Khorat Geopark: The overview of Khorat Geopark

อทุ ยานธรณโี คราช 51

สยามโมดอน น่มิ งามมิ Siamodon nimngami
Buffetaut and Suteethorn, 2011.
เป็นไดโนเสาร์ออร์นิโธพอดสกุลใหม่ ชนิดใหม่ของ
โลกจากประเทศไทย พบกระดูกกรามบนที่ได้มาจาก
เหมืองหินทราย บ้านสะพานหิน จังหวัดนครราชสีมา
อยใู่ นหมวดหนิ โคกกรวดมอี ายใุ นชว่ งครเี ทเชยี สตอนตน้
ประมาณ 100 ล้านปี นอกจากนัน้ ยังพบฟนั และ ชิน้
สว่ นกะโหลกทเ่ี ปน็ ไดโนเสารช์ นดิ นอ้ี กี ดว้ ย ทมี่ าของชอื่
สกลุ Siamodon มาจาก Siam ชอื่ เดมิ ของประเทศไทย
odoust เป็นภาษากรีกแปลว่า “ฟัน” โดยสะกดเป็น
odon เพ่อื เนน้ ความคล้ายคลงึ กนั กบั lguanodon

Siamodon nimngami

Siamodon is a new genus of ornithopod dinosaur.
It was collected in the Ban Saphan Hin site,
Nakhon Ratchasima Province, from the Khok
Kruat Formation, aged approximately 100 million
years. Siamodon was initially named by Mr. Eric
Buffetaut and Mr. Varavudh Suteethorn in 2011.
The type spicies is Siamodon nimngami. The
generic name is derived from the word Siam, the
ancient name of Thailand, and odous, Greek for
“tooth”. The specific name is in honour of Mr.
Witaya Nimngam.

52 Khorat Geopark

(Buffetaut and Suteethorn, 2011.)

อุทยานธรณโี คราช 53

ราชสีมาซอรัส สรุ นารีเอ

เป็นไดโนเสาร์อิกัวโนดอนต์อีกหน่ึงชนิด จากจังหวัดนครราชสีมา พบตัวอย่างกระดูก
ขากรรไกรล่างด้านซ้าย โดยท่ีฟันหลุดออกไปหมด ในหมวดหินโคกกรวดมีอายุอยู่ใน
ชว่ งครีเทเชยี สตอนบนประมาณ 100 ล้านปี ที่บา้ นโป่งแมลงวัน อำ�เภอเมอื งฯ จังหวดั
นครราชสมี า

Ratchasimasaurus suranareae
Shibata, Jintasakul and Azuma, 2011

54 Khorat Geopark

Ratchasimasaurus suranareae

Ratchasimasaurus is a genus of non-hadrosaurid iguanodontian ornithopod
dinosaur from Early Cretaceous (100 million years), Khok Kruat Formation.
The unique characteristic of Ratchasimasaurus is its elongated and flat ramus
of the dentary. It was discovered in Ban Pong Malaengwan site.

(Shibata, Jintasakul and Azuma, 2011)

อทุ ยานธรณโี คราช 55

(Shibata, Jintasakul, Azuma and You, 2015.)

56 Khorat Geopark

Sirindhorna khoratensis สริ นิ ธรนา โคราชเอนซสิ
Shibata, Jintasakul, Azuma and You, 2015.
พ บ ใ น หิ น ก ร ว ด ม น เ นื้ อ ปู น ข อ ง ห ม ว ด หิ น โ ค ก ก ร ว ด ที่
บ้านสะพานหิน ตำ�บลสุรนารี อำ�เภอเมืองนครราชสีมา ซ่ึงถือ
เป็นการค้นพบซากกระโหลกไดโนเสาร์คร้ังแรกในประเทศไทย
มีอายุประมาณ 125 - 112 ลา้ นปี

Sirindhorna khoratensis

Sirindhorna is known from the holotype NRRU3001-166,
an articulated braincase, as well as a number of other
skull bones. It was collected in the Ban Saphan Hin site,
Suranari subdistrict, from Khok Kruat Formation, aged
about 125 - 112 million years.

อุทยานธรณโี คราช 57

แหลง่ ชา้ งดกึ ดำ�บรรพแ์ ละสตั วร์ ่วมสมยั

sAanmcieentitmeeleppehraiondt and animals from the

ชนิ้ สว่ นซากดกึ ดำ�บรรพ์ จากบอ่ ทรายหลายแหง่ ในพืน้ ทตี่ �ำ บลท่าช้างและตำ�บลช้างทอง ไดร้ บั การตรวจสอบจาก
นักบรรพชีวินวทิ ยาที่มีชอ่ื เสยี งทงั้ ในและต่างประเทศ พบวา่ เป็นซากช้ินสว่ นของช้างดึกด�ำ บรรพ์ทเี่ ป็นส่วนกระดูก
งา ขากรรไกรและฟนั กรามของชา้ งสกุลต่าง ๆ ได้แก่

• ช้างสง่ี ากอมโฟธเี รยี ม • ช้างไซโกโลโฟดอน
• ชา้ งงาจอบเล็กโปรไดโนธีเรียม • ช้างงาจอบใหญไ่ ดโนธีเรยี ม
• ชา้ งงาเสยี มโปรตานันคัส • ช้างไซโนมาสโตดอน
• ช้างสี่งาเตตระโลโฟดอน • ช้างสเตโกดอน และ
• ช้างสเตโกโลโฟดอน • ช้างเอลิฟาส

58 Khorat Geopark

Fossils of 10 genera of ancient elephant were collected from Tha Chang and Chang
Thong subdistrict, Chaloem Phra Kiat district. They have been studied by researchers,
both in Thailand and abroad. The documented genus are :

• Gomphotherium • Zygolophodon
• Prodeinotherium • Deinotherium
• Protanancus • Sinomastodon
• Tetralophodon • Stegodon
• Stegolophodon • Elephas

อทุ ยานธรณีโคราช 59

60 Khorat Geopark

อทุ ยานธรณโี คราช 61

คซิ ิลคมู มี ิส โคราชเอนซสิ
Kizylkumemys khoratensis

โคราชพเิ ธคัส พิรยิ ะอิ

พบบริเวณบอ่ ทราย ส. เจริญสิน อำ�เภอเฉลิมพระเกียรติ
จังหวัดนครราชสีมา เอปโคราช มีลักษณะคือเป็นเอป
ขนาดใหญ่ตัวเท่าอุรังอุตัง การค้นพบคร้ังน้ีถือเป็นหลัก
ฐานวา่ บรรพบรุ ษุ อรุ งั อตุ งั ไดถ้ อื ก�ำ เนดิ ขนึ้ ในประเทศไทย

Khoratpithecus piriyai

Khoratpithecus is an extinct genus of primates
that lived during the late Miocene (9 - 7 million
years ago) in Southeast Asia. It represents a new
lineage of Southeast Asian hominoids that closely
related to extant great ape ancestors.

62 Khorat Geopark

กระดองเตา่ บกขนาดใหญม่ ากกว่า 1 เมตร
พบท่บี อ่ ทรายสยาม ต�ำ บลท่าชา้ ง อำ�เภอเฉลิมพระเกียรติ
Giant tortoise fossil found in PSraiakmiatSDanisdtrPicitt.,
Tha Chang Subdistrict, Chaleom

อุทยานธรณีโคราช 63

แหล่งไม้กลายเปน็ หิน เชน่ เถา้ ถา่ นของภเู ขาไฟซงึ่ มสี ารซลิ กิ าเปน็ สว่ นประกอบทบั ถม
ปกคลุมบริเวณท่ีมีต้นไม้หรือท่อนไม้ฝังอยู่หรืออีกเหตุหน่ึงก็คือ
พบกระจายตัวในพ้ืนทก่ี วา่ 200 ไร่ ทบ่ี ริเวณบา้ นโกรกเดือนหา้ อิทธิพลของน้ำ�ท่วม ทำ�ให้ต้นไม้ถูกทับถมอยู่ใต้ตะกอนต่างๆ
ต�ำ บลสุรนารี อ�ำ เภอเมอื งนครราชสีมา ซงึ่ ปจั จุบันเป็นทตี่ ง้ั ของ ในระดับลึก จนเกิดกระบวนการเปลี่ยนไม้ให้กลายเป็นหินเกิด
พิพิธภัณฑ์ไม้กลายเป็นหินฯ ไม้ที่กลายสภาพไปเป็นหิน เกิด ขน้ึ นอกจากนั้นก็ยงั มสี ตี า่ งๆ กนั ไป เชน่ สีสม้ สแี ดง สีเขียว
ขึ้นได้เพราะมีสารละลายแร่แทรกซึมเข้าไปแทนท่ีเนื้อไม้โดย สีด�ำ ฯลฯ เนอื่ งจากแรธ่ าตตุ ่างๆ ทม่ี าเปน็ องค์ประกอบอกี ด้วย
ไม่มีการเปล่ียนแปลงรูปร่างและโครงสร้าง ทำ�ให้ไม้กลายเป็น
หนิ บางทอ่ นนน้ั ยงั มลี ายวงปี เสยี้ นไม้ หรอื เปลอื กไมท้ ยี่ งั เหน็ ได้
ชดั เพยี งแตเ่ นอื้ ไมน้ น้ั กลายเปน็ หนิ ไปเรยี บรอ้ ยแลว้ สว่ นสาเหตุ
ทไ่ี มก้ ลายมาเปน็ หนิ นน้ั สว่ นมากจะเกดิ จากอทิ ธพิ ลของภเู ขาไฟ

64 Khorat Geopark

Petrified Wood

With the area of 0.32 square kilometers, Ban Krok Duean
Ha, Suranaree subdistrict, Mueang Nakhon Ratchasima
district is abundant of petrified wood. Khorat Fossil
Museum was established, and comprised of three minor
museums : Petrified Wood Museum, Ancient Elephant
Museum and Dinosaur Museum.

สวนไมก้ ลายเปน็ หิน พพิ ิธภัณฑ์ไม้กลายเปน็ หินฯ
Petrified wood garden, Khorat Fossil Museum

66 Khorat Geopark

อทุ ยานธรณโี คราช 67

68 Khorat Geopark

Eนิเcวoศlวoทิ gยyา

อุทยานธรณโี คราช 69

70 Khorat Geopark

บริเวณขอบท่ีราบสูงโคราช อำ�เภอสีค้ิวและสูงเนินเคย The edge of Khorat plateau used to be part of
เป็นส่วนหนึ่งของป่าผืนใหญ่ท่ีอุดมสมบูรณ์มากท่ีสุดของ the biggest forest in Thailand, “Dong Phayafai”, The
ไทย “ดงพญาไฟ” ภายหลังเปลี่ยนช่อื เป็น “ดงพญาเยน็ ” name of the forest has since been changed to “Dong
หลงั จากทมี่ กี ารสรา้ งทางรถไฟและถนนมติ รภาพจากจงั หวดั Phayayen”. After the construction of railway and
สระบุรีไปยังจังหวัดนครราชสีมา พ้ืนที่ป่าไม้ลดลงอย่าง road from Saraburi to Nakhon Ratchasima provinces,
รวดเร็วสภาพป่าดิบและป่าเต็งรังกลายเป็นป่าโปร่ง ต้นไม้ there was rapid deforestation. In order to conserve
หลายชนิดท่ีเคยมีอยู่อย่างมากมายกลายเป็นไม้ที่หายาก the forest, two centers under the Plant Genetic
ปัจจุบันจึงมีการตั้ง ศูนย์อนุรักษ์พันธ์ุไม้ข้ึนมา 2 แห่ง ใน Conservation Project were established : Nong Rawieng
เขตอทุ ยานธรณโี คราช คอื ศนู ยอ์ นรุ กั ษพ์ นั ธกุ รรมพชื หนอง and Khlong Phai Plant Genetic Conservation Centre.
ระเวียงอันเนื่องมาจากพระราชดำ�ริสมเด็จพระเทพรัตนราช Their ultimate goals are for the people to learn and
สดุ าฯ สยามบรมราชกมุ ารี อ�ำ เภอเมอื งนครราชสีมา โดยใน enjoy the beauty of tropical forest, and to conserve
พนื้ ที่ 2,500 ไร่ มที ง้ั สภาพปา่ เตง็ รงั และปา่ เบญจพรรณ เพอ่ื the genetic varieties of the plant.
ให้ประชาชนได้มีโอกาสสัมผัสกับความงามของธรรมชาติ
และศนู ยอ์ นรุ กั ษพ์ นั ธกุ รรมพชื คลองไผ่ อ�ำ เภอสคี วิ้ เพอื่ เปน็
ที่เกบ็ รวบรวมพนั ธกุ รรมพชื มาจากสว่ นต่างๆ ของประเทศ

อทุ ยานธรณีโคราช 71

72 Khorat Geopark

นอกจากนบี้ รเิ วณวดั ปา่ ภผู าสงู อ�ำ เภอสงู เนนิ ตงั้ อยทู่ า่ มกลาง Wat Pa Phupha Sung located in mountainous area,
ธรรมชาติแห่งขุนเขา อากาศเย็นสบาย ยังมีกระรอกขาว surrounded by forest. It is the home of the biggest
ฝูงใหญ่ที่สุดในประเทศไทย แสดงถึงระบบนิเวศท่ีสมบูรณ์ group of white squirrel in Thailand, indicating the
ในบริเวณขอบท่รี าบสูงโคราช healthy ecosystem in the area of the edge of Khorat
plateau.

อุทยานธรณีโคราช 73

74 Khorat Geopark

อทุ ยานธรณโี คราช 75

76 Khorat Geopark

โบราณคAดrีแcลhะวaฒั eoนlธoรgรมy
and Culture

อุทยานธรณีโคราช 77

Pสrมeัยhกis่อtoนrปyระวตั ศิ าสตร์

การตง้ั รกรากของชมุ ชนกอ่ นประวตั ศิ าสตรข์ องจงั หวดั The prehistoric habitation of Nakhon
นครราชสมี ามมี าตงั้ แต่ 4,000 ปกี อ่ น ซง่ึ ครอบคลมุ ตงั้ แตย่ คุ Ratchasima province can be traced back to
หินใหม่ ยุคสัมฤทธิ์ ยุคเหล็ก จนถึงยุคประวัติศาสตร์ตอน 4,000 years ago. It started from New Stone Age,
ตน้ โดยคน้ พบหลกั ฐานทางโบราณคดีท่ี “แหลง่ โบราณคดี Bronze Age, Iron Age and Early Historic Period.
บา้ นโนนวดั ” อำ�เภอโนนสูง และภาพเขียนสีเขาจนั ทนง์ าม Archaeological evidences was established by the
อำ�เภอสีค้ิว ภาพเขียนสีโบราณนี้เป็นภาพเขียนสีด้วยสีแดง findings at Ban Non Wat Archaeological Site
มีทั้งภาพลงสีแบบเงาทึบและภาพร่างรูปคน แสดงให้เห็น and Khao Chan Ngam rock paintings. One of the
ผู้ชาย ผู้หญิง เดก็ และสตั ว์ ทแ่ี สดงถงึ วิถชี วี ิตของกลุม่ ชนท่ี important pictures is a man shooting an arrow with
อาศยั อยูใ่ นบรเิ วณนร้ี าว 3,000 - 4,000 ปีมาแล้ว a dog at his side. It also showed pictures of women,
children, and way of living of this population who
lived here 3,000 - 4,000 years ago.

78 Khorat Geopark

ภาพเขียนโบราณเขียนดว้ ยสแี ดง มีท้ังภาพลงสแี บบเงาทบึ และ
ภาพรา่ งรูปคน แสดงใหเ้ ห็นผชู้ าย ผู้หญงิ เดก็ และสตั ว์ ทีแ่ สดง
ถงึ วิถีชวี ิตของกล่มุ ชนทอ่ี าศยั อยูใ่ นบริเวณนีร้ าว 3,000-4,000
ปีมาแล้ว

อุทยานธรณีโคราช 79

กลุ่มโบราณสถาน

กําแพงเมือง

80 Khorat Geopark

Srijอaาnณasาaจpกั uรศraรจีreนaาlศmะ

อาณาจกั รศรจี นาศะหรอื จนาศะปรุ ะ มคี วามเจรญิ รงุ่ เรอื งมาตงั้ แตส่ มยั ทวารวดี โดยมหี ลกั ฐานจากหลกั ศลิ าจารกึ
บอ่ อกี า และจารกึ ศรจี นาศะ บง่ ชวี้ า่ มเี มอื งเสมาเปน็ จดุ ศนู ยก์ ลาง ในราวพทุ ธศตวรรษท่ี 12 – 16 เปน็ ชว่ งทว่ี ฒั นธรรม
ทวารวดแี พร่หลายเขา้ มาในเขตทีร่ าบสูง ก่อใหเ้ กดิ การเปล่ียนแปลงของชมุ ชนด้งั เดิม
รูปร่างของเมืองเสมาจะมีลักษณะรูปร่างไม่สมำ่�เสมอ ตัวเมืองมีลักษณะเป็นเนินดินขนาดใหญ่ มีคูน้ำ�คันดินล้อม
รอบ มีแผนผังคลา้ ยรูปพัด มีพน้ื ที่ประมาณ 2,475 ไร่ เมอื งมลี ักษณะการสรา้ งทบั กนั 2 ช้ัน คือ เมอื งนอก และเมอื ง
ใน เมืองนอกมีขนาดใหญ่กว่าอยู่ทิศเหนือ เมืองในอยู่ทิศใต้ซึ่งมีคูคันดินล้อมรอบ 2 ชั้นเป็นรูปไข่ เมืองชั้นในและ
เมืองชั้นนอกเมืองเสมามีโบราณสถานน้อยใหญ่ต้ังกระจายอยู่ทั่วไป เมืองทางทิศใต้มีพระพุทธรูปปางไสยาสน์เป็น
โบราณสถานสำ�คญั
Srijanasapura realm was prosperous in the Dvaravati period from the 6th to the late 11th century.
During that period, Dvaravati culture spread into Khorat plateau area, and changed the tradition of
the old community.
Mueang Sema or Sema city was the centre of the Srijanasapura realm. It features the ruins of
laterite, sandstone, and several artifacts that have been discovered here. The highlights are the reclining
sandstone Buddha statue and old religious relic, which is now situated in Wat Thammachak Semara.

อุทยานธรณโี คราช 81

พระพทุ ธรปู หินทรายปางไสยาสน์ จดั เป็นพระพทุ ธรูป Reclining sandstone Buddha statue is the
สมัยทวารวดีท่ีมีความเก่าแก่และใหญ่ที่สุดในประเทศไทย oldest and biggest Dvaravati Buddha statue in
กอ่ สรา้ งดว้ ยหนิ ทรายแดง ของหมวดหินโคกกรวด มีอายุ Thailand. The gigantic statue was built from red
ประมาณ 110 ล้านปี ท่ีโผล่ให้เห็นหลายบริเวณในอำ�เภอ sandstone, 13.30 meters long and 2.80 meters high.
สูงเนิน พระพุทธรูปมีความยาว 13.30 เมตร สูง 2.80
เมตร พระเศียรอยู่ทางทศิ ใต้ หันหนา้ ไปทางทิศตะวันออก
พระพักตรค์ ่อนขา้ งเหลย่ี มประกอบดว้ ย หนิ ทราย 4 แผ่น
วางซอ้ นกนั พระวรกายประกอบดว้ ย หนิ ทรายรวมกนั เปน็
แผ่นในแนวตง้ั

82 Khorat Geopark

ธรรมจกั รศลิ า ทเ่ี มอื งเสมานถ้ี อื เปน็ ประตมิ ากรรมทโ่ี ดด Dharmachakra or Wheel of Dhamma is one of
เด่นของวัฒนธรรมทวารวดี แกะสลักจากหินทรายชนิด the most famous relics found in Sema city. It is now
เดียวกับที่ใช้ในการสร้างพระพุทธรูป ปัจจุบันจัดแสดง preserved at Wat (temple) Thammachak Semaram.
ณ วัดธรรมจกั รเสมาราม อำ�เภอสงู เนิน

อุทยานธรณโี คราช 83

84 Khorat Geopark

สมยั ขอม–สโุ ขทัย
Khmer-Sukhothai Period

ในราวพุทธศตวรรษที่ 15 ขอมได้แผ่ขยายอิทธิพลเข้ามาในเมืองนครราชสีมา

เนอื่ งจากปรากฏพระนามของพระเจา้ ยโศวรมนั ที่ 1 (พทุ ธศกั ราช 1432) ทป่ี ราสาทหนิ
พนมวัน ต�ำ บลบา้ นโพธ์ิ อ�ำ เภอเมือง และมีการสรา้ งปราสาทเมืองแขก ตำ�บลโคราช
อ�ำ เภอสูงเนนิ โดยใชห้ นิ ทรายของหมวดหินภูพานอายุ 120 ลา้ นปี จากอำ�เภอสีคิ้ว
เป็นแหล่งวัสดุหลัก ขนส่งมาตามแม่นำ้�ลำ�ตะคอง และศิลาแลงท่ีสามารถพบได้ใน
ทรี่ าบต�ำ่ และหนองน�ำ้ เกา่ ของอ�ำ เภอสงู เนนิ และในสมยั อาณาจกั รสโุ ขทยั นครราชสมี า
เป็นเพียงเมืองชายแดนของอาณาจกั รไทยเท่านน้ั
Nakhon Ratchasima area was influenced by Khmer in the 9th century.
Many evidences related to Khmer were discovered at Prasat Hin Phanom
Wan and Prasat Muang Khaek. In Sukhothai period, during the 18th century,
the status of Nakhon Ratchasima was just a border town of Siam kingdom.

อุทยานธรณีโคราช 85





ปราสาทเมืองแขก
Prasat Muang Khaek.

88 Khorat Geopark

แหลง่ หนิ ตดั สีค้ิว
Sikhio ancient sandstone quarry

อทุ ยานธรณโี คราช 89

สAมyuยั tอthยaุธยyaา Period

ประตูเมืองนครราชสีมา รวมท้ังกำ�แพงเมืองและคูเมืองเป็นสิ่งก่อสร้างที่เป็นสัญลักษณ์หนึ่งของตัวเมือง
นครราชสีมาท่ีได้ก่อสร้างขึ้นในสมัยอยุธยา ปัจจุบันมีประตูชุมพลที่ยังคงรูปลักษณ์เดิมอยู่ได้ ซุ้มประตูก่อด้วยศิลา
แลงกอ้ นใหญ่แลว้ ตอ่ เป็นกำ�แพงออกไปทั้ง 2 ขา้ ง เหนอื กำ�แพงตรงชอ่ งประตมู เี รือนไทยหลังเลก็ ๆ อยหู่ ลังหน่ึงท�ำ
ดว้ ยไม้แก่น เรียกวา่ “หอรบ” หลังคามุงกระเบื้องประดับช่อฟา้ ใบระกา ก�ำ แพงทตี่ อ่ ออกไปทั้ง 2 ข้าง สว่ นบนทำ�
เปน็ รปู ใบเสมา ส�ำ หรบั ชื่อประตู “ชุมพล” นัน้ หมายความถึงท่ชี ุมนมุ พลสว่ นใหญ่เปน็ ประตูสำ�หรบั เตรยี มไพร่พล
และออกศกึ เนอื่ งจากมภี มู ปิ ระเทศเปดิ กวา้ งไมม่ ปี อ้ มปราการตามธรรมชาตเิ หมอื นประตอู น่ื ๆ ในอดตี มคี วามเชอ่ื วา่
เมื่อลอดผา่ นประตูชุมพลไปทำ�ศึกแลว้ จะแคล้วคลาดได้กลบั บา้ นเมอื ง
City gates, walls and moats of Nakhon Ratchasima were all constructed in this period at about
350 years ago, Chumphon gate is the only gate remained standing today. Chumphon gate and its
surrounding structure, including the walls, were renovated with traditional style. Lady Suranaree
monument, the monument of woman leader who guarded Nakhon Ratchasima around 200 years ago
is also placed near the Chumphon gate.

90 Khorat Geopark

ทศิ เหนือ ประตูพลแสนหรอื ประตูน�ำ้ มลี �ำ ตะคองเปน็ คกู ้นั อีกชัน้
The north gate. (Phonsan)
อุทยานธรณีโคราช 91

ทิศใต้ ประตูไชยณรงคห์ รอื ประตผู ี
ทเ่ี รยี กประตผู ี เนอื่ งจากเป็นประตทู ีห่ าม
ศพชาวเมอื งออกไปนอกเมือง
The south gate. (Chainarong)
ทิศตะวนั ออก ประตูพลล้าน
The east gate. (Phonlan)

92 Khorat Geopark

ทิศตะวนั ตก ประตชู ุมพล
The west gate. (Chumphon gate)

อุทยานธรณโี คราช 93

สRมatัยtรaตัnนakโกoสsiนิ nทPรe์ riod

เมอื งนครราชสมี ามฐี านะเปน็ เมอื งส�ำ คญั ในดา้ นการทหารและการปกครอง
ยิ่งกว่าแต่ก่อนมาก ในต้นรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลก
โปรดเกลา้ ฯ ใหเ้ มอื งนครราชสมี ามฐี านะเปน็ เมอื งเอก เจา้ เมอื งมบี รรดาศกั ด์ิ
“เจา้ พระยา” เจ้าพระยานครราชสมี าคนแรกชื่อ ปน่ิ ณ ราชสีมา ใหป้ กครอง
เมืองเขมรป่าดง และหวั เมืองตอนในภาคอีสาน
Approximately 230 years ago, during the Rattanakosin period,
Nakhon Ratchasima became an important city of Siam in terms of
military and governing. The King Rama I then appointed Pin Na
Ratchasima to govern Nakhon Ratchasima and surrounding cities.

94 Khorat Geopark

Thung SumritวHรี iกstรoรrมicทaงุ่ lสEมั vฤeทnธt์ิ

เหตุการณ์สำ�คัญต่อประวัติศาสตร์
จังหวัดนครราชสีมาในรัชสมัยพระบาท
สมเดจ็ พระนง่ั เกลา้ เจา้ อยหู่ วั คอื วรี กรรม
ทุ่งสัมฤทธิ์เมื่อพุทธศักราช 2367
โดยเหตุการณ์ในคร้ังน้ัน เจ้าอนุวงศ์
ผู้ครองเมืองเวียงจันทน์ ได้ทำ�การก่อ
กบฏต่อกรุงเทพฯ ยกทัพเข้ามายึดเมือง
นครราชสีมา แล้วกวาดต้อนพวกครัว
ชาวนครราชสีมาและคุณหญิงโมไป
ถึงที่ทุ่งสัมฤทธ์ิ คุณหญิงโมและครัว
ชาวนครราชสีมาได้ต่อต้านเกิดเป็น
วีรกรรมทุ่งสัมฤทธ์ิ เม่ือวันท่ี 4 มีนาคม
พุทธศักราช 2367 ช่วยให้สามารถกอบ
ก้เู มอื งนครราชสมี ากลับคืนมาได้ในท่ีสดุ
Lady Suranaree who is credited
for saving her people from foreign
enemy. This bravery took place at
Thung Sumrit or Sumrit field in the
year 1824.

อทุ ยานธรณโี คราช 95

96 Khorat Geopark

เรื่องเลา่ ขาน
อทุ ยานธรณโี คราช
Khorat Geopark Story

อุทยานธรณโี คราช 97

แไดผโน่นดเสนิ าอร์ีส:า2น3ถ7อื -กำ1�เ0น0ิด.พ5รล้อ้ามนเปปิดี ตำ�นาน

หลังจากแผ่นธรณีฉาน-ไทยกับแผ่นธรณีอินโดจีนเชื่อมต่อเป็นผืนแผ่นดินเดียวและแนวตะเข็บการ
ชนกันยกตัวขึ้น เกิดเป็นที่ราบกว้างใหญ่ในพ้ืนท่ีฝั่งตะวันออกที่อยู่บนแผ่นธรณีอินโดจีนในช่วงปลายยุค
ไทรแอสซกิ (237 - 201 ล้านปี) ตอ่ มากระแสนำ�้ ได้เข้ามามีบทบาทในการกัดกร่อนพืน้ ท่ีสูงและพดั พาตะกอนไป
สะสมตวั ตามทล่ี มุ่ ต�่ำ บนบกและถอื ไดว้ า่ เปน็ การเรมิ่ ตน้ ของกลมุ่ หนิ โคราชในดนิ แดนอสี าน รวมกบั ซากพชื และสตั ว์
ในยุคไทรแอสซกิ ซ่ึงเป็นยคุ เริ่มตน้ ของสตั วม์ กี ระดูกสนั หลงั จำ�พวกไดโนเสาร์ จระเข้นำ�้ จืด สตั วเ์ ลื้อยคลาน เตา่
รวมทัง้ พชื มเี มลด็ หลายชนดิ แตไ่ มพ่ บชัน้ หินตะกอนยคุ ไทรแอสซิกภายในบริเวณอทุ ยานธรณโี คราช
เมื่อเข้าสู่ยุคจูแรสซิก 199.6 - 145.5 ล้านปี สภาพภูมิอากาศเปลี่ยนแปลงไปเป็นแบบก่ึงแห้งแล้ง
การสะสมตวั ของตะกอนบนบกยงั คงเกดิ ขน้ึ อยา่ งตอ่ เนอ่ื ง โดยการพดั พาของธารประสานสายบนทร่ี าบกวา้ งใหญ่
เกิดวิวัฒนาการของพืชและสัตว์หลายชนิดซึ่งต่อมาล้มตายสะสมตัวร่วมกับตะกอนกลายเป็นซากดึกดำ�บรรพ์
ในช้ันหิน เช่น ปลา เต่า จระเข้ และไดโนเสาร์ สภาพภูมิอากาศยังคงเป็นแบบกึ่งแห้งแล้งมาจนถึงต้นยุค
ครเี ทเชียส (145 - 100.5 ล้านป)ี สภาพภูมิอากาศเร่ิมเปลยี่ นเปน็ ร้อนชืน้ กระแสนำ�้ มีความรนุ แรงมากข้ึน เกิด
จากการสะสมตัวและตกตะกอนจากแม่น้ำ�แบบประสานสาย และทำ�ให้บางพื้นท่ีมีสภาพเป็นหนองน้ำ�เกิดอย่าง
มากมาย ซึ่งในช่วงยุคครีเทเชียสนี้เองถือได้ว่าเป็นยุคทองของสัตว์มีกระดูกสันหลังเลยทีเดียว โดยเฉพาะใน
หมวดหินเสาขัวและหมวดหินโคกกรวด บรเิ วณทรี่ าบสูงโคราชนีม้ กี ารสำ�รวจพบ ฉลามนำ�้ จดื เตา่ จระเข้ และ
หอยกาบคู่ ส่วนไดโนเสาร์น้นั พบทงั้ ประเภท กินเนอื้ และกินพชื

98 Khorat Geopark

วิวัฒนาการของแผน่ ดนิ อสี าน
Evolution of northeastern Thailand’s area

390 ลา้ นปี

195 ลา้ นปี

255 ลา้ นปี

ปจั จุบนั

94 ล้านปี 50 ลา้ นปี

(กรมทรพั ยากรธรณี, 2554)
(Department of Rineral Resources, 2011)

อุทยานธรณีโคราช 99

T2h37e –lan10d0c.5rematililoionnaynedadrsinosaur arising :

After the collision of Shan-Thai and Indo-China plates, the great plain on the
Indo-China plate (Khorat plateau area, northeastern Thailand) was created in the
Late Triassic period (237-201 million years). It is the beginning period of vertebrates
such as dinosaur and reptile, and the sediment transported by rivers was accumulated
on land. Then in the Early Cretaceous period (145 - 100.5 million years), the climate
changed from semi-arid to tropical while there were numerous dinosaurs and other
vertebrates in the area. By the end of the Cretaceous period (65 million years), most
of the reptiles were extinct, including the dinosaurs.

100 Khorat Geopark