กรมส่งเสริมวัฒนธรรม ๑๔ ถนนเทียนร่วมมิตร เขตห้วยขวาง กรุงเทพมหานคร ๑๐๓๑๐ โทร. ๐ ๒๒๔๗ ๐๐๑๓ Department of Culture Promotion 14 Tiamruammit Road. Huai Khwang. Bangkok. 10310 Tel. 0 247 0013 http://www.facebook.com/กรมส่งเสริมวัฒนธรรม www.culture.go.th พิมพ์ที่ : ส�ำนักงานกิจการองค์การสงเคราะห์ทหารผ่านศึกในพระบรมราชูปถัมภ์ รายงานประจ�ำปี ๒๕๖๕ กรมส่งเสริมวัฒนธรรม Annual Report 2022
2
สารจากอธิบดี 3 (นายโกวิท ผกามาศ) อธิบดีกรมส่งเสริมวัฒนธรรม รายงานประจ�ำปี พ.ศ. ๒๕๖๕ ของกรมส่งเสริมวัฒนธรรม จัดท�ำขึ้นเพื่อรวบรวมผลการด�ำเนินงานที่ส�ำคัญของหน่วยงานในรอบปี ที่ผ่านมา ซึ่งการด�ำเนินงานของกรมส่งเสริมวัฒนธรรมในช่วงเวลา ดังกล่าว ได้ขับเคลื่อนงานตามภารกิจที่ได้รับมอบหมายงานจากรัฐบาล และกระทรวงวัฒนธรรม โดยใช้ยุทธศาสตร์ชาติ ๒๐ ปี (พ.ศ. ๒๕๖๑- ๒๕๘๐) แผนแม่บทภายใต้ยุทธศาสตร์ชาติ แผนการปฏิรูปประเทศ เป็นกรอบและ แนวทางการด�ำเนินงาน โดยกรมส่งเสริมวัฒนธรรม มุ่งเน้น การสืบสาน รักษา และต่อยอดทุนทางวัฒนธรรม ด้วยการเพิ่มคุณค่าและมูลค่าของทุน ทางวัฒนธรรม การส่งเสริมการมีส่วนร่วมทางวัฒนธรรมของทุกภาคส่วน ทั้งภาครัฐ ภาคเอกชน ภาคประชาสังคม และภาคประชาชนในการ ด�ำเนินงานวัฒนธรรมเพื่อสร้างความภาคภูมิใจในรากเหง้าของท้องถิ่น ปลูกฝังค่านิยมที่พึงประสงค์ให้คนไทยเป็นมนุษย์ที่มีคุณธรรม จริยธรรม ฝังอยู่ในการด�ำเนินชีวิต มีความพร้อมสามารถ ปรับตัวเข้ากับสภาพแวดล้อม ได้ดีขึ้น นอกจากนี้ยังรวมไปถึงการพัฒนาองค์กรและการบริการทางวัฒนธรรม มุ่งพัฒนาระบบการท�ำงานและการให้บริการของกรมส่งเสริมวัฒนธรรมให้มี ความทันสมัย โดยน�ำเทคโนโลยีมาใช้ให้เกิดประโยชน์สูงสุด พัฒนาบุคลากร และสร้างวัฒนธรรมองค์กรที่ดี เพื่อให้สามารถตอบสนองความต้องการของประชาชนได้อย่างสะดวกรวดเร็ว และโปร่งใส อย่างไรก็ตาม สิ่งส�ำคัญที่ท�ำให้การด�ำเนินงานต่างๆ บรรลุผลตามวัตถุประสงค์ คือความร่วมมือ ความมุ่งมั่น ทุ่มเท และการสนับสนุนของคณะผู้บริหาร ข้าราชการ พนักงานราชการ เครือข่ายและ เจ้าหน้าที่ของกรมส่งเสริมวัฒนธรรมที่เกี่ยวข้องทุกท่าน ที่ได้ให้ข้อเสนอแนะและจัดส่งข้อมูลต่าง ๆ เพื่อน�ำมาประกอบการจัดท�ำเป็นรายงานประจ�ำปีฉบับสมบูรณ์เล่มนี้ สุดท้ายนี้ กรมส่งเสริมวัฒนธรรมหวังเป็นอย่างยิ่งว่าหนังสือรายงานประจ�ำปี ๒๕๖๕ จะเป็น การสร้างประโยชน์และคุณค่าทางวัฒนธรรมของประเทศชาติสืบต่อไป
รายงานประจ�ำปี ๒๕๖๕ กรมส่งเสริมวัฒนธรรม 4 สารจากอธิบดี ๓ ข้อมูลกรมส่งเสริมวัฒนธรรม ท�ำเนียบผู้บริหารประจ�ำปีงบประมาณ พ.ศ. ๒๕๖๕ ๖ วิสัยทัศน์ พันธกิจ ประเด็นยุทธศาสตร์ ๑๐ ผลการด�ำเนินงานประจ�ำปีประมาณ พ.ศ. ๒๕๖๕ ของกรมส่งเสริมวัฒนธรรม ๑๑ ◉ การสืบสาน รักษา และต่อยอดทุนทางวัฒนธรรม ๑๒ ๑. โครงการส่งเสริมการด�ำเนินงานมรดกภูมิปัญญาทางวัฒนธรรม ๑๒ ๒. โครงการส่งเสริมและพัฒนาภาพลักษณ์ผ้าไทยสู่สากล ประจ�ำปี ๒๕๖๕ ๑๕ ๓. โครงการพัฒนามรดกภูมิปัญญาทางวัฒนธรรมผ้าไทยสู่สากล ประจ�ำปี ๒๕๖๕ ๑๙ ๔. โครงการส่งเสริมวัฒนธรรม ประเพณี เพื่อการส่งเสริมการท่องเที่ยว ๒๔ ๕. โครงการเทิดพระเกียรติสถาบันพระมหากษัตริย์ ประจ�ำปี พ.ศ. ๒๕๖๕ ๒๕ ๖. การประกวดดนตรีและมาร์ชชิ่งอาร์ทชิงแชมป์โลก ๒๐๒๒ ๒๘ (WAMSB World Championship 2022) ๗. กิจกรรมการจัดงานฉลองโนรา มรดกภูมิปัญญาทางวัฒนธรรมของมนุษยชาติ ๒๙ ๘. งานมหกรรมมรดกภูมิปัญญาทางวัฒนธรรม เพื่อการขับเคลื่อนการพัฒนาเมืองต้นแบบ ๓๐ ด้านศิลปวัฒนธรรม สงขลาเมืองเก่า ประจ�ำปี ๒๕๖๕ ◉ การส่งเสริมการมีส่วนร่วมทางวัฒนธรรมของทุกภาคส่วน ๓๑ ๙. โครงการยกย่องเชิดชูเกียรติทางวัฒนธรรม (ศิลปินแห่งชาติ) ๓๑ สารบัญ
Annual Report 2022 Department of Culture Promotion 5 ๑๐. โครงการยกย่องเชิดชูเกียรติ “ศิลปาจารย์” ๓๓ ๑๑. กิจกรรมเปิดบ้านศิลปินแห่งชาติ ๓๓ ๑๒. โครงการศิลปินแห่งชาติสัญจร ๓๕ ๑๓. โครงการสร้างรายได้แก่ศิลปิน นักแสดงพื้นบ้าน ชุมชนเจ้าของมรดกภูมิปัญญา ๓๖ ๑๔. โครงการการส่งเสริมและเผยแพร่ค่านิยมและวัฒนธรรมความเป็นไทย : ๓๘ กิจกรรมมารยาทไทย และมารยาทในสังคม ๑๕. กิจกรรมวันภาษาไทยแห่งชาติ ๒๕๖๕ ๓๘ ◉ การพัฒนาองค์กรและการบริการทางวัฒนธรรม ๔๐ ๑๖. โครงการเปิดศูนย์วัฒนธรรมแห่งประเทศไทยเป็นแหล่งเรียนรู้ทางวัฒนธรรม ๔๐ ๑๗. โครงการพัฒนา เผยแพร่ และเสริมสร้างการจัดการการวิจัยมรดกภูมิปัญญาทางวัฒนธรรม ๔๑ ๑๘. โครงการพัฒนาระบบหนังสือ ๔๓ ๑๙. การด�ำเนินงานของส�ำนักพิจารณาภาพยนตร์และวิถีทัศน์ ๔๖ ๒๐. โครงการบริหารจัดการและพัฒนาองค์กร ๔๘ รายงานการเงิน ประจ�ำปีงบประมาณ พ.ศ. ๒๕๖๕ ของกรมส่งเสริมวัฒนธรรม ๔๙ รายงานการเงิน ประจ�ำปีงบประมาณ พ.ศ. ๒๕๖๕ ของกองทุนส่งเสริมงานวัฒนธรรม ๘๗ คณะผู้จัดท�ำ ๑๐๔
กรมส่งเสริมวัฒนธรรม ข้อมูล
Annual Report 2022 Department of Culture Promotion 7 ท�ำเนียบผู้บริหารกรมส่งเสริมวัฒนธรรม ประจ�ำปีงบประมาณ พ.ศ. ๒๕๖๕ นายชาย นครชัย อธิบดีกรมส่งเสริมวัฒนธรรม นางสาวลิปิการ์ ก�ำลังชัย รองอธิบดีกรมส่งเสริมวัฒนธรรม นางสาววราพรรณ ชัยชนะศิริ รองอธิบดีกรมส่งเสริมวัฒนธรรม
รายงานประจ�ำปี ๒๕๖๕ กรมส่งเสริมวัฒนธรรม 8 นายอิสระ ริ้วตระกูลไพบูลย์ เลขานุการกรม นางสาวชริดา สังข์ทอง ผู้อ�ำนวยการ กองกิจการเครือข่ายทางวัฒนธรรม นางมงคลทิพย์ รุ่งงามฤกษ์ ผู้อ�ำนวยการ กองมรดกภูมิปัญญาทางวัฒนธรรม นายสาโรจน์ เล้าเจริญสมบัติ ผู้เชี่ยวชาญด้านภูมิปัญญา
Annual Report 2022 Department of Culture Promotion 9 นายอนุกูล ใบไกล ผู้อ�ำนวยการ กองส่งเสริมและถ่ายทอดศิลปวัฒนธรรม นางอารียา สุภาพ ผู้อ�ำนวยการ ส�ำนักพิจารณาภาพยนตร์และวีดิทัศน์ นางณัฐภา บุญงาม ผู้อ�ำนวยการ ศูนย์วัฒนธรรมแห่งประเทศไทย นางมาดา กระดังงา ผู้อ�ำนวยการหออัครศิลปิน
รายงานประจ�ำปี ๒๕๖๕ กรมส่งเสริมวัฒนธรรม 10 วิสัยทัศน์ (Vision) ภายในปี ๒๕๖๕ สวธ. เป็นองค์กรหลักในการพัฒนาทุนทางวัฒนธรรม สู่เศรษฐกิจสร้างสรรค์ ด้วยความร่วมมือของทุกภาคส่วน พันธกิจ (Mission) ▣ เทิดทูนสถาบันชาติ ศาสนา พระมหากษัตริย์ ▣ ส่งเสริมและสนับสนุนให้คนไทยมีค่านิยมที่ดีงามและเหมาะสม ▣ ส่งเสริมและสนับสนุนการวิจัยและพัฒนาเพื่อเพิ่มคุณค่าและมูลค่าทางวัฒนธรรม ▣ ส่งเสริมและสนับสนุนการมีส่วนร่วมของเครือข่ายทางวัฒนธรรมทุกภาคส่วนให้มีความเข้มแข็ง ▣ ส่งเสริมและพัฒนานวัตกรรมเพื่อการบริการประชาชน ▣ ส่งเสริมและพัฒนาแหล่งเรียนรู้ทางวัฒนธรรมให้มีศักยภาพ ▣ สงวนรักษา พัฒนาต่อยอด และเผยแพร่มรดกภูมิปัญญาทางวัฒนธรรมไทยสู่ระดับนานาชาติ ▣ ยกย่องเชิดชูเกียรติ และสนับสนุนการด�ำเนินงานของศิลปินแห่งชาติ ผู้ทรงคุณวุฒิทางวัฒนธรรม ผู้มีผลงานดีเด่นทางวัฒนธรรม และศิลปินพื้นบ้าน ▣ ส่งเสริมและพัฒนางานภาพยนตร์และวีดิทัศน์ ประเด็นยุทธศาสตร์ (Strategic Issue) ▣ ยุทธศาสตร์ที่ ๑ การสืบสาน รักษา และต่อยอดทุนทางวัฒนธรรม เป้าหมาย ทุนทางวัฒนธรรมไทยได้รับการสืบสาน รักษา และต่อยอด สร้างความภาคภูมิใจในรากเหง้าของท้องถิ่น เพื่อส่งเสริมทุนทางวัฒนธรรม ให้ด�ำรงอยู่และต่อยอดพัฒนาสู่เศรษฐกิจสร้างสรรค์ด้วยการเพิ่มคุณค่าและมูลค่าทางวัฒนธรรม และส่งเสริมความร่วมมือด้านวัฒนธรรม ระหว่างประเทศของมรดกภูมิปัญญาทางวัฒนธรรม รวมถึงการยกระดับมรดกภูมิปัญญาทางวัฒนธรรมไทยสู่ระดับนานาชาติ ▣ ยุทธศาสตร์ที่ ๒ การส่งเสริมการมีส่วนร่วมทางวัฒนธรรมของทุกภาคส่วน เป้าหมาย ด�ำเนินงานวัฒนธรรม โดยการมีส่วนร่วมจากทุกภาคส่วนทั้งภาครัฐ ภาคเอกชน ภาคประชาสังคม และภาคประชาชน ร่วมกัน ปลูกฝังค่านิยมวัฒนธรรมที่พึงประสงค์ หล่อหลอมคนไทยให้มีคุณธรรม จริยธรรม ที่ฝังอยู่ในวิถีการด�ำเนินชีวิตให้คนไทยเป็นมนุษย์ที่สมบูรณ์ มีความพร้อมในทุกมิติตามมาตรฐานและสมดุลทั้งด้านสติปัญญา คุณธรรมจริยธรรม มีจิตวิญญาณที่ดี เข้าใจในการปฏิบัติตนปรับตัว เข้ากับสภาพแวดล้อมดีขึ้น ▣ ยุทธศาสตร์ที่ ๓ การพัฒนาองค์กรและการบริการทางวัฒนธรรม เป้าหมาย ระบบการท�ำงานและการให้บริการของกรมส่งเสริมวัฒนธรรมได้รับการพัฒนาให้มีความทันสมัย สามารถตอบสนองความต้องการ ของประชาชนได้อย่างสะดวกรวดเร็วและโปร่งใส โดยการน�ำเทคโนโลยีมาใช้ให้เกิดประโยชน์สูงสุด ปรับโครงสร้างและบทบาทขององค์กร มีความเหมาะสมกับภารกิจ มีวิธีการท�ำงานที่ยืดหยุ่นพร้อมปรับตัวต่อการเปลี่ยนแปลง พัฒนาบุคลากรให้มีสมรรถนะสูง และสร้างวัฒนธรรม องค์กรที่ดี
ผลการด�ำเนินงาน ของกรมส่งเสริมวัฒนธรรม ในรอบปีงบประมาณ พ.ศ. ๒๕๖๕
รายงานประจ�ำปี ๒๕๖๕ กรมส่งเสริมวัฒนธรรม 12 กรมส่งเสริมวัฒนธรรม ได้ขับเคลื่อนงานตามภารกิจที่ได้รับมอบหมายงานจากรัฐบาลและกระทรวงวัฒนธรรม โดยใช้ยุทธศาสตร์ ชาติ ๒๐ ปี (พ.ศ.๒๕๖๑-๒๕๘๐) แผนแม่บทภายใต้ยุทธศาสตร์ชาติ แผนการปฏิรูปประเทศ แผนพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ ฉบับที่ ๑๒ เป็นกรอบและแนวทางการด�ำเนินงาน โดยกรมส่งเสริมวัฒนธรรมมุ่งเน้นการสืบสาน รักษา และต่อยอดทุนทางวัฒนธรรม ด้วยการเพิ่มคุณค่าและมูลค่าของทุนทางวัฒนธรรม เพื่อสร้างความภาคภูมิใจในรากเหง้าของท้องถิ่น ส่งเสริมการมีส่วนร่วมทางวัฒนธรรม ของทุกภาคส่วน ทั้งภาครัฐ ภาคเอกชน ภาคประชาสังคม และภาคประชาชนในการด�ำเนินงานวัฒนธรรม เพื่อปลูกฝังค่านิยมที่พึงประสงค์ ให้คนไทยเป็นมนุษย์ที่มีคุณธรรม จริยธรรมฝังอยู่ในการด�ำเนินชีวิต มีความพร้อมสามารถปรับตัวเข้ากับสภาพแวดล้อมได้ดีขึ้น นอกจากนี้ ยังมุ่งพัฒนาระบบการท�ำงานและการให้บริการของกรมส่งเสริมวัฒนธรรมให้มีความทันสมัย โดยน�ำเทคโนโลยีมาใช้ให้เกิดประโยชน์สูงสุด พัฒนาบุคลากรและสร้างวัฒนธรรมองค์กรที่ดี เพื่อให้สามารถตอบสนองความต้องการของประชาชนได้อย่างสะดวกรวดเร็วและโปร่งใส ซึ่งมีผลการด�ำเนินงาน ดังนี้ การสืบสาน รักษา และต่อยอดทุนทางวัฒนธรรม ๑. โครงการส่งเสริมการด�ำเนินงานมรดกภูมิปัญญาทางวัฒนธรรม ในปีงบประมาณ พ.ศ. ๒๕๖๕ กรมส่งเสริมวัฒนธรรม ด�ำเนินการส่งเสริมการด�ำเนินงานมรดกภูมิปัญญาทางวัฒนธรรม ในหลากหลายกิจกรรม ประกอบด้วย กิจกรรมจัดเก็บและปกป้องมรดกภูมิปัญญาทางวัฒนธรรมระดับจังหวัด การจัดท�ำคู่มือการรวบรวม และจัดท�ำรายการเบื้องต้นมรดกภูมิปัญญาทางวัฒนธรรม การยกย่องเชิดชูเกียรติผู้ท�ำคุณประโยชน์ในการส่งเสริมและรักษามรดกภูมิปัญญา ทางวัฒนธรรม การติดตามและประเมินผลรายการที่ขึ้นทะเบียนมรดกภูมิปัญญาทางวัฒนธรรมในระดับจังหวัดและระดับชาติ ได้แก่ ● รายการน�้ำตาลมะพร้าว ณ ชุมชนต�ำบลท่าคา อ�ำเภออัมพวา จังหวัดสมุทรสงคราม ● รายการแมวไทย ณ ศูนย์อนุรักษ์แมวไทยโบราณ (บ้านแมวไทย) หมู่ ๗ ต�ำบลแควน้อย อ�ำเภออัมพวา จังหวัดสมุทรสงคราม
Annual Report 2022 Department of Culture Promotion 13 ● รายการงานช่างแกะกะโหลกซอ ณ บ้านพญาซอ หมู่ ๕ ต�ำบลบางพรม อ�ำเภอบางคนที จังหวัดสมุทรสงคราม ● รายการกะปิ ชุมชนกลุ่มคนอาชีพท�ำกะปิเคยตาด�ำ ต�ำบลคลองโคน อ�ำเภอเมือง จังหวัดสมุทรสงคราม ● รายการ"ผ้าซิ่นตีนจก" ณ ชุมชนบ้านรางบัว จังหวัดราชบุรี ● รายการ “ผ้าทอกะเหรี่ยง” ณ ชุมชนบ้านบึงเหนือ ชุมชน บ้านท่ายาง จังหวัดราชบุรี และชุมชนบ้านยางน�้ำกลัดใต้ จังหวัดเพชรบุรี
รายงานประจ�ำปี ๒๕๖๕ กรมส่งเสริมวัฒนธรรม 14 นอกจากนี้ ยังได้มีการลงพื้นที่เตรียมความพร้อมให้รายการ มรดกภูมิปัญญาทางวัฒนธรรมข้าวเหนียวมูนขึ้นบัญชีมรดกภูมิปัญญา ทางวัฒนธรรมระดับจังหวัด ณ ชุมชนล�ำพยา อ�ำเภอเมืองนครปฐม จังหวัดนครปฐม รวมไปถึงยังได้มีการจัดเก็บข้อมูลมรดกภูมิปัญญา ทางวัฒนธรรมระดับจังหวัด ข้อมูลรายการเบื้องต้นมรดกภูมิปัญญาทาง วัฒนธรรมระดับจังหวัด ประจ�ำปี ๒๕๖๒ และจัดท�ำข้อมูลภูมิปัญญา ท้องถิ่น จ�ำนวน ๕ ภาค ได้แก่ ภาคเหนือ ภาคตะวันออกเฉียงเหนือ ภาคใต้ ภาคกลาง และภาคตะวันออก กิจกรรมความร่วมมือด้านมรดกภูมิปัญญาทางวัฒนธรรม นานาชาติ การประชุมหารือเพื่อเตรียมการส�ำหรับการประชุมสมัชชา รัฐภาคีอนุสัญญาว่าด้วยการสงวนรักษามรดกวัฒนธรรมที่จับต้องไม่ได้ สมัยที่ ๙ เเละการประชุมนัดพิเศษของคณะกรรมการระหว่างรัฐบาลว่า ด้วยการสงวนรักษามรดกวัฒนธรรมที่จับต้องไม่ได้ ครั้งที่ ๕ วันศุกร์ ที่ ๑ และ ๕-๗ กรกฎาคม ๒๕๖๕ เวลา ๑๓.๐๐-๒๑.๐๐ น. ณ ห้องประชุมบุญเจิม-ใบตอง กรมส่งเสริมวัฒนธรรม กิจกรรมการประชุมผู้ทรงคุณวุฒิและคณะท�ำงานจัดท�ำข้อมูลมรดกภูมิปัญญาทางวัฒนธรรม “ผ้าขาวม้า”เพื่อเสนอยูเนสโก ครั้งที่ ๑-๗/๒๕๖๕ ผ่านสื่ออิเล็กทรอนิกส์ ณ ห้องประชุม ๑ ศูนย์วัฒนธรรมแห่งประเทศไทย
Annual Report 2022 Department of Culture Promotion 15 กิจกรรมการประชุมหารือกับทีมวิจัยมหาวิทยาลัยราชภัฏภูเก็ต และส�ำรวจพื้นที่ที่เกี่ยวข้องกับเสื้อเคบายา ระหว่างวันที่ ๑๒-๑๔ กันยายน ๒๕๖๕ กิจกรรมการจัดพิธีลงนามบันทึกข้อตกลงความร่วมมือว่าด้วยการสงวนรักษามรดกภูมิปัญญาทางวัฒนธรรม เรื่อง โนรา ระหว่างกรมส่งเสริมวัฒนธรรม กระทรวงวัฒนธรรม มหาวิทยาลัยทักษิณ และมูลนิธิสงขลาเมืองเก่า เมื่อวันที่ ๗ กันยายน ๒๕๖๕ ณ กรมส่งเสริมวัฒนธรรม ๒. โครงการส่งเสริมและพัฒนาภาพลักษณ์ผ้าไทยสู่สากล ประจ�ำปี ๒๕๖๕ กรมส่งเสริมวัฒนธรรม ร่วมกับศูนย์บริการวิชาการ มหาวิทยาลัย ศรีนครินทรวิโรฒ ได้ด�ำเนินงานโครงการส่งเสริมและพัฒนาภาพลักษณ์ ผ้าไทยสู่สากล อย่างต่อเนื่องตั้งแต่ปี ๒๕๖๒ - ๒๕๖๔ โดยมีวัตถุประสงค์ เพื่อรวบรวมองค์ความรู้เกี่ยวกับผ้าไทย สีธรรมชาติ การออกแบบแฟชั่น และสิ่งทอต่าง ๆ ที่มีความทันสมัย รวมไปถึงเป็นการสร้างแรงบันดาลใจ และแบ่งปันองค์ความรู้ให้แก่ผู้ที่อยู่ในวงการผ้าไทยในระดับชุมชน ระดับท้องถิ่น ระดับภูมิภาค ระดับชาติ อีกทั้งยังเป็นการน�ำแนวคิดที่เป็น สากลมาพัฒนาต่อยอดมรดกภูมิปัญญาผ้าไทย เพื่อสร้างความตระหนัก และกระตุ้นให้เกิดภาพลักษณ์ที่มีความทันสมัยให้แก่วงการผ้าไทย ผ่านการถ่ายทอดประชุมหารือร่วมกัน เกิดกระบวนการแลกเปลี่ยน เรียนรู้ ของผู้ทรงคุณวุฒิ/ผู้เชี่ยวชาญด้านผ้าไทย ผ้าท้องถิ่น ผ้าพื้นเมือง การออกแบบแฟชั่น และการย้อมสีธรรมชาติ
รายงานประจ�ำปี ๒๕๖๕ กรมส่งเสริมวัฒนธรรม 16 โดยในปีงบประมาณ พ.ศ. ๒๕๖๕ กรมส่งเสริมวัฒนธรรม ยังคงสืบสาน ส่งเสริมวัฒนธรรม ประเพณีเพื่อส่งเสริมการท่องเที่ยว ผ่านมิติด้านผ้าไทย และสานต่อการด�ำเนินงานดังกล่าวให้เป็นรูปธรรม ที่ชัดเจนยิ่งขึ้นในเรื่องการส่งเสริมและพัฒนาภาพลักษณ์ผ้าไทย สู่สากล ด้วยการน�ำทุนทางวัฒนธรรมที่มีอยู่มาสร้างมูลค่าเพิ่มทาง เศรษฐกิจ บนรากฐานของวัฒนธรรมในชุมชน จึงได้ด�ำเนินการจ้าง ที่ปรึกษาที่มีความรู้ความสามารถและมีความเชี่ยวชาญ ด�ำเนินการ รวบรวมข้อมูลองค์ความรู้เพื่อจัดท�ำ (ร่าง) หนังสือแนวโน้มและ ทิศทางผ้าไทยและการออกแบบเครื่องแต่งกายด้วยผ้าไทย เล่มที่ ๓ (Thai Textiles Trend Book Spring/Summer 2023) อีกทั้งยัง ด�ำเนินการจัดเสวนาวิชาการ/ประชุมวิชาการ โดยผู้ทรงคุณวุฒิ อาทิ ศิลปินแห่งชาติสาขาทัศนศิลป์ (การออกแบบแฟชั่น) บรรณาธิการ บริหารนิตยสารแฟชั่น นักออกแบบเครื่องแต่งกายที่มีชื่อเสียง อาจารย์มหาวิทยาลัยในสาขาที่เกี่ยวข้อง อันจะน�ำไปสู่การจัดพิมพ์ หนังสือแนวโน้มและทิศทางผ้าไทยและการออกแบบเครื่องแต่งกาย ด้วยผ้าไทย เล่มที่ ๓ (Thai Textiles Trend Book Spring/Summer ๒๐๒๓) เพื่อเผยแพร่ให้แก่กลุ่มเป้าหมายได้แก่ ชุมชน กลุ่มที่ทอผ้า ผู้ประกอบการด้านผ้าไทย นิสิตนักศึกษา และประชาชนทั่วไปที่สนใจ โดยมีกิจกรรมภายใต้โครงการดังต่อไปนี้ ● การจัดงานเปิดตัวหนังสือแนวโน้มและทิศทางผ้าไทย และการออกแบบเครื่องแต่งกายด้วยผ้าไทย เล่มที่ ๒ (Thai Textiles Trend Book Autumn/Winter 2022/2023) เมื่อวันพฤหัสบดีที่ ๒๐ มกราคม ๒๕๖๕ ณ สุราลัย ฮอลล์ ชั้น ๗ ไอคอนสยาม เขตคลองสาน กรุงเทพมหานคร ทั้งนี้ ได้รับพระราชทานพระกรุณา จากสมเด็จพระเจ้าลูกเธอ เจ้าฟ้าสิริวัณณวรี นารีรัตนราชกัญญา เสด็จไปทรงร่วมการประชุมเสวนาวิชาการ
Annual Report 2022 Department of Culture Promotion 17 “การส่งเสริมและพัฒนาภาพลักษณ์ผ้าไทยสู่สากล” และเป็นองค์ประธานการเสวนาดังกล่าว ● การจัดประชุมวิชาการ Symposium การส่งเสริมและพัฒนาภาพลักษณ์ผ้าไทยสู่สากล ● การจัดแสดงผลงานที่ได้จากการศึกษาแนวโน้มและทิศทางผ้าไทยและการออกแบบเครื่องแต่งกายด้วยผ้าไทย
รายงานประจ�ำปี ๒๕๖๕ กรมส่งเสริมวัฒนธรรม 18 ● กิจกรรมสนทนากลุ่ม (Focus group discussion) ในการจัดท�ำ (ร่าง) หนังสือแนวโน้มและทิศทางผ้าไทยและการออกแบบ เครื่องแต่งกายด้วยผ้าไทย เล่มที่ ๓ (Thai Textiles Trend Book Spring/Summer 2023)
Annual Report 2022 Department of Culture Promotion 19 ๓. โครงการพัฒนามรดกภูมิปัญญาทางวัฒนธรรมผ้าไทยสู่สากล ประจ�ำปี ๒๕๖๕ กรมส่งเสริมวัฒนธรรม ร่วมกับศูนย์บริการวิชาการ เล็งเห็นถึงความส�ำคัญของภูมิปัญญาท้องถิ่นในงานหัตถกรรม การทอผ้าของ คนในชุมชนที่เป็นการอนุรักษ์ สืบสาน และสร้างสรรค์ จึงได้ด�ำเนินงานโครงการพัฒนามรดกภูมิปัญญาทางวัฒนธรรมผ้าไทยสู่สากล ตั้งแต่ ปี ๒๕๖๒ เป็นต้นมา โดยมีวัตถุประสงค์เพื่อเผยแพร่และถ่ายทอดองค์ความรู้ภูมิปัญญาทางวัฒนธรรมผ้าไทย การสร้างสรรค์ผลงาน เครื่องแต่งกายที่ตัดเย็บด้วยผ้าไทย โดยนักออกแบบที่มีชื่อเสียงหรือนักออกแบบรุ่นใหม่ ซึ่งเป็นที่ยอมรับในวงการแฟชั่นทั้งในประเทศและ ต่างประเทศ เป็นการสร้างเครือข่ายทางศิลปวัฒนธรรมด้านผ้าไทยซึ่งแต่ละแห่งนั้นมีความโดดเด่นเป็นเอกลักษณ์ในเรื่องการทอผ้า การออกแบบลายผ้า เส้นใยผ้า ตลอดจนวัสดุต่างๆ ที่น�ำมาใช้ทอผ้า สร้างแรงบันดาลใจและแบ่งปันองค์ความรู้ให้แก่ผู้ที่อยู่ในวงการผ้าไทย ในระดับชุมชน ระดับท้องถิ่น ระดับภูมิภาค ระดับชาติ อีกทั้งยังเป็นการน�ำแนวคิดที่เป็นสากลมาพัฒนาต่อยอดมรดกภูมิปัญญาผ้าไทย เพื่อสร้างความตระหนักและกระตุ้นให้เกิดภาพลักษณ์ที่มีความทันสมัยให้แก่วงการผ้าไทย เกิดเป็นผลงานที่มีคุณค่าทั้งทางจิตใจและเพิ่มมูลค่า ทางเศรษฐกิจให้แก่ประเทศอย่างยั่งยืน ในปี ๒๕๖๕ กรมส่งเสริมวัฒนธรรม ยังคงสานต่อการด�ำเนินงานโครงการดังกล่าว ร่วมด้วยการส่งเสริมและเผยแพร่วัฒนธรรม ความเป็นไทยผ่านมิติเรื่องผ้าไทย ภูมิปัญญาการย้อมสีธรรมชาติด้วยการต่อยอดผ่าน ๒ กิจกรรมหลัก ได้แก่ ๑) การรวบรวมและเผยแพร่องค์ความรู้ : ช่างฝีมือการย้อมสีธรรมชาติ โดยมีผู้เชี่ยวชาญ/ผู้ทรงคุณด้านผ้าไทย ด้านการย้อม สีธรรมชาติ ร่วมกันพิจารณาคัดเลือกชุมชน/กลุ่มที่ทอผ้า/ผู้ประกอบการ ที่มีความโดดเด่นในเรื่องการย้อมสีธรรมชาติทั้งจากผ้าไหมและผ้าฝ้าย จากนั้นจึงลงพื้นที่ผ่านกระบวนการแลกเปลี่ยนเรียนรู้ร่วมกันระหว่าง ภูมิปัญญาทางวัฒนธรรมดั้งเดิมและองค์ความรู้สมัยใหม่ ผสมผสานให้ได้ ผลงานการย้อมสีธรรมชาติที่ยังคงเป็นทั้งการอนุรักษ์ อัตลักษณ์ของชุมชน มรดกภูมิปัญญาทางวัฒนธรรม และความสวยงามทันสมัยอย่างลงตัว อีกทั้งยังก่อประโยชน์ให้เกิดการกระจายรายได้ให้กับชุมชน ย้อมผ้า ท้องถิ่นจากภูมิภาคต่าง ๆ ท�ำให้เกิดการหมุนเวียนของสินค้าและรายได้ จากเมืองสู่ชุมชนอีกด้วย
รายงานประจ�ำปี ๒๕๖๕ กรมส่งเสริมวัฒนธรรม 20 ๒) การประกวดออกแบบลายผ้าไทยสู่สากลเพื่อการต่อยอดและพัฒนา (Cultural Textile Awards 2022) โดยใช้ข้อมูลองค์ความรู้ที่เป็นประโยชน์จากหนังสือแนวโน้มและทิศทางผ้าไทยและการออกแบบเครื่องแต่งกายด้วยผ้าไทย เล่มที่ ๒ (Thai Textiles Trend Book Autumn/Winter 2022-2023) ในการเผยแพร่และถ่ายทอดไปยังชุมชน/กลุ่มที่ทอผ้า/ผู้ประกอบ การด้านผ้าไทย นิสิตนักศึกษา ประชาชนที่สนใจ ผสานความคิดสร้างสรรค์ลงบนผ้าผืน ไม่ว่าจะเป็นผ้าไหม ผ้าฝ้าย หรือผ้าชนิดอื่น ๆ ที่มีอยู่ ในชุมชน ให้เกิดเป็นลวดลายใหม่ๆ น�ำไปสู่การต่อยอดและพัฒนางาน สร้างรายได้ต่อไปในอนาคต สร้างความเข้มแข็งให้กับกลุ่มที่ทอผ้าและ ผู้ประกอบการเกิดเป็นผลงานที่มีคุณค่าทั้งทางจิตใจและมีมูลค่าในเชิงเศรษฐกิจเรื่องผ้าไทย สามารถพึ่งพาตนเองได้อย่างยั่งยืน ● ลงพื้นที่เผยแพร่และถ่ายทอดองค์ความรู้และชี้แจงแนวทางการประกวดออกแบบลายผ้าไทยสู่สากลให้แก่ชุมชน/ กลุ่มที่ทอผ้า/ผู้ประกอบการด้านผ้าไทย/วิสาหกิจชุมชน/นิสิตนักศึกษา จ�ำนวน ๔ ครั้ง ครั้งที่ ๑ วันที่ ๒๘ กุมภาพันธ์ ๒๕๖๕ จังหวัดขอนแก่น ครั้งที่ ๒ วันที่ ๓ มีนาคม ๒๕๖๕ กรุงเทพมหานคร ครั้งที่ ๓ วันที่ ๑๑ มีนาคม ๒๕๖๕ จังหวัดเชียงใหม่ ครั้งที่ ๔ วันที่ ๑๗ มีนาคม ๒๕๖๕ จังหวัดภูเก็ต
Annual Report 2022 Department of Culture Promotion 21 ประเภท ชื่อผลงาน ชื่อ/กลุ่ม ผู้ส่งเข้าประกวด จังหวัด ผ้าไหม มาลัยดอกไม้ ณ โค้งปิ้งงู นายอดุลย์ มุลละชาติ กลุ่มไหมสมเด็จ กาฬสินธุ์ แท่งหิน นายจักริน คูศิริเจริญพานิช สุรินทร์ พงไพร นายกรวิทย์ ชาวนา กลุ่มไหมราชมงคล สุรินทร์ หวนคืน นายอรรถพล มีพันธ์ ศรีสะเกษ ผ้าไหมมัดหมี่ ลายช่อลัดดาวัลย์ นายจิระเมศร์ จันชานิธิสกุล (ร้านมงคลไหมไทย) ขอนแก่น ผ้าไหมลายขิด (ลายมูลมังอีสาน) นางเสงี่ยมจิต จันทร์บุญ อุดรธานี เส้นทางฝัน นายสนธยา ชลธี กระบี่ Color of the wind นางสาวธนานุช มากดี ปทุมธานี ผ้าฝ้าย ผ้าตออุ๊กแววมยุรา นางสาววิไล ไพจิตรกาญจนกุล เชียงใหม่ เมืองคอง (Muang Khong อ.เชียงดาว จ.เชียงใหม่) นางสาวเปมิกา เพี่ยเฮียง ลพบุรี See sea นายธัชเชษฐ์ ปราบปราม กระบี่ The riverside นางสาวณัฐภรณ์ จริงโพธิ์ ปทุมธานี ขายแรง นายปารียุทธ ทองบ�ำเรอ สุรินทร์ ก�ำเนิดใหม่ นายศุภสิทธิ์ กระตุดเงิน ฉะเชิงเทรา นางนวล นางสาวรัตน์ตะวัน เรืองสมุทร สมุทรปราการ The wave of rebirth นายสิทธิศักดิ์ ทองใย กลุ่มปลาวาฬ สงขลา สิ่งทอสร้างสรรค์ NEO-ZENKON NAKHON นายศักดิ์สิทธิ์ ภัทรประกฤต นนทบุรี F นางสาวยุวดี มูลทรา สมุทรปราการ Into the city นางสาวเพชรรัตน์ พรหมพูล ปทุมธานี Serpenti (พื้นผิวและลวดลายของงู) นายณัฐชนนท์ แสงแดง พระนครศรีอยุธยา นิทานไม่รู้ตัวของยาย นายวิฑูรย์ ไตรรัตน์วงศ์ ขอนแก่น ลายน�้ำฟองเครือ นางสาวนิตดา ภูแล่นกี่ ขอนแก่น The rebirth of Andaman นายเจษฎาพร สวัสดิพันธ์ ปทุมธานี ระวังสิ้นสุดการเดินทาง นางสาวจงญาณี ยุง นายอัญอานันท์ กิตตน์ธัญธร กลุ่ม Journey of life เชียงใหม่ ● ผลงานที่ได้รับรางวัล กิจกรรมการประกวดออกแบบลายผ้าไทยสู่สากลเพื่อการต่อยอดและพัฒนา (Cultural Textile Awards 2022) จ�ำนวน ๒๔ ผลงาน
รายงานประจ�ำปี ๒๕๖๕ กรมส่งเสริมวัฒนธรรม 22 ประเภทผ้าไหม ประเภทผ้าฝ้าย ประเภทสิ่งทอสร้างสรรค์
Annual Report 2022 Department of Culture Promotion 23
รายงานประจ�ำปี ๒๕๖๕ กรมส่งเสริมวัฒนธรรม 24 ๔. โครงการส่งเสริมวัฒนธรรม ประเพณี เพื่อการส่งเสริมการท่องเที่ยว กิจกรรมการประกวดคลิปดนตรีพื้นบ้านและการแสดงพื้นบ้าน ๔ ภาค "รวมศิลป์ แผ่นดินสยาม” ปีที่ ๑๖ เทิดพระเกียรติสมเด็จ พระกนิษฐาธิราชเจ้า กรมสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราช กุมารี เนื่องในโอกาสวันคล้ายวันพระราชสมภพ ๒ เมษายน ๒๕๖๕ เพื่อเผยแพร่พระมหากรุณาธิคุณ ที่ทรงพลิกฟื้นศิลปะการแสดงพื้นบ้าน ด้วยพระบารมี น�ำมาสู่การอนุรักษ์อย่างต่อเนื่อง โดยการประกวดในปี ๒๕๖๕ นี้ จัดในรูปแบบออนไลน์ ภายใต้แนวคิด "รวมศิลป์ แผ่นดินสยาม" รวมศิลป์ไทย ไร้ขีดจ�ำกัด THAI HYBRID PLAY เพื่อให้ประชาชน เข้าถึงวัฒนธรรมไทยได้ในทุกแพลตฟอร์ม ปรับการแสดงพื้นบ้านและ ดนตรีพื้นบ้าน ให้เข้ากับสถานการณ์และยุคสมัย โดยการประกวด แบ่งออกเป็น ๔ ภูมิภาค ได้แก่ ภาคเหนือ ภาคกลาง ภาคตะวันออก เฉียงเหนือ และภาคใต้ และแบ่งเป็น ๒ ระดับอายุ คือ ระดับเด็ก อายุไม่เกิน ๑๕ ปีบริบูรณ์ และระดับเยาวชน อายุ ๑๕-๒๕ ปีบริบูรณ์ โดยแบ่งการประกวดเป็น ๓ ประเภท ได้แก่ ๑. การประกวดคลิปดนตรีพื้นบ้าน ๔ ภาค ประเภทเดี่ยว ๒. การประกวดคลิปวงดนตรีพื้นบ้าน ๔ ภาค ๓. การประกวดคลิปการแสดงพื้นบ้าน ๔ ภาค
Annual Report 2022 Department of Culture Promotion 25 โดยเมื่อวันที่ ๘ กรกฎาคม ๒๕๖๕ ได้มีพิธีประกาศผล และมอบรางวัลแก่ผู้ชนะการประกวดประเภทต่าง ๆ จาก ๔ ภูมิภาค ณ โรงละคร เคแบงก์ สยามพิฆเนศ กรุงเทพฯ ทั้งนี้ กิจกรรมดังกล่าว เป็นการต่อยอดการเข้าถึงวัฒนธรรมไทย ให้ทุกคนทั่วโลกเข้าถึง ได้เห็น ได้ชม ความเข้มแข็งด้านวัฒนธรรมไทย เป็นการขับเคลื่อน โมเดลเศรษฐกิจใหม่ BCG และผลักดัน "Soft Power” ความเป็นไทย ทั้งศิลปะการแสดงและดนตรีไทย ให้สามารถสร้างมูลค่าทางเศรษฐกิจ เพื่อเป็นรากฐานในการพัฒนาประเทศอย่างยั่งยืน ๕. โครงการเทิดพระเกียรติสถาบันพระมหากษัตริย์ ประจ�ำปี พ.ศ. ๒๕๖๕ กิจกรรมเทิดพระเกียรติสมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ พระบรมราชชนนีพันปีหลวง สานสุข สืบวัฒนธรรม น�ำวิถีใหม่ ระหว่างวันที่ ๑๐ - ๑๖ สิงหาคม ๒๕๖๕ ณ หอประชุมเล็กศูนย์วัฒนธรรมแห่งประเทศไทย มีวัตถุประสงค์เพื่อขับเคลื่อนค่านิยม และวัฒนธรรมความเป็นไทย เทิดพระเกียรติสถาบันพระมหากษัตริย์ โดยบูรณาการกระบวนการจัดการพื้นที่บริเวณศูนย์วัฒนธรรมแห่ง ประเทศไทยให้เป็นแหล่งเรียนรู้ทางศิลปวัฒนธรรมที่มีศักยภาพ รวมถึงสนับสนุน ส่งเสริม และสร้างความตระหนักในคุณค่าและความ ส�ำคัญทางด้านศิลปวัฒนธรรม มรดกภูมิปัญญาทางวัฒนธรรม ให้แก่เด็ก เยาวชน นักเรียน นักศึกษา ตลอดจนประชาชนทั่วไป เพื่อร่วมกันสืบสาน รักษา และต่อยอดมรดกภูมิปัญญาทางวัฒนธรรม อันจะน�ำไปสู่การน�ำทุนทางวัฒนธรรม มาสร้างมูลค่าเพิ่มทาง เศรษฐกิจอย่างสร้างสรรค์
รายงานประจ�ำปี ๒๕๖๕ กรมส่งเสริมวัฒนธรรม 26 การพัฒนาวงดุริยางค์เยาวชนไทยในพระอุปถัมภ์ สมเด็จพระเจ้า พี่นางเธอเจ้าฟ้ากัลยาณิวัฒนา กรมหลวงนราธิวาสราชนครินทร์ คณะนักร้องประสานเสียงเยาวชนไทยและวงดุริยางค์เครื่องลม เยาวชนไทย กิจกรรมการพัฒนาวงดุริยางค์เยาวชนไทย ในพระอุปถัมภ์ สมเด็จพระเจ้าพี่นางเธอ เจ้าฟ้ากัลยาณิวัฒนา กรมหลวงนราธิวาสราช นครินทร์ (Thai Youth Orchestra : TYO) ประกอบด้วย การจัดการ แสดงผลงานคอนเสิร์ตประจ�ำปี ครั้งที่ ๑ คอนเสิร์ต “กัลยาณิวัฒนาคาร วาลัย” ครั้งที่ ๑๒ ในวันที่ ๑๒ พฤษภาคม ๒๕๖๕ และการจัดการแสดง ผลงานคอนเสิร์ตประจ�ำปี ครั้งที่ ๒ คอนเสิร์ต “รวมใจภักดิ์ สมเด็จ พระเจ้าพี่นางเธอ เจ้าฟ้ากัลยาณิวัฒนา กรมหลวงนราธิวาสราชนครินทร์” ครั้งที่ ๑๒ ประจ�ำปี ๒๕๖๕ “TYO Reunion Concert 2022”
Annual Report 2022 Department of Culture Promotion 27 กิจกรรมการพัฒนาคณะนักร้องประสานเสียงเยาวชนไทย (THAI YOUTH CHOIR : TYC) ประกอบด้วย การจัดการเรียนการสอน สมาชิกคณะนักร้องประสานเสียงเยาวชนไทย และการจัดคอนเสิร์ต“Viva la Musica TYC Annual Concert 2022” ของคณะนักร้องประสานเสียงเยาวชนไทย (Thai Youth Choir) คอนเสิร์ตประจ�ำปีคณะนักร้องประสานเสียงเยาวชนไทย วันเสาร์ที่ ๓ กันยายน ๒๕๖๕ ณ หอประชุมเล็กศูนย์วัฒนธรรมแห่งประเทศไทย กิจกรรมพัฒนาวงดุริยางค์เครื่องลมเยาวชนไทย (THAI YOUTH Winds : TYW) คอนเสิร์ต THAI YOUTH WINDS & FRIENDS คอนเสิร์ตประจ�ำปีวงดุริยางค์เครื่องลมเยาวชนไทย ๒๕๖๕ ในวันที่ ๒๑ สิงหาคม ๒๕๖๕ ณ หอประชุมเล็กศูนย์วัฒนธรรมแห่งประเทศไทย
รายงานประจ�ำปี ๒๕๖๕ กรมส่งเสริมวัฒนธรรม 28 ๖. การประกวดดนตรีและมาร์ชชิ่งอาร์ทชิงแชมป์โลก ๒๐๒๒ (WAMSB World Championship 2022) กรมส่งเสริมวัฒนธรรม ร่วมกับสมาคมดนตรีและมาร์ชชิ่งอาร์ทสากล และภาคีเครือข่าย จัดการประกวดดนตรีและมาร์ชชิ่งอาร์ท ชิงแชมป์โลก ๒๐๒๒ (WAMSB World Championship 2022) ณ ประเทศไทย ระหว่างวันที่ ๑๑ - ๑๖ กรกฎาคม ๒๕๖๕ โดยมีประเทศที่ เข้าร่วมกิจกรรมการประกวดครั้งนี้ รวม ๑๙ ประเทศ ได้แก่ ประเทศกัมพูชา บรูไน ลาว มาเลเซีย เมียนมาร์ ฟิลิปปินส์ สิงคโปร์ เวียดนาม อินโดนีเซีย สหรัฐอเมริกา แคนาดา เนเธอร์แลนด์ ญี่ปุ่น สหพันธ์สาธารณรัฐบราซิล สาธารณรัฐโคลอมเบีย เวเนซุเอลา ศรีลังกา อินเดีย และ ไทย ทั้งนี้ กิจกรรมดังกล่าวถือว่าเป็นการประกวดดนตรีระดับโลกรายการแรกที่ประเทศไทยได้เป็นเจ้าภาพ ซึ่งเกณฑ์การประกวดเป็นการให้ คะแนนเพื่อจัดล�ำดับโลก โดยประกอบด้วยการประกวด ๖ ประเภท ได้แก่ ๑) ประเภท Concert Band ได้แก่ Division 1 / World Division ๒) ประเภท Indoor Show Band ได้แก่ Division 1 / World Division 3) ประเภท Marching Parade ได้แก่ Division 1 / Color Guard (World Division) / Drumline Battle 4) ประเภท Ensemble ได้แก่ Brass Ensemble / Woodwind Ensemble -Mixed Ensemble / Marching Percussion Ensemble 5) ประเภท Solo (Winds Instrument) / Solo (Drum or Multi-Percussion) / Solo (Keyboard Percussion) / Solo (Marching Percussion) และ ๖) ประเภท Showcase (Concert Band) ทั้งนี้ กิจกรรมการประกวดครั้งนี้ไม่ได้เป็นเวทีเพื่อการแข่งขัน ชิงความเป็นเลิศทางดนตรีแต่เพียงอย่างเดียว แต่ยังมีจุดประสงค์ เพื่อเปิดโลกทัศน์ให้กับเยาวชนที่เล่นดนตรีสากลด้านวงโยธวาทิต ได้มีโอกาสเข้าร่วมการแข่งขันรายการระดับโลก ซึ่งเป็นโอกาสในการ เรียนรู้และพัฒนาตนเองผ่านการแข่งขันในระดับนานาชาติ รวมทั้ง เป็นการส่งเสริมเยาวชน และบุคลากรผู้มีส่วนเกี่ยวข้องในวงการดนตรี และมาร์ชชิ่งอาร์ท ของประเทศไทยให้มีประสบการณ์ด้านการพัฒนา ศักยภาพการเล่น การชม การจัดการ และการแข่งขันด้าน ศิลปวัฒนธรรม ตลอดจนได้แลกเปลี่ยนเรียนรู้ร่วมกันระหว่างชาวไทย
Annual Report 2022 Department of Culture Promotion 29 และชาวต่างชาติ ได้เรียนรู้ที่จะปรับตัวในการท�ำงานร่วมกัน ได้ฝึกการเป็นผู้น�ำ ฝึกการวิเคราะห์และแก้ปัญหาเพื่อให้บรรลุเป้าหมายที่ตั้งไว้ ร่วมกันเพื่อเสริมสร้างความเข้มแข็งของความร่วมมือในวงการดนตรีสากลด้านวงโยธวาทิตต่อไป นอกจากนี้ ยังเป็นการสร้างกระแสปลูกฝัง ค่านิยมในการเล่นดนตรี ในหมู่เยาวชน และประชาชน ส่งเสริมให้เกิดความสุขจากการเล่นและการชมดนตรี ซึ่งจะขยายผลไปสู่การน�ำดนตรี ไปลดปัญหาความรุนแรงของเยาวชน ทั้งในและนอกสถาบันการศึกษาต่อไป ๗. กิจกรรมการจัดงานฉลองโนรา มรดกภูมิปัญญาทางวัฒนธรรมของมนุษยชาติ จัดขึ้นเมื่อวันที่ ๑๖ ธันวาคม ๒๕๖๔ ณ ลานกลางแจ้ง ศูนย์วัฒนธรรมแห่งประเทศไทย หลังจากที่องค์การศึกษา วิทยาศาสตร์ และวัฒนธรรมแห่งสหประชาชาติ (UNESCO) ได้ประกาศขึ้นทะเบียน โนรา เป็นรายการตัวแทนมรดกวัฒนธรรมที่จับต้องไม่ได้ของมนุษยชาติ ในการประชุมคณะกรรมการระหว่างรัฐบาลเพื่อการสงวนรักษามรดก วัฒนธรรมที่จับต้องไม่ได้ ครั้งที่ ๑๖ ณ กรุงปารีส สาธารณรัฐฝรั่งเศส เมื่อวันที่ ๑๕ ธันวาคม ๒๕๖๔ ทั้งนี้ “โนรา” เป็นรายการตัวแทน จากประเทศไทย ล�ำดับที่ ๓ ที่ได้รับการประกาศขึ้นทะเบียน
รายงานประจ�ำปี ๒๕๖๕ กรมส่งเสริมวัฒนธรรม 30 ๘. งานมหกรรมมรดกภูมิปัญญาทางวัฒนธรรม เพื่อการขับเคลื่อนการพัฒนาเมืองต้นแบบด้านศิลปวัฒนธรรม สงขลาเมืองเก่า ประจ�ำปี ๒๕๖๕ กรมส่งเสริมวัฒนธรรม มีพันธกิจในการส่งเสริมกระบวนการมี ส่วนร่วมของภาคประชาสังคมในการอนุรักษ์ ฟื้นฟู สืบสาน ปกป้อง คุ้มครอง จารีตประเพณี ภูมิปัญญา และศิลปวัฒนธรรม ตลอดจนเสริม สร้างค่านิยมที่เหมาะสมในสังคม รวมถึงการส่งเสริม สนับสนุนการน�ำทุน ทางวัฒนธรรมมาใช้ในการพัฒนาเศรษฐกิจเชิงสร้างสรรค์ในระดับท้องถิ่น พัฒนาต่อยอดและเผยแพร่มรดกภูมิปัญญาทางวัฒนธรรมไทยสู่ระดับ นานาชาติ เพื่อผลักดัน Soft Power ความเป็นไทย เพิ่มมูลค่าเศรษฐกิจ สร้างรายได้และภาพลักษณ์ที่ดีให้แก่ประเทศ กรมส่งเสริมวัฒนธรรมมีนโยบายผลักดันและส่งเสริมงานวัฒนธรรมผ่านเครือข่ายวัฒนธรรมในแต่ละพื้นที่ ด้วยการน�ำทุนทาง วัฒนธรรมที่เป็นต้นทุนส�ำคัญ คือ งานมรดกวัฒนธรรมที่จับต้องไม่ได้ (Intangible Cultural Heritage : ICH) มาประยุกต์เพื่อขับเคลื่อนงาน วัฒนธรรมในท้องถิ่นให้สอดคล้องกับนโยบายของรัฐบาลและกระทรวงวัฒนธรรมในการขับเคลื่อนและผลักดันอุตสาหกรรมสร้างสรรค์ที่มี ศักยภาพ ๕ ด้าน หรือ ๕F ได้แก่ อาหาร (Food) ภาพยนตร์และวีดิทัศน์ (Film) ผ้าไทยและการออกแบบแฟชั่น (Fashion) มวยไทย (Fighting) และเทศกาลประเพณี (Festival) เพื่อสะท้องภาพลักษณ์ใหม่ของประเทสไทย พาอัตลักษณ์ท้องถิ่นและของดีของไทยให้ไปสู่ระดับโลก ในการนี้การผลักดันและส่งเสริมงานวัฒนธรรมเชิงพื้นที่จังหวัดสงขลา จึงเป็นการพัฒนาเมืองต้นแบบด้านศิลปวัฒนธรรม (Culture Smart City) โดยเล็งเห็นว่าย่านเมืองเก่าสงขลาและบริบทโดยรวมของเมืองสงขลา มีต้นทุนทางประวัติศาสตร์ศาสนาสถาน ชุมชน อาคาร บ้านเรือน สถาปัตยกรรม รวมถึงวิถีชีวิตความเป็นอยู่ที่ยังคงมีกลิ่นอายของชุมชนที่เหลือร่องรอยทางประวัติศาสตร์ ชุมชนเข้มแข็ง อันจะน�ำไปสู่การพัฒนาการท่องเที่ยวเชิงวัฒนธรรมอย่างยั่งยืน ซึ่งสอดคล้องกับแผนพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ ฉบับที่ ๑๓ (พ.ศ. ๒๕๖๖-๒๕๗๐)
Annual Report 2022 Department of Culture Promotion 31 การส่งเสริมการมีส่วนร่วมทางวัฒนธรรมของทุกภาคส่วน ๙. โครงการยกย่องเชิดชูเกียรติทางวัฒนธรรม (ศิลปินแห่งชาติ) กรมส่งเสริมวัฒนธรรม โดยคณะอนุกรรมการอ�ำนวยการคัดเลือกศิลปินแห่งชาติ ได้ด�ำเนินการคัดเลือกศิลปินผู้มีความสามารถ เป็นเลิศและอุทิศตนสร้างสรรค์ผลงานศิลปะจนโดดเด่นเป็นที่ประจักษ์ชัดต่อสาธารณชนเป็นศิลปินแห่งชาติ เป็นประจ�ำทุกปีมาอย่างต่อเนื่อง ตั้งแต่พุทธศักราช ๒๕๒๘ เพื่อประกาศเกียรติคุณ และเผยแพร่ให้ประชาชนได้รับทราบ ซึ่งจะช่วยสร้างแรงบันดาลใจให้แก่บุคคลที่สนใจ ได้สร้างสรรค์งานศิลปะอันเป็นการสร้างทรัพยากรบุคคลและศิลปะที่ยั่งยืนแก่ประเทศชาติต่อไป โดยส�ำหรับพุทธศักราช ๒๕๖๔ คณะกรรมการวัฒนธรรมแห่งชาติได้พิจารณาประกาศยกย่องเชิดชูเกียรติศิลปินแห่งชาติ จ�ำนวน ๑๒ ท่าน ซึ่งจะได้เข้ารับพระราชทานโล่และเข็มเชิดชูเกียรติศิลปินแห่งชาติจากสมเด็จพระกนิษฐาธิราชเจ้า กรมสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี ประกอบด้วย
รายงานประจ�ำปี ๒๕๖๕ กรมส่งเสริมวัฒนธรรม 32 ๑. สาขาทัศนศิลป์ จ�ำนวน ๔ ท่าน ได้แก่ นางวรรณี ชัชวาลทิพากร (ภาพถ่าย) ศาสตราจารย์ถาวร โกอุดมวิทย์ (ภาพพิมพ์) ศาสตราจารย์เกียรติคุณอรศิริ ปาณินท์ (สถาปัตยกรรมพื้นถิ่น) นายมีชัย แต้สุจริยา (ทอผ้า) ๒. สาขาวรรณศิลป์ จ�ำนวน ๒ ท่าน ได้แก่ นางนันทพร ศานติเกษม (นามปากกา ปิยะพร ศักดิ์เกษม) นายวิชชา ลุนาชัย (นามปากกา ประชาคม ลุนาชัย) ๓. สาขาศิลปะการแสดง จ�ำนวน ๖ ท่าน ได้แก่ ผู้ช่วยศาสตราจารย์ธรรมนิตย์ นิคมรัตน์ (โนรา) นายก�ำปั่น นิธิวรไพบูลย์ (เพลงโคราช) นายไพฑูรย์ เข้มแข็ง (นาฏศิลป์ไทย - โขน ละคร) ศาสตราจารย์ณรงค์ฤทธิ์ ธรรมบุตร (ดนตรีสากล - ประพันธ์เพลงคลาสสิก) นายสลา คุณวุฒิ (ดนตรีไทยสากล - ประพันธ์เพลงไทย ลูกทุ่ง) นายนพพล โกมารชุน (ภาพยนตร์และละคร)
Annual Report 2022 Department of Culture Promotion 33 ๑๐. โครงการยกย่องเชิดชูเกียรติ “ศิลปาจารย์” โครงการยกย่องเชิดชูเกียรติ “ศิลปาจารย์” ซี่งมีวัตถุประสงค์ เพื่อสรรหาครูด้านศิลปวัฒนธรรม ผู้เป็นต้นแบบทั้งในการด�ำรงชีวิต การท�ำงาน ความเสียสละ ทุ่มเท มีอุดมการณ์ มีจิตวิญญาณ รักและ ศรัทธาในวิชาชีพและการเป็นครูมาต่อเนื่องยาวนานจวบจนปัจจุบัน และได้แต่งตั้งคณะกรรมการเพื่อพิจารณาสรรหาผู้ที่มีคุณสมบัติ ดังกล่าว โดยรางวัลศิลปาจารย์ พุทธศักราช ๒๕๖๕ ได้แก่ จ่าสิบเอก ทวี บูรณเขตต์ ผู้เป็นบุคคลต้นแบบที่สร้างคุณงามความดี หมั่นเพียร ศึกษา ใฝ่เรียนรู้เพื่อพัฒนาตนเอง พัฒนางาน ริเริ่มบุกเบิกการปั้นหล่อ องค์พระพุทธชินราชจ�ำลองมีเทคนิควิธีการเฉพาะตัวที่เรียกว่า “สกุลช่างจ่าทวี” จนเป็นที่ยอมรับนับถือและยกย่องของบุคคลทั่วไป มาอย่างนาน ทั้งนี้ กรมส่งเสริมวัฒนธรรมได้จัดกิจกรรมยกย่องเชิดชู เกียรติศิลปาจารย์ ประจ�ำปี ๒๕๖๕ ณ พิพิธภัณฑ์พื้นบ้านจ่าทวี พิษณุโลก เมื่อวันที่ ๕ กันยายน ๒๕๖๕ ๑๑. กิจกรรมเปิดบ้านศิลปินแห่งชาติ กิจกรรมเปิดบ้านศิลปินแห่งชาติ จัดขึ้นโดยมีวัตถุประสงค์เพื่อสืบสาน พัฒนา ต่อยอด และเผยแพร่มรดกภูมิปัญญาของ ศิลปินแห่งชาติ รวมถึงส่งเสริมบ้านศิลปินแห่งชาติที่มีความพร้อมให้เป็นพื้นที่แหล่งเรียนรู้ ทางวัฒนธรรมที่จะสร้างการเรียนรู้ให้แก่เด็ก และเยาวชนในชุมชน จนก่อเกิดเป็นแรงบันดาลใจและภาคภูมิใจในรากเหง้ามรดกภูมิปัญญาทางวัฒนธรรม อีกทั้งเพื่อยกระดับบ้านศิลปิน แห่งชาติให้เป็นที่ประจักษ์แก่สาธารณชนและระดับนานาชาติต่อไป โดยในปีงบประมาณ ๒๕๖๕ ได้จัดกิจกรรมเปิดบ้านศิลปิน ดังนี้
รายงานประจ�ำปี ๒๕๖๕ กรมส่งเสริมวัฒนธรรม 34 ๑. นางลาวัณย์ อุปอินทร์ ศิลปินแห่งชาติ สาขาทัศนศิลป์ (จิตรกรรม) พุทธศักราช ๒๕๕๙ เมื่อวันที่ ๑๓ มีนาคม ๒๕๖๕ ณ บ้านเลขที่ ๘ ซอยวังเดิม ๓ แขวงวัดอรุณ เขตบางกอกใหญ่ กรุงเทพมหานคร ๒. ศาสตราจารย์เกียรติคุณวิโชค มุกดามณี ศิลปินแห่งชาติ สาขาทัศนศิลป์ (สื่อผสม) พุทธศักราช ๒๕๕๕ เมื่อวันที่ ๒๐ สิงหาคม ๒๕๖๕ ณ ศูนย์เรียนรู้ศิลปะ VICHOKE ART ROOM บ้านเลขที่ ๕๒/๓๙-๔๐ ถนนปทุมสายใน ต�ำบลบางขะแยง อ�ำเภอเมือง จังหวัดปทุมธานี
Annual Report 2022 Department of Culture Promotion 35 ๑๒. โครงการศิลปินแห่งชาติสัญจร โครงการศิลปินแห่งชาติสัญจร กิจกรรม "ส่งเสริมและเผยแพร่ค่านิยมและวัฒนธรรมความเป็นไทย" จัดขึ้นเมื่อวันที่ ๑ - ๒ มีนาคม ๒๕๖๕ ณ โรงเรียนราชประชานุเคราะห์ ๒๔ จังหวัดพะเยา โดยได้รับเกียรติจากศิลปินแห่งชาติ ๔ ท่าน เข้าร่วมกิจกรรมฯ ได้แก่ นางรัจนา พวงประยงค์ ศิลปินแห่งชาติ สาขาศิลปะการแสดง นายวรนันทน์ ชัชวาลทิพากร ศิลปินแห่งชาติ สาขาวรรณศิลป์ นางชมัยภร บางคมบาง ศิลปินแห่งชาติ สาขาวรรณศิลป์ นายพิบูลศักดิ์ ลครพล ศิลปินแห่งชาติ สาขาวรรณศิลป์ พร้อมผู้ทรงคุณวุฒิ และเครือข่ายทางวัฒนธรรม จังหวัดพะเยา ร่วมงาน กิจกรรมในครั้งนี้ จัดขึ้นเพื่อฟื้นฟูวัฒนธรรม ศิลปะและประเพณีของท้องถิ่นที่ได้รับ ผลกระทบจากวิกฤตการณ์แพร่ระบาดของโรคโควิด ๒๐๑๙ ให้วัฒนธรรมและประเพณีได้รับการเผยแพร่ปลูกฝังให้เด็ก นักเรียนเยาวชน ในพื้นที่ได้เกิดความรัก หวงแหน มีส่วนร่วมในการสืบสาน รักษาและต่อยอดให้เกิดความยั่งยืนสืบไป โดยกิจกรรมในงานประกอบด้วย กิจกรรม อบรมเชิงปฏิบัติการ กิจกรรม ๔ ฐาน ได้แก่ ฐานการศิลปะการแสดง วิทยากร ฐานศิลปะการถ่ายภาพ ฐานวรรณศิลป์ และฐานจิตรกรรม โดยมีนักเรียนและครูจากโรงเรียนราชประชานุเคราะห์ ๒๔ จังหวัดพะเยา เข้าร่วมกิจกรรมต่าง ๆ รวมประมาณ ๔๐๐ คน ๑๓. โครงการสร้างรายได้แก่ศิลปิน นักแสดงพื้นบ้าน ชุมชนเจ้าของมรดกภูมิปัญญา
รายงานประจ�ำปี ๒๕๖๕ กรมส่งเสริมวัฒนธรรม 36 ที่ รายการ/กิจกรรมส�ำคัญ เวลา/ สถานที่ด�ำเนินการ ผลผลิต (เชิงปริมาณ) ผลลัพธ์ ๑. จัดงานมหกรรมการแสดงพื้นบ้าน เผยแพร่ผ่านสื่อสังคมออนไลน์ Facebook และ Youtube เพจ สถานีวัฒนธรรม ช่วงลีลาศิลป์ ศิลปินพื้นบ้าน ระหว่างวันที่ ๒๐ - ๓๑ ตุลาคม ๒๕๖๔ หอประชุมเล็ก ศูนย์วัฒนธรรม แห่งประเทศไทย จ�ำนวนผู้เข้าร่วมกิจกรรม จ�ำนวน ๑๒,๕๐๒ คน ได้จัดกิจกรรมมหกรรมการแสดง พื้นบ้าน เผยแพร่ผ่านสื่อสังคม ออนไลน์ จ�ำนวน ๑ ครั้ง ๒. จัดงานมหกรรมการแสดงพื้นบ้าน เผยแพร่ผ่านสื่อสังคมออนไลน์ Facebook และ Youtube เพจ สถานีวัฒนธรรม ช่วงลีลาศิลป์ ศิลปินพื้นบ้าน ระหว่างวันที่ ๒๑ - ๓๑ มกราคม ๒๕๖๕ หอประชุมเล็ก ศูนย์วัฒนธรรม แห่งประเทศไทย จ�ำนวนผู้เข้าร่วมกิจกรรม จ�ำนวน ๘,๖๘๐ คน ได้จัดกิจกรรมมหกรรมการแสดง พื้นบ้าน จ�ำนวน ๑ ครั้ง ๓. จัดงานมหกรรมการแสดงพื้นบ้าน เผยแพร่ผ่านสื่อสังคมออนไลน์ Facebook และ Youtube เพจ สถานีวัฒนธรรม ช่วงลีลาศิลป์ ศิลปินพื้นบ้าน ระหว่างวันที่ ๒ - ๑๕ กุมภาพันธ์ ๒๕๖๕ หอประชุมเล็ก ศูนย์วัฒนธรรม แห่งประเทศไทย จ�ำนวนผู้เข้าร่วมกิจกรรม จ�ำนวน ๒๙,๑๑๔ คน ได้จัดกิจกรรมมหกรรมการแสดง พื้นบ้านเผยแพร่ผ่านสื่อสังคมออนไลน์ จ�ำนวน ๑ ครั้ง ๔. จัดงานมหกรรมการแสดงพื้นบ้าน เผยแพร่ผ่านสื่อสังคมออนไลน์ Facebook และ Youtube เพจ สถานีวัฒนธรรม ช่วงลีลาศิลป์ ศิลปินพื้นบ้าน ระหว่างวันที่ ๓ - ๑๕ มีนาคม ๒๕๖๕ หอประชุมเล็ก ศูนย์วัฒนธรรม แห่งประเทศไทย จ�ำนวนผู้เข้าร่วมกิจกรรม จ�ำนวน ๓๐,๘๘๔ คน ได้จัดกิจกรรมมหกรรมการแสดงพื้น บ้าน เผยแพร่ผ่านสื่อสังคมออนไลน์ จ�ำนวน ๑ ครั้ง ๕. ถ่ายทอดงานศิลป์กับศิลปินแห่งชาติ ระหว่างวันที่ ๓๐ เมษายน - ๑ พฤษภาคม ๒๕๖๕ บริเวณย่านเมืองเก่า สงขลา จังหวัดสงขลา จ�ำนวนผู้เข้าร่วมกิจกรรม จ�ำนวน ๒๐๐ คน ได้ส่งเสริมมรดกภูมิปัญญาทาง วัฒนธรรมท้องถิ่น ผ่านการแสดง ผลงานด้านผ้าพื้นถิ่น และงานช่างฝีมือ ร่วมถึงศิลปะการแสดงที่มีความ เกี่ยวโยงกับมโนราห์ ๖. “ทอรักษ์สานศิลป์ สองศิลปินถิ่น อุบล” ระหว่างวันที่ ๒๑ - ๒๒ กันยายน ๒๕๖๕ พิพิธภัณฑบ้านค�ำปุน อ�ำเภอวารินช�ำราบ จังหวัดอุบลราชธานี จ�ำนวนผู้เข้าร่วมกิจกรรม จ�ำนวน ๒๐๐ คน ได้เปิดพื้นที่น�ำร่องในการด�ำเนินงาน แ ล ะ ผ ลิ ต ภั ณ ฑ ์ ต ้ น แ บ บ ที่ เ ป ็ น เอกลักษณ์ประจ�ำถิ่น ที่จะมาใช้ในการ สร้างเศรษฐกิจฐานรากเชิงสร้างสรรค์ กิจกรรมการส่งเสริมการแสดงพื้นบ้านเพื่อสร้างรายได้แก่ส่วนท้องถิ่นและศิลปินพื้นบ้าน ในปีงบประมาณ พ.ศ. ๒๕๖๕ ประกอบด้วย
Annual Report 2022 Department of Culture Promotion 37
รายงานประจ�ำปี ๒๕๖๕ กรมส่งเสริมวัฒนธรรม 38 ๑๔. โครงการการส่งเสริมและเผยแพร่ค่านิยมและวัฒนธรรมความเป็นไทย : กิจกรรมมารยาทไทย และมารยาท ในสังคม กรมส่งเสริมวัฒนธรรม ด�ำเนินการจัดพิมพ์หนังสือ “ดูเพลิน : ค่านิยม และมารยาทไทย” โดยน�ำข้อมูลมาจากหนังสั้น (ละครชุด “เท่อย่างไทย ห่างไกลโควิค” และ “ท�ำแล้วเท่ เก๋แบบไทย”) ซึ่ง กรมส่งเสริมวัฒนธรรมจัดท�ำและเผยแพร่ทางช่อง Mono 29 และ หนังสั้นจากการประกวดหนังสั้น “ไทยดี มีมารยาท” ปี ๑ - ๒ รวม ทั้งคลิปจากการประกวดท�ำคลิป “สัญจรดี วิถีไทย” ปีที่ ๑ – ๒ ได้ หนังสือ “ดูเพลิน : ค่านิยม และมารยาทไทย” จ�ำนวน ๙๒,๐๐๐ เล่ม มีสื่อสิ่งพิมพ์เพื่อเผยแพร่ค่านิยมที่พึงประสงค์ การปฏิบัติตน ที่เหมาะสมกับสถานการณ์และสถานที่ รวมถึงการเคารพและปฏิบัติ ตามกฎจราจร และมีน�้ำใจถ้อยทีถ้อยอาศัยให้กับผู้สัญจรบนท้องถนน เพื่อให้เกิดความผาสุกในการอยู่ร่วมกันในสังคม นอกจากนี้ ยังจัดอบรมมารยาทไทย และแนวปฏิบัติในสังคม ภายใต้กิจกรรม “เท่อย่างไทย RW2” ในวันที่ ๒๑ มิถุนายน ๒๕๖๕ ณ โรงเรียนฤทธิยะวรรณาลัย ๒ เขตสายไหม กรุงเทพมหานคร จ�ำนวน ๑ ครั้ง โดยการจัดกิจกรรมในครั้งนี้ นักเรียนที่เข้าอบรมมารยาทไทย และแนวปฏิบัติในสังคม ภายใต้กิจกรรม “เท่อย่างไทย RW2” มีความรู้ความเข้าใจ เรื่องมารยาทไทย และสามารถน�ำไปปฏิบัติในชีวิต ประจ�ำวัน อีกทั้งเป็นต้นแบบการถ่ายทอดความรู้แก่ผู้อื่น มีหน่วยงานภาคีเครือข่ายร่วมมือในการด�ำเนินงานด้านมารยาทไทยและมารยาท ในสังคมเพิ่มขึ้น ๑๕. กิจกรรมวันภาษาไทยแห่งชาติ ๒๕๖๕ กรมส่งเสริมวัฒนธรรม กระทรวงวัฒนธรรม ตระหนัก ในความส�ำคัญของภาษาไทยมรดกภูมิปัญญาอันล�้ำค่าของชาติ ได้ด�ำเนินโครงการส่งเสริมและเผยแพร่ค่านิยมความเป็นไทย โดยได้ ด�ำเนินการประกาศรับสมัครคัดเลือกบุคคลเพื่อประกาศยกย่องเชิดชู เกียรติเป็น ปูชนียบุคคลด้านภาษาไทย ผู้ใช้ภาษาไทยดีเด่น ผู้ใช้ภาษา ไทยถิ่นดีเด่น และผู้มีคุณูปการต่อการใช้ภาษาไทย พุทธศักราช ๒๕๖๕ เนื่องในวันภาษาไทยแห่งชาติ ซึ่งจัดขึ้น ณ หอประชุมใหญ่ ศูนย์วัฒนธรรมแห่งประเทศไทย เพื่อเป็นแบบอย่างที่ดีแก่สังคมไทย ในการใช้ภาษาไทยและภาษาไทยถิ่นได้อย่างถูกต้องเหมาะสม โดยในปีนี้ กรมส่งเสริมวัฒนธรรม ได้คัดเลือกบุคคล ผู้ผดุง สร้างสรรค์ และถ่ายทอดการใช้ภาษาไทยเป็นที่ประจักษ์อย่างกว้างขวาง ผู้มี ผลงานการสร้างสรรค์ด้านการใช้ภาษาไทยหรือภาษาถิ่นได้อย่างเหมาะสม และบุคคลหรือองค์ที่มีบทบาทส่งเสริม สนับสนุน ศึกษา และสร้าง คุณประโยชน์ต่อวงการภาษาไทยอย่างต่อเนื่องจนเป็นที่ประจักษ์ ดังนี้
Annual Report 2022 Department of Culture Promotion 39 ๑. ปูชนียบุคคลด้านภาษาไทย ได้แก่ - ศาสตราจารย์เกียรติคุณสมพงศ์ วิทยศักดิ์พันธุ์ - ศาสตราจารย์กิตติคุณสุกัญญา สุจฉายา ๒. รางวัลผู้ใช้ภาษาไทยดีเด่น และผู้ใช้ภาษาไทยดีเด่นชาวต่างประเทศ ได้แก่ - พระวิสุทธิพงษ์เมธี - รองศาสตราจารย์โชษิตา มณีใส - ผู้ช่วยศาสตราจารย์ปรัชญา ปานเกตุ - นางรพีพรรณ เพชรอนันต์กุล - รองศาสตราจารย์สมเกียรติ รักษ์มณี - นายสัญญลักษณ์ เจริญเปี่ยม - ผู้ช่วยศาสตราจารย์อาทิตย์ ชีรวณิชย์กุล - นายหลิน อี้ฟาน (Mr. Lin Yifan) ๓. ผู้ใช้ภาษาไทยถิ่นดีเด่น ได้แก่ ๔. ผู้มีคุณูปการต่อการใช้ภาษาไทย ได้แก่ - นายเดช ทะลือ - ธนาคารกรุงเทพ จ�ำกัด (มหาชน) - นายประดิษฐ์ เป็งเรือ - สมาคมนักกลอนแห่งประเทศไทย - รองศาสตราจารย์พิเชฐ แสงทอง - นางสาคร พรมไชยา
รายงานประจ�ำปี ๒๕๖๕ กรมส่งเสริมวัฒนธรรม 40 การพัฒนาองค์กรและการบริการทางวัฒนธรรม ๑๖. โครงการเปิดศูนย์วัฒนธรรมแห่งประเทศไทยเป็นแหล่งเรียนรู้ทางวัฒนธรรม โดยมีกิจกรรมส�ำคัญ อาทิ ๑. กิจกรรมส่งเสริมการเรียนรู้วัฒนธรรมและภาษาอาเซียน รวมทั้งสิ้น ๙ หลักสูตร ประกอบด้วย ภาคเรียนที่ ๑ รวม ๕ หลักสูตร ได้แก่ ภาษาอังกฤษ ภาษาอาหรับ ภาษาจีนกลาง ภาษาไทยส�ำหรับชาวอินโดนีเซีย และภาษาไทยส�ำหรับชาวจีน และภาคเรียนที่ ๒ รวม ๔ หลักสูตร ได้แก่ ภาษาอังกฤษ การบริหารจัดการวัฒนธรรม ภาษาจีนกลาง และภาษาเกาหลี ๒. กิจกรรมความร่วมมือแลกเปลี่ยนวัฒนธรรมและภาษาไทย-จีน ร่วมกับศูนย์วัฒนธรรมจีนแห่งประเทศไทย และจัดท�ำรายการ “สวัสดีหนีห่าว” และการสาธิตทางวัฒนธรรมแลกเปลี่ยนด้านอาหารไทย-จีน และด้านหัตถศิลป์ เผยแพร่ทาง Youtube/SawasdeeNihao จ�ำนวน ๒ ครั้ง ในวันที่ ๘ - ๙ เมษายน ๒๕๖๕ และวันที่ ๒๐ - ๒๑ สิงหาคม ๒๕๖๕
Annual Report 2022 Department of Culture Promotion 41 ๓. กิจกรรมความร่วมมือแลกเปลี่ยนวัฒนธรรมและภาษาไทย-บาฮาซาอินโดนีเซีย ร่วมกับสถานเอกอัครราชทูตสาธารณรัฐอินโดนีเซีย ประจ�ำประเทศไทย (นอกแผนงาน) โดยจัดหลักสูตรภาษาบาฮาซาอินโดนีเซีย ระดับต้น จ�ำนวน ๒ รุ่น ในช่วงเดือนตุลาคม - ธันวาคม ๒๕๖๔ ๔. กิจกรรมส่งเสริมการเรียนรู้ศิลปวัฒนธรรมส�ำหรับผู้สูงอายุตั้งแต่ ๖๐ ปีขึ้นไป (กิจกรรมวัยเก๋า ๖๐+) โดยจัดอบรมออนไลน์ จ�ำนวน ๘ หลักสูตร คือ ฤาษีดัดตน ร�ำ ๔ ภาค RecycleUpcycle เปลี่ยนขยะให้มีค่า เต้นแอโรบิค ร้องเพลงพื้นบ้าน อาหารเป็นยา ครัวสุขภาพ โหราศาสตร์ไทย และโยคะกายภาพ (จิตอาสา) โดยมีผู้ลงทะเบียนเข้าร่วมกิจกรรมออนไลน์รวม ๗๓๙ คน พร้อมจัดพิธีไหว้ครู โหราศาสตร์ไทย งานเสวนาร�ำลึกพระบิดาแห่งโหราศาสตร์ไทย และการมอบใบเกียรติบัตรให้แก่ผู้ที่สอบผ่านหลักสูตรโหราศาสตร์ไทย ทั้งนี้ เพื่อให้ผู้สูงอายุได้มีกิจกรรมที่ช่วยรักษาสมรรถภาพทั้งกาย สมอง และจิตใจ สามารถใช้ชีวิตได้อย่างมีความสุข มีทัศนคติที่ดีในการด�ำรงชีวิต ๑๗. โครงการพัฒนา เผยแพร่ และเสริมสร้างการจัดการการวิจัยมรดกภูมิปัญญาทางวัฒนธรรม
รายงานประจ�ำปี ๒๕๖๕ กรมส่งเสริมวัฒนธรรม 42 กรมส่งเสริมวัฒนวัฒนธรรม จัดประชุมผู้ทรงคุณวุฒิด้านการวิจัย ทางวัฒนธรรม เพื่อก�ำหนดแนวทางการด�ำเนินงานวิจัย พร้อมติดตาม ความก้าวหน้าและผลการวิจัย และจัดประชุมวิชาการทางวัฒนธรรม แห่งชาติ “วิจัยวัฒนธรรม ครั้งที่ ๑๒ พลังวัฒนธรรมในยุคสังคมดิจิทัล” เผยแพร่งานวิจัยชูพลังทางวัฒนธรรม สนับสนุนการวิจัยและน�ำผลการ วิจัยไปพัฒนาและต่อยอดในรูปแบบต่าง ๆ เพื่อให้วัฒนธรรมของชาติ มีความยั่งยืนได้รับความนิยมในวงกว้าง เมื่อวันที่ ๒๕ สิงหาคม ๒๕๖๕ ณ หอประชุมเล็ก ศูนย์วัฒนธรรมแห่งประเทศไทย และผ่านการถ่ายทอด สดทางเพจเฟสบุคไลฟ์ของกรมส่งเสริมวัฒนธรรม โดยกิจกรรมภายใน งานประกอบด้วย การปาฐกถาโดยผู้ทรงคุณวุฒิด้านวัฒนธรรมและการน�ำ เสนอผลงานวิจัยทางวัฒนธรรม เพื่อเผยแพร่ข้อมูลความรู้จากผลการ ศึกษาวิจัยทางวัฒนธรรมที่ได้รับทุนสนับสนุนจากกรมส่งเสริมวัฒนธรรม และเพื่อน�ำเสนอสาระความรู้ในประเด็นที่น่าสนใจของสังคม ตลอดจน เพื่อเป็นเวทีส�ำหรับการแลกเปลี่ยนเรียนรู้ด้านการศึกษาวิจัยระหว่าง นักวิจัย นักวิชาการ ผู้ทรงคุณวุฒิ นักเรียน นิสิต นักศึกษา และประชาชน เพื่อให้สามารถน�ำความรู้ที่ได้ไปประยุกต์ใช้ประโยชน์และพัฒนาต่อยอด ในด้านต่าง ๆ ทั้งนี้ มีผู้เข้าร่วมประชุม onsite มากกว่า ๑๐๐ คน และ online จ�ำนวน ๔,๗๑๔ คน
Annual Report 2022 Department of Culture Promotion 43 นอกจากนี้ กรมส่งเสริมวัฒนธรรมยังได้จัดท�ำวารสารวิจัยวัฒนธรรม ๒ ฉบับ คือ ปีที่ ๔ ฉบับที่ ๒ ธันวาคม ๒๕๖๓ และปีที่ ๕ ฉบับที่ ๑ มิถุนายน ๒๕๖๔ จัดพิมพ์ฉบับละ ๕๐๐ เล่มเพื่อเผยแพร่องค์ความรู้ทางวัฒนธรรมสู่สาธารณชน ๑๘. โครงการพัฒนาระบบหนังสือ กรมส่งเสริมวัฒนธรรม ด�ำเนินงานร่วมกับมูลนิธิวิชาหนังสือ โดยเป็นการส่งเสริมให้เกิดเครือข่ายร้านหนังสือและระบบวิธีการ กระจายหนังสือ เพื่อเพิ่มจ�ำนวนหนังสือที่มีคุณภาพให้มากขึ้นอย่าง เพียงพอและตรงตามความต้องการของประชาชนทุกกลุ่มเป้าหมาย ทั้งนี้ ด้วยเล็งเห็นถึงความส�ำคัญของร้านหนังสืออิสระและการส่งเสริม การเรียนรู้แก่คนไทยด้วยการอ่าน ในปี ๒๕๖๕ จึงได้จัดกิจกรรม มอบโล่เชิดชูเกียรติร้านหนังสืออิสระดีเด่น เพื่อส่งเสริมและเกื้อหนุน ร้านหนังสืออิสระที่มีผลด�ำเนินงานดีเด่น อีกทั้งสนับสนุนและส่งเสริม ให้ร้านหนังสืออิสระเป็นแหล่งความรู้พื้นฐานที่ดีและมีคุณภาพ มีบรรยากาศเอื้อต่อการส่งเสริมวัฒนธรรมการอ่านทั่วประเทศ เป็นแหล่งแลกเปลี่ยนเรียนรู้ด้านศิลปวัฒนธรรมที่ส�ำคัญของชุมชน เป็นตัวแทนภาครัฐในการส่งเสริมการอ่านและความรู้ในพื้นที่ภูมิภาค อีกทั้งเป็นช่องทางกระจายหนังสือไปในพื้นที่ทุกแห่งโดยเฉพาะชนบทห่างไกล ทั้งนี้ มีร้านหนังสืออิสระที่ได้รับการคัดเลือกเป็นร้านหนังสือ อิสระดีเด่น ตามโครงการวัฒนธรรมร้านหนังสือ จ�ำนวน ๑๐ ร้าน ได้แก่ ๑. ร้านหนังสือดาวเจ็ดดวง (ณ ร้านขนมเปี้ยตั้งเซ่งจั้ว เก๋งจีน บางคล�้ำ จังหวัดฉะเชิงเทรา) ได้รับยกย่องเป็นร้านหนังสือต้นแบบใน โครงการวัฒนธรรมร้านหนังสือ ๒. ร้านหนังสือบุ๊คโทเปีย (จังหวัดอุทัยธานี) เป็นร้านหนังสือแห่งอุดมคติอันยาวนาน เกื้อหนุนเด็กเยาวชน และชุมชน ๓. ร้านหนังสือเปียบุ๊คส์ (กรุงเทพฯ) เป็นร้านหนังสือแห่งอุดมคติอันยาวนาน เกื้อหนุนเด็ก เยาวชน และ ชุมชน
รายงานประจ�ำปี ๒๕๖๕ กรมส่งเสริมวัฒนธรรม 44 ๔. ร้านหนังสือน�้ำพุ บุ๊คสโตร์ (จังหวัดบุรีรัมย์) เป็นร้านหนังสือแห่งอุดมคติอันยาวนาน เกื้อหนุนเด็ก เยาวชน และชุมชน ๕. ร้านหนังสือประณอม (จังหวัดชลบุรี) เป็นร้านหนังสือแห่งอุดมคติอันยาวนาน เกื้อหนุนเด็ก เยาวชน และชุมชน ๖. ร้านหนังสือริมขอบฟ้า (กรุงเทพฯ) เป็นร้านหนังสือแห่งอุดมคติอันยาวนาน เกื้อหนุนเด็ก เยาวชน และ ชุมชน ๗. ร้านหนังสือซอมบี้ (กรุงเทพฯ) เป็นร้านหนังสือสร้างสรรค์ ด�ำรงไว้ซึ่ง ‘ระบบหนังสือ’ เกื้อหนุนสังคม ๘. ร้านหนังสือสุนทรภู่ (จังหวัดระยอง) เป็นร้านหนังสือสร้างสรรค์ ด�ำรงไว้ซึ่ง ‘ระบบหนังสือ’ เกื้อหนุน สังคม ๙. ร้านหนังสือเล็ก ๆ (จังหวัดสงขลา) เป็นร้านหนังสือสร้างสรรค์ ด�ำรงไว้ซึ่ง ‘ระบบหนังสือ’ เกื้อหนุนสังคม ๑๐. ร้านหนังสือเล็ก ๆ ที่รัก (จังหวัดล�ำปาง) เป็นร้านหนังสือสร้างสรรค์ ด�ำรงไว้ซึ่ง ‘ระบบหนังสือ’ เกื้อหนุนสังคม โครงการห้องสมุดประจ�ำเมืองต้นแบบ : ห้องสมุดยับ เอี่ยน ฉ่อย ตั้งอยู่ ณ ถนนนครนอก ต�ำบลบ่อยาง อ�ำเภอเมืองสงขลา จังหวัดสงขลา
Annual Report 2022 Department of Culture Promotion 45 บันทึกข้อตกลงความร่วมมือการส่งเสริมวัฒนธรรมหนังสือ และระบบหนังสือของประเทศไทย (๑) ระหว่างกรมส่งเสริมวัฒนธรรม มูลนิธิวิชาหนังสือ และจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย โดยสถาบันไทยศึกษา เพื่อจัดท�ำแผนพัฒนา วัฒนธรรมหนังสือและระบบหนังสือของประเทศไทย ให้ประชาชนทุกคนมีโอกาสเข้าถึงหนังสือและการอ่านหนังสือ รวมทั้งสื่อการเรียนรู้ ที่มีคุณภาพอย่างเท่าเทียมและทั่วถึง (๒) ระหว่างกรมส่งเสริมวัฒนธรรม มูลนิธิวิชาหนังสือ และส�ำนักงานราชบัณฑิตยสภา เพื่อจัดพิมพ์หนังสือและผลิตสื่อการเรียนรู้ ที่หลากหลายให้ตรงกับกลุ่มเป้าหมาย เพื่อให้ประชาชนทุกช่วงวัยตั้งแต่เด็ก เยาวชน ไปจนถึงผู้สูงอายุได้มีโอกาสเข้าถึงการอ่านอย่างมีคุณภาพ
รายงานประจ�ำปี ๒๕๖๕ กรมส่งเสริมวัฒนธรรม 46 ๑๙. การด�ำเนินงานของส�ำนักพิจารณาภาพยนตร์และวิถีทัศน์ ส�ำนักพิจารณาภาพยนตร์และวีดิทัศน์ จัดตั้งขึ้นเพื่อรองรับการตรวจพิจารณาและอนุญาตภาพยนตร์และวีดิทัศน์ ให้เผยแพร่ ในราชอาณาจักร และการก�ำกับดูแลการประกอบกิจการภาพยนตร์และวีดิทัศน์ ให้เป็นไปตามเจตนารมณ์ของพระราชบัญญัติภาพยนตร์ และวีดิทัศน์ พ.ศ. ๒๕๕๑ โดยมีวิสัยทัศน์คือเป็นองค์กรหลักในการก�ำกับกิจการภาพยนตร์และวีดิทัศน์ให้ปฏิบัติตามกฎหมายอย่างมี ประสิทธิภาพ ตลอดจนให้การส่งเสริม สนับสนุน พัฒนาสื่อ และมีพันธกิจที่ส�ำคัญในการตรวจพิจารณาและเฝ้าระวังสื่อภาพยนตร์และ วีดิทัศน์ไม่ให้เกิดการเบี่ยงเบนทางวัฒนธรรมหรือมีลักษณะที่ขัดต่อความสงบเรียบร้อย หรือกระทบกระเทือนต่อความมั่นคงและเกียรติภูมิ ของประเทศไทย ก�ำกับ ดูแล และพัฒนากิจการเกี่ยวกับภาพยนตร์และวีดิทัศน์ให้มีการประกอบการที่ถูกต้องตามพระราชบัญญัติภาพยนตร์ และวีดิทัศน์ พ.ศ. ๒๕๕๑ รวมไปถึงการพัฒนาองค์ความรู้ ระบบงาน เทคโนโลยี กลไกการก�ำกับดูแลสื่อและสถานประกอบการเกี่ยวกับ ภาพยนตร์และวีดิทัศน์ ให้มีประสิทธิภาพในเชิงสร้างสรรค์สังคมไทย โดยในปีงบประมาณ พ.ศ. ๒๕๖๕ ส�ำนักพิจารณาภาพยนตร์และวีดิทัศน์ ด�ำเนินงานภารกิจ ดังนี้ - จัดการประชุมคณะอนุกรรมพิจารณาภาพยนตร์และวีดิทัศน์ คณะที่ ๖ เพื่อตรวจพิจารณาวีดิทัศน์และสื่อโฆษณา (เกม) ที่จะน�ำออกฉาย ให้เช่า แลกเปลี่ยน หรือจ�ำหน่ายในราชอาณาจักร
Annual Report 2022 Department of Culture Promotion 47 - ด�ำเนินการตรวจสอบอาคารที่ตั้งสถานประกอบกิจการร้านวีดิทัศน์ (ร้านเกม/ร้านคาราโอเกะ) ที่ขอรับใบอนุญาตประกอบกิจการ ก่อนน�ำเสนอนายทะเบียนพิจารณาตามแบบค�ำขอ/การตรวจกรณีมีการร้องเรียนเกี่ยวกับการประกอบกิจการภาพยนตร์และวีดิทัศน์/ การตรวจเพื่อป้องปรามการกระท�ำความผิดตามพระราชบัญญัติภาพยนตร์และวีดิทัศน์ พ.ศ.๒๕๕๑ ในพื้นที่กรุงเทพมหานคร ๕๐ เขต
รายงานประจ�ำปี ๒๕๖๕ กรมส่งเสริมวัฒนธรรม 48 ๒๐. โครงการบริหารจัดการและพัฒนาองค์กร กรมส่งเสริมวัฒนธรรม ด�ำเนินโครงการบริหารจัดการและพัฒนาองค์กร เพื่อส่งเสริม สนับสนุน และเป็นกรอบในการด�ำเนินงาน ทางวัฒนธรรมให้มีประสิทธิภาพได้ ซึ่งในปีงบประมาณ พ.ศ. ๒๕๖๕ ได้ด�ำเนินกิจกรรม ดังนี้ ● กิจกรรมอบรมเชิงปฏิบัติการ “การวิเคราะห์คุณค่าและอัตลักษณ์ภูมิปัญญาท้องถิ่น” การอบรมเชิงปฏิบัติการ “การวิเคราะห์คุณค่าและอัตลักษณ์ภูมิปัญญาท้องถิ่น” ระหว่างวันที่ ๑๕ - ๑๖ มิถุนายน ๒๕๖๕ ณ บ้านไม้ชายเลน รีสอร์ท จังหวัดสมุทรสงคราม โดยมีกลุ่มเป้าหมาย คือ ข้าราชการ ลูกจ้างประจ�ำ และพนักงานราชการ ของกรมส่งเสริมวัฒนธรรม มีความรู้ ความเข้าใจในเรื่องการวิเคราะห์คุณค่าและอัตลักษณ์ ภูมิปัญญาท้องถิ่น เกิดการพัฒนาทักษะภาคสนาม การวิเคราะห์ คุณค่าและอัตลักษณ์ภูมิปัญญาท้องถิ่น โดยวิธีการ - ศึกษาข้อมูลจากเอกสาร (Document Research) - ศึกษาภาคสนาม (Field Work) - การสังเกตการณ์ (Observation) - การสัมภาษณ์ (In-Depth interview) - การสนทนากลุ่ม (Focus Group) กรมส่งเสริม วัฒนธรรม มีบุคลากรที่เชี่ยวชาญในการท�ำงานและเป็นองค์กรที่มี ประสิทธิภาพในการท�ำงาน ● การประชุมสัมมนาเชิงปฏิบัติการเพื่อจัดท�ำข้อมูล แผนการใช้จ่ายงบประมาณประจ�ำปีงบประมาณ พ.ศ. ๒๕๖๖ ของกรมส่งเสริมวัฒนธรรม ระหว่างวันที่ ๓๐ สิงหาคม – ๑ กันยายน ๒๕๖๕ ณ จังหวัดชลบุรี