อาณาจักรสัตว์

อาณาจักรสัตว์
(Kingdom Animalia)

อาณาจักรสัตว์
(Kingdom Animalia)

ส่ิงมีชีวิตที่จัดอยู่ในอาณาจักรมีมากกว่า 1.7 ล้านส
ปชี สี ์ ในจานวนน้ีเป็นแมลงประมาณ 6 แสนชนิด สัตว์
ถอื เปน็ สิง่ มีชวี ติ ท่ีมคี วามสาคัญต่อระบบนเิ วศในแงข่ อง
ผู้บริโภค ซึ่งเป็นผลทาให้มีการถ่ายทอดพลังงานไปยัง
ผบู้ ริโภคระดบั ตา่ งๆ นอกจากนส้ี ัตว์ยงั เปน็ ตัวทาให้เกิด
แก๊สคาร์บอนไดออกไซด์ซ่ึงมีความสาคัญในการ
สังเคราะห์ด้วยแสงของพืช และก่อให้เกิดความสมดุล
ในธรรมชาติ
สัตว์เป็นสิ่งมีชีวิตหลายเซลล์ ไม่มีคลอโรฟิลล์จึงไม่
สามารถสร้างอาหารได้เอง และมีระยะตัวอ่อน
(EMBRYO) สิ่งมีชีวิตในอาณาจักรสัตว์แบ่งออกเป็น
ไฟลัมตา่ งๆดงั น้ี

1 ไฟลัมพอรเิ ฟอรา
(PHYLUM PORIFERA)

สตั ว์ทล่ี าตัวเป็นรพู รุน ได้แก่ ฟองน้า
ลกั ษณะสาคัญของสัตวใ์ น Phylum Porifera

- เป็นสัตว์ที่มวี ิวฒั นาการต่าสุด และ ไม่มเี นอื้ เย่อื แทจ้ รงิ (Parazoa)
- ตัวเตม็ วัยเกาะกบั ที่ จงึ ไมม่ ี nervous system และ sense organ
- มีทั้งอาศยั ในนา้ จดื และน้าเคม็
- มสี ีสดใส (แดง ส้ม เหลอื ง ม่วง) เกิดจากรงควตั ถทุ อ่ี ยใู่ นเซลลผ์ ิว
- ฟองน้าทีม่ รี ปู รา่ งซบั ซอ้ นน้อยที่สดุ จะมสี มมาตรรศั มี แตฟ่ องนา้ ส่วนใหญ่ไม่มี
สมมาตร
- จะสร้าง Gemmule (แตกหนอ่ )เวลาสภาวะแวดล้อมไมเ่ หมาะสม
- มโี ครงรา่ งแข็งคา้ จนุ (Spicule ทเ่ี ป็นหนิ หรือแก้ว , Spongin ที่เปน็ เสน้ ใย
โปรตนี )

ไฟลัมซีเลนเทอราตา
(PHYLUM COELENTERATA)

ไดแ้ ก่ แมงกะพรนุ ดอกไม้ทะเล ปะการงั กลั ปังหา และไฮดรา
ลักษณะสาคัญของสัตว์ใน Phylum Coelenterata

- ร่างกายประกอบดว้ ย เนอื้ เยือ่ 2 ช้ันคือ Epidermis เเละ Gastrodermis
- ระหวา่ งชัน้ เนอื้ เยอื่ มีสารคลา้ ยวุน้ เรยี กว่า Mesoglea เเทรกอยู่
- ลาตัวกลวงลักษณะเป็นถงุ ตันมีชอ่ งเปดิ ช่องเดยี วเรยี กวา่ gastrovascula cavity
ทาหน้าทีเ่ ป็นทางเดนิ อาหารอาหารเขา้ เเละกากอาหารออกทางชอ่ งเปดิ เดยี วกัน
- มหี นวดอยูร่ อบปากเรยี กวา่ เทนทาเคลิ ( tentacle )ใชส้ าหรับจบั เหย่อื
- ท่หี นวดมีเซลล์สาหรับตอ่ ยเรียกวา่ cnidocyte เเละมีเข็มสาหรับตอ่ ยเรียกว่า
nematocys - มวี งจรชีพสลับ - สืบพนั ธแุ์ บบไมอ่ าศัยเพศ โดยการแตกหนอ่
- มี 2 เพศในตัวเดยี วกนั

ไฟลมั แพลทเิ ฮลมนิ ทิส
(PHYLUM PLATYHELMINTHES)

ได้แก่ พยาธใิ บไม้ พยาธติ ัวตืด และพลานาเรีย
ลกั ษณะสาคญั ของสัตว์ใน Phylum Platyhelminthes

- มสี มมาตรเปน็ แบบคร่งึ ซกี (Bilateral symmetry)
- ไมม่ ชี ่องวา่ งในลาตวั (Acoelomate animal) เนอื่ งจากเน้ือเยือ่ ชั้นกลางมี
เนอ้ื เย่ือหยุน่ ๆบรรจุอยูเ่ ตม็ ไปหมด
- ไมม่ ีระบบหมนุ เวยี นโลหติ ไม่มีเส้นเลอื ด ไมม่ ีหวั ใจ สารอาหารไปเล้ียงเซลลโ์ ดย
การแพรจ่ ากทางเดนิ อาหารเขา้ สเู่ ซลลโ์ ดยตรง
- มรี ะบบทางเดินอาหารเปน็ แบบไมส่ มบูรณม์ ปี ากแตไ่ มม่ ีทวารหนัก และในพวก
พยาธติ ัวตดื ไม่มที างเดินอาหาร
- มีระบบประสาทอยทู่ างด้านหนา้ และแตกแขนงออกไปทางดา้ นขา้ งของลาตัว
- มที ั้งสองเพศในตวั เดียวกัน สามารถผสมพันธไ์ุ ด้ภายในตวั เอง (Self
fertilization) และผสมพนั ธขุ์ า้ มตัว (Cross fretilization)

ไฟลัมนมี าโทดา
(PHYLUM NEMATOD)

ไดแ้ ก่ พยาธิตวั กลมตา่ งๆ เชน่ พยาธิไส้เดอื น ไส้เดอื นฝอย และหนอนในน้าสม้ สายชู
ลกั ษณะสาคัญของสัตว์ใน Phylum Nemetoda

- ลาตัวกลมยาวหัวท้ายเเหลม ไมม่ ีรยางค์
- มเี ปลอื กเปน็ คิวติเคลิ หนาปกคลมุ
- สมมาตรครง่ึ ซกี
- มีทางเดินอาหารสมบูรณ์ มีท้ังปากเเละทวารหนัก
- ร่างกายมีเน้อื เยือ่ 3 ชนั้
- มชี ่องลาตัวเทยี ม ( pseudocoelom )อยู่ระหวา่ งมีโซเดิรม์ เเละเอนโดเดิร์มซ่ึงมี
ของเหลวบรรจอุ ยู่เตม็
- ระบบประสาท เป็นวงเเหวนรอบคอ ตอ่ กบั เสน้ ประสาทที่ยาวตลอดลาตวั
- ไมม่ รี ะบบไหลเวียนเลือดเเละระบบหายใจ
- การสืบพนั ธเ์ุ เบบอาศยั เพศ มีตัวผตู้ วั เมียคนละตัวกนั ไข่มสี ารไคตินหมุ้ จึงทนทาน
ตอ่ สภาพเเวดล้อมได้ดี

ไฟลัมแอนนิลิดา
(PHYLUM ANNILIDA)

ได้แก่ ไส้เดอื นดิน แม่เพรยี ง ทากดูดเลือด และปลงิ น้าจืด
ลักษณะสาคญั ของสัตว์ใน Phylum Annilida

- มีลาตัวกลมยาวเป็นปลอ้ งๆ มองเหน็ ภายนอกเป็นวงเเละภายในมีเน้อื เย่อื
กัน้ ระหวา่ งปล้องเรียกวา่ เซปตา ( septa )

- เเต่ละปล้องมอี วยั วะ คือ เดือย ( saeta ) 4 คู่ เนฟริเดีย ( อวยั วะขบั ถา่ ย )1
คู่ เสน้ ประสาท 3 คู่ ทางเดินอาหารเเละช่องลาตัวส่วนหน่ึง ยกเวน้ ปลอ้ ง

- ท่ีมหี วั ทซ่ี ่งึ มอี วัยวะสาคญั ( สมอง คอหอย หัวใจ )
- ร่างกายมีสมมาตรคร่งึ ซกี
- มีเนอื้ เย่ือ 3 ช้นั
- มชี ่องลาตัวเเทจ้ รงิ ( coelom ) ซึ่งเปน็ ช่องลาตวั ในเนอ้ื เยื่อมีโซเดิรม์
- ระบบประสาทประกอบดว้ ย ปมสมองทหี่ ัว 1 คู่ และ เส้นประสาทใหญด่ า้ น
ทอ้ ง

ไฟลมั อารโ์ ทรโปดา
(PHYLUM ARTHROPODA)

ไดแ้ ก่ กุ้ง กง้ั ปู แมลง เหบ็ ไร ตะขาบ กิ้งกอื แมงมมุ แมงดาทะเล
ลักษณะสาคญั ของสตั ว์ใน Phylum Arthropoda

- มลี าตัวเป็นปลอ้ งและมรี ยางคเ์ ป็นข้อๆต่อกนั (jointed appendage) ยน่ื
ออกมาจากแตล่ ะปลอ้ งของลาตัว

- มีจานวนชนดิ มากท่ีสดุ ในอาณาจักรสัตว์ ประมาณว่ามีถงึ กว่า 9 แสนชนิดท่ี
มนุษย์เราได้ค้นพบ

- สามารถอาศยั อยไู่ ด้ในแทบทุกสภาพภมู ิประเทศบนโลก นับว่าประสบ
ความสาเร็จในการดารงชวี ิตบนโลกเปน็ อย่างมาก เห็นไดจ้ ากการท่เี ราพบสัตว์
เหล่าน้ไี ด้แทบทกุ หนทุกแห่ง ทุกฤดูกาล และพบเป็นจานวนมาก

- มีโครงสร้างของรา่ งกายท่แี ข็งแรง
- มีระบบประสาททีเ่ จริญดี มีอวยั วะรับความรู้สึกหลายชนดิ
- มกี ารแบง่ สัดส่วนของรา่ งกายเป็นขอ้ ปลอ้ งชัดเจน 3ส่วน คอื หวั (Head) , อก
(Thorax) และ ท้อง(Abdomen)
- ระบบหมนุ เวียนเป็นระบบเปิด ประกอบไปดว้ ยหัวใจ เลอื ด และแอง่ เลือด
(Hemocoel)

ไฟลัมมอลลสั กา
(PHYLUM MOLLUSCA)

สัตวท์ มี่ ลี าตัวออ่ นนุ่ม ไดแ้ ก่ หมกึ และหอยชนดิ ต่างๆ
ลกั ษณะสาคญั ของสัตว์ใน Phylum Mollusca
- สัตวใ์ นไฟลัมนี้มีลาตวั อ่อนน่มุ บางชนดิ อาจมีเปลือกแขง็ หมุ้ ลาตัวเปน็
CaCO3

- แยกเพศผู้-เมีย
- สว่ นใหญ่อาศยั อย่ใู นนา้ ท้ังน้าจดื และน้าทะเล มีอาศยั อยบู่ นบกบา้ ง
- อวยั วะในการแลกเปล่ยี นแกส๊ ประกอบด้วย

1. เหงอื ก (gill) อย่ภู ายในช่องแมนเติล พบในมอลลสั ทว่ั ไป
2. ผวิ ตวั ในทากทะเล (sea slug, nudibranch) ผวิ ตัวจะเปล่ยี นรปู ไป
เป็นแขนงอย่บู นลาตัว เรยี กวา่ เซอราตา (cerata) หรอื บางชนดิ มีอยู่รอบ
ทวารหนัก (anal gill)
3. ช่องแมนเตลิ หรือปอด หอยฝาเดียวทีข่ นึ้ มาอยบู่ นบกจะมชี ่องแมน
เติลทม่ี ผี นังยน่ื ลงมากนั้ เปน็ หอ้ ง มีของเหลวหลอ่ เลีย้ งในช่องนี้ทาให้สามารถ
แลกเปลยี่ นแกส๊ ได้

ไฟลัมเอไคโนเดอรม์ าตา
(PHYLUM ECHINODERMATA)

สัตวท์ ี่ผิวหนังมีหนามขรุ ขระ ได้แก่ ดาวทะเล เมน่ ทะเล เหรียญทะเล ปลงิ ทะเล ดาว
เปราะลกั ษณะสาคญั ของสตั ว์ใน Phylum Echinoderm

- สมมาตรร่างกาย ตัวอ่อนเป็นเเบบครึ่งซกี ตวั เตม็ วยั มีเมเเทมอร์โฟซิสกลายเปน็
สมมาตรเเบบรศั มี

- ลาตวั เเบง่ เป็น 5 สว่ นหรอื ทวคี ูณของ 5 ย่นื ออกมาจากเเผน่ กลมท่เี ปน็ ศูนยก์ ลาง
- มโี ครงรา่ งเเขง็ ภายใน มเี เผ่นหินปนู เลก็ ๆ ทยี่ ึดตดิ กันด้วยกล้ามเน้ือหรอื ผิวหนังท่ี
ปกคลมุ อยบู่ างชนิด
- มีเสน้ ประสาทเปน็ วงเเหวนรอบปาก เเละเเยกเเขนงไปตามเเขน
- การเคลอ่ื นไหวใชร้ ะบบทอ่ น้า ( water vascula system ) ภายในร่างกาย
- การสบื พันธ์ุ แบง่ เป็นเเบบอาศัยเพศโดยมีการปฎิสนธภิ ายนอก และ เเบบไม่
อาศัยเพศบางชนดิ เช่น การขาดของเเขนใดเเขนหนงึ่ ส่วนทีข่ าดก็จะเจริญไปเป็นตัว
เตม็ อีกทีหนึ่ง

ไฟลัมคอรด์ าตา
(PHYLUM CHORDATA)

- มีโนโตคอร์ด (Notochord) ซง่ึ เป็นแกนคา้ จนุ หรือพยุงกายเกิดขน้ึ ในระยะใดระยะ
หน่งึ ของชวี ิต หรือตลอดชวี ิต ในพวกสตั ว์ช้นั สงู มีกระดกู อ่อนหรอื กระดูกแข็งแทนโน
โตคอรด์

- มีไขสนั หลงั เปน็ หลอดยาวกลวงอยู่ทางด้านหลัง (Dorsal hollow nerve
tube) เหลือทางเดินอาหารซ่ึงแตกต่างจากสตั วพ์ วกไม่มีกระดูกสนั หลัง ซ่ึงมีระบบ
ประสาทอยู่ทางด้านท้อง(Ventral nerve cord) ใตท้ างเดินอาหารและเปน็ เสน้ ตัน

- มีช่องเหงอื ก (Gill slit) ในระยะใดระยะหน่งึ ของชีวิต หรือตลอดชวี ิตในพวก
สัตวม์ ีกระดกู สนั หลังชัน้ สงู เชน่ สัตว์ปกี สัตวเ์ ล้ยี งลูกดว้ ยน้านมจะมชี อ่ งเหงือกตอน
เปน็ ตวั ออ่ นเท่านน้ั เมอื่ โตข้นึ ชอ่ งเหงอื กจะปดิ สว่ นปลามชี อ่ งเหงือกตลอดชวี ติ

- มีหางเปน็ กลา้ มเนอ้ื (Muscular post anal tail)