แหล่ล่ง ล่ ง ล่ ท่ท่อ ท่ งเที่ย ที่ วดีบ้ ดี า บ้ นเฮา อ ท่ งเที่ย ที่ วดีบ้ ดี า บ้ นเฮา -เปิด ปิ ตำ นานพญานาค เมืองบาดาลศักดิ์สิทธื์-ธื์ “วัวั วั ด วั ดป่ป่ป่ า ป่ าคำคำคำคำชะโนด”
แหล่ล่ ล่ ง ล่ งท่ท่ ท่ อ ท่ องเที่ที่ ที่ ย ที่ ยวดีดี ดี บ้ ดี บ้ บ้ า บ้ านเฮา -เปิด ปิ ตำ นานพญานาค เมืองบาดาลศักดิ์สิทธื์-ธื์ “วัวั วั ด วั ดป่ป่ป่ า ป่ าคำคำคำคำชะโนด” นางสาวศุภนิดา สิงห์ปั้น รหัสนักศึกษา ๖๖๐๔๐๑๐๑๑๐๘ นางสาวสุพัตรา บัวโต รหัสนักศึกษา ๖๖๐๔๐๑๐๑๑๑๙ นางสาววิจิตตรา เพื่อทนง รหัสนักศึกษา ๖๖๐๔๐๑๐๑๑๒๙
คำ นำ หนังสืออิเล็กทรอนิกส์ ( E-Book ) เล่มนี้ ผู้จัผู้ จัดทำ มีวัมีวัตถุประสงค์หลัก เพื่อ พื่ ต้องการให้ผู้อ่ผู้ อ่านได้ทราบถึงข้อ ข้ มูลมูที่เกี่ยวกับแหล่งท่องเที่ยวที่ดี ของจังหวัด อุดรธานี ในหัวข้อ ข้ แหล่งท่องเที่ยวที่ดีของบ้า บ้ นเฮา “ วัดป่าป่คำ ชะโนด ” อีกทั้งยังยัมีกมีารบอกประวัติความเป็น ป็ มาของสถานที่ ความเป็น ป็ ที่นิยมของสถานที่แห่งนี้ ภูมิปัมิญปัญาและวิถีชีวิตของชาวบ้า บ้ น ที่อาศัยอยู่ใยู่ นสถานที่ และที่พักพักับของดีของ “ วัดป่าป่คำ ชะโนด ” คณะผู้จัผู้ จัดทำ หวังเป็น ป็ อย่าย่งยิ่งยิ่ว่าหนังสืออิเล็กทรอนิกส์ ( E-Book ) เล่มนี้ จะเป็น ป็ ประโยชน์สำ หรับคนที่กำ ลังวางแผนจะมาท่องเที่ยวที่จังหวัดอุดรธานี และผู้อ่ผู้ อ่านทุกท่านที่จะเข้า ข้ มาอ่านได้รัปประโยชน์จากหนังสืออิเล็กทรอนิกส์ ( E-Book ) เล่มนี้ไม่มม่ากก็น้อย คณะผู้จัผู้ จัดทำ นางสาวศุภนิดา สิงห์ปั้นปั้รหัสนักศึกษา ๖๖๐๔๐๑๐๑๑๐๘ นางสาวสุพัตพัรา บัวบัโต รหัสนักศึกษา ๖๖๐๔๐๑๐๑๑๑๙ นางสาววิจิตตรา เพื่อ พื่ ทนง รหัสนักศึกษา ๖๖๐๔๐๑๐๑๑๒๙ ก
สารบัญ บั ๑. ประวัติความเป็น ป็ มาของ “วัดป่าป่คำ ชะโนด” ๑.๑ ที่ตั้งของสถานที่ “วัดป่าป่คำ ชะโนด” ๑.๑.๑ ประกอบของ “วัดป่าป่คำ ชะโนด” ๑.๑.๒ ลักษณะที่ตั้งของ “วัดป่าป่คำ ชะโนด” ๒. ทำ ไม “วัดป่าป่คำ ชะโนด” ถึงกลายเป็น ป็ ที่ท่องเที่ยวที่ดี ของบ้า บ้ นเฮา ๒.๑ ความเชื่อที่มีเมีกี่ยวกับ “วัดป่าป่คำ ชะโนด” ๒.๑.๑ ปู่ศปู่รีสุทโธ ย่าย่ ศรีปทุมมา ๒.๑.๒ ความเชื่อเกี่ยวกับพญานาค ๒.๑.๓ ความเชื่อทางศาสนาพุทพุธ และศาสนาพราหมณ์ ๒.๒ ความเป็น ป็ ที่นิยมของ “วัดป่าป่คำ ชะโนด” ๒.๒.๑ ละคร ๒.๒.๒ ภาพยนตร์ ๒.๒.๓ เพลง ๓. ภูมิปัมิญปัญาและวิถีการใช้ชีวิตของชาวบ้า บ้ น “วัดป่าป่คำ ชะโนด” ๓.๑ การดำ เนิดชีวิตของคนในอดีต จนถึงปัจปัจุบันบัของชาวบ้า บ้ น “วัดป่าป่คำ ชะโนด” ๔. ของดีบ้า บ้ นเฮาจาก “วัดป่าป่คำ ชะโนด” ๔.๑ ที่พักพัแนะนำ สำ หรับเที่ยว “วัดป่าป่คำ ชะโนด” ๔.๒ของที่ระลึกจาก “วัดป่าป่คำ ชะโนด” ๕. บทสรุปแหล่งท่องเที่ยวดีบ้า บ้ นเฮา “วัดป่าป่คำ ชะโนด” ข ๑ - ๔ ๕ - ๖ ๗ - ๘ ๙ ๑๐ ๑๑ หน้า
คำ ชะโนดมีลักษณะเป็น เกาะลอยน้ำ ที่เต็มไปด้วยต้นชะโนด เป็นสถานที่ปรากฏในตำ นานพื้นบ้าน เชื่อว่าเป็นที่สิงสถิตของพญานาคปู่ศรีสุทโธ ย่าศรีประทุมมา เข้าไปภายในพื้นที่ของคำ ชะโนด จะรู้สึกได้ถึงความร่มรื่น อากาศภายนอกที่ร้อน เมื่อมาอยู่ที่นี่จะรู้สึกเย็นอย่างบอกไม่ถูก เพราะปกคลุมด้วย ป่าต้นชะโนดขนาดใหญ่ทั่วบริเวณ ต้นชะโนด เป็นต้นไม้ที่มีลักษณะประหลาดลักษณะคล้ายกับต้นมะพร้าว ต้นหมาก และต้นตาลผสมกัน ซึ่งได้รับการยืนยันว่ามีอยู่เฉพาะที่นี่แห่งเดียวเท่านั้น ๑. ประวัวั วั ติ วั ติ ติ คติ ความเป็ป็น ป็ น ป็ มา ๑
๑. ประวัวั วั ติ วั ติ ติ คติ ความเป็ป็น ป็ น ป็ มา ป่าคำ ชะโนด ตั้งอยู่ในพื้นที่ ๓ ตำ บล คือ ตำ บล วังทอง, ตำ บลบ้านม่วง และตำ บลบ้านจันทร์ ในอำ เภอบ้านดุง จังหวัดอุดรธานี ป่าแห่งนี้เป็นสถานที่สำ คัญ ที่ปรากฎในตำ นานพื้นบ้านอีสาน ประชาชนในพื้นที่เชื่อว่าเป็นที่สิงสถิตของพญานาค ปู่ศรีสุทโธ ย่าศรีประทุมมา และสิ่งลี้ลับต่าง ๆ บ่อยครั้งที่ชาวบ้านในละแวกนั้นจะพบเห็นชาวเมืองชะโนดไปเที่ยวงานบุญพระเวสสันดร รวมถึงหญิง สาวที่มายืมเครื่องมือทอผ้าอยู่เป็นประจำ ป่าคำ ชะโนด แม้จะเป็นผืนแผ่นดินลอยตัวจากกอวัชพืช ทำ ให้มีการลอยตัวไปตามพลวัตของน้ำ แต่ป่าแห่งนี้ก็เคยเกิดน้ำ ท่วม โดยเคยเกิดขึ้นเมื่อปี พ.ศ.๒๕๑๖ พ.ศ. ๒๕๓๘ พ.ศ. ๒๕๕๙ และ พ.ศ. ๒๕๖๐ ทั้งนี้เชื่อว่าเกิดจากการที่มีการก่อสร้างถาวรวัตถุต่าง ๆ มากขึ้นกว่าเดิมในอดีต จึงทำ ให้พื้นที่ของเกาะซึ่งลอยน้ำ อยู่นั้นมีความหนัก เป็นสาเหตุ ที่ทำ ให้ผืนกอวัชพืชบางส่วนจมน้ำ โดยเฉพาะอย่างยิ่งในช่วงกลางพ.ศ.๒๕๖๐ ที่ต้องมีการปิดเกาะแห่งนี้เป็นการชั่วคราว ๑.๑ ที่ตั้งของสถานที่ “วัดป่าคำ ชะโนด” บ้าบ้นเลขที่ ๖๔ หมู่ ๑๑ ตำ บล บ้าบ้นม่วง อำ เภอ บ้าบ้นดุง อุดรธานี ๔๑๑๙๐ คำ ชะโนด วังวันาคินทร์ อุดรธานี ๒
๑.๑.๑ ส่วนประกอบของ “วัดป่าคำ ชะโนด” คำ ว่า “ป่าคำ ชะโนด” นี้ได้นำ เอาศัพท์ ๒ คำ มารวมกัน - คำ ว่า “คำ ” พื้นที่ที่มีน้ำ ซับหรือมีน้ำ ซึมจากใต้ดินขึ้นมาขังบนผิวดิน คนอีสานเรียกพื้นที่ ในลักษณะนี้ว่า “น้ำ คำ ” - ชะโนด เป็นไม้ที่มีใบเหมือนใบตาล ลำ ต้นเหมือนต้นมะพร้าว ลูกเป็นเม็ดเล็กๆ คล้ายหมาก สูงเต็มที่ประมาณ ๓๐ เมตร ส่วนของตายอดนำ มาใช้ประกอบอาหาร การเก็บตายอด มาเป็นอาหารทำ ให้ลำ ต้นตายได้ ส่วนของเยื่อหุ้มรอบๆ ต้นอ่อนในเมล็ดเมื่อนำ มาแช่ในน้ำ ส้มสายชู หรือน้ำ เกลือนำ มากินได้ หรือส่วนของผลนำ ไปหมักดองทำ เป็นเครื่องดื่ม ส่วนของช่อดอกคั้นน้ำ ไปทำ น้ำ ตาลก็ได้ ส่วนของใบใช้ทำ เสื่อและหมวก ใบอ่อนมีเส้นใยยาวใช้ทำ ไม้กวาด ส่วนกลาง ของใบใช้เป่าเป็นเพลงได้ ส่วนยอดที่อ่อนอยู่ใช้ทำ เบาะรองนั่ง ทำ ความสะอาดภาชนะ ส่วนของหนามนั้นภูมิปัญญาพื้นบ้านใช้ทำ กับดักสัตว์ - วัชพืช เป็นพืชที่ขึ้นมาเองตามธรรมชาติในไร่ในสวน โดยที่ผู้ดูแลไม่ต้องการ ๑. ประวัวั วั ติ วั ติ ติ คติ ความเป็ป็น ป็ น ป็ มา ๑.๑ ที่ตั้งของสถานที่ “วัดป่าคำ ชะโนด” ๓
๑. ประวัวั วั ติ วั ติ ติ คติ ความเป็ป็น ป็ น ป็ มา ๑.๑ ที่ตั้งของสถานที่ “วัดป่าคำ ชะโนด” ๑.๑.๒ ลักษณะที่ตั้ง “วัดป่าคำ ชะโนด” คำ ชะโนดมีลักษณะเป็น เกาะลอยน้ำ ที่เต็มไปด้วยต้นชะโนด เป็นสถานที่ปรากฏใน ตำ นานพื้นบ้าน เชื่อว่าเป็นที่สิงสถิตของพญานาคปู่ศรีสุทโธ ย่าศรีประทุมมา เข้าไปภายในพื้นที่ของคำ ชะโนด จะรู้สึกได้ถึงความร่มรื่น อากาศภายนอกที่ร้อน เมื่อมาอยู่ที่นี่จะรู้สึกเย็นอย่างบอกไม่ถูก เพราะ ปกคลุมด้วยป่าต้นชะโนดขนาดใหญ่ทั่วบริเวณ ต้นชะโนด เป็นต้นไม้ที่มีลักษณะประหลาดลักษณะ คล้ายกับต้นมะพร้าว ต้นหมาก และต้นตาลผสมกัน ซึ่งได้รับการยืนยันว่ามีอยู่เฉพาะที่นี่แห่งเดียเท่านั้น ๔
๒.๑.๑ ปู่ศรีสุทโธ ย่าศรีปทุมมา "นาคาศรีสุทโธ และ นาคีศรีปทุมมา" เป็นพญานาคราชผู้เป็นใหญ่ในประเทศไทย เป็น พญานาคราชขององค์อินทราธิราชเจ้า "มีพรหมประกายโลก" หรือวังนาคินทร์คำ ชะโนด สถานที่ดัง กล่าวตั้งอยู่ระหว่างรอยต่อของตำ บลวังทอง ตำ ลบบ้านม่วงและตำ บลบ้านจันทร์อำ เภอบ้านดุง จังหวัด อุดรธานี เป็นเวียงวังที่ประทับ ซึ่งเป็นสถานที่ศักดิ์สิทธิ์ เป็นที่เคารพยำ เกรงและศรัทธาของคนใน จังหวัดอุดรธานี และอีสานตอนบน ๒. ทำทำทำทำ ไม “วัวั วั ด วั ดป่ป่า ป่ า ป่ คำคำคำคำ ชะโนด” ถึถึ ถึ งถึ งกลายเป็ป็น ป็ น ป็ ที่ที่ ที่ ท่ที่ ท่ ท่ อ ท่ องเที่ที่ ที่ ยที่ ยวที่ที่ ที่ ดีที่ ดี ดี ขดี ของบ้บ้า บ้ า บ้ นเฮา ๒.๑ ความเชื่อที่เกี่ยวกับ “วัดป่าคำ ชะโนด” ๕
๒.๑.๓ ความเชื่อทางศาสนาพุทธ และศาสนาพราหมณ ในส่วนของศาสนาพราหมณ์ในแต่ละยุคแต่ละสมัยมี ความเชื่อที่แตกต่างกันออกไปใน ลัทธิของชาวอารยันใหม่ มีส่วนคล้ายคลึงกับปรัชญาของศาสนาใหม่ที่เกิดขึ้นในชมพูทวีในสมัยเดียวกัน คือศาสนาเชน ศาสนาพราหมณ์ และพระพุทธศาสนา มีปรัชญาธรรมดังนี้ ๑. มีความเชื่อยิ่งขึ้นว่า ดวง วิญญาณเป็นอนันตะ ดวงวิญญาณนั้นผ่านมาจากการเกิด (ชาติ) อันนับไม่ได้ ชาติหนึ่งอาจเกิดเป็น อย่างหนึ่ง อาจเกิดเป็นคนมีฐานะดี เป็นคนจน มีปัญญาดี บาง ทีเป็นคนโง่ บางครั้งอาจเป็นสัตว์บาง ชนิด และเป็นพืชบางอย่างก็มี เวียนกันอยู่อย่างนี้ไม่มีเวลาหยุด นิ่ง จนกว่าจะเข้าถึงซึ่งความหลุดพ้น (โมกษะ) จากการเกิดเข้าไปอยู่กับ ปฐมวิญญาณ คือ มหาพรหม ๒. ความแตกต่างกันของชีวิตอย่างนั้น เป็นไปด้วยอํานาจของกรรม คือ การกระทําไว้แต่ ชาติก่อน ๆ และเพราะกรรมนั้นเองที่ทําให้เวียนว่าย ตายเกิดเป็นวัฏฏะอยู ๒. ทำทำทำทำ ไม “วัวั วั ด วั ดป่ป่า ป่ า ป่ คำคำคำคำ ชะโนด” ถึถึ ถึ งถึ งกลายเป็ป็น ป็ น ป็ ที่ที่ ที่ ท่ที่ ท่ ท่ อ ท่ องเที่ที่ ที่ ยที่ ยวที่ที่ ที่ ดีที่ ดี ดี ขดี ของบ้บ้า บ้ า บ้ นเฮา ๒.๑ ความเชื่อที่เกี่ยวกับ “วัดป่าคำ ชะโนด” ๒.๑.๒ ความเชื่อทางศาสนาพุทธ และศาสนาพราหมณ์ ความเชื่อของชาวไทยเกี่ยวกับพญานาค โดยส่วนใหญ่จะเชื่อว่า พญานาคเป็นสัตว์กึ่งเทพ มีอิทธิฤทธิ์ ศักดานุภาพ สามารถเนรมิตร่างกายเป็นมนุษย์ชายและหญิงได้ ทั้งยังมีความเชื่อว่าพญานาค นั้นเป็นสัญลักษณ์แห่ง สายน้้า เป็นผู้พิทักษ์รักษาและเป็นสัญลักษณ์แห่งความอุดมสมบูรณ์ในด้านการ สร้างความสามัคคีปรองดอง สงบ สันติสุขในสังคม ๖
๒.๒.๑ ละคร วัดป่าคำ ชะโนด มีความศรัทธาเกี่ยวกับพญานาคเป็นหลัก จึงมีการนำ พญานาค ที่เป็นสิ่งศักดิ์สิทธิ์ของวัดป่าคำ ชะโนด มาเป็นแนวทางในการทำ สื่อบันเทิงให้กับผู้คนทั่วไป ได้รับรู้ถึงความเชื่อของพญานาค เช่น การนำ ทำ เป็นละครจนได้รับความนิยมอย่างล้นหลาม ๒.๒.๒ ภาพยนตร์ "ลับแลคำ ชะโนด" ภาพยนตร์ที่แสดงถึงอานุภาพความรักความต่างของสายพันธ์มนุษย์ และพญานาค, อิทธิฤทธิ์เมืองบังบด, ความลึกลับของคำ ชะโนด ใช้เวลาถ่ายทำ กว่า ๓ ปี ในช่วงที่มีปัญหาเศรษฐกิจ และโควิด โดยใช้ทุนการดำ เนินงานสร้างกว่า ๑๐ ล้านบาท ปัจจุบันเสร็จสิ้นพร้อมฉายในโรงภาพยนตร์ ๒. ทำทำทำทำ ไม “วัวั วั ด วั ดป่ป่า ป่ า ป่ คำคำคำคำ ชะโนด” ถึถึ ถึ งถึ งกลายเป็ป็น ป็ น ป็ ที่ที่ ที่ ท่ที่ ท่ ท่ อ ท่ องเที่ที่ ที่ ยที่ ยวที่ที่ ที่ ดีที่ ดี ดี ขดี ของบ้บ้า บ้ า บ้ นเฮา ๒.๒ ความเป็นที่นิยมของ “วัดป่าคำ ชะโนด” ๗
๒.๒ ความเป็นที่นิยมของ “วัดป่าคำ ชะโนด” ๒.๒.๓ เพลง วัดป่าคำ ชะโนด นั้นเป็นที่นิยมมาก ๆ จนเกิดกระแสการแต่งเพลงเกี่ยวกับ วัดป่าคำ ชะโนด ที่มากมายออกมา และเพลงละเพลงนั้นมียอดรับชมที่ดี และติดหูผู้ฟังทำ ให้วัดป่าคำ ชะโนดเป็นที่นิยม เพลงที่แต่งออกมามีมากมาย ยกตัวอย่าง เช่น ๒. ทำทำทำทำ ไม “วัวั วั ด วั ดป่ป่า ป่ า ป่ คำคำคำคำ ชะโนด” ถึถึ ถึ งถึ งกลายเป็ป็น ป็ น ป็ ที่ที่ ที่ ท่ที่ ท่ ท่ อ ท่ องเที่ที่ ที่ ยที่ ยวที่ที่ ที่ ดีที่ ดี ดี ขดี ของบ้บ้า บ้ า บ้ นเฮา ๘
๓.๑ การดำ เนิดชีวิตของคนในอดีต จนถึงปัจจุบันของชาวบ้าน “วัดป่าคำ ชะโนด” วัดป่าคำ ชะโนด วัดศิริสุทโธ หรือ วัดป่าคำ ชะโนด อ.บ้านดุง จ.อุดรธานี อีกหนึ่งตำ นาน ความเชื่อเกี่ยวกับพญานาคที่คนไทยหลายคนยังสงสัย ซึ่งคนในพื้นที่เชื่อว่าเป็นดินแดนของพญานาคมา ตั้งแต่สมัยบรรพบุรุษจึงทำ ให้เกิดเรื่องเล่าที่น่าอัศจรรย์มากมายเกี่ยวกับสถานที่ศักสิทธิแห่งนี้ทำ ให้ผู้คน มากมายจากทั่วทุกที่อยากมากราบไหว้สัการะบูชา และยังเป็นที่พูดถึงในเรื่องของการขอพร ทำ ให้คนใน ชุมชนระแวกนั้นมีความเป็นอยู่ที่ดีขึ้น เนื่องจากในเวลาต่อมาคำ ชะโนดแห่งนี้ได้กลายเป็นอีกหนึ่งสถาน ที่ท่องเที่ยวทางศาสนาที่สำ คัญของจังหวัดอุดรธานี ๓. ภูภูภู มิ ภู มิปัมิปัมิญ ปั ญ ปั ญาและวิวิ วิ ถีวิ ถี ถี กถี การใช้ช้ ช้ช้ชีชี ชีชีวิวิ วิ ตวิ ต ของชาวบ้บ้า บ้ า บ้ น “วัวั วั ด วั ดป่ป่า ป่ า ป่ คำคำคำคำ ชะโนด” ๓. ภูมิปัญญาและวิถีการใช้ชีวิตของชาวบ้าน “วัดป่าคำ ชะโนด” ๙
๔.๑ ที่พักแนะนำ สำ หรับเที่ยว “วัดป่าคำ ชะโนด” ๔ ที่พัก อ.บ้านดุง คำ ชะโนด วังนาคินทร์ อุดรธานี -โรงแรมปาริชาติบ้านดุง -Sakchai อุดรธานี -Chaisiri Hostel. -บ้านพักวังทอง ๔.๒ ของที่ระลึกจาก “วัดป่าคำ ชะโนด” -จี้พญานาคเขียวหยก ผ่านพิธีการปลุกจาก วัดป่าคำ ชะโนด -ลอตเตอรี่ -ร้านบูชาวัตถุมงคล -ร้านพานพุ่ม ๔. ของดีดี ดี บ้ดี บ้า บ้ า บ้ นเฮาจาก “วัวั วั ด วั ดป่ป่า ป่ า ป่ คำคำคำคำ ชะโนด” ๔. ของดีบ้านเฮาจาก “วัดป่าคำ ชะโนด” ๑๐
๕. บทสรุรุรุรุ ปแหล่ล่ ล่ ง ล่ งท่ท่ ท่ อ ท่ องเที่ที่ ที่ ยที่ ยวดีดี ดี บ้ดี บ้า บ้ า บ้ นเฮา “วัวั วั ด วั ดป่ป่า ป่ า ป่ คำคำคำคำ ชะโนด” ๕. บทสรุปแหล่งท่องเที่ยวดีบ้านเฮา “วัดป่าคำ ชะโนด” วัดป่าคำ ชะโนด นั้นเป็นสถานที่ศักดิ์สิทธิ์ในทางพระพุทธศาสนาของชาวบ้าน อำ เภอ บ้านดุง จังหวัดอุดรธานี โดยในสถานที่แห่งนี้จะมีสิ่งศักดิ์สิทธิ์ที่สำ คัญอยู่คือ ปู่ศรีสุทโธ ย่าศรีปทุมมา และมีความเชื่อทางด้านพญานาค เพราะปู่ศรีสุทโธ ย่าศรีปทุมมา เป็นพญานาคในตระกูลเก่าแก่ จึงเป็นที่กราบไหว้บูชาของชาวบ้าน และนักท่องเที่ยวที่มายัง วัดป่าคำ ชะโนด ป่าคำ ชะโนดมีสถานที่ ที่สำ คัญอีกที่ คือ เกาะลอยน้ำ ที่ไม่มีวันจ่มเป็นสิ่งอัศจรรย์ของวัดป่าคำ ชะโนดอีกอย่างนึง โดยความเป็นที่นิยมนั้นมีทั้งการนำ ไปสร้างเป็นละคร ภาพยนตร์ และเพลง สุดท้ายวัดป่าคำ ชะโนด นั้นก็เป็นสถานที่ท่องเที่ยวที่ดีของบ้านเฮา เป็นสถานที่ที่สำ คัญของจังหวัดอุดรธานีที่มีประวัติ ความเป็นมาอันยาวนาน จนถึงปัจจุบัน ๑๑
บรรณานุกรม วโรดม เตชศรีสุธี. (๒๕๖๕). “ ป่าป่คำ ชะโนด ” เมือมืงสองโลกที่ชาวบ้า บ้ น และนักท่องเที่ยวมาด้วยศรัทธาเดียวกันคือ ‘พญานาค’ https://readthecloud.co/kamchanod-udon-thani/ ฅน ติด เที่ยว. (๒๕๖๓).ป่าป่คำ ชะโนด วังนาคินทร์ อุดรธานี https://th.trip.com/ ฐิติพงศ์ อมรไตรลักษณ์.(๒๕๖๓).คำ ชะโนด-kumchanod https://t-udoncarrent.com/khamchanod/ Expedia.(๒๕๖๖).โรงแรมใกล้วัดคําชะโนด, อําเภอบ้า บ้ นดุง https://www.expedia.co.th/Wat-Kham-Chanot-Hotels.
ประวัติผู้แผู้ต่ง นางสาวศุภนิดา สิงห์ปั้นปั้ รหัสนักศึกษา ๖๖๐๔๐๑๐๑๑๐๘ คณะครุศาสตร์ สาขาวิชวิ า ภาษาไทย นักศึกษาชั้นชั้ปีที่ ปีที่๑ นางสาวสุพัตรา บัวบัโต รหัสนักศึกษา ๖๖๐๔๐๑๐๑๑๑๙ นางสาววิจิวิ จิตตรา เพื่อทนง รหัสนักศึกษา ๖๖๐๔๐๑๐๑๑๒๙ คณะครุศาสตร์ สาขาวิชวิา ภาษาไทย นักศึกษาชั้นชั้ปีที่ ปีที่๑ คณะครุศาสตร์ สาขาวิชวิา ภาษาไทย นักศึกษาชั้นชั้ปีที่ ปีที่๑