Praktis Hebat PT3 2022 - Tg 3 Sains

Praktis Asas Kecemerlangan!

PRAKTIS
Penerbitan Pelangi Sdn Bhd. All Rights Reserved.HEBAT!
3TKINSGKSATMAN
PT3

Sains
Science
Tuti A(PzeuJnrauarliiisdaBahuhkKuNhTaaeslkisibr)

Praktis Intensif Mengikut Topik

Soalan Berorientasikan PT3

Praktis KBAT

Jawapan Lengkap

PPeennttaBaBkkeessrrididrraaaasnsnaaTrTrikiknnaaggnnkkFaFaototaarrmnmn 3a3att((PPTT33))

KANDUNGAN

PRAK TIS PT3 Rangsangan dan Gerak Balas 1
Stimuli and Responses 10
1 18
27
PRAKved.TIS PT3 34
Respirasi 39
2 Respiration 48
PRAKReser 54
TIS PT3 Pengangkutan 59
Transportation 63
3 68
J1 – J12
PRAKightsTIS PT3
Kereaktifan Logam
4 Reactivity of Metals
PRAK. All R
TIS PT3 Termokimia
Thermochemistry
5
PRAKn Bhd
TIS PT3 Elektrik dan Kemagnetan
Electricity and Magnetism
6
PRAKgi Sd
TIS PT3 Tenaga dan Kuasa
Energy and Power
7
PRAKPelan
TIS PT3 Keradioaktifan
Radioactivity
8
PRAKrbitan
TIS PT3 Cuaca Angkasa Lepas
Space Weather
9
PRAKPene
TIS PT3 Penerokaan Angkasa Lepas
Space Exploration
10

Penilaian PT3
Jawapan

TIS PT3 Rangsangan dan Gerak Balas
Stimuli and Responses
Penerbitan Pelangi Sdn Bhd. All Rights Reserved. PRAK 1

Bahagian A Antara yang berikut, urutan aliran yang

1. Rajah di bawah menunjukkan sistem saraf manakah betul?
manusia yang mengawal koordinasi badan. Which of the following pathways is correct?
The diagram below shows the human nervous system
which control body coordination. A N → M → L → J → K
B L → K → J → M → N
X C L → M → J → K → N
D M → N → J → L → K
Apakah X?
What is X? 4. Berapakah lapisan utama bagi kulit manusia?
A Otak How many main layer of human skin?
Brain
B Saraf tunjang A 1 C 3
Spinal cord
C Saraf spina B 2 D 4
Spinal nerves
D Saraf kranium 5. Maklumat berikut menunjukkan laluan rasa.
Cranial nerves The following information shows the taste pathway.

2. Di manakah sel deria hidung berada? Bahan terlarut → P → impuls → Q →
Where are the sensory cells in the nose located?
A Di bahagian atas rongga hidung jenis rasa
At the roof of the nasal cavity Dissolved substance → P → impulse → Q
B Di bahagian dalam lubang hidung → type of taste
In the inner side of the nostril
C Di hujung rongga hidung Apakah P dan Q?
At the end of nasal cavity What are P and Q?
D Di dalam saraf
In the nerve P Q
A Air liur
3. Berikut merupakan struktur yang terlibat Lidah
apabila menyentuh objek yang panas. Saliva Tongue
The following are structures involved when touching
hot object. B Lidah Otak
J – Saraf tunjang / Spinal cord Tongue Brain
K – Efektor / Effector
L – Rangsangan / Stimuli C Reseptor rasa Otak
M – Afektor / Affector Taste receptor Brain
N – Gerak balas / Response
D Air liur Reseptor rasa
Saliva Taste receptor

6. Bagaimanakah rasa umami?
How does umami taste?
A Rasa masam
Sour taste
B Rasa lazat
Delicious taste
C Rasa manis
Sweet taste
D Rasa masin
Salty taste

1 © Penerbitan Pelangi Sdn. Bhd.

 Sains  Tingkatan 3  Praktis PT3 1  Rangsangan dan Gerak Balas

7. Rajah di bawah menunjukkan struktur mata A I dan II C II dan III
I and II II and III
manusia.
The diagram below shows the structure of the human B I dan IV D III dan IV
eye. I and IV III and IV

X Penerbitan Pelangi Sdn Bhd. All Rights Reserved. 9. Rajah di bawah menunjukkan satu peralatan.
The diagram below shows a device.

Apakah fungsi struktur X?

What is the function of structure X? Apakah fungsi peralatan tersebut?
A Mengesan cahaya untuk menghasilkan saraf What is the function of the device?
A Untuk mendengar bunyi yang pelahan.
impuls. To hear soft sound.
Detects light to produce nerve impulse. B Untuk membetulkan masalah pendengaran.
B Membantu kanta mata membiaskan cahaya To fix the hearing problem.
C Untuk menghasilkan bunyi dengan getaran.
ke atas retina. To produce sound by vibration.
Helps the lens to refracts light onto the retina. D Untuk menguatkan pantulan bunyi.
C Mengekalkan bentuk bola mata. To amplify the reflection of sound.
Maintains shape of the eyeball.
D Mengawal saiz anak mata. 10. Apakah deria ikan untuk mengesan mangsa dan
Controls the size of pupil. mengelakkan diri daripada pemangsa?
What is the sensory organ of fish to detect the prey
8. Antara berikut, yang manakah merupakan gerak and to avoid predators?
balas nasti? A Feromon / Pheromone
Which of the following are the nastic movements? B Duri tajam / Sharp thorns
I Fotonasti C Garis lateral / Lateral lines
Photonasty D Organ Jacobson / Jacobson’s organ
II Hidrotropisme
Hidrotropism
III Fototropisme
Phototropism
IV Seismonasti
Seismonasty

Bahagian B

1. (a) Rajah di bawah menunjukkan keratan rentas bagi telinga manusia. Subtopik 1.2 BUKU TEKS
The diagram below shows the cross section of the human ear. m.s. 17

Q
R

S

P

Bulatkan bahagian-bahagian yang tidak terlibat dengan mekanisma pendengaran. TP1
Circle parts of the ear that do not involve in hearing mechanisms.

[2 markah / 2 marks]

© Penerbitan Pelangi Sdn. Bhd. 2

Sains  Tingkatan 3  Praktis PT3 1  Rangsangan dan Gerak Balas 

(b) Tuliskan BENAR atau PALSU bagi pernyataan berikut. TP2
Write TRUE or FALSE for the following statements.

Pernyataan BENAR / PALSU
Statements TRUE / FALSE
[2 markah / 2 marks]
(i) Mencucuk gegendang telinga dengan besi boleh menyebabkan
gegendang telinga pecah.

Poking eardrum with the iron can cause the eardrum to rupture.

(ii) Penuaan tidak menyebabkan reseptor di dalam koklea rosak.
Aging does not cause the receptors inside the cochlea to damage.
Penerbitan Pelangi Sdn Bhd. All Rights Reserved.
2. Rajah di bawah menunjukkan seorang pemain tenis. Pemain itu menggunakan pelbagai reseptor deria

semasa perlawanan tenis. Subtopik 1.2 BUKU TEKS
The diagram below shows a tennis player. The player uses different sense receptors during a tennis match. m.s. 11

(a) Tandakan (✓) pada pernyataan yang betul yang menghuraikan fungsi organ deria tersebut. TP1
Tick (✓) the correct statement describing the function of these sense organs.

(i) P adalah penting untuk melihat bola.
P is important to sight the ball.

(ii) Q digunakan untuk merasa raket dalam tangan.
Q is use to feel the racquet in his hand.

(iii) R penting untuk mengesan kedudukan bola.
R is impotant to detect the position of the ball.

(iv) S penting dalam keseimbangan dan mengesan kedudukan.
S is important in balance and detect position.

[2 markah / 2 marks]

(b) Gariskan jawapan yang betul. TP2

Underline the correct answer.

(i) Apabila memasuki bilik gelap, anak mata (semakin besar, semakin kecil).
When entering a dark room, the pupil (gets bigger, gets smaller).

(ii) (Saraf optik, Kanta) membawa impuls ke otak.
The (optic nerve, lens) carries impulses to the brain.

[2 markah / 2 marks]

3 © Penerbitan Pelangi Sdn. Bhd.

 Sains  Tingkatan 3  Praktis PT3 1  Rangsangan dan Gerak Balas

3. Rajah di bawah menunjukkan susunan radas bagi mengkaji rabun dekat. Subtopik 1.2 BUKU TEKS
The diagram below shows the apparatus set-up to study long-sightedness. m.s. 26

Plastisin Kelalang dasar bulat
Plasticine Round-bottom flask

Sinar cahaya dari kotak sinar Larutan pendarfluor
Light rays from ray box Fluorescent solution
Pemegang kanta Permukaan X
Lens holder Surface X


Penerbitan Pelangi Sdn Bhd. All Rights Reserved.Kanta cembung
Convex lens

Bebola mata Retina Kanta mata Gelemaca
Eyeball Retina Eye lens Vitreous humour

(a) Namakan bahagian mata yang diwakili oleh bahan-bahan berikut. TP2
Name the eye parts that are represented by materials below.

Bahan Bahagian mata
Material Part of the eye

(i) Larutan pendarflour
Fluorescent solution

(ii) Kelalang dasar bulat
Round-bottom flask

[2 markah / 2 marks]

(b) Gariskan jawapan yang betul bagi pernyataan berikut. TP1
Underline the correct answer for the following statements.

(i) Dalam rabun jauh, imej terbentuk di (hadapan / belakang) retina.
In short-sightedness, the image is formed (in front of / behind) retina.

(ii) Kecacatan rabun dekat dapat dibetulkan dengan kanta (cekung / cembung).
The defect of long-sightedness can be corrected by using (concave / convex) lenses.

[2 markah / 2 marks]

Bahagian C

4. Mata merupakan organ deria. Subtopik 1.2 BUKU TEKS
The eye is a sense organ. m.s. 12

(a) Setiap bahagian mata disesuaikan dengan fungsi khusus. Nyatakan fungsi bahagian mata yang berikut.
Each part of the eye is adapted to its specific function. State the function of the following parts of the eye. TP1

(i) Kornea:
Cornea

(ii) Iris:
Iris

[2 markah / 2 marks]

© Penerbitan Pelangi Sdn. Bhd. 4

Sains  Tingkatan 3  Praktis PT3 1  Rangsangan dan Gerak Balas 

(b) Ali sedang mengkaji saiz anak mata apabila seseorang bergerak dari kawasan cahaya terang ke kawasan
gelap.

Ali is investigating the size of pupil when a person moves from an area of bright light to an area of darkness.

Bandingkan saiz anak mata dalam cahaya terang dengan saiz anak mata dalam gelap.

Compare the size of the pupil in bright light and the size of pupil in the dark. TP4 Menganalisis

Penerbitan Pelangi Sdn Bhd. All Rights Reserved.
[2 markah / 2 marks]
(c) Perubahan saiz anak mata adalah satu contoh refleks. Terangkan apakah refleks. TP1
The change in pupil size is an example of a reflex. Describe a reflex.

[1 markah / 1 mark]
(d) Huraikan laluan penghantaran impuls elektrik dari mata ke sistem saraf pusat? TP1
Describe the pathway that transmits electrical impulses from the eye to the central nervous system?

[2 markah / 2 marks]

(e) Ali sedang membaca akhbar tetapi perkataan kelihatan kabur. Apabila dia melihat ke luar tingkap, dia
dapat melihat dengan jelas.

Ali is reading a newspaper but the words look blurry. When he looks out the window he can see everything outside
clearly.

Terangkan kepada Ali mengapa perkataan dalam akhbar kelihatan kabur dan bagaimana kecacatan ini

dapat dibetulkan. TP4 Menganalisis

Explain to Ali why the words in the newspaper look blurry and how this defect could be corrected.

[3 markah / 3 marks]

BUKU TEKS
m.s. 30 – 34

5. Rajah di bawah menunjukkan satu eksperimen untuk mengkaji dan mengenal pasti rangsangan yang
dikesan oleh tumbuhan dan gerak balas tumbuhan terhadap rangsangan itu. Eksperimen ini dijalankan di
dalam almari gelap. Subtopik 1.3
The diagram below shows an experiment to study and identify the stimuli detected by the plants and the response of
plants towards the stimuli. This experiment is conducted inside a dark cupboard.

Anak benih Kalsium klorida
Seedlings
Kapas lembap kontang
Moist cotton wool Anhydrous calcium
Kasa dawai chloride
Wire gauze

Air
Water



5 © Penerbitan Pelangi Sdn. Bhd.

 Sains  Tingkatan 3  Praktis PT3 1  Rangsangan dan Gerak Balas

(a) Namakan gerak balas tumbuhan terhadap rangsangan dalam rajah di atas. TP2
Name the plant responses towards the stimuli in the diagram above.

[1 markah / 1 mark]

(b) Lukiskan pemerhatian terhadap pucuk dan akar pokok itu selepas dua minggu. TP2
Draw the observation towards the shoots and the roots of the plants after two weeks.

Penerbitan Pelangi Sdn Bhd. All Rights Reserved.Anak benihSelepas dua minggu
Seedlings After two weeks
Kapas lembap
Moist cotton wool
Kasa dawai
Wire gauze

Kalsium klorida
kontang
Anhydrous calcium
chloride

[2 markah / 2 marks]

(c) Namakan gerak balas tropisme yang ditunjukkan oleh pucuk dan akar tumbuhan. TP1
Name the tropism response shown by the shoots and the roots of the plants.

(i) Pucuk / Shoot:

(ii) Akar / Root: [2 markah / 2 marks]

(d) Apakah fungsi kapas lembap dalam eksperimen ini? TP2
What is the function of the moist cotton wool in this experiment?

[1 markah / 1 mark]

(e) Apakah fungsi kalsium klorida kontang dalam eksperimen ini? TP1
What is the function of anhydrous calcium chloride in this experiment?

[1 markah / 1 mark]

(f) Mengapakah anak benih dalam eksperimen ini disimpan di dalam almari gelap? TP5 Menilai
Why the seedlings in this experiment are kept in a dark cupboard?

6. Rajah di bawah menunjukkan seekor harimau. Subtopik 1.4 [1 markah / 1 mark]
The diagram below shows a tiger.
BUKU TEKS
m.s. 36 – 40

6

© Penerbitan Pelangi Sdn. Bhd.

Penerbitan Pelangi Sdn Bhd. All Rights Reserved. Sains  Tingkatan 3  Praktis PT3 1  Rangsangan dan Gerak Balas 

(a) Namakan jenis penglihatan dan kedudukan mata di kepala bagi harimau itu. TP1
Name the type of vision and state the position of eyes on the head of the tiger.


[2 markah / 2 marks]

(b) Lukiskan medan penglihatan bagi harimau. TP1
Draw the visual field of the tiger.



[2 markah / 2 marks]
(c) Nyatakan satu keburukan medan penglihatan harimau. TP2
State one disadvantage of the visual field of the tiger.


[1 markah / 1 mark]

(d) Namakan dua haiwan lain yang mempunyai jenis penglihatan yang sama. TP1
Name two animals that have the same type of vision.


[2 markah / 2 marks]

(e) Nyatakan satu kelebihan jenis penglihatan yang dimiliki oleh harimau. TP2
State one advantage of the vision to the tiger.


[1 markah / 1 mark]

BUKU TEKS
m.s. 30 – 35

7. Bashirah dan rakan-rakannya menjalankan satu eksperimen untuk mengkaji gerak balas pucuk dan akar
terhadap cahaya, air dan graviti. Rajah di bawah menunjukkan susunan radas untuk menyiasat dan
mengenal pasti rangsangan yang dikesan oleh tumbuhan. Subtopik 1.3
Bashirah and her friends carried out an experiment to study the response of shoot and root towards light, water and
gravity. The diagram below shows the set-up of apparatus to investigate and identify the stimuli detected by the plants.

7 © Penerbitan Pelangi Sdn. Bhd.

 Sains  Tingkatan 3  Praktis PT3 1  Rangsangan dan Gerak Balas

Cahaya matahari
Sunlight

Bukaan
Opening

Kotak hitam
Black box

Kapas lembab
Moist cotton
Penerbitan Pelangi Sdn Bhd. All Rights Reserved.
Biji benih Awal eksperimen Pada hari ke-7
Seeds Begining of the experiment On the 7th day

(a) Dalam petak pada rajah di atas, lukis satu anak panah untuk menunjukkan gerak balas pucuk selepas

7 hari. TP3 Mengaplikasi

In the box in the diagram above, draw an arrow to show the direction of the response of the shoot after 7 days.

[1 markah / 1 mark]

(b) Nyatakan satu alasan bagi jawapan anda di 3(a). TP2
State one reason for your answer in 3(a).

(c) Nyatakan satu kepentingan gerak balas ini kepada tumbuhan. TP3 [1 markah / 1 mark]
State one importance of this response to the plants.
Mengaplikasi

[1 markah / 1 mark]

(d) Bashirah meletakkan biji benih bercambah dalam dua bikar yang berlainan, iaitu bikar Q dan R seperti
dalam rajah di bawah.

Bashirah placed some germinating seeds in two different beakers, Q and R as in the diagram below.

Kapas kering
Dry cotton

Air Udara
Water Air
Q R

(i) Nyatakan mengapa akar di dalam bikar Q tumbuh ke arah yang ditunjukkan dalam rajah ini. TP2
State why the roots in beaker Q grow towards the direction shown in the diagram.

[1 markah / 1 mark]

(ii) Nyatakan jenis gerak balas yang ditunjukkan oleh akar dalam bikar R. Jelaskan jawapan anda.
State the response that is shown by the roots in beaker R. Explain your answer. TP4
Menganalisis

[2 markah / 2 marks]

© Penerbitan Pelangi Sdn. Bhd. 8

Sains  Tingkatan 3  Praktis PT3 1  Rangsangan dan Gerak Balas 

(iii) Nyatakan dua kepentingan gerak balas dalam bikar R kepada tumbuhan. TP3
State two importances of response in beaker R to the plants.
Mengaplikasi

[2 markah / 2 marks]

Penerbitan Pelangi Sdn Bhd. All Rights Reserved.Praktis KBAT

Rajah di bawah menunjukkan satu fakta sains yang menarik perhatian seorang pelanggan di sebuah kedai cermin
mata.
The diagram below shows a science fact that catches the attention of a customer at an optical shop.

(a) Jelaskan jenis tindakan yang dikawal oleh sistem saraf manusia bagi tindakan yang ditunjukkan dalam
rajah di atas.
Explain the type of action controlled by the human nervous system for the action shown in the diagram above.

(b) Wajarkan tindakan ini bagi manusia.
Justify this action for humans.

9 © Penerbitan Pelangi Sdn. Bhd.

 Sains  Tingkatan 3  Praktis PT3 2  Respirasi

TIS PT3 Respirasi
Respiration
2Penerbitan Pelangi Sdn Bhd. All Rights Reserved. PRAK

Bahagian A 3. Rajah di bawah menunjukkan susunan radas

1. Rajah di bawah menunjukkan struktur-struktur untuk mengkaji kesan merokok terhadap peparu.
sistem respirasi manusia. The diagram below shows the apparatus set-up to
The diagram below shows the structures of the study the effects of smoking on the lungs.
human respiratory system.

Tiub getah
Rubber tube

Termometer
Thermometer

Rokok Ke pam
Cigarette To pump

P Tiub-U Larutan penunjuk
U-tube hidrogen karbonat
Kapas putih Hydrogen carbonate
Apakah fungsi struktur P? White cotton indicator solution
What is the function of P?
A Melindungi peparu Bahagian sistem respirasi manusia yang
Protects the lungs manakah diwakili oleh kapas?
B Mengubah tekanan udara di dalam rongga Which part of the human respiratory system is
toraks represented by the cotton wool?
Changes the air pressure in the thoracic cavity
C Menaikkan dan menurunkan sangkar rusuk A Rongga toraks
Raises and lowers the rib cage Thoracic cavity
D Tempat pertukaran gas berlaku
The place where gas exchange occurs B Peparu
Lungs
2. Rajah di bawah menunjukkan pertukaran gas
dalam kapilari darah melalui proses P dalam C Diafragma
Diaphragm
alveolus.
The diagram below shows the gas exchange in the D Bronkus
blood capillaries through process P in alveolus. Bronchus

O2 O2 Kapilari 4. Antara struktur berikut, yang manakah berfungsi
Capillary melindungi peparu?
Sel darah merah Which of the following structures has the function of
Red blood cell protecting the lungs?

Apakah proses P? A Alveolus
What is process P? Alveolus

A Perkumuhan / Excretion B Bronkus
B Resapan / Diffusion Bronchus
C Asimilasi / Assimilation
D Penyerapan / Absorption C Diafragma
Diaphragm

D Sangkar rusuk
Rib cage

5. Antara berikut, yang manakah mengandungi

sedikit oksigen tetapi lebih banyak karbon

dioksida?
Which of the following contains little oxygen but has
more carbon dioxide?

© Penerbitan Pelangi Sdn. Bhd. 10

Sains  Tingkatan 3  Praktis PT3 2  Respirasi 

A Sel darah merah 8. Rajah di bawah menunjukkan struktur
Red blood cells
B Sel darah putih pernafasan bagi belalang.
White blood cells The diagram below shows the breathing structure of
C Darah beroksigen a grasshopper.
Oxygenated blood
D Darah terdeoksigen
Deoxygenated blood

6. Rajah di bawah menunjukkan situasi di suatu

tempat awam.
The diagram below shows the situation at one public
area.
Penerbitan Pelangi Sdn Bhd. All Rights Reserved. P

Apakah struktur P?
What is structure P?

A Spirakel C Trakeol
Spiracle Tracheole

B Trakea D Pundi udara
Trachea Air sacs

9. Gas apakah yang terlibat dalam proses

pertukaran gas antara alveolus dengan kapilari

darah?
What gases are involved in the gaseous exchange

process between alveoli and blood capillaries?

Siapakah perokok pasif dalam rajah tersebut? I Oksigen
Who is the passive smoker in the diagram? Oxygen
A P dan Q / P and Q
B Q dan R / Q and R II Nitrogen
C P dan R / P and R Nitrogen
D P, Q dan R / P, Q and R
III Karbon monoksida
7. Rajah di bawah menunjukkan satu aktiviti untuk Carbon monoxide
mengkaji gas dalam tumbuhan.
The diagram below shows an activity to study the IV Karbon dioksida
exchange of gases in plants. Carbon dioxide

A I dan II C II dan III
I and II II and III

B III dan IV D I dan IV
III and IV I and IV

Daun Air 10. Rajah di bawah menunjukkan satu persamaan
Leaf mendidih yang mewakili satu proses yang berlaku dalam
Boiling water sistem respirasi manusia.
Penunu Bunsen The diagram below shows an equation to represent a
Bunsen burner Kasa dawai process occurs in human respiratory system.
Wire gauze
X + Hemoglobin → Oksihemoglobin
Tungku X + Haemoglobin → Oxyhaemoglobin
kaki tiga
Tripod stand Apakah yang diwakili oleh X?
What is represented by X?
Apakah bahagian daun yang terlibat dalam A Oksigen
Oxygen
aktiviti di atas? B Nitrogen
Which part of the leaf that is involved in the activity Nitrogen
above? C Hidrogen
Hydrogen
A Sel palisad / Palisade cell D Karbon dioksida
C Sel akar / Root cell Carbon dioxide
B Sel epidermis / Epidermis cell
D Stoma / Stoma



11 © Penerbitan Pelangi Sdn. Bhd.

 Sains  Tingkatan 3  Praktis PT3 2  Respirasi

Bahagian B

BUKU TEKS

1. (a) Rajah di bawah menunjukkan proses menarik nafas. Susun langkah-langkah untuk menunjukkan m.s. 48 – 49
proses menarik nafas. Subtopik 2.1 TP2
The diagram below shows human inhalation process. Arrange the steps to show the breathing in mechanism.

Tekanan udara dalam peparu berkurang.
Pressure inside the lung decreases.
Diafragma menjadi rata.
Diaphragm flattens.
Sangkar rusuk bergerak ke atas dan ke luar.
Rib cage moves up and out.
Isi padu rongga toraks bertambah.
Volume of thoracic cavity increases.
Udara masuk ke dalam peparu.
Air enters into the lungs.
Penerbitan Pelangi Sdn Bhd. All Rights Reserved.
[2 markah / 2 marks]

(b) Lengkapkan ruang kosong di bawah untuk menunjukkan pergerakan udara semasa menghembus nafas.
Fill in the blanks below to show the correct movement of air during exhalation. TP1

Kapilari darah Alveolus (i)
Blood capillaries Alveoli

(ii) Trakea Rongga hidung
Nasal cavity
Trachea [2 markah / 2 marks]

BUKU TEKS
m.s. 69

2. (a) Rajah di bawah menunjukkan struktur stoma di bawah mikroskop cahaya. Tandakan (3) pada contoh-
contoh bahan yang meresap ke dalam atau keluar dari daun melalui stoma. Subtopik 2.5 TP1

The diagram below shows the structure of stoma under a light microscope. Tick (√) on the examples of substances
that diffuse in or out from the leaves through the stoma.

(i) Oksigen
Oxygen

(ii) Hidrogen
Hydrogen

(iii) Wap air
Water vapour

[2 markah / 2 marks]

© Penerbitan Pelangi Sdn. Bhd. 12

Sains  Tingkatan 3  Praktis PT3 2  Respirasi 

(b) Tuliskan BENAR atau PALSU bagi pernyataan berikut. TP1 BENAR / PALSU
Write TRUE or FALSE for the following statements. TRUE / FALSE
[2 markah / 2 marks]
Pernyataan
Statements

(i) Stoma membenarkan gas meresap masuk ke dalam dan keluar
daun.

Stomata allow gases to diffuse in and out of the leaves.

(ii) Saiz stoma adalah lebih besar pada hari yang panas.
The size of stoma is bigger on the hot day.
Penerbitan Pelangi Sdn Bhd. All Rights Reserved.
Bahagian C

BUKU TEKS
m.s. 57 – 63

3. Merokok meningkatkan risiko kanser peparu. Risiko ini boleh dikurangkan dengan berhenti merokok. Rajah
di bawah menunjukkan risiko menghidap kanser peparu bagi individu yang tidak merokok dan yang berhenti
merokok. Subtopik 2.3
Smoking cigarettes increases the risk of developing lung cancer. The risk can be reduced by stop smoking. The diagram
below shows the risk of developing lung cancer in people who have never smoked and people who have stopped
smoking.

12

10

Risiko pembentukan 8
kanser peparu (%) 6
Risk of developing
lung cancer (%)

4

2

0

Tidak merokok < 30 30 – 39 40 – 49 50 – 59
Never smoked
Umur ketika berhenti merokok
Age when stopped smoking


(a) (i) Ali berumur 45 tahun ketika dia berhenti merokok. Berdasarkan rajah, hitung peratus peningkatan

risiko kanser peparu sekiranya beliau berhenti merokok pada usia 55 tahun. TP4 Menganalisis

Ali was 45 years old when he stopped smoking. Based on the diagram, calculate the increase of percentage
risk of developing lung cancer if he had waited until he was 55 years old.

[2 markah / 2 marks]
13 © Penerbitan Pelangi Sdn. Bhd.

 Sains  Tingkatan 3  Praktis PT3 2  Respirasi

(ii) Nyatakan dua kesimpulan yang berlainan berdasarkan rajah. TP2
State two different conclusions based on the diagram.

[2 markah / 2 marks]

(b) Merokok merupakan punca utama penyakit emfisema.
Cigarette smoking remains the most common cause of emphysema.
(i) Nyatakan perbezaan di antara alveolus normal dan alveolus emfisema. TP1
State the difference between normal alveoli and alveoli with emphysema.
Penerbitan Pelangi Sdn Bhd. All Rights Reserved.
[2 markah / 2 marks]

(ii) Pesakit emfisema kerap berasa lemah dan letih apabila melakukan aktiviti ringan. Terangkan
mengapa. TP2

Emphysema patient always feel weak and tired even when carry out light activity. Explain why.

4. Rajah di bawah menunjukkan suatu stoma. Subtopik 2.5 [2 markah / 2 marks]
The diagram below shows a stoma.
BUKU TEKS
X m.s. 69

Dinding luar Dinding dalam [1 markah / 1 mark]
Outer wall Inner wall [1 markah / 1 mark]
Kloroplas
Stoma Chloroplast
Stoma


(a) Namakan X. TP1
Name X.

(b) Nyatakan fungsi X. TP1
State the function of X.

(c) Berikan dua sebab mengapa stoma terbuka pada waktu siang. TP2
Give two reasons why the stoma is open during daylight.

[2 markah / 2 marks]

© Penerbitan Pelangi Sdn. Bhd. 14

Sains  Tingkatan 3  Praktis PT3 2  Respirasi 

(d) Rajah di bawah menunjukkan pertukaran gas yang berlaku di dalam stoma.
The diagram below shows the exchange of gases that occurs in stoma.

Gas X

Penerbitan Pelangi Sdn Bhd. All Rights Reserved. Gas Y
Apakah gas X dan Y? TP1
What are gases X and Y?
X:
Y: [2 markah / 2 marks]

(e) Mengapakah stoma tertutup apabila suhu persekitaran terlalu tinggi? TP5 Menilai
Why does the stoma close when the surrounding temperature is too high?

[1 markah / 1 mark]

(f) Bagaimanakah stoma tertutup? TP3 Mengaplikasi
How does the stoma close?

[1 markah / 1 mark]

5. Rajah di bawah menunjukkan suatu model bagi sistem respirasi manusia. Subtopik 2.1 BUKU TEKS
The diagram below shows a model of the human respiratory system. m.s. 48 – 52

Tiub-Y Gabus
Y-tube Cork
Balang kaca Belon
Glass jar Balloon
Kepingan getah
Rubber sheet



(a) Bahagian sistem respirasi manusia yang manakah diwakili oleh kepingan getah? TP1
Which part of the human respiratory system is represented by the rubber sheet?


[1 markah / 1 mark]

15 © Penerbitan Pelangi Sdn. Bhd.

 Sains  Tingkatan 3  Praktis PT3 2  Respirasi

(b) Terangkan apa yang berlaku apabila kepingan getah itu ditarik ke bawah. TP2
Explain what will happen when the rubber sheet is pulled downwards.



[3 markah / 3 marks]

(c) Jadual di bawah menunjukkan peratus karbon dioksida dan oksigen dalam udara sedutan dan udara
hembusan.

The table below shows the percentage of carbon dioxide and oxygen in inhaled and exhaled air.
Penerbitan Pelangi Sdn Bhd. All Rights Reserved.
Peratus
Percentage

Karbon dioksida Oksigen
Carbon dioxide Oxygen

Udara sedutan 0.03 21
Inhaled air

Udara hembusan PQ
Exhaled air

(i) Nyatakan nilai: TP1 [2 markah / 2 marks]
State the value of:
P:
Q:

(ii) Nyatakan satu bahan dalam asap rokok yang menyebabkan pengurangan kandungan oksigen yang
diangkut di dalam sel darah merah. TP1

State one substance in cigarette smoke that causes the decrease in oxygen content that is transported in the
red blood cell.


[1 markah / 1 mark]

(iii) Bagaimanakah untuk menguji kehadiran gas karbon dioksida? TP1
How to test the presence of carbon dioxide gas?

[1 markah / 1 mark]

© Penerbitan Pelangi Sdn. Bhd. 16

Praktis Sains  Tingkatan 3  Praktis PT3 2  Respirasi 

KBAT

Rajah di bawah menunjukkan dua bentuk sel darah merah, normal dan tidak normal.
The diagram below shows two forms of red blood cells, normal and abnormal.

Sel darah merah
abnormal

Abnormal red blood cells
Sel darah merahPenerbitan Pelangi Sdn Bhd. All Rights Reserved.
normal

Normal red blood cells

(a) Banding dan bezakan sel darah merah yang normal dan tidak normal.
Compare and contrast the normal and abnormal red blood cells.

(b) Kaitkan luas permukaan sel darah merah yang tidak normal dengan kandungan hemoglobin. Huraikan
kesan pengangkutan sel darah merah yang tidak normal ini terhadap penghasilan tenaga.
Relate the surface area of abnormal red blood cells with the haemoglobin content. Explain the effect of transportation
of abnormal red blood cells on the energy production.

17 © Penerbitan Pelangi Sdn. Bhd.

JAWAPAN

TIS PT3 Pembetulan / Correction:

1 Rangsangan dan Gerak Balas • guna kaca mata dengan kanta cembung
Stimuli and Responses use glasses with convex lenses
Penerbitan Pelangi Sdn Bhd. All Rights Reserved. PRAK
• untuk menumpu cahaya sebelum memasuki

Bahagian A mata / fokus imej pada retina
this will converging the light before entering the
eyes / focus the image on the retina

1. C 2. A 3. C 4. C 5. C 5. (a) Hidrotropisme
6. B 7. D 8. B 9. A 10. C Hydrotropism
(b)

Bahagian B S

1. (a) P, Q (c) (i) Pucuk: Negatif hidrotropisme
(b) (i) BENAR Shoot: Negative hydrotropism
TRUE (ii) Akar: Positif hidrotropisme
(ii) PALSU Root: Positive hydrotropism
FALSE
2. (a) (i) dan / and (iv) (d) Membekalkan air untuk tumbesaran anak benih
(i) semakin besar To supply water for the seedlings growth
gets bigger
(ii) saraf optik (e) Menyerap wap air di dalam bikar
optic nerve Absorb water vapour inside the beaker

3. (a) (i) Gelemaca (f) Mengelakkan rangsangan cahaya daripada
Vitreous humour mempengaruhi gerak balas anak benih
(ii) Bebola mata
Eyeball Prevent the light stimulus from affecting the
response of the seedlings
(b) (i) hadapan
in front of
(ii) cembung
convex

6. (a) Penglihatan stereoskopik; kedudukan mata di

Bahagian C depan kepala
Stereoscopic vision; eyes’ position is in front of the
4. (a) (i) Kornea: Memfokuskan cahaya ke atas retina head
Cornea: Focus light onto retina
(b)

(ii) Iris: Mengawal jumlah cahaya yang memasuki

mata
Iris: Control amount of light entering the eye

(b) Saiz anak mata lebih kecil dalam cahaya terang

berbanding dengan saiz anak mata dalam gelap.
Size of pupil is smaller in bright light compared to
the size of pupil in the dark. Medan penglihatan
yang bertindih
(c) Gerak balas yang cepat dan luar kawal. Medan Medan
A rapid and involuntary response. penglihatan Overlapping visual fields penglihatan

(d) Reseptor → neuron deria → neuron perantaraan mata kanan mata kiri
Visual field Visual field
(dalam sistem saraf pusat) of right eye of left eye
Receptor → sensory neuron → relay neuron (in
(c) Sempit / Narrow
central nervous system) (d) Burung helang, singa / Eagle, lion
(e) Penerangan / Explanation:

• Ali rabun dekat
Ali is long-sightedness

• Sinar cahaya tidak difokuskan pada retina / (e) Dapat menganggar jarak dengan tepat; membantu

cahaya difokuskan di belakang retina haiwan pemangsa memburu mangsa
the light is not focussed at the retina / light is Can estimate distance accurately; help predators
focussed behind the retina to hunt prey

J1 © Penerbitan Pelangi Sdn. Bhd.

  Sains  Tingkatan 3  Jawapan 2. (a) i, iii
(b) (i) BENAR / TRUE
7. (a) (ii) PALSU / FALSE
(b) Untuk mendapatkan cahaya matahari
To get sunlight Bahagian C
(c) Untuk menjalankan proses fotosintesis
To carry out photosynthesis 3. (a) (i) % peningkatan risiko
(d) (i) Untuk mendapatkan air / To get water
=11% – 5.6% = 5.4%
(ii) Geotropisme, akar tumbuh ke bawah ke arah % increase of risk
tarikan graviti.
=11% – 5.6% = 5.4%
Geotropism, the roots grow downwards the Reserved.
direction of gravity pull. (ii) • Semakin muda umur ketika berhenti

(iii) • Untuk menyokong tumbuhan merokok, semakin rendah risiko kanser
To support the plant
peparu / Semakin besar umur ketika
• Untuk mencari punca air
To find water source berhenti merokok, semakin tinggi risiko

Praktis KBAT kanser peparu.
The younger age when stopped smoking,
(a) Tindakan luar kawal kerana berlaku dalam keadaan
tidak sedar. the lower the risk of lung cancer / The older
age when stopped smoking, the higher the
Involuntary action because it happens unconsciously. risk of lung cancer.
(b) Kelipan mata akan mencuci mata daripada habuk. • Tidak merokok masih mempunyai risiko
Rights
Kelipan mata juga mengelakkan mata daripada menjadi mengidap kanser peparu.
kering yang akan menyebabkan kerengsaan. Never smoked still have the risk of lung
Blinking of eyes will clean the eyes from dirt. It also
prevents the eyes from getting dry which will cause cancer.
irritation.
(b) (i) • Alveolus emfisema mempunyai ruang udara

yang lebih besar manakala alveolus normal

mempunyai banyak ruang udara yang lebih

All kecil.
The alveoli with emphysema have larger air
spaces while the normal alveoli have many
PRAK smaller air spaces.

Bhd.
TIS PT3 • Ruang udara alveolus emfisema rosak

2 Respirasi manakala alveolus normal tidak.
Respiration The air sacs in alveoli with emphysema are

Sdn damaged while the normal alveoli are not.

Bahagian A (ii) • Alveolus rosak mengurangkan luas

1. B 2. B 3. B 4. D 5. D permukaan peparu.
6. B 7. D 8. A 9. D 10. A The damaged alveoli reduce the surface

area of the lungs.

Pelangi • Ini mengurangkan kadar pertukaran

gas oksigen ke dalam darah dan karbon

Bahagian B dioksida daripada darah.
This lowers the exchange of oxygen into the

blood and carbon dioxide out of it.

1. (a) • Aras oksigen dalam badan berkurang,
4 Tekanan udara dalam peparu berkurang.
Penerbitan Pressure inside the lung decreases. kurang tenaga dijana secara respirasi sel.
2 Diafragma menjadi rata. The oxygen level in the body reduced,
Diaphragm flattens.
1 Sangkar rusuk bergerak ke atas dan ke less energy produced through cellular
luar. respiration.
Rib cage moves up and out.
3 Isi padu rongga toraks bertambah. 4. (a) Sel pengawal / Guard cell
Volume of thoracic cavity increases.
5 Udara masuk ke dalam peparu. (b) Mengawal pembukaan dan penutupan stoma
Air enters into the lungs. Control the opening and closing of stoma

(b) (i) Bronkiol (c) Membenarkan gas meresap masuk ke dalam dan
Bronchioles
(ii) Bronkus keluar daun; mengawal jumlah air yang hilang
Bronchus
melalui permukaan daun
Allow the gases to diffuse in and out of the leaves;
to control the total amount of water lost through the
surface of leaves

(d) X: Oksigen / Oxygen
Y: Karbon dioksida / Carbon dioxide

(e) Untuk mengelakkan kelayuan
To avoid wilting

© Penerbitan Pelangi Sdn. Bhd. J2

Sains  Tingkatan 3  Jawapan 

(f) Melalui proses osmosis Bahagian B
Through the osmosis process 1. (a)

5. (a) Diafragma / Diaphragm

(b) – Isi padu udara dalam balang kaca akan

bertambah
The volume of air inside the glass jar increases

– Tekanan udara di dalam balang kaca menjadi

lebih rendah
The air pressure inside the glass jar becomes
lower
PRAPKenerbitan Pelangi Sdn Bhd. All Rights Reserved.
– Tekanan atmosfera yang lebih tinggi akan

menolak udara memasuki belon
The higher atmospheric pressure forces the air
into the balloons

(c) (i) P: 4%, Q: 16% (b) Pertukaran bahan antara sel dengan
(ii) Karbon monoksida / Carbon monoxide persekitaran luar berlaku secara osmosis
dalam organisma unisel.
(iii) Ujian air kapur. Karbon dioksida akan Exchange of substances between the
cell and the external environment occurs
mengeruhkan air kapur. through osmosis in unicellular organisms.
Lime water test. Carbon dioxide will turn lime
water cloudy. Karbon dioksida dan air adalah contoh
bahan kumuh.
Praktis KBAT Carbon dioxide and water are examples ✓
of waste products. ✓
(a) • Kedua-dua sel darah merah ini berfungsi untuk
mengangkut oksigen ke seluruh badan. Bekalan oksigen ke sel-sel badan
• Both the red blood cells function to transport akan terjejas jika sistem pengangkutan
oxygen throughout the body. organisma tidak berfungsi.
Sel darah merah normal berbentuk dwicekung The oxygen supply to the body cells will
manakala sel darah merah yang tidak normal be affected if the transport system of
berbentuk sabit. organisms does not function.
The normal red blood cells are in concave shape
while abnormal red blood cells are sickle shaped. 2. (a) (i) ganda dua
double
(b) • Sel darah merah yang tidak normal mempunyai (ii) satu
one
luas permukaan yang lebih kecil berbanding sel (b) L: Vena kava
Vena cava
darah merah normal. M: Vena pulmonari
The abnormal red blood cells have smaller surface Pulmonary vein
area than the normal red blood cells.
3. (a)
• Sel darah merah yang tidak normal mempunyai Komponen darah
Blood component
kurang hemoglobin berbanding sel darah merah

normal. Fungsi
The abnormal red blood cells have less Function

haemoglobin than the normal red blood cells.

• Pengangkutan oksigen kurang cekap bagi sel

darah merah yang tidak normal dan Mengangkut oksigen
Transportation of oxygen in abnormal red blood dalam badan
cells is less efficient and
Transports oxygen in
• menyebabkan kurang penghasilan tenaga. Platlet the body
causes less energy production. Platelet
Sel darah merah Membantu dalam
TIS PT3 Pengangkutan Red blood cell pembekuan darah
Transportation Helps in blood clotting
3
Membantu
Bahagian A mempertahankan
badan daripada
1. B 2. B 3. A 4. C 5. C jangkitan penyakit
6. A 7. C 8. B 9. B 10. A Helps in protecting the
body from infection

J3 © Penerbitan Pelangi Sdn. Bhd.

PRAKTIS FC063042 Praktis Hebat! PT3 KSSM
HEBAT!
Sains

Science
Penerbitan Pelangi Sdn Bhd. All Rights Reserved.PT33TKINSGKSATMAN

JUDUL-JUDUL DALAM SIRI INI

TINGKATAN 123 Siri Praktis Hebat! PT3 KSSM merupakan
siri latihan intensif mengikut topik. Siri ini direka
Bahasa Melayu demi memahirkan murid untuk menaakul Sains / Science
English soalan berdasarkan format pentaksiran pusat
Matematik/Mathematics PT3. Instrumen tambahan seperti soalan KBAT
Sains/Science dapat menjanakan prestasi murid ke arah
Geografi kecemerlangan.
Sejarah
Pendidikan Islam
Reka Bentuk dan Teknologi

© Penerbitan Pelangi Sdn. Bhd. 2022 Tingkatan 3
Hak cipta terpelihara. Tiada bahagian daripada terbitan ini boleh diterbitkan semula, disimpan untuk pengeluaran,
atau ditukarkan dalam apa-apa bentuk atau dengan alat apa jua pun, sama ada dengan cara elektronik, sawat,
gambar, rakaman, atau sebagainya, tanpa kebenaran daripada Penerbitan Pelangi Sdn. Bhd. terlebih dahulu.

Cetakan Pertama 2022

PELANGI W.M: RM7.35 / E.M: RM7.65

Dicetak di Malaysia oleh QPS Press Sdn. Bhd. FC063042
Lot 52, Jalan 6/2, Seri Kembangan Industrial Area, 43300 Seri Kembangan, Selangor Darul Ehsan. ISBN: 978-967-0007-03-8
Sila layari https://plus.pelangibooks.com/errata/ untuk mendapatkan pengemaskinian bagi buku ini (sekiranya ada).