง เช่น เด็กและเยาวชนในหมู่บ้าน/ชุมชน เป็นแหล่งเรียนรู้การทอผ้าของตำบล โดยมีสถานศึกษา
ในพื้นท่ีนำนักเรียนมาเรียนรู้เร่ืองการทอผ้าเป็นประจำทุกสัปดาห์ๆ ละ 2 วัน รายได้จากการจำหน่ายมีการแบ่งไว้
สว่ นกลางเพ่อื ใช้ในการสนบั สนนุ กิจกรรมของชุมชน เช่น การจัดกจิ กรรมวนั เด็ก กจิ กรรมวนั ผสู้ งู อายุ

ภมู ปิ ญั ญาท้องถิ่น กรมการพฒั นาชมุ ชน กระทรวงมหาดไทย

2. กระบวนการผลิต

2.1 วัตถดุ บิ และส่วนประกอบ (อปุ กรณใ์ นการทอผา้ )
1. เสน้ ด้าย,เสน้ ไหม 2.เชือกเสน้ เลก็ เชือกเสน้ ใหญ่ 3.กี่ทอผ้า 4.กง 5.ไนปน่ั ด้าย 6.กระสวย

7.หลอดกรอด้าย 8.ฟมื 9.ตะกอ 10.อกั 11.ราวต้ังหลอด 12. หวีดดา้ ย,ฟันใส่ม้วน

2.2 ข้นั ตอนการผลิต
1.การกรอดา้ ยใสห่ ลอด 2.ต้งั หลอดใสร่ าวตั้งหลอด 3.เดินด้ายเอาความยาวของผ้า 4.นำดา้ ยตามความยาว

ใส่ฟนั ฟืม 5. ม้วนดา้ ยใสใ่ บพัดม้วนด้าย 6. เกบ็ ตะกอ/กอด้ายใสห่ ลอดเลก็ 7.เอาด้ายจากหลอดเลก็ ใส่กระสวย
8.ทอผา้ เป็นผนื ผา้ ดว้ ยกผ่ี า้

2.3 เทคนิค/เคล็ดลับในการผลิต
ในการทอผา้ ใชอ้ ุปกรณ์ในการทอเหมือนกบั การทอผา้ ท่ัว ๆ ไป แต่การทอต้องกระทบด้ายให้แน่น

โดยทำมอื ใหเ้ สมอกัน เพ่ือให้ผ้าเน้ือแนน่ รมิ ผ้าจะสวย คุณภาพการทอดี

ภูมปิ ัญญาท้องถนิ่ กรมการพัฒนาชุมชน กระทรวงมหาดไทย

3. ผผู้ ลิต ผ้ปู ระกอบการ

3.1 กลุ่มผผู้ ลิต ผปู้ ระกอบการ

ชอ่ื ประธานกลุ่มผผู้ ลติ นางสาวปราณี ทาทัพ

โทร. 089 - 545 – 4557

ผ้ปู ระกอบการ กลุ่มสตรีทอผ้าบา้ นดงบัง

สถานทต่ี ั้ง 81/1 หมู่ที่ 1 บ้านดงบัง (ตดิ องค์การบริหารสว่ นตำบลดงบงั )

อำเภอประจนั ตคาม จงั หวัดปราจนี บุรี

3.2 เส้นทางคมนาคม

ทางรถยนต์ : ถนนสาย สวุ รรณศร - อำเภอ กรุงเทพฯ - อรญั ประเทศ อยหู่ ่างจากทวี่ ่าการอำเภอ

ประจนั ตคาม ระยะทางประมาณ ๑๕ กิโลเมตร

ทางรถไฟ : สายกรงุ เทพฯ - อรัญประเทศ ลงที่สถานีรถไฟบา้ นดงบัง อยู่ตดิ กับทท่ี ำการองคก์ ารบริหาร

ส่วนตำบลดงบัง อำเภอประจันตคาม จงั หวดั ปราจีนบุรี

3.3 แหลง่ จำหนา่ ยผลิตภัณฑ์
1. ออกร้านกบั หน่วยงานราชการ ตามนิทรรศการหรืองานแสดงสินค้าท่หี นว่ ยงานราชการและภาคเอกชน

จดั ขนึ้ เชน่ งานมหกรรม OTOP และของดีเมืองปราจีนบุรี โครงการบำบดั ทุกขบ์ ำรุงสุข สรา้ งรอยยิ้มใหป้ ระชาชน
เช่น สำนกั งานพฒั นาชุมชนอำเภอประจันตคาม ,สำนกั งานพฒั นาชุมชนจงั หวัดปราจีนบรุ ี

2. จำหน่ายที่ทำการกลุ่มสตรีทอผ้า หม่ทู ่ี ๑ ตำบลดงบงั อำเภอประจนั ตคาม จังหวดั ปราจนี บุรี
3. ขายผา่ น Line/Facebook ของประธานกลุ่ม ผา่ นเบอร์โทรศัพท์ 089 - 545 – 4557
4. สง่ สนิ คา้ ทางไปรษณีย/์ เคอร่ี/แฟลชใหก้ ับลกู คา้