ปลูกพ�ชผัก ดวยตัวเอง ปลอดภัยงายๆ
กินอันไหน ปลูกอันนั้น เริ่มจากผักที่ดูแลงาย และใชทำอาหาร ที่ชอบเปนประจำ สามารถใชสวนที่เหลือจากการปรุงอาหาร นำมา ปกชำไดเลย หรือสามารถเลือกซื้อเมล็ดพันธุที่มีขายตามทองตลาด มาเพาะปลูกได การเลือกพืชผัก และวัสดุปลูก ใชกระถางจากของใกลตัวหรือภาชนะเหลือใช ที่สำคัญตองนำมาเจาะรูระบายน้ำบริเวณกนภาชนะดานลาง วัสดุปลูก ขอควรรู สำหรับมือใหมหัดปลูก • การเลือกพ�ชผัก และวัสดุปลูก • การเตร�ยมดิน • การเพาะตนกลา • การดูแลพ�ชผัก อุปกรณที่สำคัญ คือ • ดินรวน 1 สวน (แบงใช 2 ครั้ง) • ปุยคอก 1 สวน • ขุยมะพราวหรือใบไมแหง 1 สวน การเตรียมดิน ดินที่ดีควรรวนซุยเพื่อถายเทอากาศ ระบายน้ำไดดี มีอินทรียวัตถุ และธาตุอาหารพืช ในปริมาณที่เหมาะสมตัวอยางดินที่จำหนายตามทองตลาด เชน ดินที่ผสมพีทมอส ดินขุยไผ ดินผสมใบกามปู หรือดินผสมทั่วไป สามารถเลือกใชไดตามความหมาะสม • กระบะสำหรับคลุกดิน • ชอน และสอมปลูก • ถุงมือสำหรับการคลุกเคลาดิน 2
เติมปุยใหดินดวย สารเสร�มประสิทธิภาพ แอ็ปซา-80 และนิวทร�แพลนท ซอยล พลัส เพ�่อดูแลดินสำหรับการเพาะปลูกพ�ชผสม • สารเสริมประสิทธิภาพ แอ็ปซา-80 4 ซีซี • นิวทริแพลนท ซอยล พลัส 8-10 ซีซี • น้ำประมาณ 500 มิลลิลิตร ฉีดพนในดิน เพื่อปรับสภาพดินใหเหมาะสมกับการปลูกพืช แอ็ปซา-80 จะชวยเรงการซึมซับน้ำ และการอุมน้ำในชั้นดิน ทำใหการละลาย และดูดธาตุอาหารของพืชดีขึ้น นิวทร�แพลนท ซอยล พลัส ปุยทางดินจะชวยปรับปรุงคุณสมบัติของดินใหดีขึ้น และปลดปลอยธาตุอาหาร ที่เปนประโยชนตอพืช ทำใหพืชเจริญเติบโตดี และมีผลผลิตสูง • ซื้อเมล็ดพันธุจากแหลงที่นาเชื่อถือ • ถุงบรรจุเมล็ดภัณฑควรเก็บในที่เย็น ไมโดนแสงแดดโดยตรง • ลักษณะถุงปดสนิท ถุงแหงไมเปยกชื้น • เมล็ดพันธุที่ดีควรมีเปอรเซ็นตการงอกมากกวา 85% ขึ้นไป สามารถสังเกตุงายๆ ไดบนซอง การเลือกเมล็ดพันธุ • เแบงดินที่เตรียมไวเปน 2 สวน • หยอดเมล็ดพันธุ และกลบดวยดินรวนบางๆ อีก 1 สวนที่เหลือ รดน้ำวันละ 1-2 ครั้ง เพื่อใหความชื้นสม่ำเสมอ เมื่อดินและเมล็ดพันธุพรอมแลว • เพาะตนกลาผักที่ปลูกโดยใชเมล็ดพันธุ เชน พริก มะเขือเทศ คะนา กวางตุง ผักกาดหอม ฯลฯ เพาะในถาดเพาะโดยใชดินที่เราเตรียมไว ในขั้นตอนที่ 1 • หยอดเมล็ดพันธุ และกลบดวยวัสดุเพาะบางๆ รดน้ำวันละ 1-2 ครั้ง ใหความชื้นสม่ำเสมอ • ตนกลาพรอมยายปลูก เมื่ออายุได 20-30 วัน หรือมีใบจริง 3-5 ใบ การเพาะตนกลา 3
• ตนกลาผักที่สมบูรณ จะตองมีใบจริง 3-5 ใบ มีรากเดินเต็มกอน วัสดุเพาะ ลำตนแข็งไมอวบน้ำ • กอนยายปลูก ควรงดการใหน้ำตนกลาผัก 1-2 วัน เพื่อสราง ความทนทานกอนยายปลูก • เลือกเฉพาะตนกลาที่สมบูรณเพื่อยายปลูกลงในแปลงหรือกระถาง การยายตนกลา • วางถาดกลาในที่รมรำไร ชวง 4-7 วันแรก • หลังจากตนกลางอก และมีใบจริง ใหวางตนกลาในที่ที่ไดรับแสงเต็มที่ • ตนกลาพรอมยายปลูก เมื่ออายุได 20-30 วัน หรือมีใบจริง 3-5 ใบ • การยายตนกลาลงกระถาง ควรยายกลาในเวลาเย็น เพราะจะทำให ตนกลาไมเฉาจากแสงแดด และมีเวลาฟนตัวไดนานกวาการยายตอนเชา ทิปส เพิ�มความแข็งแรงใหกับพืช ดวยสารเสริมประสิทธิภาพ แอ็ปซา-80 และนิวทริแพลนท ฉีดพนปุยทางใบเติมอาหารใหพืช • แอ็ปซา-80 0.1 ซีซี • นิวทริแพลนท ไนโตรเจน 6 ซีซี • นิวทริแพลนท เอ็นพีเค 4 ซีซี • นิวทริแพลนท เอจี พลัส 4 ซีซี อัตราผสมตอน้ำ 500 มิลลิลิตร ฉีดพนตอพื้นที่ประมาณ 40 ตารางวา ฉีดพนเปนละอองฝอย แตไมควรฉีด จนเปยกโชกและฉีดซ้ำไปซ้ำมา เนื่องจากจะสงผลใหพืชไดรับอัตราปุยมากเกินไปทำใหใบไหมได แอ็ปซา-80 ชวยเพิ่มประสิทธิภาพการใหน้ำ ใชปุยและสารตางๆ ใหเกาะติดและเคลือบผิวใบพืช เรงการดูดซึมสาร เขาสูเนื้อเยื่อพืชไดอยางรวดเร็ว นิวทร�แพลนท ปุยทางใบชวยเพิ่มความแข็งแรงใหพืช รูปแบบของธาตุอาหารอยูในรูปที่พืชดูดนำไปใชไดงายและรวดเร็ว จึงชวยเรื่องอาการขาดธาตุอาหารได ทำใหพืชเจริญเติบโตดีขึ้นและใหผลผลิตสูงขึ้น 4
• พืชตองการน้ำอยางเพียงพอ ชวงที่ยังเปนตนกลา ชวงออกดอก และชวงติดผล หากขาดน้ำจะทำใหตนพืชเหี่ยวเฉา ไมเจริญเติบโต อาจทำใหดอกรวง และ ไมติดผลได ผักบางชนิดหากขาดน้ำจะทำใหรสชาติขม • ควรรดน้ำในชวงเชาหรือเย็น ไมควรรดน้ำตอนแดดรอนจัด • รดน้ำใหน้ำพอชุม อยาใหเปยกโชกมากเกินไป ไมควรรดน้ำตอนแดดรอนจัด การรดน้ำ พืชสวนใหญมักตองการแสงแดดเต็มที่ตลอดทั้งวัน หากไดรับแสงแดดนอยเกินไป มักจะมีอาการยืดของลำตน และอาจมีอาการ ใบเหลืองซีดรวมดวย พืชบางชนิดอาจไมติดผลจากการไดรับแสงไมเพียงพอ พื้นที่ที่ปลูกพืชควรไดรับแสงแดดอยางนอยครึ่งวัน พืชแตละชนิดตองการแสงแดดแคไหนดี? การดูแลพืชผัก พืชแตละชนิดตองการน้ำอยางไร? เชน ผักบุง คะนา กวางตุง ผักสลัด ตองการน้ำเยอะ หากมีการใหน้ำ ไมเพียงพอ จะทำใหผักเหี่ยวเฉาไดงายหรืออาจมีรสชาติขม ผักกินใบ เชน พริก มะเขือ มะเขือเทศ ตองการน้ำพอประมาณ หากใหน้ำมาก จนเกินไป อาจทำใหเกิดอาการราก และโคนเนา หรืออาจมีอาการ ผลแตกจากการใหน้ำมากเกินไป เชน มะเขือเทศ ผักกินผล สำคัญมากเพราะเปนแหลงพลังงานในการปรุงอาหารของพืช พื้นที่ปลูกพืช ควรไดรับแสงอยางนอยครึ่งวัน และควรเปนแดด ครึ่งวันเชาจะดีมากถาตนพืชไดรับแสงไมเพียงพอ จะทำใหลำตน ยืดยาว ไมแข็งแรง พืชบางชนิดมีอาการดอกรวง ไมติดผล แสงแดด ผักบางชนิดชอบแสงแดดจัด ผักบางชนิดชอบแสงรำไรๆ จะปลูกผักใหงาม รูจักแสงแดดที่ผักชอบถือเปนเร�่องสำคัญ แสงแดดเต็มวัน - ปลูกผักกินผล พริก มะเขือเปราะ มะเขือยาว มะเขือเทศ แตงกวา แสงแดดคร�่งวัน - ปลูกผักใบ คะนา ผักบุง ผักสลัด แสงแดดรำไร - ปลูกผักพื้นบาน กะเพรา โหระพา สะระแหน ผักชีฝรั่ง ตำลึง วอเตอรเครส ตะไคร 5
• ผลสุก และขั้วผลที่ใหผลผลิตไปแลว อยาปลอยใหผลสุกคาง บนตนนาน จะทำใหตนโทรมเร็ว • การตัดแตงจะทำใหทรงพุมโปรง ไมสะสมโรค และแมลงศัตรูพืช และชวยใหตนพืชดึงอาหารไปใชอยางมีประสิทธิภาพ หมั่นตัดผลสุก และตัดแตงกิ�ง อาการใบเหี่ยวเกิดไดจากหลายสาเหตุ หากเกิดจากการขาดน้ำหรืออากาศรอนจัด ควรเพิ่มการใหน้ำมากขึ้น เชน เพิ่มจาก 1 เปน 2 ครั้งตอวัน หากเกิดจากการระบาดของโรคทางดิน เชน รากหรือโคนเนา ควรกำจัดตนพืช ที่มีอาการของโรคทิ้งโดยเร็ว เพื่อปองกันการระบาดไปยังพืชตนอื่นตอไปไมควรปลูกพืชจน แนนหรือชิดเกินไป ควรใหพืชไดรับแสงอยางทั่วถึง มีการระบายอากาศที่ดีจะชวยปองกัน โรคไดระดับหนึ่ง หากพบผักที่ปลูกเปนโรคใหทำการถอนไปทิ้งหรือทำลายทันที ปญหาใบเหี่ยว การปลูกพืชควรรักษาระยะหางระหวางตนพอสมควร เพราะพืชตองการพื้นที่ ในการถายเทอากาศและพื้นที่ในการรับแสงแดดอยางเพียงพอเพื่อใชสรางอาหาร นอกจากนี้ การปลูกพืชในระยะชิดกันมากๆ มักจะกอใหเกิดปญหาการระบาด ของโรคและแมลงไดงายอีกดวย ระยะหางการปลูกพืช Tips ปญหาแมลงหรือศัตรูพืชมารบกวน วิธีการกำจัดที่ดี และปลอดภัยที่สุด คือ ใชวิธีสำรวจ สังเกต แลวกำจัดดวยมือ (เก็บไปทิ้งหรือทำลาย) • หมั่นสังเกตวามีโรคหรือศัตรูพืชมารบกวนหรือไม หากพบตองรีบกำจัด เชน หนอน ใหกำจัดดวยมือกอนเปนอันดับแรก และตัดแตงสวนที่ถูกทำลายออกไปทิ้ง หากจำเปนตองใชสารไลหรือกำจัดแมลง ควรเลือกใชสารสกัดจากธรรมชาติ เชน น้ำสมควันไม สารสกัดสะเดา สารสกัดจากหางไหลแดง (โลติ้น) หรืออาจใชสมุนไพร เชน ขา กระเทียม พริกแกง สามารถไลหรือกำจัดแมลงบางชนิดไดและมีความปลอดภัยสูง กำจัดแมลง 6
บานคนเมือง ปลูกตรงไหนดี เลือกรูปแบบการปลูกใหเหมาะสมกับพื้นที่ที่พักอาศัย ออกแบบสวนผักสไตลเรา สวนผักแนวตั้ง ออกแบบการจัดวาง เลือกชนิดผักและกระถางใหเหมาะสมกับพื้นที่ วางเรียงแนวตั้ง จะปลูกผักไดหลายชั้น เลือกปลูกผักแบบผสมผสาน ก็ชวยเพิ่มปริมาณผลผลิตในพื้นที่นอยได สวนผักดาดฟา สำหรับที่พักอาศัยที่มีพื้นที่โลงบริเวณชั้นบนสุด เลือกปลูกพืช และวางทอระบายน้ำใหเหมาะสมกับพื้นที่ คอนโดมิเนียม / อพารตเมนต จัดสรรพื้นที่ตรงระเบียงดานนอก ใชตะแกรงแขวน หรือวางกระถางเปนแนวตั้ง หากตั้งจุดที่เปนคอมฯ แอร แขวนผนัง ยังสามารถตอทอน้ำทิ้งจากแอรทำเปน ระบบน้ำหยดรดน้ำพืชผักไดดวย อาคารพาณิชยหร�อตึกแถว สามารถปลูกบนดาดฟา โดยปลูกในกระบะ หรือทำเปนศาลาหรือเรือนตนไมเลื้อย ทำบังตาโครงไม/เหล็ก หรือซุมผัก เพื่อชวยบังทิศทางลม ทาวนโฮม / ทาวนเฮาส บริเวณขางบานหรือหนาบานที่มีพื้นที่เล็กนอยก็สามารถปลูกได เชน แขวนกระถางที่รั้วหรือกำแพงบาน ทำซุมพืชผักเปนไมเลื้อย สวนผักร�มระเบียง เลือกปลูกในกระถางหรือวัสดุปลูกขนาดเล็กใหเหมาะกับพื้นที่ ตั้งในพื้นที่ที่สามารถระบายน้ำได และรับแสงแดด 7
ฮาวทูปลูกผัก สำหรับมือใหม มาสรางความสุขที่บาน มอบสุขภาพที่ดี ใหกับคนที่คุณรักดวยการ ปลูกพ�ชผักกินเองงายๆ กอนปลูก กอนปลูก แชเมล็ดพันธุในน้ำนาน 6-12 ชั่วโมง ทิปส การแชน้ำนั้นเพื่อใหเมล็ดดูดซับน้ำเขาไป ซึ่งจะทำใหเมล็ดงอกเร็วขึ้น และเจริญเติบโตสม่ำเสมอกันดี เมล็ดพันธุที่ลอยน้ำจะเปนเมล็ดพันธุ ที่ไมสมบูรณ ไมควรนำมาเพาะปลูก เตรียมดินที่ลึกประมาณ 20-25 เซนติเมตร รดน้ำใหมีความชุมชื้นมากเปนพิเศษ หวานเมล็ดเปนแถวใหระยะหางกัน 15-20 เซนติเมตร กลบดินทับบางๆ ระยะเวลาการงอกของเมล็ด ภายใน 3 วัน หากเมล็ดที่ปลูกขึ้นหนาแนนไป ควรถอนไปปลูกแยกเพื่อไมใหตนพืชแยงการเจริญเติบโต อายุการเก็บเกี่ยว 22-30 วัน ความตองการแสง แสงแดดเต็มวัน ความตองการน้ำ วันละ 2 ครั้ง เชาเย็น ผักบุง กอนปลูกบดเมล็ดใหแตกเปน 2 ซีก แลวแชน้ำหรือหอผาชื้นๆ 24 ชั่วโมง เตรียมดินที่ลึกประมาณ 20-25 เซนติเมตร รดน้ำใหมีความชุมชื้นมากเปนพิเศษ หวานเมล็ดเปนแถวใหระยะหางกัน 15-20 เซนติเมตร กลบดินทับบางๆ ระยะเวลาการงอกของเมล็ด 4-8 วัน หากเมล็ดที่ปลูกขึ้นหนาแนนไป ควรถอนไปปลูกแยกเพื่อไมใหตนพืชแยงการเจริญเติบโต อายุการเก็บเกี่ยว 45-60 วัน ความตองการแสง กึ่งรม กึ่งแดด ความตองการน้ำ วันละ 2 ครั้ง เชาเย็น ผักชี 8
เตรียมดินผสมใสกระบะเพาะเมล็ด โรยเมล็ดหรือหยอดลงหลุมกระบะเพาะ หลุมละ 1 เมล็ด กลบดินบางๆ รดน้ำ เมื่อตนกลามีใบจริง 5-6 ใบ จึงยายปลูกในแปลงหรือวัสดุปลูก อายุการเก็บเกี่ยว 120-160 วัน ความตองการแสง เต็มวัน ความตองการน้ำ วันละ 2 ครั้ง เชาเย็น พริก (พริกขี้หนู พริกชี้ฟา) เตรียมดินผสมใสกระบะเพาะเมล็ด โรยเมล็ดหรือหยอดลงหลุมกระบะเพาะ หลุมละ 1 เมล็ด กลบดินบางๆ รดน้ำ เมื่อตนกลามีใบจริง 5-6 ใบ จึงยายปลูกในแปลงหรือวัสดุปลูกเมื่อเก็บผลผลิตจนหมดตนแลว ใหตัดแตงกิ่ง พรวนดิน ใสปุย ตนจะแตกกิ่งกาน ออกดอกใหผลผลิตอีกครั้งได อายุการเก็บเกี่ยว 120-160 วัน ความตองการแสง เต็มวัน ความตองการน้ำ วันละ 2 ครั้ง เชาเย็น มะเขือ (มะเขือเปราะ มะเขือยาว มะเขือเทศ) เตรียมดินที่ลึกประมาณ 20 เซนติเมตร ตากแดดทิ้งไว 7-15 วัน กอนปลูก 3 วัน ยอยดิน ใหน้ำทุกวันและใสปุยบำรุงดินใชยอดปกชำ โดยใชมีดตัดยอด ยาวประมาณ 3 เซนติเมตร แลวปกชำ โดยใชระยะหาง 10 x 10 เซนติเมตร เก็บไวในที่รม 15-20 วัน จึงนำออกกลางแจงได สามารถปลูกในภาชนะ หอยแขวน เพื่อใชประดับตกแตงได อายุการเก็บเกี่ยว 45-60 วัน ความตองการแสง เต็มวันหรือครึ่งวัน ความตองการน้ำ วันละ 2 ครั้ง เชาเย็น สะระแหน 9
ที่มา กรมสงเสริมการเกษตร กระทรวงเกษตรและสหกรณ, 2561, การปลูกผักสำหรับคนเมือง เตรียมดินที่ลึกประมาณ 20 เซนติเมตร ตากแดดทิ้งไว 7-15 วัน กอนปลูก 3 วัน ยอยดิน และรดน้ำทุกวัน หวานเมล็ดลงแปลง โดยไมตองกลบ รดน้ำดวยบัวตาถี่ อยางสม่ำเสมอ เมล็ดจะงอกภายใน 7 วัน สามารถตัดใบไปรับประทานแลวใหโคน กับรากเจริญเติบโตตอได แตไมควรใหเกิดดอก อายุการเก็บเกี่ยว 60 วัน ความตองการแสง เต็มวันหรือครึ่งวัน ความตองการน้ำ วันละ 2 ครั้ง เชาเย็น ตองการความชื้นตอเนื่อง ผักชีฝรั่ง ขุดพลิกดินใหลึก 20 เซนติเมตร ตากแดดทิ้งไว 7-15 วัน กอนปลูก 3 วัน ยอยดิน และใหน้ำทุกวันขุดหลุมลึก 0.5 เซนติเมตร หยอดเมล็ดลงหลุมๆ ละ 5-7 เมล็ด กลบดินเบาๆ นำฟางคลุมหนาดินหนาประมาณ 1 เซนติเมตร เมื่อเมล็ดชูใบจริง 4 ใบ ใหถอนแยกเหลือหลุมละ 4 ตน เมื่อมีใบจริง 5 ใบ ใหถอนแยกอีกครั้ง เหลือ 1 ตนตอหลุม อายุการเก็บเกี่ยว 45-60 วัน ความตองการแสง เต็มวันหรือครึ่งวัน ความตองการน้ำ วันละ 2 ครั้ง เชาเย็น ตองการความชื้นตอเนื่อง ผักสลัด 10