มิติที่ 7 BIM

การประชุมวชิ าการวศิ วกรรมโยธาแหงn ชาติ ครังšÉ¸ 26 The 26th National Convention on Civil Engineering
วนั ทɸ 23-25 มถิ ุนายน 2564, „µ¦ž¦³¤» ¦ž¼ °°œÅ¨œr 23-25 June 2021, 2QOLQH &RQIHUHQFH

การประยุกตใ์ ช้แบบจาํ ลองสารสนเทศอาคารมิติทีเจด็ สาํ หรบั อาคารศนู ยบ์ รรณสารและการเรยี นรู้
มหาวิทยาลยั พะเยา

อภชิ าต บวั กลา้ , นันทพล มหาวนั , ปัณณพงศ์ กลุ พฒั น์เศรษฐ *
อาจารย์ คณะวศิ วกรรมศาสตร์ มหาวทิ ยาลยั พะเยา จ.พะเยา

ผชู้ ว่ ยสอนและนสิ ติ ปรญิ ญาโท คณะวศิ วกรรมศาสตร์ มหาวทิ ยาลยั พะเยา จ.พะเยา
อาจารย์ คณะสถาปัตยกรรมศาสตรแ์ ละศลิ ปกรรมศาสตร์ มหาวทิ ยาลยั พะเยา จ.พะเยา

*Corresponding author; E-mail address: [email protected]

บทคดั ยอ่

การพฒั นาเทคโนโลยสี ารสนเทศในปัจจุบันเป็นไปอย่างรวดเร็วและมีแนวโน้มทีจะพฒั นาไปอย่างต่อเนืองโดยหนึงในนันคอื
แบบจําลองสารสนเทศอาคาร (Building Information Modeling : BIM) ซงึ เป็นแนวคดิ ทถี ูกพฒั นาขนึ มาเพอื ลดความซําซ้อนและลดความ
ผดิ พลาดตงั แต่กระบวนการออกแบบจนถงึ กระบวนการก่อสร้าง ด้วยการสรา้ งแบบจําลองพร้อมกบั ใส่ขอ้ มูลสารสนเทศเขา้ ไปในคราว
เดยี วกนั ดงั นันงานวจิ ยั นมี วี ตั ถุประสงคเ์ พอื ศกึ ษาการประยกุ ต์ใชแ้ บบจําลอง BIM มติ ทิ เี จด็ ทเี กยี วกบั เรอื งของการบรหิ ารทรพั ยากรอาคาร
ในการจดั การอาคารศูนยบ์ รรณสารและการเรยี นรู้ มหาวทิ ยาลยั พะเยา โดยมุ่งเน้นไปทดี ้านการจดั การบํารุงรกั ษาอาคาร คอื ระบบไฟฟ้า
กาํ ลงั ระบบไฟฟ้าสอ่ งสวา่ ง ระบบปรบั อากาศ และการจดั การทรพั ยากรภายในอาคารทเี กยี วกบั การบรหิ ารทรพั ยากรหมวดหมหู่ นังสอื โดย
การวจิ ยั ครงั นีมวี ธิ กี ารวจิ ยั โดยทาํ การเก็บรวบรวมขอ้ มลู ทงั ระบบ )ระบบไฟฟ้ากําลงั )ระบบไฟฟ้าแสงสว่าง )ระบบปรบั อากาศ ลงใน
แบบจําลองสารสนเทศอาคารทจี ดั ทําด้วยโปรแกรม Autodesk Revit และศกึ ษาเปรยี บเทยี บจากการใช้งานแบบเก่าและแบบใหม่ รวมทงั
ทดลองใช้งานจากผทู้ มี สี ่วนเกยี วขอ้ งในการปฏบิ ตั กิ ารจรงิ พบว่าการประยุกต์ใช้แบบจําลองสารสนเทศอาคารมติ ทิ เี จด็ สําหรบั อาคารศนู ย์
บรรณสารและการเรยี นรู้ มหาวทิ ยาลยั พะเยา ในครงั นีสะดวก รวดเรว็ ต่อการบรหิ ารและการซ่อมบํารุงรกั ษาอาคาร รวมถงึ ในดา้ นการนํา
ขอ้ มูลหนังสอื ใส่ในขอ้ มลู สารสนเทศ เพอื ระบุตําแหน่งของแหล่งทเี ก็บหนังสอื พบว่าสามารถทําใหผ้ ทู้ ใี ชง้ านคน้ หาตําแหน่งหนังสอื ไดอ้ ยา่ ง
รวดเรว็ มากยงิ ขนึ
คาํ สาํ คญั : แบบจําลองสารสนเทศอาคารมติ ทิ เี จด็ , การบรหิ ารทรพั ยากรอาคาร, ระบบไฟฟ้าและปรบั อากาศ, หมวดหม่หู นงั สอื , อาคารศนู ย์
บรรณสารและการเรยี นรู้ มหาวทิ ยาลยั พะเยา

Abstract

The development of information technology today is fast and is likely to continue to evolve, one of which is building
information modeling: BIM), a concept that was developed to reduce redundancy and errors from the design process to the
construction process. By creating a model with information entered at the same time therefore, this research aimed to study the
application of the seventh dimension of BIM model in building resource management. In managing the building of the library and
learning center Phayao University with a focus on building maintenance management, namely power systems lighting system Air
conditioning system And internal resource management related to resource management, book category In this research, there
are research methods by collecting data on all 3 systems. 1) Power system. 2) Lighting system 3) Air conditioning system Into
the building information model produced by the autodesk revit program and compare it from old and new applications. Including
trial work from those who are involved in the actual operation. It was found that the application of the seventh dimension building
information model for the library and learning center building. Phayao University this time it is convenient and fast for the
management and maintenance of the building. Including in the field of bringing the book data into information information To
specify the location of the source to store the book. Find the position of the book. More quickly.
Keywords: Building information modeling 7D, Facility management, Electrical system and air conditioning system, Book
category, Library and learning center University of Phayao

1. บทนํา ทรพั ยากรอาคาร การประยุกต์ใช้ BIM ก็เป็นส่วนหนึงของการ
พฒั นาระบบการก่อสรา้ ง ทีสามารถควบคุมระบบการทํางานใน
ปั จ จุ บัน ก า ร พัฒ น า ท า ง เ ท ค โ น โ ล ยีมีอ ยู่ อ ย่ า ง ต่ อ เ นื อ ง กระบวนการต่างๆ ใหม้ คี วามสอดคล้องกนั มากขนึ เช่น ทําให้
โดยเฉพาะอย่างยิงการพัฒนากระบวนการก่อสร้าง ตังแต่ ผู้ร่วมงานในส่วนต่างๆ สามารถสอื สารเขา้ ใจกนั ง่ายยงิ ขนึ ลด
ขนั ตอนการออกแบบ การก่อสรา้ งอาคาร ตลอดจนการบรหิ าร ข้อผิดพลาดทีเกิดจากความเข้าใจไม่ตรงกัน การแก้ไขแบบ

&(0 1

„µ¦ž¦³¤» ª· µ„µ¦ª«· ª„¦¦¤Ã¥›µÂ®Šn µ˜ · ‡¦Š´Ê š ɸ The 26th National Convention on Civil Engineering
ªœ´ š ɸ ¤™· »œµ¥œ „µ¦ž¦³¤» ¦ž¼ °°œÅ¨œr 23-25 June 2021, 2QOLQH &RQIHUHQFH

ข้อผดิ พลาดในการถอดปริมาณ ลดค่าใช้จ่าย และทํางานได้ ความสําคญั ของการจัดการทรพั ยากรอาคาร อาจทําให้เกิด
ประสทิ ธภิ าพรวดเรว็ ยงิ ขนึ เนืองจากกระบวนการการใช้ BIM ค่าใชจ้ ่ายในการดูแลรกั ษาทสี ูงขนึ เสยี โอกาสในการใช้พนื ทแี ละ
อาศยั การทาํ งานบนชดุ ขอ้ มลู เดยี วกนั กบั ผรู้ ว่ มงานหลายๆ ฝ่าย ไม่ทาํ ใหเ้ กดิ ประโยชน์สงู สดุ ในการใชง้ าน [1]

แ ต่ อ ย่ า ง ไ ร ก็ ต า ม ก า ร ทํ า แ บ บ ใ น ปั จ จุ บัน ยัง ทํ า ขึน ด้ ว ย จากรายงานสมาคมการจัดการอาคารระหว่างประเทศ
โปรแกรมเขยี นแบบ มติ ิ กระบวนการปรบั แกแ้ บบก่อสรา้ งตอ้ ง ( International Facility Management Association) ไ ด้ ใ ห้
มกี ารปรบั แก้จากแบบ ก่อสร้าง ก่อนทจี ะมาเป็นแบบก่อสร้าง ความหมายของการบรหิ ารจดั การทรพั ยากรอาคารว่าเป็นอาชพี
จรงิ ซงึ ในปัจจุบนั ยงั คงส่งปัญหาใหก้ บั ผบู้ รหิ ารอาคาร ในการใช้ ทคี รอบคลุมหลายสาขาวชิ าเพอื ทาํ ใหแ้ น่ใจว่าการทํางานของสงิ
แบบเพือบํารุงรักษาอาคารและปั จจุบันประเทศไทยได้ เหล่านันเกดิ ประสทิ ธภิ าพ ปลอดภยั และพงึ พอใจต่อผใู้ ช้อาคาร
ประยุกต์ใช้ BIM เข้ามาใช้ในการดูแลรักษาแต่ในส่วนระบบ ทุก ๆ มติ สิ งู สุดโดยบูรณาการคนสถานที และเทคโนโลยผี สาน
ประกอบอาคารซงึ พบปัญหาการนํา BIM เขา้ มาในกระบวนการ เขา้ ดว้ ยกนั

จากเหตุผลทีกล่าวมาแล้วข้างต้น จะเห็นได้ว่าการบรหิ าร Facility Management หรอื งานบรหิ ารทรพั ยากรอาคาร คอื
ทรพั ยากรอาคารหลงั การก่อสรา้ งนัน มคี วามจําเป็นอย่างยงิ จงึ การบรหิ ารจดั การทรพั ยากรทีเกียวข้องกับผู้ใช้สงิ แวดล้อมที
ต้องใช้ความรอบคอบในการวางแผน กลนั กรองถงึ ขอ้ ดีขอ้ เสยี มนุษย์สรา้ งขนึ อย่างมปี ระสทิ ธภิ าพและประสทิ ธผิ ล ซงึ ได้แบ่ง
และต้องปรับตัวโดยพัฒนารูปแบบ และวิธีการใหม่ๆ ให้มี งานของการบรหิ ารทรพั ยากรอาคาร ออกเป็น 7 ดา้ น
ประสทิ ธภิ าพ เพอื ใหต้ อบสนองตอ่ วตั ถุประสงคใ์ นการออกแบบ
สามารถรองรับการเปลียนแปลงของเทคโนโลยี และเพิม 2.1.1 บรหิ ารจดั การอสงั หารมิ ทรพั ย์ (Property
ความสามารถในการแขง่ ขนั Management)

ในงานวจิ ยั นีจึงได้มกี ารสร้างแบบจําลอง โดยนํา BIM มา เป็ นการดําเนินนโยบายเพือนํ าไปสู่ การตัดสินใจใน ก าร
พฒั นาการประสานงานระหว่างแบบจําลองสารสนเทศอาคารกบั จดั หาอาคารหรอื สถานทเี พอื การใช้ดําเนินธุรกจิ เช่น การเช่า
การบรหิ ารทรพั ยากรอาคารสาํ หรบั อาคารของราชการ โดยการ การซือ หรือการสร้างเพอื ให้สามารถใช้หอสมุดนัน ๆ อย่าง
เ ขีย น แ บ บ ขึน แ บ บ จํ า ล อ ง ศู น ย์ บ ร ร ณ ส า ร แ ล ะ ก า ร เ รี ย น รู้ คุม้ ค่าและสนองประโยชน์สูงสุดกบั องค์กร(ไม่เกยี วกบั การเก็ง
มหาวิทยาลัยพะเยาด้วยซอฟต์แวร์ Autodesk Revit และใส่ กําไรทดี นิ หรอื อาคาร)
ขอ้ มลู ทรพั ยากรเพอื ประสทิ ธภิ าพในด้านการบรหิ ารทรพั ยากร
อาคาร พรอ้ มทงั นําเสนอขอ้ จํากดั ในการใชง้ าน เพอื สรา้ งความ 2.1.2 บรหิ ารการจดั การพนื ทใี ชส้ อย (Facilities
เหมาะสมในการใช้งานอนาคต และใช้ทรพั ยากรได้อย่างคุ้มค่า Planning)
เกดิ ประโยชน์สงู สุด
เป็นการกําหนดนโยบาย และแผนงานในการใชพ้ นื ทอี าคาร
วตั ถปุ ระสงคข์ องการศกึ ษา สถานทใี หไ้ ดต้ รงตามเป้าหมายขององคก์ รซงึ การอย่สู ูงสดุ ในทนี ี
1. เพอื นําเทคโนโลยี BIM มาใช้ในการบรหิ ารทรพั ยากร หมายความว่าใชต้ อบสนองรูปลกั ษณ์และดําเนนิ งานขององคก์ ร
เช่น ขนาดหอ้ งทเี ช่า,ระยะเวลาสญั ญาเช่า พนื ทไี หนปราศจาก
อาคารสาํ หรบั อาคารศนู ยบ์ รรณสารและการเรยี นรู้ มหาวทิ ยาลยั ผใู้ ช้ซงึ เหมาะสาํ หรบั ผู้ทจี ดั การทรพั ยส์ นิ และพนื ทขี องตวั เองให้
พะเยา เกดิ ประโยชน์สงู สุด

2. เพอื ทดลองนําเทคโนโลยี BIM มาใชใ้ นการสบื คน้ หนังสอื . . บรหิ ารจดั การบาํ รงุ รกั ษาอาคาร (Facilities
สาํ หรบั อาคารศูนยบ์ รรณสารและการเรยี นรู้ มหาวทิ ยาลยั พะเยา Operations And Maintenance)

2. ทบทวนวรรณกรรม เป็ น ก าร กําห น ด น โ ย บาย แ ล ะ แ ผ น งาน ใ น งาน ด้าน กา ร
บํารุงรกั ษาโดยมีเป้าหมายคอื ประหยดั ค่าใช้จ่ายสามารถลด
2.1 การบริหารทรพั ยากรอาคาร (Facility ระยะเวลาในการแกป้ ัญหาลงได้มากทสี ุดและเพมิ ประสบการณ์
Management) ในการแกไ้ ขปัญหา แจง้ ปัญหาได้อย่างทนั ท่วงทเี ชค็ ประวตั กิ าร
ซ่อมในการบํารุงรกั ษาและยดึ อายุการใชง้ านของอปุ กรณ์อาคาร
กมั ปนาท และคณะ (2562) ได้กล่าวว่า การบรหิ ารจดั การ และนําไปสู่การบํารุงรกั ษาเชงิ ป้องกนั หรอื การบํารุงรกั ษาเชิง
ทรพั ยากรอาคาร (Facility Management) หรอื FM การเปลยี น คาดการณ์ซึงการตดั สนิ ใจด้านนีต้องอาศยั ความรู้ในด้านงาน
ปัญหาให้เป็นความพอใจใช้การบรหิ ารจดั การอาคารแบบครบ ระบบประกอบกบั การบนั ทกึ ขอ้ มลู และการวเิ คราะหส์ ถติ ติ ่าง ๆ
วงจร มคี วามสาํ คญั อย่างยงิ ภายหลงั จากขนั ตอนของการสรา้ ง ประกอบกนั
แลว้ เสรจ็ โดยการบรหิ ารจดั การทรพั ยากรอาคารในอดตี มกั จะ
ทําการเกบ็ และบนั ทกึ ขอ้ มลู ดว้ ยโปรแกรมพนื ฐานทวั ไป ซงึ สงิ ที
เกดิ ขนึ กค็ อื ขอ้ มลู ไมอ่ พั เดต ไมถ่ กู ตอ้ งตามความจรงิ ยากต่อการ
วางแผนและจดั การเปลยี นแปลงต่าง ๆ ทเี กดิ ขนึ หากมองขา้ ม

&(0 2

„µ¦ž¦³¤» ª· µ„µ¦ª«· ª„¦¦¤Ã¥›µÂ®Šn µ˜ · ‡¦Š´Ê š ɸ The 26th National Convention on Civil Engineering
ªœ´ š ɸ ¤™· »œµ¥œ „µ¦ž¦³¤» ¦ž¼ °°œÅ¨œr 23-25 June 2021, 2QOLQH &RQIHUHQFH

. . บรหิ ารจดั การบรหิ ารทเี กยี วขอ้ ง (Facilities จนครบวงจรชวี ติ ของอาคารโดยในการทาํ BIM นนั จะมกี ารสรา้ ง
Support Service) แบบจําลองหรอื โมเดล 3 มติ ิ (Building Model) ทปี ระกอบด้วย
ข้อมูลสารสนเทศขนึ มาเพอื ใช้สําหรบั บูรณาการกระบวนการ
เป็นการกําหนดนโยบายและแผนงานต่อบรกิ ารต่างๆทมี ี ทาํ งานทกี ล่าวมาทงั หมดเขา้ ดว้ ยกนั [4] ดงั แสดงในรปู ที 1
สว่ นสนับสนุนกบั การดําเนินงานหลกั ขององคก์ ร เชน่ ระบบงาน
รกั ษาความปลอดภยั งานทําความสะอาด เป็นตน้ รปู ที การจดั การสารสนเทศตลอดวงจรชวี ติ อาคารโดย
แนวคดิ BIM
. . บรหิ ารพลงั งาน (Energy Management) 2.2.1 หลกั การและกระบวนการทํางานภายใตร้ ะบบ

เป็ นการบริหารระบบให้มีการใช้พลังงานอย่ างมี BIM
ประสทิ ธภิ าพสงู สดุ ซงึ จะตอ้ งมกี ารออกแบบและวางแผนการใน จะเป็นการทํางานผ่านซอฟต์แวรท์ ถี ูกออกแบบขนึ มาเพอื
การควบคุมการผลติ การส่ง และการใช้พลงั งานทเี หมาะสมโดย
จะตอ้ งมกี ารศกึ ษาการใชพ้ ลงั งานอย่างถูกวธิ ที งั นีระบบบรหิ าร รองรับกระบวนการดังกล่าวโดยลักษณะของซอฟต์แวร์จะมี
จดั การพลงั งานจะประกอบดว้ ย อปุ กรณ์ต่าง ๆ ทรี ว่ มกนั ทํางาน ลกั ษณะเน้นไปทกี ารทํางานในการสรา้ งแบบจําลอง 3 มติ ขิ นึ มา
ได้แก่ อุปกรณ์ตรวจวัด (Sensor) สมาร์ทมอเตอร์ (Smart เป็นหลกั และกจ็ ะมกี ลไกในการควบคุมขนาดและสดั ส่วนต่าง ๆ
meter) และระบบควบคุมอุปกรณ์ไฟฟ้าอตั โนมตั ิ (Actuator หรอื ของวตั ถุดว้ ยระบบพารามเิ ตอร์ ซงึ การควบคุมการทาํ งานนันจะ
Controller) เป็นการทํางานผา่ นมุมมองต่าง ๆ ทงั มมุ มองทเี ป็น 2 มติ ิ และ 3
มติ ิ และเมอื มกี ารเปลียนแปลงรายละเอียดของวตั ถุใด ๆ ใน
. . บรหิ ารความปลอดภยั (Safety and Security มุมมองก็จะส่งผลไปถงึ มุมมองอนื ทงั หมดทําให้การสร้างสรรค์
Management) งานสามารถทําไดอ้ ย่างราบรนื ไปพรอ้ ม ๆ กนั โดยทไี มต่ อ้ งกงั วล
ความสมั พนั ธข์ องแบบในมมุ มองตา่ ง ๆ อกี ตอ่ ไป เช่น เมอื มกี าร
เป็นการบรหิ ารเพอื ให้เกิดสวสั ดภิ าพ ความมนั คง ความ ขยบั หรอื ลบผนังในมุมมองผนงั พนื กจ็ ะส่งผลต่อการแสดงผลกบั
ไว้วางใจ ความไร้กงั วล และการบรรลุเป้าหมาย รวมถึงการ มุมมองอืน ๆ ทุกมุมมองโดยอัตโนมัติ เป็นต้น ซอฟต์แวร์ที
ประกนั ภยั กล่าวคอื ระบบทมี นั คงปลอดภยั จะต้องมกี ารบรหิ าร พฒั นาขนึ บนระบบ BIM นัน จงึ มลี กั ษณะของการแสดงผลของ
จดั การและมเี ทคโนโลยที ดี รี ะบบจะตอ้ งสามารถใช้ดแี ละตอ่ เนือง แบบจําลองในหลากหลายมุมมอง ทงั 2 มติ แิ ละ 3 มติ ิ อนั ไดแ้ ก่
สามารถจดั การความเสยี ง จํานวนมากทอี าจเกดิ ขนึ ในแต่ละวนั ผนังพนื รูปด้าน รูปตดั ทัศนียภาพ และ ภาพ 3 มติ ิ ทีมีด้าน
โดยมขี อบเขต และวธิ กี ารจดั การทแี ตกต่างกนั ซงึ แต่ละปัญหา เท่ากันทุกด้าน เป็ นต้น หรือยังสามารถแสดงข้อมูลของ
จะต้องเรยี นรูแ้ ละเฝ้าระวงั อยู่ตลอดเวลา เพอื ลดความรุนแรง แบบจําลองออกมาในรูปแบบของตารางรายการ เช่น ตาราง
หรอื ลดผลกระทบทจี ะตามมา แสดงปรมิ าณวสั ดุผนงั ปรมิ าณของเหลก็ เสรมิ หรอื ตารางแสดง
พนื ทใี ชส้ อยในแตล่ ะหอ้ ง เป็นตน้
. . บรหิ ารสุขอนามยั (Hygiene Management)
ดงั นัน เมอื เกดิ การเปลยี นแปลง หรอื แกไ้ ขในส่วนใดของ
เป็นการบรหิ ารเพอื ใหเ้ กดิ สุขอนามยั ทดี แี ละสภาพแวดลอ้ ม แบบจําลองทีสร้างขนึ การแก้ไขนันก็จะส่งผลออกไปยงั ทุก ๆ
ทีดีภายในอาคารซึงจะมีการเลือกใช้อุปกรณ์ การตรวจสอบ มุมมองเพอื ให้เกดิ การปรบั เปลยี นตามกนั ทงั หมด และรวมถึง
อุปกรณ์ กําจดั มลพษิ กลุ่มควนั กลนิ ไม่พงึ ประสงค์และโรคภยั ความสมั พนั ธ์ต่าง ๆ ทีเกียวข้อง ทงั ในส่วนของกราฟิก และ
ตา่ ง ๆจะตอ้ งมขี อ้ บงั คบั กฎเกณฑใ์ นการใชป้ ระโยชน์ร่วมกนั ขอ้ มลู ทไี มใ่ ชก่ ราฟิก ดงั แสดงรปู ที 2

. แบบจาํ ลองสารสนเทศอาคาร หรอื BIM

แ บ บ จํ า ล อ ง ส า ร ส น เ ท ศ อ า ค า ร ห รือ BIM เ ป็ น
กระบวนการไม่ใช่ซอฟต์แวรซ์ งึ มเี ป้าหมายเพอื ทจี ะบูรณาการ
การทํางานในขนั ตอนต่าง ๆของการออกแบบและการก่อสรา้ ง
อาคารสถาปัตยกรรมโดยมเี ป้าหมายเพอื ลดขนั ตอน ลดความ
ซําซ้อน ลดความขดั แยง้ และลดปัญหาอนั เกดิ มาจากข้อมูลที
ผิดพลาด อันเกิดขึนจากกระบวนการทํางานในลักษณะเดิม
ดงั นันแบบจําลองสารสนเทศอาคารจงึ ถูกวางกระบวนการเรมิ
ตังแต่การวางโจทย์ของโครงการ การออกแบบแนวคิดของ
โครงการ ไปจนถึงขนั ตอนการพฒั นาเพอื นําไปสู่แบบสําหรบั
ก่อสรา้ ง งานก่อสรา้ งและควบคุมการก่อสรา้ ง ไปจนถงึ การดูแล
และบํารุงรกั ษาอาคารภายหลงั จากทอี าคารนันสร้างเสร็จแล้ว
เรยี กวา่ BIM นนั มองกระบวนการตงั แต่การเรมิ ตน้ ของอาคารไป

&(0 3

„µ¦ž¦³¤» ª· µ„µ¦ª«· ª„¦¦¤Ã¥›µÂ®Šn µ˜ · ‡¦Š´Ê š ɸ The 26th National Convention on Civil Engineering
ªœ´ š ɸ ¤™· »œµ¥œ „µ¦ž¦³¤» ¦ž¼ °°œÅ¨œr 23-25 June 2021, 2QOLQH &RQIHUHQFH

รปู ที หลกั การและกระบวนการการทํางานภายใตร้ ะบบ BIM . การประยุกตใ์ ช้แบบจาํ ลองสารสนเทศอาคารใน
. . ระดบั ความละเอยี ดทเี กดิ จากการสรา้ ง การบริหารทรพั ยากรอาคาร

แบบจาํ ลอง (Level of Development : LOD) ภณศาจันทร์ อุดม ( ) ได้กล่าวว่า เหตุผลในการ
LOD จะเป็ นตัวกําหนดข้อในการสร้างแบบจําลองว่า ประยุกต์ใช้ BIM มาบูรณาการกบั การบรหิ ารทรพั ยากรอาคาร
ไดแ้ ก่ เพอื ใหก้ ารจดั การพนื ทที ถี ูกต้อง การสรา้ งฐานขอ้ มลู เพอื
จําเป็นตอ้ งสรา้ งแบบจําลองทมี คี วามละเอยี ดในระดบั ใดโดยจะ ใช้ในการบรหิ ารทรพั ยากรใหม้ ปี ระสทิ ธภิ าพ และการใช้ข้อมูล
อ้างอิงกบั กระบวนการหรอื ขนั ตอนของการทํางานของวชิ าชพี จากแบบจําลองเพอื นํามาบํารุงรกั ษาทรพั ยากรอาคารในเชิง
และกําหนด LOD ออกมาเป็นระดบั ขนั ต่าง ๆการกําหนดจะมี ป้องกนั ซงึ ผบู้ รหิ ารอาคารควรสรา้ งมาตรฐานของขอ้ มลู ทจี ะใส่
การกําหนดในลักษณะของ LOD ในแบบ Level of Detail ที ลงไปในแบบจําลองเพอื เป็นส่วนหนึงในการสรา้ งแนวทางการ
หมายถงึ ระดบั ความละเอยี ดของสงิ ทจี ะใสเ่ ขา้ ไปบนแบบจําลอง บรหิ ารทรพั ยากรอาคารโดยใชแ้ บบจําลองสารสนเทศอาคาร
และ LOD คือระดับความละเอียดทีสิงทีเกิดจากการสร้าง
แบบจําลอง เป็นขอ้ มลู ทสี อดคล้องกบั ขนั ตอนและกระบวนการ . . การบรหิ ารจดั การพนื ที (Space Management)
ทํางานภายในวชิ าชพี ของการออกแบบในระดบั ต่าง ๆ ตงั แต่มี
กระบวนการแนวความคดิ การออกแบบไปจนถงึ การทําแบบร่าง เป็นกระบวนการทีมีการประยุกต์ใช้ BIM เข้ามาใช้ในการ
(Conceptual & Schematic Design)ไปจนถงึ ขนั ตอนจดั ทําแบบ บรหิ ารจดั การพนื ที เพราะหลงั จากทโี ครงการก่อสรา้ งแลว้ เสรจ็
ก่อสร้าง LOD100 , LOD200 , LOD300 , LOD เป็นต้น พืนทีให้เช่าทงั หมดจะถือว่าเป็นทรัพย์สินทีสามารถประเมิน
และมกี ารกําหนดนิยามของลกั ษณะตวั แบบจําลองและขอ้ มลู ที ออกมาเป็นมลู คา่ ไดใ้ นรปู ของคา่ เช่าพนื ที รวมไปถงึ อปุ กรณ์ต่าง
ประกอบแบบจําลอง ดงั นนั ในการกําหนดระดบั ขนั ในการพฒั นา ๆ ของผู้เช่า ซึงข้อมูลในส่วน พืนทีและข้อมูลอุปกรณ์มี
จึงสามารถสรุปและแยกส่วนประกอบของรูปแบบข้อมูลที ค่อนขา้ งมาก ผบู้ รหิ ารอาคารสามารถบนั ทกึ ขอ้ มูลเหล่านีให้อยู่
นํามาใชบ้ นระบบ BIM ออกเป็น สว่ น คอื .ขอ้ มลู กราฟฟิก . ในรูปแบบเอกสาร หรือไฟล์ตาราง เพอื บนั ทกึ การใช้งานของ
ขอ้ มลู ทไี ม่ใชก่ ราฟฟิก ดงั แสดงรปู ที พนื ทหี รอื อปุ กรณ์ชนิ นนั

รปู ที Level of Development : LOD . . การเพมิ ฐานขอ้ มลู ทรพั ยส์ นิ อาคารดว้ ยการ
ประยุกตใ์ ช้ BIM

รูปแบบข้อมูลอาคารสามารถใช้สําหรับฐานข้อมูลการ
บริการทรัพยากรอาคารและ การจัดการสินทรัพย์ ผ่าน
แบบจาํ ลองสามมติ ทิ ผี ่านการประมวลผลแลว้ ทสี ามารถใหข้ อ้ มลู
เชิงพนื ที อุปกรณ์ทีมีรายละเอียด สามารถบันทึกในรูปแบบส
เปรดชตี หรอื เชอื มโยงกบั แบบจําลองสามมติ ทิ ภี ายในระบบการ
บรกิ ารทรพั ยากรอาคาร โดยข้อมูลแต่ละชนิ ส่วนของอุปกรณ์
สามารถค้นหาและปรับเปลียนได้ในระบบ CMMS (การ
บาํ รุงรกั ษาดว้ ยการใชร้ ะบบซอฟแวรค์ อมพวิ เตอร์)

. . การประยุกตใ์ ช้ BIM สาํ หรบั การบํารงุ รกั ษาและ
การบาํ รุงรกั ษา

เชงิ ป้องกนั การซ่อมบํารุงและการบํารุงรกั ษาเชงิ ป้องกัน
ตอ้ งใชฐ้ านขอ้ มลู ของสงิ ทมี อี ยู่และ เมอื อุปกรณ์ไดร้ บั การแก้ไข
หรือแทนที ซึงนํามาเป็นฐานข้อมูลในการบริหารทรพั ยากร
อาคารทีถูกต้อง ตัวอย่างเช่น การใช้พลงั งานในอาคารทีมาก
กวา่ เดมิ นันอาจสง่ ผลตอ่ การเปลยี นหลอดไฟทมี ปี ระสทิ ธภิ าพตํา
ด้วยด้วยหลอด LED แทนโดยทีตําแหน่งของหลอดไฟ และ
ลกั ษณะของโคม ไดม้ กี ารเชอื มโยงไปยงั ขอ้ มลู ของผผู้ ลติ ทอี ย่ใู น
BIM กล่าวว่าการรกั ษาการ ประยุกต์ใช้ BIM เพอื การจัดการ
สถานทมี คี วามคล้ายคลงึ กบั รกั ษาสถานทจี รงิ เนืองจากจะเป็น
ประโยชน์สําหรบั การปรบั ปรุงเพมิ เติมและการเปลียนแปลง

&(0 4

„µ¦ž¦³¤» ª· µ„µ¦ª«· ª„¦¦¤Ã¥›µÂ®Šn µ˜ · ‡¦Š´Ê š ɸ The 26th National Convention on Civil Engineering
ªœ´ š ɸ ¤™· »œµ¥œ „µ¦ž¦³¤» ¦ž¼ °°œÅ¨œr 23-25 June 2021, 2QOLQH &RQIHUHQFH

อาคารทถี ูกตอ้ ง ซงึ เป็นสงิ จาํ เป็นสาํ หรบั FM ในอนาคต BIM ทวั ไป
6 ) Construction Operation Building information
. . บนั ทกึ แบบจําลองสารสนเทศอาคาร
Exchange
เมือโครงการแล้วเสร็จ เจ้าของโครงการควรจะได้รับ COBie จะถูกรวบรวมในขนั ตอนสรุปสุดท้าย ผ่านการรวม
แบบจําลองสารสนเทศอาคาร แนวทางการบนั ทึกแบบจําลอง ข้อมูลทีมาจากโครงการ ข้อกําหนดเชิงพืนทีและเอกสาร
สารสนเทศอาคาร และแนวทางในการบรหิ ารทรพั ยากรอาคาร ขอ้ กําหนดอนื ๆ ในระหว่างขนั ตอนการออกแบบสถาปัตยกรรม
ซึงเป็นประโยชน์ต่อการบํารุงรกั ษาและการดูแลอาคารอย่าง ขอ้ มลู แบบตารางเกยี วกบั หอ้ งพกั , ประตู ,หน้าต่าง, โคมไฟและ
ต่อเนือง โดยจะมขี อ้ มลู อาคารและขอ้ มลู อปุ กรณ์ทเี กยี วขอ้ งตา่ ง อปุ กรณ์ HVAC จะถกู เพมิ ไปยงั เอกสารของ COBie
ๆ ประกอบไปด้วยแบบจําลองสามมติ ิ แบบสองมติ ิ ซงึ เนือหา
ของแบบจําลองนันจะมีข้อมูลในการดูแลรกั ษา ใบรบั ประกัน 7 ) Uniformat, MasterFormat, OmniClass and
และสามารถรวม ขอ้ มูล เช่น วดิ โี อการฝึกอบรมหรอื แบบจําลอง Uniclass
สามมติ ทิ ผี ่านการประมวลผลแล้ว เป็นตน้ แนวการประยุกต์ใช้ Uniformat, MasterFormat, OmniClass แ ล ะ Uniclass ไ ม่ มี
BIM ช่วยกําหนดรายละเอียดของสิงทีควรมีให้อยู่ในรูป ระบบการจําแนกประเภททีเป็นทียอมรบั ในระดับโลกสําหรบั
แบบจําลองอาคาร โดยขอ้ มลู สามารถใชส้ ําหรบั การจดั การพนื ที องคป์ ระกอบอาคาร
การจัดการฐานข้อมูลเพือการบริหารทรพั ยากรอาคาร การ
คาดการณ์ การบํารุงรกั ษาและฐานขอ้ มูลสําหรบั การเพมิ เตมิ 8) CoClass
หรอื แกไ้ ขแบบจําลองไดใ้ นอนาคต CoClass เป็นระบบการจําแนกการก่อสรา้ งลา่ สุดของสวเี ดน
ซงึ พฒั นาโดย มวี ตั ถุประสงค์เพอื ทดแทนระบบก่อนหน้า โดย
. . มาตรฐาน BIM ระบบ CoClass มุ่งเน้นไปทีการสือสารข้อมูลแบบดิจิตอล
ครอบคลมุ การใชง้ าน [ ]
การพฒั นามาตรฐานอุตสาหกรรมทไี ดต้ กลงกนั ไว้ เป็นหวั ใจ
สาํ คญั ของการทาํ งานร่วมกนั ตลอดชวี ติ ตงั แต่การวางแผน . ระเบียบวิธีวิจยั
เรมิ ตน้ ไปจนถงึ ขนั ตอน
เพอื เป็นการบรรลุเป้าหมายของงานวจิ ยั สามารถแบ่ง
1) Industry Foundation Classes (IFC) ขนั ตอนการดําเนินงานวจิ ยั เป็น ขนั ตอน ดงั แสดงในรปู ที
สรา้ งขนึ IFC ทาํ หน้าทเี ป็นแบบจําลองขอ้ มลู ทเี ป็นกลางของ ซงึ มรี ายละเอยี ดดงั นี
ผขู้ ายสาํ หรบั การแลกเปลยี นขอ้ มลู อาคารระหวา่ งซอฟตแ์ วรแ์ ละ
บรษิ ทั ตา่ งๆ ตอนนไี ดม้ กี ารนําไปใชอ้ ย่างกวา้ งขวางในฐานะที . ทบทวนงานวจิ ยั ทเี กยี วขอ้ ง
เป็นองคป์ ระกอบสาํ คญั ของการสรา้ งขอ้ มลู จําเพาะ
ศึกษาข้อมูลเกียวกับทฤษฎีและวรรณกรรม เพือดูแนว
2) Information Delivery Manual (IDM) ทางการนําทฤษฎีการบริหารทรพั ยากรอาคาร และการสร้าง
คมู่ อื การจดั สง่ ขอ้ มลู (IDM) ทกี ําหนดวธิ กี ารสาํ หรบั กระบวนการ แบบจําลองสารสนเทศอาคาร มาประยุกต์ใช้ในการบริหาร
ทาํ เอกสารสาํ หรบั การแลกเปลยี นสงิ อาํ นวยความสะดวกและ ทรพั ยากร ซงึ แบง่ ออกเป็น หวั ขอ้ ไดแ้ ก่
ขอ้ มลู การกอ่ สรา้ ง ตอ้ งไดร้ บั การพฒั นาพรอ้ มกบั ขอ้ กําหนดที
จําเป็นสาํ หรบั การพฒั นาซอฟตแ์ วรแ์ ละมคี วามสาํ คญั ต่อการ ) ก า ร บ ริห า ร ง า น บํ า รุ ง รัก ษ า อ า ค า ร ( Building
ทํางานรว่ มกนั Maintenance Management)

3) Model View Definition (MVD) ) การบรหิ ารจดั การทรพั ยากรภายในอาคาร (Facility
ขอ้ กําหนดมุมมองแบบจําลอง (MVD) ขอ้ กาํ หนด MVD กาํ หนด Management)
ชุดยอ่ ยเฉพาะแอปพลเิ คชนั
. คดั เลอื กโครงการทจี ะนํามาศกึ ษา
4) Building SMART Data Dictionary (BSDD) การคดั เลอื กโครงการทนี ํามาศกึ ษาจะใชห้ ลกั เกณฑ์ในการ
(Building SMART Data Dictionary ; BSDD) เดมิ ทเี รยี กวา่ ประเมนิ คดั เลอื กดงั นี ( ) เป็นอาคารราชการ ( ) เป็นอาคารที
International Framework for Dictionaries (IFD) ตงั อยใู่ นพนื ทขี องมหาวทิ ยาลยั ( ) เป็นอาคารขนาดใหญ่

5) BIM Collaboration Format (BCF) . การเก็บรวบรวมข้อมูลการบริหารจัดการ
BIM รปู แบบการทาํ งานรว่ มกนั (BCF) โดย BCF เป็นรปู แบบ ทรพั ยากรอาคาร
การถา่ ยโอนขอ้ มลู ทางเลอื กสาํ หรบั การทําธรุ กรรม รปู แบบไฟล์
BCF อํานวยความสะดวกในการตดิ ตามปัญหา และเปลยี นคาํ ขอ เป็นการรวบรวมขอ้ มูลการบรหิ ารจดั การทรพั ยากรอาคาร
ผ่านแบบจําลองการสรา้ งเชงิ วตั ถุระหว่างขนั ตอนการออกแบบ จะแบ่งการทาํ งานออกเป็น ดา้ น
และกระบวนการตรวจสอบและตรวจสอบความถูกตอ้ ง ฟังกช์ นั
การนําเขา้ และส่งออก BCF ไดร้ วมอยใู่ นแอพพลเิ คชนั ซอฟตแ์ วร์ . . ด้านการจดั การบํารุงรกั ษาอาคาร (Facilities
Operations and Maintenance) โดยทีมวิจยั ได้สํารวจอุปกรณ์
จํานวน ระบบประกอบด้วย ระบบไฟฟ้ากําลงั ได้เก็บขอ้ มลู
ระบบไฟฟ้ากําลงั ภายในหอ้ งควบคุมชนั ดงั แสดงรูปที ซงึ มี
การแยกวงจรควบคุมภายในตูส้ วทิ ซ์ไฟฟ้าอตั โนมตั ิ จํานวน

&(0 5

„µ¦ž¦³¤» ª· µ„µ¦ª«· ª„¦¦¤Ã¥›µÂ®Šn µ˜ · ‡¦Š´Ê š ɸ The 26th National Convention on Civil Engineering
ªœ´ š ɸ ¤™· »œµ¥œ „µ¦ž¦³¤» ¦ž¼ °°œÅ¨œr 23-25 June 2021, 2QOLQH &RQIHUHQFH

ตู้ มขี นาด ขนาด คอื .ขนาดเลก็ x1200x250 mm. 2. (Facility Management)
ข น าดกล าง x21 0 0 x6 0 0 mm. และ .ข น า ด ใ ห ญ่
1000x2100x1000 mm. การบรหิ ารทรพั ยากรหมวดหม่หู นังสอื โดยม่งุ เน้นทกี ารเกบ็
ขอ้ มลู หนงั สอื ทอี ย่ใู นศนู ยบ์ รรณสารตามบรเิ วณชนั ตา่ งๆ แบง่
ออกเป็น หมวด หมวดหมแู่ รกเป็นประเภทหนงั สอื ทวั ไป
หมวด (Library of Congress Classification ; LC ) และหมวดหมู่
สองเป็นประเภทหนงั สอื ทางการแพทย์ หมวด (National
Library of Medicine ; NLM) ซงึ แสดงรายละเอยี ดดงั แสดงรปู ที

และ

รปู ที หอ้ งจ่ายไฟ

ระบบไฟฟ้าแสงสว่าง
ไดส้ าํ รวจขอ้ มลู หลอดไฟ ชนั 1 จํานวน 67 หลอด ไดแ้ บ่ง

ออกเป็นโคมไฟ 4x36 W. บรเิ วณหอ้ ง A1,A2 และหอ้ งจา่ ยไฟ
ชนดิ โคมไฟ 1x36 W. มคี วามยาว 1198 mm ยหี อ้ PHILIPS ดงั
แสดงรปู ที 5 และ

รปู ที โคมไฟ x36W. รปู ที โคมไฟ x36 W. รปู ที หมวดหมูป่ ระเภทหนังสือทวั ไป หมวด

ระบบปรบั อากาศ

เกบ็ ขอ้ มลู เครอื งปรบั อากาศ จํานวน 73 เครอื ง บรเิ วณชนั
2 และชนั ดาดฟ้า โดยไดเ้ กบ็ รายละเอยี ดขอ้ มลู ตา่ ง ๆ เช่น ขนาด
มที งั หมด 2 ขนาด ขนาดเลก็ 25900 BTU และ ขนาดใหญ่
40000 BTU โดยเครอื งปรบั อากาศยหี อ้ YORK ดงั แสดงรปู ที 7

รปู ที 7 Condensing Unit รปู ที หมวดหม่ปู ระเภทหนังสอื ตารางที
. . ) ดา้ นการจดั การทรพั ยากรภายในอาคาร . การสรา้ งและพฒั นาแบบจําลองสารสนเทศอาคาร

ทีมวิจยั เลือกใช้โปรแกรม Microsoft Excel ในการบันทึก

&(0 6

ก„µ¦ž¦³¤» ª· µ„µ¦ª«· ª„¦¦¤Ã¥›µÂ®Šn µ˜ · ‡¦Š´Ê š ɸ The 26th National Convention on Civil Engineering
ªœ´ š ɸ ¤™· »œµ¥œ „µ¦ž¦³¤» ¦ž¼ °°œÅ¨œr 23-25 June 2021, 2QOLQH &RQIHUHQFH

ข้อมูลต่างๆ เนืองจากเป็นโปรแกรม ทีสามารถเก็บรวบรวม สรา้ งความสะดวก และเหมาะสมในการใชง้ านในอนาคต
ข้อมูลได้มากซึงสะดวกต่อการค้นหาข้อมูล และทีมวิจัยได้
เลอื กใชซ้ อฟตแ์ วร์ Autodesk Revit ในการสรา้ งแบบจําลอง และ รปู ที แผนผงั ระเบยี บวธิ วี จิ ยั ในการดําเนินงาน
BOQ การคํานวณค่าไฟฟ้า เนืองจากเป็นซอฟต์แวร์ทสี ามารถ 4. ผลการวิจยั
สร้างแบบจําลองได้ทังในส่วนของงานสถาปัตยกรรม งาน
โ ค ร ง ส ร้าง และงานระบบ ในทีนีทีมวิจัย จะใช้ในส่วน งานวจิ ยั นี ไดแ้ บง่ ผลการศกึ ษาออกเป็น 5 สว่ น คอื
สถาปัตยกรรมเป็นส่วนใหญ่ โดยใชพ้ ฒั นาการสรา้ งแบบจําลอง (1) โครงการทีศึกษา (2) ข้อมูลการบริหารจัดการทรพั ยากร
สารสนเทศภายในอาคาร อาคารศูนย์บรรณสารมหาวิทยาลัยพะเยา (3) แบบจําลอง
สารสนเทศอาคารทพี ฒั นาขนึ (4) ผลการประยกุ ตใ์ ชแ้ บบจําลอง
. บูรณาการแบบจําลองสารสนเทศอาคารจากขอ้ มลู สารสนเทศอาคารเพอื บรหิ ารจดั การทรพั ยากรอาคาร และ (5)
การบรหิ ารจดั การทรพั ยากรอาคาร ผลการสมั ภาษณ์ผู้ใช้งาน เปรยี บเทียบระหว่างแบบจําลองที
พฒั นากบั การใชง้ านในปัจจุบนั
จากข้อมูลการบริหารจดั การทรพั ยากรอาคาร เชือมโยง
ระหว่างกระบวนการทํางานของข้อมูลการบริหารจัดการ ผลจากการสมั ภาษณ์ผู้ใช้งาน เกียวกับความคิดเห็นและ
ทรัพยากรอาคาร กับแบบจําลองสารสนเทศอาคารเพือให้ ความเป็นไปได้ในการประยุกต์ใช้สาํ หรบั การทํางานในปัจจุบนั
สามารถทําการค้นหา วิเคราะห์ปัญหา และรายงานได้ตาม น อ ก จ า ก นี จ ะ มีก า ร วิเ ค ร า ะ ห์ปั ญ ห า แ ล ะ อุ ป ส ร ร ค ใ น ก า ร นํ า
รปู แบบทตี อ้ งการ แ บ บ จํ า ล อ ง ส า ร ส น เ ท ศ อ า ค า ร ม า ใ ช้ ใ น ก า ร บ ริห า ร จั ด ก า ร
ทรพั ยากรอาคาร และการใชง้ านไดจ้ รงิ
. สมั ภาษณ์ผใู้ ชง้ าน หรอื บคุ ลากรภายในศนู ยบ์ รรณ
สาร เปรยี บเทยี บ 4.1 รายละเอยี ดโครงการทคี ดั เลอื ก
อาคารศนู ยบ์ รรณสารและการเรยี นรมู้ หาวทิ ยาลยั พะเยา
ระหว่างแบบจําลองทีพฒั นากับแบบเดิมทีใช้ทํางานใน (จงั หวดั พะเยา) ตงั อยทู่ ตี ําบล แม่กา อําเภอ เมอื ง ซงึ เป็นอาคาร
ปัจจุบนั นําผลทไี ด้จากการพฒั นาแบบจําลองสารสนเทศอาคาร ราชการขนาดใหญ่ ทตี งั อยใู่ นพนื ทมี หาวทิ ยาลยั พะเยา เป็น
ทเี กบ็ รวบรวมขอ้ มลู ของการบรหิ ารจดั การทรพั ยากรอาคาร ทมี
วจิ ยั ไดส้ มั ภาษณ์บคุ ลากรภายในหอ้ งสมดุ และผใู้ ชง้ านทวั ไปโดย
สอบถามเกียวกับแบบจําลองทีพัฒนาขึนเปรียบเทียบกับ
แบบเดิมทีใช้ทํางานในปัจจุบนั มผี ลใกล้เคยี งหรอื แตกต่างกัน
อยา่ งไร และมปี ระโยชน์มากน้อยเพยี งใด

. ตรวจสอบความถูกตอ้ ง และปรบั ปรุงแกไ้ ข
รายละเอยี ดของแบบจําลองสารสนเทศอาคาร

ตรวจสอบรายละเอยี ดขอ้ มลู ผลติ ภณั ฑห์ ลอดไฟ LED , แอร์
YORK , ตู้จ่ายไฟ และตูห้ นังสอื ในแบบจําลองว่ามกี ารใส่ข้อมูล
ครบถ้วนหรือไม่ แต่อาจจะมกี ารปรบั ปรุงในส่วนของข้อมูลที
ได้มาจากเจ้าหน้าที เพราะข้อมูลบางส่วนขาดหายไปซึง
แบบจําลองสามารถนําไปประยุกต์ใช้กบั ซอฟต์แวร์ชนิดอนื ได้
เช่น Autodesk A เป็นตน้

. วเิ คราะหแ์ ละสรุปผล

จากการทําการสมั ภาษณ์บุคลากรภายในศูนย์บรรณสาร
และนิสติ ทมี าใช้งานแล้ว ทีมวจิ ยั ได้ทําการวิเคราะห์ รวบรวม
และสรุปผลจากการสมั ภาษณ์ความคดิ เหน็ และความเป็นไปได้
ในการใชง้ านจรงิ ซงึ จะรวมถงึ ขอ้ จํากดั ในการนําไปใช้งาน เพอื

&(0 7

„µ¦ž¦³¤» ª· µ„µ¦ª«· ª„¦¦¤Ã¥›µÂ®Šn µ˜ · ‡¦Š´Ê š ɸ The 26th National Convention on Civil Engineering
ªœ´ š ɸ ¤™· »œµ¥œ „µ¦ž¦³¤» ¦ž¼ °°œÅ¨œr 23-25 June 2021, 2QOLQH &RQIHUHQFH

ศนู ยก์ ลางการใหบ้ รกิ ารคน้ ควา้ หาความรสู้ นับสนุนการวจิ ยั โดย และขอ้ จํากดั เป็นตน้ ดงั แสดงในตารางที
ไดน้ ําเทคโนโลยสี ารสนเทศมาประยุกต์ใช้ เพอื เพมิ ประสทิ ธภิ าพ
ในการเรยี นรโู้ ดยจะมพี นื ทสี าํ หรบั ใหบ้ รกิ ารแก่นกั ศกึ ษาไดอ้ ย่าง ตารางที 1 ขอ้ มลู รายละเอยี ดระบบปรบั อากาศ ระบบไฟฟ้า
ครบวงจรทงั ในส่วนของการใหบ้ รกิ ารหอ้ งการเรยี นรแู้ ละ กําลงั ระบบไฟฟ้าแสงสวา่ ง
เครอื งมอื สาํ หรบั การคน้ ควา้ หาขอ้ มลู และการวจิ ยั รวมถงึ การ
สนบั สนุนและส่งเสรมิ การเตบิ โตของทุกภาควชิ า และมบี ุคลากร ระบบ ชนิด ขอมลู
ประจําทที ํางานในส่วนของการบรหิ ารทรพั ยากรอาคาร มมี ลู คา่
งานกอ่ สรา้ งประมาณ ,266, . บาท พนื ทโี ดยประมาณ ระบบปรับอากาศ YORK วัสดุหลกั ,แรงดนั ไฟฟา ,วัตต,รหสั รนุ
11, ตารางเมตรปีการศกึ ษา เปิดบรกิ ารเฉพาะ ชนั ที ระบบไฟฟา กำลงั ต1ู
มพี นื ทบี รกิ าร , ตารางเมตร พนื ทสี าํ หรบั การทํางานของ ขอจำกดั ของโมเดล,ลิขสทิ ธ์ิ,ผผู ลติ ,รหสั
บคุ ลากร ตารางเมตรไดเ้ ปิดบรกิ ารเตม็ พนื ทที งั อาคาร มที ี ระบบไฟฟา แสงสวา ง LED T8 ประกอบการ
นงั อา่ นทงั หมด ทนี งั [ ] ดงั แสดงในรปู ที
วัสดหุ ลอดไฟ,แรงดันไฟฟา ,จำนวน
รปู ที ศนู ยบ์ รรณสารและการเรยี นรมู้ หาวทิ ยาลยั พะเยา ข้ัวไฟฟา,ประสทิ ธิภาพ
ลกั ษณะอาคารแบบคอนกรตี เสรมิ เหลก็ ชนั ประกอบไปดว้ ย
หอ้ งเรยี นรวมขนาดตา่ ง ๆ พนื ทใี ชส้ อยทงั หมด , ตาราง . . ด้านการบรกิ ารทรพั ยากรอาคาร
เมตร ตงั อย่ทู า่ มกลางสภาพแวดลอ้ มทเี ป็นธรรมชาตแิ ละขนุ เขา
บรรยากาศสงบเหมาะสาํ หรบั การเรยี นรู้ ภายในอาคารเรยี น ทมี วจิ ยั ไดล้ งพนื ทสี าํ รวจหน้างานจรงิ และสอบถามขอ้ มูลเชิง
นอกจากจะเป็นอาคารเรยี นแลว้ ยงั เป็นทตี งั ของศนู ยบ์ รรณสาร
และสอื การศกึ ษา ซงึ มหี อ้ งสมุด, หอ้ งประชุม, ศนู ยบ์ รกิ ารและ ลกึ กบั บรรณารกั ษ์ในส่วนนีได้เก็บข้อมูลหนังสอื ในศูนย์บรรณ
สนบั สนุนนสิ ติ พกิ าร, ศูนยก์ ารแพทยม์ หาวทิ ยาลยั พะเยา และ สาร ไดแ้ ก่ ชอื หนงั สอื ประเภทหนังสอื เลขหมวดหมู่ ผแู้ ตง่ และ
โรงอาหาร เป็นตน้ ตําแหน่งทตี งั ดงั แสดงในตารางที
ตารางที รายชอื หนังสอื และรายละเอยี ดขอ้ มลู
. การรวบรวมขอ้ มลู การบรหิ ารจดั การทรพั ยากรอาคาร
และการ ช่ือ เลข ผแู ตง ประเภท ตำแหนง

บํารุงรกั ษาอาคารทมี วจิ ยั ไดท้ ําการรวบรวมขอ้ มลู ต่าง ๆ หนงั สือ หมวดหมู หนังสอื ที่ตัง้
ประกอบดว้ ย ขอ้ มลู ดา้ นการบรกิ ารทรพั ยากรอาคาร โดยเกบ็
ขอ้ มลู รายละเอยี ดหนังสอื และขอ้ มลู ดา้ นการบาํ รงุ รกั ษาอาคาร มอญสยาม/ DS570.M6บ บุญยงค เกศเทศ หนงั สือ หนังสือทัว่ ไป
ในสว่ นนที มี วจิ ยั จะเกบ็ ขอ้ มลู ระบบปรบั อากาศ ระบบไฟฟ้า บุญยงคเ กศ 532ม 2557 ภาษาไทย (ช้นั 1)
กําลงั และระบบไฟฟ้าแสงสว่าง สงวน โชตสิ ขุ
เทศ DS570.Y6ส รตั น หนังสือ หนังสอื ทัว่ ไป
. . ดา้ นการบํารุงรกั ษาอาคาร ไทยยวน-คน 138ท 2561 ภาษาไทย (ช้นั 1)
ในสว่ นนที มี วจิ ยั ไดเ้ กบ็ ขอ้ มลู ระบบปรบั อากาศ ระบบไฟฟ้า เมือง/สงวน สุทธิวสั ส คำภา
กาํ ลงั และระบบไฟฟ้าแสงสว่าง ทงั หมด ระบบนี ทมี วจิ ยั ได้ โชติสุขรตั น QU145ส776 หนงั สือ หนงั สอื
เกบ็ รวบรวมขอ้ มลู ผลติ ภณั ฑ์ เชน่ วธิ กี ารตดิ ตงั การบํารุงรกั ษา กินเปนหยดุ ก 2555 ภาษาไทย วทิ ยาศาสตร
โรค/สทุ ธิวัสส สุขภาพ(ชั้น3)

คำภา

. แบบจําลองสารสนเทศอาคาร

นําแบบกอ่ สรา้ งของศูนยบ์ รรณสารทคี ดั เลอื กมาทาํ
แบบจาํ ลองสารสนเทศอาคาร โดยใชซ้ อฟต์แวร์ Autodesk
Revit ดงั แสดงในรปู ที -

รปู ที 12 แบบจาํ ลองสารสนเทศอาคาร

&(0 8

„µ¦ž¦³¤» ª· µ„µ¦ª«· ª„¦¦¤Ã¥›µÂ®Šn µ˜ · ‡¦Š´Ê š ɸ The 26th National Convention on Civil Engineering
ªœ´ š ɸ ¤™· »œµ¥œ „µ¦ž¦³¤» ¦ž¼ °°œÅ¨œr 23-25 June 2021, 2QOLQH &RQIHUHQFH

รปู ที ภาพตดั D อาคารศูนยบ์ รรณสารและการเรยี นรู้ 4.4.1 ด้านการบรหิ ารการบํารุงรกั ษาอาคารนํา
มหาวทิ ยาลยั พะเยา (ชนั ที ) ข้อมูลทรี วบรวมใส่ใน Family เพอื ใหข้ อ้ มูลสารสนเทศทงั หมด
รวมในระบบเดยี วกนั โดยสามารถอพั เดต และแกไ้ ขขอ้ มลู ได้ ซงึ
ช่วยในดา้ นบรหิ ารพลงั งาน เพอื ทราบถงึ ปรมิ าณการใชไ้ ฟฟ้าใน
แต่ละชว่ งเวลา ใช้ในการวางแผนการทํางานเพอื หาวธิ ใี นการลด
การใช้พลังงาน ยกตัวอย่างเช่น การคํานวณเปรียบเทียบ
ระหว่างคํานวณมอื ระยะเวลาประมาณ 15 นาที กบั คํานวณใน
ซอฟต์แวร์ Autodesk Revit ซงึ ใช้เวลาการคํานวณ 5 นาที ได้
ประสทิ ธภิ าพมากกว่าคาํ นวณมอื โดยอา้ งองิ จากมาตรฐานอตั รา
ค่าไฟฟ้ามหาวทิ ยาลยั พะเยาจากกําหนดอตั ราค่าสาธารณูปโภค
และบริษัท นิวกี เอ็นจิเนียริงจํากัด เป็นต้น และด้านความ
ปลอดภัย ได้ใส่ข้อมูล ข้อแนะนํา ข้อควรระวัง ในการใส่
ผลติ ภณั ฑ์ เพอื ลดความเสยี ง ผลกระทบทจี ะตามมาดงั แสดงดงั
รปู ที 17 – 19

รปู ที ภาพตดั D อาคารศนู ยบ์ รรณสารและการเรยี นรู้
มหาวทิ ยาลยั พะเยา (ชนั ที )

รปู ที ภาพตดั D อาคารศูนยบ์ รรณสารและการเรยี นรู้
มหาวทิ ยาลยั พะเยา (ชนั ที )

รปู ที ขอ้ มลู หลอดไฟ

รปู ที 16 ภาพตดั ตามยาว3D อาคารศูนยบ์ รรณสารและการ
เรยี นรมู้ หาวทิ ยาลยั พะเยา
4.4 บรู ณาการแบบจาํ ลองสารสนเทศอาคารจาก

ขอ้ มลู การบรหิ ารจดั การทรพั ยากรอาคาร

&(0 9

„µ¦ž¦³¤» ª· µ„µ¦ª«· ª„¦¦¤Ã¥›µÂ®Šn µ˜ · ‡¦Š´Ê š ɸ The 26th National Convention on Civil Engineering
ªœ´ š ɸ ¤™· »œµ¥œ „µ¦ž¦³¤» ¦ž¼ °°œÅ¨œr 23-25 June 2021, 2QOLQH &RQIHUHQFH

รปู ที 18 การคาํ นวณมอื ค่าไฟฟ้าเครอื งปรบั อากาศ

รปู ที 20 ขอ้ มลู ขนั ตอนการหาขอ้ มลู หนังสอื แบบพฒั นาแลว้

รปู ที 19 การคาํ นวณในซอฟตแ์ วร์ Autodesk Revit รปู ที ตําแหน่งและบรเิ วณตูห้ นงั สอื
คา่ ไฟฟ้าเครอื งปรบั อากาศ
ทงั นีแบบจาํ ลองสารสนเทศอาคารทไี ดจ้ ดั ทําขนึ ทมี วจิ ยั ได้
4.4.2 ด้านบรหิ ารทรพั ยากรอาคาร นําเทคโนโลยีโลกเสมือนจริง มาช่วยในการตรวจเช็คความ
ถูกต้องของแบบจําลองสารสนเทศอาคาร ผ่านปลกั อนิ เสรมิ ของ
เมอื ไดข้ อ้ มลู รายละเอยี ดหนงั สอื แลว้ ทมี วจิ ยั ไดน้ ําขอ้ มลู ซอฟท์แวร์ Autodesk Revit Version ทีมชี ือว่า IRIS VR
รายละเอยี ดหนงั สอื ใส่ในโปรแกรม Microsoft Excel และ โดยกระบวนการทาํ งานเปรยี บเสมอื นนําตวั เราไปเดินตรวจสอบ
ซอฟต์แวร์ Autodesk Revit เพอื หาตาํ แหน่งหนังสอื ซงึ ชว่ ยใน แบบจําลองและดูขอ้ มลู ในโมเดลทจี ะนําไปบรหิ ารจดั การอาคาร
ดา้ นบรหิ ารจดั การพนื ทใี ชส้ อย ใหต้ รงตามเป้าหมายขององคก์ ร เมอื พบจุดทมี ปี ัญหา สามารถบนั ทกึ มุมมองทเี กดิ ปัญหาได้แล้ว
และเกดิ ประโยชน์สงู สุด ดงั แสดงรปู ที 20 – 21 ส่งออกมาเป็ นรูปภาพเพือทีจะนําไปแก้ไขในแบบจําลอง
สารสนเทศอาคารและนําใส่รายงานได้อย่างถูกต้อง เพือให้
สามารถติดตามค้นหาหนังสอื ทําให้เห็นข้อมูลในมุมมองเป็น
ภาพมากยงิ ขนึ ภายในอาคารสามารถทราบขอ้ มลู เฉพาะ เช่น ชอื
แถว ตําแหน่ง และช่วยคน้ หาหนังสอื ใหไ้ ดต้ รงตามวตั ถุประสงค์
ของการใชง้ าน ดงั แสดงรปู ที

&(0 10

„µ¦ž¦³¤» ª· µ„µ¦ª«· ª„¦¦¤Ã¥›µÂ®Šn µ˜ · ‡¦Š´Ê š ɸ The 26th National Convention on Civil Engineering
ªœ´ š ɸ ¤™· »œµ¥œ „µ¦ž¦³¤» ¦ž¼ °°œÅ¨œr 23-25 June 2021, 2QOLQH &RQIHUHQFH

รปู ที 22 ตรวจสอบภาพจําแบบโดยใชเ้ ทคโนโลยโี ลกเสมอื น พบว่าสามารถทําให้ผูท้ ีใช้งานคน้ หาตําแหน่งหนังสอื ได้อย่าง
(VR) แม่นยาํ สะดวก และชดั เจนมากยงิ ขนึ
4.5 ผลการสมั ภาษณ์ผใู้ ชง้ าน เปรยี บเทยี บระหวา่ ง
. ขอ้ เสนอแนะ
แบบจาํ ลองทพี ฒั นากบั การทํางานปัจจุบนั ) งานวิจัยนีสามารถนําไปต่อยอดในแบบจําลอง
ทําการสมั ภาษณ์ ผใู้ ชง้ าน จํานวน 4 ท่านทมี ปี ระสบการณ์
สารสนเทศ ผ่านปลกั อนิ เสรมิ ของซอฟท์แวร์ Autodesk Revit
ในการค้นหาหนังสอื และเจ้าหน้าทบี รรณารกั ษ์จํานวน 2 ท่าน Version ทีมีชือว่า Dynamo โดยใส่ข้อมูลรายละเอียด
สามารถสรุปออกเป็น 2 เรอื ง ดงั นี พรอ้ มทงั แจง้ เตอื นในดา้ นบํารงุ รกั ษาอาคาร

1) เรอื งการบรหิ ารทรพั ยากรอาคาร แบบจําลองสามารถทาํ ) งานวิจัยนีสามารถต่อยอดโดยการใส่ข้อมูลอยู่ใน
ใหเ้ หน็ ขอ้ มลู แบบ 3D ผใู้ ชง้ านเหน็ ภาพทชี ดั เจนยงิ ขนึ ลดเวลา ระบบเดยี ว คอื ซอฟต์แวร์ Autodesk Revit เป็นการใส่ขอ้ มูลชอื
ของการคน้ หาหนงั สอื ไดด้ ี ตดิ กบั family หนงั สอื โดยตรง

2) เรืองการบริหารบํารุงรักษาอาคาร ตัวแบบจําลอง ) งานวิจัยสามารถต่อยอดโดยการใช้ Internet of
สามารถทําให้ทราบถึงข้อมูลรายละเอียดผลิตภณั ฑ์ โดยเก็บ Things (IoT) เชน่ การใสแ่ บบจําลองลงใน Smart Phone และฝัง
รกั ษา แก้ไขขอ้ มูล ซงึ ไม่เสยี งต่อการสญู หาย ช่วยลดระยะเวลา Chip ระบุตําแหน่งไวใ้ นหนังสอื ซงึ สามารถระบุไดอ้ ย่างแม่นยาํ
ในการสืบค้นข้อมูล และสามารถวางแผน อีกทงั ยงั แจ้งเตือน ใชไ้ ดต้ ลอดเวลา และสง่ ขอ้ มลู แบบ Real-Time
สาํ หรบั การบํารงุ รกั ษาได้ ดงั แสดงรปู ที 23
) งานวจิ ยั นีได้ใช้แบบจําลองสารสนเทศอาคารกบั
รปู ที 23 ภาพรวมจากการสมั ภาษณ์ผใู้ ชง้ านและเจา้ หน้าที การบรหิ ารทรพั ยากรอาคารสาํ หรบั อาคารของมหาวทิ ยาลยั ซงึ
บรรณารกั ษ์ ตอ้ งใชค้ นทมี ปี ระสบการณ์ และทกั ษะในการใชซ้ อฟตแ์ วร์ระดบั
หนงึ [ ]
. บทสรปุ และข้อเสนอแนะ
ในการวจิ ยั นีพบว่าการประยุกต์ใช้แบบจําลองสารสนเทศ . กิตติกรรมประกาศ

อาคารเพอื ใช้ในด้านการบรหิ ารและบํารุงรกั ษาอาคาร โดยทํา งานวจิ ยั นไี ดร้ บั ทนุ สนับสนุนจากมหาวทิ ยาลยั พะเยา
การเกบ็ รวบรวมขอ้ มลู ทงั ระบบ )ระบบไฟฟ้ากาํ ลงั )ระบบ และขอขอบคุณนิสติ ระดับปรญิ ญาตรี คณะวิศวกรรมศาสตร์
ไฟฟ้าแสงสว่าง )ระบบปรบั อากาศ ลงในแบบจาํ ลองสารสนเทศ มหาวทิ ยาลยั พะเยา ทชี ว่ ยสนบั สนุนดําเนนิ งานวจิ ยั ธญั ชนก นธิ ิ
อาคาร นนั สะดวกต่อการบรหิ ารและการซอ่ มบํารุงรกั ษา รวมถงึ กลุ ตานนท,์ ฐติ พิ ร ขาวแกว้ , พนาสทิ ธิ กสุ าวะด,ี สรุ วธุ อยแู่ ยม้
การนําขอ้ มูลหนงั สอื ใส่ในส่วนขอ้ มลู โปรแกรม Autodesk Revit
เพอื ระบตุ ําแหน่งหนงั สอื และทดลองใหผ้ เู้ ชยี วชาญใชง้ านแลว้ นนั . การอ้างอิง

[ ] กมั ปนาท เปียตนั พมิ พส์ ริ ิ โตวจิ ติ ร เอกพสิ ษิ ฐ์ บรรจง
เกลยี ง และมานพ แกว้ โมราเจรญิ ( ) การประชุม
วชิ าการวศิ วกรรมโยธาแหง่ ชาติ ครงั ที วนั ที -
กรกฎาคม จ.อุดรธานี

[ ] มหาวทิ ยาลยั พะเยา.ขอ้ มลู ศนู ยบ์ รรณสารและการ
เรยี นรมู้ หาวทิ ยาลยั
พะเยา สบื คน้ เมอื วนั ที พฤศจกิ ายน จาก
http://www.clm.up.ac.th/Archives/data04.php

[ ] นางสาวภณศา จนั ทรอ์ ดุ ม( )แนวทางการใช้
แบบจําลองสารสนเทศอาคาร (BIM) จดั การขอ้ มลู
อาคารและแบบก่อสรา้ งจรงิ เพอื การดําเนนิ งานและการ
บํารุงรกั ษาอาคารสาํ นักงาน วทิ ยานิพนธ์
สถาปัตยกรรมศาสตรมหาบณั ฑติ สาขาวชิ า
สถาปัตยกรรมคณะสถาปัตยกรรมศาสตรแ์ ละผงั เมอื ง
มหาวทิ ยาลยั ธรรมศาสตรป์ ีการศกึ ษา สบื คน้ เมอื
พฤศจกิ ายน

[4] VR DIGITAL COMPANY LIMITED. BIM (Building
Information Modeling) สบื คน้ เมอื วนั ที พฤศจกิ ายน
2563
https://www.vrdigital.co.th/2017th/archives/4405

[ ] นางสาวรศั รนิ ทร์ โคตรปาลี ( ) แนวทางพฒั นา

&(0 11

„µ¦ž¦³¤» ª· µ„µ¦ª«· ª„¦¦¤Ã¥›µÂ®Šn µ˜ · ‡¦Š´Ê š ɸ The 26th National Convention on Civil Engineering
ªœ´ š ɸ ¤™· »œµ¥œ „µ¦ž¦³¤» ¦ž¼ °°œÅ¨œr 23-25 June 2021, 2QOLQH &RQIHUHQFH

แบบจาํ ลองสารสนเทศอาคารกอ่ สรา้ งจรงิ สาํ นกั งาน _56_014_ปัญญาพล-จนั ทรด์ อน.pdf
วทิ ยทรพั ยากร จุฬาลงกรณ์ มหาวทิ ยาลยั สบื คน้ เมอื [7] Aldaham, O, Gonzalez, J, Grant, I, Harper, K,
พฤศจกิ ายน
[ ] ปัญญาพล จนั ทรด์ อน.( ). การนําระบบ BIM มาใช้ Kruger, A, Nannis, S, Patel, A and Snedeker, L
ในการจดั ทําแบบก่อสรา้ งจรงิ สว่ นงานระบบอาคาร (2013). Case Study 1: Mathworks. In BIM for
(M&E AS BUILT DRAWINGS) สาขาวชิ าการ Facility Managers, edited by IFMA, 147–63.
บรหิ ารงานก่อสรา้ ง คณะสถาปัตยกรรมศาสตรม์ หาลยั Hoboken, N.J.: Wiley, pp. 241-252.
ศรปี ทมุ จาก
https://www.spu.ac.th/architecture/files/2011/07/CM

&(0 12