Berita JMM Jld 29 Bil 3 (September-Disember 2019)

JABATAN MUZIUM MALAYSIA KEMENTERIAN PELANCONGAN,
SENI & BUDAYA

BERITA JMM JILID 29  BIL.3/2019  SEPTEMBER - DISEMBER ISSN 2231-8321

 PAMERAN CUTAM

 THE GOLDEN MAN KAZAKSTAN
(THE GREAT STEPPE KAZAKSTAN)

PERSIDANGAN DAN MESYUARAT EKSEKUTIF
ASIAN NATIONAL MUSEUMS ASSOCIATION (ANMA)
KE-7, 2019

LIDAH PENGARANG Tinta Bicara

Assalamualaikum warahmatullahi wabarakatuh

Usaha memartabatkan bidang permuziuman ke peringkat lebih tinggi memerlukan
kerjasama erat dalam kalangan negara Asia sekali gus dapat memacu kemajuan
muzium pada masa akan datang. Justeru, buat julung kalinya Malaysia dipilih
menjadi tuan rumah persidangan Asian National Museum Association (ANMA) yang
berlangsung pada 29 hingga 31 Oktober di Hotel Priemera Kuala Lumpur. Objektif
utama penganjuran mesyuarat dan persidangan ANMA ini adalah memartabatkan
peranan muzium dalam kalangan masyarakat. Seramai 41 orang peserta ANMA
dari 15 buah negara seperti Korea Selatan, China, Jepun, Azerbaijan, Timur Leste,
Indonesia, Singapura, Filipina, Nepal, Thailand, Vietnam dan Mongolia telah
menghadiri mesyuarat dan membuat resolusi dalam persidangan selama tiga hari itu.

Edisi kali ini juga turut memaparkan program yang dijalankan sepanjang bulan
September hingga Disember 2019 seperti Perasmian Pameran The Great Steppe;
Majlis Menandatangani Nota Kerjasama IPIM; Bicara Kurator Bil 3/2019; serta
program Bicara@Muzium yang dianjurkan oleh muzium-muzium di bawah JMM
secara berkala.

Marilah kita bersama-sama berganding bahu dalam menjayakan
matlamat untuk menjadikan institusi permuziuman yang profesional dan
bertaraf global serta mewujudkan masyarakat yang cintakan muzium.
Akhir kata, tahniah dan syabas diucapkan kepada Sidang Redaksi serta
semua pihak yang gigih bagi merealisasikan Berita JMM Bil. 3/2019.

Sekian. Terima kasih.
“Muzium Kita Tamadun Kita”

Mohd Azmi bin Mohd Yusof
Timbalan Ketua Pengarah (Permuziuman)
Jabatan Muzium Malaysia

Editorial

PeNASIHAT DITERBITKAN oLEH
Datuk Kamarul Baharin bin A.Kasim Jabatan Muzium Malaysia
Jalan Damansara
KETUA EDITOR 50566 Kuala Lumpur
Mohd Azmi bin Mohd Yusof Tel : (+603) 2267 1000, (+603) 2282 6255
Faks: (+603) 2282 6434
Editor http://www.jmm.gov.my
Mohd Khairill bin Jemangin
Shahrul Nizam bin Jais DICETAK OLEH
Sepantas Kurnia (M) Sdn Bhd
PENYELARAS
Nor Hasni binti Che Hassan Berita JMM diterbitkan 4 bulan sekali.
Hamidah binti Mohd Tahir Buletin ini boleh dimuat turun daripada
Roseanida binti Abdul Kadir laman web JMM.

RASIONAL GAMBAR MUKA DEPAN FOTOGRAFI
Unit Sumber Media
Persidangan dan mesyuarat eksekutif
Asian National Museums Association EDARAN
(ANMA) Ke-7, 2019. Unit Perpustakaan

KANDUNGAN

JILID 29 / BIL.3/2019
SEPTEMBER - DISEMBER 2019

08 04 Persidangan Dan Mesyuarat Eksekutif Asian National Museums Association
11 (ANMA) ke -7, 2019
22
06 Lawatan ke Melaka Bandaraya Bersejarah sempena Persidangan dan Mesyuarat
Eksekutif Asian National Museum Association (ANMA) ke-7

07 Pameran Cutam : Keunikan Kesenian Islam
08 The Golden Man Kazakhtan (The Great Steppe Kazakhtan)
09 Pameran Sajian Warisan Malaysia sempena Karnival Usahawan & Inovasi
10 Majlis menandatangani nota kerjasama program Inspirasi Pelajar Inovasi Muzium
11 Program bermalam di Muzium 2019 : Muzium Kota Kuala Kedah
12 Program Kayuhan Santai 2019
13 Kenali Muzium bersama Komuniti Chow Kit
14 Eksplorasi Khazanah bersama Muzium Perak, Pameran Zoologi, Skeleton
15 Program Eksplorasi Kenali Muzium
16 Berita bergambar
18 Bicara Kurator bil.3/2019
19 Bicara @ Muzium : Arkeologi Kedah Tua
20 Bicara @ Muzium : Diaspora Melayu Cocos dan Suriname
21 Bicara @ Muzium : Perjuangan Memartabatkan Tengku Menteri Ngah Ibrahim
22 Bengkel mempelajari seni ukiran acuan matawang Kesultanan Melayu nusantara
23 Permukiman Permuziuman, Jabatan Muzium Malaysia
24 Bengkel Pengesahan Dokumen Spesifikasi Keperluan Bisnes bagi pembanguna

sistem MUSECORE 2.0
25 Kursus asas penyediaan sampel serangga dan tumbuhan dengan kaedah

awetan resin
26 Taksidermi katak dan kodok
28 Konservasi : Memelihara sejarah melalui aplikasi sains
29 Kapten Speedy
31 Cutam

31
3Berita JMM | 3/2019

Program Utama PERSIDANGAN DAN MESYUARAT EKSEKUTIF ASIAN
NATIONAL MUSEUMS ASSOCIATION (ANMA)
KE-7, 2019 Oleh: Muhammad Azam bin Adnan, Muzium Negara

Tahun 2019 merupakan tahun yang cukup bermakna kali setahun.
bagi Jabatan Muzium Malaysia terutamanya Muzium Sebanyak 15 buah negara telah terlibat dalam
Negara kerana buat julung kalinya Muzium Negara Persidangan dan Mesyuarat Eksekutif ANMA pada kali
telah menjadi tuan rumah Persidangan dan Mesyuarat ini iaitu Malaysia, Mongolia, Nepal, Singapura, Thailand,
Eksekutif Pertubuhan Muzium-Muzium Negara Asia atau Jepun, China, Vietnam, Filipina, Cambodia, Timor
Asian National Museums Association (ANMA) yang ke-7. Leste, Korea Selatan, Oman, Indonesia dan Azerbaijan.
Persidangan dan mesyuarat eksekutif ini telah diadakan Setiap negara-negara ini telah diwakili oleh 41 delegasi
pada 29 hingga 31 Oktober 2019 yang bertempat di Hotel yang terdiri daripada ketua-ketua pengarah, pengarah
Premiera, Kuala Lumpur. “Kesepaduan Sosial Melalui bahagian, kurator dan kakitangan muzium negara
Budaya, Seni dan Sejarah: Cabaran Muzium” (Social masing-masing.
Unity Through Culture, Art and History: The Museum
Challenges) telah dipilih sebagai tema bagi kali ini. Persidangan ANMA ke-7, 2019

Pengenalan Asian National Museums Association Program ini telah dimulakan dengan Persidangan
(ANMA) ANMA yang berlangsung pada 29 Oktober 2019 di Hotel
Premiera. Persidangan ini dimeriahkan lagi dengan
ANMA telah ditubuhkan pada tahun 2007 yang kehadiran tetamu kenamaan iaitu YB. Tuan Muhammad
melibatkan tiga buah muzium negara Asia pada asalnya Bakhtiar Wan Chik, Timbalan Menteri, Kementerian
iaitu National Museum of China, Tokyo National Museum Pelancongan, Seni dan Budaya Malaysia dan Tuan Yang
dan National Museum of Korea dan kemudiannya Terutama Al-Abbas Ibrahim Hamed Al-Harthi, Duta Besar
telah dianggotai beberapa muzium negara Asia yang Oman ke Malaysia. Turut hadir adalah Datuk Kamarul
lain. Setakat ini terdapat 17 buah negara yang telah Baharin bin A. Kasim, Ketua Pengarah Jabatan Muzium
menganggotai ANMA termasuklah Malaysia. Pertubuhan Malaysia dan Encik Mohd Azmi bin Mohd Yusof, Timbalan
ini telah ditubuhkan sebagai rangkaian muzium-muzium Ketua Pengarah (Permuziuman), Jabatan Muzium
negara Asia untuk menggalakkan kerjasama dan Malaysia serta pegawai-pegawai kanan dan kakitangan
pertukaran ilmu serta kepakaran antara muzium-muzium Jabatan Muzium Malaysia. Seramai hampir 300 orang
ini. Objektif ANMA adalah untuk menjadi platform bagi peserta telah hadir yang terdiri daripada pelbagai insititusi
mempromosikan budaya Asia di peringkat antarabangsa permuziuman di serata Malaysia serta agensi-agensi
serta berkongsi maklumat berkaitan koleksi, pameran kerajaan, swasta dan tidak lupa juga orang perseorangan.
dan juga kepakaran permuziuman. Negara-negara ahli
ANMA juga turut mengadakan pertemuan sebanyak dua

4 BBereirtaitaJMJMMM| 3| /32/0210919

Sebanyak 3 sesi pembentangan telah diaturkan Program Utama
yang melibatkan 12 orang pembentang kertas.
Antaranya, ialah Puan Haryany binti Mohammad,
Pengarah Lembaga Muzium Pulau Pinang telah berkongsi
mengenai projek ‘Silang Budaya’ dimana melalui projek
tersebut telah memberi peluang kepada golongan
muda untuk memberikan interpretasi baru pada koleksi
artifak Muzium Pulau Pinang. Manakala Encik Katsuki
Genichiro, Pengurus Kanan Seni Asia, Tokyo National
Museum dari Jepun pula membentangkan mengenai
koleksi seni Asia di muziumnya yang cuba berinteraksi
dengan pengunjung muzium melalui medium karya seni
pameran dan pendidikan interaktif. Usaha Tokyo National
Museum ini adalah untuk memberikan peluang kepada
pengunjung untuk merasai kepelbagaian budaya melalui
koleksi seni Asia di muzium. Pelbagai isu yang melibatkan
kesepaduan sosial dan cabaran institusi permuziuman
berdasarkan tema persidangan telah dikongsikan dan
dibincangkan oleh setiap pembentang.

Pada sebelah malamnya para peserta dan deligasi
persidangan telah diraikan dalam satu majlis makan
malam yang telah dirasmikan oleh YBhg. Datuk Isham
Ishak, Ketua Setiausaha, Kementerian Pelancongan,
Seni dan Budaya Malaysia. Majlis turut disajikan dengan
persembahan kebudayaan oleh artis-artis Akademi
Seni Budaya dan Warisan Kebangsaan (ASWARA) dan
Jabatan Kebudayaan dan Kesenian Negara (JKKN).

Mesyuarat Eksekutif ANMA ke-7, 2019

Pada 30 Oktober 2019, Mesyuarat Eksekutif Pada sebelah petang program diteruskan lagi
ANMA ke-7 juga telah berlangsung di Hotel Premiera. dengan aktiviti Denai Malam di Muzium Tekstil Negara,
Datuk Kamarul Baharin bin A. Kasim, selaku Pengerusi Muzium Diraja dan Muzium Negara. Semua delegasi
ANMA ke-7 telah mengetuai sidang mesyuarat yang dibawa melawat Pameran Kazakhstan The Golden Man
dihadiri oleh semua delegasi luar negara yang mewakili dan turut diraikan dalam majlis makan malam yang telah
muzium-muzium negara Asia serta pegawai-pegawai dimeriahkan dengan kehadiran Cik Saraya binti Arbi,
kanan JMM. Antara intipati yang dibincangkan adalah Timbalan Ketua Setiausaha (Kebudayaan), Kementerian
berkaitan inisiatif-inisiatif baru ANMA. Jabatan Muzium Pelancongan, Seni dan Budaya Malaysia bagi
Malaysia telah mencadangkan agar satu Perlembagaan menyempurnakan malam penutup Majlis Persidangan
ANMA dapat diwujudkan bagi mendokumentasikan dan Mesyuarat Eksekutif ANMA yang ke-7 di Dataran
visi dan misi serta inisiatif-inisiatif ANMA yang telah Muzium, JMM.
dibincangkan pada mesyuarat-mesyuarat yang lepas.
Cadangan pemerkasaan peranan dan anggota Special Tahniah diucapkan kepada Muzium Negara
Working Group yang dianggotai oleh China, Korea sebagai urus setia induk ANMA dan semua jawatankuasa-
Selatan, Jepun, Singapura, Thailand, Filipina dan jawatankuasa kecil ANMA yang telah memberikan
Malaysia juga turut dibincangkan dalam mesyuarat ini. kerjasama dan komitmen yang tinggi dalam menyelaras
Mesyuarat juga telah bersetuju untuk menerima National dan memastikan kelancaran penganjuran Persidangan
Museum of Oman, Azerbaijan National Museum of Art dan Mesyuarat Eksekutif ANMA ke-7 yang bertaraf
dan Archive and Museum of Timorese Resistance Public antarabangsa ini.
Institute, Timor Leste sebagai ahli-ahli baru ANMA. Selain
itu, setiap negara ahli ANMA juga perlu membentangkan
perkembangan dan pencapaian muzium di negara
masing-masing selepas 2 tahun berlangsungnya
Mesyuarat Eksekutif ANMA yang ke-6 di Thailand yang
lalu. Mesyuarat diakhiri dengan upacara menandatangani
Memorandum Persefahaman (Memorandum of
Understanding) ANMA yang ke-7 oleh semua ahli-ahli
negara ANMA dan disusuli dengan upacara penyerahan
bendera ANMA oleh Encik Zamrul Amri bin Zakaria,
Pengarah Muzium Negara diiringi Datuk Kamarul Baharin
bin A. Kasim, Ketua Pengarah JMM kepada Encik
Jamal al Moosawi, Ketua Pengarah National Museum of
Sultanate of Oman selaku tuan rumah bagi Persidangan
dan Mesyuarat Eksekutif ANMA yang ke-8 pada tahun
2021 di Oman. Manakala, Indonesia juga dipilih sebagai
tuan rumah Persidangan dan Mesyuarat Eksekutif ANMA
yang ke-9 pada tahun 2023.

55BeBreitraitaJMJMM| 3| /32/0210919

Program Utama

Ke Melaka Bandaraya Bersejarah
Sempena Persidangan Dan

Mesyuarat Eksekutif Asian National
Museum Association (ANMA)

Ke- 7 2019 Oleh : Fadhliatun binti Azmi, Bahagian Pameran dan Pengembangan

Bersempena dengan penganjuran persidangan delegasi berpeluang untuk memahami peradaban, sosial
dan mesyuarat eksekutif Asian National Museum dan budaya masyarakat suatu ketika dahulu menerusi
Association (ANMA) Ke-7 2019, satu siri lawatan ke pameran tentang porselin, seramik, meriam lama yang

negeri Melaka Bandaraya Bersejarah telah diadakan bagi berusia ratusan tahun, motif ukiran perabot lama serta

memperkenalkan kebudayaan dan destinasi pelancongan pelbagai nilai kesenian budaya dan bangsa boleh didapati

di Melaka kepada para delegasi ANMA. Delegasi ANMA di kawasan ini.

yang terdiri daripada 39 orang dari 15 buah negara seperti Para delegasi juga dibawa menelusuri Sungai
Korea Selatan, China, Jepun, Azerbaijan, Timur Leste, Melaka dengan menaiki bot cruise. Ia merupakan salah
Indonesia, Singapura, Filipina, Nepal, Thailand, Vietnam satu tarikan produk pelancongan di Melaka. Aktiviti ini
dan Mongolia. memberi gambaran sejarah kegemilangan empayar

Pengisian lawatan sehari ini dimulakan dengan Melaka suatu masa dahulu dengan penceritaan melalui

kunjungan ke Kampung Morten. Kampung Morten karya lukisan di dinding bangunan kiri dan kanan sepanjang

merupakan sebuah perkampungan tradisional yang perjalanan bot. Mereka turut dibawa ke Medan Samudera

terletak di tengah-tengah Bandaraya Melaka, dimana bagi memberi peluang untuk mengenali hasil kraf dan

majoriti penduduknya adalah kaum Melayu. Kampung ini produk tempatan serta membeli belah cenderahati untuk

merupakan salah satu tarikan pelancong di Melaka kerana dibawa pulang.

keunikan rekabentuk asal rumah tradisional yang masih Sebelum berangkat pulang ke Kuala Lumpur,
dipelihara dengan rapi oleh para pemiliknya. Deligasi telah pihak Perbadanan Muzium Negeri Melaka (PERZIM) telah
berpeluang menikmati sendiri suasana di persekitaran mengadakan satu majlis keraian bagi mengalu-alukan
kawasan kampung dan juga berkunjung ke beberapa kedatangan para delegasi ANMA ke negeri Melaka.
buah rumah terpilih sambil dibantu oleh jurupandu yang YB. Datuk Muhamad Jailani bin Khamis, Exco
arif tentang sejarah dan keunikan kampung Morten ini. Pelancongan, Warisan dan Kebudayaan Melaka turut

Sesi lawatan diteruskan ke dua buah muzium hadir dan menyampaikan ucapan aluan. Semoga lawatan

di Bandar Hilir, Melaka. Semasa di Muzium Istana ini serba sedikit dapat memberi gambaran kepada

Kesultanan Melaka para deligasi telah diterangkan delegasi ANMA tentang keunikan seni budaya dan warisan

tentang keunikan gambaran seni bina istana pada zaman di Malaysia di samping mempromosikan Melaka sebagai

Sultan Mansur Shah di samping peragaan koleksi pakaian destinasi pelancongan yang wajib dikunjungi di Asia.

trandiisonal, aksesori perhiasan, senjata dan peralatan

tembikar. Manakala di Muzium Sejarah & Etnografi pula,

6 BBereirtaitaJMJMMM| 3| /32/0210919

PAMERAN CUTAM : Program PERMUZIUMAN

KEUNIKAN KESENIAN SILAM

Oleh: Zairul Hida binti Hamdan, Muzium Perak

Pada 14 September 2019, Muzium Perak
telah mengadakan sidang media sempena
Pameran Cutam : Keunikan Kesenian Silam yang
bermula pada 15 September 2019 sehingga 15
Februari 2020. Pameran Cutam ini diadakan bagi
mengetengahkan semula kepandaian pertukangan
tangan masyarakat silam untuk dihayati generasi
masa kini.

Cutam yang dipanggil

juga sebagai jadam dan niello

semakin tidak dikenali dan pembuatannya di negara

ini telah lenyap sama sekali. Perusahaan membuat

cutam dikatakan telah bermula di Greece, Mesir

dan Cyprus sekitar tahun 1400sm lagi. Kemudian

perusahaan ini terus berkembang pada abad ke 16

dan 17 semasa pemerintahan Empayar Uthmaniah.

Cutam sampai ke nusantara melalui hubungan

perdagangan dengan Sumatera serta kesan

daripada wujudnya komuniti perdagangan Parsi dan

India di wilayah Ayutthaya. Pameran ini diadakan

untuk membuka peluang kepada masyarakat agar

dapat menghayati keunikan dan keindahan seni

cutam yang dahulunya hanya didominasi oleh

golongan bangsawan dan istana.

Sebanyak 100 unit artifak cutam telah
dipamerkan di Galeri A (galeri pameran sementara).
Barangan cutam diperagakan mengikut kategori
tertentu berdasarkan kepada fungsi penggunaan,
warna serta motif dan ragam hias.

Kebanyakan koleksi adalah hadiah daripada
Raja Chulalongkorn (1868-1910) kepada Sir Frank
Swetthenham, Residen British di Negeri Perak
(1889-1896), Residen General Pertama di Negeri-
Negeri Melayu Bersekutu (Federal Malay State)
(1896-1901), Koleksi ini kemudiannya dihadiahkan
kepada muzium oleh Sir Frank Swettenham, isteri
beliau Lady Vera dan Lady Anderson.

7Berita JMM | 3/2019

Program PERMUZIUMAN THE GOLDEN MAN KAZAKSTAN

(THE GREAT STEPPE KAZAKSTAN)

Oleh : Mohd Fairuz bin Mohamed Kassim, Bahagian Pameran dan Pengembangan

The Great Steppe Kazakhstan or better known as
The Golden Man Kazakhstan was featured at
Gallery 1, Department of Museum Malaysia, Kuala
Lumpur on 1 – 31 October 2019. The exhibition was
officiated by the Tourism, Arts and Culture Minister
of Malaysia, YB. Datuk Mohamaddin bin Ketapi
and those also in attendance were the Deputy
Minister, YB. Tuan Muhammad Bakhtiar bin Wan
Chik, the Director General of the Department of
Museum Malaysia, YBhg. Datuk Kamarul Baharin
bin A. Kasim, the Director of the National Museum
of Kazakhstan, Arystanbek Mukhamediuly and
Ambassador Extraordinary and Plenipotentiary of
Kazakhstan to Malaysia, Imanbayev Bolat.

The Minister, YB Datuk Mohamaddin in his

welcoming speech said that the exhibition would not Kazakh and the Scythian Prince who was believed to have
only enrich visitors’ knowledge in Kazakhstan culture but worn this armour to battle.
also promote diplomacy between the two countries. The

Golden Man Kazakhstan was spearheaded by The Ministry The exhibition also featured 346 pieces of unique
of Tourism, Arts and Culture to also introduce Malaysia to jewelery from the 15th century which were found in the
foreign countries. Malaysia is the only South-East stop for Sairam settlements, South Kazakhstan. In addition to this,
the exhibition besides Austria, Azerbaijan, Belarus, China, there are also artefacts from the Taldy II Burial Site, centre
France, Japan, Poland, Russia, South Korea, Turkey and of Kazakhstan that ended in the mid-second half of the 7th
Uzbekistan. This is definitely a positive approach taken century B.C. and traditional clothing items found in April
by the Ministry to provide visitors from various countries 2012belonging to Sarmatian noble women, another group
a glimpse of excitement that can be expected during visit of Nomads that lived in the end of the 6th to mid-5th century
Malaysia Year 2020.
B.C. in West Kazakhstan.

The main feature of this exhibition is the Golden The Golden Man Kazakhstan has successfully
Man, a warrior from the 5th century B.C. which was found garnered 21, 104 visitors from all walks of life throughout
buried in a Scythian tomb, 60 kilometres from East Almaty the course of the exhibition. There were students of
nearing the District of Yesik (Issik). The armour is made different ages from kindergarten to higher learning
from 4000 separate gold pieces with animal motifs depicting institutions, locals from difference races and also foreigners
a pair of snow leopards and a winged mythical creature contributing many positive feedback and comments on the
with two heads. The is also a headpiece that is 28 inches exhibition. Once unknown to many in South-East Asia, The
in height with arrows pointing towards the direction of the Golden Man Kazakhstan is now well-known has exposed
sky. The Golden Man has become a favourite National visitors to the culture of the Scythians and subsequently,
symbol to the modern Kazakh even though astonishingly introduced them to the rich history and culture of the
there may be no genetic connection between the modern wonderful country of Kazakhstan.

8 Berita JMM | 3/2019

Pameran Sajian Warisan Program PERMUZIUMAN
Malaysia Sempena Karnival
Usahawan & Inovasi
Sekolah Kebangsaan King
Edward VII (1) Taiping, Perak

Oleh : Selvaraju a/l M.Pichaimuthu, Muzium Perak

Muzium Perak, Taiping telah mengadakan program pameran bergerak
dengan kerjasama PIBG dan Kelab Guru Sekolah Kebangsaan King
Edward VII (1) Taiping, Perak pada 28 September 2019. Pameran Sajian
Warisan Malaysia telah diadakan sempena program tahunan Karnival
Usahawan dan Inovasi 2019. Selain Muzium Perak terdapat juga lain-lain
agensi kerajaan dan swasta yang turut menyertai karnival ini. Pameran
Sajian Warisan ini memberi pendedahan kepada pelajar dan pengunjung
mengenali masakan dan makanan daripada pelbagai masyarakat
di Malaysia iaitu Melayu, Cina, India, Orang Asli dan sajian warisan
masyarakat di Sabah dan Sarawak. Lebih 2,000 orang telah mengunjungi
program karnival ini, yang terdiri daripada para tetamu khas, bekas
pelajar, pelajar, guru-guru dan ibu bapa.

Bagi memeriahkan lagi pameran ini, pihak muzium turut
mengaturkan beberapa aktiviti sampingan seperti kuiz, permainan ‘puzzle’
dan aktiviti Musang Berjanggut. Semua aktiviti tersebut telah mendapat
sambutan yang sangat menggalakkan oleh para pelajar, guru dan ibu
bapa kerana mereka bukan sahaja dapat memenangi pelbagai hadiah
yang disediakan malahan dapat mewujudkan hubungan erat dikalangan
mereka yang terdiri daripada pelbagai lapisan kaum.

Pameran kali ini telah mendapat sambutan yang sangat positif
daripada rata-rata pengunjung yang hadir. Pelbagai informasi tentang
warisan sajian pelbagai kaum telah dapat disampaikan terutamanya
kepada para pelajar sekolah. Program sebegini bukan sahaja akan
menonjolkan muzium sebagai agen pendidikan malah turut berperanan
sebagai agen untuk menyatu-padukan masyarakat yang berbilang
bangsa, agama dan budaya.

Objektif pihak Muzium Perak untuk mendidik masyarakat melalui
pameran telah mendapat maklum balas yang positif daripada pengunjung
selain itu melalui program ini telah memberi pendedahan dan pemahaman
tentang warisan sajian pelbagai kaum di Malaysia kepada pelajar sekolah,
dapat menyebarkan informasi warisan sejarah dan budaya melalui
pameran dan aktiviti dan institusi permuziuman sebagai agen pendidikan
yang membantu generasi muda memahami dan menghargai warisan
sejarah dan budaya. Di samping itu, secara tidak langsung program
ini telah mempromosikan Muzium Perak, Taiping sebagai salah satu
destinasi warisan dan sejarah yang wajib dilawati oleh semua golongan
masyarakat. Institusi permuziuman bukan hanya berperanan sebagai
agen pendidikan tidak formal malahan turut menjadi agen perpaduan
masyarakat pelbagai kaum.

99BeBreitraitaJMJMM| 3| /32/0210919

Program PERMUZIUMAN Majlis

MENANDATANGANI NOTA KERJASAMA PROGRAM
INSPIRASI PELAJAR INOVASI MUZIUM

Oleh : Fadhliatun binti Azmi, Bahagian Pameran dan Pengembangan

Majlis menandatangani nota kerjasama program Program IPIM merupakan sebuah program yang
Inspirasi Pelajar Inovasi Muzium (IPIM) telah komprehensif dalam usaha untuk memupuk minat dan
berlangsung dengan jayanya di Auditorium Jabatan mencintai sejarah khazanah negara dalam kalangan
Muzium Malaysia (JMM) pada 16 Oktober 2019. Majlis ini pelajar, guru dan siswa pendidik melalui pembelajaran
merupakan kemuncak acara selepas pelancaran program di muzium. Justeru, dengan adanya pendekatan jalinan
IPIM diadakan 3hb April yang lalu dan disempurnakan oleh kerjasama melalui pemeteraian Nota Kerjasama antara
YB Tuan Muhammad Bakhtiar bin Wan Chik, Timbalan JMM dan KPM, maka pastinya program ini berpotensi
Menteri Pelancongan, Seni dan Budaya Malaysia untuk terus diperkukuh dan diperluaskan lagi pada masa
bersama YB Puan Teo Nie Ching, Timbalan Menteri hadapan.
Pendidikan Malaysia. Ia merupakan hasil kerja keras dan
komitmen tinggi pihak urus setia kedua-dua belah pihak, Tetamu jemputan lain yang turut hadir adalah
iaitu JMM dan Kementerian Pendidikan Malaysia (KPM) terdiri daripada pegawai-pegawai kanan JMM dan KPM
sejak 2014. termasuk pengarah bahagian dan pengarah Jabatan
Pendidikan Negeri, pengarah-pengarah muzium
Nota kerjasama ini ditandatangan oleh YBhg. negeri dan institusi serta pelajar peserta Kem Integrasi
Datuk Kamarul Baharin bin A. Kasim, Ketua Pengarah Peringkat Kebangsaan 2019 dan lain-lain seperti guru-
JMM bagi mewakili JMM. Manakala YBhg. Datuk Dr. guru pengiring dan wakil-wakil media.
Amin bin Senin, Ketua Pengarah Pelajaran Malaysia
mewakili KPM dengan disaksikan oleh YBrs. Encik Mohd
Azmi bin Mohd Yusof, Timbalan Ketua Pengarah JMM
dan YBrs. Encik Zainal bin Abas, Pengarah Bahagian
Sukan, Kokurikulum dan Kesenian KPM.

Pelan persepakatan pintar yang dibuat antara
kedua-dua agensi ini bertujuan untuk mewujudkan
dan menerapkan elemen IPIM dan Institusi Pendidikan
Guru (IPG). Bagi memantapkan modul sedia ada,
perkongsian maklumat dan kepakaran diantara kurator,
guru dan pensyarah akan diperkasakan bagi tujuan
menyempurnakan pelaksanaan program IPIM.

10 Berita JMM | 3/2019

Program bermalam di Program PERMUZIUMAN
muzium 2019,
Muzium Kota Kuala Kedah

Oleh : Zamzarina binti Khalid, Muzium Kota Kuala Kedah

Pada 30 dan 31 Ogos 2019, Jabatan Muzium Malaysia sekali pertama diakhiri dengan sambutan ambang
lagi menganjurkan Program Bermalam Di Muzium yang merdeka dimulai dengan nyanyian lagu
diadakan secara serentak di seluruh Malaysia yang melibatkan Negaraku dan lagu – lagu patriotik serta diikuti
muzium-muzium di bawah pentadbiran Jabatan Muzium dengan tembakan bunga api.
Malaysia, Muzium Negeri dan muzium-muzium di bawah
pentadbiran jabatan dan agensi kerajaan iaitu sebanyak 37 buah Pada hari kedua program bermula dengan acara
muzium dengan penyertaan seramai 3,209 peserta. senamrobik yang disertai oleh pelajar dan guru pengiring. Acara
kemuncak pada hari terakhir ialah aktiviti Lumba@Terokai
Muzium Kota Kuala Kedah turut terlibat di dalam program Muzium Kota Kota Kuala Kedah yang melibatkan 6 checkpoint.
yang melibatkan penyertaan daripada 3 buah sekolah menengah Melalui aktiviti ini pelajar dapat menjelajahi keseluruhan kawasan
iaitu Sekolah Menengah Sains Pokok Sena, Sekolah Menengah Muzium Kota Kuala Kedah sambil menyiapkan tugasan yang
Tengku Laksamana dan Sekolah Menengah Pendidikan Khas diberikan. Checkpoint 1 dan 2 (Galeri) pelajar dikehendaki
Vokasional Merbok yang melibatkan penyertaan seramai 78 menjawab 20 soalan kuiz dan teka silang kata berkaitan sejarah
orang pelajar. Majlis perasmian program Bermalam Di Muzium Kota Kuala Kedah. Checkpoint 3 (Pintu Gerbang Kacapuri)
2019 telah dilakukan oleh YB. Mohd Asmirul Anuar bin Aris (Ahli pelajar dikehendaki membuat lukisan dan menghurai secara
Mesyuarat Kerajaan Negeri Kedah Darul Aman mewakili Yang ringkas sejarah Pintu Gerbang Kacapuri. Manakala di checkpoint
Amat Berhormat Dato’ Seri Utama Hj Mukhriz Tun Mahathir) di 4 dan 6 (Meriam Belanda dan Meriam British) pelajar dikehendaki
Muzium Padi. melakukan kerja-kerja konservasi seperti membuat ukur lilit,
cara dan teknik pembuatan dan mengenalpasti kerosakan
Pelbagai aktiviti menarik telah diadakan untuk pelajar meriam. Manakala checkpoint 5 (Arkeologi) pelajar dikehendaki
sepanjang berlangsungnya program ini selama dua hari. Hari menjalankan kerja-kerja ekskavasi dan membuat lakaran artifak
pertama dimulakan dengan sesi pendaftaran peserta, taklimat yang ditemui semasa kerja carigali tersebut.
penyertaan program dan keselamatan oleh Ketua Muzium iaitu
Encik Azhar bin Mohamed Noor. Sesi suaikenal antara pelajar Aktiviti terakhir pada program ini ialah permainan
turut diadakan dan pelajar dibahagikan kepada 8 kumpulan. tradisional iaitu terompah gergasi, lari dalam guni, boling kelapa
Setiap kumpulan dibimbing oleh fasilitator yang terdiri daripada dan sepak raga. Aktiviti ini diadakan bertujuan mengetengahkan
pelajar Universiti Malaysia Perlis. permainan tradisional yang hampir pupus disamping memupuk
gaya hidup sihat dikalangan pelajar.Majlis penutup program
Program dimulakan dengan aktiviti moulding and casting ini telah dilaksanakan dengan jayanya oleh YB Dr. Azman bin
dengan bantuan staf dari Bahagian Pengurusan Konservasi, Ismail, Ahli Parlimen Kuala Kedah.
JMM iaitu Encik Muhamad Zaidi bin Roslan dan Encik Md. Secara keseluruhan program ini
Sabri bin Md. Yahaya. Sebelum itu pelajar juga diberi taklimat berjalan dengan jayanya serta
serta penerangan berkaitan fungsi dan peranan Bahagian dapat memberi pengetahuan
Pengurusan Konservasi. Dalam aktiviti ini setiap pelajar akan dan kesedaran kepada pelajar
mendapat pendedahan dan pengalaman membuat peracuan di dalam menghargai warisan
artifak. Setiap pelajar berpeluang membawa pulang hasil kerja sejarah. Berdasarkan kepada
yang berjaya disiapkan sebagai tanda kenang-kenangan. maklum balas oleh para
peserta didapati banyak yang
Bagi menyemai nilai-nilai rohani dalam diri pelajar satu menyatakan minat yang tinggi
tazkirah telah disampaikan oleh Encik Faiz Hanafi dari Sekolah dan menyarankan agar tempoh
Pendidikan Khas Vokasional Merbok. Setelah selesai solat program dilanjutkan lagi masa
Maghrib dan Isyak secara berjemaah, program ini diteruskan penganjurannya.
dengan aktiviti cantuman seramik. Melalui aktiviti ini pelajar akan
merasai pengalaman carigali artifak, jumpaan dan seterusnya 11Berita JMM | 3/2019
mencantum semula artifak yang dijumpai. Program pada hari

Program PERMUZIUMAN

Program Kayuhan Santai 2019

Oleh : Sahabudin bin Md Isa, Muzium Perak

Pada 14 September 2019, Muzium Perak telah
mengadakan program Kayuhan Santai sempena
menyambut Bulan Kemerdekaan 2019. Program
ini merupakan program kali kedua yang mengekalkan
konsep sukan berbasikal dan berkayuh santai yang amat
popular di kalangan masyarakat masa kini. Program
Kayuhan Santai telah mendapat kerjasama daripada
Kelab Sukan & Kebajikan Majlis Perbandaran Taiping
(MPT), Bahagian Penguatkuasa & Keselamatan MPT,
Unit Trafik Polis Diraja Malaysia Daerah Taiping, Jabatan
Pertahanan Awam Daerah Taiping dan Pejabat YB Ahli
Parlimen Taiping bagi menjayakan program ini.

Pelepasan seramai 170 orang peserta Kayuhan
Santai bermula di perkarangan Muzium Perak dan
Flag Off telah dilaksanakan oleh Ahli Parlimen Taiping,
YB. Tuan Teh Kok Lim dan Timbalan Ketua Pengarah
(Permuziuman), Jabatan Muzium Malaysia, Encik Mohd
Azmi bin Mohd Yusof. Turut hadir memberi sokongan
program ini adalah YBrs. Tuan Kamaruzzaman bin
Kamari, Setiausaha Perbandaran MPT, YBrs. Tuan Mohd
Amzari bin Mohd Arzami, Yang Dipertua Majlis Daerah
Selama, Encik Mohd Farid bin Kassim, Pengarah Penjara
Taiping, serta Ketua-ketua Jabatan Daerah Larut Matang
& Selama.

Acara kayuhan sejauh 40km ini bermula di
Muzium Perak menuju ke kawasan sebelah Utara Taiping
seperti di laluan kawasan Taman Lela, Ulu Sepetang,
Gunung Semanggol, Kamunting dan tamat di Muzium
Perak. Sebanyak lebih 200 unit bendera telah diedarkan
kepada pengayuh dan dikibarkan semasa kayuhan. Para
pengayuh turut melalui kawasan bandar dan kampung
bagi menyaksikan pemandangan sawah bendang, ladang
dan kawasan kampung yang mengambil masa selama 3
jam.

Secara keseluruhannya program kali ini telah
mendapat sambutan yang memberansangkan dan
semua peserta telah memberikan komitmen yang terbaik
sepanjang program ini berlangsung.

12 Berita JMM | 3/2019

“KENALI MUZIUM” Program PERMUZIUMAN

BERSAMA KOMUNITI CHOW KIT

Oleh: Mohd Ridhuan bin Akhiruddin, Muzium Alam Semula Jadi

Pada 26 September 2019 lalu yang tidak tahu kewujudan muzium supaya mereka lebih memahami
Muzium Alam Semula Jadi telah dan beranggapan bahawa muzium persekitaran mereka dan bersama-
mengadakan satu program khas hanyalah tempat untuk mempamerkan sama menikmati kemakmuran

bersama anak-anak gelandangan barang-barang lama sahaja. negara. Masih ada ramai individu

bertempat di Pusat Pembelajaran Penekanan utama yang mengambil peduli dan tampil
Komuniti Chow Kit, Kuala Lumpur. untuk membantu mereka terutama
Program wacana ilmu dan interaksi semasa program ini adalah sesi dalam aspek pendidikan agama dan
sebegini membuka peluang warga rohaniah. Sebagai contohnya anak-
muzium untuk berinteraksi secara penerangan mengenai spesimen anak ini turut diberi peluang belajar
lebih dekat dengan golongan yang solat dan mengaji secara percuma
terpinggir ini. yang kami pamerkan kepada oleh Ustaz dan Ustazah yang sanggup
meluangkan masa untuk anak-anak
mereka. Anak-anak gelandangan ini dan ada juga yang telah dihantar
untuk melanjutkan pengajian di pusat
ini sangat teruja untuk mengetahui Tahfiz Al-Quran.

tentang pelbagai spesies mamalia,

Anak-anak gelandangan reptilia dan serangga. Selain sesi

ini merupakan anak-anak daripada soal jawab turut diadakan kuiz

pelbagai lapisan keluarga yang mengenai spesimen Muzium Alam

bermasalah samada dalam Semula Jadi yang dipamerkan

perhubungan kekeluargaan, dan telah mendapat respon yang Adalah diharapkan dengan

persekitaran mahupun status sosial sangat positif daripada anak-anak sedikit curahan ilmu dari Muzium

mereka. Ramai di kalangan mereka ini. Ternyata sikap kental dan tidak Alam Semula Jadi ini akan dapat

tidak pernah menjejakkan kaki ke kenal putus asa dapat dilihat pada memberi sinar harapan buat mereka

alam persekolahan. Seramai 33 orang diri anak-anak terpinggir tersebut. supaya akan terus menimba ilmu

anak-anak galandangan telah berjaya Program komuniti pengetahuan dan terus cekal
dikumpulkan dan kebanyakan mereka menempuh kehidupan di kota
berumur antara 12 hingga 20 tahun. gelandangan seumpama ini telah metropolitan ini.
Walaupun program ini mengambil
masa hanya dua jam sahaja namun mendapat kerjasama antara
ianya telah berjaya menerbitkan rasa
gembira anak-anak gelandangan ini badan-badan kerajaan dan bukan
apabila berpeluang untuk melihat
dan mempelajari tentang pelbagai kerajaan untuk membantu anak-

anak ini disamping melahirkan sikap

prihatin masyarakat demi membela

nasib anak-anak gelandangan

spesimen haiwan yang dipamerkan

sambil diberikan penerangan tentang

proses pengawetan yang kami

laksanakan di muzium.

Sebelum program bermula,
satu taklimat ringkas telah
disampaikan oleh kakitangan Muzium
Alam Semula Jadi mengenai aktiviti
dan program yang sering dilakukan
oleh pihak muzium. Taklimat ini
adalah untuk memberikan kesedaran
tentang kepentingan muzium dan
peranannya terhadap masyarakat
dalam menyampaikan ilmu secara
tidak formal. Ada di antara mereka

13Berita JMM | 3/2019

Program PERMUZIUMAN Eksplorasi
Khazanah

bersama

Muzium Perak
Pameran Zoologi
Skeleton

Oleh : Zairul Hida binti Hamdan, Muzium Perak

Pada 25 September 2019 Muzium Perak, Taiping Program sebegini diharap akan dapat
telah mengadakan program Eksplorasi meningkatkan pengetahuan para pelajar tentang bidang
Khazanah Bersama Muzium Perak dengan zoologi selain memperkukuhkan fungsi dan peranan
mempamerkan Pameran Zoologi, Skeleton muzium sebagai pusat penyebaran ilmu dan rujukan
bersempena minggu kokurikulum di Dewan untuk semua lapisan masyarakat
Sekolah Kebangsaan Kampong Yaman, Batu
Kurau, Perak.
Pameran ini memaparkan informasi tentang
klasifikasi, sifat dan struktur haiwan. Antara tajuk segmen
yang dipaparkan adalah Pengenalan Sistem Rangka,
Jenis-jenis Sistem Rangka, Jenis-jenis Tulang, Bagaimana
Haiwan Boleh Terbang, Mamalia, Amfibia, Burung dan
Reptilia. Turut dipamerkan spesimen serangga, lebah
dan kura-kura yang telah diawet. Selain itu, pelajar turut
disajikan dengan aktiviti menguji minda seperti kuiz,
puzzle dan permainan 3D skeleton.
Pameran ini telah menarik perhatian pengunjung
seramai 229 orang pelajar. Sebanyak 11 buah sekolah
yang berdekatan turut berkunjung ke pameran Skeleton
seperti SK Kampung Gudang, Sk Kampung Relai, SK
Jelai, SK Pantai Besar, SK Haji Wan Jaafar, SK Sungai
Jernih, SK Sungai Ara, SMK Rendang Panjang, SJK (C)
Phooi Wah, SJK (C) Redang Panjang dan SJK(T) Ladang
Stoughton.

14 Berita JMM | 3/2019

EKSPLORASI KENALI MUZIUM Program PERMUZIUMAN

Oleh :Zainon binti Halon, Muzium Chimney

Program Eksplorasi Kenali Muzium
anjuran Muzium Chimney merupakan
kesinambungan daripada beberapa
penganjuran siri program pendidikan
Kenali Muzium di Jabatan Muzium
Malaysia Wilayah Labuan. Matlamat
utama penganjurannya adalah bagi
menarik lebih ramai pengunjung melawat
ke muzium. Melalui program ini, para
peserta bukan sahaja dapat menerokai
setiap muzium yang dikunjungi malahan
berpeluang menyertai pelbagai aktiviti
permuziuman secara santai dan lebih
kreatif.

Program ini telah berjaya

dilaksanakan pada 21 September 2019

dengan penglibatan seramai 52 peserta

dan 2 pegawai pengiring daripada 3

buah IPTA di Wilayah Persekutuan

Labuan iaitu Universiti Malaysia Sabah

(UMSKAL), Kolej Matrikulasi Labuan

dan Institut Latihan Perindustrian

Labuan. Perlaksanaan program adalah

berkonsepkan aktiviti kembara dan

menjejaki sejarah di tiga buah muzium

di Wilayah Persekutuan Labuan iaitu

Muzium Chimney, Muzium Marin Labuan

dan Muzium Labuan. Setiap kumpulan

peserta telah diberikan tugasan yang

merangkumi aktiviti penerokaan di dalam

galeri dan juga di persekitaran kawasan

muzium. Pemberian tugasan di setiap
checkpoint muzium adalah bertujuan

memberi peluang dan menggalakkan

peserta lebih peka selain menghayati

segala maklumat mahupun pelbagai

bahan yang dipamerkan. Program

telah bermula seawal 7.00 pagi dengan

pendaftaran peserta di Muzium Chimney
dan tugasan “Chimney Trail”, seterusnya

ke Muzium Marin Labuan dengan ini secara tidak langsung pelbagai
tugasan “Explore And Learn Labuan maklumat sejarah dapat disampaikan
Marine Museum” dan tugasan ”Labuan dengan pendekatan yang lebih santai
Historical Trail” di Muzium Labuan. Majlis namun mampu memberikan impak yang
penutupan program telah disempurnakan lebih berkesan. Penganjuran program
oleh Encik Muhammad Nazli Ho bin pendidikan seumpama ini diharap dapat
Abdullah, Pemangku Pengarah Muzium menyalurkan lebih banyak informasi
Labuan. Turut hadir adalah Encik Mohd kepada para peserta mengenai peranan
Norizal bin Jumat, Pembantu Tadbir dan fungsi muzium, memupuk minat
Kanan UMSKAL dan Encik Mahamad orang ramai ke muzium seterusnya
Yusof bin Abdul Rani, Pensyarah Kanan memberi kesedaran terhadap peri
Ko-Kurikulum Kolej Matrikulasi Labuan. pentingnya memelihara khazanah

Projek ‘Kenali Muzium’ sejarah dan budaya negara.

memberikan pendedahan dan

pengalaman kepada masyarakat

khususnya golongan muda mengenai

bidang permuziuman. Melalui program

15Berita JmMmM | 3/2019

BERITA BERGAMBAR

Program Outreach di SMK Bandar Baru Sentul anjuran Muzium Diraja

Explorasi Merdeka dan aktiviti walking trail di Muzium Chimney

Mega Fishing anjuran WARIS

16 Berita JMM | 3/2019

BERITA BERGAMBAR

Lawatan kerabat Diraja Selangor ke Muzium Diraja

Riang ria Deepavali di Muzium Negara

Program bicara @ muzium 2019 di Muzium Automobil Nasional

17Berita JMM | 3/2019

Program PERMUZIUMAN BICARA KURATOR

BIL.3/2019

Oleh : Roseanida binti Abdul Kadir, Bahagian Penyelidikan dan Dokumentasi

Pada 20 September 2019 kombinasi cahaya keemasan benang
program Bicara@Kurator emas, warna tanah kain, bentuk
Bil.3/2019 telah berlangsung di corak, ruang yang tepat, cahaya
Bilik Persidangan Jabatan Muzium benang yang bergemerlapan, warna
Malaysia melibatkan dua orang kain baldu yang lembut, dan jalinan
pembentang iaitu Encik Ahmad motif yang halus serta rumit.

Sabri bin Hashim, Kurator Unit Sosio Budaya Masyarakat
Integriti dan Encik Zamri Unyah, Orang Asli merupakan tajuk yang
Kurator Muzium Negara. dibentangkan oleh Encik Zamri

Encik Ahmad Sabri bin Unyah. Beliau mengupas berkaitan
Hashim telah membicarakan tajuk budaya kehidupan orang asli dan
pantang larang yang diamalkan
Motif Seni Tekatan Dalam Masyarakat oleh mereka. Terdapat beberapa muhrim), Tarok/Tercok (Tarok terkena
Melayu. Beliau memberi pendedahan pantang larang semasa memburu adalah bencana yang timbul akibat
tentang seni tekatan yang masih lagi binatang, pantang larang semasa di tingkah laku manusia seperti kencing
aktif terutamanya di negeri Perak. dalam hutan dan juga pantang larang di atas sarang semut atau anai-anai),
Hanya golongan kerabat diraja semasa ada kematian. Aktiviti utama Ngooi (merujuk kepada penyakit yang
dan golongan atasan yang mampu orang asli adalah mencari hasil hutan timbul akibat hantu dapat ngooi (bau)
memiliki hasil tekat kerana harganya iaitu memburu, menyumpit, menjerat manusia).
mahal. Tekat hanya digunakan
dalam upacara seperti perkahwinan, binatang dan menangkap ikan. Bagi
setiap sesi
upacara peminangan, kelahiran, Terdapat beberapa gelaran dalam pembentangan kertas kerja diikuti
khatam Quran dan sebagainya. Beliau masyarakat semai iaitu halaq dan dengan segmen soal jawab dan
juga mendedahkan tentang beberapa pawang (orang tua yang berilmu), kuiz kahot yang dikendalikan
peralatan tekat yang dikenali seperti nyenai (tuhan), guniq (kawan atau oleh Bahagian Penyelidikan dan
pemidang, cuban, benang emas sahabat kepada pawang atau bomoh), Dokumentasi serta dibantu oleh Unit
atau perak, mempulur dan kain Nyaniik (hantu). Terdapat beberapa Teknologi Maklumat. Peserta diminta
dasar. Kebiasaannya tekat dihasilkan jenis musibah yang berkaitan dengan untuk log masuk aplikasi kahot.it bagi
pada tudung saji, tepak sireh, kasut kepercayaan iaitu tenghaak (pendosa) menyertai segmen kuiz dan setiap
pengantin, sejadah, penutup pahar, pembalasan oleh Nyenang, Srenglook pemenang berpeluang menerima
peralatan upacara perkahwinan, (bencana yang berlaku akibat hadiah yang disediakan oleh
lamudi pintu, pakaian diraja, alas daripada mungkiri janji), Puhnan penganjur. Secara keseluruhannya
tempat tidur, set perkahwinan, set (bencana yang menimpa seseorang Bicara Kurator bil.3/2019 ini amat
pelamin dan set bilik tidur. Tekat juga yang gagal memenuhi hasrat atau menarik dan mendapat sambutan
mempunyai motif-motif tertentu iaitu kehendaknya (contoh lain, tidak dapat yang baik. Adalah diharapkan agar
motif tumbuhan (flora), motif geometri makan makanan yang diingini dan majlis ilmu begini akan diteruskan lagi
(bersudut), motif burung (ungas) dan kemudian perlu berjalan jauh),Terlaij kerana sangat sesuai sebagai pentas
(merujuk kepada satu bentuk denda untuk perkongsian ilmu pengetahuan.
motif awan larat. yang dilakukan oleh ‘Engku’ (guruh
atau petir), Sumoq (sumbang
Tekat yang bermutu tinggi
dihasilkan bergantung kepada

18 Berita JMM | 3/2019

BICARA@MUZIUM : Program PERMUZIUMAN
ARKEOLOGI KEDAH TUA

Oleh : Nurul Azlida binti Ghozali, Muzium Arkeologi Lembah Bujang

Pada 24 September 2019, Muzium Arkeologi Lembah Bujang (MALB) telah mengadakan Program Bicara@
Muzium : Arkeologi Kedah Tua di ruang pejabat MALB. Program bermula pada jam 9.00 pagi dengan bacaan
doa oleh Tuan Haji Zamri bin Haji Yaacob serta ucapan aluan oleh Encik Azman bin Adam, Pengarah MALB. Panel

yang terlibat adalah Dr Nasha bin Rodziadi Khaw, dari Pusat Penyelidikan Arkeologi Global (PPAG), Universiti

Sains Malaysia (USM) dengan tajuk Kompleks Arkeologi Sungai Batu: Tinggalan Budaya dan Sumbangan

Kepada Sejarah Kedah Tua. Manakala panel kedua adalah Dr Nazarudin bin Zainun dari Bahagian Sejarah, Pusat

Pengajian Ilmu Kemanusiaan, USM dengan tajuk Kedah Tua Berdasarkan Sumber-Sumber Asing. Program ini

telah dimoderatorkan oleh Dr Hamid bin Mohd Isa. Seramai 100 orang peserta terlibat terdiri dari pelbagai agensi

seperti UiTM Merbok, Muzium Perak, Muzium Kota Kuala Kedah, UNISHAMS, Jabatan Mineral dan Geosains,

Jabatan Warisan Negara Zon Utara, Persatuan Sejarah Negeri Kedah, Muzium Negeri Kedah, Majlis Perbandaran

Sungai Petani, IPG Darul Aman, IPG Perlis, MRSM Merbok, Sekolah Menengah Kebangsaan Merbok dan orang

perseorangan. ke-11 Masihi, muncul pusat perdagangan di Kampung
Tujuan program diadakan adalah untuk memberi Simpor Tambang dan Kampung Sireh kerana banyak
ditemui objek-objek perdagangan di tapak tersebut.
pengetahuan tentang kepentingan sumber-sumber
asing yang dikaji dan disahihkan dalam penentuan

kewujudan Kedah Tua serta kepentingan Kompleks Secara keseluruhan program Bicara@Muzium
Arkeologi Sungai Batu sebagai tinggalan budaya serta : Arkeo Astronomi Kedah Tua ini telah berjaya dan
sumbangannya kepada sejarah Kedah Tua. Menurut menarik minat ramai pengkaji dan pencinta sejarah
kajian Dr Nazarudin Zainun, beliau mendapati bahawa berdasarkan maklumbalas yang diterima dari peserta
ada sumber-sumber asing seperti catatan dan rekod yang hadir terutama dalam memahami perkaitan antara
bertulis dari India, Arab, China dan Jawa yang dikaji bidang arkeologi dan Kedah Tua. Program berakhir
adalah jelas, tidak bercanggah dan sangat penting untuk pada jam 1.00 petang dengan acara penyampaian
menunjukkan keberadaan serta asal usul Kedah Tua cenderamata kepada penceramah.
sebagai pusat perdagangan entrepot yang kaya selain

membantu mengukuhkan bukti arkeologi di Lembah

Bujang. Sumber asing yang terbanyak ditemui adalah

dari India kerana Kedah penting kepada pedagang

dan pengembara India sejak zaman sebelum Masihi.

Bukti mengenai kewujudan Kedah Tua boleh didapati

daripada syair Tamil, Sastera Sanskrit dan sumber

Prasasti Chola dimana Kedah Tua telah disebut dengan

nama-nama seperti Katahagara, Kadaram, Kataha,

Kataram dan Kidavaran kerana sering disinggahi

oleh pedagang-pedagang tersebut disebabkan oleh

kekayaan hasil bumi seperti besi. Pedagang Arab

menyebut Kedah Tua dengan nama Kalah atau Kalah-

Bar, pedagang China dengan nama Chieh-Cha dan

sumber Jawa dengan nama Keda dan Jere kerana

Kedah Tua terkenal sebagai sebuah bandar pelabuhan

yang sering dilawati oleh pedagang.

Kajian oleh Dr Nasha Rodziadi Khaw, mendapati
bahawa Kedah Tua bermula pada kurun ke-6 Masihi
sebagai sebuah penempatan pesisir pantai di Sungai
Batu apabila masyarakatnya menguasai teknologi
peleburan besi sehingga mampu untuk mengeksport
besi. Pada kurun ke-5 Masihi hingga kurun ke-2 Masihi,
Sungai Batu berkembang secara beransur-ansur
menjadi sebuah pelabuhan. Pada kurun ke-2 Masihi,
Kedah Tua menjalinkan hubungan perdagangan
dengan India Selatan dan pada kurun ke-5 Masihi,
Sungai Batu berkembang dengan lebih pesat sehingga
mewujudkan pusat-pusat perdagangan lain. Menurut
beliau juga, perkembangan penempatan di Kedah Tua
yang bermula di Sungai Batu sebagai pusat industri
utama besi telah mewujudkan lebih banyak pusat
perdagangan baru seperti Sungai Mas pada kurun ke-5
Masihi. Pada kurun ke-7 Masihi, muncul pula pusat
perdagangan di Kampung Pengkalan Bujang dan Kurun

19Berita JMM | 3/2019

Program PERMUZIUMAN

BICARA@MUZIUM :
DIASPORA MELAYU
COCOS DAN SURINAME
Oleh : Nik Mazielia Idura binti Nik Mohamed, Muzium Etnologi Dunia Melayu

Bangsa Melayu tidak hanya wujud Program ini juga merupakan Bicara@Muzium mengenai Melayu
dalam lingkungan geografi satu bentuk pendokumentasian Cocos dan Suriname ini menunjukkan

Nusantara semata-mata. Penghijrahan dan pemeliharaan warisan sejarah walau terpisah merentas lautan

telah menyebabkan adanya taburan Bangsa Melayu yang dilaksanakan dan tinggal jauh dari Alam Melayu,

orang melayu hampir di seluruh oleh Jabatan Muzium Malaysia dan mereka masih kekal mengamalkan

pelusuk dunia serta ada yang seterusnya menjadikan muzium adat budaya masyarakat Melayu.

membangunkan komuniti di tanah sebagai gedung ilmu kepada Sebagai contoh, tradisi perkahwinan

asing. Bagi memahami lebih mendalam masyarakat di luar sana dalam masyarakat Melayu Cocos lebih

mengenai penghijrahan orang Melayu menambahkan ilmu pengetahuan kurang sama seperti yang diamalkan

ke luar, maka Bicara@Muzium pada mereka. di Malaysia. Majlis persandingan,

kali ini mengupas survival kehidupan Program ini telah diadakan bertukar dulang hantaran antara lelaki
orang Melayu di Pulau Cocos, Australia pada 26 September 2019, bertempat dan perempuan masih diamalkan oleh
dan Suriname di Amerika Selatan di Auditorium Jabatan Muzium masyarakat Melayu Cocos. Manakala
dalam mengekalkan identiti mereka Malaysia. Penceramah jemputan aktiviti persilatan masih giat diajarkan
sebagai bangsa Melayu melalui cara terdiri daripada Prof. Emeritus Dato’ kepada anak muda Melayu Suriname.
hidup, adat resam serta pertuturan Dr. Wan Hashim Wan Teh (Universiti
mereka seharian. Pertahanan Nasional Malaysia) dan Semoga perkongsian ilmu
daripada Bicara@muzium pada kali

Antara objektif utama Tuan Mohamed Ghozali Abd Rashid ini akan membuka ruang fikir para

program ini adalah untuk berkongsi (Malim Ghozali PK). Penyertaan peserta untuk lebih mengenali bangsa

informasi tentang ketamadunan peserta amat menggalakkan dan Melayu yang berada di luar kepulauan

Melayu yang luas ruang litupnya dianggarkan hampir 320 orang melayu dan survival mereka.Adalah

serta memperlihatkan kekayaan peserta melibatkan pelajar sekolah, diharapkan agar akan ada cetusan

budaya warisan yang masih siswa-siswi IPTA dan IPTS, badan usaha kajian yang mendalam tentang

menjadi legasi bangsa Melayu di kerajaan dan orang persendirian yang tajuk yang dibincangkan ini.

seluruh dunia. turut serta pada program kali ini.

20 Berita JMM | 3/2019

Bicara@Muzium Program PERMUZIUMAN

Perjuangan memartabatkan
Tengku Menteri Ngah Ibrahim (1836-1895)

Oleh : Nor Aini binti Hassan, Muzium Matang

Pada 24 September 2019 Muzium Matang telah program ini dapat merealisasikan hasrat Jabatan Muzium
menganjurkan program Bicara@Muzium bertajuk Malaysia untuk menjadikan sidang keilmuan sebegini
“Perjuangan Memartabatkan Tengku Menteri Ngah sebagai medium bagi menyemarakkan perpaduan
Ibrahim (1836-1895)”. Program ini telah dirasmikan masyarakat dan mencetus kecintaan bangsa kepada
oleh Orang Besar Jajahan Taiping iaitu Yang Amat sejarah negara.
Berbahagia Orang Kaya Menteri Paduka Tuan, Dato
Haji Wan Mohd Isa bin Dato Haji Wan Mohd Razali.
Turut hadir Orang Besar Jajahan Hilir Perak iaitu
Yang Dihormati Toh Muda Orang Kaya Laksamana
Raja Mahkota Dato Haji Meor Redwan bin Mahayudin
dan Orang Besar Jajahan Kerian iaitu Yang Dihormati
Toh Maharaja Indera Dato Haji Khairuddin bin Arshad.

Tujuan program ini diadakan adalah untuk
memberi ruang dan peluang kepada generasi hari ini
supaya dapat menyusuri sejarah tokoh terdahulu seperti
Tengku Menteri Ngah Ibrahim selain turut mengiktiraf
dan menyebarkan tentang ketokohan, perjuangan dan
sumbangan beliau yang boleh menjadi inspirasi kepada
generasi kini dan akan datang. Muzium Matang telah
menampilkan dua orang penceramah iaitu Dr. Hamid
bin Md Isa dan Dr Yunus bin Sauman @ Sabin. Dr
Hamid bin Isa membentangkan tajuk “ Peranan Tengku
Menteri Ngah Ibrahim Dan Pembesar Melayu Dalam
Kebangkitan Nasionalisme Terhadap Campur Tangan
Inggeris, manakala Dr Yunus bin Sauman @ Sabin
membentangkan tajuk “Hak Ketuanan Larut Tergugat
Dan Peranan Kapten Speedy Dalam Pentadbiran Tengku
Menteri Ngah Ibrahim”.

Program ini telah berlangsung dengan jayanya
dan mendapat sambutan yang amat menggalakkan.
Seramai 150 orang peserta yang terdiri daripada waris
Tengku Menteri Ngah Ibrahim, kakitangan kerajaan,
NGO, penyelidik, pemandu pelancong, guru, pelajar
Universiti Perguruan Sultan Idris Shah, Institut Perguruan
Kampus Perlis dan Kolej Universiti Islam Kuala Kangsar
Perak. Kemakmuran dan keamanan yang kita nikmati
pada hari ini adalah hasil pengorbanan semua tokoh dan
perwira terdahulu. Kejayaan hari ini tidak akan tercapai
tanpa peranan besar yang dimainkan oleh para pejuang
bangsa seperti Tengku Menteri Ngah Ibrahim. Semoga

21Berita JMM | 3/2019

Program PERMUZIUMAN BENGKEL
MEMPELAJARI
SENI UKIRAN
ACUAN MATAWANG
KESULTANAN
MELAYU NUSANTARA

Oleh : Zamzarina binti Khalid, Muzium Kota Kuala Kedah

Pada 24 Oktober 2019, Muzium Kota
Kuala Kedah telah menganjurkan
Bengkel Mempelajari Seni Ukiran
Acuan Matawang Kesultanan
Melayu Nusantara bertempat di
ruang pejabat Muzium Kota Kuala
Kedah. Bengkel ini disertai oleh 20
orang peserta yang terdiri daripada
peminat matawang lama, Muzium
Negeri Kedah, Persatuan Sejarah
Malaysia Cawangan Kedah, jabatan
serta agensi kerajaan. Bengkel
sehari ini telah dikendalikan oleh
Encik Ahmad Nasyruddin bin Ahmad
yang merupakan Timbalan Presiden
Persatuan MASDINAR.

Objektif bengkel ini diadakan

adalah untuk memberi pendedahan

kepada peserta tentang tatacara

menghasilkan seni pengukiran

acuan matawang. Bengkel ini

dimulakan dengan pengenalan

sejarah perkembangan numismatik

matawang kesultanan Melayu, jenis-

jenis acuan matawang, reka bentuk

pembuatan wang pitis dan jenis

batu yang digunakan dalam proses

membuat acuan serta peralatan yang

digunakan untuk membentuk dan

mengukir batu kawi.

Bagi menghasilkan matawang asal. Bulatan pada permukaan yang
yang mempunyai nilai tukaran kecil, telah dilorek kemudiannya dikikis
acuan daripada bahan semulajadi menggunakan mata pahat untuk
seperti batu kawi menjadi pilihan. menghasilkan lubang bagi bertujuan
Batu jenis tersebut biasa dijumpai membentuk ketebalan duit pitis.
di dalam celahan bukit, lereng tebing Antara yang menarik perhatian
sungai dan tebing laut, bersifat rapuh peserta adalah ukiran duit Ayam
dan mudah untuk dibentuk mahupun Jantan Sultan Muhammad Jiwa Zainal
diukir menjadikannya sesuai sebagai Adilin Muadzam Shah II. Selain itu ada
juga peserta memilih mengukir pitis
acuan matawang.
Terengganu, Tra Kedah dan acuan
Melalui bengkel ini peserta peluru senjata tradisional (Istinggar)
diajar teknik merangka acuan Bengkel ini membolehkan peserta
menggunakan peralatan jangka lukis dapat memahami selok belok
yang digunakan untuk membuat teknik pengukiran yang sebenar
bulatan di atas permukaan batu dan berpeluang menimba suatu
kawi. Saiz bulatan yang diukir pengalaman yang hebat seperti
adalah sebesar saiz duit pitis yang tukang – tukang di zaman silam.

22 Berita JMM | 3/2019

PEMUKIMAN PERMUZIUMAN Program PERMUZIUMAN

JABATAN MUZIUM MALAYSIA
Oleh : Nor Hasni binti Che Hassan, Bahagian Penyelidikan dan Dokumentasi

Pada 9 hingga 12 November 2019, satu Pemukiman Pada 10 November, sesi taklimat perluasan
Permuziuman JMM telah dilaksanakan melibatkan pelaksanaan Digital Document Management System
seramai 91 orang pegawai dan penolong pegawai dari 2.0 telah diberikan oleh Encik Kamarulzaman bin Mat
ibupejabat Jabatan dan muzium-muzium di bawah Jabatan Zain, Timbalan Pengarah, Bahagian Pembangunan
Muzium Malaysia. Program empat hari yang diadakan Aplikasi, MAMPU. Pada sebelah petang telah
di Hotel Copthone Orchid, Pulau Pinang ini bertujuan berlangsung mesyuarat Majlis Bersama Jabatan MBJ
memperhalusi dan membincangkan isu, cabaran yang dipengerusikan oleh YBhg Datuk Kamarul Baharin
dan penyelesaian kepada pelbagai perkara yang bin A.Kasim. Pemukiman di Pulau Pinang ini telah
berkaitan dengan bidang pentadbiran, keselamatan dan diakhiri dengan mesyuarat penyelarasan Hari Muzium
penyelenggaraan muzium-muzium di bawah JMM. Antarabangsa 2020 yang turut dihadiri oleh Pengarah
Lembaga Muzium Negeri Pulau Pinang.
Mesyuarat Pengurusan JMM telah diadakan pada
9 November 2019 dan dipengerusikan oleh YBhg. Datuk Secara keseluruhannya, pemukiman ini telah
Kamarul Baharin bin A.Kasim. Pengerusi menekankan mencapai objektif yang telah digariskan dan diharapkan
tentang pengawalan kos bagi setiap program di samping pemukiman ini dapat dijadikan program tetap jabatan
memaksimumkan keuntungan serta meningkatkan dengan harapan isu dan cabaran kepada pelbagai perkara
produktiviti melalui penglibatan pengunjung dan yang berkaitan dengan bidang pentadbiran, keselamatan,
sebagainya. Pada hari kedua, diadakan ceramah motivasi penyelenggaraan dan permuziuman muzium-muzium di
sebelum diteruskan dengan pembentangan pencapaian bawah JMM dapat diselesaikan.
Sektor Permuziuman dan pembentangan pencapaian
Sektor Dasar. Seterusnya, pembentangan perancangan
2020 oleh sektor permuziuman dan dasar dibentang
oleh ketua muzium dan pengarah yang terlibat diikuti
dengan pembentangan Pelan Strategik Jangka Panjang
(PSJP) Jabatan Muzium Malaysia 2018-2022 oleh Encik
Mohd Razaimi Hamat, Pengarah Bahagian Dasar dan
Pembangunan.

23Berita JMM | 3/2019

BENGKEL
Program dasar & pembangunan PENGESAHAN DOKUMEN
SPESIFIKASI KEPERLUAN
BISNES BAGI PEMBANGUNAN
SISTEM MUSECORE 2.0
Oleh : Zam Zarina binti Ishak, Unit Teknologi Maklumat

Pada 14 sehingga 16 Oktober 2019 yang lepas, Unit bagi menyatakan pandangan beliau mengenai sistem
Teknologi Maklumat telah mengadakan Bengkel yang akan dibangunkan.

Ke-2: Pengesahan Dokumen Spesifikasi Keperluan Selain itu, seramai tiga orang pegawai daripada

Bisnes Bagi Pembangunan MUSECORE 2.0 bertempat MAMPU turut sama di dalam bengkel ini sebagai

di Hotel Klana, Seremban. Bengkel ini merupakan salah perunding yang memberi khidmat perundingan dalam

satu program di dalam Kajian Pembangunan Sistem aspek pembangunan sistem. Unit Teknologi Maklumat

MUSECORE 2.0 di bawah Pelan Strategik ICT Jabatan juga merujuk dan menggunapakai Buku Panduan

Muzium Malaysia 2018-2022. Kajian keperluan pengguna Kejuruteraan Sistem Aplikasi Sektor Awam yang telah

antara JMM bersama Bahagian Perundingan ICT dilancarkan pada Persidangan CIO Convex Sektor Awam

(Pembangunan Sistem) MAMPU telah bermula semenjak pada 8 Oktober yang lepas. Buku tersebut mengandungi

6 Mac 2019 lagi. Kajian ini adalah bagi memastikan sistem metodologi pembangunan sistem yang standard dalam

teras bersepadu yang dirancang merangkumi fungsi- menghasilkan sistem aplikasi yang berkualiti tinggi dan

fungsi teras bisnes muzium iaitu Pengurusan Koleksi, dokumentasi yang komprehensif.

Pengurusan Konservasi, Penyelidikan dan Penerbitan Bengkel ini telah berjalan dengan lancar serta
serta Pameran. Selain itu, ia juga mengandungi fungsi diharapkan dapat meningkatkan pemahaman peserta
Mengurus Program dan Aktiviti, Mengurus Galeri Digital, terhadap hala tuju ICT di JMM. Peserta bukan sahaja
Statistik Pelawat, Mengurus Knowledge Management, didedahkan secara teori dan praktikal bagi mendapatkan
Mengurus Galeri Digital, Mengurus Laporan dan keperluan spesifikasi bisnes bahkan juga diajar untuk
Pentadbiran Sistem. menggunakan perisian Visual Paradigm. Selain dapat

Tujuan bengkel ini diadakan bagi mendapatkan membangunkan kemahiran dalaman, ia juga dapat
pengesahan pengurusan atasan dan Subject Matter mengurangkan kebergantungan kepada perunding luar
Expert (SME) bagi dokumen Business Requirement serta menjimatkan kos. Dokumen BRS yang dihasilkan
Specification (BRS) yang telah dibangunkan oleh ini adalah penting bagi menjamin kualiti MUSECORE 2.0

bahagian masing-masing. BRS tersebut mengandungi yang akan dibangunkan kelak.

Fungsi Hierarki, Carta Aliran Proses dan Keterangan

Fungsi yang telah disediakan semasa bengkel yang

pertama yang lepas iaitu pada 6-8 Mac 2019 di Memorial

Tun Hussein Onn, Kuala Lumpur. Sebanyak 18 siri
perbincangan secara focus group juga telah diadakan

dengan Bahagian Pengurusan Koleksi, Bahagian

Pengurusan Konservasi, Bahagian Penyelidikan dan

Dokumentasi, Bahagian Pameran dan Pengembangan

serta Bahagian Komunikasi Korporat bagi melengkapkan

dokumen BRS.

YBhg. Datuk Kamarul Baharin bin A.Kasim,
Ketua Pengarah, Jabatan Muzium Malaysia telah
berkesempatan menyempurnakan perasmian bengkel
pada 15 Oktober 2019. Turut hadir semasa perasmian
ialah Puan Siti Nurliza binti Mokhtar, Perunding ICT
(Pembangunan Sistem), Bahagian Perundingan ICT
MAMPU. Seramai 30 orang peserta yang terdiri daripada
pegawai dan kakitangan JMM daripada Unit Teknologi
Maklumat, Bahagian Pengurusan Koleksi, Bahagian
Pengurusan Konservasi, Bahagian Penyelidikan dan
Dokumentasi, Bahagian Pameran & Pengembangan,
Bahagian Komunikasi Korporat, Muzium Alam Semula
Jadi dan Muzium Senibina Malaysia. Encik Harris
bin Abdul Rahim, Setiausaha Bahagian, Pengurusan
Maklumat MOTAC turut dijemput menghadiri bengkel ini

24 Berita JMM | 3/2019

KURSUS ASAS PENYEDIAAN SAMPEL SERANGGA DAN Program dasar & pembangunan
TUMBUHAN DENGAN KAEDAH AWETAN RESIN

Oleh : Mohd Hasnor bin Tajul Amar, Muzium Alam Semula Jadi

Pengawetan adalah proses yang sangat penting dalam kegunaannya. Selain itu, peserta turut diperkenalkan
tugas-tugas kakitangan Muzium Alam Semula Jadi tentang jenis-jenis acuan yang sesuai digunakan
khususnya yang melibatkan penyediaan spesimen untuk serta jenis-jenis spesimen yang boleh diawetkan
tujuan rujukan saintifik, pameran dan pendidikan. Terdapat menggunakan kaedah ini. Oleh kerana bahan yang
pelbagai teknik pengawetan spesimen yang dipraktikkan digunakan dalam kursus pada kali ini adalah jenis
di Muzium Alam Semula Jadi dalam penyediaan mudah terbakar maka para peserta telah disarankan
spesimen antaranya adalah pengawetan kekal dengan untuk berhati-hati semasa mengendalikan bahan
ini. Resin yang digunakan dalam kursus ini juga
menggunakan resin. ialah dari jenis Clear Epoxy Resin(part A) bersama
Hardener (part B). Bahan ini perlu dibancuh mengikut
Resin telah digunakan secara komersial dalam sukatan yang disyorkan teknik bancuhan dan gaulan
pelbagai sektor industri pembuatan polimer tempatan yang betul untuk menghasilkan produk yang baik.
dan luar negara. Terdapat berbagai jenis resin antaranya Seterusnya para peserta telah diajar pula teknik-teknik
epoxy-resin, polyester resin, casting resin, acrylic resin pengeringan dan pembersihan spesimen. Semasa
dan lain-lain lagi. Resin menjadi pilihan dalam industri peringkat ini susun atur spesimen amat penting dan para
bahan binaan seperti penghasilan varnish dan sering peserta telah ditunjukkan kaedah untuk menyusun atur
kali digunakan dalam industri kraftangan, bahan pelicau, spesimen dalam acuan bersama resin. Setiap peserta
pelekat dan penghasilan minyak wangi.

Kursus awetan resin ini adalah merupakan telah dibekalkan dengan spesimen serangga dan paku-
yang pertama kali diadakan bertujuan untuk memberi pakis untuk merasai sendiri bagaimana pengalaman
pengetahuan tambahan kepada kakitangan Jabatan menyediakan spesimen dalam awetan resin ini.
Muzium Malaysia mengenai salah satu cara awetan
spesimen. Kaedah ini adalah salah satu teknik seni yang Pada hari berikutnya barulah peserta-peserta
memerlukan kemahiran, penelitian dan kesabaran dalam berpeluang untuk mempraktikkan proses pengeringan
kerja-kerja pengendalian bahan-bahan yang digunakan dan kemasan. Produk yang telah siap hendaklah disimpan
untuk hasilan produk berasaskan resin. dan dielakkan daripada terkena sinaran matahari selama
24-48 jam bagi memastikan fasa pengerasan resin benar-
Selain daripada itu, teknik ini merupakan kaedah benar sempurna. Bagi proses kemasan pula produk
awetan kekal untuk memelihara sampel serangga hendaklah digosok dengan menggunakan kertas pasir
mahupun tumbuhan bagi tujuan pendidikan dan pameran. paling halus dan digosok menggunakan buffing machine.
Walau bagaimanpun sampel-sampel lain seperti moluska, Proses kemasan akhir dengan menggunakan rubbing
geologi dan marin boleh juga diaplikasikan bersama bahan compound dan polishing compound bertujuan untuk
resin ini. Penganjuran kursus ini diharap dapat membuka gilapan sebelum produk boleh dipamerkan.
minda peserta tentang resin yang boleh diaplikasikan
bersama sampel atau spesimen mengikut prosedur yang Semoga kursus ini dapat memberikan
cuba diterapkan dalam kursus ini. pengetahuan baru kepada para peserta tentang teknik asas
awetan melibatkan spesimen serangga dan tumbuhan
Kursus yang berlangsung selama tiga hari bermula dengan menggunakan resin. Adalah diharapkan juga agar
dari 15 hingga 17 Oktober 2019 telah diadakan di Dewan para peserta supaya dapat mengaplikasikan teknik ini di
Badminton Muzium Diraja. Para peserta telah didedahkan agensi masing-masing khususnya dalam mempelbagaikan
dengan teori dan pengenalan mengenai jenis resin dan produk pameran dan pendidikan mereka.

25Berita JMM | 3/2019

TRIVIA Taksidermi
Katak dan Kodok

Oleh : Mohammed Ali bin A.M Hj. Mohaideen, Muzium Alam Semula Jadi

Katak dan kodok adalah merupakan kumpulan haiwan amfibia yang tergolong di dalam order Anura. Haiwan
kuno ini dipercayai telah wujud sejak 200 juta tahun dahulu berdasarkan kepada jumpaan fosil-fosil yang
berkaitan. Haiwan unik ini hidup dwi-alam (daratan dan air), berdarah sejuk dan bertulang belakang. Haiwan
ini sering digambarkan sebagai haiwan yang hodoh, jijik dan menggelikan namun realitinya katak dan kodok ialah
amfibia yang unik dan menarik kerana kepelbagaian spesiesnya dengan aneka rupa, corak dan warna selain turut
memainkan peranan yang penting dalam ekosistem alam. Katak secara amnya, mempunyai kulit yang lembab dan
licin, manakala kodok mempunyai kulit yang berkutil dan kering. Kulitnya yang bersifat separa telap kepada air
menjadikan haiwan amfibia ini harus berada di dalam persekitaran yang lembap untuk mengelakkan kulit daripada
menjadi kering. Menurut rekod sistem maklumat kepelbagaian biologi Malaysia (MYBIS) oleh Professor Dr. Norhayati
Ahmad, Malaysia mempunyai sebanyak 267 spesies amfibia. Tingginya bilangan kepelbagaian amfibia di dalam hutan
hujan tropika Malaysia menjadikan negara turut tersenarai di kalangan 17 buah negara mega kepelbagaian biologi
amfibia dunia.

Menyedari akan kepentingan penyediaan spesimen lembut. Kulit kemudiannya dibersihkan dan dicuci dengan
awetan kering amfibia untuk tujuan proses pembelajaran menggunakan sabun. Sebelum memasuki fasa seterusnya
saintifik, penyelidikan dan pameran yang berpotensi, maka iaitu proses penyamakan dan pengawetan kulit. Kulit katak
pihak Muzium Alam Semula Jadi telah menjalankan kerja- direndamkan selama 25 minit dalam larutan alkohol 75%.
kerja taksidermi katak dan kodok. Sebanyak 4 spesimen Rujukan formula yang digunakan adalah diperolehi dari
katak dan 1 spesimen kodok telah berjaya diawetkan dalam Buku Biological Museum Methods,volume 1, vertebrates
tempoh masa sebulan. Spesimen yang diawet adalah oleh George Hangay:
hasil perolehan dari Pameran Katak dan Kodok tahun  Larutan Alkohol 75%
2013. Spesimen-spesimen tersebut adalah Pyxicephalus  Jangka masa: 25 minit
adspersus, Bombina orientalis, Kaloula pulchra dan Jangka masa rendaman bergantung pada saiz spesimen,
Megophrys nasuta. lebih besar; lebih lama perlu direndam. Selepas

Proses taksidermi spesimen amfibia ini melibatkan dibersihkan kulit tersebut dibersihkan menggunakan air
empat peringkat kerja iaitu pengulitan, pengawetan biasa dan dibiarkan kering.

kulit, pembentukan badan tiruan dan kemasan akhir. Pembentukan badan tiruan dibuat mengikut saiz
Proses pengulitan melibatkan kerja melapah kulit untuk badan katak tersebut. Ukuran saiz badan katak tersebut
memisahkan kulit daripada jasad bangkai. Proses kerja harus diambil secara terperinci menggunakan tali pita
ini harus dilakukan berhati-hati supaya kulit tidak koyak pengukur secara keseluruhan dan bahagian tertentu
atau rosak ketika melapah. Bahagian perut dibelah
samada dengan menggunakan pisau atau gunting (ventral seperti kepala dan ekor dengan menggunakan angkup
incision) dan dikeluarkan organ dalamannya. Kemudian vernier. Bahan yang yang digunakan untuk membentuk
badan tiruan adalah daripada jenis polyurethane foam
proses pengulitan diulangi pada bahagian kepala. block. Manakala dawai digunakan untuk mengukuhkan
Setelah selesai memisahkan kulit daripada badan, proses
trimming dilakukan dengan menggunakan fish scraper. lagi struktur dalaman badan tiruan terutamanya bahagian
Tujuan utama proses trimming ini dilakukan adalah untuk kaki supaya lebih stabil dan mudah dibentuk. Setelah
selesai membuat badan tiruan, kerja-kerja membuat
menyingkirkan sisa-sisa daging yang masih terlekat pada kepala tiruan pula dilakukan dengan menggunakan bahan
kulit dan menipiskan kulit supaya kulit menjadi lebih yang sama. Seterusnya proses pemasangan mata tiruan

26 Berita JMM | 3/2019

TRIVIA

dilakukan dengan menggunakan kepala pin pencucuk proses pengeringan, warna kulit spesimen akan semakin
yang berwarna hitam. Seterusnya proses fitting kulit pada pudar dan kusam. Oleh yang demikian kerja-kerja

badan tiruan yang telah dibentuk samada padan atau mewarna harus dilakukan supaya spesimen tersebut

sebaliknya. Bahagian kaki pula diisi dengan bancuhan tampak seperti keadaan tabii (semula jadi). Penggunaan

khas komponen bahan plaster untuk memudahkan warna harus dilakukan secara minima agar warna asal

pembentukan anotomi kaki katak yang asal. dapat dikekalkan. Warna yang digunakan untuk kemasan
Setelah selesai kerja-kerja fitting barulah kerja- spesimen adalah jenis produk Marie’s acrylic colour.
Setelah selesai mewarna barulah proses coating
kerja menjahit spesimen dimulakan dengan menggunakan
dental flos. Teknik jahitan yang digunakan adalah dilakukan pada keseluruhan spesimen sebagai lapisan

berbentuk z (zigzag) iaitu bersilang. Jahitan bermula perlindungan. Bahan yang digunakan adalah daripada
dari bahagian dada berakhir di bahagian bawah sebelum jenis clear coating yang biasa digunakan dalam industri

bahagian kepala dikemaskan Spesimen yang telah siap automotif. Lapisan pertama dibiarkan kering selama 20
dijahit akan dibiarkan kering secara semula jadi (room minit sebelum disemburkan lapisan kedua. Spesimen
temperature). Selepas 7 hari spesimen tersebut kering katak yang telah siap dibiarkan kering sepenuhnya

sepenuhnya dan sedia untuk kemasan terakhir. sebelum didaftarkan sebagai koleksi zoologi Muzium

Kemasan akhir meliputi kerja penelitian semula Alam Semula Jadi untuk dimanfaatkan sepenuhnya
spesimen sebelum kerja-kerja kemasan warna dan kepada umum melalui pameran, pembelajaran saintifik
lapisan perlindungan dilakukan. Ini kerana ketika melalui dan penerbitan ilmiah.

27Berita JMM | 3/2019

TRIVIA KMMOEEMLNASELELURIHVI AAARSPIAL:IKSEAJSAIRSAAHINS

Oleh : Ahmad Shahir bin Md Daud, Bahagian Pengurusan Konservasi

Pada era perkembangan formula rawatan salutan logam yang nuklear itu sendiri dalam merawat
teknologi sains hari ini, baru dan lebih sesuai dengan artifak artifak terutamanya artifak bahan
Jabatan Muzium Malaysia berbanding produk-produk anti karat organik. Bagi mengembangkan
seharusnya seiringan dalam komersial yang berada di pasaran. teknik tersebut International Atomic
Energy Agency (IAEA) dan Atele
penggunaan aplikasi sains Pembudayaan sains de Recherche et de Conservation
bagi memastikan setiap artifak (France) telah bekerjasama bagi
yang ada terus dipelihara konservasi sangat penting bagi membincangkan kajian yang bertajuk
dan dipulihara. Secara umumnya The Use of Radiation Techniques for
penggunaan ilmu sains dalam memastikan setiap kerja konservasi Cultural Heritage Preservation and
mengangkat nilai pada artifak sejarah Consolidation.
telah lama dilaksanakan dalam yang dilaksanakan berintegriti dan
bidang konservasi artifak. Aplikasi Apa itu Sinaran Gamma?
sains banyak digunakan dalam mengikut piawaian yang telah Umum mengetahui proses sinaran
bidang permuziuman di seluruh dunia ini telah banyak digunakan dalam
untuk menyokong kesahihan fakta digariskan oleh institusi permuziuman industri makanan dan juga kesihatan.
sejarah sesuatu artifak melalui kajian Penggunaan dalam industri makanan
metalurgi (bahan) pada artifak, kajian antarabangsa seperti ICOM dan adalah bagi memanjangkan tarikh
kimia dan kaedah rawatan artifak. luput sesuatu makanan proses
ICROM. Bertitik tolak dari itu Bahagian (packing food). Oleh sebab itu
konservator dan saintis di beberapa
Pegurusan Konservasi menjalinkan buah negara seperti Romania,
Brazil serta France melalui Atele
kerjasama dengan Agensi Nuklear de Recherche et de Conservation
(France) berusaha mengaplikasi
Malaysia dalam menjalankan kajian teknik sinaran Gamma dalam
konservasi artifak organik. Secara
bagi mengklasifikasi bahan setiap umumnya teknik ini berfungsi dalam
mengawal pertumbuhan fungus serta
artifak seterusnya menghasilkan menghapuskan mikro organisma
yang wujud dalam artifak.
bahan dan teknik rawatan yang lebih

Bagi memastikan bidang baik. Teknologi peralatan nuklear yang

konservasi di Malaysia terus berdaya terdapat di Agensi Nuklear Malaysia

saing dengan negara-negara seperti mesin XRF, XRD, Mikroskop

serantau serta negara-negara Elektron dan alatan berteknologi tinggi

maju lain, Bahagian Pengurusan yang lain sangat membantu dalam

Konservasi (BPK) sentiasa menganalisa setiap unsur bahan dan

mengambil langkah proaktif dengan kerosakan pada artifak.

sentiasa mengadaptasi pengetahuan Walaubagaimanapun
penggunaan teknologi nuklear dalam
sains dalam kaedah rawatan artifak konservasi artifak sebenarnya telah
ke tahap yang lebih dari jauh, bukan
bagi memastikan artifak-artifak yang sekadar kajian terhadap analisa
bahan semata-mata tapi lebih
terdapat dalam simpanan Jabatan menjurus kepada penggunaan tenaga

Muzium Malaysia sentiasa dalam

keadaan yang terbaik. Misalannya

pihak BPK telah berjaya menghasilkan

Keberkesanan proses sinaran gamma ini adalah bergantung kepada kadar sinaran (radiasi) yang diserap
oleh artifak. Ukuran bagi kadar radiasi ini disebut sebagai Gray (Gy). Melalui carta kadar dos serapan semasa
proses sinaran gamma mendapati bahawa serangga dan mikroorganisma yang ada di dalam artifak akan mati pada
bacaan kadar 500 Gy.

Walaupun aplikasi sinaran gamma ini dilihat dapat membantu dalam proses konservasi artifak, namun
terdapat banyak juga aspek dan persoalan yang perlu diberikan perhatian. Apakah kebaikan dan keburukan sesuatu
artifak? Bagaimana sinaran ini berfungsi bagi melindungi artifak? Setiap perincian ini akan diperhalusi dalam artikel
yang akan datang.

28 Berita JMM | 3/2019

SKPAEPETDEYN TRIVIA

Oleh : Nor Aini binti Hassan, Muzium Matang

Rumah banglo dua tingkat yang terletak di dalam perkarangan Muzium Matang dibina oleh Ngah Ibrahim pada
tahun 1873 untuk dijadikan sebagai rumah kediaman Tristram Charles Sawyer Speedy atau lebih dikenali dengan
gelaran Kapten Speedy. Beliau dilahirkan di Meerut, India pada 26 Nov 1836. Ayah kapten Speedy iaitu James

Speedy adalah berpangkat Leftenan dalam Resimen Kaki ke-3 (The Buffs). Kapten Speedy seorang penjelajah dan

pengembara Inggeris yang terkenal semasa zaman Victoria. Kapten Speedy memutuskan untuk mengikuti jejak langkah

bapanya dengan memasuki pasukan tentera. Pada tahun 1854 Kapten Speedy ketika berusia 17 tahun telah memasuki

pasukan askar di England. Pada Oktober 1854 beliau berpindah semula ke Meerut dan memasuki pasukan askar 81

(Rejimen Lancashire Utara Setia). Kapten Speedy berkhidmat dengan cemerlang dalam tentera British di India dan

berjaya menundukkan pemberontakan India pada pada tahun 1857. Pada tahun 1864 Kapten Speedy juga berkhidmat

sebagai ketua semasa Perang New Zealand dalam menentang puak Maori iaitu dengan memasuki pasukan tentera

di Waikato dan beliau dianguerahkan pangkat kapten. Perang tersebut berakhir pada tahun 1865 dan Kapten Speedy

dianugerahkan Medal Perang Maori. Pada tahun tahun 1867 Kapten Speedy telah berpindah pula ke Australia. Pada

tahun 1868 Kapten Speedy berperang pula di Abyssini dan setelah berjaya dalam peperangan tersebut beliau kembali

pulang ke England.

Pada tahun 1872 Kapten Speedy telah dilantik sebagai bekalan timah telah menyebabkan pedagang Cina di Pulau Pinang
Pesuruhjaya Polis di Pulau Pinang dan beliau menamatkan yang membuat pelaburan besar dalam industri perlombongan bijih
perkhidmatanya pada 1873. Kapten Speedy meletak jawatan mengalami kerugian dan mereka telah membuat aduan kepada
kerana menerima tawaran kerja dengan gaji yang lumayan Gabenor Negeri-Negeri Selat supaya mengambil tindakan untuk
daripada Tengku Menteri Ngah Ibrahim. Beliau melantik Kapten memulihkan keadaan tersebut. Akibat tekanan daripada peniaga-
Speedy sebagai Setiausaha (Pentadbir) untuk memodenkan peniaga di Pulau Pinang, Gabenor Negeri-Negeri Selat Kolonel
pentadbiran Larut supaya setanding dengan pentadbiran William Orfeur Cavenagh telah campur tangan dan akhirnya
Bristish. Kapten Speedy juga diberi tanggungjawab sebagai memaksa Ngah Ibrahim bertindak menenangkan keadaan. Ngah
penasihat keselamatan untuk menjaga keamanan Larut Ibrahim bagi pihak Sultan Perak , dipaksa membayar $17,447
berikutan terjadinya Perang Larut Pertama dan Perang Larut sebagai ganti rugi kepada kumpulan Ghee Hin. Namun bergitu
Kedua yang banyak merugikan perniagaan bijih timah Ngah keadaan hanya tenang seketika sahaja.
Ibrahim. Pergaduhan berlaku antara dua kumpulan kongsi gelap
cina iaitu kumpulan Hai San yang diketuai oleh Ching Keng Kwee Pada tahun 1865 berlaku perang Larut kedua berpunca
dan kumpulam Ghee Hin diketuai oleh So Ah Chiang. daripada kedua-dua kumpulan kongsi gelap Cina iaitu Hai San
dan Gee Hin yang masih berdendam antara satu sama lain
Kapten Speedy bersetuju untuk bekerja dengan Ngah dan sebarang isu kecil akan menyebabkan perbalahan besar.
Ibrahim dengan syarat beliau diberi gaji yang tetap serta satu Pergaduhan berpunca daripada permainan judi yang melibatkan
pertiga (1/3) pendapatan yang diperolehi daripada kegiatan kumpulan ahli-ahli kongsi gelap. Kumpulan Hai San menawan 14
perlombongan bijih timah di Larut. Kapten Speedy mendapati orang ahli Kumpulan Ghee Hin sebagai tebusan, dan akhirnya
pasukan polis yang terdiri daripada 40 orang anggota Melayu membunuh 13 orang daripada mereka dengan kejam. Tebusan
tidak berkesan. Dia mahukan penubuhan pasukan polis yang terakhir berjaya melepaskan diri dan memberitahu kejadian tersebut
lebih mantap. Kapten Speedy meminta $15,000 daripada Ngah kepada kumpulannya. Kumpulan Ghee Hin membalas dendam dan
Ibrahim sebagai wang pendahuluan bagi perbelanjaannya ke menyerang perkampungan Hai San. Mereka membakar bangunan
India untuk merekrut 110 orang Sepoi Sikh dari Punjab. Pada di dalam kampung itu dan membunuh 40 orang penduduk kampung.
27 Julai 1873, Kapten Speedy telah berlepas ke India untuk Sekali lagi, bekalan keluar bijih timah terganggu. Perbalahan kali
merekrut pasukannya. Pasukan ini dilengkapkan dengan ini sangat teruk dan merebak sehingga ke Seberang Perai, Pulau
senjata moden termasuk 4 laras Meriam Krupps. Walaupun Pinang juga turut disertai oleh kumpulan kongsi gelap yang lain.
menghadapai masalah kewangan, Ngah Ibrahim terpaksa Selang beberapa ketika kemudian kedua-dua pihak yang telah
bersetuju dengan permintaan Kapten Speedy asalkan perang keletihan akhirnya bersetuju untuk mengadakan perbincangan.
Larut dapat diselesaikan. Hasil siasatan yang dijalankan pihak berkuasa British mendapati
kedua-dua Kumpulan Ghee Hin dan Kumpulan Hai San bersalah
Sekembalinya Kapten Speedy dari India beliau dan kerana mengganggu keamanan Pulau Pinang dan masing-masing
angkatan tenteranya berjaya mengusir Puak Ghee Hin dari dikenakan denda sebanyak $5,000 serta beberapa pemimpin
Simpang dan muara Sungai Larut dengan bantuan Kapal Bristish mereka di buang negeri.
yang menghalang kemasukan senjata dari Pulau Pinang. Ketika
itu masih terdapat seramai 2700 orang dari puak Gee Hin tinggal Perang Larut Ketiga tercetus pada tahun 1871-1872
di Larut tetapi mereka tidak mempunyai senjata. Lantaran setelah khabar angin yang tersebar menyatakan ketua kumpulan
itu, puak Hai San dan Gee Hin meneruskan semula aktiviti kongsi gelap Ghee Hin mempunyai hubungan sulit dengan
perlombongan dan Ngah Ibrahim dapat mengutip cukai seperti isteri sepupu kepada ketua kumpulan Hai San iaitu Chung
biasa tetapi keamanan tersebut tidak berpanjangan sehingga Keng Quee. Setelah perlakuan mereka terbongkar, pasangan
membawa kepada campur campur tangan British di Larut. tersebut ditangkap, diseksa dan kemudiannya dibuang ke dalam
lombong dibiarkan lemas. Sebagai menuntut bela kematian
Perang Larut pertama terjadi pada tahun 1861 ketua mereka, kumpulan Ghee Hin dengan 4,000 tentera upahan
berpunca akibat pergaduhan mengenai laluan air ke kawasan yang dibawa masuk dari tanah besar China melalui Pulau
perlombongan. Sumber air penting untuk proses perlombongan Pinang telah menyerang kumpulan Hai San dan buat pertama
bijih timah kerana kaedah perlombongan palong digunakan. Oleh kalinya kumpulan Hai San berjaya diusir daripada daerah Larut.
kerana tidak berpuas hati, kumpulan Ghee Hin di Klian Baru telah Kira-kira 10,000 pengikut Hai San menjadi pelarian di Pulau
diserang oleh kumpulan Hai San dari Klian Pauh. Gangguan

29Berita JMM | 3/2019

Pinang. Beberapa bulan kemudian, kumpulan Hai San Tan Kim Ching bersama pedagang Inggeris di
dengan dibantu oleh Ngah Ibrahim berjaya menduduki Singapura merangka satu surat kepada Gabenor Sir Andrew
kembali lombong bijih timah kepunyaan mereka di Matang Clarke yang telah ditandatangani oleh Raja Abdullah. Surat
dan Larut. Pada masa ini, Raja Abdullah yang menuntut tersebut menyatakan hasrat Raja Abdullah untuk meletakkan
takhta negeri Perak juga musuh kepada Ngah Ibrahim. Perak dibawah perlindungan British, dan juga untuk menghantar
Raja Abdullah telah menyokong pihak yang menentang Hai “seorang yang cukup berwibawa untuk menunjukkan (kepada
San dan Ngah Ibrahim. Ini kemudiannya mengubah perang baginda) satu sistem kerajaan yang baik”. Pada 26 September
daripada kumpulan pelombong cina kepada perang saudara 1872, Chung Keng Quee telah menghantar petisyen yang
TRIVIA yang melibatkan pembesar-pembesar Melayu Perak. ditandatangani oleh beliau sendiri bersama 44 ketua cina yang
Kemangkatan Sultan Ali dalam tahun 1871 diikuti lain, untuk meminta campur tangan British.
dengan perebutan kuasa di kalangan pembesar Melayu, Keperluan untuk mengembalikan keamanan dan
iaitu Raja Ismail, Raja Yusof dan Raja Abdullah . Raja undang-undang di Perak telah menyebabkan British mengubah
Abdullah tidak menghadiri majlis pengkebumian Al-marhum polisi baru untuk campur tangan dalam urusan negeri-negeri
Sultan Ali sehingga menimbulkan kemarahan pembesar- Melayu yang menyebabkan termeterainya Perjanjian Pangkor.
pembesar Perak. Akibatnya, segolongan besar pembesar Pada 20 Januari 1874, Gabenor Negeri-Negeri Selat Sir Andrew
negeri bersama-sama Menteri Larut Ngah Ibrahim Clarke mengadakan perjumpaan untuk mengadakan perjanjian
menabalkan Raja Ismail sebagai Sultan Perak. Pembesar di Pulau Pangkor, dan akhirnya Sultan Abdullah telah ditabalkan
negeri di selatan Perak turut memberikan sokongan untuk menduduki takhta negeri Perak. Dokumen-dokumen
kepada Raja Ismail dan menabalkannya sebagai Sultan. perjanjian telah ditandatangan pada 20 Januari 1874 di atas kapal
Pertabalan ini ditentang oleh Raja Abdullah, tetapi Raja Abdullah HMS Pluto di Pulau Pangkot untuk menyelesaikan perbalahan
tidak mempunyai tapak serta sokongan untuk berkuasa. orang Cina, menyelesaikan perbalahan mengenai tuntutan
Bagi mendapatkan sokongan dan pengaruh, Raja Abdullah takhta negeri Perak dan menyediakan jalan kearah wujudnya
telah memberikan sokongan kepada kumpulan Ghee Hin Residen British di Perak. Kapten Speedy kemudiannya dilantik
dengan harapan sekiranya mereka menang dalam perbalahan sebagai pentadbir Larut serta pembantu kepada Residen British.
mereka dengan kumpulan Hai San, kedudukan Ngah Ibrahim
akan terhakis dan kedudukan Raja Abdullah sendiri akan Chung Keng Quee dan Chin Ah Yam, ketua kepada
teguh, membolehkan baginda mencabar pertabalan Sultan kumpulan kongsi Hai San dan Ghee Hin, kedua-dua mereka
Ismail sebagai Sultan Perak. Raja Abdullah juga cuba untuk dianugerahkan gelaran Kapitan Cina oleh British dan bandar
mendapatkan sokongan daripada pedagang British bernama Larut serta Klian Pauh telah dinamakan sebagai Taiping (Taiping
W.H.M. Read yang juga merupakan rakan perniagaan baginda. dalam bahasa Cina bermaksud Keamanan Berpanjangan)
Raja Abdullah telah menyatakan kesediaannya kepada W.H.M. sebagai meraikan perjanjian damai diantara mereka. Tiga
Read untuk menerima penasihat British sekiranya baginda hari kemudian, Chung Keng Quee telah dilantik sebagai ahli
ditabalkan sebagai Sultan Perak. Namun Gabenor Negeri- Suruhanjaya Perdamaian yang diketua oleh Kapten S. Dunlop,
Negeri Selat tidak melayan permintaan tersebut kerana hendak Messrs. Frank Swettenham serta William A. Pickering. Satu
memberikan peluang kepada Ngah Ibrahim untuk menyelesaikan daripada objektif suruhanjaya ini ialah untuk mengaturkan
masalah Perang Larut tanpa dibantu pihak British. Akhirnya, penempatan yang berselerakan di sekitar daerah Larut.
askar Sepoi di bawah pimpinan Kapten Tristam Speedy berjaya Suruhanjaya juga memutuskan untuk membahagikan kawasan
membantu Ngah Ibrahim mengembalikan penguasaan pihak Hai perlombongan di Klian Pauh (Taiping) kepada kumpulan Hai San
San ke atas Klian Pauh. Kekalahan itu menyebabkan kumpulan dan Klian Bharu (Kamunting) kepada kumpulan Ghee Hin.
Ghee Hin tidak berupaya membantu Raja Abdullah dalam usaha Tengku Menteri Ngah Ibrahim tidak lagi menjadi
baginda untuk ditabalkan sebagai Sultan. pemerintah yang merdeka di Larut tetapi kini telah menjadi
Perang Larut sebagai menteri biasa yang tertakluk di bawah kuasa Sultan
Keempat meletus Negeri Perak. Sejak itu, bermulanya zaman keruntuhan
pada tahun keagungan kekuasaan Tengku Menteri Ngah Ibrahim dan nama
1873 , kurang beliau tidak lagi mengharum di kawasan Larut. Orang-orang
setahun selepas Tengku Menteri Ngah Ibrahim beransur-ansur meninggalkan
berakhirnya kawasan kota terutama kaum Batak.
Perang Larut aPkohliicreny).aPPmaaessunukjakadaninpinapisobuleiksrapneynaPgnokgliasldaBinbeerdsnie tTunakjaiptiaonlgeP.hePraaKkdaa(pPtTeeanrahkuSnApr1em8ee7dd7y
Ketiga. Selepas State Council ditubuhkan dan secret society ini diteruskan dan
Kumpulan Hai San diletakkan di bwh Capitan Cina dan mereka dilantik menjadi ahli
dengan bantuan State Council. Apabila perang antara pertubuhan rahasia orang
Ngah Ibrahim Cina di Larut meletus semula pada 1879 pengkaji menyimpulkan
menguasai semula bahawa British dan Kapten Speedy gagal mengatasinya.
kawasan lombong Waktu ini Kapten Speedy telah meninggalkan Larut kembali
di Klian Pauh, ke  Abyssinia.  Kapten Speedy juga diingati kerana kumpulan
Kumpulan Ghee wang syilingnya yang kini disimpan di New Zealand.
Hin yang disokong
oeh Raja Abdullah
menyerang balas
dengan bantuan Rujukan:-

askar upahan i. © 1972 Persatuan Sejarah Malaysia
dan senjata ii. Google Wikipedia http://www.orgperak.com
yang dibawa iii. Google Wikipedia bebas
dari Singapura http://www.org/Wiki/Tristam_Speedy
dan China .Harta iv. JM. Gullick, 1953. Captain Speedy of Larut. MBRAS, Vol.
benda milik Ngah Ibrahim juga turut dimusnahkan dan penduduk
Melayu dibunuh. Kekacauan merebak ke daerah Krian, Pulau 26, Pt. 3 (No.163).
Pangkor dan Dinding. Pembesar Melayu yang sebelum itu Singapore: Malaya Publishing House Limited.
menyebelahi kumpulan-kumpulan Cina yang berbalah akhirnya iiv. “The downfall of Tengku Ngah Ibrahim of Larut” The Straits
terkejut melihat huru hara tersebut. Kemusnahan yang dibawa Times, Saturday, Dec. 29, 1956.

oleh 40,000 orang Cina yang berbalah telah membawa padah
besar kepada negeri Perak. Peniaga di Pulau Pinang sekali lagi
melihat pelaburan mereka hancur lebur akibat perbalahan dan
sekali lagi meminta Gabenor Negeri-Negeri Selat mengambil
tindakan untuk memulihkan keamanan di Perak agar perniagaan
mereka tidak terus mengalami kerugian.

Kerabat Diraja Perak yang terlibat dalam perebutan
takhta tidak mampu untuk mempertahankan keamanan di
kawasan berkenaan. Keadaan sudah menjadi tidak terkawal
dan huru hara yang berlaku membawa padah kepada orang-
orang Melayu, Cina dan British. Menurut buku “The Golden
Chersonese and The Way Thither” (Published 1892 G.P.
Putnam’s Sons) pengembara era Victoria bernama Isabella Lucy
Bird (1831–1904) menyebutkan bagaimana Raja Muda Abdullah
pergi berjumpa kawan baginda di Singapura iaitu Tan Kim Ching.

30 Berita JMmMm | 3/2019

CUTAM tahukah anda

KENALI ARTIFAK CUTAM
TERPILIH ?
DULANG BERKAKI / FOOTED
WASH BOWL TRAY
Dulang berkaki singa yang dihiasi
dengan ukiran 12 jenis haiwan
berasaskan zodiak Cina. Haiwan
ini mewakili bandar Nakhon Si
Thammarat iaitu : Tikus (Sayburi),
Lembu (Pattani), Harimau
(Kelantan), Arnab (Pahang), Naga
(Saiburi), Ular (Phattalung), Kuda
(Trang), Kambing (Chumporn),
Monyet (Bantaisamor), Ayam
(Songkhla), Anjing (Takua Pa) dan
Babi (Kraburi). Kurun ke -19.
The footed wash bowl tray depicting lion is decorated with Chinese zodiac animals. These 12
animals represent Nakhon Si Thammarat’s city: Rat (Sayburi), Cow (Pattani), Tiger (Kelantan),
Rabbit (Pahang), Dragon (Saiburi), Snake (Phattalung), Horse (Trang), Goat (Chumporn),
Monkey (Bantaisamor), Rooster (Songkhla), Dog (Takua Pa) and Pig (Kraburi).19th century.

31Berita JMM | 3/2019

JabJaabtaatnanMMuuzizuiumm MMaallaayysisaia MUZIUM NEGARA MUZIUM ADAT MUZIUM DIRAJA
KUALA LUMPUR JELEBU, NEGERI SEMBILAN KUALA LUMPUR

MUZIUM PERAK GALERIA PERDANA, MUZIUM MATANG,
TAIPING PERAK LANGKAWI PERAK

MUZIUM ARKEOLOGI MUZIUM SUNGAI LEMBING, MUZIUM CHIMNEY,
LEMBAH BUJANG, KEDAH PAHANG LABUAN

MUZIUM SENI KRAF ORANG ASLI, MUZIUM SENI BINA MALAYSIA, MUZIUM KOTA KUALA KEDAH,
KUALA LUMPUR BANDAR HILIR, MELAKA KEDAH

MUZIUM KOTA KAYANG, MUZIUM AUTOMOBIL NASIONAL, MUZIUM KOTA JOHOR LAMA,
PERLIS SEPANG JOHOR

MUZIUM LABUAN, MUZIUM ETNOLOGI DUNIA MELAYU, MUZIUM TEKSTIL NEGARA,
LABUAN KUALA LUMPUR KUALA LUMPUR

MUZIUM MARIN LABUAN, MUZIUM LUKUT,
LABUAN NEGERI SEMBILAN

Muzium Kita Jabatan Muzium Malaysia,
Tamadun Kita Jalan Damansara, 50566 Kuala Lumpur

Tel.: (+603) 2267-1000 (+603) 2282-6255
Faks: (+603) 2282-6434 http://www.jmm.gov.my