ชุดความรู้การพัฒนากลุ่ม

ประเดน็ สาคัญที่ต้องคานึงถึง คือ การวางบทบาทของเจ้าหน้าที่ในการช่วย
แก้ปัญหาให้กบั กลุ่ม ต้องวางตัวเปน็ กลาง ไม่เข้าข้างฝ่ายใดฝ่ายหน่ึงที่เป็นคู่
ขัดแย้ง ระมัดระวังการชี้นาการตัดสินใจ รวมถึงต้องรับฟังหรือหาข้อมูล
จากทกุ ด้านก่อนการตดั สนิ ใจให้ขอ้ เสนอแนะกับกลมุ่

 ทบทวนกำรดำเนนิ งำน

การทบทวนการดาเนินงานของกลุ่มเม่ือได้ดาเนินงานมาระยะเวลาหนึ่ง
เปน็ ส่ิงท่เี จ้าหนา้ ท่สี ง่ เสรมิ ตอ้ งมีบทบาทให้ในกระตนุ้ หรอื ผลกั ดันให้กลุ่มได้
มีโอกาสในการทบทวนการดาเนินงานท่ีผ่านมา และเป็นโอกาสในการ
กาหนดเป้าหมายและแผนงานในอนาคตด้วย ซึ่งการทบทวนการทางาน
อาจจัดข้ึนเป็นประจาทุกปีในโอกาสการประชุมประจาปีของกลุ่มเพ่ือ
สรุปผลการดาเนินงานและจดั สรรประโยชน์ประจาปี
การทบทวนการดาเนินงานท่ีดี ควรมีผู้จัดกระบวนการพูดคุยและควบคุม
ประเด็นในการทบทวน ซ่ึงควรเป็นบทบาทของเจ้าหน้าท่ีส่งเสริม โดยควร
แบ่งการทบทวนออกเป็นด้านต่างๆ อาทิ ด้านการบริหารจัดการ ด้าน
การเงินและบญั ชี ดา้ นการตลาด ดา้ นการผลิต เปน็ ต้น

49

4.3 ยกระดับการพฒั นา

การยกระดับการพัฒนากลุ่มการผลิตให้ก้าวต่อสู่การเป็นธุรกิจของชุมชนที่
สามารถสร้างรายได้และประโยชน์ให้แก่สมาชิก กลุ่ม และชุมชนได้อย่าง
ย่ังยืน อันจะนาไปสู่การมีสวัสดิการให้แก่สมาชิกได้น้ัน ต้องอาศัยการ
สนับสนุนจากหน่วยงานภายนอกเพ่ือเสริมจุดแข็งและลดข้อจากัด พัฒนา
คุณภาพการผลิตและบริการให้ตรงกับความต้องการของตลาดในวงกว้าง
ซง่ึ ตอ้ งมีการเชอื่ มกับตลาดภายนอกอยา่ งหลีกเล่ยี งไม่ได้

ในระยะแรกเจา้ หน้าทีส่ ่งเสรมิ ควรมีบทบาทเป็นผู้ประสานและเชื่อมโยงกับ
ตลาดและหน่วยงานต่างๆ ให้กับกลุ่ม โดยมีลักษณะเป็นการ “พาทา”
หรือร่วมดาเนินการไปพร้อมกัน เมื่อถึงระยะหนึ่งกลุ่มต้องสามารถพัฒนา
ตนเองและเชื่อมตอ่ กันตลาดได้เอง

เสริมจุดแข็ง พฒั นำคุณภำพ เชือ่ มโยงตลำด
ลดข้อจำกัด กำรผลติ และบรกิ ำร ภำยนอก

 เสริมจุดแข็ง ลดขอ้ จำกดั

หลงั จากกลุ่มการผลติ ได้ดาเนนิ กจิ กรรมของกลุม่ มาระยะเวลาหนึ่ง กลุ่มเร่ิม
มีประสบการณ์จริงจากการดาเนินกิจกรรมต่างๆ ของกลุ่มท้ังการบริหาร
จัดการกลมุ่ การผลติ และการตลาด รวมถงึ ไปมกี ารทบทวนการดาเนินงาน
ของกลุ่มในดา้ นต่างๆ แล้ว เจ้าหน้าท่ีส่งเสริมจะมีบทบาการกระตุ้นกลุ่มให้

50

นาจุดแขง็ มาพฒั นาตอ่ ยอดให้เห็นเป็นเอกลกั ษณท์ ี่ชัดเจน เพื่อเตรียมพร้อม
สู่การแข่งขันในตลาดภายนอกชุมชนท่ีมีการแข่งขันสูง นอกจากนี้ ยังต้อง
กระตุ้นให้กลุ่มหาแนวทางเพื่อพัฒนาลดข้อกาจัดการดาเนินงานในด้าน
ต่างๆ เพ่ือให้เกิดการพัฒนายกระดับกลุ่มให้ไปสู่ตาดภายนอกได้ ซึ่งต้อง
อาศัยหนว่ ยงานภายนอกมาชว่ ยสนบั สนุน
ตัวอยา่ งกลุ่มวิสาหกิจแปรรูปผลิตภัณฑ์จากข้าวก่าพันธ์ุลืมผัว ที่มีจุดแข็งใน
การผลผลิตท่ีมีเอกลักษณ์และได้รับการส่งเสริมการปลูกในพื้นที่ทดแทน
การปลูกข้าวโพดเลี้ยงสัตว์ แต่มีจุดอ่อนในด้านองค์ความรู้ของสมาชิกและ
คณะกรรมการในการพัฒนากระบวนการผลิตให้มีรูปแบบที่น่าสนใจและ
การนาเสนอข้อมูลด้านคุณค่าของผลิตภัณฑ์ไปสู่ผู้ซ้ือ เจ้าหน้าที่ส่งเสริมจึง
ได้กระตุ้นให้คณะกรรมการกลุ่มเห็นถึงจุดแข็งดังกล่าวและเช่ือมโยง
หนว่ ยงานท่ีมีความรมู้ าช่วยสนบั สนุนการพัฒนา

 พัฒนำคุณภำพกำรผลติ และบรกิ ำร

ในการยกระดบั การพัฒนากลุ่มไปสู่ภายนอกชุมชน การพัฒนาคุณภาพการ
ผลิตและบริการให้มีคุณภาพ ได้มาตรฐานเป็นท่ียอมรับเป็นเร่ืองสาคัญท่ี
เจ้าหน้าท่ีส่งเสริมต้องคานึงถึงในการสนับสนุนและกระตุ้นให้กลุ่มได้
ดาเนินการ ซ่ึงต้องอาศัยการเช่ือมโยงหน่วยงานที่เกี่ยวข้องในด้านองค์
ความรู้ และหน่วยงานท่ีรับผิดชอบการรับรองมาตรฐานมาช่วยในเร่ือง
ความรูแ้ ละเทคโนโลยี

51

กรณีกลุ่มกลุ่มแปรรูปผลิตภัณฑ์จากมะแขว่นตาบลยอด จ.น่าน หลังจากที่
กลมุ่ แปรรูปผลิตภัณฑจ์ ากมะแขว่ นตาบลยอด มีสูตรน้าพริกลาบท่ีมีรสชาติ
ลงตัวและเป็นเอกลักษณ์ของชุมชน แต่ก็ยังต้องประสบปัญหาเร่ืองบรรจุ
ภัณฑ์ที่ไม่สวยงามและไม่ทันสมัย ซ่ึงส่งผลต่อการเลือกซ้ือสินค้าของ
ผู้บริโภค จึงได้ประสานขอรับการสนับสนุนจากถาบันการศึกษา อาทิ
จฬุ าลงกรณม์ หาวทิ ยาลยั ให้เข้ามาในชุมชนเพื่อให้ความรู้และร่วมออกแบบ
บรรจภุ ณั ฑ์ใหเ้ ป็นเอกลกั ษณ์ น่าสนใจสาหรับกลุ่มลกู ค้าที่อยู่นอกพืน้ ที่

 เช่อื มโยงตลำดภำยนอก

การเชื่อมโยงตลาดภายนอกในระยะเริ่มต้น เจ้าหน้าท่ีส่งเสริมจะมีบทบาท
ช่วยกลุ่มในลักษณะ “พาทา” และเป็นพี่เลี้ยงดาเนินการร่วมกับ
คณะกรรมการกลุ่มในการติดต่อประสานงานกับตลาด ซ่ึงในขั้นแรก
เจา้ หน้าที่ส่งเสรมิ จะต้องวเิ คราะหร์ ่วมกบั กลุม่ ถึงช่องทางตลาดท่ีมีศักยภาพ
ที่สาคญั ต้องเป็น “ตลาดคณุ ธรรม” หรือพ่อค้าคุณธรรม คือ เป็นตลาดท่ีไม่
เอาเปรียบคู่ค้า และส่งเสริมการพัฒนาไปพร้อมกัน นอกจากน้ียังต้องชวน
กลุ่มวิเคราะห์ศักยภาพของกลุ่มท่ีจะพัฒนาสินค้าและการบริหารจัดการ
ของกลุ่มใหส้ อดคลอ้ งกับตลาดภายนอก โดยเฉพาะตลาดท่ีเป็นธุรกิจขนาด
ใหญ่ท่ีต้องการสินค้าที่มาตรฐาน การมีบรรจุภัณฑ์ที่สวยงาม รวมถึงการ
จัดการความพร้อมด้านเงินทุนท่ีต้องมีเงินทุนหมุนเวียนท่ีเพียงพอ เพราะ
เมื่อสง่ สนิ ค้าไปแล้วจะไม่ไดเ้ งนิ ทันทีเหมือนตลาดระดับท้องถ่นิ เป็นตน้

กรณีวิสาหกิจชุมชนผู้ปลูกมะนาวบ้านยอด จ.น่าน บริษัทสยามแม็คโคร
ได้รับข้อมูลในพ้ืนที่บ้านยอด จังหวัดน่านมีพื้นท่ีปลูกมะนาวและผลผลิต
จานวนมาก จึงอยากรับซื้อมะนาวไปขาย ผู้ปลูกมะนาวในตาบลยอดจึง

52

กลับมาร่วมดาเนินในกลุ่มวิสาหกิจชุมชนอีกครั้ง ภายในช่ือ “วิสาหกิจ
ชมุ ชนผู้ปลูกมะนาวบ้านยอด” ซึ่งการกลับดาเนินการกลุ่มผู้ปลูกมะนาวอีก
ครงั้ คณะกรรมการตอ้ งทาความเขา้ ใจกับสมาชิกถึงมาตรฐานผลผลิตที่ทาง
บริษัทต้องการรับซ้ือ ซึ่งสมาชิกต้องปรับเปล่ียนวิธีการผลิตตามวิธีการท่ี
คณะกรรมแนะนา รวมถึงต้องการคัดกรองและเลือกรับซื้อเฉพาะผลผลิตที่
ได้ตามมาตรฐานที่บริษัทต้องการเท่าน้ัน นอกจากน้ี กลุ่มวิสาหกิจยังต้องมี
การปรับตัวในเรื่องของเงินทุนที่ต้องใช้ในการดาเนินงานด้วยเนื่องจากต้อง
ใช้เงินสดจานวนมากในการรับซ้ือผลผลิตจากสมาชิก และต้องระยะ
เวลานาน 15 วันจึงจะมีการโอนเงินค่าสินค้าจากบบริษัท จึงต้องอาศัยการ
ทางานท่มี ีประสิทธิภาพและการเสยี สละของคณะกรรมการกลุ่ม

กรณีกลุ่มผักปลอดภัย จ.กาฬสินธ์ุ เร่ิมต้นจากการรวมกลุ่มเกษตรกรใน
บริเวณรอบหนองเลิงเปือย มกี ารปลูกผักโดยไม่ใช้สารเคมี และการปลูกผัก
หมุนเวียนตามฤดูและช่วงเวลาการปลูก โดยมีการกาหนดปฎิทินการปลูก
โดยระยะแรก สมาชิกจะมีการขายผักให้กับพ่อค้าคนกลางท่ีมารับซ้ือผักใน
แปลงของเกษตรกรด้วยตัวเอง แต่ประสบปัญหาเร่ือง ราคาและ การ
กระจายผลผลิตและรายได้ของเกษตรกรไม่ท่ัวถึง เจ้าหน้าที่ส่งเสริมได้เข้า
มาใหค้ วามร่วมมือด้วยการแนะนาและการติดต่อทางตลาดกับทางห้างร้าน
สรรพสินค้า Big C จังหวัดกาฬสินธ์ุ ด้วยเจ้าหน้าท่ีส่งเสริมและเจ้าหน้าท่ี
ของ Big C มีการทาข้อตกลงร่วมกันในการประกันราคาและการรับผักแต่
ละชนิดในแต่ละสัปดาห์ ซึ่งทางห้างสรรพสินค้า Big C จะมีการทาตาราง
การรับซื้อผักแต่ละชนิด ทั้ง ปริมาณ ราคา และชนิดของผักท่ีรับ ทาเป็น
Stock สนิ คา้ ของให้กบั ทางเจ้าหน้าท่สี ่งเสริมและนารายการรับซ้ือมาให้กับ
ทางกลุ่มคณะกรรมการ จัดสรรคและแพ็คสินค้าตามที่ต้องการ โดยจะมี

53

การใช้ โลโก้ส้นค้า “ผักปลอดภัย หนองเลิงเปือย” การขนส่งเร่ิมต้น
เจ้าหน้าท่ีส่งเสริมรับหน้าท่ีในการขนส่งให้กับทางกลามก่อน เมื่อมีการ
ขยายหรือการรับซอื้ ผกั ทม่ี ากกวา่ น้กี จ็ ะมีการดาเนนิ การต่อไป
กรณกี ลุ่มการตลาดบ้านโคกลา่ ม-แสงอรา่ ม จ.อดุ รธานี ริเรม่ิ เมื่อสมาชิกมี
การปลูกพืชหลังนาและปลูกพืชหมุนเวียน แล้วรวบรมผลผลิตไว้ที่เดียวกัน
เพ่ือรอการจาหน่าย แต่ประสบปัญหาเร่ือการขาดแคลนน้า ความรู้ที่
เกษตรกรมีในการปลูกไม่เพียงพอ กลุ่มจึงปรับรูปแบบของกลุ่มจากกลุ่ม
การผลิตเป็นกลุ่มการบริการเพ่ือจาหน่ายออกสู่ภายนอก ด้วยการนา
ผลผลิตที่ปลอดสารเคมีทางการเกษตรส่งขายยังตลาดร่มเขียวหน้า
สานักงานเกษตรจังหวัดอุดรธานี เช่น กล้วยน้าว้า , พริกสด, มะนาว,
มะกรูด, มะเขือพวง เป็นต้น โดยมีแม่นางทองสุข เสนาอุดร ประธานกลุ่ม
และเจา้ หนา้ ท่สี ง่ เสริมเป็นผหู้ าตลาดในการจาหน่ายผลผลิต นอกจากตลาด
ร่มเขียวแลว้ ทางกลมุ่ มีการขายผลผลติ ในหมบู่ ้านและชุมชนใกล้เคยี งดว้ ย

54

เจ้ำหน้ำท่ีมีควำมสำคัญตอ่ กำรพัฒนำกล่มุ
ให้สำมำรถดำเนินงำนได้อย่ำงต่อเน่ืองและย่ังยืน
โดยต้องศกึ ษำเรื่องนนั้ ใหถ้ ่องแทก้ ่อนเข้ำไปทำงำน
ทำงำนอย่ำงใกลช้ ดิ สร้ำงควำมเช่ือมมน่ั และไวว้ ำงใจ
วิเครำะห์กลุ่มเป็นระยะๆ ไม่ยิดติดตำรำ
ปรับกิจกรรม สร้ำงกำรเรียนรจู้ ำกกำรทำงำน
และพัฒนำศกั ยภำพกล่มุ ให้เหมำะสมในแต่ละช่วงเวลำ
รวมทัง้ สรำ้ งทัศนคติให้กลุ่มมกี ำรพ่ึงตนเอง

55

56

5. บทสรปุ และบทเรยี น

กล่าวได้ว่าการพัฒนากลุ่มการผลิตและกลุ่มบริการซ่ึงมีเจ้าหน้าท่ีส่งเสริม
เป็นกลไกลสนับสนุนการพัฒนาของกลุ่มน้ัน แบ่งระยะการพัฒนาของกลุ่ม
ได้ 3 ระยะ ได้แก่ ระยะริเริ่มกลุ่ม ระยะสร้างการเรียนรู้ และระยะการ
ยกระดับการพัฒนา โดยเจ้าหน้าท่ีจะมีบทบาทในแต่ละระยะแตกต่างกัน
ออกไปบา้ ง

ระยะริเริ่มกลุ่ม เจ้าหน้าท่ีต้องศึกษาค้นคว้าข้อมูลให้รู้จริง มี

ประสบการณ์ด้านการพัฒนากลุ่มมาบ้าง หรือมีประสบการณ์ใน
การศึกษาดูงานกลุ่มมาพอสมควร หรือมีบุคคลท่ีมีประสบการณ์
คอยให้คาปรึกษา ทั้งนี้ เพื่อให้ชาวบ้านมีความมั่นใจในตัว
เจ้าหน้าทีแ่ ละทมี งานด้วย

ระยะนี้ต้องอาศัยทักษะในการให้ข้อมูล โน้มน้าว จุดประกาย
กระตุ้นให้เกิดความสนใจ และพูดคุยกันอย่างไม่เป็นทางการใน
การริเร่ิมกลุ่ม โดยต้องให้เห็นทั้งข้อดีและข้อที่ต้องพึงระวังของ
การทางานเปน็ กล่มุ

หากเม่ือมีการตัง้ กลุ่มขนึ้ แล้ว แต่ผู้นายังไม่มีประสบการณ์หรือขาด
ความมั่นใจ เจ้าหน้าท่ีต้องคอยให้คาปรึกษาอย่างใกล้ชิด สร้าง
ความไว้ใจว่าไม่ได้เป็นการต้ังกลุ่มแล้วก็ปล่อยให้ทากันเอง โดย
เจ้าหน้าที่จะเป็นพี่เล้ียงและทางานคู่กัน แต่ต้องระวังไม่ให้กลุ่ม
หวงั พึง่ เจ้าหน้าที่มากเกินไป

57

ระยะสร้ำงกำรเรียนรู้ เป็นระยะที่กลุ่มมีการดาเนินงานไป

แล้วระยะหน่ึง ซ่ึงมักเจอปัญหาอุปสรรคระหว่างการทางาน
เจ้าหน้าท่ีต้องคอยกระตุ้นให้มีการสรุปบทเรียนและหาทาง
แก้ปัญหาอย่างสม่าเสมอ ไม่ควรปล่อยให้เกิดปัญหาส่ังสมจนมี
ความไว้วางใจกันในกลมุ่ ซึง่ จะแกไ้ ขภายหลังได้ยาก
ปัญหาท่ีพบในระยะนี้ คือ การแบ่งงาน การบัญชี และการตลาด
โดยการทางานมักเป็นบทบาทของผู้นาหรือกรรมการบางคน ขาด
การสื่อสาร ขาดการทางานตามบทบาทท่ีกาหนด ขาดการจด
บันทึกและทาบัญชีอย่างเป็นระบบ นอกจากน้ี กลุ่มมักไม่สามารถ
ขยายตลาดได้ อาจเนื่องจากศักยภาพของกลุ่มและคุณภาพของ
ผลิตภัณฑ์ ซึ่งเจ้าหน้าท่ีต้องคอยสังเกตและนาปัญหาน้ันๆ มาคุย
กัน ไม่ควรคิดและตัดสินใจแทนชาวบ้าน หากเป็นความไม่เข้าใจ
และความขัดแย้งภายในกลุ่ม ต้องศึกษาข้อมูลให้ถ่องแท้และ
พูดคุยกันดวยความระมัดระวัง หลีกเล่ียงการตอกย้าความผิด
หรอื อาศยั ผู้ที่ชาวบา้ นนบั ถอื และไว้ใจเข้ามาชว่ ยแก้ปญั หา
บทบาทของเจ้าหน้าท่ใี นระยะน้ี จึงต้องคอยกระตุ้นให้กลุ่มมีการ
เรียนรู้ในรูปแบบต่างๆ เน้นการเรียนรู้จากการปฏิบัติ ไม่ว่าการ
วิเคราะหข์ อ้ มูล วางแผนและแก้ปัญหาเอง การศึกษาดูงาน ตั้ง
วงทบทวนและสรปุ บทเรียน เป็นระยะๆ

58

ระยะกำรยกระดับกำรพัฒนำ ระยะนี้ต้องกลุ่มต้องมีการ

จดั การที่เป็นระบบ ต้องการผู้นาที่มีศักยภาพ รวมถึงการผลิตหรือ
บริการท่ีมีคุณภาพ เจ้าหน้าท่ีจึงต้องคอยให้ความสาคัญกับ
ประเด็นเหล่าน้ี เพื่อสร้างจุดแข็งให้กลุ่ม และพึงระวังจุดอ่อนใน
เร่ืองการส่ือสารและความโปร่งใส เนื่องจากกลุ่มมีการขยายและ
เตบิ โตมากขนึ้
ในระยะน้ี เจ้าหน้าที่ให้ความสาคัญกับเรื่องการผลิตและบริการ
ทไ่ี ด้มาตรฐาน มีการรบั รองจากหน่วยงานที่น่าเชื่อถือและเป็นท่ี
รู้จัก เข้าใจกฎระเบียบ ข้อกาหนดของตลาดแต่ละแห่งซึ่ง
ต้องการลักษณะของบริการและผลิตภัณฑ์ต่างๆ กัน ช่วยกลุ่ม
ในการควบคุมคุณภาพการให้บริการหรือคุณภาพของการผลิต
ซึ่งกลมุ่ มกั จะละเลยหากตอ้ งทาการผลติ เปน็ จานวนมากหรอื เร่งทา
การพฒั นาศักยภาพของกลุ่มในระยะน้ี ยังตอ้ งเนน้ การเชื่อมโยงกับ
ตลาดและหน่วยงานภายนอก เป็นอีกสิ่งหน่ึงท่ีต้องให้ความสาคัญ
มากข้ึนในระยะนี้ เจ้าหน้าที่ต้องวิเคราะห์และพัฒนาศักยภาพ
กลุ่มในเร่ืองการประสานงาน ข้อมูล งานเอกสาร และการ
สื่อสารที่ดีกับบุคคลและหน่วยงานภายนอก ซ่ึงเจ้าหน้าท่ีอาจ
ต้องทางานแทนกลุ่มบ้าง แต่ควรค่อยๆ ลดบทบาทลงจน
กรรมการกลมุ่ สามารถทาไดด้ ว้ ยตนเอง

59

สง่ิ ที่ควรทา

ในด้านการบริหารจัดการกลุ่มเจ้าหน้าท่ีส่งเสริมต้องติดตาม กระตุ้น และ
สนับสนนุ ให้กล่มุ และคณะกรรมการกลมุ่ มกี ารดาเนนิ งานตามลักษณะดงั นี้

คณะกรรมการ
 มโี ครงสร้าง แบ่งหนา้ ท่ชี ดั เจน
 ทาตามหนา้ ที่ทีก่ าหนด
 ประชมุ สมา่ เสมอและบันทกึ ทุกคร้งั
 มกี ารพฒั นาศกั ยภาพกรรมการสม่าเสมอ

กฎระเบียบ
 มกี ฎระเบยี บชัดเจน
 มีการแจ้งให้สมาชกิ รบั ทราบ
 มีการปฏบิ ัตติ ามหรือบงั คบั ใช้กฎระเบยี บ

การเงินและบัญชี
 กาหนดผูร้ บั ผดิ ชอบทช่ี ดั เจน
 บันทึกและจัดทาบญั ชเี ปน็ ระบบ
 มีการพฒั นาให้กองทนุ เติบโต
 มีสภาพคลอ่ งและเงนิ ทุนหมนุ เวยี นดี
 สมาชกิ ได้รบั ข้อมูลทว่ั ถงึ /สม่าเสมอ
 สมาชิกร่วมแสดงความคิดเหน็ และรว่ มติดตามตรวจสอบ
 จานวนสมาชกิ เพม่ิ ขึน้

60

แผนงานและกจิ กรรม
 มกี ารวเิ คราะหข์ ้อมลู กล่มุ
 มกี ารวิเคราะห์สภาพการณ์ภายนอก
 มกี ารวเิ คราะห์ตลาด ตน้ ทนุ และกาไร
 กาหนดเป้าหมายแตล่ ะระยะชัดเจน
 กาหนดแผนการดาเนนิ งาน
 ดาเนินกิจกรรมตามแผนต่อเน่ือง

การจัดสรรประโยชน์
 เกิดประโยชน์ตามทตี่ อ้ งการหรอื ตามแผนท่กี าหนด
 มเี งอ่ื นไขจดั สรรประโยชนช์ ดั เจน
 จัดสรรประโยชนไ์ ดต้ ามเง่ือนไข
 สมาชิกยอมรบั และพึงพอใจ

ปจั จยั ความสาเร็จ

การพัฒนากลุ่มการผลิตหรือกลุ่มบริการซ่ึงพัฒนาไปสู่การเป็นธุรกิจชุมชน
ได้น้ัน มีปัจจัยสาคัญที่เป็นกุญแจสาคัญที่เจ้าหน้าที่ส่งเสริมต้องคานึงถึง
ดังนี้

 ผูน้ ากล่มุ ท่ไี ด้รับการพฒั นาศักยภาพและมีการทางานเป็นทีม
 การมกี ระบวนการตัดสินใจและจัดการโดยกลุ่ม
 มีกิจกรรมท่ีสอดคล้องกับความตอ้ งการหรือสรา้ งรายไดช้ ัดเจน
 ระบบการเงินการบญั ชีทชี่ ดั เจน
 กฎระเบยี บชดั เจนและบังคับใชเ้ ครง่ ครดั

61

 การเปดิ โอกาสและกระตุ้นใหท้ ุกคนแสดงความคิดเหน็
 การส่ือสารท่ีท่วั ถงึ และใชร้ ปู แบบท่ีเหมาะสมกับแตล่ ะกลมุ่
 การตอ่ ยอดและสนบั สนุนจากหน่วยงานภายนอก
 บทบาทของคนรนุ่ ใหม่

การสรา้ งความยัง่ ยนื

การรวมกลุ่มกันนั้น มีเป้าหมายเพ่ือให้เกิดการช่วยเหลือกัน ช่วยกันคิด
ช่วยกันทา เก้ือกูลกัน และพัฒนาให้มีความก้าวหน้าด้วยตัวเอง ซึ่งพบว่า
กลมุ่ ท่ีมคี วามยั่งยืนสว่ นใหญ่ใหค้ วามสาคญั กบั ประเด็นเหล่าน้ี
 ความโปรง่ ใส ไวว้ างใจ และมีส่วนร่วมในข้นั ตอนต่างๆ
 การพัฒนาผู้นารนุ่ ใหม่
 การพฒั นาทักษะดา้ นการตลาด การจัดการข้อมูล การใชเ้ ทคโนโลยี

การสื่อสารที่ทันสมัย
 การจัดสรรรายได้หรือแบ่งปันประโยชนส์ ู่พฒั นาชมุ ชนและ

สาธารณะประโยชน์
 การรกั ษามาตรฐานการบรหิ ารจัดการกล่มุ และผลติ ภัณฑ์/บรกิ าร
 วางแผนรบั มือกับการเปล่ยี นแปลงภายนอก ทั้งการแปรปรวนของ

สภาพอากาศ ภัยธรรมชาติ คู่แข่ง เปน็ ตน้

62

ระยะรเิ รมิ่ กล่มุ เจ้ำหน้ำทจี่ ะเปน็ พี่เลยี้ งและทำงำนคู่กนั แต่ตอ้ ง
ระวังไมใ่ ห้กลมุ่ หวงั พงึ่ เจ้ำหน้ำทมี่ ำกเกนิ ไป
ระยะสร้ำงกำรเรียนรู้ ต้องคอยกระตุ้นกลมุ่ ใหม้ ีกจิ กรรม เน้นกำร
เรียนรจู้ ำกกำรปฏบิ ัติ ตงั้ วงทบทวนและสรุปบทเรียน เป็นระยะๆ
ระยะกำรยกระดบั กำรพฒั นำ เนน้ กำรพฒั นำศักยภำพกลุ่มในเรื่อง
กำรประสำนงำน ข้อมูล งำนเอกสำร และกำรสื่อสำรทีด่ ีกบั บุคคล
และหน่วยงำนภำยนอก ตอ้ งค่อยๆ ลดบทบำทลงจนกรรมกำร
กลุม่ สำมำรถทำได้ด้วยตนเอง

63



1