Module & More Kimia Tingkatan 4

PELANGI BESTSELLER EDISI GURU

MoMduOlRe E&

Pembelajaran BERPANDU dan SISTEMATIK

KIMIA

Chemistry

Noorhaida binti Sukardi

4TINGKATAN DSKP &
FORMAT BAHARU
KSSM
SPM 2021
Pakej PdPR

Pengajaran dan Pembelajaran di Rumah
Rekod Pencapaian Video Online Quick Quiz
PAK-21 Year-End Assessment

KANDUNGAN

BAB Pengenalan kepada Kimia 1 3.4 Persamaan Kimia 39
Chemical Equations 43
1 Introduction to Chemistry
Praktis SPM 3 48

1.1 Perkembangan Bidang Kimia dan Kepentingan 2 BAB Jadual Berkala Unsur 49
dalam Kehidupan
4 Periodic Table of Elements 49
Development in Chemistry and its Importance in Life
51
1.2 Penyiasatan Saintifik dalam Kimia 3 53
Scientific Investigation in Chemistry 59
4.1 Perkembangan Jadual Berkala Unsur 64
1.3 Penggunaan, Pengurusan dan Pengendalian Radas 5 Development of Periodic Table of Elements 69
dan Bahan Kimia 71
4.2 Susunan Unsur dalam Jadual Berkala Unsur
Uses, Management and Handling of Apparatus and Moden 76

Chemical Subtances The Arrangement of Elements in the Modern Periodic 77
Table of Elements 77
Praktis SPM 1 6 81
4.3 Unsur dalam Kumpulan 18 84
BAB Jirim dan Struktur Atom 7 Elements in Group 18

2 Matter and Atomic Structure 4.4 Unsur dalam Kumpulan 1
Elements in Group 1
2.1 Konsep Asas Jirim 8
Basic Concepts of Matter 14 4.5 Unsur dalam Kumpulan 17
15 Elements in Group 17
2.2 Perkembangan Model Atom 18
The Historical Development of the Atomic Model 4.6 Unsur dalam Kala 3
Elements in Period 3
2.3 Struktur Atom
Structure of the Atom 4.7 Unsur Peralihan
Transition Elements
2.4 Isotop dan Penggunaannya
Isotopes and Their Uses Praktis SPM 4

BAB 2 Konsep Mol, Formula dan Persamaan 19 BAB Ikatan Kimia

PraktiBs ASPBM 5 Chemical Bonds

3 Kimia 23
Mole Concept, Chemical Formulae and Equations
5.1 Asas Pembentukan Sebatian
3.1 Jisim Atom Relatif dan Jisim Molekul Relatif 24 Basic Compound of Formation
Relative Atomic Mass and Relative Molecular Mass 26
29 5.2 Ikatan Ion
3.2 Konsep Mol Ionic Bond
Mole Concept
5.3 Ikatan Kovalen
3.3 Formula Kimia Covalent Bond
Chemical Formulae
5.4 Ikatan Hidrogen
Hydrogen Bond

iii

5.5 Ikatan Datif 86 BAB Kadar Tindak Balas 144
Dative Bond 87
88 7 Rate of Reaction
5.6 Ikatan logam 90
Metallic Bond 7.1 Penentuan Kadar Tindak Balas 145

5.7 Sebatian Ion dan Sebatian Kovalen Determination of Rate of Reaction
Ionic and Covalent Compound
7.2 Faktor yang Mempengaruhi Kadar Tindak Balas 151
Praktis SPM 5
Factors that Affect the Rate of Reaction

BAB Acid, Bes dan Garam 94 7.3 Aplikasi Faktor yang Mempengaruhi Kadar 157
Tindak Balas dalam Kehidupan
6 Acids, Bases and Salts
Application of Factors that Affect Rate of Reaction in
Daily Life

6.1 Peranan Air dalam Menunjukkan Keasidan dan 7.4 Teori Perlanggaran 160

Kealkalian 95 Collision Theory

Role of Water in Showing Acidic and Alkaline Properties Praktis SPM 7 164

6.2 Nilai pH 100 BAB

pH Value 8 Bahan Buatan dalam Industri 170

6.3 Kekuatan Asid dan Alkali 102 Manufactured Substances in Industry 171
176
Strength of Acids and Alkalis 177
178
6.4 Sifat-sifat Kimia Asid dan Alkali 104 8.1 Aloi dan Kepentingannya 181

Chemical Properties of Acids and Alkalis Alloys and its Importance

6.5 Kepekatan Larutan Akueus 107 8.2 Komposisi Kaca dan Kegunaanya

Concentration of Aqueous Solution Composition of Glass and its Uses

6.6 Larutan Piawai 109 8.3 Komposisi Seramik dan Kegunaanya

Standard Solution Composition of Ceramics and its Uses

6.7 Peneutralan 111 8.4 Bahan Komposit dan Kepentingannya

Neutralisation Composite Materials and their Importance

6.8 Garam, Hablur dan Kegunaan dalam Kehidupan 113 Praktis SPM 8

Salts, Crystals and their Uses in Daily Life

6.9 Penyediaan Garam 116 QR Jawapan

Preparation of Salts Lembaran PBD

6.10 Tindakan Haba ke atas Garam 124 http://www.epelangi.com/Module&More2021/Kimia/T4/
LembaranPBD.pdf
Effect of Heat on Salts

6.11 Analisis Kualitatif 130

Qualitative Analysis

Praktis SPM 6 139

QR Jawapan Lembaran PBD

BONUS Lembaran PBD dengan Jawapan

untuk Guru http://www.epelangi.com/Module&More2021/Kimia/T4/BonusLPBD.pdf

iv

BAB Jirim dan Struktur Atom

2 Matter and Atomic Structure

PETA Konsep JIRIM Perubahan keadaan jirim
MATTER
• Definisi jirim Change of states of matter
Menentukan takat lebur dan takat
Definition of matter beku naftalena • Tenaga kinetik

• Zarah dalam jirim To determine the melting point and Kinetic energy
freezing point of naphthalene
Particles in matter • Susunan zarah

Perkembangan Model Atom STRUKTUR ATOM Arrangement of particles
ATOMIC STRUCTURE
Development of Atomic Model • Daya tarikan antara zarah

• Zarah subatom • Nombor proton, nombor Force between particles
nukleon
Subatomic particles Isotop dan penggunaannya
Proton number, nucleon number
• Jisim atom relatif dan Isotopes and its uses
cas relatif bagi proton, • Menentukan nombor proton,
elektron dan neutron nombor nukleon, bilangan • Maksud isotop
elektron
Relative atomic mass and Meaning of isotopes
relative charges of proton, Determine the proton number,
electron and neutron nucleon number and number of • Menghitung jisim atom
electrons relatif isotop
• Model struktur atom
• Perwakilan piawai bagi atom Calculate relative atomic
Atomic model structure mass of isotopes
Standard representation of atom
• Penggunaan isotop
• Rajah struktur atom dan
susunan elektron Uses of isotopes

Atomic structure and electron © Penerbitan Pelangi Sdn. Bhd.
arrangement diagram

7

  Kimia Tingkatan 4  Bab 2 Jirim dan Struktur Atom

2.1 Konsep Asas Jirim
Basic Concepts of Matter

1. Jirim ialah sesuatu yang memenuhi ruang dan mempunyai jisim.

Matter is anything that occupies space and has mass.

2. Jirim terdiri daripada zarah-zarah yang halus dan diskrit . TP 1

BAB 2 Matter is made up of fine and discrete particles.

3. Perubahan keadaan jirim 2

Changes in the state of matter Keadaan
jirim
(a) Jirim mengalami perubahan keadaan apabila tenaga haba diserap atau dibebaskan .
INFO
Matter undergoes changes in the state when heat energy is absorbed or released .

(b) Apabila tenaga haba diserap oleh jirim (semasa dipanaskan), tenaga kinetik zarah-zarah bertambah
dan zarah-zarah itu akan bergerak dengan lebih cepat .

When heat energy is absorbed by a matter (when heated), the kinetic energy of the particles increases and the
particles will move faster .

(c) Apabila tenaga haba dibebaskan oleh jirim (semasa disejukkan), tenaga kinetik zarah-zarah berkurang

dan zarah-zarah itu akan bergerak dengan lebih perlahan .

When heat energy is released by a matter (when cooled), the kinetic energy of the particles decreases and the

particles will move slower .

Pemejalwapan

Sublimation

Pepejal Peleburan Cecair Pendidihan/Penyejatan Gas

Solid Melting Liquid Boiling/Evaporation Gas

Pembekuan Kondensasi

Freezing Condensation

Pemejalwapan

Sublimation

(d) Takat lebur: Suhu malar apabila pepejal bertukar menjadi cecair pada tekanan tertentu.

Melting point : The constant temperature at which a solid changes into a liquid at a particular
pressure.

(e) Takat beku: Suhu malar apabila cecair bertukar menjadi pepejal pada tekanan tertentu.

Freezing point : The constant temperature at which a liquid changes into a solid at a particular
pressure.

(f) Jirim wujud dalam tiga keadaan, iaitu pepejal , cecair dan gas .

Matter exists in three different states, which are solid , liquid and gas .

(g) Zarah-zarah dalam keadaan jirim yang berbeza mempunyai susunan, daya tarikan antara zarah, dan

kandungan tenaga kinetik yang berbeza.

Particles in different states of matter have different arrangement , forces of attraction between particles, and

kinetic energy content.

© Penerbitan Pelangi Sdn. Bhd. 8

Kimia Tingkatan 4  Bab 2 Jirim dan Struktur Atom 

Keadaan jirim Pepejal Cecair Gas
State of matter Solid Liquid Gas

Rajah
Diagram

Susunan zarah- Zarah-zarah tersusun dengan Zarah-zarah tersusun dengan Zarah-zarah sangat BAB 2
padat tetapi tidak berjauhan antara satu
zarah padat dan dalam
Arrangement of teratur. sama lain dan bergerak secara
particles keadaan teratur . rawak .
The particles are packed
The particles are packed closely together but not in The particles are very far
closely together in an apart from each other and move
orderly manner. an orderly manner.
randomly .

Daya tarikan Daya tarikan yang sangat Daya tarikan yang kuat Daya tarikan yang lemah
antara zarah- antara zarah-zarah.
zarah kuat antara zarah- antara zarah-zarah tetapi lebih
Force of attraction lemah berbanding di
between particles zarah. Weak forces between
dalam pepejal.
Tenaga kinetik Very strong forces the particles.
Kinetic energy
between the particles.

Strong forces between the
particles but weaker than

the forces in the solid.

Tenaga kinetik sangat Tenaga kinetik tinggi Tenaga kinetik sangat
rendah . daripada pepejal. tinggi .

Kinetic energy is very low . Kinetic energy is higher Kinetic energy is very high .
than solid.

4.

Jirim TP 1
Sebatian
Matter Compound

Unsur

Element

(i) Bahan yang terdiri daripada (ii) Bahan yang terdiri daripada dua atau
satu jenis atom sahaja. lebih unsur yang berbeza yang terikat secara

Substance that consists of only kimia.

one type of atom. Substance that consists of two or more
different elements that are chemically bonded together.

9 © Penerbitan Pelangi Sdn. Bhd.

  Kimia Tingkatan 4  Bab 2 Jirim dan Struktur Atom Sebatian / Compound

Unsur / Element

Atom Molekul Molekul Ion

Atom Molecule Molecule Ion

Contoh / Example Contoh / Example Contoh / Example Contoh / Example

BAB 2 Ar Ar O OO SSS HOH OCO O C
OO O
Au Au Au Au Ar Ar SS H OCO
Au Au Au Au Au Ar OO S O
O S S S H OCO
Au Au Au Au S S OH H

SS Na+ Cl– Na+ Cl– Na+
SSS Cl– Na+ Cl– Na+ Cl–
Na+ Cl– Na+ Cl– Na+
Emas, Au Gas argon, Ar Gas oksigen, O2 Sulfur, S8 Air, H2O Gas karbon
Natrium klorida,
Gold, Au Argon gas, Ar Oxygen gas, O2 Sulphur, S8 Water, H2O dioksida, CO2 NaCl

Carbon dioxide Sodium chloride,
gas, CO2 NaCl

5. Zarah TP 1 Jirim
INFO
(i) Atom Particles
(iii) Ion
Atom (ii) Molekul
Ion
Molecule

(iv) Zarah paling kecil (v) Zarah neutral yang terdiri (vi) Zarah yang bercas positif iaitu
kation atau negatif iaitu
bagi suatu unsur yang daripada dua atau lebih atom anion .

mengambil bahagian dalam yang berpadu secara kimia. A positively-charged particle,

sesuatu tindak balas kimia. A neutral particle consists of cation or negatively-
two or more atoms which are charged particle, anion .
The smallest particle of an chemically bonded together.
element that participates in a
chemical reaction.

Eksperimen 2.1 Takat Lebur dan Takat Beku Naftalena

Melting and Freezing Points of Naphthalene

Tujuan / Aim:
Menentukan takat lebur dan takat beku naftalena

To determine the melting and freezing points of naphthalene

Bahan-bahan / Materials:
Serbuk naftalena dan air

Naphthalene powder and water

Radas / Apparatus:
Tabung didih, bikar, kelalang kon, termometer, kaki retort dan pengapit, penunu Bunsen, tungku kaki tiga, kasa
dawai, jam randik dan rod kaca

Boiling tube, beaker, conical flask, thermometer, retort stand with clamp, Bunsen burner, tripod stand, wire gauze, stopwatch and
glass rod

© Penerbitan Pelangi Sdn. Bhd. 10

Kimia Tingkatan 4  Bab 2 Jirim dan Struktur Atom 

Prosedur / Procedure: Termometer BAB 2
A Pemanasan naftalena TP 1 Thermometer
Tabung didih
Heating of naphthalene Boiling tube
Air
1. Serbuk naftalena diisi di dalam sebuah tabung didih sehingga tinggi Water
4 cm dan termometer diletakkan di dalamnya. NNaapfthathleanlean,eC, C101H0H88

Naphthalene powder is filled in a boiling tube until 4 cm height and a
thermometer is placed into it.

2. Tabung didih itu diapitkan di dalam kukus air dengan menggunakan
kaki retort. Serbuk naftalena dipastikan berada di bawah paras
kukus air.

The boiling tube is clamped in a water bath using a retort stand. The naphthalene
powder is ensured to be below the water bath level.

3. Air dipanaskan dan naftalena dikacau perlahan-lahan dengan termometer .

The water is heated and the naphtalena is stirred slowly with the thermometer .

4. Apabila suhu naftalena mencapai 60°C , jam randik dimulakan dan suhu naftalena direkodkan pada

selang masa 30 saat sehingga suhu mencapai 90°C .

When the temperature of naphthalena reaches 60°C , a stopwatch is started and the temperature of the naphthalene

is recorded at 30 seconds interval until the temperature reaches 90°C .

5. Keputusan direkodkan dalam jadual.

The results are recorded in a table.

B Penyejukan naftalena TP 1

Cooling of naphthalene

1. Tabung didih yang berisi leburan naftalena dialihkan daripada kukus air.

The boiling tube containing the molten naphthalene is removed from the water bath.

2. Tabung didih itu kemudiannya dipindahkan dengan segera ke dalam kelalang kon untuk disejukkan dengan

perlahan seperti yang ditunjukkan dalam rajah.

It is immediately transferred into a conical flask to be cooled slowly as shown in the diagram.

3. Jam randik dimulakan dan suhu naftalena direkodkan pada selang masa 30 saat sehingga suhu turun
kepada 70°C. Kandungan dalam tabuh didih dikacau berterusan dengan termometer untuk mengelakkan
penyejukan lampau .

The stopwatch is started and the temperature of naphthalene is recorded at 30 seconds interval until it drops to about

70°C. The content in the boiling tube is stirred continuously to avoid supercooling .

4. Keputusan direkodkan dalam jadual.

The results are recorded in a table.

11 © Penerbitan Pelangi Sdn. Bhd.

  Kimia Tingkatan 4  Bab 2 Jirim dan Struktur Atom

Keputusan dan perbincangan / Results and discussion:
A  Pemanasan naftalena
Heating of naphthalene

Masa (min) Suhu (°C) Suhu (°C)
Time (min) Temperature (°C) Temperature (°C)

0 60 90 D
80 C
BAB 2 2.0 70 70 B
60 A
4.0 80 50

6.0 80

8.0 80

10.0 90 0 2.0 4.0 6.0 8.0 10.0 Masa (min)
Time (min)

TP 2

Titik Keadaan jirim Penerangan
Point State of matter Explanation

A – B Pepejal Tenaga haba diserap oleh zarah-zarah pepejal naftalena menyebabkan tenaga kinetik
Solid
bertambah dan bergetar dengan lebih cepat . Suhu semakin

meningkat .
Heat energy is absorbed by the particles in the solid naphthalene causing their kinetic energy to

increase and vibrate faster . The temperature increases .

B–C Pepejal dan cecair Pada titik B, pepejal naftalena mula melebur . Suhu kekal malar kerana

Solid and liquid diserap oleh zarah-zarah digunakan untuk mengatasi

tenaga haba yang

daya antara zarah-zarah supaya pepejal dapat bertukar menjadi cecair .

At point B, the solid naphthalene begins to melt . The temperature remains constant

because the heat energy absorbed by the particles is used to overcome the forces

between particles so that the solid can change into a liquid .

C – D Cecair Tenaga haba diserap oleh zarah-zarah cecair naftalena menyebabkan tenaga
Liquid
kinetik bertambah dan bergerak lebih cepat . Suhu semakin meningkat .

Heat energy is absorbed by the particles in the liquid naphthalene causing their kinetic energy

to increase and move faster . The temperature increases .

© Penerbitan Pelangi Sdn. Bhd. 12

Kimia Tingkatan 4  Bab 2 Jirim dan Struktur Atom 

B  Penyejukan naftalena Suhu (°C) Suhu (°C)
Cooling of naphthalene Temperature (°C) Temperature (°C)

Masa (min) 90 90 H
Time (min)
85 80 G BAB 2
0
F
2.0
80
4.0
80 70 E
6.0 80

8.0 70 0 2.0 4.0 6.0 8.0 10.0 Masa (min)
Time (min)
10.0

TP 2

Titik Keadaan jirim Penerangan
Point State of matter Explanation

H – G Cecair Haba dibebaskan ke persekitaran oleh zarah-zarah dalam cecair naftalena.
Liquid
Zarah-zarah dalam cecair kehilangan tenaga kinetik dan bergerak semakin

perlahan . Suhu semakin menurun .

Heat is released to the surrounding by the particles in the liquid naphthalene. The

particles in the liquid lose their kinetic energy and move slower . The

temperature decreases .

G–F Cecair dan pepejal Pada titik G, cecair naftalena mula membeku . Suhu kekal malar
Liquid and solid
kerana tenaga haba yang dibebaskan kepada persekitaran oleh zarah-zarah

cecair naftalena diseimbangkan dengan tenaga haba yang dibebaskan semasa proses
penyejukan . Zarah-zarah menarik antara satu sama lain untuk membentuk
pepejal .

At point G, the liquid naphthalene begins to freeze . The temperature remains

constant because the heat energy released to the surrounding by the particles

in liquid naphthalene is balanced by the heat energy released during the cooling

process. The particles attract one another to form solid .

F–E Pepejal Zarah-zarah pepejal naftalena membebaskan haba dan bergetar lebih perlahan.
Solid Suhu semakin menurun . heat and vibrate slower. The temperature

The particles in the solid naphthalene release
decreases .

Kesimpulan:
Conclusion

Takat lebur dan takat beku naftalena adalah sama, iaitu 80°C.

The melting and freezing points of napthalene are the same, that is 80°C.

13 © Penerbitan Pelangi Sdn. Bhd.

  Kimia Tingkatan 4  Bab 2 Jirim dan Struktur Atom

2.2 Perkembangan Model Atom
The Historical Development of the Atomic Model

1. Zarah subatom TP 1

Subatomic particles

BAB 2 6 proton + 6 neutron
6 protons + 6 neutrons

Atom karbon Elektron
Carbon atom Electron
Proton
Proton
Neutron
Neutron

Zarah subatom Kedudukan Simbol Cas relatif Jisim relatif
Subatomic particle Position Symbol Relative charge Relative mass

(a) Proton Dalam nukleus p + 1
Proton In the nucleus (Positif / Positive)
e 1 ≈0
(b) Elektron Dalam petala – 1840
Electron In the shells n (Negatif / Negative)
1
(c) Neutron Dalam nukleus Neutral
Neutron In the nucleus

2. Sejarah perkembangan model atom: TP 2

The historical development of atomic models

Saintis Model atom Penemuan
Scientist Atomic model Discovery

John Dalton Atom sangat kecil , keras dan tidak dapat dibelah
(1766 – 1844)
bahagi seperti sfera yang sangat kecil.

Atom is very tiny , hard and indivisible, similar to a

very tiny sphere.

J.J. Thompson Sfera bercas (i) Menjumpai elektron , zarah subatom yang
(1856 – 1940) positif pertama. electron , the first subatomic particle.

Positively Discovered
-charged sphere
(ii) Atom adalah sfera yang bercas positif yang
Elektron bercas mengandungi zarah bercas negatif .
negatif
Negatively-charged Atom is a positively -charged sphere which is

electron embedded with negatively -charged particles.

© Penerbitan Pelangi Sdn. Bhd. 14

Kimia Tingkatan 4  Bab 2 Jirim dan Struktur Atom 

Saintis Model atom Penemuan
Scientist Atomic model Discovery

Rutherford Elektron bergerak (i) Menjumpai nukleus yang mengandungi proton .
(1871 – 1937) di luar nukleus Discovered nucleus that contains protons .
(ii) Elektron bergerak di luar nukleus.
Electrons move
outside the nucleus Electrons move outside the nucleus. BAB 2

Nukleus yang mengandungi (iii) Jisim atom tertumpu di dalam nukleus.
proton
The mass of atom is concentrated in the nucleus.
Nucleus that contains protons

James Chadwick Petala (i) Membuktikan kewujudan neutron .
(1891 – 1974) Shell Proved the existence of neutrons .

Elektron (ii) Nukleus sesuatu atom mengandungi zarah-zarah
Electron neutral yang dipanggil neutron dan zarah-

Nukleus yang mengandungi zarah yang bercas positif dipanggil proton .
proton dan neutron
The nucleus of an atom contains neutral particles
Nucleus that contains protons and called neutrons and positively-charged particles called
neutrons protons .

(iii) Neutron menyumbang hampir separuh
daripada jisim sesuatu atom.

Neutrons contribute to approximately half of the
mass of an atom.

2.3 Struktur Atom
Structure of the Atom

1. Perwakilan piawai bagi suatu atom menunjukkan nombor proton dan nombor nukleon bagi unsur tersebut:

Standard representation of an atom shows the proton number and nucleon number for the element:

XA A  Nombor nukleon
Nucleon number
 Z
Z  Nombor proton
Proton number

X  Simbol unsur
Symbol of element

(a) Nombor proton: Bilangan proton di dalam atom. TP 1

Proton number: Number of protons in an atom.

(b) Nombor nukleon: Jumlah bilangan proton dan neutron di dalam nukleus atom. TP 1

Nucleon number: Total number of protons and neutrons in the nucleus of an atom.

15 © Penerbitan Pelangi Sdn. Bhd.

  Kimia Tingkatan 4  Bab 2 Jirim dan Struktur Atom

2. Contoh / Example TP 2

(a) Unsur karbon

Carbon element

BAB 2 C12 Nombor nukleon / Nucleon number = 12
Nombor proton / Proton number = 6
6 Bilangan elektron / Number of electrons = 6



(b) Unsur oksigen

Oxygen element

O16 Nombor nukleon / Nucleon number = 16
Nombor proton / Proton number = 8
8 Bilangan elektron / Number of electrons = 8



(c) Unsur nitrogen

Nitrogen element

N14 Nombor nukleon / Nucleon number = 14
Nombor proton / Proton number = 7
7 Bilangan elektron / Number of electrons = 7



3. Setiap atom adalah neutral kerana bilangan proton dan bilangan elektron adalah

sama . TP 1

Each atom is neutral because the number of protons and the number of electrons are the

same .

4. (a) Menulis susunan elektron: TP 2

Writing electron arrangement:

Unsur Number proton Susunan elektron

Element Proton number Electron arrangement

He 2 2
Li 3 2.1
Be 4 2.2
C 6 2.4
N 7 2.5
O 8 2.6
Na 11 2.8.1
Mg 12 2.8.2
Al 13 2.8.3
S 16 2.8.6
Cl 17 2.8.7
Ar 18 2.8.8
K 19 2.8.8.1
Ca 20 2.8.8.2

© Penerbitan Pelangi Sdn. Bhd. 16

Kimia Tingkatan 4  Bab 2 Jirim dan Struktur Atom 

(b) Struktur atom unsur karbon: TP 2

Atomic structure of carbon element:

126C – Drawing of elektron arrangement BAB 2
_6_ proton dan _6_ neutron
Nombor nukleon = 12 Lukisan susunan elektron bagi atom
– _6_ protons and _6_ neutrons
Nucleon number = 12 – ++ +++ – CC

Nombor proton = 6 – SusSuunsaunnealneketlreokntr:o2n.4: 2.4
ElecEtrloenctraornraanrgreamngeenmt ent
Proton number = 6 –
Struktur atom
Bilangan elektron = 6 Atomic structure

Number of electrons = 6

1Tugasan

Lengkapkan jadual di bawah. TP 2
Complete the table below.

Unsur Nitrogen, N Unsur Oksigen, O
Element Nitrogen, N Element Oxygen, O
Nomber proton Nomber proton
Proton number 7 Proton number 8
Susunan elektron Susunan elektron
Electron arrangement 2.5 Electron arrangement 2.6

NO

Unsur Neon, Ne Unsur Natrium, Na
Element Neon, Ne Element Sodium, Na
Nomber proton Nomber proton
Proton number 10 Proton number 11
Susunan elektron Susunan elektron
Electron arrangement 2.8 Electron arrangement 2.8.1

Ne Na

17 © Penerbitan Pelangi Sdn. Bhd.

  Kimia Tingkatan 4  Bab 2 Jirim dan Struktur Atom

2.4 Isotop dan Penggunaannya
Isotopes and Their Uses

1. Isotop ialah atom-atom unsur yang sama yang mempunyai nombor proton yang sama tetapi

nombor nukleon yang berbeza . TP 1

Isotope is atoms of the same element that have the same proton number but different
nucleon numbers.
BAB 2
2. Menghitung jisim atom relatif bagi unsur yang mempunyai isotop:

Calculating the relative atomic mass of element that has isotopes:

Jisim atom relatif = ∑(% isotop × jisim isotop)
100

Relative atomic mass = ∑(% isotope × mass of isotope)
100


Contoh: Klorin terdiri daripada dua isotop, 3157Cl dan 3177Cl dengan kelimpahan semula jadi 75% dan 25%.

Chlorine consists of two isotopes, 3157Cl and 3177Cl with natural abundance of 75% and 25%.

Jisim atom relatif klorin = (75 × 35) + (25 × 37)
100
Relative atomic mass of chlorine

= 35.5 TP 2

3. Penggunaan isotop dalam pelbagai bidang: TP 2

Uses of isotopes in various fields:

Bidang Contoh Fungsi

Field Example Function

(a) Perubatan Kobalt-60 Untuk membunuh sel kanser

Medical Cobalt-60 cancer

Iodin-131 To kill the cells

Iodine-131 Untuk mengesan kerosakan kelenjar tiroid

To detect the malfunction of thyroid gland

(b) Pertanian Fosforus-32 Untuk mengesan kadar penyerapan baja fosfat

Agriculture Phosphorus-32 phosphate fertiliser

To detect the rate of absorption of

(c) Nuklear Uranium-235 Untuk menyediakan tenaga nuklear

Nuclear Uranium-235 nuclear

To produce energy

(d) Arkeologi Karbon-14 Untuk menganggarkan usia fosil dan artifak

Archaeology Carbon-14 fossils and artefacts

To estimate the age of

(e) Industri Natrium-24 Untuk mengesan kebocoran paip bawah tanah

Industry Sodium-24 To detect the leakage of underground pipes

© Penerbitan Pelangi Sdn. Bhd. 18

Kimia Tingkatan 4  Bab 2 Jirim dan Struktur Atom 

PRAKTIS SPM 12 QR

1. Siapakah yang menjumpai neutron? A Kuprum-64 C Karbon-14
Who discovered neutrons?
2017 A Neils Bohr Copper-64 Carbon-14
C James Chadwick
B Cobalt-60 D Iodin-131 BAB 2
B J.J. Thompson D Ernest Rutherford
Cobalt-60 Iodine-131

2. Antara yang berikut, yang manakah susunan elektron 6. Rajah menunjukkan lengkung pemanasan bagi
bagi unsur T? pepejal X.

2011 Which of the following is the electron arrangement of element 2 013 Diagram shows the heating curve of solid X.
T ?

140

120

T 100

80

A 2 C 2.8 60
B 8 D 2.8.8
40
3. Uranium-235 dan uranium-238 adalah isotop. 0 10 20 30 40 50
Pernyataan manakah yang betul?
Pernyataan manakah yang boleh dideduksikan
2 016 Uranium-235 and uranium-238 are isotopes. Which statement daripada rajah di atas?
is correct?
A Uranium-235 adalah bukan logam dan Which statement can be deduced from diagram above?
uranium-238 adalah logam. A Tiada haba diserap pada 10 minit yang pertama.
Uranium-235 is a non-metal and uranium-238 is metal. No heat is absorbed for the first 10 minutes.
B Kedua-duanya mempunyai bilangan neutron B Bahan X mengalami perubahan fizikal antara
yang sama. minit ke-10 hingga minit ke-30.
Both have the same number of neutrons. Substance X undergoes physical changes from the 10th
C Uranium-235 lebih tumpat daripada uranium-238 minute to the 30th minute.
Uranium-235 is denser than uranium-238. C Bahan X mengalami perubahan fizikal antara
D Kedua-duanya mempunyai bilangan elektron minit ke-30 hingga minit ke-50.
yang sama. Substance X undergoes physical change from the 30th
Both have the same number of electrons. minute to the 50th minute.
D Daya tarikan antara zarah-zarah menjadi semakin
4. Unsur W mempunyai 12 neutron dan 11 proton. kuat selepas minit ke-30.
Simbol manakah yang mewakili atom W ? Force of attraction between the particles becomes
2 018 Element W has 12 neutrons and 11 protons. Which symbol stronger after the 30th minute.

represents atom W? 7. Antara yang berikut, yang manakah merupakan suhu
apabila suatu cecair bertukar menjadi pepejal dan
A  2131 W C  23 W haba dibebaskan?
B 1 111 W D  2131 W
Which of the following is the temperature when a liquid
5. Seorang pesakit didiagnosiskan mempunyai changes to solid and heat is released?
kerosakan pada kelenjar tiroidnya. Isotop manakah A Melting temperature C Freezing temperature
Suhu peleburan Suhu pembekuan
2016 yang digunakan untuk merawat pesakit itu? B Boiling temperature D Cooling temperature
A patient is diagnosed with a damage in the thyroid gland. Suhu pendidihan Suhu penyejukan

Which isotope is used to treat the patient?

19 © Penerbitan Pelangi Sdn. Bhd.

  Kimia Tingkatan 4  Bab 2 Jirim dan Struktur Atom

Soalan Struktur
Bahagian A

1. Jadual di bawah menunjukkan nombor nukleon, bilangan proton dan formula kimia bagi beberapa unsur.
Table below shows the nucleon number, number of protons and chemical formulae for a few elements.

BAB 2 Unsur Nombor nukleon Bilangan proton Formula kimia

Element Nucleon number Number of protons Chemical formula
20 10 Ne
Neon 28 14 Si
27 13 AlCl3
Neon NaCl
23 11
Silikon

Silicon

Aluminium

Aluminium

Natrium

Sodium

(a) Apakah maksud nombor nukleon? [1 markah / mark]
What is the meaning of nucleon number? [1 markah / mark]

Jumlah bilangan proton dan neutron / Total number of protons and neutrons

(b) Tuliskan nama bagi sebatian AlCl3.
Write the name of AlCl3 compound.

Aluminium klorida / Aluminium chloride

(c) Tuliskan susunan elektron bagi
Write the electron arrangement for

(i) atom Ne: 2.8 (ii) atom Si : 2.8.4

Ne atom Si atom

[2 markah / marks]

(d) Atom natrium mempunyai isotop Na-24.
Sodium atom has an isotope of Na-24.

(i) Lukiskan susunan elektron bagi atom natrium.
Draw the electron arrangement for sodium atom.

[2 markah / marks]

© Penerbitan Pelangi Sdn. Bhd. 20

Kimia Tingkatan 4  Bab 2 Jirim dan Struktur Atom 

(ii) Nyatakan maksud isotop.
State the meaning of isotope.

Atom-atom unsur yang sama yang mempunyai nombor proton yang sama tetapi nombor nukleon yang

berbeza / Atoms of the same element that have the same proton number but different nucleon numbers BAB 2
[1 markah / mark]

(iii) Nyatakan kegunaan isotop Na-24 dalam industri.
State the use of Na-24 isotope in the industry.

Untuk mengesan kebocoran paip bawah tanah / To detect the leakage in underground pipes

[1 markah / mark]

Bahagian B
2. (a) Rajah di bawah menunjukkan susunan elektron bagi atom unsur T dan U.

Diagram below shows the electron arrangement of the atoms of elements T and U.

TU

[5 markah / marks]

(i) Tuliskan susunan elektron bagi atom T dan atom U.
Write the electron arrangement for atom T and atom U.
(ii) Tentukan elektron valens bagi atom T dan atom U.
Determine the valence electrons for atom T and atom U.
(iii) Unsur yang manakah adalah suatu logam?
Which element is a metal?

(b) Rajah menunjukkan perwakilan piawai bagi dua isotop atom karbon.
Diagram shows the standard representation for two isotopes of carbon atom.

14 12

C C 6 6

(i) Nyatakan dua persamaan dan dua perbezaan antara isotop karbon ini.
State two similarities and two differences between the isotopes of the carbon.
(ii) Nyatakan kegunaan C-14 dalam kehidupan seharian.

State the use of C-14 in our daily life.
(iii) Lukiskan struktur atom bagi mana-mana isotop atom karbon ini. Dalam lukisan anda, tunjukkan bilangan

dan kedudukan setiap zarah subatom.
Draw the atomic structure of any one of the isotopes of the carbon atom. In your drawing, show the number and position of

each subatomic particle.
[7 markah / marks]

21 © Penerbitan Pelangi Sdn. Bhd.

  Kimia Tingkatan 4  Bab 2 Jirim dan Struktur Atom

Bahagian C

3. Jadual di bawah menunjukkan bahan-bahan P, Q, R dan S dan takat lebur dan takat didihnya.
Table below shows substances P, Q, R and S and their melting and boiling points.

BAB 2 Bahan Takat lebur (oC) Takat didih (oC)
Substance Melting point Boiling point
–20 10
P 15 70
Q 50 90
R –10 20
S

(a) Nyatakan maksud takat lebur.
State the meaning of melting point.
(b) Kenal pasti keadaan jirim bahan-bahan P, Q, R dan S pada suhu bilik.
Identify the state of matter of substances P, Q, R and S at room temperature.
(c) Rajah menunjukkan lengkung penyejukan bagi bahan Y.
Diagram shows the cooling curve of substance Y.

Suhu (°C)
Temperature

A

BC

D

t0 t1 Masa (s)
t2 t3 Time

Terangkan lengkung penyejukan, BC dari segi:
Explain the cooling curve, BC in terms of:

• keadaan jirim
state of matter
• susunan zarah dan lukiskan susunan zarahnya
arrangement of particles and draw the arrangement of particles
• pergerakan zarah-zarah
movement of particles
• daya tarikan antara zarah
force between the particles

[13 markah / marks]

Kuiz 2

© Penerbitan Pelangi Sdn. Bhd. 22

MoMduOlRe E& 4TINGKATAN RC184341S Module & more

KIMIA Chemistry KSSM

CIRI-CIRI HEBAT

PETA KONSEP PRAKTIS SPM SOALAN MIRIP SPM

Mengintegrasikan konsep-konsep Menyediakan latihan berorientasikan Mendedahkan murid kepada soalan
sesuatu bab dan mengukuhkan peperiksaan di akhir setiap bab berpiawai SPM

kefahaman JAWAPAN LENGKAP DWIBAHASA

KBAT/i-THINK Membantu murid menyemak jawapan Meningkatkan pemahaman teks
untuk membina keyakinan diri Kod melalui penggunaan bahasa Melayu
Menerapkan keperluan terkini QR
melalui peta i-THINK dan KBAT dan bahasa Inggeris

JUDUL-JUDUL DALAM SIRI INI KIMIA

TINGKATAN 4

www.PelangiBooks.com

• Kedai Buku Online • Perpustakaan Online •

RC184341S
ISBN: 978-967-2930-05-1