ตำลึง

ตำลงึ

ปลูก “ตำลงึ ”
ผักสรรพคุณทำงยำ ปลูกงำ่ ย ไม่ตอ้ งดแู ลใหย้ ุง่ ยำก

โดยปกติเรามกั พบเห็นตาลึงขึน้ อยู่ท่วั ไปตามพืน้ ตน้ ไม้ หรือแมแ้ ต่ริมรว้ั
บา้ น โดยไม่รูว้ ่าจรงิ ๆ แลว้ เราสามารถปลูกตาลึงไดเ้ อง ดว้ ยการใช้เมล็ดหรือ
ปักชา และตาลึงยังเป็นผักท่ีปลูกง่าย ไม่ตอ้ งดูแล หรือบารุ งอะไรมากมาย
จงึ นบั เป็นผกั มากสรรพคณุ ท่ีอยากแนะนาใหป้ ลกู หรอื มีไวใ้ กลๆ้ บรเิ วณบา้ น

ฐานการเรยี นรูก้ ารปลูกผักสวนครวั เกษตรอนิ ทรีย์
ศนู ยก์ ารศกึ ษานอกระบบและการศึกษาตามอธั ยาศยั อาเภอคลองหอยโขง่

สานกั งาน กศน.จงั หวัดสงขลา

ตำลึง

ปลกู “ตาลงึ ” ผกั สรรพคณุ ทางยา ปลกู ง่าย ไมต่ อ้ งดแู ลใหย้ ่งุ ยาก

โดยปกติเรามกั พบเห็นตาลงึ ขนึ้ อยทู่ ่วั ไปตามพนื้ ตน้ ไม้ หรอื แมแ้ ตร่ มิ รว้ั บา้ น โดยไม่รูว้ ่า
จรงิ ๆ แลว้ เราสามารถปลกู ตาลงึ ไดเ้ อง ดว้ ยการใชเ้ มล็ดหรอื ปักชา และตาลงึ ยงั เป็นผกั ท่ีปลกู ง่าย
ไม่ตอ้ งดแู ล หรอื บารุงอะไรมากมาย จงึ นบั เป็นผกั มากสรรพคณุ ท่ีอยากแนะนาใหป้ ลกู หรอื มีไว้
ใกลๆ้ บรเิ วณบา้ น

ตาลงึ พบไดท้ ่วั ไปในบา้ นเรา โดยในแตล่ ะภาคมีช่ือเรยี กตาลงึ แตกต่างกนั เช่นภาคเหนือ
เรยี กผกั ตาลงึ วา่ ผกั แคบ ส่วนภาคอีสานเรยี กผกั ตานาน และภาคกลางยงั มีช่ือเรียกตาลงึ อีกอย่าง
หนง่ึ วา่ ส่ีบาท ลกั ษณะของตาลงึ นน้ั คือเป็นไมเ้ ลือ้ ย ทรงใบเป็นเหล่ียม ขอบใบหยกั คลา้ ยรูปหวั ใจ

โดยปกติตน้ ตาลงึ ท่ีงอกจากเมลด็ จะเจรญิ เติบโตไดด้ ีในชว่ งฤดฝู นภายในสภาพท่ีมี
ความชืน้ และแสงแดดเหมาะสม แตเ่ ม่ือผา่ นฤดหู นาวไปจะไม่คอ่ ยมีการเจรญิ เติบโตทางยอดมาก
นกั เม่ือเขา้ สฤู่ ดแู ลง้ ใบจะเห่ียวแหง้ และพกั ตวั โดยมีการสะสมอาหารไวท้ ่ีรากและจะแตกยอดเป็น
ตน้ อีกครง้ั เม่ือไดร้ บั นา้ และอากาศท่ีเหมาะสม

ผลของตาลงึ มีลกั ษณะยาวรสี ีแดงเม่ือสกุ หนู นกและคา้ งคาวจะช่ืนชอบผลตาลงึ ในขณะเดียวกนั
สตั วเ์ หล่านน้ั ก็ยงั ช่วยกระจายพนั ธตุ์ น้ ตาลงึ ดว้ ยเมลด็ ท่ีอยใู่ นมลู สตั วห์ ลงั กินและขบั ถ่ายออกมา
แมต้ าลงึ จะขนึ้ ง่ายดว้ ยวิธีเหลา่ นีแ้ ตป่ ัจจบุ นั มีการปลกู ตาลงึ เพ่อื ผลในเชงิ การคา้ ขาย หรอื ถา้ บา้ น
ไหนไมม่ ีตาลงึ รบั ประทานจะลองหาเมล็ดตาลงึ ไปปลกู ไวข้ า้ งบา้ นก็ได้

วิธีปลกู ตาลงึ นนั้ สามารถปลกู โดยการเพาะเมล็ดหรอื ปักชาเถาแก่ในถงุ ก่อนจะยา้ ยลงดิน
สภาพดนิ ท่ีเหมาะสมสาหรบั ตาลงึ คือดินรว่ นท่ีสามารถระบายนา้ ไดด้ ี การใชด้ ินนน้ั สามารถนาดนิ
และทรายมาผสมกนั ในอตั ราสว่ น 1:1 หรอื 2 :1 และคลกุ ดนิ ดว้ ยป๋ ยุ อินทรยี ์

หลงั ปลกู ตาลงึ ไปประมาณ 1 เดือน ตน้ จะเรม่ิ มีการแตกยอดและเจรญิ เตบิ โตไดด้ ี ดงั นนั้
จงึ ควรปลกู ตาลงึ ไวบ้ รเิ วณรว้ั หรอื ทารา้ นใหต้ าลงึ เกาะและเลือ้ ย เพ่อื ใหต้ าลงึ เจรญิ เติบโตไดด้ ีควร
ใส่ป๋ ยุ อินทรยี อ์ ยา่ งสม่าเสมอประมาณเดือนละ 1-2 ครง้ั จะไดย้ อดท่ีสมบรู ณ์ ตน้ ตาลงึ มีการผลิต
ยอดใหม่ไดด้ ีในฤดฝู น และหากไดร้ บั แสงแดดเต็มท่ีจะย่งิ เจรญิ เตบิ โตไดด้ ีย่งิ ขึน้

ศูนยก์ ารศึกษานอกระบบและการศึกษาตามอัธยาศัยอาเภอคลองหอยโข่ง
สานักงาน กศน.จังหวัดสงขลา

ตำลึง

ลักษณะของพชื :
ตาลงึ เป็นไมเ้ ถามีอายอุ ยไู่ ดห้ ลายปี เม่ืออายมุ ากเถาจะใหญ่และแข็ง เถาสีเขียว ตามขอ้ มีมือเกาะ
ใบออกสลบั กนั เป็นรูปสามเหล่ียม ดอกสีขาว ขา้ งในมีเกสรสีเหลือง ผลคลา้ ยลกู แตงกวา แต่ขนาด
เล็กกว่าผลดิบสีเขียว และมีลายขาว เม่ือสกุ เตม็ ท่ีสีแดงสด ปลกู เป็นผกั ขนึ้ ตามรมิ รว้ั บา้ นตาม
ชนบทท่วั ไป
ช่วงเวลำทเี่ กบ็ เป็ นยำ : เก็บใบท่ีสดและสมบรู ณ์
รสและสรรพคุณยำไทย : รสเย็น ใบสดตาคน้ั นา้ แกพ้ ษิ แมลงสตั วก์ ดั ตอ่ ยท่ีทาใหป้ วดแสบรอ้ นและคนั

วธิ ีใช้
ใชเ้ ป็นยารกั ษาอาการแพ้ อกั เสบ แมลงสตั วก์ ดั ตอ่ ย เช่น ยงุ กดั ถกู ตวั บงุ้ ใบตาแย แพล้ ะอองขา้ ว
โดยเอาใบสด 1 กามือ ลา้ งใหส้ ะอาด ตาใหล้ ะเอียดผสมนา้ เล็กนอ้ ยแลว้ คน้ั นา้ จากใบเอามาทา
บรเิ วณท่ีมีอาการ พอนา้ แหง้ แลว้ ทาซา้ บอ่ ยๆ จนกว่าจะหาย

วธิ ีปลูก
ตาลงึ เป็นผกั พนื้ บา้ นท่ีคนท่วั ไปรูจ้ กั กนั มานาน เป็นผกั ท่ีมี คณุ ค่าทางโภชนาการมาก สามารถ
นาไปปรุงอาหารไดห้ ลากหลายชนดิ เช่น แกงจืด ตม้ จมิ้ นา้ พรกิ ใส่ก๋วยเต๋ียวและตม้ เลือดหมู เป็น
ตน้ ในอดีตนน้ั เราไม่ จาเป็น ตอ้ งปลกู ตาลงึ เอาไวร้ บั ประทานเอง เน่ืองจากตาลงึ มกั พบเหน็ ท่วั ไป
ตามเถาไมเ้ ลือ้ ยอ่ืน ตามพมุ่ ไมเ้ ตีย้ หรอื พมุ่ ไมแ้ หง้ ตาย รวมทงั้ ขนึ้ ตามรมิ รวั้ บา้ น จนมีคากลา่ วถึง “
ตาลงึ รมิ รวั้ ” อย่เู สมอ แตใ่ นปัจจบุ นั เราไม่ค่อยพบตาลงึ ตามรมิ รว้ั อีกแลว้ จะเห็นก็เฉพาะ ในท่ีรก
รา้ งว่างเปลา่ หรอื ไมก่ ็ตามสวนท่ีปลกู ตาลงึ ไวเ้ พ่อื การคา้ ซง่ึ สามารถ ทารายไดอ้ ย่างงามแก่ผปู้ ลกู
ตาลงึ ขายเป็นอยา่ งดี
ตาลงึ อดุ มไปดว้ ยสารอาหารท่ีมีประโยชนส์ งู เชน่ สารเบตา้ แคโรทีน ท่ีชว่ ยปอ้ งกันการเกิด
โรคมะเรง็ และหวั ใจขาดเลือด มีแคลเซียมช่วยบารุงกระดกู และฟัน และยงั มีฟอสฟอรสั เหล็ก ไน
อาซนิ วติ ามินซแี ละอ่ืนๆ นอกจากนี้ จากการคน้ ควา้ ของสถาบนั วิจยั โภชนาการ
มหาวิทยาลยั มหดิ ล พบวา่ ตาลงึ มีเสน้ ใยอาหารท่ีสามารถชว่ ยลดอตั ราเส่ียงในการเกิดโรคมะเรง็
ในกระเพาะอาหาร อีกดว้ ย สาหรบั ตารายาแผนโบราณ ตาลงึ ถือเป็นยาเย็น ใบชว่ ยขบั พิษรอ้ น
ถอนพษิ ไข้ แกอ้ าการแพ้ อกั เสบ แมลงมีพษิ กดั ตอ่ ย แกแ้ สบคนั เจ็บตา ตาแดงและตาแฉะ แกโ้ รค
ผวิ หนงั และลดนา้ ตาลในเลือด

ศนู ย์การศกึ ษานอกระบบและการศึกษาตามอธั ยาศัยอาเภอคลองหอยโข่ง
สานกั งาน กศน.จังหวัดสงขลา