ชุดฝึกทักษะการเขียนภาพไทยสีเอกรงค์

1

ครปู ระฑปี แกว้ พมิ พ์

2

คำนำ

ชุดฝึ กทกั ษะการเขียนภาพไทยสีเอกรงคเ์ ล่มน้ีเป็ นส่วนหน่ึงที่ตอ้ งการ ที่จะแก้ปัญหาในการ
เรียนการสอนรายวิชาการเขียนภาพไทยสีเอกรงค์ ของนักเรียนม.๑ สาเร็จรูปท่ีช่วยให้นักเรียน
สามารถศึกษาหาความรู้ได้ดว้ ยตนเอง โดยการปฏิบตั ิเริ่มตน้ วาดรูปไดด้ ว้ ยตวั เอง โดยอาจจะศึกษา
เป็ นรายบุคคลหรือรายกลุ่มนกั เรียนจะฝึ กนอกเวลาเรียนก็ได้ ซ่ึงนักเรียนจะตอ้ งทากิจกรรม เสริม
ทักษะปฏิบัติในแต่ละงานเพ่ือพัฒนาตนเองให้เข้าใจมากยิ่งข้ึน ในบทเรียนเสริมทักษะน้ีจะ
ประกอบดว้ ยการเขยี นลายไทยเบ้ืองตน้ การฝึกเขียนร่างกายมนุษย์ ขอ้ มูลเน้ือหาและการใชส้ ีเอกรงค์
ท้งั น้ีหากนกั เรียนไดฝ้ ึ กปฏิบตั ิตามคาช้ีแจงก็จะช่วยใหน้ กั เรียนสามารถพฒั นาทกั ษะการวาดรูปของ
ตนเองไดเ้ ป็นอยา่ งดี

นายประฑีป แกว้ พิมพ์
๙ มิถุนายน ๒๕๖๓

3

สำรบัญ

เรื่อง หน้ำ

คาช้ีแจง……………………………………………………………………………………………๑
จิตรกรรมไทยหรือภาพไทย………………………………………………………………………๕
วสั ดุอุปกรณ์ในการฝึกเขียนภาพไทย……………………………………………………………..๖
ฝึกเขียนภาพไทยเบ้ืองตน้ …………………………………………………………………………๗
สัดส่วนผชู้ าย……………………………………………………………………………………...๑๐
สดั ส่วนผหู้ ญิง…………………………………………………………………………………….๑๑
การแบ่งสดั ส่วนภาพคน………………………………………………………………………….๑๒
ฝึ กเขียนสัดส่วนภาคน……………………………………………………………………………๑๓
ลกั ษณะใบหนา้ หญิงจากงานจิตรกรรมฝาผนงั ต่างๆ……………………………………………..๑๔
ฝึกเขียนสดั ส่วนใบหนา้ ………………………………………………………………………….๑๗
การแบ่งสัดส่วนภาพใบหนา้ คน…………………………………………………………………..๑๙
การเขยี นหนา้ พระดา้ นขา้ ง……………………………………………………………………….๒๐
การเขยี นหนา้ นางดา้ นเส้ียว………………………………………………………………………๒๑
การเขยี นภาพพระดา้ นเส้ียว……………………………………………………………………..๒๒
ฝึกเขยี นหนา้ พระ หนา้ นาง………………………………………………………………………๒๓
ฝึกเขยี นตาลกั ษณะต่างๆ………………………………………………………………………...๒๕
ฝึ กเขียนจมูกและปาก…………………………………………………………………………….๒๖
ฝึกเขยี นตา จมกู ปาก…………………………………………………………………………….๒๗
ฝึกเขียนใบหนา้ คนแบบตา่ งๆ…………………………………………………………………….๓๐
การเขียนภาพมือ………………………………………………………………………………….๓๑
ฝึกเขยี นภามือ……………………………………………………………………………………๓๘
การเขยี นภาพเทา้ …………………………………………………………………………………๓๙
ฝึกเขียนภาพเทา้ ………………………………………………………………………………….๔๔
การร่างภาพท่า…………………………………………………………………………………...๔๕
การแตง่ กายหญิง…………………………………………………………………………………๖๒
สีเอกรงค…์ ………………………………………………………………………………………๖๕
แบบฝึกสีเอกรงค…์ ………………………………………………………………………………๗๐
ตวั อยา่ งผลงานภาพไทยสีเอกรงค…์ …………………………………………………………….๗๒
เอกสารอา้ งอิง................................................................................................................................๗๔

4

คำชี้แจง

นกั เรียนครับวิชาศิลปะเป็นศาสตร์แขนงหน่ึงที่ตอ้ งใชพ้ รสวรรคค์ ู่กบั พรแสวง ทาอยา่ งไรล่ะ
ถา้ เราอยากเก่งเป็นคนมีฝีมือดา้ นการวาดรูป เราตอ้ งฝึ กฝน ทาสม่าเสมอแลว้ ตอ้ งต้งั ใจ มีความมุ่งมนั่
ความสาเร็จก็จะเป็ นของเรา แต่ส่ิงสาคญั ที่สุดของการเร่ิมตน้ วาดรูป ตอ้ งเกิดจากใจของนักเรียน
ความชอบ ความรัก ความยากท่ีจะฝึ กปฏิบตั ิ แลว้ ตอ้ งฝึ กฝนบ่อยๆ ฝึ กฝนมากๆ ตอ้ งศึกษาหลกั การ
พ้ืนฐาน ข้นั ตอนการเขยี นภาพไทยเบ้ืองตน้ การใชส้ ีเอกรงคใ์ นงานจิตรกรรมไทย นกั เรียนสามารถ
ศึกษาปฏิบตั ิหวั ขอ้ ต่อไปน้ี

๑. ศึกษาเน้ือหาเกี่ยวกบั จิตรกรรมไทยหรือภาพไทย
๒. ศึกษาเน้ือหาอปุ กรณ์พ้นื ฐานการเขยี นภาพไทย
๓. การเขยี นภาพไทยเบ้ืองตน้
๔. ศึกษาสดั ส่วนผชู้ าย ผหู้ ญิง
๕. ฝึกเขยี นสดั ส่วนภาพคน
๖. ฝึกเขยี นสัดส่วนใบหนา้
๗. ฝึกการร่างลกั ษณะการยนื
๘. ฝึกการร่างลกั ษณะท่าทางเคล่ือนไหว
๙. ศึกษาเก่ียวกบั สีเอกรงค์

ฯลฯ

5

จิตรกรรมไทยหรือภาพ
ไทย

จิตรกรรมไทยหรือภาพไทย หมายถึง ภาพเขียนท่ีมีลกั ษณะเป็ นแบบอย่างของ
ไทยที่แตกต่างจากศิลปะของชนชาติอื่นอย่างชดั เจน ถึงแม้จะมีอิทธิพลศิลปะของชาติ
อ่ืนอยู่บ้าง แต่กด็ ดั แปลง คลี่คลาย ตดั ทอน หรือเพิ่มเติมจนเป็ นเอกลกั ษณ์เฉพาะของ
ตนเองได้อย่างสวยงามลงตวั มีวิวฒั นาการทางด้านรปู แบบและวิธีการมาตลอดจนถึง
ปัจจุบนั ซ่ึงสามารถพฒั นาต่อไปอีกในอนาคต จิตรกรรมไทยเป็ นลกั ษณะอุดมคติ เป็ น
ภาพ 2 มิติ โดยนาส่ิงใกล้ไว้ตอนล่างของภาพ สิ่งไกลไว้ตอนบนของภาพ ใช้สีแบบเอก
รงค์ คือ ใช้หลายสี แต่มสี ีที่โดดเด่นเพียงสีเดียว

(ท่ีมา: https://th.wikipedia.org/wiki/จิตรกรรมไทย#cite_note-1)

(ที่มา: http://goal90antique.blogspot.com/2018/02/thai-art-photos.html)

6

วสั ดอุ ปุ กรณ์ในการฝึ กเขียนภาพไทย

วสั ดอุ ปุ กรณ์ในการวาดเส้น
ดินสอ ใช้ในการวาดเส้น เป็ นอุปกณ์ที่จาเป็ นที่สุด ดินสอท่ีควรรู้จกั และต้อง

นามาปฏิบตั ิ คือ ดินสอ ๒B มไี ส้อ่อนเวลาใช้ควรเกบ็ รกั ษาให้ดี
ยางลบ เป็นอปุ กรณ์ท่ีช่วยเสริมสร้างให้การวาดภาพได้ดี ใช้ทาความสะอาดภาพ

ท่ีเราไม่ต้องการ ยางลบที่ดีควรมีเนื้อน่ิมอ่อน
มีด เป็ นเคร่ืองมือท่ีช่วยให้เราวาดรูปได้ดีและต่อเนื่อง การเหลาดินสอเป็ นการ

เตรียมความพร้อมก่อนวาดรูป เป็ นสิ่งท่ีสาคญั ท่ีสุดต้องเหลาให้ปลายแหลมท่ีสุด แล้ว
ต้องเหลาแบบศิลปะ

ที่หนีบกระดาษ มหี ลายขนาด เราควรเลอื กให้เหมาะกบั การใช้งาน
กระดานรองเขียน มีลกั ษณะเป็นแผ่นไม้ ส่วนมากท่ีนิ ยมใช้กนั มากและหาซื้อได้
งา่ ยคงเป็นกระดาษอดั ไม้อดั เป็นแผ่น ขนาด 40×60ชม.หรือ 20×60นิ้ว
กระดาษ มีหลายชนิด แต่ท่ีเราควรร้จู กั และทาความเข้าใจคือ กระดาษบรฟู๊ เป็ น
กระดาษเนื้อบางมีสีขาวและสีน้าตาลกระดาษจะมีการเปลี่ยนสีเม่ือใช้ไปนานๆ

กระดาษ80 ปอนด์ ส่วนมากจะมีความหนาและหยาบผิวไม่เรยี บ
กระดาษ 100 ปอนด์ ส่วนมากจะมีความหนากว่า
กระดาษ 80 ปอนด์ ใช้งานได้ดี เนื้อกระดาษขาวกระดาษ มีคณุ ภาพ และ
มีสองด้านท่ีแตกต่างกนั ด้านหน้าจะมีผิวเรียบเหมาะใช้วาดเส้นส่วนด้านหลงั จะมีผิว
ยาบเหมาะใช้ระบายสี
วสั ดอุ ปุ กรณ์ในการระบายสี
สี ในงานจิตรกรรมไทยมกั ใช้สีเดียว ท่ีเรียกวา่ “เอกรงค”์
พกู่ นั ใช้เบอร์ OO เบอร์ ๑ ๓ ๖ ๑๐
จานสี ใช้ในการผสมสี ควรใช้จานสีสีขาว เพ่ือเหน็ สีได้ชดั เจนข้ึน
น้าเปล่า ใช้ในการล้างพกู่ นั

7

การเขียนภาพลายไทยเบอื้ งต้น

ให้นักเรยี นฝึ กเขียนตามตวั อยา่ ง

ตวั อยา่ ง

8

ลายทรงพ่มุ ข้าวบิณฑ์
กระจงั ใบเทศ
ลายประจายาม

9

ลายประจายาม
ลายกนก

ตัวเหงำ แบ่งบำกใส่ไส้ บำกไหล ไส้เส้นแร

โครงสร้างกนกสามตวั นักเรยี นต้องเขียนให้เกิดความชานาญจนสามารถเขียนไม่
ดแู บบและไมผ่ ิดรปู ทรง

10

ศึกษาสดั ส่วนผชู้ าย

11

ศึกษาสดั ส่วนผ้หู ญิง

การแบ่งสดั ส่วนภาพคน

สามารถแบง่ ออกได้เป็น 7 ½ ส่วน ดงั นี้
ส่วนท่ี 1 จากศีรษะบนสดุ ถงึ ปลายคาง
ส่วนที่ 2 จากปลายคาง ถงึ ราวนม

12

ส่วนที่ 3 จากราวนม ถึง สะดือ
ส่วนท่ี 4 จากสะดือ ถงึ โคนขา
ส่วนที่ 5 จากโคนขา ถงึ ก่ึงกลางขาอ่อน
ส่วนท่ี 6 จากก่ึงกลางขาอ่อน ถงึ น่อง
ส่วนที่ 7 จากน่อง ถงึ ขอ้ เท้า
ส่วนที่ 7 ครึ่งจากข้อเท้า ถึง ส้นเท้า

(ภาพจากหนงั สอื “พระนาง-นางในศลิ ปะไทย” หน้าท2่ี 3-24 ผเู้ ขยี น ศลิ ปทรรศน์)

13

ขนั้ ตอนปฏิบตั ิ

๑. ศึกษาเทคนิค วิธีการ ในการเขียนภาพสดั ส่วนภาพคนเตม็ ตวั ท่ีถกู ต้อง
๒. นักเรียนลากเส้นแบง่ สดั ส่วนคร่งึ
๓. เร่ิมร่างภาพตามสดั ส่วนที่ถกู ต้อง
๔. ฝึ กเขียนภาพหลายๆ ภาพ หลายๆ ท่าทางจนเกิดความชานาญ

14

ศึกษาลกั ษณะใบหน้าหญิงจากงานจิตรกรรมฝาผนังวดั ต่างๆ
ศึกษาการแต่งกายหญิงและชาย

15

16

17

ศึกษาสดั ส่วนใบหน้า

18

19

ศึกษาการแบ่งสดั ส่วนภาพใบหน้าคน

(ภาพจากหนงั สอื “พระนาง-นางในศลิ ปะไทย” หน้าท7่ี ผเู้ ขยี น ศลิ ปทรรศน์)

แบง่ ออกเป็น 3 ส่วนครง่ึ ดงั นี้
สว่ นท่ี 1.จากใตค้ าง ถงึ ปลายจมกู
สว่ นท่ี 2.จากปลายจมกู ถงึ หว่างคว้ิ
สว่ นท่ี 3.จากหวา่ งคว้ิ ถงึ หน้าผาก
สว่ นท่ี 3ครง่ึ จากหน้าผาก ถงึ กะโหลกศรษี ะ

ขนั้ ตอนปฏิบตั ิ
1. นกั เรยี นศกึ ษาเทคนคิ วธิ กี าร เปรยี บเทยี บการแบ่งสดั สว่ นของภาพคนแบบเหมอื นจรงิ และ
การแบ่งสดั สว่ นของภาพไทย
2. นกั เรยี นลากเสน้ แบง่ สดั สว่ น 3⅓
3. เรม่ิ รา่ งภาพตามสดั สว่ นทถ่ี กู ตอ้ ง แลว้ ฝึกวาดภาพจนเกดิ ความชานาญ

20

การเขียนหน้าพระด้านข้าง

นักเรยี นสามารถเขียนหน้าพระไต้ตามขนั้ ตอนดงั นี้

1. ร่างโครงร่างโดยรวมของใบหน้าโดยแยกสว่ นใบหน้าและชฎาออกจากกนั
2. แบ่งสดั สว่ นของหน้าภาพเป็น 3½สว่ น ชฎาความสงู เท่ากบั หน้าภาพ 2½สว่ น
3. ใสล่ ายในสว่ นตา่ งๆ แลว้ ใสไ่ สแ้ ละบากลายของภาพใหส้ วยงาม

(ขอ้ ความและภาพจากหนังสอื “พระนาง-นางในศลิ ปะไทย” หน้าท8่ี -9 ผเู้ ขยี น ศลิ ปทรรศน์)

21

การเขียนหน้านางด้านเสี้ยว

การแบง่ สดั สว่ นของภาพนางดา้ นเสย้ี ว ใชว้ ธิ เี ดยี วกบั การเขยี นภาพหน้าพระ ทว่าความ
แตกต่างของหน้าพระหน้านาง คอื ตอ้ งเขยี นใหไ้ ดค้ วามอ่อนหวานสวมมงกุฎทแ่ี ตกตา่ งกบั ภาพ
พระเป็นตน้

(ขอ้ ความและภาพจากหนงั สอื “พระนาง-นางในศลิ ปะไทย” หน้าท1่ี 0-11 ผเู้ ขยี น ศลิ ปทรรศน์)

22

ศึกษาภาพพระด้านเสี้ยว

ขนั้ ตอนการปฏิบตั ิ

1. นกั เรยี นศกึ ษาเทคนคิ วธิ กี าร เขยี นภาพพระดา้ นเสย้ี ว จาเป็นตอ้ งเขยี นใหห้ นกั แน่น เขม้
ขรมึ 2. ฝึกเขยี นภาพพระดา้ นเสย้ี วหลายๆ ภาพจนเกดิ ความชานาญ

(ขอ้ ความและภาพจากหนังสอื “พระนาง-นางในศลิ ปะไทย” หน้าท1่ี 2-13 ผเู้ ขยี น ศลิ ปะทรรศน์)

23

ให้นักเรียนฝึ กเขียนหน้าพระด้านขา้ ง

ให้นักเรียนฝึ กเขียนหน้านางด้านเสี้ยว

24

ให้นักเรียนฝึ กเขียนภาพพระด้านเสี้ยว

25

ฝึ กหดั เขียนตาลกั ษณะต่างๆ

26

ฝึ กเขียนจมกู และปาก

ให้นักเรยี นวาดตา จมกู ปาก ส่วนท่ีหายไปให้สมบูรณ์

27

28

ลกั ษณะใบหน้าคนแบบต่างๆ

29

ให้นักเรยี นฝึ กเขียนตามภาพตวั อย่าง

30

ให้นักเรียนฝึ กเขียนตามภาพตวั อย่าง

ศึกษาการเขียนมือ

31

ให้นักเรยี นฝึ กเขียนตามตวั อย่าง
๒๓
๒๓

32

33

ให้นักเรยี นเขียนเส้นทบั รปู มอื ลกั ษณะต่างๆ

34

ฝึ กเขียนภาพมือตามแบบ

35

36

37

38

ให้นักเรยี นฝึ กเขียนมอื ตามตวั อย่างขา้ งต้น

39

ศึกษาภาพแสดงการเขียนภาพเท้า

40

41

ฝึ กเขียนเท้าลกั ษณะต่างๆ

ฝึ กเขียนเส้นตรงเป็นโครงสรา้ งในแต่ละส่วนอย่างงา่ ยๆ

42

43

44

ให้นักเรยี นฝึ กเขียนเท้าตามตวั อย่างข้างต้น

45

การรา่ งภาพท่า

ฝึ กเขียนเส้นตรงเป็นโครงสรา้ งในแต่ละส่วนอยา่ งงา่ ยๆ

นั ก เรี ย น ต้ อ ง ศึ ก ษ า สั ด ส่ ว น
โครงสร้าง
ของร่างกายมนุษย์ให้ดี เพ่ือเป็ น
แนว
ทางการเขียนภาพให้ถกู ต้อง เพราะ
หากเขียนผิดส่วน ผ้ดู จู ะรไู้ ดท้ นั ที

46

ฝึ กร่างเส้นทบั รปู ลกั ษณะการยนื ลากเส้นแกนกลาง
สาหรบั ท่ายืนปกติ ใส่รปู ร่าง

๘
ฝึ กร่ำงเส้นทับรูปลกั ษณะท่ำทำงเคล่ือนไหว

47

48

49

50