สื่อ E book องค์ประกอบของดนตรีสากล ป.6 14มิ.ย

วชิ าดนตรี ช้นั ประถมศึกษาปี ท่ี๖

เรอ่ื งองคป์ ระกอบดนตรสี ากล

ครูสุดา ป่ วนเทียน ผูส้ อน

๒ องค์ประกอบดนตรีสากล

• ดนตรสี ากลเป็นมรดกทางวัฒนธรรมตะวันตกท่มี วี ิวฒั นาการมานานจนถงึ ปจั จบุ นั ดนตรีสากลมีหลายประเภท
เชน่ ร็อกแอนด์โรล แจส๊ เป็นต้น ซง่ึ ดนตรีสากลมีองคป์ ระกอบ ดังนี้

เสียง (Tone)

• เกิดจากการบรรเลงเครอ่ื งดนตรแี ละเสียงขับรอ้ งของมนุษย์แลว้ เรียบเรียงใหเ้ กิดการผสมกลมกลืนจนกลายเป็นเสยี งที่มคี ณุ ภาพ
และมีความไพเราะ ซึง่ ความแตกตา่ งของเสียงขน้ึ อยกู่ บั คณุ สมบัติ ดงั น้ี

คณุ สมบัติของเสียง ๔ ประการ

• ระดบั เสยี ง (Pitch)
• ความสัน้ -ยาวของเสียง (Duration)
• ความเขม้ ของเสยี ง (Intensity)
• คุณภาพของเสยี ง (Quality)

จงั หวะ (Rhythm)

• เป็นการจัดระเบียบของเสยี งดนตรี ทีเ่ ก่ยี วข้องกบั ความช้า-เรว็ ความหนกั -เบา และความสั้น-ยาว เมอ่ื นามาเรยี บเรยี ง
ต่อเขา้ ด้วยกันตามหลกั การเชงิ ดนตรีแล้วจะมีผลต่ออารมณ์ของผู้ฟงั ทาใหเ้ กดิ ความรสู้ กึ ตา่ งๆ

ทานอง (Melody)

• เปน็ การจดั ระเบียบของเสียงทเ่ี กีย่ วข้องกับความสูง-ตา่ ความส้นั -ยาว และความดัง-เบา องค์ประกอบส่วนนี้
มสี ่วนสาคญั ในการสรา้ งความประทบั ใจ จดจา และแยกแยะความเหมอื นหรือแตกต่างระหวา่ งบทเพลงได้

เสยี งประสาน (Harmony)

• เป็นการเพมิ่ แนวเสยี งในการขบั รอ้ งและการบรรเลงเครอ่ื งดนตรีใหม้ ากกว่าหนึง่ แนวเสียง โดยนามาเรยี บเรียงตาม
หลักการประสานเสียงของดนตรเี พอ่ื ทาให้เสียงต่างๆ ในบทเพลงนน้ั เกดิ ความกลมกลืน ไพเราะนา่ ฟงั ซ่งึ การประสาน
เสยี งทไี่ พเราะนนั้ จะตอ้ งอยูใ่ นรูปของขน้ั คูเ่ สยี ง (Interval) หรอื คอร์ด (Chord) ชนดิ ต่างๆ

พน้ื ผิวของเสียง (Texture)

• เป็นลักษณะหรอื รปู แบบของเสียงท้ังทป่ี ระสานสมั พันธ์และไม่ประสานสัมพันธ์ โดยอาจจะเปน็ การนาเสียงมาบรรเลงซ้อนกัน
หรอื พรอ้ มกัน รปู แบบพื้นผวิ ของเสยี ง มีดงั นี้

รปู แบบพื้นผวิ ของเสียง

(๑) พื้นผิวแบบทานองเดียว(MonophonicTexture)

เป็นลักษณะพื้นผิวของเสียงท่ีมีแนวทานองเดยี ว ไม่มเี สยี งประสานอื่น

(๒) พน้ื ผวิ แบบหลายทานอง(PolyphonicTexture)

เปน็ ลักษณะพืน้ ผิวของเสียงท่ปี ระกอบดว้ ยแนวทานองตัง้ แตส่ องแนวทานองข้นึ ไป และเป็นอสิ ระจากกัน

(๓) พน้ื ผวิ แบบมีเสียงร่วม(Homophonic Texture)

เป็นลกั ษณะพนื้ ผวิ ของเสยี งทม่ี ีแนวทานองหลกั หนึง่ ทานอง และมีเสียงเพิม่ เขา้ มา เพอ่ื ช่วยสนับสนุนใหแ้ นวทานองเดน่ ชดั และมคี วาม
ไพเราะย่งิ ข้ึน เสยี งที่เพ่มิ เขา้ มานจี้ ะไมม่ ีความสาคญั เทา่ แนวทานอง

(๔) พนื้ ผิวแบบมจี ุดร่วมหรอื ลกู ตกเดียวกัน(Heterophonic Texture)

เป็นรปู แบบของแนวเสยี งท่มี ที านองหลายทานอง แตล่ ะแนวมีความสาคญั เท่ากันทุกแนว

สีสนั ของเสียง (Tone Color)

• เป็นคณุ ลกั ษณะของเสยี งการขบั รอ้ ง และเสียงการบรรเลงเครอื่ งดนตรที ีก่ าเนิดจากแหล่งเสียงท่แี ตกตา่ งกนั ดงั นี้

(๑) ความแตกตา่ งของเสยี งร้องมนษุ ย์

ส่ิงท่ที าให้เสียงรอ้ งของมนษุ ยม์ คี วามแตกต่างกัน ไดแ้ ก่ เพศ วัย ความแตกต่างทางด้านสรีระ
เช่น หลอดเสียงและกลอ่ งเสยี ง เป็นต้น

(๒) ความแตกตา่ งของเสยี งท่ีเกิดจากเครอ่ื งดนตรี

สิง่ ท่ที าให้เสียงทีเ่ กดิ จากเคร่อื งดนตรมี ีความแตกตา่ งกนั ได้แก่ วธิ กี ารบรรเลงวสั ดทุ ่ีใช้ทาเครอื่ งดนตรี รวมทง้ั รปู ทรง
และขนาด ปัจจัยเหล่านล้ี ว้ นส่งผลโดยตรงต่อสีสนั ของเสียงเครอ่ื งดนตรี ทาใหเ้ กดิ คุณลักษณะของเสียงทีแ่ ตกต่างกนั ออกไป

คตี ลักษณ์ (Forms)

• เป็นรูปแบบในการนาเสนอบทเพลง ซ่ึงมีลักษณะตามทผี่ ู้แตง่ เพลงกาหนด คีตลกั ษณเ์ ปรียบเสมอื นกรอบท่มี กี ารรวมเอาจังหวะ
ทานอง พืน้ ผิว และสสี ันของเสยี งให้เคลอื่ นทไ่ี ปในทิศทางเดยี วกนั เช่น เพลงชาตมิ ีทานองเพลงต้งั แต่ต้นจนจบท่ีไมซ่ า้ กัน
เพลงสามคั คีชมุ นุมมีหลายท่อน แต่ละท่อนมีทานองเหมือนกัน และมสี ร้อยคนั่ เปน็ ตน้