หนังสือลิลิตพระลอ

ห น ้ า | 98

โคลง ๒ ดกี วา่ เปนคนให้ ท่านช้หี ลงั ตน ฯ

๕๑๕ สี่คนคิดชอบถอ้ ย สอนสง่ั กนั คอ้ ยคอ้ ย
สวา่ งร้อนไฟกาม ฯ

๕๑๖ ส่วนสามกษตั ริยแ์ ก่นทา้ ว กรโอบองคโ์ นม้ นา้ ว
แนบเน้ือเรียงรมย์ ฯ

๕๑๗ เชยชมชูป้ ากป้อน แสนอมฤตรสขอ้ น
สวาทเคลา้ คลงึ สมร ฯ

๕๑๘ กรเก้ยี วกรกอดเก้อื เน้ือแนบเน้ือโอเ่ น้ือ
ออ่ นเน้ือเอาใจ ฯ

๕๑๙ พกั ตราใสใหมห่ มา้ หนา้ แนบหนา้ โอ่หนา้
หนุ่มหนา้ สรสม ฯ

๕๒๐ นมแนบนมน่ิมนอ้ ง ทอ้ งแนบทอ้ งโอ่ทอ้ ง
ออ่ นทอ้ งทรวงสมร ฯ

๕๒๑ สมเสน่หอรใหมห่ ม้วั กล้วั รสกล้วั กลิน่ กล้วั
เกลสกล้วั สงสาร ฯ

๕๒๒ บุษบาบานคล่คี ลอ้ ย สร้อยแลสร้อยซ้อนสร้อย
เสียดสร้อยสระศรี ฯ

๕๒๓ ภุมรีคลงึ ค่เู คลา้ กลางกมลยรรเยา้
ยวั่ ร้องขานกนั ฯ

๕๒๔ สรงสระสวรรคไ์ ป่ เพ้ียง สระพระนุชเน้ือเกล้ียง
อาบโอเ้ อาใจ ฯ

ห น ้ า | 99

โคลง ๔ ๕๒๕ แสนสนุกในสระนอ้ ง ปลาชน่ื ชมเตน้ ตอ้ ง
ดอกไมบ้ วั บาน ฯ

๕๒๖ ตระการฝ่ังสระแกว้ หมดเผา้ ผงผ่องแผว้
โคกฟ้าฤๅปนู ฯ

๕๒๗ บญุ มีมาจ่ึงได้ ชมเตา้ ทองนอ้ งไท้
พเ่ี อย้ วานชม หน่ึงรา ฯ

๕๒๘ พระเพื่อนสมสมรแลว้ ลอราชเชยชมแกว้
แก่นไทแ้ พงทอง เลา่ นา ฯ

๕๒๙ ละบองบรรพหลากเหลน้ บเหน่ือยบไดเ้ วน้
เหิ่มชสู้ มสมร ฯ

๕๓๐ ดจุ อสั ดรหื่นหา้ แรงเร่งเริงฤทธ์ิกลา้
เร่งเร้งฤๅเยาว์ ฯ

๕๓๑ ดุจสารเมามนั บา้ งาไลแ่ ทงงวงควา้
อยเู่ คลา้ คลุกเอา ฯ

๕๓๒ ประเลา้ โลมออ่ นไท้ แกว้ พเี่ อยเรียมได้
ยากดว้ ยเยาวมาลย์ ฯ

๕๓๓ เอนดวู านอยา่ พร้อง เชิญพระนุชน่ิมนอ้ ง
อดพี่ไวเ้ อาบญุ กอ่ นเทิญ ฯ

๕๓๔ พระคุณพระพ่พี น้ คณนา
พระเอนดนู ุชรา ทา่ นไท้

เผอื ขา้ ไป่ เดียงสา สักหยาด พระเอย

ห น ้ า | 100

พระคอ่ ยถนอมนอ้ งไว้ เพือ่ นทา้ วใจบุญ ฯ

๕๓๕ บเปนใดเจา้ พี่ อยา่ แคลน

รักแม่สุดดนิ แดน กวา่ ฟ้า

เรียมสงวนพระนุชแสน สงวนยงิ่ ตวั นา

ยามหน่ึงบเหน็ หนา้ ออ่ นทา้ วเรียมตาย ฯ

๕๓๖ บมลายสมรเร่งเร้ง ฤทธิรงค์

สองออ่ นระทวยองค์ ละหอ้ ย

ความรักดจุ ทิพยสรง โสรจช่นื

บดั ชนื่ บดั เศร้าสร้อย สร่างสร้อยสรดใส ฯ

๕๓๗ สะเทือนฟ้าฟ้ื นลน่ั สรวงสวรรค์

พ้นื แผน่ ดนิ แดยรร หยอ่ นไส้

สาครคลน่ื องึ อรร ณพเฟ่ื อง ฟองนา

แลทว่ั ทศิ ไมไ้ หล้ โยคเย้อื งอศั จรรย์ ฯ

๕๓๘ ขนุ สีหคลงึ คู่เคลา้ สาวสีห์

สารแนบนางคชลี ลาสเหลน้

ทรายทองยอ่ งยงกรี ฑาชื่น ชมนา

กะต่ายกะแตเตน้ ตอบเตา้ สมสมร ฯ

๕๓๙ ทินกรกรกา่ ยเก้ียว เมยี งบวั

บวั บบ่ านหุบกลวั ภ่ยู ้า

ภมุ รีภมรมวั เมาซราบ บวั นา

ซอนนอกในกลีบกล้า กล่นิ กล้วั เกสร ฯ

๕๔๐ บคลาไคลนอ้ ยหน่ึง ฤๅหยดุ อยนู่ า

ยงั ใคร่ปองประติยุธไป่ มว้ ย

ห น ้ า | 101

โคลง ๒ ปรานีดอกบวั บษุ บชนื่ ชมนา
หุบอยบู่ บานดว้ ย ดอกสร้อยสัตบนั ฯ

๕๔๑ ตระวนั เจียนจ่ิมฟ้า สองพเ่ี ล้ียงทูลอา้
จะค่าแลว้ พระเอย ฯ

๕๔๒ พระทองเผยม่านแลว้ เรียกพระพี่เล้ียงแกว้
ท้งั สี่เขา้ ไปใน ฯ

๕๔๓ ริสุดใจจ่ึงล้ี ซ่อนเงอื่ นกลน้ีน้ี
อยา่ ใหเ้ หน็ กล ฯ

๕๔๔ ไหวบ้ ดั ดลท่านไท้ รับราชเสาวนีไว้
ก่งึ เกลา้ ทลู ทรง ฯ

๕๔๕ เชญิ พระสรงสวา่ งร้อนเสดจ็ อา่ งทองเดยี วซอ้ น
อาบดว้ ยสองศรี ฯ

๕๔๖ บุษบาบีเสียดสร้อย จรดฤดีเหลน้ นอ้ ย
หน่ึงไดแ้ รงองค์ ฯ

๕๔๗ จากสรงเสดจ็ แท่นแกว้ แต่งแงง่ ามเสร็จแลว้
แนบเน้ือองิ อร ฯ

๕๔๘ พเ่ี ล้ยี งกรลูบเกลา้ ยกเคร่ืองเสวยเทียบเขา้
แต่งต้งั เตรียมถวาย ฯ

๕๔๙ สองสายสมรออ่ นไหว้ เตือนบพิตรเชิญไท้
ธิราชเจา้ กเู สวย ฯ

๕๕๐ ชูคางเชยหนา้ สร้วย เชิญออ่ นทา้ วเสวยดว้ ย

ห น ้ า | 102

พ่ีร้าท้งั สอง ฯ
๕๕๑ ของเสวยสวรรคไ์ ป่ เพ้ยี ง เพราะพระนุชเน้ือเกล้ียง

แนบเน้ือเรียมเสวย ฯ
๕๕๒ ทรามรักเอยปากป้อน รสยงิ่ รสฟ้าขอ้ น

สวาทขอ้ นสงสาร ฯ
๕๕๓ เสวยสาราญเสร็จแลว้ สองพระพ่ีเล้ียงแกว้

นบทา้ วทลู เตอื น ฯ
๕๕๔ ตวนั จะเลอื่ นลบั ฟ้า จอมราชเจา้ อยา่ ชา้

อ่อนเอย้ ยามควร ฯ

โคลง ๔

๕๕๕ พระอวรบใคร่แคลว้ คลาเรียม
เรียมราชพิศสองเลยี ม ละหอ้ ย
สามกษตั ริยเ์ ดอื ดแกเกรียม กลมสวาท แลนา
หนา้ แนบหนา้ คอ้ ยคอ้ ย คล่าวน้าตาไหล ฯ
๕๕๖ เอนดสู องอ่อนทา้ ว ทรามรัก ทา่ นนา

กม้ กราบลงกบั ตกั ทา่ นไท้
น้าตาโสรจสรงพกั ตร แถวถงั่ ลงนา

ไหบ้ ร่ ู้ก้ไี ห้ สอ้นื อาดรู ฯ
๕๕๗ อา้ พระป่ิ นเกลา้ แผน่ ธรณินทร์

แต่แรกเรียมฟังยนิ ข่าวไท้
จกั กนิ บ่เปนกิน ครวญใคร่ พระนา

ห น ้ า | 103

นอนบเ่ ปนนอนไข้ สวาทถา้ ฟังสาร ฯ

๕๕๘ บญุ บลทกุ เทพยเ์ จา้ จอมผา

ท้งั เทพยพ์ ฤกษาสิง หมไู่ ม้

ขอพระชว่ ยราชา เชิญสู่ สมนา

ลุลาภแลว้ จกั ไหว้ ป่ เู จา้ ทุกสถาน ฯ

๕๕๙ เงินทองกองโกฏิแกว้ ทูลถวาย

สารสอดงาทองควาย เผอื กผู้

บุญบลร่นร้องขวาย ขวนรอด มานา

แมบ้ ่สมทา้ วชู้ อยา่ แลม้ ผี วั ฯ

๕๖๐ จ่ึงพระเสดจ็ เตา้ แขก ทาขวญั

รักไป่ ทนั ถงึ วนั ดว่ นร้าง

ดงั ฤๅจะจากฉัน ใดดงั่ น้ีนา

กรกอดองคเ์ จา้ ชา้ ง ร่าไหห้ ิวโหย ฯ

๕๖๑ ระทดดว้ ยนุชนอ้ ง ระทวยองค์ ทา่ นนา

ซรอนพระพกั ตรชบลง สอ้ืน

เหนือหลงั สมบูรณบง กชมาศ กเู อย

มใิ คร่เงยหนา้ ข้ึน จากเจา้ จอมสมร ฯ

๕๖๒ เรียมสุขเสวยสุขเพ้ยี ง อมรินทร์ ออ่ นเอย

คร้ันแรกเรียมฟังยนิ ขา่ วนอ้ ง

บนิ ลพุ ี่จกั บิน มาสู่ นุชนา

มาบไ่ ดข้ ่ายขอ้ ง สวาทเพ้ยี งเขาขงั ฯ

๕๖๓ เมอื งกวา้ งชา้ งมา้ สู้ ละเสีย ออ่ นเอย

เสียแม่เสียเมยี มา สู่นอ้ ง

ห น ้ า | 104

เสียสนมดจุ ดวงพเยยี งามแง่ งามนา

มาแต่ตวั เขา้ ขอ้ ง ขา่ ยทา้ วท้งั สอง ฯ

๕๖๔ พ่พี บนอ้ งเพ้ยี งแต่ ยามเดยี ว

คอื เชอื กผสมสามเกลียว แฝดฝ้ัน

ดงั ฤๅจะพลนั เหลียว คืนจาก เรียมนา

เจา้ จากเรียมจกั กล้นั สวาทกล้นั ใจตาย ฯ

๕๖๕ มริ ักแลจ่ึงเจา้ จาไป จากนา

แมว้ ่ารักฤๅไคล คลาศได้

เอโกเดด็ เดยี วไกล มาแต่ ตวั นา

เจา้ จะละเรียมไว้ ก่าพร้าคนเดียว ฯ

๕๖๖ ฟังคาจอมราชร้อน ฤๅวาย

มาจะตีตนตาย จุ่งแลว้

พระไฉนว่าราญสาย ใจจาก พระนา

ฤๅใคร่ไกลพระแกว้ ก่งึ เส้นเกศา ฯ

๕๖๗ สองกษตั ริยส์ นองนาถถอ้ ย ไปมา

สูริยเรื่อยเรียงเวหา คลาศคลอ้ ย

เขาเตือนราชชายา จกั คา่ พระเอย

คร้ันค่าไส้ตอ้ งถอ้ ย ใหญ่แลเ้ ปนความ ฯ

โคลง ๒

๕๖๘ ไหวส้ ามกษตั ริยใ์ ชช่ า้ จากแต่บดั เดี๋ยวอา้
ค่าไสค้ ืนสม เลา่ นา ฯ

๕๖๙ พระตนกลมปิ่ นเกลา้ ชว่ ยวา่ ใหน้ อ้ งเหนา้

ห น ้ า | 105

ท่านทา้ วเสดจ็ ไป หน่ึงรา ฯ
๕๗๐ โออ้ าไลยค่อยพร้อง เชญิ พระนุชน่ิมนอ้ ง

อ่อนผา้ ยลีลา กอ่ นเทอญ ฯ
๕๗๑ สองธิดากราบไหว้ ชูพระพกั ตรนอ้ งไท้

จูบทา้ วท้งั สอง สงั่ นา ฯ
๕๗๒ พกั ตราหมองสวาทไหม้ ไหวบ้ าทละหอ้ ยไห้

คอ่ ยผา้ ยลีลา ฯ
๕๗๓ เหลียวหลงั มาคะคอ้ ย น่าเอนดนู อ้ งนอ้ ย

สงั่ ทา้ วสนองสาร ฯ
๕๗๔ อยา่ นานนกั อยเู่ กลา้ เชญิ บพิตรพระเจา้

เร่งผา้ ยหาเผอื ฯ
๕๗๕ เรียมเจบ็ เหลอื ทพี่ ร้อง จกั ใคร่ไปดว้ ยนอ้ ง

จากนอ้ งเสมอตาย ฯ
ร่ำย

๕๗๖ พี่เล้ียงถวายบงั คม ประนมเชิญสองเสร็จ เสดจ็ ถึงเกยท้งั สอง คานหามทองรับราช หมู่นางดาษบริพาร พีร่ ื่นชาญเชิงแก้
ซ่อนแง่งาเงื่อนมดิ ปิ ดประตูไวเ้ สร็จ โดยเสดจ็ ถงึ ทวารใหญ่ ใส่กลวา่ ลมื เคร่ือง เบ้ืองในรัตนไสยา แม่โรยมาจะไปดู จงเปิ ดประตู
ไวท้ ่า ไปบชา้ บหึง ถงึ เรือนรมยพ์ ิมาน ไขทวารออกไส้ ใหน้ างโรยอยเู่ ฝ้า นางร่ืนเขา้ รับราช สองนายนาดมาตาม ยามค่าคลุม้ บเห็น
หนา้ ลอบพติ รเจา้ หลา้ กบั พเี่ ล้ียงปลอมไป ฯ

โคลง ๓

๕๗๗ ถงึ ทวารในเรือนหลวง คลา้ ยถงึ คลวงสองทา้ ว
เชญิ ราชเสดจ็ ข้ึนหยา้ ว อยเู่ ร้นเรือนโรย ฯ

โคลง ๒ ห น ้ า | 106
โคลง ๔
๕๗๘ สองนางโดยเสดจ็ ไท้ สองซ่อนสองนายไว้
บใหเ้ หน็ ตวั ฯ

๕๗๙ ราตรีมวั มืดฟ้า เชิญบพิตรเจา้ หลา้
ลอบข้ึนสมศรี ฯ

๕๘๐ ภคั วะดีดวงดอกไม้ เสดจ็ ออกมารับไท้
ธิราชเขา้ ไปใน ฯ

๕๘๑ เยยี ใดพระอยชู่ า้ พระจะละใหข้ า้
พนี่ อ้ งตรอมตาย ฯ

๕๘๒ ถวายกรจูงเจา้ หลา้ ข้นึ บนแทน่ ทพิ ยอ์ า้
อ่อนไดแ้ รงรมย์ ฯ

๕๘๓ พระตนกลมเสดจ็ แลว้ เหนือฟูกผา้ เขนยแกว้
พระพ่นี อ้ งผจงถวาย ฯ

๕๘๔ ม่านแพรพรายเลศิ ลน้ หูนากหูทองพน้
พศิ พ้ืนลายทอง ฯ

๕๘๕ ดอกไมก้ รองเรียบร้อย หอมตระหลบอบหอ้ ย
แห่งหอ้ งไสยา ฯ

๕๘๖ พิดานดาดาษแกว้ เฉลามาศฉลบั แพร้วแพร้ว
เพริศก้งั กษตั รีย์ ฯ

๕๘๗ ผา้ ตน้ ตีค่าลว้ น ทองถวาย

ห น ้ า | 107

ถวายกระแจะจรุงลาย ลบู ไล้
สลาพานมกรราย รัตนแตง่ ถวายนา
พระกระยาเสวยไท้ ออ่ นทา้ วผจงถวาย ฯ
๕๘๘ เสวยแลว้ สามท่านไท้ เสวยรมย์

หบั ประตทู องผทม ทา่ นไว้
สองนางพไี่ ปสม สองพี่ นายนา
สรวลสนุกไลไ้ ล้ คเู่ คลา้ คลึงสมร ฯ
๕๘๙ สองทา้ วซอนซ่อนไท้ เปนกล

รู้แต่นางสองคน พเี่ ล้ยี ง
ประมาณก่งึ เดือนดล จรหลา่ แลนา

สรวลสนุกเล่นเพ้ียงบรู้โรยแรง ฯ
ร่ำย

๕๙๐ ลางคาบแสดงดุจไข้ ลางคาบไทธ้ สาราญ ลางคาบบานใจเหลน้ ลางคาบเร้นสอ้ นองค์ ซุบซิบซงเงอื่ นแง่ แตพ่ เ่ี ล้ยี งเขา้ ใน
ใครใครบใหเ้ ขา้ ฝงู ชาวเจา้ พระกานลั สกดิ กนั ลอบเจรจา บดั น้ีนา่ หลากแท้ สองอยเู่ กลา้ เราแล้ กบั พ่เี ล้ียงเปนกล ฯ

โคลง ๒

๕๙๑ ควนั ความจนรั่วรู้ ผหู้ น่ึงเห็นสกิดผู้
หน่ึงใหแ้ ลดู ฯ

โคลง ๓

๕๙๒ ดอกขายหูขายตา ดอกบนาพารู้

ห น ้ า | 108

ขจรข่าวถึงทา้ วผู้ พอ่ ไทท้ ้งั สอง ฯ

โคลง ๒

๕๙๓ ลอบมามองลูกไท้ เคยี ดค่ไู ฟฟ้าไหม้
แฝกฟุ้งไฟเขญ็ ฯ

๕๙๔ ลอบแลเห็นเจา้ หลา้ ลอราชงามโออ่ า้
อาจใหห้ ายฟนุ ฯ

๕๙๕ รอยบุญเขาส่งให้ ไกลกวา่ ไกลเปนใกล้
ยง่ิ ใกลอ้ ศั จรรย์ ฯ

๕๙๖ ลกั ชมขวญั คะคอ้ ย ลอราชน้ีเทา่ ร้อย
อยเู่ ง้ือมบทจร ฯ

๕๙๗ ไดภ้ ูธรดจุ ได้ ฟ้าแลดนิ มาไว้
อยเู่ ง้ือมมือเรา ฯ

๕๙๘ เอาเปนเขยแขกแกว้ ยศโยคฤๅรู้แลว้
เลิศพน้ ประมาณ ฯ

ร่ำย

๕๙๙ ภูบาลแสร้งแสดงองค์ สองไหวบ้ งกชบาท พระลอราชคอ่ ยถาม สองบอกนามปิ ตุราช พระบาทไทเ้ ลืองลอ ธกย็ อกรกชประ
นม ถวายบงั คมชมช่นื ยนื่ ความชอบนอบทลู ว่านเรสูรเจา้ หลา้ ขา้ ร้างราชสมบตั ิ สลดั เสียเสร็จสลา้ ย หวา้ ยแตต่ วั มาหา พระปิ ตุ
ราธิราช ขา้ ขอฝากอาตมป์ ระยรู เปนตระกูลเดยี วดว้ ยไท้ ไวเ้ ปนเอกวงศา เท่ากลั ปาวสาน ภูบาลคร้ันไดย้ นิ บานอรพนิ ทุห์ ฤไทย
ประไพพกั ตรพิลาศ ยง่ิ กวา่ ราชผใู้ หญ่ ไดท้ า้ วไสส้ ัมฤทธ์ิ บพิตรพิศพระราชา มาเปนเอกเอารสราช ดว้ ยนางนาฎสองศรี พอ่ จะให้
ดวู นั ดเี ดอื นชอบ แลว้ จะประกอบการววิ าห์ ทา้ วธพจนาดงั น้ีเสร็จ ธกเ็ สดจ็ ยงั มทิราไลย ข่าวขจรไปถึงยา่ ยา่ ไปวา่ ไปวอน อา้ ภธู รธิ
บดี ลกู ไพรีใจกาจ ฆา่ พระราชบดิ า แลว้ ลอบมาดถู กู ประมาทลูกหลานเรา จะใหเ้ อาจงได้ อยา่ ไวช้ า้ ดสั กร เราจะใหฟ้ อนใหฟ้ ัน
เราจะใหบ้ นั่ ใหแ้ ล่ ทุกกระแบ่จงหนาใจ วอนเท่าใดกด็ ี ป่ิ นธรณีนาถมิฟัง ยา่ ไปยงั วงั ยา่ ว่าแกห่ มู่ทกลา้ ทหาร ขา้ ผูช้ านาญผใู้ หญ่
ใส่กลวา่ ทา่ นไท้ ธใหไ้ วเ้ ปนงานรตู ตจู ะใหส้ ูท้งั หลายฆา่ ว่าผูด้ ูชาดูแคลน แหนความเราจงมิด ปิ ดความเราจงทว่ั ใครใหร้ ่ัวความ

ห น ้ า | 109

ขา จะทาทณั ฑถึงขนาด ดาบปาดฅอจงมว้ ย ดว้ ยบยาคาเรา เขากร็ ับพระราชฎีกา ขนั อาสาอคร้าว ทา้ วธิราชทา่ ดู เลห่ ์กลตจู ะเอา เขา
กล็ อบแตง่ กนั ก้นั คร้ันราตรีดึกสงดั เขากส็ พตั สามรอบ ลอ้ มเขตนิเวศนว์ งั ขงั บใหค้ นเขา้ ออก เขาจ่ึงบอกแก่นายแกว้ นายขวญั
สองฟังพลนั ยงั จอมกษตั ริย์ ทลู ระหสั ทุกประการ ภูบาลยมิ้ แยม้ หวั บมกิ ลวั เร่งองอาจ ดดู ุจราชไกรสีห์ ครวอี าวธุ ภุชพล ตนนาย
แกว้ นายขวญั ขนั อาสาเจา้ หลา้ เผอื ขา้ แจง้ ใจถวาย ขอตายกอ่ นพระองค์ สองอนงคอ์ นุช นอ้ มศริ ามพุชกบั บาท ไทธ้ ิราชสาหส ธก็
โลมบงกชกษตั รีย์ สองภคั วะดอี ยา่ ตกใจ บเปนใดณสองศรี มพี ระสาสนชมชวั คอ่ ยยมิ้ หวั เหลน้ พลาง สองนางจ่ึงชมชื่น ยน่ื ใจ
จริงบมชิ า้ เผอื ขา้ กก็ ษตั รียช์ าติ ใจบมิขลาดกลวั ตาย บมเิ อาชายอน่ื เปนคู่ บมอิ ยใู่ หไ้ ทดูชา้ บมอิ ยใู่ หข้ า้ ดแู คลน คร้ันพระเมอื แมน
เมอื งฟ้า เผอื ขา้ ตายตามราช พระบาทอยา่ อาไลย สองเปล้ืองสไบซ้าซ้อน ทรงผา้ ออ้ นร่อนดาบ อยตู่ ราบขา้ งจอมกษตั ริย์ บดั นาง
โรยแลนางร่ืน ชื่นชมใจเช่ือแท้ แมส้ ามกษตั ริยส์ ู่ฟ้า เผือจะเปนขา้ ผใู้ ด ใครเขาจะเกรงจะขาม ขอตายตามเจา้ ตน อยเู่ มอื งบนดว้ ย
ไท้ ไวย้ ศใหค้ นชม ถวายบงั คมนฤเบศร์ สองแปรเพศดจุ ชาย ห่มเส้ือกรายดาบงา่ นางรื่นร่าไปสู่ อยดู่ ว้ ยนายแกว้ ฝ่ ายขวา นางโรย
มาดว้ ยพลนั อยดู่ ว้ ยนายขวญั ฝ่ ายซ้าย บมิผา้ ยจากเจียนกนั เห็นอศั จรรยจ์ อมราช พระบาทเสดจ็ อยกู่ ลาง สองนางแนบสองขา้ ง เจา้
ชา้ งจูบสองศรี สองกษตั รียจ์ ูบทา้ ว สองนายนา้ วสองนาง กอดกนั พลางชมเชย มนิ านเลยเขาเขา้ เท่าถงึ ทวารปราสาท นายแกว้ ฟาด
ดาบฟัน นายขวญั แทงสุดทาว ลาวฝงู ขา้ พา่ ยหนี ตีกนั ปื อข้ึนคลุก ทา้ วธกร็ ุกโรมฟัน ตายทบั กนั กลากลาศ หวั ขาดตกเปนกลมุ่ เขา
เร่งท่มุ หินผา ดากนั เขา้ ระเร้ง ไมไ้ ลเ่ ทง้ ฝาทลาย ส่วนสองนายพี่เล้ียง ราร่อนรับอยเู่ พ้ยี ง ดง่ั ชา้ งเมามนั ฯ

ร่ำย

๖๐๐ ผนั เขา้ คลุกรุกรบ หลบหลกี ปื นบให้ตอก หลบหลกี หอกบใหต้ อ้ ง เขาเร่งซ้องปื นยะยงุ่ ซอ้ งหอกพุ่งยะยา้ ย ขา้ งซ้ายเร่งมา
หนา ขา้ งขวาเร่งมามาก เขา้ ทกุ ปลากรุกโรม สองนายโจมฟันเฟ่ื อง เคร่ืองพรัดตวั หวั ขาด เขากส็ าดศรยงึ ตรึงนายแกว้ ยะยนั ตอ้ ง
นายขวญั ท่าวทบ นางรื่นรบรุกฟัน นางโรยผนั ผาดแทง ดว้ ยปลายแวงกมุ ปัก เขาบรู้จกั วา่ ผหู้ ญงิ เขากย็ งิ ตอ้ งสองนาง วางมาสู่ผีผวั
ทอดตวั ทบั สองนาย ตายตามกนั ท้งั ส่ี ทา้ วธเห็นพเ่ี ล้ยี งราช พระบาทชื่นชมนกั น่าใคร่รักใจเขา เยยี วเรามิเหมือนได้ สองออ่ นไท้
จ่ึงร้องหวั เขาสิมกิ ลวั ความพนิ าศ ดงั ฤๅเผือกษตั ริยช์ าตจิ ะกลวั ตาย ไวค้ วามอายบรู้แลว้ สิ้นชีวติ ฤๅแคลว้ อยเู่ คลา้ ฤๅคลา พระเลย
ฯ

โคลง ๔

๖๐๑ พระแกว้ พระอยเู่ กลา้ อยา่ ไฉน
เผอื จกั ตายฤๅไคล คลาศไท้

พระเอยอยา่ อาไลย เยยี วอยู่ พระนา

ห น ้ า | 110

ตายเม่ือใดจกั ได้ ดงั่ น้ีฤๅมี ฯ
๖๐๒ คร้ันตายกเ็ กดิ ข้ึน กบั กนั
เสวยพภิ พสรวงสวรรค์ ฟากฟ้า
เปนคนแลคนหยนั ฤๅอยู่ พระเอย
เทจ็ อยบู่ เหน็ หนา้ อยเู่ กลา้ แหนงตาย ฯ

๖๐๓ บเริ่มเขาส่ีไส้ ยงั ตาย
เผอื เผา่ กษตั ริยฤ์ ๅผาย จากไท้
รักตวั แตก่ ลวั อาย หฤโหด พระเอย
รักราชตายดว้ ยได้ อยไู่ ดฉ้ ันใด ฯ

โคลง ๒

๖๐๔ ฟังจอมใจออ่ นทา้ ว พระหวั อยอู่ คร้าว
ยวั่ ยมิ้ ยนิ ดี ร่อนา ฯ

๖๐๕ สองกษตั รียเ์ จา้ หลา้ แกลว้ กวา่ แกลว้ ใจกลา้
กว่ากลา้ กลวั อาย ฯ

๖๐๖ บกลวั ตายเท่าเผา้ กรกระลึงตาวเตา้
ต่อขา้ งดสั กร แลนา ฯ

ร่ำย

๖๐๗ ไล่ฟอนฟันผนั แทง แวงวดั ตดั หวั ขา ดมู หึมาท้งั สาม งามเงอื่ นดงั ราขสีห์ ครวอี าวุธองอาจ เอิบอานาจบมกิ ลวั ยม้ิ แยม้ หวั เล่น
พลาง กางกรรอนรารบ นา้ วพิภพสาทบั เขาขบั กนั เขา้ รบรอบ ดุจหอบฟางทอดไฟ เขาอยแู่ ต่ไกลบมใิ กล้ ใหโ้ ทรมยงิ สามกษตั ริย์
ธกเ็ อาดาบวดั กระจดั กระจาย เขาเขา้ หลายเหลอื ป้อง จ่ึงปื นตอ้ งพระองค์ สองอนงคบ์ มิกลวั เอาตวั ออกรับปื น ยนื อยกู่ บั จอมราช
เขากเ็ ร่งสาดศรพษิ ติดสามกษตั ริยส์ พรั่ง เลือดตกหลงั่ ถงั่ ลง สามพระองคอ์ ิงกนั ผนั หนา้ ตอ่ ศตั รู พศิ ดดู จุ นฤมติ ส้ินชีพิตพร้อมกนั
ยนื อยฉู่ นั บมติ าย เขาท้งั หลายกลวั ไกล ขา่ วขจรไปบมิมดิ ถงึ ทา้ วพิษณุกร ภธู รด่วนเสดจ็ มา เหน็ สองธิดาสุดสวาท แลพระบาทล

ห น ้ า | 111

อดลิ ก เลอื ดตกอาบท้งั ตน ยนื อยกู่ ลบมติ าย ธกฟ็ ายน้าเนตรจะไจ้ เรียกลูกไทแ้ ลเขยขวญั เรียกฉนั ใดกบ็ มพิ ร้อง ตอ้ งฉนั ใดกบ็ มติ งิ
ยนื อิงกนั อยกู่ ระดา้ ง เจา้ ชา้ งจ่ึงรู้ฉบดั วา่ สามกษตั ริยเ์ สวยกรรม ธกท็ าฉันธบมิโกรธ ว่าฆ่านกั โทษท้งั หลาย ตายตามกนั หนาใจ แต่
ผใู้ ดกลา้ สามารถ อาจอาสามาลา้ งเขา ใหม้ าเอารางวลั ผูใ้ ดอนั แกลว้ หาญ จะบานาญยงิ่ รู้หลกั เราจะใหศ้ กั ด์เิ ปนขนุ ปูนเปนหมน่ื
เปนพนั เขากห็ ากนั มาบมชิ า้ มาถว้ นหนา้ บหลอได้ ธกใ็ หเ้ อาเชือกสรวมคอ ปอสบั รัดมดั ศอก แลว้ ใหเ้ อาหอกร้อยขา ตราช่อื ถว้ น
ทุกคน กใ็ หฟ้ ันกลฟันหยวก ดาบจวกกลิ้งเกลอื กตาย ส่วนหมูน่ ายน้นั ไส้ ธกใ็ หต้ ม้ ใหค้ ลอก แตต่ นยา่ ดอกไส้ใหแ้ ล่ ใชแ่ ม่ตวั เจา้
หลา้ ธกใ็ หฆ้ ่าใหล้ าบาก ลากเอาศพเสียเสร็จ ธกเ็ สดจ็ ยงั ลูกไท้ ไหบ้ รู้ก้ไี ห้ โอล้ ูกแกว้ กบั ตน พ่อเอย ฯ

โคลง ๒

๖๐๘ สองงามกลแวน่ ฟ้า ทุกขเ์ ทา่ ใดเห็นหนา้
ลกู แกว้ กลอยหาย ฯ

๖๐๙ มาจะตายดว้ ยลกู แกว้ เจบ็ พอ่ บรู้แลว้
อยไู่ ดฉ้ นั ใด ฯ

๖๑๐ หวั ใจพ่อผกขว้า ทุกขบ์ รู้ก้ีซ้า
สองอ่อนไทธ้ ิดา พอ่ เอย ฯ

ร่ำย

๖๑๑ ส่วนสมเดจ็ ดาราวดี พระชนนีรู้ขา่ ว ทะทึกทา่ วทรุดสยบ ซรบซรอนลงฟะฟั่น สัน่ หฤไทยทะทาว ชาวแม่ถนอมพระองค์
แลว้ ธกท็ รงคานหาม ไหต้ ามเสดจ็ เดยี รดาษ ถงึ ปราสาทสองศรี ภคั วดอี ่อนละลวย ระทวยดจุ วลั ทองทา่ ว น้าตาคล่าวหลงั่ หลาม ชู
คานหามธข้นึ ถงึ พา่ งพ้ืนเรือนรัตน์ เห็นสามกษตั ริยส์ ิ้นชนม์ ธกท็ อดตนตอี ก ผกกลงิ้ เกลือกไปมา แมม่ าหาแกว้ แม่ เคยี ดใดแก่แม่
นา เจา้ มิเจรจาดว้ ยแม่ มิแตง่ แง่ใหแ้ มช่ ม มิหวผี มใหแ้ มเ่ ชย มิเงยหนา้ ใหแ้ ม่จูบ มิลูบน้าดอกไมไ้ ลพ้ ระองค์ มิทรงกระแจะจรุงชมด
มเิ สวยรสเขา้ ปลา สองจะลลี าสู่ฟ้า ละแม่เปนกาพร้า เจา้ แม่เอย้ ปรานี แม่รา ฯ

โคลง ๒

๖๑๒ ยนิ ดใี ดดว่ นมว้ ย เย้อื นปากปราไสยดว้ ย

ห น ้ า | 112

แมใ่ หเ้ ตม็ ใจ หน่ึงรา ฯ
๖๑๓ ใดผดิ ใจสองเจา้ ควรเคยี ดฤๅจ่ึงเตา้

แขกฟ้าท้งั สอง ฯ
๖๑๔ หมองใจใดด่วนผา้ ย สองอยา่ คดิ ยนิ ร้าย

แกแ่ ม่ร้าณหวั แมเ่ อย ฯ
๖๑๕ อา้ ชรมวั เมือเชา้ สีพระทนตท์ ณเจา้

แม่เอย้ กบั ตน แมฮ่ า ฯ
๖๑๖ ลงบงั คนทณแกว้ ออกจากบงั คนแลว้

เชญิ อ่อนทา้ วสองสรง เลา่ นา ฯ
๖๑๗ ทรงบรัดผดั หนา้ แต่งแงท่ รงสองิ้ ผา้

ยา่ งเย้อื งมาหา แมร่ า ฯ
๖๑๘ สองมาเรียบดอกไม้ ถวายธูปเทียนทองไหว้

พระบาทสร้อยสรรเพช็ ญ์ หน่ึงรา ฯ
๖๑๙ แลว้ เสดจ็ มาทณเจา้ เจา้ แม่มาเสวยเขา้

แก่แมร่ ้าสุดใจ แม่เอย ฯ
ร่ำย

๖๒๐ เตือนฉนั ใดกบ็ มพิ ร้อง ตอ้ งฉนั ใดกบ็ มิติง ยนื อิงกนั อยกู่ ระดา้ ง ลอบพิตรเจา้ ชา้ ง หา้ มบใหส้ องขาน แม่ฤๅ ฯ

โคลง ๒

๖๒๑ พระภูบาลป่ิ นเกลา้ ปิ ตุราชพระเสดจ็ เตา้
แขกทา้ วฤๅแล พอ่ เอย ฯ

๖๒๒ บแปรพกั ตรตอ่ ไท้ บส่ังสักคาไว้

ห น ้ า | 113

แกแ่ ม่เลย้ สุดใจ แม่เอย ฯ

โคลง ๔ ๖๒๓ เยยี ใดแก่ชีพน้ี นิศผล
โคลง ๒
นบั วา่ ตวั เปนคน คูบ่ า้

บเห็นลูกกบั ตน ตนอยา่ เปนเลย

ตายจุ่งพลนั เหน็ หนา้ ลกู แกว้ ท้งั สอง ฯ

๖๒๔ สบกษตั ริยพ์ ระญาตไิ ห้อึงอดุ อยนู่ า

สบส่าสาวสนมทรุด ท่าวไห้

ปวงนางกานลั สุด ถงึ ไพร่ เมืองนา

คนหน่ึงฤๅอดได้ เกลอื กกล้ิงกลางดนิ ฯ

๖๒๕ เสียงไหท้ ุกราษฎร์ไห้ ทุกเรือน

อกแผ่นดนิ ดเู หมอื น จกั ขว้า

บเหน็ ตะวนั เดือน ดาวมดื มวั นา

แลแห่งใดเห็นน้า ยอ่ มน้าตาคน ฯ

๖๒๖ สาวสนมจนแกน่ ไท้ ไหเ้ จ็บไหแ้ สบไห้
เลือดน้าตาไหล แลนา ฯ

๖๒๗ ปรีชาไวแวน่ แท้ ใจแกน่ กษตั ริยก์ ลา้ แล้
จ่ึงต้งั ใจตรง ฯ

๖๒๘ สองพระองคส์ ร่างไห้ สองบพติ รทา้ วไท้
จ่ึงหา้ มท้งั หลาย ฯ

๖๒๙ คร้ันวายเสียงไหแ้ ลว้ สองราชชมใจแกลว้

ห น ้ า | 114

แก่นไทท้ ้งั สาม ฯ
๖๓๐ ยนื ตายงามเลิศแล้ รู้วา่ ใจกษตั ริยแ์ ท้

บใหใ้ ครปนู ฯ
๖๓๑ ท้งั สองขนุ พ่ีเล้ยี ง นางรื่นนางโรยเพ้ียง

เทพไสไ้ ป่ ปาน ฯ
๖๓๒ ใจหาญตายกอ่ นเจา้ เปนเพื่อนตายคลึงเคลา้

คู่หนา้ รักใจ บารนี ฯ
๖๓๓ ทุกคนในแหลง่ หลา้ เสียงสรรเสริญถว้ นหนา้

ทวั่ ท้งั เมืองม่ี มแี ล ฯ
๖๓๔ ธรณีฦๅลนั่ ฆอ้ ง เสียงเสนาะฟา้ ร้อง

เรียกทา้ วยงั สวรรค์ ฯ
ร่ำย

๖๓๕ มีอ่ ึงอรรณพไห้ เมืองหลวงไขท้ กุ ดา้ ว สมเดจ็ ทา้ วพไิ ชยพิษณุกร ธใหน้ าบงั อรราชเทพี ดาราวดีเสดจ็ ไป สู่คฤหาไลย
พระองค์ ธใหส้ รงศพสามกษตั ริย์ จดั สรรพภูษา ตราสังท้งั สามพระองค์ ผจงโลงทองหน่ึงใหญ่ ใส่สามกษตั ริยแ์ ลว้ ไส้ ธกใ็ หแ้ ต่ง
โลงหน่ึงแลว้ ใส่ขนุ แกว้ แลนางร่ืน โลงหน่ึงใส่หม่ืนขวญั แลนางโรย ทาโดยรีตศพเสร็จ ธกเ็ สดจ็ ยงั ปราสาท ใหห้ าราชศลิ ปี มี
โองการบงั คบั ใหส้ าหรับพระเมรุ เกณฑก์ าหนดทุกกรม ใหแ้ ต่งพนมอษั ฐทศิ พิพธิ ราชวตั ฉตั ร กลงิ้ กลดธวชั บรรฎาก หลายหลาก
ภาคบษุ บก กระหนกวิหคเหมหงส์ บรรจงภาพจาเนียม ลางพนมเทียมอสั ดร ลางมกรเทียมยยบั ประดบั ขบั เขน็ รถ อลงกฎคชสาร
อลงการคชสีห์ สารถสี ถิตชกั รถ ชดกรกระลงึ กุมแสง ราจาแทงองอาจ เผน่ ผงาดขบั สารสีห์ เทียมนนทรีชานนั สึงห์ ดงึ ไดฉบบั จบั
กนั สรรพอสุราสุรครุฑ มนุษยภ์ ชุ งคค์ นธรรพ์ บรรเขบจ็ ภาพเรียงราย ขยายโรงโขนโรงรา ทาระธาราวเทยี น โคมเวียนโคมแวน่
ผจง โคมรหงฉลกั เฉลา เสาโคมเรียงสลา้ ย เถลงิ ตา้ ยเต้ยี กาแพง แชลงราชวตั รชวาลา บชู าศพสามกษตั ริย์ แลว้ ธกต็ รัสใหห้ า
ทตู านุทตู มาไซร้ ใหจ้ าทูลพระราชสาส์น อีกบรรณาการท้งั หลาย ไปถวายแดพ่ ระบาท ไทธ้ ิราชบุญเหลอื เครือทนิ กรราชชนนี
ภควดฟี ังพจนสาร ถว้ นทกุ ประการประกาศ ธมิอาจทจ่ี ะดารง พระองคท์ า้ วธอยไู่ ด้ ไทส้ ยบซบเหนือหมอน พระกรปิ ดพระพกั ตร
ไหร้ ่ารักลกู ไท้ ไหบ้ รู้ก้ีไห้ ลกู แกว้ กบั ตน แม่เอย ฯ

โคลง ๒

ห น ้ า | 115

๖๓๖ ชนนีกลวั ดงั น้ี หา้ มเจา้ บรู้ก้ี

ทา่ เจา้ ฤๅฟัง แมเ่ ลย ฯ

ร่ำย

๖๓๘ หวงั ส้ินชนมด์ ว้ ยไข้ แก่แม่รา ส้ินชพี ไทด้ ว้ ยผี แก่แมร่ า ในบรุ ีเราแมล่ กู แก่แม่รา แมจ่ ะยาหยกู จงเตม็ ใจ แกแ่ ม่รา ดงั ฤๅพ่อ
ไปตายเมอื งท่านมว้ ย แกแ่ มร่ า ดว้ ยหอกตาวหลาวดาบ แก่แมร่ า ดว้ ยกาซาบปื นยา ดงั น้ี ฯ

โคลง ๔

๖๓๘ แม่สงวนมาแตต่ ้งั มีครรภ์ ลูกเอย

บเบกษาสักอนั หน่ึงนอ้ ย

ถึงพระผ่านไอศวรรย์ เสวยราช แลพ่อ

รักลกู รักไดร้ ้อย ส่วนล้ารักตวั ฯ

๖๓๙ ใช่เปนไทท้ า้ วแต่ พอดี ลกู เลย

เปนมกุฎกษตั รีย์ ผา่ นเผา้

ทา้ วร้อยเอด็ เมืองมี มาส่วย พระนา

ทูลบาทบงกชเจา้ แมเ่ ท้ยี รทกุ วนั ฯ

๖๔๐ เสวยสุขปราสาทเพ้ยี ง เมืองสวรรค์ ลกู เอย

เสดจ็ ออกโรงกษตั ริยค์ ลั คง่ั เฝ้า

หวั เมืองหมน่ื ขนุ พนั นายไพร่ พลนา

เฝ้าบาทบงกชเจา้ คทู่ า้ วเมืองแมน ฯ

๖๔๑ พิศชา้ งคือคูช่ า้ ง อมรินทร์ ลูกเอย

มา้ ค่อู ศั วทินกร หยาดฟ้า

ห น ้ า | 116

ร้ีพลเพียบธรณิน มมี ง่ั เกษมนา
เมอื งบพิตรเจา้ หลา้ แมเ่ พ้ียงเมืองสวรรค์ ฯ
ร่ำย

๖๔๒ กรรมใดดลออกไท้ ใหร้ ักราชเอารส กาสรดสน่ั สรรพางค์ ออกนางพ่างจะพนิ าศ เอนดูราชเทพี ลกั ษณวดคี ร้ันฟัง แลน่ ยงั
ราชอยเู่ กลา้ อกี ชาวเจา้ พระสนม เพื่อนภริ มยเ์ จา้ หลา้ ถว้ นหนา้ หาบมิอยู่ สู่สานกั ท่านไท้ เหน็ ธไหท้ ลู ถาม ถอ้ ยความใดธพิลาป
คร้ันฟังทาบตีอก สทกผมเผา้ เกลา้ ทรสาย ทอดตนตายวายทรวง ใหร้ ะลวงฦๅลนั่ สนน่ั ทวั่ ท้งั เวียง ฟังเสียงไหด้ ง่ั จะหว่า ใจเมืองบา้
ดง่ั จะผก หวั อกเมืองดงั่ จะพงั ท้งั แผน่ ดินทว่ั หนา้ ไหร้ ่ารักเจา้ หลา้ พา่ งเพ้ียงตวั ตาย ฯ

โคลง ๒

๖๔๓ ไหม้ ิวายมมิ ว้ ย ประดุจจกั ตายดว้ ย

ท่านทา้ วทุกคน ฯ

๖๔๔ จึงมนตรีผเู้ ถา้ ดดั ดารงชาวเจา้

อยา่ ไหค้ ดิ ความ ก่อนรา ฯ

๖๔๕ แผน่ ดนิ หวามบรู้ คดิ จงหนกั ทุกผู้

อยา่ ไดด้ เู บา ฯ

๖๔๖ เอากนั มากราบไหว้ แถลงถถี่ อ้ ยแดไ่ ท้

ธิราชเจา้ ตนฟัง ฯ

๖๔๗ หนหลงั เกรงแหลง่ หลา้ พระบาทคดิ หนหนา้

อยเู่ กลา้ เสวยกรรม ฯ

๖๔๘ คิดผิดแผกแผน่ ขว้า ผกี จ็ กั ซ้าด้า

แตถ่ า้ ผลกั พลอย ฯ

๖๔๙ คดิ ขอบรอยตอบถอ้ ย จงอยา่ มผี ิดนอ้ ย

ห น ้ า | 117

หน่ึงไส้เปนผล ฯ
๖๕๐ ไหวบ้ ดั ดลอยเู่ กลา้ คดิ จงหนกั พระเจา้

แตง่ หนา้ หนุนหลงั ฯ

โคลง ๔

๖๕๑ พระฟังพระขอบขา้ มนตรี

คิดจกั ไปปลงผี ลูกแกว้

เกรงเมอื งเกลือกจกั มี คนกล่าว แคลนนา

แหนงจกั ตายจงแลว้ อยา่ ใหค้ นเห็น ฯ

๖๕๒ เร่งหาผรู้ ู้รอบ ทกุ การ

เฉลียวฉลาดไวโวหาร ถ่องถอ้ ย

สิบขนุ ใหญ่อยา่ นาน เตรียมแตง่ พลนั นา

เงนิ กร็ ้อยทองร้อย ชง่ั ใหเ้ อาไป ฯ

๖๕๓ แกว้ เกา้ สบสิ่งผา้ แพรพรรณ

แลส่ิงจงครามครัน อยา่ ชา้

ชา้ งมา้ ไพร่พลสรร เอาแต่ เร็วนา

ไปแตง่ การเจา้ หลา้ แม่เท้ียรต่างตวั ฯ

๖๕๔ บรรณาการเจา้ แผน่ ดนิ สรอง

กบั พระชนนีสอง พ่นี อ้ ง

เขียนสาส์นใส่ลานทอง เร็วเร่ง ไปนา

สงวนชอบอยา่ ใหข้ อ้ ง ขา่ วร้ายถึงเรา ฯ

๖๕๕ เสร็จศพจอมราชแลว้ ขอรับ

พระธาตสุ ามกษตั ริยก์ บั พเี่ ล้ยี ง

ห น ้ า | 118

สูลาจุ่งคานบั ผจงแตง่ มานา
ประกอบถอ้ ยคาเกล้ียง อยา่ ใหห้ มองเรา ฯ
ร่ำย

๖๕๖ ธใหเ้ อาแขกไว้ ลาทา่ นไทธ้ ิราช ธกป็ ระสาทรางวลั พลนั สาเร็จแลว้ ไส้ ธกใ็ หแ้ ตง่ ทูตขา้ งน้ีบใหห้ ่าง ไปพ่างทูตขา้ งน้นั บมิชา้
เขากต็ ้งั หนา้ ไปบมนิ าน ถงึ ถวายสาส์นคานบั แลทรัพยอ์ นั จะแต่งศพ เจา้ พิภพธใหป้ ระกอบ สาหรับชอบทุกประการ คร้ันแลว้ งาร
ศพเสร็จ ทา้ วธเสดจ็ ถวายพระเพลงิ เถกิงการมหิมา เปนมหามหรศพ ตลบดุริยางคคนตรี ตฆี อ้ งกลองคร้ืนเครง ละเวงศพั ทแ์ ตร
สังข์ ประดงั เสียงกึกกอั ง ทอ้ งธรณีนฤนาท ดุจฟ้าฟาดพสุธา ดจุ สาครครรชติ ชวลิตโชติชวาลา ดเู หลอื ตราเหลอื ไตร พิศประไพ
ไพโรจ ชวยโชตชิ ่วงชชั วาลย์ อเนกนุประการงามลว้ น ถว้ นทุกสิ่งโอฬาร คร้ันแลว้ การสาเร็จ สมเดจ็ บพติ รธใหส้ ารับ ประดบั
เคร่ืองอนั จะรับธาตุ พระบาทธจ่ึงใหแ้ บ่ง ธาตุสามกษตั ริยแ์ ห่งละก่งึ คร่ึงไวห้ อพระญาติ ธาตกุ ่งึ ใหแ้ ขกรับ ธกใ็ หป้ ระดบั มรรคา
รัถยารวดอลงกฏ รจนาไปถงึ แดน ใหแ้ ห่แหนส่งธาตุ ส่วนพระบาทบญุ เหลือกษตั ริย์ ใหป้ ระดบั รัถยามา รจนารับพระธาตุ ยงั รัต
นราชธานี บุรีสรวงสะพศิ าล ธกแ็ ตง่ กฏุ คารปราสาท ผจงไวธ้ าตสุ ามกษตั ริย์ ถดั สองขา้ งซา้ ยขวา รจนามนทีรแลว้ ขวาขนุ แกว้ แล
นางรื่น ซา้ ยหม่ืนขวญั แลนางโรย ทา้ วธแตง่ โดยใจภกั ด์ิ มหึมานกั พนั แพ่ง แตง่ อเนกนุประการ ถวายพระทานจอมกษตั ริย์ แดพ่ ระ
รัตนไตรย ไขคลงั ทานทวั่ หลา้ ถว้ นหนา้ รับแลว้ ไส้ ธกใ็ หป้ ระดษิ ฐาน อลงั การสถปู เจดยี ์ สามกษตั รียม์ หิมา ซ้ายขวาสถูปพ่เี ล้ยี ง
เพ้ียงจะปื อแหลง่ หลา้ สู่เมืองฟ้าเมืองบน หนสมเดจ็ พิไชยพษิ ณุกร ภธู รทาดุจเดียว เทียวส่งสารเสน่หา ใหไ้ ปมาบมิขาด บอกพระ
ราชกาหนด กฎหมายวนั อนั บรรจุธาตุ สองกษตั ริยร์ าชแตง่ การ ดูพิศาลสองสิมา เปนมโหฬาราดเิ รก อเนกทานทวั่ หลา้ ทุกทว่ั ชน
ถว้ นหนา้ สท้นื เทอื นทาบุญ ส่งนา ฯ

โคลง ๔

๖๕๗ ทกุ ขนุ ทกุ ไพร่ฟ้า มลุ นาย
ทกุ ทว่ั หญงิ ชายท้งั แหล่งหลา้
ทาบญุ ส่งบุญถวาย ถึงราช แลนา
สวามิภกั ด์ติ ้งั หนา้ รุ่งรู้เหน็ บุญ ฯ

๖๕๘ เปนศรีแก่ปากผู้ ผจงฉนั ท์
คือคมู่ าลาสรร เรียบร้อย

ห น ้ า | 119

เปนถนิมประดบั กรรณ ทกุ เมอ่ื
กลกระแจะตอ้ งนอ้ ย หน่ึงไดแ้ รงใจ ฯ

๖๕๙ จบเสร็จมหาราชเจา้ นิพนธ์
ยอยศพระลอคน หน่ึงแท้

พ่เี ล้ยี งอาจเอาตน ตายกอ่ น พระนา
ในโลกน้ีสุดแล้ เลิศล้าคุงสวรรค์ ฯ
๖๖๐ จบเสร็จเยาวราชเจา้ บรรจง

กลอนกลา่ วพระลอยง ยงิ่ ผู้
ใครฟังยอ่ มใหลหลง ฤๅอม่ิ ฟังนา

ดิเรกแรกรักชู้ เห่ิมแทร้ ักจริง ฯ
ทม่ี า :

https://vajirayana.org/%E0%B8%A5%E0%B8%B4%E0%B8%A5%E0%B8%B4%E0%B8%95%E0%B8%9E%E0%B8%A3%E0%B8%B0%E0%B8%A5%E0
%B8%AD/%E0%B8%A5%E0%B8%B4%E0%B8%A5%E0%B8%B4%E0%B8%95%E0%B8%9E%E0%B8%A3%E0%B8%B0%E0%B8%A5%E0%B8%AD

ห น ้ า | 120

ตวั ละคร

1.พระลอ
2.พระเพือ่ น
3.พระแพง
4.นางร่ืน
5.นางโรย
6.ป่ เู จา้ สมิงพราย
7.นายขวญั
8.นายแกว้
9.เจา้ ยา่

ห น ้ า | 121

วเิ ครำะห์ตวั ละคร

พระลอ

พระลอเป็นกษตั ริยเ์ มืองสรวง ทีม่ ีพระสิริวรกายงดงามหลอ่ เหลา จนกลายเป็นท่หี มายปองของหญิงงามหลายๆคน
และในขณะเดียวกนั กเ็ ป็นทหี่ มายบองของบุตรสาว เมอื งสรอง ท้งั สองพระองค์

เบ้ืองลึก

ท้งั สองเมอื งน้ีเป็นศตั รูกนั มานานแลว้ แตพ่ ระเพือ่ นพระแพงเกดิ หลงใหลในตวั พระลอเป็นอยา่ งมาก จึงหาวิธีทุกอยา่ ง
ท่จี ะดพ้ ระลอมา

พระลอเป็ นคนอย่ำงไร?

พระลอในเร่ืองเป็นคนที่เจา้ ชู้ เพราะก่อนจะออกเดนิ ทางไม่ไปหาพระเพอ่ื นพระแพงน้นั จริงๆพระลอไดม้ ลี กู เมียของ
ตนอยแู่ ลว้ แต่กย็ งั จะออกเดินทางไปตามหาพระเพ่อื นพระแพง จะทาใหเ้ กิดเรื่องใหญ่

ห น ้ า | 122

พระเพ่ือน พระแพง
พระเพอ่ื นและพระแพงเป็นลกู พระกษตั ริยข์ องเมืองสรอง และหลงเสน่ห์พระลอจนโงหวั ไมข่ ้นึ จึงไดใ้ หน้ างรื่นนาง

โรย ไปจา้ งป่ เู จา้ สมงิ พรายเพ่อื ทจ่ี ะใหท้ ายาเสน่หแ์ กพ้ ระลอ
เบื้องลึก

พระเพอื่ นและพระแพงน้นั ไมร่ ู้เรื่องวา่ พระลอมีคคู่ รองอยแู่ ลว้ จึงไดท้ ายาเสน่หใ์ ส่พระลอไป
พระเพ่ือนและพระแพงเป็ นคนอย่ำงไร?

พระเพ่นื และพระแพงเป็นหญงิ สาวที่ทุกคนตอ้ งคอยตามใจ ถงึ ขนาดตรอมใจจนนางรื่นนางโรยสงสารและพาไปทา
เสน่ห์ใส่พระลอ

ห น ้ า | 123

ป่ ูเจ้ำสมิงพรำย
ป่ เู จา้ สมงิ พราย เป็นคนทช่ี ว่ ยพระเพื่อนและพระแพงทายาเสน่ห์ โดยการร่ายคาถาอาคมต่างๆ หรือการส่งไกแ่ กว้ (ไกผ่ )ี

ใหพ้ ระลอเดนิ ตามมาถงึ พระเพือ่ นและพระแพง
เบ้ืองลึก

ป่ เู จา้ ถวู ่าจา้ งจากพระเพื่อนและพระแพงเพื่อทาเสน่ห์ใส่พระลอ
ป่ ูเจ้ำสมงิ พรำยเป็ นคนอย่ำงไร?

ป่ เู จา้ เป็นคนทท่ี าไดท้ กุ อยา่ งเพ่อื แลกกะเงินทอง เพราะพระเพ่อื น¢ละพระแพงยนื่ ขอ้ เสนอใหป้ ่ เู จา้ จึงทาตามคาสั่งตามที่
พระเพ่อื นและพระแพงบอกกลา่ ว

ห น ้ า | 124

อ้ำงอิงมำจำก

ที่มำ : https://sites.google.com/site/filmjaruwan1995/thima-khxng-li-lit-phra-lx
ทมี่ ำ : https://sites.google.com/site/filmjaruwan1995/reuxng-yx
ทมี่ ำ : https://sites.google.com/site/reuxnglilitphralx/
ทม่ี ำ http://pspreaw.wixsite.com/thailandliterature/untitled-cqs0
ทม่ี ำ :

https://vajirayana.org/%E0%B8%A5%E0%B8%B4%E0%B8%A5%E0%B8%B4%E0%B8%95%E0%B8%9E%E0%B8%A3%E0%B8%B0%E0
%B8%A5%E0%B8%AD/%E0%B8%A5%E0%B8%B4%E0%B8%A5%E0%B8%B4%E0%B8%95%E0%B8%9E%E0%B8%A3%E0%B8%B0%
E0%B8%A5%E0%B8%AD

ห น ้ า | 125

ภำคผนวก

ห น ้ า | 126

ประวตั ยิ ่อนกั ศึกษำ

นางสาว สวรินทร์ วรวงษ์
เลขท่ี 22 รหสั นกั ศึกษา 6181163022

สาขานาฏยศิลป์ ศึกษา ค.บ.5ปี
มหาวิทยาลยั ราชภฏั บา้ นสมเดจ็ เจา้ พระยา