Ranger Revisi Cepat 2022 - Kimia

Tingkatan
Tingkatan
Tingkatan
4.5 KSSM KC118342 PELANGI



• Bahasa Melayu
Revisi Cepat
Revisi Cepat SPM • English Ranger
• Matematik
• Mathematics

• Sains SPM
Revisi Cepat
Nota Padat Halaman • Science
Berwarna! Revisi Cepat
• Sejarah
KBAT & i-THINK • Pendidikan Islam
• Biologi SPM
Praktis SPM • Biology Revisi Cepat
• Fizik
Kertas Model SPM • Physics


Jawapan ✔ Kimia
• Chemistry
Info & Video • Matematik Tambahan Kimia
KOD QR
• Additional Mathematics
• Ekonomi Kimia
Dapatkan
versi • Perniagaan
eBook!
• Prinsip Perakaunan



Tingkatan
www.PelangiBooks.com
www.PelangiBooks.com
• Kedai Buku Online • Perpustakaan Online •
• Kedai Buku Online • Perpustakaan Online • 4.5 KSSM

W.M: RM17.95 / E.M: RM17.95
KC118342
ISBN: 978-967-2806-89-9
Susan Chin Syuk Man
PELANGI Penerbitan Pelangi Sdn. Bhd. (89120-H)
(Guru Cemerlang)
PELANGI Penerbitan Pelangi Sdn. Bhd. (89120-H)




02.indd 1 19/07/2021 5:08 PM

4.2 Susunan Unsur dalam Jadual
Tingkatan 4 Berkala Unsur Moden 32
4.3 Unsur dalam Kumpulan 18 32
BAB Pengenalan kepada Kimia 1 4.4 Unsur dalam Kumpulan 1 33
1 4.5 Unsur dalam Kumpulan 17 34
4.6 Unsur dalam Kala 3 35
1.1 Perkembangan Bidang Kimia dan 4.7 Unsur Peralihan 36
Kepentingan dalam Kehidupan 2 Praktis SPM 38
1.2 Penyiasatan Saintifik dalam
Kimia 2 BAB Ikatan Kimia 41
1.3 Penggunaan, Pengurusan dan 5
Pengendalian Radas serta Bahan
Kimia 2 5.1 Asas Pembentukan Sebatian 42
Praktis SPM 5 5.2 Ikatan Ion 42
5.3 Ikatan Kovalen 43
BAB Jirim dan Struktur Atom 7 5.4 Ikatan Hidrogen 45
2 5.5 Ikatan Datif 46
5.6 Ikatan Logam 46
2.1 Konsep Asas Jirim 8 5.7 Sebatian Ion dan Sebatian
2.2 Perkembangan Model Atom 10 Kovalen 47
2.3 Struktur Atom 12 Praktis SPM 52
2.4 Isotop dan Penggunaannya 12
Praktis SPM 14 BAB Asid, Bes dan Garam 55
6

BAB Konsep Mol, Formula dan 6.1 Peranan Air dalam Menunjukkan
3 Keasidan dan Kealkalian 56
Persamaan Kimia 17
6.2 Nilai pH 59
3.1 Jisim Atom Relatif dan Jisim 6.3 Kekuatan Asid dan Alkali 59
Molekul Relatif 18 6.4 Sifat-sifat Kimia Asid dan Alkali
3.2 Konsep Mol 18 60
3.3 Formula Kimia 20 6.5 Kepekatan Larutan Akueus 60
3.4 Persamaan Kimia 22 6.6 Larutan Piawai 61
Praktis SPM 24 6.7 Peneutralan 61
6.8 Garam, Hablur dan Kegunaan
BAB Jadual Berkala Unsur 28 dalam Kehidupan Harian 63
4 6.9 Penyediaan Garam 65
6.10 Tindakan Haba ke atas Garam 69
4.1 Perkembangan Jadual Berkala 6.11 Analisis Kualitatif 72
Unsur 29 Praktis SPM 79


iii





KAND RANGER SPM KIMIA.indd 3 06/07/2021 1:45 PM

2.3 Sifat Kimia dan Saling
BAB Kadar Tindak Balas 82 Pertukaran Sebatian antara Siri
7 Homolog 150

2.4 Isomer dan Penamaan Mengikut
7.1 Kadar Tindak Balas 83 IUPAC 162
7.2 Faktor yang Mempengaruhi Praktis SPM 166
Kadar Tindak Balas 84
7.3 Aplikasi Faktor yang
Mempengaruhi Kadar Tindak BAB
Balas dalam Kehidupan 91 3 Termokimia 169
7.4 Teori Perlanggaran 93
Praktis SPM 96 3.1 Perubahan Haba dalam Tindak
Balas 170
BAB Bahan Buatan dalam 3.2 Haba Tindak Balas 172
8 3.3 Aplikasi Tindak Balas Eksotermik
Industri 100 dan Endotermik dalam Kehidupan
8.1 Aloi dan Kepentingannya 101 Harian 184
8.2 Komposisi Kaca dan Kegunaannya Praktis SPM 186
103
8.3 Komposisi Seramik dan
Kegunaannya 104 BAB 4 Polimer 190
8.4 Bahan Komposit dan Kegunaannya
105 4.1 Polimer 191
Praktis SPM 107
4.2 Getah Asli 194
4.3 Getah Sintetik 200
Tingkatan 5 Praktis SPM 202

BAB Keseimbangan Redoks 111
1 BAB Kimia Konsumer dan
5 Industri 205
1.1 Pengoksidaan dan Penurunan 112
1.2 Keupayaan Elektrod Piawai 118 5.1 Minyak dan Lemak 206
1.3 Sel Kimia 119 5.2 Bahan Pencuci 207
1.4 Sel Elektrolisis 122 5.3 Bahan Tambah Makanan 211
1.5 Pengekstrakan Logam daripada 5.4 Ubat-ubatan dan Bahan
Bijihnya 132 Kosmetik 213
1.6 Pengaratan 133 5.5 Aplikasi Nanoteknologi dalam
Praktis SPM 138 Industri 216
5.6 Aplikasi Teknologi Hijau dalam
BAB Sebatian Karbon 141 Pengurusan Sisa Industri 217
2 Praktis SPM 220
Kertas Model SPM 223
2.1 Jenis-jenis Sebatian Karbon 142
2.2 Siri Homolog 144 Jawapan 235


iv





KAND RANGER SPM KIMIA.indd 4 06/07/2021 1:45 PM

Bab
4 JADUAL BERKALA UNSUR





Tema 2: Asas Kimia





KANDUNGAN BAB



4.1 Perkembangan Jadual Berkala Unsur 4.5 Unsur dalam Kumpulan 1

4.2 Susunan Unsur dalam Jadual Berkala
Unsur Moden
4.6 Unsur dalam Kala 3
4.3 Unsur dalam Kumpulan 18

4.4 Unsur dalam Kumpulan 1 4.7 Unsur Peralihan






Kala Kumpulan


Perkembangan Susunan unsur dalam
Jadual Berkala Jadual Berkala Jadual Berkala Unsur
Unsur Unsur moden


Unsur Unsur Unsur Unsur
Unsur
Kumpulan Kumpulan Kumpulan dalam peralihan
18 1 17 Kala 3

• Bersifat lengai • Perubahan sifat • Perubahan sifat • Kedudukan
secara kimia fizik apabila fizik unsur dalam Jadual
• Perubahan sifat menuruni merentasi Kala 3 Berkala Unsur
fizik apabila Kumpulan 18 • Perubahan sifat • Ciri-ciri
menuruni • Sifat kimia kimia oksida istimewa
Kumpulan 18 • Langkah unsur apabila unsur
• Kegunaan unsur keselamatan dalam merentasi Kala 3 • Kegunaan
dalam kehidupan mengendalikan • Kegunaan unsur unsur dalam
harian unsur separa logam industri


28





04 RANGER KIMIA TG4 2P.indd 28 06/07/2021 2:01 PM

Kimia SPM Bab 4 Jadual Berkala Unsur

4.1 Perkembangan Jadual Berkala Unsur


1. Fungsi Jadual Berkala Unsur:
(i) Untuk mengkaji perubahan sifat fizik secara umum
(ii) Untuk mengkaji perubahan sifat kimia secara umum
(iii) Untuk meramalkan sifat unsur dan sebatiannya berdasarkan kedudukan dalam
Jadual Berkala Unsur
(iv) Untuk meramalkan kedudukan unsur yang tidak diketahui dalam Jadual Berkala
Unsur berdasarkan sifatnya.
(v) Untuk memahami hubungan antara unsur-unsur dari kumpulan yang berbeza 4
dalam Jadual Berkala Unsur
2. Terdapat enam orang saintis yang terkenal dalam sejarah
perkembangan Jadual Berkala Unsur.
Saintis Maklumat
Antoine Lavoisier • Unsur-unsur dikelaskan kepada empat kumpulan:
(1743 – 1794) (a) Gas
(b) Bukan logam
(c) Logam
(d) Logam oksida
• Pengelasan ini gagal disebabkan oleh:
(a) Cahaya dan haba bukan unsur
(b) Oksida logam bukan unsur
(c) Beberapa unsur dalam kumpulan yang sama tidak
mempunyai sifat kimia yang sama

Johann W. Dobereiner • Pengelasan tiga unsur dengan sifat kimia yang sama dalam
(1780 – 1849) satu kumpulan dikenali sebagai triad.
• Jisim atom relatif bagi unsur di bahagian tengah adalah kira-
kira purata jisim atom bagi dua unsur lain dalam setiap triad.
• Pengkelasan ini menyedarkan ahli kimia tentang hubungan
antara sifat kimia dengan jisim atom setiap unsur.






John Newlands • Unsur-unsur yang telah dikenal pasti disusun mengikut
(1837 – 1898) peningkatan jisim atom.
• Susunan unsur-unsur dengan sifat kimia dan sifat fizik serupa
yang berulang pada setiap unsur kelapan dikenali sebagai
Hukum Oktaf.
• Hukum Oktaf gagal kerana hanya dipatuhi oleh 17 elemen
pertama sahaja.
• Merupakan ahli kimia yang pertama menunjukkan kewujudan
corak berkala pada sifat unsur.




29





04 RANGER KIMIA TG4 2P.indd 29 06/07/2021 2:01 PM

Kimia SPM Bab 4 Jadual Berkala Unsur

Lothar Meyer • Memplot graf isi padu atom terhadap jisim atom untuk semua
(1830 – 1895) unsur yang diketahui.
• Menyedari bahawa unsur-unsur dengan sifat kimia yang sama
berada pada kedudukan yang sama pada lengkung graf.
• Telah berjaya membuktikan ciri-ciri unsur membentuk corak
berkala pada sifat unsur.







Dmitri Mendeleev • Unsur-unsur disusun mengikut peningkatan jisim atom.
(1834 – 1907) • Mengelaskan unsur-unsur ini dalam lajur yang sama mengikut
sifat-sifat kimia yang serupa.
• Menyediakan ruang di dalam jadual untuk diisi oleh unsur
4
yang belum ditemui.
• Boleh meramal sifat unsur yang belum ditemui.






Henry Moseley • Menemui hubungan antara frekuensi sinar-X unsur dengan
(1887 – 1915) nombor proton.
• Unsur-unsur disusun semula mengikut peningkatan nombor
proton.
• Menyediakan ruang kosong dan kemudiannya menemui unsur
teknetium (Tc), prometium (Pm), hafnium (Hf) dan renium (Re).








3. Unsur-unsur dalam Jadual Berkala Unsur moden disusun mengikut peningkatan
nombor proton, dari 1 hingga 118.
4. Pada Disember 2016, empat unsur baru ditambah ke dalam Jadual Berkala Unsur.
(a) Nihonium (Nh), unsur 113
(b) Moscovium (Mc), unsur 115
(c) Tennessine (Ts), unsur 117
(d) Oganesson (Og), unsur 118

Pengenalan kepada
Jadual Berkala
Unsur
VIDEO


30





04 RANGER KIMIA TG4 2P.indd 30 06/07/2021 2:01 PM

Kimia SPM Bab 4 Jadual Berkala Unsur


18 2 He Helium 4 10 Ne Neon 20 18 Ar Argon 40 36 Kr Kripton 84 54 Xe Xenon 131 86 Rn Radon 86 Og Oganesson

17 9 F Fluorin 19 17 Cl Klorin 35.5 35 Br Bromin 80 53 I Iodin 127 85 At Astatin 85 Ts Tennessine 71 Lu Lutetium 175 103 Lr Lawrensium

Oksigen Se 128 Po
16 8 O 16 16 S Sulfur 32 34 Selenium 79 52 Te Telurium 84 Polonium 84 Lv Livermorium 70 Yb Iterbium 173 102 No Nobelium

Nitrogen 14 Fosforus As Sb 122 Bismut 209 169 101
15 7 N 15 P 31 33 Arsenik 75 51 Antimoni 83 Bi 83 Mc Moscovium 69 Tm Tulium Md Mendelevium

14 6 C Karbon 12 14 Si Silikon 28 32 Ge Germanium 73 50 Sn Stanum 119 82 Pb Plumbum 207 82 Fl Flerovium 68 Er Erbium 167 100 Fm Fermium 4


13 5 B Boron 11 13 Al Aluminium 27 31 Ga Galium 70 49 In Indium 115 81 Ti Talium 204 81 Nh Nihonium 67 Ho Holmium 165 99 Es Einsteinium


Separa logam Bukan logam 12 11 30 29 Zn Cu Zink Kuprum 65 64 48 47 Cd Ag Kadmium Argentum 112 108 80 79 Hg Au Merkuri Aurum 201 197 112 111 Cn Rg Kopernisium Roentgenium 66 65 Dy Tb Disprosium Terbium 162.5 159 98 97 Cf Bk Kalifornium Berkelium

Logam
Berkala Unsur Petunjuk: 10 9 28 27 Ni Co Nikel Kobalt 59 59 46 45 Pd Rh Paladium Rodium 106 103 78 77 Pt Ir Platinum Iridium 195 192 110 109 Mt Ds Darmstadtium Meitnerium 64 63 Gd Eu Gadolinium Europium 157 152 96 95 Cm Am Kurium Amerisium







Jadual 8 26 Fe Ferum 56 44 Ru Rutenium 101 76 Os Osmium 190 108 Hs Hasium 62 Sm Samarium 150 94 Pu Plutonium
Nombor proton Nama unsur 7 25 Mn Mangan 55 43 Tc Teknetium 75 Re Renium 186 107 Bh Bohrium 61 Pm Prometium 93 Np Neptunium






Hidrogen 6 24 Cr Kromium 52 42 Mo Molibdenum 96 74 W Tungsten 184 106 Sg Siborgium 60 Nd Neodimium 144 92 U Uranium 238
1 H 1
Simbol unsur Jisim atom relatif 5 4 23 22 V Ti Vanadium Titanium 51 48 41 40 Nb Zr Niobium Zirkonium 93 91 73 72 Ta Hf Tantalum Hafnium 181 178.5 105 104 Db Rf Dubnium Ruterfordium 59 58 Pr Ce Praseodimium Serium 141 140 91 90 Pa Protaktinium Torium 231 232






3 21 Sc Skandium 45 39 Y Itrium 89 57-71 La-Lu Lantanida 89-103 Ac-Lr Aktinida 57 La Lantanum 139 89 Ac Aktinium

Be Berilium 12 Magnesium 24 20 Ca Kalsium 40 38 Sr 88 56 Ba Barium 137 88 Ra Radium Siri Siri
2 4 9 Mg Strontium Lantanida Aktinida
Kumpulan 1 1 H Hidrogen 1 3 Li Litium 7 11 Na Natrium 23 19 K Kalium 39 37 Rb Rubidium 85.5 55 Cs Sesium 133 87 Fr Fransium



1 Kala 2 3 4 5 6 7


31





04 RANGER KIMIA TG4 2P.indd 31 06/07/2021 2:01 PM

Kimia SPM Bab 4 Jadual Berkala Unsur
2. Wujud sebagai gas monoatom dan
4.2 Susunan Unsur lengai secara kimia disebabkan:
(a) Atom telah mencapai susunan
dalam Jadual
Berkala Unsur elektron duplet atau oktet yang
stabil.
Moden (b) Atom tidak menerima, menderma
atau berkongsi elektron dengan
unsur-unsur lain.
1. Dalam Jadual Berkala Unsur moden,
terdapat: 3. Sifat fizik:
(a) 18 lajur menegak – Kumpulan 1 (a) Gas tak berwarna pada keadaan
hingga Kumpulan 18. bilik
(b) 7 baris mendatar – Kala 1 hingga (b) Takat lebur dan takat didih yang
Kala 7. rendah
(c) Ketumpatan yang rendah
2. Bilangan elektron valens suatu atom (d) Tidak larut dalam air
menentukan Kumpulan, manakala (e) Tidak mengkonduksikan elektrik
4
bilangan petala berisi elektron dalam semua keadaan
menentukan Kala. (f) Konduktor haba yang lemah
4. Takat didih unsur-unsur Kumpulan 18
Contoh 1 meningkat apabila menuruni kumpulan
kerana:
Suatu unsur P mempunyai nombor proton 20.
Tentukan kedudukan unsur ini dalam Jadual (a) Saiz atom setiap unsur
Berkala Unsur. Jelaskan jawapan anda. bertambah apabila menuruni
kumpulan.
Penyelesaian (b) Daya tarikan antara molekul
semakin kuat.
– Susunan elektron unsur P ialah 2.8.8.2. (c) Lebih banyak tenaga haba
– Atom P terletak dalam Kumpulan 2 kerana diperlukan untuk mengatasi daya
mempunyai 2 elektron valens. tarikan antara molekul yang kuat
– Atom P terletak dalam Kala 4 kerana itu.
mempunyai 4 petala berisi elektron.
5. Unsur kumpulan 18:
(a) Helium
• digunakan untuk mengisi tangki
Kuiz • digunakan untuk menyejukkan
oksigen dan belon kaji cuaca
Kuiz
Kuiz
Kuiz
Unsur-unsur dalam Jadual logam dalam superkonduktor
Berkala Unsur disusun (b) Neon
berdasarkan tertib menaik • digunakan dalam lampu papan
. iklan dan televisyen
(c) Argon
• digunakan untuk menyediakan
4.3 Unsur dalam keadaan lengai untuk
pengimpalan pada suhu tinggi
Kumpulan 18
(d) Kripton
• digunakan untuk mengisi lampu
1. Dikenali sebagai gas adi atau gas denyar kilat (flashlight) dalam
lengai. kamera


32





04 RANGER KIMIA TG4 2P.indd 32 06/07/2021 2:01 PM

Kimia SPM Bab 4 Jadual Berkala Unsur
(e) Xenon (a) Saiz atom setiap unsur
• digunakan dalam reaktor bertambah apabila menuruni
tenaga atom kumpulan.
• digunakan dalam ubat bius (b) Ikatan logam antara atom-atom
(f) Radon semakin lemah.
• digunakan dalam rawatan (c) Sedikit tenaga haba diperlukan
kanser untuk mengatasi daya tarikan
yang lemah itu.

4.4 Unsur dalam 4. Semua unsur Kumpulan 1 mempunyai
sifat kimia yang serupa kerana
Kumpulan 1 mempunyai satu elektron valens. 4
(a) Bertindak balas sangat cergas
1. Dikenali sebagai logam alkali. dengan air untuk menghasilkan
2. Sifat fizik: larutan alkali dan gas hidrogen.
(a) Logam yang lembut (b) Bertindak balas sangat cergas
(b) Ketumpatan yang rendah dengan gas oksigen untuk
(c) Takat lebur dan takat didih yang menghasilkan logam oksida.
rendah (c) Bertindak balas sangat cergas
(d) Permukaan yang berkilauan dan dengan gas klorin untuk
berkilat menghasilkan logam klorida.
(e) Konduktor haba yang baik 5. Eksperimen mengkaji sifat kimia
(f) Konduktor elektrik yang baik unsur-unsur Kumpulan 1 apabila
3. Takat lebur dan takat didih unsur bertindak balas dengan air, oksigen
Kumpulan 1 semakin rendah apabila dan klorin ditunjukkan dalam Jadual
menuruni kumpulan kerana: 4.1.
Jadual 4.1
Pemerhatian
Dengan air, H O Dengan oksigen, O Dengan klorin, Cl
2 2 2
Litium, Li Sudu balang Sudu balang
Unsur
Kumpulan Balang gas Balang gas
1 Besen Oksigen, O 2 Klorin, Cl
gas gas 2
Litium, Li Litium, Li
Air suling

Bergerak perlahan dan Terbakar perlahan dengan Terbakar dengan nyalaan
menghasilkan bunyi “hiss” nyalaan merah. merah dan pepejal putih
Litium
2Li(p) + 2H O(ce) → 4Li(p) + O (g) → 2Li O(p) terbentuk
2
2
2
2LiOH(ak) + H (g) 4Li(p) + Cl (g) → 2LiCl(p)
2 2
Bergerak pantas dengan Terbakar pantas dengan Terbakar dengan nyalaan
nyalaan kuning terang nyalaan kuning terang. kuning terang dan pepejal
dan menghasilkan bunyi 4Na(p) + O (g) → 2Na O(p) putih terbentuk.
Natrium “hiss” 2 2 4Na(p) + Cl (g) → 2NaCl(p)
2Na(p) + 2H O(ce) → 2
2
2NaOH(ak) + H (g)
2
33





04 RANGER KIMIA TG4 2P.indd 33 06/07/2021 2:01 PM

Kimia SPM Bab 4 Jadual Berkala Unsur

Bergerak sangat pantas Terbakar sangat pantas Terbakar dengan nyalaan
dengan nyalaan ungu dengan nyalaan ungu ungu terang dan pepejal
terang dan menghasilkan terang. putih terbentuk.
Kalium bunyi “hiss”. 4K(p) + O (g) → 2K O(p) 4K(p) + Cl (g) → 2KCl(p)
2K(p) + 2H O(ce) → 2 2 2
2
2KOH(ak) + H (g)
2
6. Kereaktifan atau keelektropositifan (b) Keadaan fizik halogen pada
unsur Kumpulan 1 semakin bertambah keadaan bilik:
apabila menuruni kumpulan kerana: (i) Fluorin ialah gas berwarna
(a) Saiz atom setiap unsur kuning pudar
bertambah apabila menuruni (ii) Klorin ialah gas kuning
kumpulan. kehijauan
(b) Elektron valens semakin jauh (iii) Bromin ialah cecair perang
daripada nukleus. kemerahan
(c) Daya tarikan antara nukleus (iv) Iodin ialah pepejal hitam
4
dengan elektron valens semakin keunguan
lemah. (c) Tidak mengkonduksi elektrik
(d) Keupayaan atom mendermakan dalam sebarang keadaan
elektron valens semakin mudah. (d) Berbau sengit dan beracun
7. Langkah keselamatan: (e) Ketumpatan yang rendah
(a) Simpan di dalam botol gelap 3. Takat lebur dan takat didih unsur
yang berisi minyak parafin. Kumpulan 17 meningkat apabila
(b) Elakkan memegang logam alkali menuruni kumpulan kerana:
dengan tangan atau gunakan (a) Saiz molekul setiap unsur
forsep untuk memegang unsur bertambah apabila menuruni
Kumpulan 1. kumpulan.
(c) Pakai kaca mata keselamatan (b) Daya tarikan antara molekul
dan sarung tangan apabila semakin kuat.
mengendalikan unsur Kumpulan 1. (c) Lebih banyak tenaga diperlukan
(d) Gunakan hanya ketulan kecil untuk mengatasi daya tarikan
logam alkali sahaja. antara molekul yang semakin
kuat itu.

4.5 Unsur dalam 4. Semua unsur Kumpulan 17 mempunyai
sifat kimia yang serupa kerana
Kumpulan 17 mempunyai tujuh elektron valens.
(a) Bertindak balas dengan air untuk
1. Dikenali sebagai halogen dan wujud membentuk larutan berasid
sebagai dwitatom. (b) Bertindak balas dengan logam
untuk membentuk halida logam
2. Sifat fizik: (c) Bertindak balas dengan larutan
(a) Takat lebur dan takat didih yang beralkali untuk membentuk
rendah halida logam, halat logam dan air








34





04 RANGER KIMIA TG4 2P.indd 34 06/07/2021 2:01 PM

Kimia SPM Bab 4 Jadual Berkala Unsur

Unsur Pemerhatian
Kumpulan
17 H O(ce) Fe(p) NaOH(ak)
2
Gas hijau kekuningan larut Ferum panas menyala Gas hijau kekuningan larut
dalam air menghasilkan dengan sangat terang dan dengan sangat pantas untuk
larutan kuning pudar. membentuk pepejal perang. membentuk larutan tak
Klorin Cl (g) + H O(ce) → 3Cl (g) + 2Fe(p) → berwarna.
2
2
2
HCl(ak) + HOCl(ak) 2FeCl (p) Cl (g) + 2NaOH(ak) →
2 2
NaCl(ak) + NaOCl(ak) +
H O(ce)
2
4
Cecair perang larut perlahan Ferum panas menyala Cecair perang larut dengan
dalam air untuk membentuk dengan terang dan pantas untuk membentuk
larutan kuning keperangan. membentuk pepejal larutan tak berwarna.
Bromin
Br (ce) + H O(ce) → perang. Br (ce) + 2NaOH(ak) →
2
2
2
HBr(ak) + HOBr(ak) 3Br (g) + 2Fe(p) → NaBr(ak) + NaOBr(ak) +
2
2FeBr (p) H O(ce)
3 2
Hablur hitam keunguan larut Ferum panas menyala Hablur hitam keunguan larut
sedikit sahaja dalam air dengan malap dan perlahan untuk membentuk
untuk menghasilkan larutan membentuk pepejal larutan tak berwarna.
Iodin kuning pudar. perang. I (g) + 2NaOH(ak) →
I2(p) + H O(ce) → 3I (g) + 2Fe(p) → 2FeI (p) 2 NaI(ak) + NaOI(ak) +
2 2 3
HI(ak) + HOI(ak) H O(ce)
2
5. Kereaktifan atau keelektronegatifan
unsur Kumpulan 17 semakin berkurang 4.6 Unsur dalam
apabila menuruni kumpulan kerana: Kala 3
(a) Saiz atom setiap unsur semakin
bertambah apabila menuruni 1. Semua unsur dalam Kala 3 mempunyai
kumpulan. tiga petala berisi elektron.
(b) Elektron valens semakin jauh
daripada nukleus. 2. Apabila merentasi Kala 3 dari kiri ke
(c) Daya tarikan antara nukleus kanan:
dengan elektron valens semakin (a) Saiz atom semakin berkurang.
lemah. (b) Bilangan proton bertambah dan
(d) Keupayaan atom menerima bilangan elektron valens juga
elektron semakin sukar. bertambah.
(c) Daya tarikan antara nukleus
6. Langkah keselamatan: dengan elektron bertambah.
(a) Jalankan eksperimen di dalam (d) Keelektronegatifan bertambah.
kebuk wasap
(b) Elakkan menghidu gas halogen 3. Perubahan keadaan fizik unsur apabila
(c) Pakai kaca mata keselamatan, merentasi Kala 3:
topeng muka dan sarung tangan (a) Pepejal → gas
semasa mengendalikan unsur (b) Logam → separa logam → bukan
Kumpulan 17 logam





35





04 RANGER KIMIA TG4 2P.indd 35 06/07/2021 2:01 PM

Kimia SPM Bab 4 Jadual Berkala Unsur
4. Unsur-unsur Kala 3 membentuk tiga (ii) Bertindak balas dengan
jenis oksida unsur: kedua-dua asid dan bes
(a) Oksida logam bersifat bes untuk membentuk garam
(Na O, MgO) dan air.
2
(i) Membentuk larutan (c) Oksida bukan logam bersifat
beralkali dalam air asid (SiO , P O , SO , Cl O )
7
2
10
2
4
2
(ii) Bertindak balas dengan asid (i) Membentuk larutan berasid
untuk membentuk garam dalam air
dan air (ii) Bertindak balas dengan bes
(b) Oksida logam bersifat amfoterik untuk menghasilkan garam
(Al O ) dan air
3
2
(i) Boleh bertindak sebagai
asid dan bes 5. Jadual 4.2 menunjukkan perubahan
sifat kimia oksida unsur-unsur Kala 3
daripada bes kepada asid.
Jadual 4.2
4
Pemerhatian
Oksida unsur Kala 3 Dengan natrium Dengan asid
Dengan air, H O
2 hidroksida, NaOH nitrik, HNO
3
Magnesium oksida, MgO Terlarut pH 8 – 9 Tak terlarut Terlarut
Aluminium oksida, Al O 3 Tak terlarut pH 7 Terlarut Terlarut
2
Silikon(IV) oksida, SiO Tak terlarut pH 7 Terlarut Tak terlarut
2
Kuiz
Kuiz Kala 3
Kuiz
Kuiz
Namakan oksida unsur VIDEO
yang boleh bertindak balas
dengan asid nitrik dan natrium
hidroksida? 4.7 Unsur Peralihan

6. Separa logam atau metaloid 1. Unsur-unsur dari Kumpulan 3 hingga
merupakan unsur yang mempunyai Kumpulan 12 dalam Jadual Berkala
sifat antara logam dan bukan logam. Unsur.
Metaloid merupakan konduktor
elektrik yang baik dan dijadikan 2. Sifat fizik umum:
sebagai semikonduktor dalam bidang (a) Pepejal pada suhu bilik
mikroelektronik. (b) Permukaan yang berkilat
(c) Kemuluran dan tempaan yang
tinggi
TIP SPM (d) Takat lebur dan takat didih yang
tinggi
• Tentukan Kumpulan dengan
bilangan elektron valens (e) Ketumpatan yang tinggi
• Tentukan Kala dengan bilangan (f) Konduktor elektrik yang baik
petala berisi elektron (g) Konduktor haba yang baik


36





04 RANGER KIMIA TG4 2P.indd 36 06/07/2021 2:01 PM

Kimia SPM Bab 4 Jadual Berkala Unsur
3. Ciri-ciri fizik istimewa:

Sifat fizik istimewa Contoh
Kuprum: +1 dan +2
Mempunyai lebih daripada satu nombor pengoksidaan
Ferum: +2 dan +3
Fe – hijau
2+
Membentuk ion atau sebatian berwarna
3+
Fe – perang
[Cu(NH ) ] – biru gelap
2+
Membentuk ion kompleks 3 4
[Fe(CN) ] – perang kejinggaan
3–
6
4
Proses Haber – serbuk ferum
Bertindak sebagai mangkin
Penghidrogenan – nikel
4. Aplikasi unsur peralihan dan sebatiannya dalam industri:
Unsur peralihan Aplikasi
Vanadium • Ditambah ke dalam keluli untuk meningkatkan kekuatannya
• Vanadium(V) oksida sebagai mangkin dalam proses Sentuh
Kobalt • Ditambah ke dalam keluli untuk meningkatkan rintangan terhadap kakisan
• Untuk menghasilkan magnet yang kuat

Kuprum • Untuk menghasilkan wayar elektrik
• Ditambahkan ke dalam logam berharga untuk menghasilkan barang
kemas
• Untuk menghasilkan gangsa dan tembaga (aloi)
Zink • Untuk menyadur keluli
• Untuk menghasilkan sel kering
Titanium • Untuk menghasilkan enjin roket dan jet
• Untuk menghasilkan titanium oksida yang digunakan dalam krim
pelindung matahari



TIP SPM

Elakkan daripada menjawab soalan tentang sifat-sifat istimewa dengan sifat-sifat umum atau
sebaliknya.



Jadual Berkala
Unsur
INFO







37





04 RANGER KIMIA TG4 2P.indd 37 06/07/2021 2:01 PM

Praktis






Soalan Objektif 4. Zink berada dalam Kumpulan 12.
Antara berikut, yang manakah benar
1. Antara berikut, yang manakah tentang zink?
penerangan terbaik mengapa argon A Zink ialah pepejal perang pada
dan neon tidak boleh bertindak balas suhu bilik yang dapat mengalirkan
untuk membentuk bahan baharu? elektrik.
A Kedua-duanya adalah gas lengai B Zink ialah unsur peralihan tetapi
dalam Kumpulan 18. tidak boleh dikelaskan sebagai
B Kedua-duanya telah mencapai logam peralihan kerana tidak
susunan elektron oktet yang stabil. mempunyai ciri-ciri istimewa.
C Kedua-duanya mempunyai takat C Zink yang berketumpatan tinggi
4
lebur dan takat didih yang rendah. menyebabkannya terapung di
D Kedua-duanya mempunyai permukaan air.
ketumpatan yang rendah D Zink ialah logam lembut yang
menyebabkan sukar untuk aktif bertindak balas dengan air
bertindak balas. dan boleh dipotong menggunakan
pisau.
2. Mengapakah bateri yang digunakan
KBAT di dalam telefon pintar boleh meletup 5. Rajah 1 menunjukkan sejenis cip
KBAT
apabila dicas terlalu lama? KBAT mikro (microchip). Silikon ialah unsur
KBAT
A Kualiti bateri yang rendah. utama dalam pembuatan cip mikro.
B Bateri mengandungi merkuri yang Mengapakah silikon lebih sesuai
mudah meletup. berbanding logam seperti natrium?
C Bateri mengandungi litium yang
menerima arus dengan pantas.
D Pengguna tidak menggunakan
wayar asal untuk mengecas telefon
bimbit.
3. Penerangan di bawah menunjukkan
beberapa ciri bahan A.
Rajah 1
• Larut dalam asid nitrik
• Larut dalam larutan natrium
hidroksida A Silikon lebih murah dan lebih
• Logam yang digunakan untuk mudah diperoleh.
membentuk bahan A mempunyai B Natrium sangat reaktif.
tiga elektron valens C Silikon ialah metaloid yang
mengehadkan aliran arus yang
Apakah bahan A? melaluinya.
A Na O D Natrium ialah konduktor elektrik
2
B MgO yang baik.
C Al O 3
2
D P O
4 10

38





04 RANGER KIMIA TG4 2P.indd 38 06/07/2021 2:01 PM

Kimia SPM Bab 4 Jadual Berkala Unsur
6. Jadual 2 menunjukkan nombor proton (ii) nyatakan satu sebab.
untuk tiga unsur iaitu X, Y dan Z. [2 markah]
Jadual 2 (iii) berikan satu kegunaan unsur
Unsur X Y Z yang dinyatakan pada 1(a)(i).
Nombor proton 11 13 17 [1 markah]
Antara berikut, yang manakah (b) Salah satu unsur dalam Rajah 2
menunjukkan trend perubahan yang bertindak balas cergas di dalam
betul tentang ketiga-tiga unsur mengikut air membentuk suatu larutan tak
urutan X, Y dan Z? berwarna. Kertas litmus merah dan
I Keelektronegatifan meningkat biru dimasukkan ke dalam larutan 4
II Saiz atom meningkat tak berwarna tersebut.
III Ciri-ciri logam menurun (i) Kenal pasti unsur tersebut.
IV Takat lebur meningkat [1 markah]
A I dan II C II dan IV (ii) Nyatakan pemerhatian
B I dan III D III dan IV terhadap kedua-dua kertas
litmus tersebut.
7. Antara berikut, unsur-unsur peralihan [2 markah]
yang manakah dipadankan dengan (c) (i) Susun saiz atom mengikut
aplikasi yang betul? tertib menaik.
I Serbuk besi – Penghasilan larutan [1 markah]
ammonia
II Serbuk nikel – Penghasilan (ii) Terangkan susunan anda.
marjerin [2 markah]
III Vanadium(V) oksida – Penghasilan Bahagian B
asid nitrik
IV Platinum – Penghasilan asid 2. Rajah 3 menunjukkan susunan radas
sulfurik yang disediakan untuk mengkaji tindak
A I dan II C II dan IV balas di antara unsur-unsur X dan Y
B I dan III D III dan IV dengan wul besi. Atom unsur X dan
unsur Y masing-masing berada dalam
Soalan Subjektif Kumpulan 17 Kala 3 dan Kumpulan 17
Kala 4.
Bahagian A Wul besi Soda kapur
1. Rajah 2 menunjukkan Jadual Berkala
Unsur. Abjad yang digunakan dalam
jadual ini bukan simbol atom yang
sebenar. Panaskan
Tabung
pembakaran
A B C
D


Rajah 2 Cecair X atau cecair Y
Berdasarkan Rajah 2,
(a) (i) nyatakan unsur yang bersifat Panaskan
lengai secara kimia. Rajah 3
[1 markah]


39





04 RANGER KIMIA TG4 2P.indd 39 06/07/2021 2:01 PM

Kimia SPM Bab 4 Jadual Berkala Unsur
(a) Namakan unsur X dan unsur (ii) Ramalkan dan bandingkan
Y. Kemudian, nyatakan satu keelektropositifan atom P dan
pemerhatian untuk setiap unsur atom Q. Kemudian, berikan
X dan unsur Y dan kesimpulan definisi secara operasi bagi
masing-masing. Sokong keelektropositifan atom Q.
pemerhatian anda dengan [5 markah]
persamaan kimia yang seimbang. (iii) Sukat dan tuangkan 1000 cm
3
[10 markah] air suling ke dalam sebuah
bikar. Sekeping kecil unsur
(b) Unsur Z berada dalam kumpulan P dimasukkan ke dalam air
yang sama dengan unsur X dan suling tersebut. Pada akhir
unsur Y tetapi berada di bawah tindak balas, kertas litmus
unsur Z. merah dicelupkan ke dalam
(i) Namakan unsur Z. Tulis hasil akhir yang terbentuk.
susunan elektron bagi Z yang Nyatakan empat pemerhatian
telah dinamakan. Ramalkan dan persamaan kimia yang
4
dua pemerhatian untuk unsur Z seimbang untuk tindak balas
yang telah dinamakan apabila kimia tersebut.
bertindak balas dengan wul [6 markah]
besi panas. Jelaskan ramalan
anda. (b) Logam X berada di antara
[8 markah] KBAT Kumpulan 3 dan Kumpulan 12.
KBAT
Logam X biasanya digunakan
(ii) Tulis persamaan kimia yang
seimbang apabila unsur Z sebagai bahan binaan bagi
dalam (b)(i) dipanaskan dengan bangunan atau jejambat (flyover).
Logam X juga boleh membentuk
wul besi. 2+ 3+
[2 markah] X and X apabila didedahkan
kepada air dan oksigen.
(i) Apakah logam X?
Bahagian C [1 markah]
(ii) Nyatakan dua ciri-ciri istimewa
3. (a) Nombor proton atom P, atom Q lain bagi logam X.
dan atom R masing-masing ialah [2 markah]
3, 11 dan 37. (iii) Berikan dua contoh logam lain
(i) Nyatakan susunan elektron yang mempunyai ciri-ciri yang
dan kumpulan dalam Jadual serupa dengan logam X.
Berkala Unsur bagi atom-atom [2 markah]
tersebut.
[4 markah]















40





04 RANGER KIMIA TG4 2P.indd 40 06/07/2021 2:01 PM

Jawapan
Jawapan


7. Merancang eskperimen
Tingkatan 4 8. Mengumpul data
9. Mentafsir data
10. Membuat kesimpulan
11. Menyediakan laporan
BAB 1 Pengenalan kepada Kimia (c) (i) Kalsium karbonat (kulit telur) dan asid
asetik
(ii) Gelembung gas tak berwarna terhasil.
Kuiz Muka Surat 2 (iii) Pemboleh ubah dimanipulasikan: Jisim
Pemboleh ubah dimanipulasikan dan pemboleh ubah kulit telur
bergerak balas
Pemboleh ubah bergerak balas: Kuantiti
Kuiz Muka Surat 3 gelembung gas yang terhasil
Topeng muka Pemboleh ubah dimalarkan: Jenis kulit
telur
PRAKTIS SPM
Soalan Objektif Bahagian C
1. A 2. C 3. A 4. A 5. C 3. (a)
6. C 7. D 8. B Bidang Contoh
Soalan Subjektif Pemakanan • Asid asetik digunakan sebagai
Bahagian A cuka
1. (a) Adakah air menunjukkan sifat kealkalian • Sukrosa sebagai gula
ubat gigi?
(b) Pemboleh ubah dimanipulasikan: Kehadiran Perubatan • Penisilin sebagai antibiotik
air • Propanol sebagai antiseptik
Pemboleh ubah bergerak balas: Perubahan
warna pada kertas litmus merah Perindustrian • Kuprum sebagai wayar
Pemboleh ubah dimalarkan: Jenis ubat gigi • Seramik sebagai bahan binaan
(c) Apabila air hadir, kertas litmus merah
bertukar menjadi biru. Pertanian • Urea sebagai baja
(d) • Kertas litmus biru kering kekal biru • Kalsium hidroksida digunakan
• Kertas litmus merah kering kekal merah untuk meneutralkan tanah yang
• Kertas litmus biru lembap kekal biru berasid.
• Kertas litmus merah lembap bertukar (b) (i) • Membuat laporan kepada guru
menjadi biru dengan serta-merta.
[mana-mana tiga jawapan] • Membilas matanya dengan air.
(e) • Ubat gigi larut di dalam air untuk • Untuk mencairkan asid dan
membentuk ion hidroksida. mengurangkan kecederaan dalam
• Kehadiran ion hidroksida menukarkan matanya.
kertas litmus biru lembap kepada merah.
• Menanggalkan kot makmal serta-
Bahagian B merta.
2. (a) • Bahan reaktif (Li, Na, K) seharusnya • Membasuh badannya dengan
diletakkan di dalam minyak parafin. pancuran air jika asid membasahi
• Hidrokarbon dan pelarut organik yang pakaiannya.
mudah terbakar atau meruap diletakkan (ii) • Banyak bahan kimia yang mudah
jauh daripada sumber haba atau cahaya terbakar dan beracun
matahari. • Mengelakkan pencemaran bahan
• Bahan mengakis (pH , 5 atau pH . 9) kimia
harus dikunci di dalam almari. • Mengurangkan risiko kematian
• Bahan yang mudah terurai diletakkan di
tempat yang gelap.
(b) 1. Membuat pemerhatian
2. Membuat inferens BAB 2 Jirim dan Struktur Atom
3. Mengenal pasti masalah
4. Membuat hipotesis
5. Mengenal pasti pemboleh ubah Kuiz Muka Surat 8
6. Mengawal pemboleh ubah Kondensasi

235





JAW RANGER KIMIA 2P.indd 235 06/07/2021 1:48 PM

Kimia SPM Jawapan
PRAKTIS SPM (b) 1. Potong separuh botol mineral untuk
Soalan Objektif mendapatkan dua bekas.
1. A 2. A 3. C 4. D 5. C 2. Kumpulkan ranting pokok untuk
6. C 7. B mendirikan cermin.
3. Letakkan cermin secara condong pada
Soalan Subjektif ranting pokok.
Bahagian A 4. Letakkan satu bekas berisi air laut di
1. (a) 3 bawah cermin yang dicondongkan.
(b) Kelimpahan semula jadi ialah peratusan 5. Letakkan satu lagi bekas kosong di hujung
isotop dalam suatu sampel semula jadi cermin yang dicondongkan.
unsur. 6. Tutupkan susunan peralatan dengan beg
25
26
(c) 24 Mg, Mg, Mg
12 12 12 plastik dan tunggu sehingga air tersejat
(d) 12 dan terkondensasi membentuk titisan air.
(e) 24 Mg – 79%, (c) (i) Uranium-235
12
25 Mg – 10%, (ii) Kesan positif:
12 • Stesen jana kuasa nuklear tidak
26 Mg – 11% mengakibatkan kesan rumah hijau.
12
(f) Jisim atom relatif magnesium • Bahan nuklear dalam kuantiti kecil
[(24 × 79) + (25 × 10) + (26 × 11)] mampu menjana tenaga yang tinggi.
= 100 Kesan negatif:
= 24.32 • Sisa radioaktif boleh menyebabkan
masalah kesihatan yang serius.
24.32 • Uranium ialah sumber yang tidak
(g) = 2.02
12 boleh diperbaharui.
(iii) Bidang perubatan
Bahagian B • Kobalt-60: Untuk membunuh sel
2. (a) • Molekul air menerima haba dari kanser
persekitaran. • Iodin-131: Untuk merawat kanser
• Molekul air pada permukaan air tiroid
mempunyai tenaga kinetik yang lebih • Natrium-24: Untuk mengkaji penga-
tinggi. liran darah
• Molekul air bergerak dengan lebih cepat Arkeologi
dan seterusnya melemahkan daya tarikan • Karbon-14: Pentarikhan radiokarbon
antara molekul. • Plumbum-210: Untuk menentukan
• Oleh itu, air tersejat ke persekitaran.
usia pasir
Bahagian C
3. (a) Nama proses: penyejatan
Keadaan jirim Keadaan X Keadaan Y
Rajah susunan zarah



Susunan zarah-zarah Tersusun padat dan teratur Tersusun padat tetapi tidak teratur
Pergerakan zarah-zarah Bergetar dan berputar dalam Bergetar, berputar dan bergerak
kedudukan yang tetap secara bebas
Kandungan tenaga kinetik Mempunyai tenaga kinetik yang Mempunyai tenaga kinetik yang
sangat rendah lebih tinggi berbanding keadaan X
Daya tarikan antara Mempunyai daya tarikan yang Mempunyai daya tarikan yang lebih
zarah-zarah sangat kuat lemah berbanding keadaan X
(b) Bidang Isotop Fungsi
Pertanian Fosforus-32 Mengkaji metabolisme tumbuhan
Arkeologi Karbon-14 Menentukan umur artifak dan fosil
Perubatan Kobalt-60 Merawat kanser


236





JAW RANGER KIMIA 2P.indd 236 06/07/2021 1:48 PM

Tingkatan
Tingkatan
Tingkatan
4.5 KSSM KC118342 PELANGI



• Bahasa Melayu
Revisi Cepat
Revisi Cepat SPM • English Ranger
• Matematik
• Mathematics

• Sains SPM
Revisi Cepat
Nota Padat Halaman • Science
Berwarna! Revisi Cepat
• Sejarah
KBAT & i-THINK • Pendidikan Islam
• Biologi SPM
Praktis SPM • Biology Revisi Cepat
• Fizik
Kertas Model SPM • Physics


Jawapan ✔ Kimia
• Chemistry
Info & Video • Matematik Tambahan Kimia
KOD QR
• Additional Mathematics
• Ekonomi Kimia
Dapatkan
versi • Perniagaan
eBook!
• Prinsip Perakaunan



Tingkatan
www.PelangiBooks.com
www.PelangiBooks.com
• Kedai Buku Online • Perpustakaan Online •
• Kedai Buku Online • Perpustakaan Online • 4.5 KSSM

W.M: RM17.95 / E.M: RM17.95
KC118342
ISBN: 978-967-2806-89-9
Susan Chin Syuk Man
PELANGI Penerbitan Pelangi Sdn. Bhd. (89120-H)
(Guru Cemerlang)
PELANGI Penerbitan Pelangi Sdn. Bhd. (89120-H)




02.indd 1 19/07/2021 5:08 PM