Laporan Tahunan 2018 JMM

Kementerian Pelancongan, Seni d JABATAN MUZIUM MALAYSIA
an Budaya Malaysia

www.jmm.gov.my

Isi Kandungan

13.. Profil Korporat 13

Selayang Pandang

• Visi, Misi dan Objektif

• Carta Organisasi JMM 2018

4 • Pengurusan Tertinggi dan

4.. Perutusan Menteri Pelancongan, Pegawai-Pegawai Kanan JMM
Seni dan Budaya Malaysia
7.. Perutusan Ketua Setiausaha 21
Kementerian, Pelancongan Seni
dan Budaya Malaysia 21.. Fakta Nombor
8.. Ringkasan Eksekutif Ketua Pengarah 22.. Peta Taburan Muzium-muzium di
Jabatan Muzium Malaysia Bawah Jabatan Muzium Malaysia

25.. Laporan Sektor Dasar 25 81.. Prestasi Kewangan 81
• Khidmat Pengurusan
• Dasar dan Pembangunan 81.. Laporan Kewangan
• Pengurusan Koleksi
• Pengurusan Konservasi 117.. Statistik Pelawat ke

Muzium-Muzium JMM 2018

63

63.. Laporan Sektor Permuziuman
• Pameran dan Pengembangan
• Penyelidikan dan Dokumentasi
• Laporan Muzium-muzium
Persekutuan

4

LAPORAN

JABATAN MUZIUM MALAYSIA

PERUTUSAN

Bismillahirrahmannirrahim

Semoga kita sentiasa dirahmati dan diberkati Allah SWT

Saya mendahului tinta ini dengan ucapan tahniah
kepada Jabatan Muzium Malaysia (JMM) kerana berjaya
menerbitkan buku Laporan Tahunan JMM Tahun 2018.

Muzium berperanan sebagai institusi yang memberi
pengetahuan dan mendokumentasikan fakta berkaitan
budaya, sejarah, seni dan warisan negara bagi tujuan
rujukan. Dengan kata lain, khazanah yang tersimpan di
muzium merupakan bukti ketamadunan negara bangsa,
nilai-nilai hidup, kepercayaan dan falsafah budaya bangsa.

Sebagai peneraju bidang permuziuman, JMM sentiasa
berusaha untuk bergerak seiring dengan kemajuan
teknologi terutamanya dalam sistem penyampaian melalui
penganjuran program-program berbentuk pendidikan
dan pengembangan muzium. Program-program seumpama
ini bukan sahaja mampu memberi pengetahuan kepada
masyarakat tempatan, malahan merupakan satu produk
pelancongan kepada pengunjung luar negara.

5

LAPORAN

JABATAN MUZIUM MALAYSIA

...Sebagai JMM juga berperanan penting sebagai entity
peneraju bidang kerajaan yang mempamerkan perpaduan
dan keharmonian kaum di Malaysia. Pameran
permuziuman, “Sayangi Malaysiaku” di Muzium Negara
JMM sentiasa contohnya adalah sebuah pameran sempena
berusaha untuk tema Hari Kebangsaan bagi tahun 2018.
bergerak seiring Perjawatan pegawai dan kakitangan di JMM
dengan kemajuan sendiri turut merangkumi pelbagai kaum di
Malaysia termasuklah etnik pribumi di Sabah
teknologi dan Sarawak walaupun bilangannya sedikit.
terutamanya
dalam sistem Akhir kata, saya berharap Laporan Tahunan
penyampaian... 2018 ini akan medium penanda aras untuk
pencapaian yang lebih baik di tahun
seterusnya. Syabas.
Sekian.

YB Datuk Mohamaddin bin Ketapi
Menteri Pelancongan, Seni dan Budaya
Malaysia

6

LAPORAN

JABATAN MUZIUM MALAYSIA

7

LAPORAN

KATA JABATAN MUZIUM MALAYSIA

ALUAN

Assalamualaikum Warahmatullahi Wabarakatuh dan Salam Sejahtera.

Alhamdulillah syukur kepada Allah SWT dengan rahmat serta izinNya,
buku Laporan Tahunan 2018 Jabatan Muzium Malaysia telah berjaya
diterbitkan. Saya mengambil kesempatan ini untuk mengucapkan tahniah
atas usaha yang komited dalam menyediakan buku laporan tahunan
Jabatan Muzium Malaysia.

Jabatan Muzium Malaysia merupakan salah satu agensi di bawah
Kementerian Pelancongan, Seni dan Budaya yang bertanggungjawab
melestarikan khazanah negara. Selaku agensi pusat yang
bertanggungjawab terhadap usaha-usaha meningkatkan kesedaran
masyarakat tentang kepentingan sejarah, budaya dan alam semula jadi
Jabatan Muzium Malaysia telah berjaya mempelbagaikan aktiviti yang
berteraskan pendidikan dan penyediaan ilmu yang realistik dan praktikal
serta berupaya menjana transformasi penyampaian perkhidmatan institusi
permuziuman negara ini.

Harapan saya agar Jabatan Muzium Malaysia mempelbagaikan lagi
produk pelancongan untuk menarik minat pelawat, dengan menjadikan
sejarah sebagai produk warisan pelancongan. Pelancongan warisan
dilihat boleh menjadi salah satu sumber pendapatan ekonomi negara.

Akhir kata, sekalung penghargaan dan ucapan tahniah kepada semua
warga Jabatan Muzium Malaysia di atas segala tugas dan amanah
yang telah dicurahkan dalam merealisasikan visi dan misi jabatan ini
untuk menjadi sebuah muzium yang unggul. Adalah diharapkan agar
seluruh warga jabatan dapat terus memberikan komitmen yang tinggi
dan semoga kekal berprestasi cemerlang dalam memikul amanah yang
dipertanggungjawabkan, menuju ke arah kejayaan yang profesional.

YBhg. Datuk Rashidi bin Hasbullah
Ketua Setiausaha
Kementerian Pelancongan, Seni dan Budaya Malaysia

8

LAPORAN

JABATAN MUZIUM MALAYSIA

RINGKASAN
EKSEKUTIF

KETUA PENGARAH UNTUK LAPORAN
TAHUNAN JMM 2018

Bismillahirrahmanirrahim.

Assalamualaikum warahmatullahi wabarakatuh dan Salam Sejahtera.

Alhamdulillah dengan izinNya, pada tahun ini sekali lagi Laporan
Tahunan Jabatan Muzium Malaysia telah dapat diterbitkan. Segala
pencapaian dan kejayaan yang telah dicapai oleh jabatan ini pada
tahun 2018 dapat diterjemah dan dizahirkan dalam penerbitan pada
kali ini. Seiring dengan peranan Jabatan Muzium Malaysia sebagai
institusi penyebaran ilmu pengetahuan, jabatan ini juga semakin
dikenali sebagai penghubung untuk membolehkan orang awam
mengenali dan mendalami kepentingan khazanah dan pemeliharaan
sejarah negara.

Sebagaimana semua sedia maklum, pelbagai aktiviti dan program
telah dilaksanakan sama ada pada peringkat jabatan, nasional
mahupun di peringkat antarabangsa. Dalam bidang pameran,
pelbagai kejayaan telah dilakar dan antaranya adalah penganjuran
Pameran 135 Tahun Muzium Perak sempena meraikan sambutan 135
Tahun Muzium Perak yang dirasmikan oleh DYMM Timbalan Yang
di-Pertuan Agong, Sultan Nazrin Muizzuddin Shah Ibni Almarhum
Sultan Azlan Muhibbuddin Shah Al-Maghfur-Lah; Pameran Sayangi
Malaysiaku sempena Hari Kebangsaan Malaysia, Pameran Cutam;
Pameran Peking Man; Pameran Piala Dunia 2018; Pameran Nostalgia
Anak Kampung; dan Pameran Khazanah Kapal Karam. Penganjuran
pameran-pameran ini telah menarik seramai 2,972,445 orang
pengunjung ke muzium-muzium di bawah pentadbiran JMM sepanjang
tahun 2018.

9

LAPORAN

JABATAN MUZIUM MALAYSIA

JMM merupakan
ahli aktif ICOM
iaitu persatuan
keahlian dan
organisasi bukan
kerajaan yang
menetapkan
piawaian
profesional dan
etika untuk aktiviti
permuziuman

10

LAPORAN

JABATAN MUZIUM MALAYSIA

Begitu juga dalam bidang pengurusan koleksi dan konservasi, antara
program yang dijalankan adalah Program Knowledge Garden di Kampung
Buku, Langkawi, Program Eksplorasi Menyelusuri Sejarah Warisan Lembah
Bujang di Muzium Arkeologi Lembah Bujang dan Program Outreach
Konservasi di Muzium Majlis Bandaraya Petaling Jaya. Selain itu, beberapa
program pengembangan yang dianjurkan telah sedikit sebanyak berjaya
memperkenalkan muzium di mata masyarakat. Antara yang menjadi ‘signature
program’ adalah penganjuran program Bermalam di Muzium yang melibatkan
penyertaan seramai 1800 peserta di 43 buah muzium; Program Nostalgia
Anak Kampung memaparkan suasana gaya hidup masyarakat kampung
terdahulu sebagai satu persekitaran yang menyeronokkan ; Program Denai
Malam (Museum Night Trail) yang melibatkan tiga muzium sepanjang tahun
dan Program Bicara@Muzium yang menjadi platform perkongsian ilmu
berkaitan bidang permuziuman.

Jalinan kerjasama strategik bersama pelbagai agensi dan NGO juga
semakin rancak dengan adanya beberapa majlis pelancaran buku, pameran
serta beberapa majlis menandatangani Memorandum Persefahaman
(MoU) dan Nota Kerjasama. Jabatan ini juga telah berjaya melaksanakan
pelbagai program kerjasama dengan Agensi Nuklear Malaysia dan Universiti
Pendidikan Sultan Idris (UPSI).

Pada peringkat kementerian pula, JMM sebagai sebuah agensi di bawah
Kementerian Pelancongan, Seni dan Budaya Malaysia telah memberi
komitmen yang tinggi dalam menjayakan program dan aktiviti yang
dianjurkan. Antaranya ialah Majlis Ramah Mesra Aidilfitri Kementerian
Pelancongan, Seni dan Budaya Malaysia, Majlis Rumah Terbuka Malaysia
(MRTM) Krismas 2018, MRTM Tahun Baru Cina 2018 dan MTRM Deepavali
2018. Saya menyeru kepada semua warga kerja JMM agar menghayati
kesemua nilai positif untuk melahirkan warga yang lebih berintegriti, berbudi
pekerti, komited dan seterusnya menjadikan jabatan ini sebagai sebuah
jabatan yang sentiasa dipandang tinggi oleh masyarakat.

Di peringkat antarabangsa, JMM merupakan ahli aktif ICOM iaitu persatuan
keahlian dan organisasi bukan kerajaan yang menetapkan piawaian

11

LAPORAN

JABATAN MUZIUM MALAYSIA

profesional dan etika untuk aktiviti permuziuman. Sebagai organisasi
antarabangsa yang diiktiraf, ia membincangkan tentang isu-isu yang
berkaitan dengan warisan budaya, menggalakkan pembangunan keupayaan
dan senario permuziuman semasa. ICOM mewakili suara profesional muzium
di peringkat antarabangsa dan menimbulkan kesedaran kebudayaan
awam melalui rangkaian global dan program kerjasama. Keahliannya terdiri
dari 40,000 profesional di lebih daripada 141 buah negara dengan 119
jawatankuasa kebangsaan dan 30 jawatankuasa antarabangsa.
 
Penganjuran Hari Muzium Antarabangsa Peringkat Kebangsaan merupakan
aktiviti tahunan yang menghimpunkan warga muzium dari seluruh Malaysia.
Selaku peneraju Jawatankuasa Induk Sambutan, JMM telah berjaya menyusun
pelbagai aktiviti yang diadakan di Melaka Bandaraya Bersejarah sebagai
tuan rumah bagi tahun 2018. Terima kasih diucapkan kepada semua pihak
yang terlibat serta penyertaan oleh muzium-muzium negeri, muzium institusi
dan muzium swasta.

Harapan saya semoga visi jabatan untuk menjadi Institusi Permuziuman yang
profesional dan bertaraf global akan menjadi kenyataan. Tahniah saya
ucapkan kepada Bahagian Penyelidikan dan Dokumentasi serta semua yang
terlibat dalam penghasilan laporan ini. Sekalung penghargaan saya titipkan
kepada semua warga jabatan yang telah bersama-sama menggembleng
tenaga bagi memastikan misi ini tercapai dengan jayanya. Terima kasih
juga kepada Kementerian Pelancongan, Seni dan Budaya Malaysia atas
sokongan berterusan dan kerjasama yang diberikan bagi memantapkan lagi
mutu perkhidmatan jabatan ini.

“Muzium Kita Tamadun Kita”. 
  
Datuk Kamarul Baharin Bin A.Kasim
Ketua Pengarah
Jabatan Muzium Malaysia
Kementerian Pelancongan, Seni dan Budaya Malaysia

12

LAPORAN

JABATAN MUZIUM MALAYSIA

PROFIL

KORPORAT

14

LAPORAN

JABATAN MUZIUM MALAYSIA

SELAYANG

PANDANG

VISI, MISI DAN OBJEKTIF

Visi

Menjadi Institusi Permuziuman yang profesional dan bertaraf global.

Visi

Misi Objektif

Misi Objektif

1. Meningkatkan profesionalisme dalam 1. Menjalankan kerja-kerja pengumpulan,
bidang permuziuman. pemuliharaan dan pengekalan sejarah,
budaya dan alam semula jadi negara.
2. Memantapkan penyelidikan, pengurusan
koleksi, konservasi, pameran dan 2. Menyebarkan ilmu pengetahuan melalui
pendidikan. aktiviti pameran, program-program
pendidikan dan pengembangan muzium.
3. Meluaskan jaringan kerjasama pintar
dengan institusi permuziuman global.

15

LAPORAN

JABATAN MUZIUM MALAYSIA

Fungsi 3. Mendokumentasikan koleksi jabatan dan
menerbitkan hasil penyelidikan.
1. Menyelidik, mengumpul, memelihara warisan
sejarah, kebudayaan dan alam semula jadi 4. Memberikan khidmat pengembangan
negara. ilmu pengetahuan melalui pameran,
ceramah, bengkel, seminar, forum
2. Mengurus muzium-muzium di bawah dan persidangan serta
pentadbiran persekutuan dan lawatan berpandu ke balai-
memberi khidmat kepakaran balai pameran.
dan nasihat kepada muzium-
muzium negeri, jabatan
kerajaan dan swasta.

Fungsi

Halatuju Perkhidmatan
Teras

Hala Tuju Perkhidmatan Teras

1. Mengemaskini dan melengkapkan data-data 1. Pengurusan Koleksi
koleksi sedia ada. 2. Penyelidikan
3. Penyebaran ilmu Pengetahuan melalui:
2. Menyediakan repositori dan makmal konservasi
yang serba lengkap. Pameran (pameran tetap, pameran
sementara dan pameran bergerak),
3. Menghasilkan penyelidikan berwibawa. Ceramah, Bengkel, Seminar, Forum dan
4. Menyediakan modal insan terlatih di dalam Persidangan serta Lawatan Berpandu
ke Galeri.
bidang permuziuman.
5. Menyediakan pameran menarik.
6. Menjadi institusi permuziuman yang unggul.

16

LAPORAN

JABATAN MUZIUM MALAYSIA

CARTA ORGANISASI

JABATAN MUZIUM MALAYSIA 2018

KETUA PENGARAH

JUSA B

TIMBALAN KETUA
PENGARAH (DASAR)

JUSA C

BAHAGIAN DASAR BAHAGIAN BAHAGIAN BAHAGIAN MUZIUM
& PEMBANGUNAN PENGURUSAN PENGURUSAN KHIDMAT NEGARA
(S54) KOLEKSI KONSERVASI PENGURUSAN (S54)
(M48)
UNIT DASAR & (S52) (S52) MUZIUM ALAM
PERANCANGAN UNIT PENGURUSAN SEMULAJADI
STRATEGIK UNIT PEROLEHAN UNIT KONSERVASI SUMBER MANUSIA (S52)
(S48) ARTIFAK BAHAN BUKAN (N41)
ORGANIK MUZIUM
UNIT TEKNOLOGI (S44) UNIT ETNOLOGI DUNIA
MAKLUMAT (S41) PEMBANGUNAN MELAYU
(F48) UNIT MODAL INSAN (S52)
PERKHIDMATAN UNIT (S44)
UNIT REPOSITORI KONSERVASI BAHAGIAN
PEMBANGUNAN BAHAN ORGANIK UNIT KEWANGAN KOMUNIKASI
& PENGURUSAN (S41) (W41) KORPORAT
HARTA (S41) (S48)
(S48) UNIT ARKIB & UNIT
PENDAFTARAN UNIT KESELAMATAN
ELEKTRONIK KONSERVASI (KP41)
PREVENTIF
(S38) UNIT
(S41) PENTADBIRAN
UNIT INVENTORI
KOLEKSI ARTIFAK (N27)

(S41)

17

LAPORAN

JABATAN MUZIUM MALAYSIA

TIMBALAN KETUA PENGARAH
(PEMUZIUMAN)

JUSA C

BAHAGIAN BAHAGIAN MUZIUM PERAK MUZIUM GALERIA
PENYELIDIKAN & PAMERAN & (S48) TEKSTIL PERDANA
DOKUMENTASI PENGEMBANGAN NEGARA (S48)
(S52) (S52) MUZIUM ADAT
(S44) (48) MUZIUM
UNIT PENYELIDIKAN UNIT ARKEOLOGI
(S44) PERKHIDMATAN MUZIUM KOTA MUZIUM LEMBAH BUJANG
MUZIUM KAYANG DIRAJA (S41)
UNIT PENERBITAN & (S44) (S41)
DOKUMENTASI (S44) MUZIUM
(S44) UNIT PENDIDIKAN MUZIUM MUZIK LABUAN
MUZIUM (S41) MUZIUM (S41)
UNIT (S41) SENIBINA
PERPUSTAKAAN MUZIUM KOTA MALAYSIA MUZIUM
(S41) UNIT SUMBER KUALA KEDAH CHIMNEY
MEDIA (S29) (S41) (S29)
(S41)
MUZIUM KOTA MUZIUM SENI MUZIUM SUNGAI
JOHOR LAMA KRAF ORANG LEMBING
(S29) ASLI (S32)

(S32) MUZIUM
LUKUT
MUZIUM (S29)
MATANG
MUZIUM
(S29) MARIN
(S29)
MUZIUM
AUTOMOBIL
NASIONAL

(S29)

18

LAPORAN

JABATAN MUZIUM MALAYSIA

PENGURUSAN TERTINGGI

DAN PEGAWAI-PEGAWAI KANAN JABATAN MUZIUM MALAYSIA

Datuk Kamarul Baharin bin A. Kasim
Ketua Pengarah

Encik Mohd Azmi bin Mohd Yusof Encik Mohamad Shawali bin Hj. Badi
Timbalan Ketua Pengarah Timbalan Ketua Pengarah (Dasar)
(Permuziuman)

19

LAPORAN

JABATAN MUZIUM MALAYSIA

EnPceinkgZaarianhalBbaihnaAgriaifnfin Encik Samsol bin Sahar Encik Zamrul Amri bin Dr. Farizawati bt.
Pengurusan Koleksi Pengarah Bahagian Zakaria PengaSraahbrMi uzium
Alam Semula Jadi
Penyelidikan dan Dokumentasi Pengarah Bahagian
Pengurusan Konservasi

Encik Azmi bin Ismail Encik Esa bin Haron Encik Mohd Razaimi
Pengarah Muzium Negara Pengarah Bahagian Pameran PengarabhinBaHhaamgaiatn Dasar

dan Pengembangan dan Pembangunan

20

LAPORAN

JABATAN MUZIUM MALAYSIA

Puan Hadijah bt. Puan Zarinah bt. Encik Mohd Khairill
Mohd Yunus KetuSaaPreifnaonlong bin Jemangin
Pengarah Unit
Pengarah Muzium Pembangunan dan Timbalan Pengarah
Tekstil Negara Pengurusan Harta Muzium Alam Semula
Cik Darniza bt. Daut
@ Mohmud Jadi
Timbalan Pengarah
Muzium Negara Puan Norhanisah bt. Puan Suhaila binti Puan Noorazreen
Ahmad Yeop Johari Idayu bt

Pengarah Muzium Ketua Penolong Kamarozzaman
Perak Pengarah Unit Ketua Penolong
Teknologi Maklumat Pengarah Bahagian
Khidmat Pengurusan

PengPuurausn BRaohsalegliaawnaKtoi mbut.nAikabsdiuKlolarphorat KeCtuika SPiettnioRloanbgiaPbent.gAabradh. RUanhitmDaansar

21

LAPORAN

JABATAN MUZIUM MALAYSIA

FAKTA NOMBORPENCAPAIAN JMM 2018

4pameran 2,972,445melawat muziumpengunjung

sementara

13 41

JMMpenerbitan kanujrusruasn

JMM

90 20muziubmuah

program pendidikan dan di bawah
pengembangan muzium pentadbiran JMM

515 524konservasi
artifak
perolehan
koleksi

22

LAPORAN

JABATAN MUZIUM MALAYSIA

PETA TABURANMUZIUM-MUZIUM DI BAWAH JMM

PERLIS
• Muzium Kota Kayang

KEDAH
• Galeria Perdana
• Muzium Kota Kuala Kedah
• Muzium Arkeologi Lembah Bujang

PERAK PAHANG
• Muzium Perak • Muzium Sungai Lembing
• Muzium Matang
JOHOR
SELANGOR • Muzium Kota
• Muzium Automobil Nasional
Johor Lama
KUALA LUMPUR
• Muzium Negara MELAKA
• Muzium Seni Kraf Orang Asli • Muzium Seni Bina Malaysia
• Muzium Etnologi Dunia Melayu
• Muzium Tekstil Negara
• Muzium Alam Semula Jadi
• Muzium Diraja

NEGERI
SEMBILAN
• Muzium Lukut
• Muzium Adat

23

LAPORAN

JABATAN MUZIUM MALAYSIA

WP LABUAN

• Muzium Labuan
• Muzium Marin

Labuan
• Muzium Chimney

24

LAPORAN

JABATAN MUZIUM MALAYSIA

25

LAPORAN

JABATAN MUZIUM MALAYSIA

LAPORAN

SEKTOR DASAR

26

LAPORAN

JABATAN MUZIUM MALAYSIA

LAPORAN SEKTOR DASAR

Sektor Dasar Jabatan Muzium Malaysia terdiri daripada Bahagian Pengurusan Koleksi, Bahagian Dasar
dan Pembangunan, Bahagian Pengurusan Konservasi dan Bahagian Khidmat Pengurusan. Bahagian
Pengurusan Koleksi melibatkan Unit Perolehan Artifak, Unit Perkhidmatan Repositori, Unit Inventori Koleksi
Artifak dan Unit Arkib dan Pendaftaran Elektronik. Manakala Bahagian Dasar dan Pembangunan terdiri
daripada Unit Dasar dan Perancangan Strategik, Unit Teknologi Maklumat serta Unit Pembangunan
dan Pengurusan Harta. Bahagian Pengurusan Konservasi pula melibatkan Unit Konservasi Bahan Bukan
Organik, Unit Konservasi Bahan Organik dan Unit Konservasi Preventif. Manakala, Bahagian Khidmat
Pengurusan pula terdiri daripada Unit Pengurusan Sumber Manusia, Unit Pembangunan Modal Insan,
Unit Kewangan, Unit Keselamatan dan Unit Pentadbiran.

Bahagian Pengurusan Koleksi bertanggungjawab dalam perancangan, penyelarasan dan pemantauan
pelaksanaan aktiviti perolehan koleksi, daftar koleksi, inventori serta sistem penyimpanan dan pemuliharaan
koleksi Jabatan. Manakala Bahagian Dasar dan Pembangunan bertanggungjawab merancang, menyelaras
dan memantau pelaksanaan dasar-dasar Jabatan dan aktiviti pembangunan, pengurusan harta dan
teknologi maklumat Jabatan. Bahagian Pengurusan Konservasi bertanggungjawab dalam perancangan,
penyelarasan dan pemantauan aktiviti konservasi koleksi artifak Jabatan, memastikan koleksi artifak Jabatan
berada dalam keadaan baik dengan membuat pemuliharaan, penyelidikan dan pemantauan.

LAPORAN PENCAPAIAN TAHUNAN 2018
LAPORAN KHIDMAT PENGURUSAN

1. Perjawatan
Jumlah keseluruhan perjawatan di JMM sehingga 31 Disember 2018 adalah 376/417. Berikut
adalah jadual maklumat perjawatan JMM:

JUMLAH PERJAWATAN PENGISIAN KEKOSONGAN PERATUS PENGISIAN
417 376 41 90.17%

BIL PERJAWATAN SEDIA ADA PENGISIAN KEKOSONGAN
1) Pengurusan Tertinggi 3 3 0
2) Pengurusan & Profesional 64 60 4
3) Kumpulan Pelaksana (B) 84 81 3
4) Kumpulan Pelaksana (C) 18
5) Kumpulan Pelaksana (D) 178 160 16
JUMLAH 88 72 41
417 376

1.1 Pengambilan Staf
Jabatan Muzium Malaysia telah menerima pengisian jawatan di Gred Lantikan bagi tahun 2018

seperti berikut :

27

LAPORAN

JABATAN MUZIUM MALAYSIA

1.1.1 Kurator Gred S41 – Tujuh (7) orang. Lapor diri pada 3 September 2018

BIL NAMA JAWATAN/GRED
1. Badrol Hisham bin Abd Rahman Kurator Gred S41
2. Siti Munirah binti Kasim Kurator Gred S41
3. Muhammad Azam bin Adnan Kurator Gred S41
4. Nor Jawahir binti Raduian Kurator Gred S41
5. Nur Izma Syahida binti Muhammad Ashari Kurator Gred S41
6. Shenna Anak Skem Kurator Gred S41
7. Intan Masayu binti Abdullah Kurator Gred S41

1.1.2 Jurutera Gred J41 - Satu (1) orang. Lapor diri pada 23 November 2018.

BIL NAMA JAWATAN/GRED
1. Hazirah binti Yusop Jurutera Gred (Awam) J41

1.1.3 Penolong Kurator Gred S29 – Lima (5) orang. Lapor diri pada 21 Mei 2018

BIL NAMA JAWATAN/GRED
1. Ruhafizah binti Ab Ghani Penolong Kurator Gred S29
2. Faris Akmal bin Ali Penolong Kurator Gred S29
3. Syed Ridhuan bin Sayed Muhamed Penolong Kurator Gred S29
4. Muhammad Nahar Wafi bin Nasruddin Penolong Kurator Gred S29
5. Muhammad Nazhif bin Mohamed Kassin Penolong Kurator Gred S29

1.1.4 Pembantu Muzium Gred S19 – Tiga (3) orang. Lapor diri pada 21 Mei dan 2 Oktober 2018.

BIL NAMA JAWATAN/GRED
1. Mohd. Radhi bin Ismail Pembantu Muzium Gred S19
2. Muhammad Zahin bin Sulaiman Pembantu Muzium Gred S19
3. Nursyahir Hanif bin Khirunzian Pembantu Muzium Gred S19

1.1.5 Pembantu Pustakawan Gred S19 – Satu (1) orang. Lapor diri pada 15 Oktober 2018.

BIL NAMA JAWATAN/GRED
1. Nur Fatihah binti Abdullah Pembantu Pustakawan Gred S19

1.1.6 Pembantu Operasi Gred N11 - Satu (1) orang. Lapor diri pada 21 Mei 2018

BIL NAMA JAWATAN/GRED
1. Iskandar Sah bin Mansor Pembantu Operasi Gred N11

28

LAPORAN

JABATAN MUZIUM MALAYSIA

1.1.7 Pemandu Kenderaan Gred H11 - Satu (1) orang. Lapor diri pada 2 Ogos 2018

BIL NAMA JAWATAN/GRED
1. Muhammad Azrul Syafiq bin Yusof Pemandu Kenderaan Gred H11

Bengkel Pentadbir Cuti
Tarikh : 19 - 20 September 2018
Tempat : Bilik Persidangan, JMM
Masa : 8.30 pagi - 4.30 petang

1.2 Kenaikan Pangkat dan Pemangkuan
Sepanjang tahun 2018, sejumlah dua puluh empat (24) urusan pemangkuan dan kenaikan
pangkat, meliputi kenaikan pangkat secara Hakiki/Time-Based Berasaskan Kecemerlangan
(TBBK) telah berjaya dilaksanakan. Antara jawatan terlibat ialah :

PEMANGKUAN/KENAIKAN PANGKAT SECARA HAKIKI

1. Kurator Gred S41 yang diperaku memangku Kurator Gred Fleksi S41/S44

BIL NAMA JAWATAN/GRED & TARIKH DIPERAKU MEMANGKU

1. Raja Suriaty binti Raja Ahmed Kurator Gred Fleksi S41/S44
2.1.2018

2. Azman bin Adam Kurator Gred Fleksi S41/S44
12.9.2018

2. Pegawai Teknologi Maklumat F41 yang diperaku memangku Pegawai Teknologi Maklumat F44

BIL NAMA JAWATAN/GRED & TARIKH DIPERAKU

1. Noor Hanizam bin Mohammed @ Mohamed Pegawai Teknologi Maklumat F44

3. Kurator Gred S41 yang diperaku kenaikan pangkat ke jawatan Kurator Gred Fleksi S41/S44

BIL NAMA JAWATAN/GRED & TARIKH DIPERAKU KENAIKAN PANGKAT

1. Mohd Jamil bin Haron Kurator Gred Fleksi S41/S44
(1.8.2018)

2. Juhazniza binti Musa Kurator Gred Fleksi S41/S44
(1.8.2018)

29

LAPORAN

JABATAN MUZIUM MALAYSIA

BIL NAMA JAWATAN/GRED & TARIKH DIPERAKU KENAIKAN PANGKAT
3. Ahmad Sabri bin Mohamed Hashim Kurator Gred Fleksi S41/S44
4. Hamidah binti Kusnan (1.8.2018)
5. Zambri bin Unyah Kurator Gred Fleksi S41/S44
6. Rohana binti Husin (1.8.2018)
Kurator Gred Fleksi S41/S44
(1.8.2018)
Kurator Gred Fleksi S41/S44
(1.8.2018)

4. Pembantu Muzium Gred S22 yang diperaku memangku Pembantu Muzium Gred S26

BIL NAMA JAWATAN/GRED & TARIKH DIPERAKU MEMANGKU

1. Roseanida binti Abdul Kadir Pembantu Muzium Gred S26
(12.11.2018)

2. Azmi bin Mat Pembantu Muzium Gred S26
(12.11.2018)

5. Pegawai yang diperaku kenaikan pangkat secara “One-Off” bagi jawatan Pembantu Operasi N11
ke N14, Pembantu Awam H11 ke H14 dan Pemandu Kenderaan H11 ke H14.

BIL NAMA JAWATAN/GRED & TARIKH DIPERAKU MEMANGKU

1. Mohd Zamzuri bin Usman Pembantu Operasi Gred N11 ke N14 (One-Off)(1.4.2018)

2. Mohd Nazri bin Mohd Sati Pembantu Operasi Gred N11 ke N14 (One-Off)(1.4.2018)

3. Yusri bin Mat Nor Pembantu Operasi Gred N11 ke N14 (One-Off)(1.4.2018)

4. Musliadi bin Mustapha Pembantu Operasi Gred N11 ke N14 (One-Off)(1.4.2018)

5. Subramaniam a/l Govindarajoo Pembantu Awam Gred H11 ke H14 (One-Off)(1.4.2018)

6. Md.Zaid bin H.Nasir Pembantu Awam Gred H11 ke H14 (One-Off)(1.4.2018)

7. Segar a/l Muniandy Pemandu Kenderaan Gred H11 ke H14 (One-Off)(1.4.2018)

KENAIKAN PANGKAT SECARA TIME-BASED BERASASKAN
KECEMERLANGAN (TBK)

6. Pembantu Muzium Gred S19 yang diperaku kenaikan pangkat secara Time-Based Berasaskan
Kecemerlangan (TBK 1) ke Pembantu Muzium Gred S22 (TBK).

BIL NAMA JAWATAN/GRED & TARIKH DIPERAKU KENAIKAN PANGKAT

1. Mohd Shukri bin Derani Pembantu Muzium S19 ke S22 (TBK 1)(1.1.2017)

2. Norazila binti Mustaffa Pembantu Muzium S19 ke S22 (TBK 1)(16.3.2017)

3. Azman bin Manap Pembantu Muzium S19 ke S22 (TBK 1)(3.5.2018)

4. Shafinaz binti Ahmad Shaharir Pembantu Muzium S19 ke S22 (TBK 1)(3.5.2018)

5. Hasliza binti Hanafi Pembantu Muzium S19 ke S22 (TBK 1)(3.5.2018)

6. Noraini binti Osman (Kader IMR) Pembantu Muzium S19 ke S22 (TBK 1)(3.5.2018)

30

LAPORAN

JABATAN MUZIUM MALAYSIA

1.3 Persaraan
Seramai dua (2) orang pegawai dan staf Jabatan Muzium Malaysia yang telah bersara wajib

pada tahun 2018.

BIL NAMA TARIKH PERSARAAN JAWATAN TERAKHIR
1 Ruslee bin Ariffin 3.3.2018 (bersara wajib) Kurator Gred S52
2 Jamli bin Uda Ibrahim 1.3.2018 (bersara wajib) Pembantu Kemahiran Gred H19
3 Hamidah binti Kusnan Kurator Kanan Gred S44

Hari Semakan Buku Perkhidmatan
Tarikh : 27 - 30 Ogos 2018
Tempat : Bilik Persidangan, JMM
Masa : 9.00 pagi - 4.30 petang

1.4 Anugerah Perkhidmatan Cemerlang (APC)
Pada tahun 2018, seramai 29 orang pegawai dan kakitangan JMM telah diberikan Anugerah
Perkhidmatan Cemerlang (APC) bagi tahun berkhidmat 2017. Berikut merupakan senarai penerima
anugerah mengikut kumpulan dan skim perkhidmatan :

Kumpulan A (Pengurusan dan Profesional) JAWATAN
Kurator S52
BIL NAMA Kurator S52
1 Zamrul Amri bin Zakaria Kurator S48
2 Esa bin Haron Pegawai Teknologi Maklumat F44
3 Hadijah binti Mohd Yunus Kurator S44
4 Ummar bin Yusoff
5 Mohd Jamil bin Haron

Kumpulan Pelaksana (B) JAWATAN
Pen. Kurator S32
BIL NAMA Pen. Kurator S32 (TBBK)
1 Ismail bin Hashim Pen. Kurator S32 (TBBK)
2 Khairul Fahmi bin Md Jahrom Pen. Kurator S29
3 Zuriani binti Abd Ghani Pen. Peg Keselamatan KP29
4 Norhashafinaz binti Mohd Noor Azmi Pen. Akauntan W29
5 Mohamad Tauffik bin Mohamad Noor
6 Nor Shahida binti Jamhari

31

Kumpulan Pelaksana (C) LAPORAN

BIL NAMA JABATAN MUZIUM MALAYSIA
1 Wan Azhar bin Wan Abd Rahman
2 Ahmad Sazali bin Sabu JAWATAN
3 Masmunira binti Jamaludin Pembantu Muzium S22
4 Nurul Akmar binti Hamzah Pemb. Muzium S22 (TBBK)
5 Anizam bin Mat Tahar Pemb. Muzium S22 (TBBK)
6 Yusri bin Jaafar Pemb. Muzium S22 (TBBK)
7 Siti Norhayati binti Tapsir Pemb. Muzium S22 (TBBK)
8 Indraputra bin Mohd Idris Pemb. Muzium S22 (TBBK)
9 Ashawati binti Md. Akhir Pembantu Muzium S19
10 Noor Farah binti Mohd Amin Pembantu Muzium S19
11 Mazidah binti Mohamed Nasir Pemb. Muzium S22 (TBBK)
12 Abdur Raauuf bin Adzhar Pembantu Muzium S19
Pembantu Perpustakaan S19
Kumpulan Pelaksana (D) Pembantu Kemahiran H19

BIL NAMA JAWATAN
1 Azura binti Abdullah Pembantu Operasi N11
2 Halim bin Buang Pembantu Operasi N11
3 Nor Hidayah binti Abdullah Pembantu Operasi N11
4 Cik Wan Khadijah binti Wan Jamaluddin Pembantu Operasi N11
5 Vasudevan a/l Subramaniam
6 Kamarozaman bin Abdul Wahab Pembantu Awam H11
Pemandu Kenderaan H11

Majlis APC 2017, 25 Tahun Perkhidmatan Dan Persaraan JMM 2018
Tarikh : 27 Februari 2018
Tempat : Auditorium, JMM
Masa : 8.30 pagi

32

LAPORAN

JABATAN MUZIUM MALAYSIA

LAPORAN PENGURUSAN KOLEKSI

Pada tahun 2018, Bahagian Pengurusan Koleksi (BPK) telah terlibat dalam mengendalikan 3 pameran
penting di Jabatan Muzium Malaysia dan kerjasama Projek ASEAN Cultural Heritage Digital Archive.

Bil Tarikh Pameran Jumlah Koleksi
89 koleksi
1. 10 Julai sehingga 31 Oktober 2018 Pameran Khazanah Kapal Karam :
Rahsia yang Terbenam 68 koleksi
37 koleksi
2. 26 November 2018 sehingga 26 Mac 2019 Pameran Sayangi Malaysiaku : Di sini
Tumpahnya Kasih

3. 26 November 2018 sehingga 26 Mac 2019 Pameran Cutam

Projek ASEAN Cultural Heritage Digital Archive  Kakitangan dari muzium yang terlibat
Bahagian Pengurusan Koleksi telah bekerjasama dengan serta kakitangan di Bahagian
ACHDA ( Projek Arkib Digital Warisan Budaya ASEAN) Pengurusan Koleksi dan Konservasi
yang telah dijalankan di Jabatan Muzium Malaysia bekerjasama dengan pihak NTT
sekitar 4 hingga 9 Disember 2018. Kerjasama ini turut DATA untuk mengalihkan koleksi
melibatkan beberapa buah muzium di Malaysia seperti berdasarkan kesesuaian sudut dan
Muzium Negara dan Muzium Etnologi Dunia Melayu memastikan koleksi dalam keadaan
(MEDM). Manakala wakil Jepun pula ialah pihak bersedia untuk sesi penggambaran.
NTT DATA dan K’s Design Lab, Inc.  dari Tokyo, Jepun.
Koleksi telah dipilih sebanyak 28 artifak yang unik dan
memberikan gambaran mengenai Malaysia secara
amnya. Antara koleksi yang terpilih ialah tiga koleksi yang
didaftarkan dibawah Artifak Warisan Kebangsaan iaitu
Pending Melayu, Celepa Diraja Terengganu dan Tepak
Sireh Sultan Abdul Samad serta artifak lain seperti Okok
dan Bangau, Makara, Gelang dan lain-lain koleksi.

Kerjasama ini telah melalui beberapa mesyuarat Pihak NTT DATA  menilai terlebih dahulu
penyelarasan terlebih dahulu sebelum melaksanakan posisi yang sesuai untuk mengambil
kerja-kerja pendigitalan 3D scanning. Mesyuarat gambar berdasarkan saiz koleksi,
tersebut melibatkan Bahagian Pengurusan Koleksi pantulan cahaya dan sebagainya.
JMM, Bahagian Konservasi, Unit Sumber Media dan
wakil muzium-muzium yang terlibat. Penggambaran
pendigitalan 3D bagi koleksi di Muzium Negara,
Muzium Etnologi Dunia Melayu, Muzium Tekstil dan
Muzium Seni Kraf Orang Asli serta koleksi dibawah
Repositori Jabatan Muzium Malaysia telah dijalankan
di Unit Sumber Media JMM.

33

LAPORAN

JABATAN MUZIUM MALAYSIA

Bengkel Dan Kursus
Bahagian Pengurusan Koleksi terlibat dalam mengadakan beberapa bengkel pada tahun 2018.

Bengkel Identifikasi Seramik Asia Tenggara dan Seramik Dagangan China
Pada 13 dan 14 Januari 2018, Bahagian Pengurusan Koleksi telah mengadakan Bengkel Identifikasi
Seramik Asia Tenggara dan Seramik Dagangan China dengan penceramah jemputan penasihat khas
Muzium Insuran Bangkok, Dr Pariwat Thammapreechakorn Pensyarah dan ahli arkeologi yang bertempat
di Bilik Seminar Jabatan Muzium Malaysia. Bengkel ini hasil kerjasama pihak Bahagian Pengurusan Koleksi
dan Muzium Kesenian Asia, Universiti Malaya.

Pengisian bengkel ini memberi fokus mengidentifikasi Pendedahan kaedah mengidentifikasi jenis-
ciri-ciri tanah liat, glasir, teknik hiasan, komposisi reka jenis seramik.
bentuk, tanda atau simbol, bentuk seramik, kategori
dan sejarah. Walaupun diadakan pada hari cuti
dan dibuka penyertaan kepada orang luar namun
masih mendapat sambutan dari pelbagai pihak.
Secara keseluruhannya, bengkel ini jelas memberi
banyak pendedahan dan perkongsian ilmu kepada
peserta dan perlu diteruskan pada masa hadapan
sebagai medan berdiskusi mengenai koleksi.

Bengkel Rangka Manusia
Bengkel Rangka Manusia telah diadakan pada 27 Februari 2018 di Bilik Persidangan Aras 2 Jabatan
Muzium Malaysia. Bengkel Rangka Manusia merupakan kolaborasi antara Jabatan Muzium Malaysia
dengan Pusat Penyelidikan Arkeologi Global, Universiti Sains Malaysia. Bengkel ini diadakan bertujuan
untuk mendedahkan pengetahuan baru tentang evolusi manusia melalui kaedah sains arkeologi yang
canggih seperti isolope analysis, ancient DNA, palaeoproteomics study, chronometric dating di samping
mengenali dan mempraktikkan amalan pengurusan tinggalan arkeologi prasejarah yang sistematik.

Tiga penceramah hebat telah dijemput untuk memberi pendedahan Penceramah Dr. Darren K. Curnoe.
ilmu mengenai rangka manusia kepada peserta. Antara
penceramah yang dijemput ialah Prof Madya Dr. Darren K. Curnoe
dan Ketua Penyelidik Pusat Penyelidikan Australia. Manakala Dr. Goh
Hsiao Mei ialah pensyarah dan arkeologi di Pusat Penyelidikan
Arkeologi Global Universiti Sains Malaysia serta En. Syaiful Idzwan
bin Shahidan, Pegawai Penyelidik di Pusat Penyelidikan Arkeologi,
Universiti Sains Malaysia. Bengkel membincangkan tentang kaedah
penemuan rangka prasejarah di Malaysia, etika menguruskan
rangka manusia di koleksi muzium, analisis saintifik ke atas rangka
manusia, dokumentasi dan memelihara rangka. Bengkel ini berjaya
memberi pendedahan yang lebih luas dan mendalam serta
penggunaan teknologi penemuan rangka manusia di negara kita.

34

LAPORAN

JABATAN MUZIUM MALAYSIA

Bengkel Pengurusan Koleksi Artifak
Bengkel Pengurusan Koleksi telah diadakan
pada 28 Februari hingga 1 Mac 2018 di
Bilik Persidangan, Jabatan Muzium Malaysia.
Bengkel ini memberi fokus utama mengenai
asas pengurusan koleksi, etika dan keperluan
perundangan. Ceramah utama telah
disampaikan oleh Pengarah Pengurusan
Koleksi JMM.

Selain itu, bengkel ini turut memberi Antara peserta yang terlibat dalam bengkel.
pendedahan secara menyeluruh kaedah
untuk menguruskan koleksi termasuk dasar
pengurusan koleksi, perolehan koleksi,
pembangunan koleksi, inventori koleksi, sistem
penstoran dan penyimpanan koleksi, pinjaman,
pembungkusan dan sokongan koleksi. En
Zamrul Amri Pengarah Konservasi JMM turut
dijemput untuk memberikan ceramah serba
ringkas mengenai konservasi koleksi. Jelasnya,
bengkel serupa ini perlu dilaksanakan
dengan lebih kerap untuk perkongsian ilmu
dan memberi impak berkesan kepada semua
peserta terutamanya staf Jabatan Muzium
Malaysia.

Bengkel Mengenal Koleksi : Numismatik Penceramah Dr. Ibrahim Bakar Langkawi dan Mr. Dickson
Bengkel Mengenal Koleksi Numismatik telah Niew Chengkok.
diadakan pada 24 September sehingga 25
September 2018 bertempat di Bilik Persidangan,
Jabatan Muzium Malaysia. Penceramah
jemputan ialah Mr Dickson Niew Chengkok iaitu
Second Vice President Malaysia Numismastik
Society dan Dr Ibrahim Bakar iaitu Presiden
MASDINAR (The Malay Sultanate Indigenous
Numismatic Heritage Association). Bengkel
ini terbuka kepada kakitangan kumpulan
pelaksana dan pengurusan profesional.

35

LAPORAN

JABATAN MUZIUM MALAYSIA

Bengkel ini diadakan untuk memberi pendedahan Peserta yang terlibat sepanjang bengkel
dan menambah pengetahuan tentang sejarah dijalankan.
koleksi numismatik Kesultanan Melayu kepada
peserta. Sepanjang bengkel berlangsung telah
berjaya memberi peluang kepada para peserta
untuk mengenal pasti dan mengidentifikasi ciri-ciri
mata wang Kesultanan Melayu serta meningkatkan
kemahiran dan pengetahuan para peserta untuk
mendokumentasikan dan mengkatalogkan mata
wang tersebut.

Perolehan Koleksi
Pada tahun 2018, Jabatan Muzium Malaysia telah menerima sumbangan hadiah yang amat
menggalakkan daripada kalangan publik, yakni keseluruhan jumlah mencapai 515 koleksi. Antaranya
termasuklah 491 koleksi spesimen marin oleh Dr. Win Kyi, 22 sampul surat pertama terbitan 2018 daripada
Pos Malaysia Berhad dan dua koleksi etnologi yang lain.

Klasifikasi Jumlah Perolehan Koleksi1963-2018
Arkeologi 322,631
Etnologi 36,539
Spesimen Alam Semula Jadi 75,822
JUMLAH KESELURUHAN 434,992

Selain mengurus perolehan artifak JMM, unit ini turut menjalankan pendokumentasian koleksi arkeologi
di repositori utama, seramik kapal karam di Repositori Bangi dan Kasturi serta membuat pendaftaran
nombor bagi artifak yang disimpan di Repositori Muzium Lukut dan Muzium Sungai Lembing.

Pendokumentasian Koleksi

Jadual berikut menunjukkan muzium yang dikunjungi bagi tujuan pendokumentasian koleksi.

Tarikh Tempat Tugasan

15 hingga 21 Mac 2018 Muzium Perak, Taiping Koleksi Orang Asli Dan Senjata Di Repositori

8 hingga 13 Jun 2018 Daftar Fizikal Dan Menyusun Atur Daftar Fizikal Dan Menyusun Atur Koleksi
Koleksi

24 hingga 30 Ogos 2018 Repositori Muzium Lukut Daftar Fizikal Dan Menyusun Atur Koleksi

September hingga Disember Dokumentasi Seramik Kapal Karam Dokumentasi Seramik Kapal Karam

Januari hingga Disember Repositori JMM Koleksi Arkeologi

Pemantauan Koleksi
Bagi memastikan keadaan koleksi berada dalam keadaan yang baik ,tugasan semakan dan pemantauan

koleksi milik Jabatan Muzium Malaysia yang dipinjam dan dipamer di agensi luar Jabatan Muzium

36

LAPORAN

JABATAN MUZIUM MALAYSIA

Malaysia telah dijalankan. Skop kerja dalam tugasan ini adalah seperti berikut:
· Membuat semakan bilangan koleksi artifak yang dipamerkan
· Mengenal pasti lokasi koleksi tersebut ditempatkan.
· Mengenal pasti status koleksi sama ada masih berkeadaan baik, perlu di konservasi atau sudah hilang.
· Menjalankan kerja-kerja pendaftaran semula nombor pada fizikal koleksi.

Jadual di bawah menunjukkan muzium yang terlibat dalam pemantuan koleksi yang telah dijalankan

BIL TARIKH LOKASI

1 3/4/2018 Galeri Kebudayaan Masyarakat Orang Asli Mah Meri Di Pulau Carey.

2 24/4/2018 Muzium Nelayan, Tanjung Balau, Johor

3 25/4/2018 Muzium Mersing, Johor

4 28/4/2018 Muzium Etnografi Melayu Universiti Malaya

5 28/4/2018 Galeri Petronas KLCC

6 3/10/2018 Galeri Diraja Sultan Abdul Aziz, Klang, Selangor
2/5/2018

7 22/04/2018 Muzium Kota Kuala Kedah, Kedah

8 17/3/2018 Perbadanan Adat Melayu Dan Warisan Negeri Selangor (PADAT)

9 23/4/2018 Muzium Sejarah Daerah Kuala Selangor

Pinjaman Koleksi
Bahagian Pengurusan Koleksi bertanggungjawab dalam menguruskan pinjaman dan menyediakan koleksi
untuk tujuan pengisian pameran, penyelidikan, penerbitan dan dokumentasi. Bagi tahun 2018, sebanyak
288 koleksi telah dipinjam bagi tujuan program mahupun pameran yang dilaksanakan bahagian dan
muzium-muzium di bawah pentadbiran JMM.

Selain itu, sebagai sebuah agensi yang berperanan menyebarkan ilmu pengetahuan melalui koleksi
kepada masyarakat. Jabatan ini memberi kemudahan pinjaman koleksi kepada agensi mahupun muzium-
muzium luar agar fungsi muzium itu sendiri akan lebih terserlah. Jumlah pinjaman bagi tahun 2018,
sebanyak 190 koleksi melibatkan 6 muzium dan 2 agensi.

Jadual menunjukkan senarai pinjaman bahagian dan muzium dibawah JMM.

TARIKH MUZIUM/BAHAGIAN PROGRAM/PAMERAN JUMLAH
9
13/2/2018 Muzium Negara Pameran Tahun Baru Cina 9

27/2/2018 Bahagian Pameran Pameran Tahun Baru Cina 6
3
6/3/2018 Bahagian Pameran Pameran di UKM sempena Wacana Warisan Siam 3
Kelantan Memperingati Siri Neng Buah 3
23
12/4/2018 Bahagian Pameran Pameran sempena Fiesta Kebudayaan dan Perpaduan

3/4/2018 Bahagian Pameran Program Perpaduan KPKK di Padang Rengas, Perak

17/4/2018 Bahagian Pameran Program Pakaian Tradisional

23/4/2018 Muzium Negara Program Out Reach

37

LAPORAN

JABATAN MUZIUM MALAYSIA

TARIKH MUZIUM/BAHAGIAN PROGRAM/PAMERAN JUMLAH
23/4/2018 Muzium Kota Kuala Kedah Pameran Pusat-Pusat Pemerintahan Kesultanan Kedah. 7
6/6/2018 Muzium Negara Pameran Perayaan Aidilfitri 22
7/7/2018 Bahagian Pameran Pameran Khazanah Kapal Karam : Rahsia Yang Terbenam
Bahagian Komunikasi 114
9/8/2018 Korporat Program sempena Bulan Kemerdekaan
Muzium Diraja 1
9/8/2018 Muzium Diraja Program Out-reach
27/8/2018 Muzium Diraja Program Bermalam Di Muzium 20
27/8/2018 Bahagian Pameran Pameran di Balai Rong Seri 1
26/9/2018 Muzium Negara Pameran Festival Sayangi Lahad Datu 5
5/10/2018 Bahagian Pameran Program Night Trail 10
18/10/2018 Bahagian Pameran Pameran Bahasa Jiwa Bangsa 5
24/10/2018 Muzium Negara Pameran Sempena 135 Tahun Ulangtahun Muzium Perak 11
2/11/2018 Nur Hamizah Pameran Deepavali 1
5/11/2018 Muzium Negara Sambutan Deepavali 8
10/12/2018 JUMLAH KESELURUHAN = Pameran Nostalgia Anak Kampung 1
26
288

Jadual menunjukkan senarai pinjaman muzium dan agensi luar JMM.

TARIKH MUZIUM/BAHAGIAN PROGRAM/PAMERAN JUMLAH
47
6/3/2018 Muzium Nelayan Lembaga Kemajuan Pameran Senjata Mistik & Ketamadunan.
Johor Tenggara (KEJORA) 27
46
20/3/2018 Muzium Mersing Yayasan Warisan Johor Pameran Topeng Sedunia 23
25
10/4/2018 Muzium Etnologi Melayu Universiti Pameran Jerat dan Perangkap
Malaya 1

16/4/2018 Galeri Petronas Pameran Visual Dialeets 20
1
22/5/2018 Muzium Seni Asia Universiti Malaya Pameran Throwback Ramadhan & 190
Syawal

16/10/2018 Jabatan Warisan Negara Pameran Majlis Pengistiharan Warisan
Kebangsaan 2018

19/10/2018 Pusat Penyelidikan Arkeologi Global Penyelidikan Koleksi Arkeologi
Universiti Sains Malaysia

28/12/2018 Galeri Diraja Tuanku Ja’afar Pameran Diraja Negeri Sembilan

JUMLAH KESELURUHAN =

Penjagaan Koleksi
Koleksi yang terdapat di repositori akan dihantar ke Bahagian Pengurusan Konservasi sekiranya berlaku
kerosakan terhadap koleksi untuk dibaik pulih. Kerosakan artifak biasanya berlaku disebabkan oleh faktor
cuaca, persekitaran, serangan serangga perosak dan juga pengendalian artifak. Jumlah koleksi yang
telah dihantar ke Bahagian Pengurusan Konservasi adalah seperti berikut :-

38

LAPORAN

JABATAN MUZIUM MALAYSIA

BIL BULAN JUMLAH KOLEKSI
1 Januari 47
2 Februari 31
3 Mac 30
4 April 48
5 Mei
6 Jun Tiada
7 Julai 12
8 Ogos 71
9 September 107
10 Oktober
11 November Tiada
12 Disember 33
16
JUMLAH KESELURUHAN 6
401

Penyelidikan
Lazimnya para penyelidik terdiri daripada pegawai dan kakitangan Jabatan Muzium Malaysia. Selain
daripada itu terdapat juga penyelidikan yang dijalankan secara kerjasama dengan pihak agensi luar
seperti institusi pengajian tinggi daripada dalam dan juga luar negara.

Jadual 11 menunjukkan senarai penyelidikan yang telah dijalankan di Repositori Utama JMM

BIL TARIKH NAMA PENYELIDIK KOLEKSI NAMA AGENSI

1 21/2/2018 Zuraidah bt Hassan Tembikar Tanah ATMA, UKM

2 27/6/2018 Mohd Nazhif Gambus & Ukiran Burung Kenyalang UITM

3 9 hingga 13/7/2018 Goh Hsino Mei Batu Pra Sejarah Gua Cha & Kota PPAG, USM
Tampan

4 9/8/2018 Hayati bt Mohd Pending UM
Zawawi

5 9/8/2018 Raja Suriaty bt Raja Cutam UM
Ahmad

6 6/9/2018 Syahidatul Munirah Meriam ASWARA

7 9/9/2018 Abd. Aziz bin Abd. Koleksi Arkeologi UM
Rashid

Pendigitalan
Tahun 2018 ini Sistem MUSECORE (Museum Unified System for Conservation, Registration, Research
and Exhibition) telah diperluaskan sepenuhnya pada muzium-muzium di bawah pentadbiran Jabatan

Muzium Malaysia. Galeria Perdana, Langkawi, bagi pelaksanaan sistem kod nombor daftar koleksi perlu

diselaraskan semula bagi tahun 2018. Sebanyak 10,600 unit data berjaya didigitalkan, menjadikan

jumlah data koleksi secara keseluruhan adalah sebanyak 24,744.

39

LAPORAN

JABATAN MUZIUM MALAYSIA

LAPORAN PENGURUSAN KONSERVASI

Pada tahun 2018, Bahagian Pengurusan Koleksi telah berjaya menjalankan konservasi artifak seperti berikut:

Konservasi Artifak Berskala Besar
Setiap artifak sama ada bersaiz kecil atau besar, ianya perlu diberi perhatian dan proses rawatan
yang bersesuaian bagi menjamin kesejahteraan artifak tersebut dalam keadaan baik, terpelihara dan
dapat dipanjangkan jangka hayatnya. Pada tahun 2018, sebanyak empat projek berskala besar telah
dilaksanakan oleh bahagian ini.

1. Lokomotif Seri Menanti
Pelaksanaan konservasi ini dilaksanakan berikutan kedudukan lokomotif tersebut yang terletak di
hadapan pintu masuk utama Muzium Negara yang terbuka kepada pandangan umum. Selain itu,
koleksi ini merupakan salah satu pameran terbuka yang terdedah kepada tindak balas persekitaran
seperti hujan dan panas menyebabkan ianya mudah rosak. Oleh itu, pemantauan dan pemuliharaan
perlu dilaksanakan secara berterusan dari semasa ke semasa mengikut keperluan.
Projek konservasi Lokomotif Seri Menanti ini telah dilaksanakan pada 16 April hingga 15 Mei 2018
yang melibatkan tenaga kerja daripada kakitangan Bahagian Pengurusan Konservasi dan kakitangan
Jabatan Muzium Malaysia daripada pelbagai bahagian/unit, pelajar praktikal, kakitangan Lembaga
Muzium Negeri Kedah dan Muzium Matawang Bank Negara Malaysia. Projek ini adalah kolaborasi
dengan Giat Mara cawangan Puchong yang melibatkan kerjasama teknikal antara tenaga pengajar
dan juga pelajar yang berkemahiran dalam proses mengecat dan kemasan akhir ke atas automotif.
Proses konservasi ini melibatkan kaedah pembersihan dan rawatan pemuliharaan sama ada secara
saintifik atau bukan saintifik mengikut prosedur yang betul perlu dilakukan agar dapat menjamin
lokomotif ini selamat dan berkekalan untuk tempoh masa yang lebih lama.

2. Lokomotif 321.01
Lokomotif kelas T ini adalah salah satu dari lima lokomotif yang mempunyai enjin bertangki kecil yang
dibina oleh W.G Bagnall Limited of England pada tahun 1927. Lokomotif tersebut dengan “Plates
Frame” dan gerabak kuda merupakan enjin pertama buatan British yang mempunyai empat pembakar
yang diperbuat daripada besi (steel fireboxes) serta dibawa masuk ke negara ini untuk kegunaan
keretapi Negeri-negeri Melayu Bersekutu pada tahun 1929. Lokomotif ini telah digunakan untuk
perkhidmatan pelabuhan dan telah berpengkalan di Singapura dan Port Swettenham (kini dikenali
sebagai Pelabuhan Klang) sehingga tahun 1964. Berat keseluruhannya ialah 31 tan dengan 11/2
tan minyak dan 750 gelen air. Lokomotif ini dihadiahkan oleh Keretapi Tanah Melayu pada Mei 1975.
Sama seperti Lokomotif Seri Menanti, Lokomotif 321.01 juga merupakan pameran terbuka yang terletak
di hadapan pintu masuk utama Muzium Negara menyebabkan ianya terdedah kepada tindak balas
persekitaran seperti hujan dan panas, mengakibatkan ianya mudah rosak. Oleh itu, pemantauan
dan pemuliharaan perlu dilaksanakan secara berterusan dari semasa ke semasa mengikut keperluan.

Projek konservasi lokomotif ini telah dilaksanakan pada 1 Ogos hingga 16 September 2018 yang
melibatkan lapan orang kakitangan Bahagian Pengurusan Koleksi. Pelaksanaan konservasi ini

40

LAPORAN

JABATAN MUZIUM MALAYSIA

adalah kali kedua yang mana kali pertama dilaksanakan pada Disember 2007. Proses konservasi
dilaksanakan mengikut prosedur standard yang telah ditetapkan iaitu melibatkan kaedah
pembersihan dan rawatan pemuliharaan agar lokomotif ini terus terpelihara dan berpanjangan
jangka hayatnya.

3. Perahu Payang
Perahu Payang merupakan perahu terbesar digunakan di Terengganu untuk menangkap ikan serta
menjalankan operasi memukat di kawasan laut dalam menggunakan pukat payang yang disertai
awak-awak seramai 15 orang. Perahu ini dikenali sebagai perahu payang berdasarkan operasi
memukat yang selalunya menggunakan pukat payang. Pada kebiasaannya, perahu payang akan
dihias dengan lukisan awan larat yang indah.
Terdapat sebiji perahu payang dipamerkan di perkarangan Muzium Lukut. Walaupun perahu ini
diletakkan di bawah bumbung tetapi kedudukannya masih secara terbuka yang terdedah kepada
faktor cuaca iaitu hujan dan panas. Keadaan ini boleh mengakibatkan keseluruhan badan perahu
mudah reput dan warnanya semakin hari menjadi semakin pudar. Selain itu, faktor serangan makhluk
perosak seperti anai-anai disebabkan keseluruhan badan perahu adalah kayu. Pemantauan kondisi
perahu ini dilakukan secara berkala serta kerja-kerja konservasi dilaksanakan bagi memastikan
perahu tersebut dalam keadaan baik dan tempoh jangka hayatnya dapat dipanjangkan.
Kerja-kerja konservasi ke atas perahu payang ini telah dilaksanakan pada 27 hingga 31 Ogos 2018.
Seramai empat orang kakitangan Bahagian Pengurusan Koleksi yang terlibat bagi melaksanakan
projek ini. Proses konservasi ini dilaksanakan mengikut prosedur standard yang telah ditetapkan.


4. Pesawat Avon Sabre TUDM F-86

Pesawat pemintas Avon Sabre TUDM F-86 adalah antara pertahanan barisan hadapan ruang
udara negara pada suatu ketika dahulu. Sejarah bermula dengan penerimaan 10 buah pesawat
Pemintas Avon Sabre, hadiah daripada kerajaan Australia kepada Malaysia sebagai pelengkap
kepada penubuhan No. 11 Skuadron di TUDM Butterworth pada 1 Oktober 1969. Enam orang anak
tempatan telah dipilih untuk menerbangkan pesawat tersebut oleh Tentera Udara Diraja Australia.
Mereka merupakan antara anak tempatan yang terawal dilatih mengendalikan pesawat pejuang.
Setelah enam tahun menyumbang bakti, perkhidmatan pesawat ini telah ditamatkan pada 31 Ogos
1975. Empat buah pesawat telah dihadiahkan kepada kerajaan Indonesia pada tahun 1976,
manakala bakinya diletakkan dibeberapa tempat termasuk sebuah pesawat diserahkan kepada
Muzium Negara yang kini dipamerkan di Muzium Perak.
Kedudukan pesawat Avon Sabre TUDM F-86 yang dipamerkan di bahagian luar galeri menyebabkan
ianya lebih terdedah kepada hakisan dan kerosakan akibat faktor-faktor luaran dan juga cuaca
yang mengakibatkan pesawat ini menjadi rosak dan warna semakin pudar. Oleh itu, pemantauan
serta penjagaan yang sempurna dan berterusan perlu dilaksanakan bagi memastikan pesawat
tersebut terus terjaga dan berkekalan. Bersempena sambutan ulang tahun ke-135 tahun penubuhan
Muzium Perak, Jabatan Muzium Malaysia melalui Bahagian Pengurusan Konservasi yang melibatkan
tenaga kerja seramai lapan orang telah melaksanakan projek konservasi pesawat tersebut pada
16 hingga 24 November 2018 dengan kerjasama kakitangan Muzium Perak. Proses konservasi ini
dilaksanakan mengikut prosedur yang telah ditetapkan.

41

LAPORAN

JABATAN MUZIUM MALAYSIA

Konservasi Lokomotif Seri Menanti

Konservasi Lokomotif 321.01

42

LAPORAN

JABATAN MUZIUM MALAYSIA

Konservasi Perahu Payang

Konservasi Pesawat Avon Sabre TUDM F-86

43

LAPORAN

JABATAN MUZIUM MALAYSIA

Laporan Konservasi Artifak
Pencapaian sepanjang Januari hingga Disember 2018, sebanyak 524 artifak telah dikonservasi bagi
kategori organik dan bukan organik termasuk preventif. Pecahan jumlah konservasi artifak ini merangkumi
sebanyak 215 artifak organik, 239 artifak bukan organik dan 70 kerja-kerja preventif ke atas artifak.

Penilaian Kondisi
Sebelum pelaksanaan kerja-kerja konservasi ke atas artifak, penilaian kondisi perlu dilakukan terlebih
dahulu terhadap artifak-artifak tersebut sama ada koleksi Jabatan mahupun pinjaman untuk menilai
tahap kerosakan yang dialami dan menentukan kaedah rawatan yang bersesuaian. Seterusnya, laporan
penilaian kondisi akan disediakan sebagai rujukan dan simpanan. Sepanjang tahun 2018, sebanyak
917 artifak telah dilaksanakan penilaian kondisi.

Pemantauan ke Atas Artifak
Selain melaksanakan kerja-kerja konservasi ke atas artifak, Bahagian Pengurusan Konservasi juga terlibat dalam
kerja-kerja pemantauan ke atas sistem kawalan suhu, kelembapan, pencahayaan dan makhluk perosak yang
terdapat dalam repositori dan galeri-galeri pameran muzium-muzium di bawah Jabatan Muzium Malaysia.

Pemantauan ke atas artifak perlu dilaksana berpandukan kepada prosedur yang betul bagi menjamin
artifak sentiasa terpelihara, selamat dan berkekalan untuk tempoh masa yang lebih lama dan ianya
perlu dibuat secara berterusan dari semasa ke semasa mengikut keperluan.

Kebiasaannya, pemantauan ini dilaksanakan ke atas pameran tetap di muzium-muzium dan pameran
sementara untuk tempoh tertentu. Laporan terperinci akan dibuat berdasarkan kepada pemantauan
tersebut berserta dengan syor dan saranan berpandukan kepada standard konservasi yang ditetapkan.

Januari - Pemantauan Istana Satu, Muzium Negara pada 3 Januari 2018.
Mac - Penukaran Silica Gel di Galeri A, Muzium Negara pada 21 Mac 2018.
- Pemantauan artifak di galeri pameran Muzium Adat pada 29 Mac 2018.

Kursus Dan Latihan Kakitangan Bahagian Pengurusan Konservasi
Bagi menambah ilmu pengetahuan dan memantapkan kemahiran kakitangan, pelbagai kursus dan
latihan disediakan oleh Jabatan sama ada berbentuk teknikal mahupun praktikal. Justeru itu, Bahagian
Pengurusan Konservasi akan memastikan setiap kakitangan untuk menjalani kursus atau latihan yang
telah ditetapkan. Kakitangan bahagian ini juga diberi peluang untuk mengikuti kursus dan latihan yang
dianjurkan oleh muzium/agensi/institusi luar dalam negara.

Selain mengikuti kursus dan latihan yang diadakan oleh Jabatan dan agensi luar dalam negara berkaitan
konservasi atau permuziuman, kakitangan Bahagian Pengurusan Konservasi turut berpeluang untuk
mengikuti kursus dalam bidang konservasi di luar negara. Dengan menghadiri kursus ini, diharapkan ianya
dapat memberi nilai tambah kepada kakitangan dalam meningkatkan ilmu pengetahuan dan kemahiran,
seterusnya mereka boleh mengadaptasikan ilmu yang diperolehi dalam pekerjaan seharian. Harapan

44

LAPORAN

JABATAN MUZIUM MALAYSIA

juga agar mereka dapat menjadi tenaga pengajar untuk membimbing kakitangan atau rakan-rakan
sekerja melalui kemahiran yang dipelajari dan boleh menjadi seorang pakar dalam bidang konservasi
yang amat luas bidangnya seperti tekstil, logam, seramik, kayu dan lain-lain di masa akan datang.

Kursus Luar Negara
Mesyuarat dan bengkel bertajuk “ME-RAS1021-1802805 The First Coordination Meeting cum Workshop
Underon the Application of Nuclear Technic for Cultural Heritage Characterization, Conservation and,
Preservation” yang diadakan di Bangkok, Thailand pada 3 September hingga 7 September 2018 telah
dihadiri oleh Dr. Hishamuddin bin Husain dari Agensi Nuklear Malaysia dan Encik Mohamad Faiz bin
Azizan, Bahagian Pengurusan Konservasi, Jabatan Muzium Malaysia sebagai wakil negara Malaysia.

Program ini adalah anjuran International Atomic Energy Agency (IAEA) dan diselaraskan oleh Thailand
Institute of Nuclear Technology (TINT) melibatkan seramai 34 peserta daripada 19 buah negara yang
terdiri daripada Thailand, Bangladesh, Cambodia, China, Indonesia, Iran, Jordan, Lebanon, Kuwait,
Malaysia, Republic of Korea, Marshall Islands, Myanmar, Pakistan, Palestin, Sri Lanka, Syrian Arab Republic,
United Arab Emirates dan Vietnam. Fokus utama program ini adalah berkenaan penggunaan teknik
nuklear dalam penjagaan khazanah warisan negara. Program ini akan berlangsung selama empat
tahun iaitu bermula pada tahun 2018 dan dijangka berakhir pada tahun 2022.

Perbincangan selama lima hari ini telah dibahagikan kepada lapan sesi yang dimulakan dengan
pembentangan “Country Report” oleh semua peserta yang hadir. Pembentangan dari Malaysia
adalah lebih kepada kerjasama yang telah dijalankan oleh pihak Agensi Nuklear Malaysia bersama
Jabatan Muzium Malaysia dari tahun 2003 dan perancangan kedua-dua pihak pada masa akan
datang. Pembentangan yang mengambil masa selama 20 minit ini telah mendapat sokongan dari IAEA
dan berharap agar kerjasama tersebut terus dikekalkan. Setelah tamat sesi perbincangan, peserta
dibahagikan kepada dua kumpulan iaitu kumpulan 1, characterization, iaitu pasukan untuk menentukan
teknik yang bersesuaian untuk diaplikasi manakala kumpulan 2, progressing merupakan pengguna akhir
produk. Sesi pertukaran pendapat, idea dan cadangan antara peserta, penceramah dan fasilitator
bukan sahaja memberi ilmu pengetahuan baru bahkan dapat meluaskan lagi kerjasama antara institusi.

Selain mesyuarat dan bengkel, para peserta turut dibawa melawat ke tempat bersejarah di sekitar
Bangkok seperti National Museum & National Museum of Royal Barges, Wat Chaiwatthanaram, Ayutthaya,
UNESCO World Heritage Site.

Sebagai penutup program, diadakan sesi perbincangan dua hala atau pertukaran idea pelbagai hala
dan merangka laporan mesyuarat. Seterusnya membuat kajian laporan mesyuarat dan mengesahkan
ringkasan laporan tersebut.

Penglibatan Bahagian Pengurusan Konservasi Bersama Agensi Luar
Pada tahun 2018, Bahagian Pengurusan Konservasi telah berjaya melaksanakan tugas dan aktiviti
yang dipertanggungjawabkan selaras dengan keperluan terutamanya berkaitan dengan kerjasama
bersama agensi luar. Program outreach dilaksanakan untuk mewujudkan kesedaran tentang pentingnya

45

LAPORAN

JABATAN MUZIUM MALAYSIA

pemeliharaan dan pemuliharaan warisan sejarah dan kebudayaan negara di samping memberi
pendedahan kepada masyarakat berkaitan bidang tugas konservasi.

Penglibatan Bahagian Pengurusan Konservasi bersama agensi luar melibatkan pengendalian pameran
konservasi, demonstrasi dan khidmat nasihat. Antara program-program yang telah dilaksanakan ialah:

i. Program Knowledge Garden di Kampung Buku, Langkawi pada 1 Mac 2018 hingga 4 Mac 2018.
ii. Program Eksplorasi Menyelusuri Sejarah Warisan Lembah Bujang di Muzium Arkeologi Lembah Bujang

pada 24 Mac 2018.
iii. Program Outreach Konservasi bersama pelajar Sekolah Menengah Bandar Baru Salak Tinggi, Sepang

di Muzium Diraja pada 28 Mac 2018.
iv. Pembelajaran Teknik Peracuan kepada pelajar Universiti Kebangsaan Malaysia (UKM) dan Universiti

Pendidikan Sultan Idris (UPSI) di Makmal Konservasi pada 14 April 2018.
v. Program Outreach Konservasi di Muzium Majlis Bandaraya Petaling Jaya pada 26 April 2018.
vi. Program Hari Muzium Antarabangsa Peringkat Kebangsaan di Melaka pada 20 Julai 2018 hingga

29 Julai 2018.
vii. Demonstrasi Konservasi Artifak sempena Program Aspirasi Merdeka RTM di Dataran Muzium Negara

pada 8 September 2018.
viii. Demonstrasi Konservasi sempena Program Bermalam di Muzium Kelab Nuri, Bank Rakyat di Dataran

Muzium Negara pada 22 Disember 2018.

Lawatan Kerja ke Makmal Konservasi
Salah satu daripada fungsi Bahagian Pengurusan Konservasi adalah memberi latihan dan khidmat
nasihat mengenai konservasi kepada kakitangan dan agensi berkaitan. Sehubungan itu, terdapat
juga agensi luar yang mengadakan lawatan ke makmal konservasi bagi memahami dan mempelajari
bidang konservasi dengan lebih dekat dimana mereka berpeluang untuk melihat kerja-kerja konservasi
dilakukan oleh kakitangan serta peralatan-peralatan yang digunakan untuk merawat artifak.

Lawatan kerja agensi luar ke makmal konservasi memberi banyak manfaat kepada bahagian ini yang mana
secara tidak langsung, beberapa kerjasama strategik dapat dijalin terutamanya berkaitan kerja-kerja
konservasi seperti Agensi Nuklear Malaysia (MINT) dan Kementerian Tenaga, Sains, Teknologi, Alam Sekitar
dan Perubahan Iklim (MESTECC dahulunya MOSTI). Dengan adanya kerjasama ini, ianya dapat memberi nilai
tambah kepada Jabatan bagi menjadikan Bahagian Pengurusan Konservasi sebagai tempat rujukan utama
dalam memberi khidmat kepakaran dan nasihat kepada muzium-muzium negeri, jabatan kerajaan dan swasta.

i. Lawatan dari Agensi Nuklear Malaysia (MINT) pada 7 Mac 2018.
ii. Lawatan dari Jabatan Perkhidmatan Awam Malaysia (JPA) pada 19 April 2018.
iii. Lawatan dari Management & Science University (MSU) pada 17 Disember 2018.
iv. Lawatan Delegasi Indonesia ke Makmal Konservasi pada 19 Disember 2018.

Penghasilan Video Konservasi 2018
Sepanjang tahun 2018, Bahagian Pengurusan Konservasi telah menghasilkan 4 video kerja-kerja

konservasi yang dijalankan sama ada di lapangan atau di Makmal Konservasi. Antaranya ialah:

46

LAPORAN

JABATAN MUZIUM MALAYSIA

i. Teknik Peracuan Magnet Peti (Fridge Magnet) di Makmal Konservasi
Memaparkan proses untuk menghasilkan peracuan peti magnet (fridge magnet) sehingga siap

mengikut kaedah konservasi. Video ini dihasilkan oleh Encik Muhamad Faiz bin Azizan dan Encik
Md. Sabri bin Yahaya.
ii. Konservasi Lokomotif Seri Menanti di Pameran Luar Muzium Negara
Memaparkan proses kerja konservasi yang dilakukan ke atas sebuah lokomotif dari proses awal iaitu
membuang segala karatan, kotoran dan sebagainya sehingga selesai iaitu proses penyemburan
cat ke atas lokomotif. Program ini telah dilaksanakan oleh Bahagian Pengurusan Konservasi
bersama GIAT MARA cawangan Puchong, Selangor. Rakaman ini dihasilkan oleh Encik Muhamad
Faiz bin Azizan.
iii. Kursus Konservasi Meriam di Muzium Kota Kuala Kedah (6 Ogos - 10 Ogos 2018)
Memaparkan proses kerja konservasi ke atas meriam bermula daripada kerja-kerja awalan iaitu
membuat pengukuran setiap bahagian meriam sehingga proses akhir iaitu menyembur asid
tannic. Penghasilan video oleh Encik Muhamad Faiz bin Azizan ini bersempena Kursus Konservasi
Meriam yang dianjurkan oleh Bahagian Pengurusan Konservasi bersama Unit Pembangunan
Modal Insan.
iv. Konservasi Pesawat Avon F-86 Sabre di Muzium Perak, Taiping (16 November - 24 November 2018)
Memaparkan proses kerja konservasi ke atas pesawat ini bermula daripada proses awal iaitu
membuang cat yang lama pada pesawat sehingga ke proses mengecat, iaitu proses kerja
yang terakhir. Video ini dihasilkan oleh Encik Muhamad Faiz bin Azizan dan Encik Md. Sabri bin
Yahaya.

Kerja-kerja konservasi yang dilakukan perlu direkod dan didokumentasi untuk dijadikan sebagai rujukan
di masa hadapan. Penghasilan video ini merupakan proses penting bagi merekod gerak kerja konservasi
bermula dari awal hingga akhir dan seterusnya boleh dijadikan sebagai panduan atau manual prosedur
kerja kepada institusi ataupun agensi yang terlibat dalam bidang permuziuman. Selain itu, ia juga
untuk kegunaan sewaktu kursus-kursus yang berkaitan dan sebagai penghargaan kepada kerja-kerja
permuziuman. Dengan penghasilan video ini, diharapkan agar Bahagian Pengurusan Konservasi boleh
berperanan sebagai pusat kecemerlangan maklumat dan pusat rujukan konservasi utama dalam bidang
permuziuman.

Khidmat Bantuan Konservasi Kepada Agensi Luar
Bersesuaian dengan fungsi Bahagian Pengurusan Konservasi iaitu memberi latihan dan khidmat nasihat
kepada kakitangan dan agensi berkaitan maka, salah satu perkhidmatan yang diberikan adalah
berkaitan khidmat bantuan konservasi berteraskan kepada kerja-kerja penganalisaan, penyelidikan,
rawatan dan pemuliharaan koleksi.

Khidmat bantuan secara profesional ini dikendalikan oleh kakitangan yang terlatih dan berkemahiran
dalam mengendalikan bidang tugas yang telah ditetapkan. Bagi tahun 2018, Bahagian Pengurusan
Konservasi telah memberikan khidmat bantuan kepada dua agensi luar iaitu Muzium Tentera Darat dan
Muzium Tentera Udara.

47

LAPORAN

JABATAN MUZIUM MALAYSIA

Berikut adalah senarai khidmat bantuan konservasi yang diberikan:

Ogos - Konservasi artifak senjata bagi pengisian Muzium Pahlawan, Putrajaya (Muzium Tentera Darat).
September - Konservasi artifak senjata bagi pengisian Muzium Pahlawan, Putrajaya (Muzium Tentera Darat).
- Konservasi artifak peralatan tentera bagi pengisian Muzium Pahlawan, Putrajaya (Muzium TUDM).
November - Konservasi artifak senjata bagi pengisian Muzium Pahlawan, Putrajaya (Muzium Tentera Darat).

LAPORAN PEMBANGUNAN MODAL INSAN

Pada tahun 2018, JMM telah mengadakan sebanyak 41 kursus yang merangkumi Fungsian, Generik
serta yang bersifat Ad-Hoc. Kursus-kursus utama yang dilaksanakan itu adalah dari bidang Konservasi,
Pameran, Pengurusan Koleksi, Penyelidikan, Penerbitan, Pemasaran dan Pendidikan. Manakala yang
bersifat generik terdiri daripada Teknologi Maklumat, Kewangan, Keselamatan, Pentadbiran, Fotografi,
Motivasi, Kerohanian dan Integriti.

Laporan Statistik Bilangan Kursus Pendek Bilangan
Gred/ Anggota Anggota
Yang Hadir
Kumpulan 3 Kursus
56 Panjang > 3
314 Bilangan Bilangan Bilangan Bulan
361 Anggota Yang Anggota Yang Anggota (d)
Hadir > 3 Hari Hadir < 3 Hari Yang Tidak 0
Setahun Setahun Berkursus 0
(c)
(a) (b) 0 0
1
1 JUSA 30
2 0
Pengurusan& 55 0 0
3 Professional
JUMLAH 303 11
Kumpulan 11 1
Pelaksana

373

LAPORAN PENGURUSAN ICT

Sepanjang tahun 2018, Unit Teknologi Maklumat telah berjaya melaksanakan pelbagai program dan
aktiviti ke arah pemerkasaan ICT secara bersepadu sebagai pemangkin transformasi digital institusi
permuziuman. Di antara program yang telah dilaksanakan adalah seperti berikut:

1. Pembangunan Pelan Strategik Teknologi Maklumat Jabatan Muzium Malaysia (PSICT JMM)
2018-2022

PSICT JMM 2018-2022 merupakan satu dokumen yang menggariskan hala tuju ICT yang dirancang
bagi menyokong keperluan jabatan untuk tempoh lima tahun akan datang. Ia sejajar dengan Pelan

48

LAPORAN

JABATAN MUZIUM MALAYSIA

Strategik Jangka Panjang (PSJP) JMM 2018-2022 sebagai sebuah jabatan yang meneraju pengurusan
permuziuman dan pengurusan artifak negara di Malaysia.

PSICT JMM 2018-2022 mengandungi panduan pelaksanaan projek ICT yang menyokong ke arah
pencapaian hala tuju visi dan misi JMM untuk menjadi institusi permuziuman yang profesional dan
bertaraf global.

PSICT JMM 2018-2022 mengandungi 4 teras strategik, 10 strategi dan 49 program seperti gambar
rajah di bawah:

4 10 49
Teras Strategi Program
PEMANTAPAN PERKHIDMATAN DIGITAL BERSEPADU
TS 1 • Perekayayasaan Perkhidmatan Teras Bisnes 3 STRATEGI
TS 2 • Transformasi Perkhidmatan Sokongan 16 PROGRAM
TS 3 • Pemanfaatan Perkongsian Pintar
TS 4
PENGUKUHAN INFRASTRUKTUR ICT 3 STRATEGI
• Pemantapan Keselamatan ICT 13 PROGRAM
• Pemantapan Produktiviti Kerja
• Pemantapan Kesinambungan Penyampaian Perkhidmatan

PEMANTAPAN TADBIR URUS ICT 2 STRATEGI
• Pengukuhan Pengurusan Dan Pemantauan ICT 10 PROGRAM
• Pengukuhan Pemantuhan ICT

PEREKAYASAAN KEUPAYAAN ICT 2 STRATEGI
• Pengukuhan Pembudayaan ICT 10 PROGRAM
• Pengukuhan Keupayaan Modal Insan

Strategi ICT Mengikut Teras

49

LAPORAN

JABATAN MUZIUM MALAYSIA

Untuk melaksanakan pelan ini, dua bengkel PSICT telah diadakan iaitu:

i. Bengkel Pembangunan Hala Tuju Strategik ICT

v Tarikh : 23-24 Januari 2018

v Tempat : Bilik Menunggu Raja-Raja, Muzium Diraja.

v Peserta : Pasukan projek PSICT JMM dan Perunding MAMPU

Bengkel PSICT : Pembangunan Hala Tuju Strategik ICT di Muzium Diraja

ii. Bengkel Pembangunan Pelan Pelaksanaan

v Tarikh : 6-8 Mac 2018

v Tempat : A Famosa Resort Hotel, Melaka.

v Peserta : Pasukan projek PSICT JMM dan Perunding MAMPU

Bengkel PSICT: Pembangunan Pelan Pelaksanaan di A’Famosa Resort, Melaka

50

LAPORAN

JABATAN MUZIUM MALAYSIA

Sesi sign off Khidmat Perundingan bagi Dokumen Sign Off Khidmat Perundingan di antara JMM
projek PSICT JMM 2018-2022 di antara dengan MAMPU
JMM dan MAMPU pada 31 Mei 2018.

2. Menaiktaraf dan Perluasan Sistem Tiket
Sebelum perluasan Sistem Tiket ini dilaksanakan, pengunjung terpaksa pergi ke kaunter tiket Muzium
Negara untuk mendapatkan tiket masuk ke Muzium Etnologi Dunia Melayu (MEDM) dan Muzium
Seni Kraf Orang Asli (MSKOA). Perkara ini memberi kesulitan kepada pengunjung yang telah tiba di
MEDM atau MSKOA terpaksa berpatah balik ke kaunter tiket Muzium Negara untuk mendapatkan
tiket masuk ke MEDM dan MSKOA.