Panyusun : Nanang Tri Wahono, S. Pd Kelas X SMK Negeri 2 Buduran Sidoarjo
Identitas Nama Penyusun: Nanang Tri Wahono, S. Pd Satuan Pendidikan: SMK Negeri 2 Buduran Tahun Pelajaran: 2022-2023 Jenjang Sekolah: SMK CP ELEMEN 1. Menganalisis makna tembang macapat benar. SMK Program Keahlian: DKV, RPL, AK, LPB, MP, BD Kelas/Fase : X / Fase E benar. 2. Menyebutkan tembang macapat benar. 3. Mencipta t dengan ragam bahasa kehidupan sehari CP ELEMEN Menganalisis makna embang macapat dengan benar. Menyebutkan paugeran tembang macapat dengan benar. Mencipta tembang macapat dengan ragam bahasa kehidupan sehari-hari.
Tujuan Pembelajaran 1. Dengan media ajar Google Sites(C), peserta didik(A) secara mandiri mampu paugeran dengan benar(D) 2. Dengan metode demonstrasi(C), peserta didik(A) mampu kritis dan kreatif mencipta menggunakan ragam bahasa sehari-hari(B) sesuai paugeran dengan tepat (D). Dengan media ajar Google Sites(C), peserta didik(A) secara mandiri mampu mengidentifikasi paugeran tembang macapat(B) dengan benar(D) (C2-Pemahaman) Dengan metode demonstrasi(C), peserta didik(A) mampu bernalar kritis dan kreatif (PPP) untuk mencipta tembang Pangkur menggunakan ragam bahasa hari(B) sesuai paugeran dengan tepat (D). (C5-Create, HOTS)
Kegiatan Pembelajaran Model Pembelajaran PjBL Pertanyaan Mendasar. Napa siswa mangertos napa niku Macapat? Mendesain Perencanaan Produk Siswa kedah sampun mangertos paugeran paugeran tembang Macapat Menyusun jadwal pembuatan tembang. Guru maringi tuladha damel tembang. Lajeng siswa damel tembang migunakake basa padinan kanthi paugeran sing trep. Memonitor perkembangan projek Para siswa sadeg sinau wonten media Google sites, Link : https://sites.google.com/smkn2buduran.sch.id/m ateri-kelas-x/materi/tembang Menguji Hasil Menawi tembang sampun dados, saged dhateng Padlet. Link https://padlet.com/nanangwahono13/kumpulan tugas-tembang-pangkur-eoc2rdc4t5odwq19 Siswa lintune maringi pambiji, lan panyaru kanthi basa kang santun. Kegiatan Pembelajaran Napa siswa mangertos napa niku tembang Siswa kedah sampun mangertos paugerantuladha damel tembang. Lajeng siswa damel tembang migunakake basa padinan siswa sadeg sinau wonten media Google sites, https://sites.google.com/smkn2buduran.sch.id/m x/materi/tembang-macapat Menawi tembang sampun dados, saged diupload https://padlet.com/nanangwahono13/kumpulaneoc2rdc4t5odwq19 Siswa lintune maringi pambiji, lan panyaru kanthi
Pituduh Pasinaon 1. Miwiti 2.Nggatosaken Bapak 3.Literasi sampun 4.Nindakaken dhawuhipun 5.Saged buku minangka mandhiri Miwiti pasinaon kanthi dedonga. Nggatosaken sedaya andharan saking guru Literasi utawi maos materi ingkang sampun dipuncawisaken. Nindakaken pasinaon miturut dhawuhipun Bapak guru. damel cathethan wonten ing minangka sarana kangge sinau mandhiri.
Materi Para pujangga ing jaman biyen, menawa kepengin maringi piwulang marang siswane lan marang masyarakat kang awujud tulisan sarana diripta mawa tembang. Kanthi nggunakake tembung-tembung lan lelewaning basa kang endah, pranyata tembang asli reriptane para pujangga jaman biyen nduweni bobot sing adiluhung, kebak piwulang, lan pitutur luhur. Nanging, geneya jaman saiki akeh bocah-bocah sing ora seneng nembang tur ora bisa nembang?
Peta Konsep
Jinis lan Pugeran Tembang Macapat Paugeran Tembang Macapat. Tembang Macapat duwe paugeran kaya ing ngisor iki. macapat Kagem materi langkung jangkep saged dipunpirsani wonten link niki : https://sites.google.com/smkn2buduran.s ch.id/materi-kelas-x/materi/tembangmacapat Jinis lan Pugeran Tembang Jinise Tembang Macapat ana 11. 1.Maskumambang 2.Mijil 3.Sinom 4.Kinanthi 5.Asmarandhana 6.Gambuh 7.Dhandhanggula 8.Durma 9. Pangkur 10.Megatruh 11.Pocung https://sites.google.com/smkn2buduran.s
Makna Filosofi Jinis Tembang Macapat Jinis Tembang Macapat Maskumambang Kumambang artine kemampul, terapung Mijil Mijil kuwi artine lahir utawa bahasa inggrise mbrojol. Sinom Gambaran menungsa nduwe sipat kang isih enom. Kaya dene bocah cilik kang lagi ngerti ndonya. Kinanthi Kinanti saka ukara kanthi utawa tuntun kang maknane awake dhewe butuh tuntunan utawa dalan kang bener supaya cita-cita lang pangarep Asmarandana Asmarandana dijupuk seka asmara kang artine tresna, lan dahana kang artine geni. Mula saka kuwi, Asmarandana isine wuyung lan samubarang kang magepokan karo tresna. Gambuh Asale saka tembung lingga yaiku jumbuh/ sawiji, dadi siji sing artine ing kulawarga. Dhandhanggula Gambaran urip kang wis mapan, manis, lan mulya. Cukup sandang, papan, lan pangan. Durma Durma kuwi nggambarake kahanan kang wis mapan. Sakwise mapan, aja lali nindakake Darma (Durma asale saka darma/sedhekah utawa derma). Pangkur Tembung pangkur asale saka tembung mungkur, ngedohi awisanipun gusti ingkang maha kuwasa. Megatruh Saka tembung Megat : pisah, Ruh : nyawa / roh. Nggambarake menungsa kang lagi sakaratul maut. Pocung Tembang iki nggambarake sak uwise menungsa mati banjur di kabeh bakal mati lan wong liyane mati uga”. Makna Filosofi Jinis Tembang Macapat Makna Filosofi terapung-apung. Nggambarake menunggo ana ing njero rahim. Mijil kuwi artine lahir utawa bahasa inggrise mbrojol. Gambaran menungsa nduwe sipat kang isih enom. Kaya dene bocah cilik kang lagi ngerti ndonya. utawa tuntun kang maknane awake dhewe butuh tuntunan utawa dalan cita lang pangarep-arepe awake dhewe bisa kawujud lan kaleksanan. Asmarandana dijupuk seka asmara kang artine tresna, lan dahana kang artine geni. Mula saka kuwi, Asmarandana isine wuyung lan samubarang kang magepokan karo tresna. Asale saka tembung lingga yaiku jumbuh/ sawiji, dadi siji sing artine komitmen nyawijikake tresno ana Gambaran urip kang wis mapan, manis, lan mulya. Cukup sandang, papan, lan pangan. Durma kuwi nggambarake kahanan kang wis mapan. Sakwise mapan, aja lali nindakake Darma (Durma asale saka darma/sedhekah utawa derma). Tembung pangkur asale saka tembung mungkur, ngedohi awisanipun gusti ingkang maha kuwasa. Saka tembung Megat : pisah, Ruh : nyawa / roh. Nggambarake menungsa kang lagi sakaratul maut. Tembang iki nggambarake sak uwise menungsa mati banjur di-pocong. Kayata ukara “Sejatine kowe kabeh bakal mati lan wong liyane mati uga”.
Paugeran Tembang Macapat
Maca, ngripta, lan publikasi macapat Sawise nyinaoni materi kasebut, dikarepake siswa bisa: 1. Ngrakit tembang macapat 2. Publikasi tembang macapat 3. Nyritakake isi tembang macapat karya mandiri 4. Njlentrehake isi tembang macapat Maca, ngripta, lan publikasi macapat Tembang Pangkur
Bab-bab kang kudu digatekake supaya gampang anggone ngarang tembang macapat. 1. Nemtokna lan nulis ngenani gagasan sing bakal digawe tembang, supaya bisa mangerteni wewatakane tembang. 2. Nemtokna tembang sing arep digawe. 3. Nulis guru gatra, guru wilangan, lan guru lagune. 4. Nggawe ukara-ukara sing salaras karo paugerane tembang. 5. Tembung-tembung lan ukaraukara kang wis digawe mau banjur ditliti maneh.
Tembang Pangkur Tembang pangkur kalebu urutan tembang kaping 9 saka 11 jinis tembang Macapat kang ana ing Tlatah Jawa. Miturut Jogja Belajar Budya, tembang pangkur utawa mungkur gadhah arti kahanan manungsa nalika ing wayah tuwa kudu akeh anggone manembah marang gusti, kanggo sangu yen wis mati. Tembang Pangkur duweni Paugeran : Guru Gatra : 7 Gatra Guru Wilangan : 8, 11, 8, 7, 12, 8, 8 Guru Lagu : a, i, u, a, u, a, i Tembang Pangkur Tembang pangkur kalebu urutan tembang kaping 9 saka 11 jinis tembang Macapat kang ana ing Tlatah Jawa. Miturut Laman resmi tembang pangkur utawa mungkur gadhah arti kahanan manungsa nalika ing wayah tuwa kudu akeh anggone manembah marang gusti, kanggo sangu yen wis mati. Tembang Pangkur duweni Paugeran : Guru Wilangan : 8, 11, 8, 7, 12, 8, 8
Tuladha Tembang Pangkur Pangkur Mingkar mingkuring angkara Akarana karenan mardi siwi Sinawung resmining kidung Sinuba sinukarta Mrih kretarta, pakartining ngelmu luhung Kang tumrap ing tanah jawa Agama ageming aji Di gancarake. Tuladha Tembang Pangkur Cara Nggancarake Tembang 1. Negesi kabeh tembung kanthi nggoleki ing Bausastra. 2. Ngudhari rakitane tembung. 3. Ngrakit tembung dadi ukara gancaran/prosa. Pangkur Ngadohke dhiri saka angkara/hawa nepsu Amerga bakal ndhidhik putra Kaserat ana ing sajroning kidung/tembang Kaserat kanthi endah Supaya bisa ngresepi ilmu luhur kang digayuh Sing ana ing tanah Jawa Agama dadi panutan/sandhangane urip ukara gancaran/prosa.
Gladhen ! 1. Gawea cakepan/lirik tembang Macapat jinis migunakake basa kang wantah/ basa kang kok mangerteni kanthi nggatekake Paugeran (aturan) kang trep. Banjur jlentrehna makna saka tembang sing wis kok susun. Tema tembang bebas. Pangkur Dening : Nanang Tri Wahono. Dina iki wis sekolah 8a Ing sekolah sinau Basa Jawi 11i Sinau bab unggah-ungguh 8u Uga bab tata krama 7a Tata krama ingkang trep kanggo digugu 12u Tansah kudu dilakokna 8a Supaya dadi wong becik 8i Gawea cakepan/lirik tembang Macapat jinis “Pangkur”, bisa migunakake basa kang wantah/ basa kang kok mangerteni kanthi nggatekake Paugeran (aturan) kang trep. Banjur jlentrehna makna saka Tema tembang bebas. Tuladha : 12u
Makna tembang Siswa kang ngandharake nalika angsal piwulangan Basa Jawa Saking gurunipun. Siswa kasebut ngandharake nalika ing pasinaon basa Jawi siswa uga angsal ilmu bab Unggah-Ungguh lan Tata Krama. Unggah-Ungguh lan Tata Krama niku penting sanget kanggo manungsa, mula kudu ditindakno wonten ing padinan supaya dadi wong kang becik. Makna tembang Siswa kang ngandharake nalika angsal piwulangan Basa Jawa Saking gurunipun. Siswa kasebut ngandharake nalika ing pasinaon basa Jawi siswa uga angsal ilmu bab Ungguh lan Tata Krama. Ungguh lan Tata Krama niku penting sanget kanggo manungsa, mula kudu ditindakno wonten ing padinan supaya dadi wong kang becik.
Daftar Pustaka Modul Ajar MGMP Purnomo, Bambang, dkk. 2015. Sastri Basa. Surabaya: Dinas Pendidikan Jawa Timur. Riyadi, Imam. 2006. Pinter Basa Jawa 1. Jawa Timur: Yudhistira. Sukendro, Dhita P., dan Triana W.S. 2015. Wiyata Basa. Penerbit Duta. http://www.longlifeducation.com/2011/12/tembang-macapat pangkur.html. http://kampoengilmu.com/tembang-macapat/ http://www.pelajaran.click/2015/07/mengenal-tembang maskumambang- secara.html. http://sinaunembang.blogspot.co.id/p/tembang-macapat.html . Surabaya: Dinas . Jawa Timur: Yudhistira. Wiyata Basa. Surabaya: macapattembangmacapat.html