โครงสร้างการแสดงเรื่อง ลิลิตพระลอ

การศึกษาการออกแบบสรา้ งสรรค์ผลงานทางนาฏยศลิ ป์ จากวรรณกรรมคดที ไ่ี ดศ้ ึกษา
ตลอด 1 ภาคเรียน โดยคำนงึ ถงึ องค์ประกอบความเหมาะสมรวมถึงโอกาสในการแสดง

เปน็ สำคัญ

จดั ทำโดย

นางสาว สวรนิ ทร์ วรวงษ์ รหัสนกั ศกึ ษา 6181163022
เลขท่ี 22 สาขาวิชา นาฏยศิลป์ศกึ ษา
มหาลัยราชภัฏบา้ นสมเดจ็ เจา้ พระยา

สรา้ งผลงานจากวรรณกรรมเร่อื ง ลิลิตพระลอ
ผลงานสร้างสรรค์ : สรา้ งสรรค์นาฏศิลปไ์ ทยสมัย อยธุ ยา ชุด ชมโฉมพระลอ
ผสู้ รรคส์ รา้ งผลงาน
นางสาว สวรนิ ทร์ วรวงษ์ รหัสนักศกึ ษา ๖๑๘๑๑๖๓๐๒๒ เลขที่ ๒๒
สาขานาฏยศิลปศ์ ึกษา คณะมนุษยศ์ าสตรแ์ ละสังคมสตร์
มหาวทิ ยาลยั ราชภฏั บ้านสมเดจ็ เจ้าพระยา

ทีม่ าแลว้ ความสำคัญลิลติ พระลอ
ลลิ ติ พระลอ เป็นนยิ ายทอ้ งถิ่นของไทยภาคเหนอื เขา้ ใจกันวา่ เป็นเร่อื งจริง ในหลกั ฐานพงศาวดารกลา่ ววา่ พระลอเป็น

คนสมัยเดียวกบั ท้าวฮ่งุ จึงสนั นิษฐานว่าน่าจะเป็นเร่อื งราวทีเ่ กิดขึน้ ระหวา่ ง พ.ศ.๑๖๑๖-๑๖๙๓ และยงั สนั นษิ ฐานกนั ว่า เมอื งสร
องคงจะเป็นตอนเหนอื ของอำเภอร้องกวาง จังหวดั แพร่ ส่วนเมอื งสรวงคงจะเป็นเขตอำเภอแจห้ ่ม จงั หวัดลำปาง

ลิลติ พระลอ เป็นวรรณคดสี ำคญั อกี เรอื่ งหนึง่ ของไทย วรรณคดสี โมสรยกยอ่ งให้เปน็ ยอดวรรณคดีประเภทลลิ ิต ไม่
ทราบวา่ ใครเปน็ ผู้แตง่ และแต่งเมื่อใด มีผู้สนใจศกึ ษาคน้ ควา้ หาหลักฐานเก่ียวกับผแู้ ต่งและระยะเวลาใน การแต่งแต่ยังหาขอ้ ยุติ
ไม่ไดว้ า่ แต่งในสมัยใด ระหวา่ งสมัยสมเดจ็ พระบรมไตรโลกนาถ สมเด็จพระรามาธบิ ดีที่ ๒ หรอื สมยั สมเดจ็ พระนารายณ์
มหาราช

ลลิ ติ หมายถึง หนงั สอื ท่แี ตง่ ดว้ ยคำประพันธป์ ระเภท โคลง และร่าย สลับกนั เปน็ ชว่ งๆ ตามธรรมเนยี มแลว้ มักจะใช้โคลง
และรา่ ยในแบบเดยี วกนั กล่าวคอื โคลงดน้ั สลับกบั ร่ายด้นั , โคลงสภุ าพ สลับกับรา่ ยสุภาพ อยา่ งนีเ้ ป็นตน้ โคลงและรา่ ยท่สี ลบั กัน
นัน้ มกั จะร้อยสัมผสั ด้วยกนั เรยี กว่า "เขา้ ลิลิต"

วรรณคดีท่แี ต่งตามแบบแผนลิลิต มักจะใชร้ ่ายและโคลงสลบั กนั เปน็ ช่วงๆ ตามจงั หวะ ลลี า และท่วงทำนอง และความ
เหมาะสมของเนอ้ื หาในชว่ งนนั้ ๆ ลลิ ติ ทไ่ี ดร้ บั การยกย่องจากวรรณคดีสโมสรว่า เป็นยอดของกลอนลลิ ติ คอื ลิลิตพระลอ

ความเป็นมาของลลิ ิต

ไม่ปรากฏแน่ชดั โดยสบื ค้นไดเ้ ก่าสดุ ถึง สมยั อยุธยา ได้แก่ ลิลติ ยวนพา่ ย และลลิ ติ พระลอ (สำหรบั อายขุ องลิลติ พระลอยงั
เปน็ ท่ีถกเถียง ยงั ไมย่ ุติ) แต่ถา้ จะนับอย่างธรรมเนียมลิลติ แลว้ น่าจะมีเพียงลิลติ พระลอ เพียงเรอ่ื งเดยี วเทา่ น้ัน เน่ืองจากในยวนพ่าย
น้นั มีร่ายนำ 1 บท แล้วมีรา่ ยแทรกตอนปลายๆ (ไมใ่ ช่ท้ายเร่อื ง)กลางเรอ่ื งอกี 1 บทเท่านน้ั ส่วนลลิ ิตพระลอน้นั แต่งด้วยรา่ ยสุภาพ
และโคลงสุภาพอยา่ งหลากหลาย สลับเปน็ ช่วงๆ (โปรดอา่ นรายละเอียดในหัวข้อ ลลิ ิตพระลอ) มที ง้ั โคลงสองสุภาพ โคลงสามสภุ าพ
และโคลงส่ีสภุ าพ นอกจากน้ียังมรี ่ายสอดสร้อยอกี ดว้ ย

ลลิ ติ พระลอ เปน็ วรรณคดที ่ีไดร้ ับยกย่องจากวรรณคดีสโมสร ให้เป็นยอดแหง่ ลลิ ิต เมื่อ พ.ศ. 2459 แตง่ ขน้ึ อย่างประณีต งดงาม มี
ความไพเราะของถอ้ ยคำ และเตม็ ไปด้วยสนุ ทรียศาสตร์ พรรณนาเรอ่ื งดว้ ยอารมณ์ทีห่ ลากหลาย ใช้กวีโวหารอยา่ งยอดเยีย่ ม ในการ
บรรยายเนอ้ื เร่ือง ทีม่ ีฉากอยา่ งมากมาย หลากหลายอารมณ์ โดยมีแกน่ เรอ่ื งแบบรกั โศก หรือโศกนาฏกรรม และแฝงแง่คดิ ถึงสจั
ธรรมของชีวิต ลลิ ติ พระลอยงั เคยถูกวจิ ารณอ์ ยา่ งเผ็ดร้อนจากนกั วรรณคดบี างกลุ่ม เนือ่ งจากเชือ่ ว่าเป็นวรรณกรรมทม่ี อมเมาทาง
โลกีย์

ในวรรณคดีประเภทลลิ ติ แลว้ ลิลติ พระลอนนั้ นับว่าเปน็ ลลิ ติ ท่ีมีศลิ ปะในการเรียบเรียงไดไ้ พเราะจับใจยง่ิ นัก จนวรรณคดี
สโมสรไดต้ ัดสนิ เมอื่ พ.ศ. 2459 ว่าลิลติ พระลอนั้นเปน็ ยอดในกระบวนกลอนลลิ ิตทง้ั หลาย ในเพชรพระอุมานน้ั มีการกลา่ วถึงลิลิต
พระลอในตอนที่คณะเดนิ ทางได้พบกับเสือโคร่งดำหรืออกี นัยหนึง่ ก็คือเจา้ ผีดบิ มันตรยั น่ันเอง ระหว่างการเดนิ ทาง เจา้ เสือโครง่ ดำ
นน้ั พยายามหลอกล่อให้รพินทรอ์ อกไปตามมนั เพ่ือจะได้อยูห่ า่ งจากคณะจนทำให้ เชษฐาต้องเขา้ มาเตือนรพินทร์และไม่ใหอ้ อกจาก
ขบวนเด็ดขาดโดยกลา่ วว่า'พระลอตามไก่' เม่ือน้ัน"

วัตถุประสงค์

เพอ่ื ศกึ ษาแล้วสรา้ งสรรคผ์ ลงาน จากวรรคดเี ร่ือง ลลิ ติ พระลอ

ขนั้ ตอนการสรา้ งผลงาน

1.กระบวนการสร้างแนวความคิด

2.กระบวนการผลิตผลงาน

กระบวนการสรา้ งแนวความคดิ

กระบวนการสรา้ งแนวคดิ การสร้างสรรค์การแสดง ชดุ ชมโฉมพระลอ วัตถปุ ระสงคเ์ พือ่ สรา้ งสรรค์ผลงานการแสดงทาง
นายศิลป์ เป็นการสรา้ งสรรคผ์ ลงานขึน้ มาใหม่

กระบวนการผลิตผลงาน

กระบวนการในการสร้างแนวคดิ และจินตนาการภาพของผลงานทมี่ คี วามเปน็ ไปไดม้ ากท่ีสุด การกำหนดรปู แบบการแสดง
กำหนดขอบเขต กำหนดองคป์ ระกอบของการแสดง การเคลอ่ื นไหวการแสดงมดี งั น้ี

การศึกษาประมวลข้อมูล
การศึกษาประมวลผลขอ้ มลู ผสู้ รา้ งสรรคผ์ ลงาน เลอื กจากวธิ กี ารอา่ นเร่อื ง ลลิ ิตพระลอ การสังเกตจากการอา่ นร้อยแกว้

ลิลติ พระลอ มาประมวลเขา้ กับการแสดง
1.ขอบเขตเน้อื หา

ศกึ ษาจากตวั ละคร พระลอ จากเรือ่ ง ลลิ ติ พระลอ
2.ขอบเขตการแสดง

ผ้สู ร้างสรรคต์ อ้ งการนำเสนอผลงานการแสดงในรูปแบบของนาฏยศิลป์ ใชผ้ ูแ้ สดงตัวพระคนเดียว ใชร้ ะยะเวลาในการ
แสดงประมาน 4 นาที
รปู แบบการแสดง

ผ้สู รา้ งจะต้องกำหนดรปู แบบของการแสดง ชุด ชมโฉมพระลอ โดยกำหบดให้อย่ใู นรูปแบบการแสดงนาฏยศลิ ป์ การใช้
กระบวนทา่ รำในการแสดง โดยใช้นกั แสดงเพียงคนเดียวในการแสดง จากการประมวลขอ้ มลู ดังกล่าว ผู้สร้างสรรคผ์ ลงานจึงได้
กำหนดรปู แบบการแสดงไว้ 3 ชว่ ง ดงั ต่อไปนี้
ชว่ งท่ี 1 ผแู้ สดงรา่ ยรำ เพือ่ ส่อื ความหมายถึงตัวเองสงู สง่ และงดงาม
ชว่ งท่ี 2 ผ้แู สดงร่ายรำ ใหเ้ หน็ ถงึ ความสวยงามและแขง็ แรงในการแสดงของ พระลอ
ชว่ งที่ 3 ผแู้ สดงร่ายรำเขา้ ฉาก
โครงสรา้ งท่ารำ
จะเปน็ ทา่ รำมาตรฐาน การแสดงท่ารำนาฏยศพั ทข์ องนาฏยศิลปไ์ ทย การแสดงทา่ รำดงั ตอ่ ไปนี้ ออกแบบทา่ รำทใี่ ช้ 4 ทา่

ชื่อท่า……..สวา่ งไสว……
ส่ือถงึ ความเปลง่ ประกายของพระลอ
ความหมาย คอื ความเปน็ ประกายของพระลอ

ช่อื ท่า……..ผมอนเคลา้ ………
สื่อถึง ความออ่ นช้อยของพระลอ
ความหมาย คอื มคี วามอ่อนชอ้ ยของพระลอ

ช่ือทา่ …….ท่าสวย………….
สอ่ื ถึง ความงดงามของพระลอ
ความหมาย คอื ความงดงามมรี าศรขี องพระลอ

ช่อื ทา่ ……….มเี สนห่ ์ หลงใหล……
สอื่ ถึง ความหนา้ หลงใหลของพระลอ
ความหมาย คอื ความมีเสนห่ ห์ ลงใหล

โครงสร้างการแตง่ กาย
แนวคดิ การออกแบบการแตง่ กาย ของตัวพระคือ การใส่ชุดยืนเคร่ืองแบบตัวพระ
ตวั อยา่ งดังภาพ

โครงสร้างดนตรี
ดนตรแี ละทำนองประกอบ เพลงยอยศพระลอ เครอื่ งดนตรที ใ่ี ช้คอื ระนาด ฉิ่ง ฉาบ ประกอบกบั วธิ ีการรอ้ งที่ไพเราะ เปน็ บทที่
อ่านและมคี วามไพเราะน่าฟงั และสามารถนำไปสรา้ งสรรค์ผลงานไดด้ ี

ร้อยแกว้
พระลองามดง่ั องค์อนิ ทร์ จุตใิ ห้คนชม
รูปร่างเอวบาง แมส้ ามภพ สวรรค์ โลก บาดาลยังเล่ืองลือ
ผใู้ ดมาเที่ยวมาค้าขาย ยงั เลา่ ขานถึงโฉมพระลอ
หากไม่ไดเ้ หน็ พระพกั ตร์ ใหด้ พู ระจนั ทรจ์ รสั ตา่ งหน้า
พระเนตรดง่ั กวางทอง คิ้วโกง่ ดง่ั ธนแู กว้

ใบหดู ง่ั กลบี บัว นวลแก้มดัง่ ทอง
จมกู โดง่ ดัง่ เทพเนรมิต รมิ ฝีปากงามแยม้ ด่งั แต้มด้วยพระจันทร์

คางคอกลมกลึง สองไหล่ พระกร นวิ้ สลวย
งามเลศิ ทัง้ องค์ ตัง้ แต่เสน้ พระเกศาจรดพระบาท

โอกาสท่ใี ชใ้ นการแสดง
โอกาสที่ในการแสดงคอื งานรืน่ เริงต่างๆ งานพธิ ตี ่างๆ

ประโยชนท์ ี่ไดร้ บั
1.ไดผ้ ลงานสร้างสรรคจ์ ากเร่ือง ลิลิตพระลอ ช่อื ชุดการแสดง ชมโฉมพระลอ
2.มีประสบการณ์ในการทำงานเพิ่มข้ึน

อา้ งองิ
ท่มี า : https://www.bloggang.com/viewdiary.php?id=mamypoko&month=03-
2009&date=17&group=10&gblog=25
ทม่ี า : https://sites.google.com/site/filmjaruwan1995/thima-khxng-li-lit-phra-lx
ทีม่ า : https://sites.google.com/site/reuxnglilitphralx/