Pra U STPM 2022 Penggal 3 - Sejarah

Sejarah Semester 3 STPM Bab 3 Nasionalisme dan Pembentukan Negara Bangsa (Bhg. B)
6 Sarekat Islam berkembang dengan cepat dalam kalangan semua lapisan
masyarakat tempatan. Masyarakat tempatan khasnya di Pulau Jawa
• Sarekat Islam berjaya mempercayai telah munculnya seorang “Ratu Adil” yang dapat menyelamatkan
menyatukan rakyat mereka daripada penindasan dan cengkaman orang kafir.
Indonesia melalui agama
Islam. Rakyat menganggap 7 Sarekat Islam mula merosot pada tahun 1920-an disebabkan perselisihan
Sarekat Islam sebagai antara golongan Reformis Islam dengan golongan ortodoks dalam parti
harapan dan suara mereka
dalam mengemukakan sendiri. Perpecahan ini melemahkan kepimpinan Sarekat Islam. Selain itu,
tuntutan mereka kepada pengaruh komunisme dalam Sarekat Islam membawa kepada penubuhan
kerajaan Belanda. Sarekat Islam Merah di Semarang dan di desa lain.
Penerbitan Pelangi Sdn Bhd. All Rights Reserved.
• Pada tahun 1923, nama
Sarekat Islam ditukar 8 Kerajaan Belanda mengambil tindakan menindas Sarekat Islam yang berjuang
kepada Partai Sarekat Islam menuntut kemerdekaan mutlak dan menentang kapitalisme. Sarekat Islam
yang memperjuangkan dituduh terlibat dalam beberapa pemberontakan yang berlaku. Omar Said
kemerdekaan Indonesia
dengan perlembagaan Tjokroaminoto ditangkap dan dipenjarakan.
berasaskan undang-undang
Islam. Partai Nasional Indonesia
• Fahaman komunisme
menyusup ke dalam Sarekat
Islam dan melemahkan A Latar Belakang
perjuangannya. Haji Agus
Salim telah memutuskan 1 Pada tahun 1922, sekumpulan pelajar Indonesia di Holland telah menubuhkan
bahawa ahli Partai Sarekat Perhimpunan Indonesia. Setahun kemudian, Perhimpunan Indonesia telah
Islam tidak dibenarkan menegaskan rancangan mereka untuk berjuang ke arah kemerdekaan negara.
menyertai pertubuhan
berfahaman komunis. Untuk mencapai hasrat tersebut, Perhimpunan Indonesia menggabungkan
Kesannya, ramai ahli keluar usaha semua golongan masyarakat Indonesia dan menjalankan dasar tidak
dan menyertai Parti Komunis bekerjasama dengan kerajaan Belanda. Perhimpunan Indonesia bersifat
Indonesia. agresif dan radikal sejak penubuhannya di Holland.
2 Perhimpunan Indonesia berjaya mendapat sokongan ramai kerana
memperjuangkan kemerdekaan. Antara tahun 1923 dan 1927, ahli-ahli
Perhimpunan Indonesia yang pulang ke Indonesia telah menubuhkan
kelab-kelab pelajar di beberapa buah bandar. Kelab tersebut menjadi pusat
perbincangan dan saluran idea perjuangan Perhimpunan Indonesia.
3 Dalam kalangan kelab yang ditubuhkan, Kelab Pelajar Bandung yang paling
aktif. Dari kelab tersebut, Soekarno mengambil inisiatif menubuhkan
Perserikatan Nasional Indonesia pada 4 Jun 1927.
4 Perserikatan Nasional Indonesia kemudian menukar namanya kepada Partai
Nasional Indonesia (PNI). Soekarno ialah pemimpin utama, dibantu oleh
pemimpin lain seperti Iskaq Tjokrohadisoerjo, Dr. Tjipto Mangunkusumo,
Ir. Anwari, Ali Sastroamidjojo, dan Sunarjo.

B Sebab dan Matlamat Penubuhan

BAB 1 Mulai tahun 1927, peranan PNI dalam pergerakan nasional Indonesia amat
besar. Antara sebab dan matlamat penubuhan PNI:
3 (a) Menuntut kemerdekaan mutlak.
(b) Menyatukan rakyat Indonesia melalui gabungan parti-parti politik
kebangsaan Indonesia.
(c) Membentuk kerajaan demokrasi berparlimen yang bertanggungjawab
kepada semua rakyat.
(d) Memartabatkan penggunaan bahasa Indonesia sebagai bahasa
Foto 3.2 Logo PNI rasmi.





352





03(B) PraU SEJARAH P3 1P.indd 352 28/10/2021 4:04 PM

Sejarah Semester 3 STPM Bab 3 Nasionalisme dan Pembentukan Negara Bangsa (Bhg. B)
2 PNI berjuang secara aktif dan radikal demi mencapai matlamat untuk
membebaskan Indonesia daripada penjajahan Belanda. Antara usaha PNI
ialah: • PNI begitu popular dan
(a) Mengamalkan dasar penentangan pasif. bergerak dengan cergas
(b) Mengamalkan dasar tidak bekerjasama dengan Belanda. serta bersifat anti-penjajah.
Inilah yang membimbangkan
(c) Menyeru pegawai Indonesia memulaukan Volksraad dan perkhidmatan Belanda. PNI dianggap
awam kerajaan. sebagai “duri dalam daging”
(d) Menubuhkan kesatuan buruh. oleh pihak Belanda.
(e) Memajukan syarikat kerjasama. • Demi mempertahankan
Penerbitan Pelangi Sdn Bhd. All Rights Reserved.
(f) Menyokong pendidikan kebangsaan. kedudukannya di Indonesia,
Belanda telah menangkap
(g) Menganjurkan kursus dan mendirikan sekolah. Soekarno dan empat orang
(h) Mengadakan rapat-rapat umum. tokoh PNI yang lain. Dengan
(i) Menyebarkan idea nasionalis melalui penerbitan surat khabar Banteng penangkapan pemimpin-
Priangan di Bandung dan Persatoean Indonesia di Jakarta. pemimpin ini, pengaruh PNI
disebarkan kepada parti-
3 Perjuangan PNI dijelaskan semasa Kongres Pemuda yang telah mengeluarkan parti yang muncul selepas
“Sumpah Pemuda” yang menekankan tiga perkara, iaitu: itu. Belanda membubarkan
(a) Semua rakyat Indonesia adalah sebangsa, sebahasa, dan senegara. PNI pada tahun 1931.
Berdasarkan prinsip tersebut, PNI menegaskan tidak akan menggunakan • Sartono kemudiannya
agama Islam sebagai dasar perjuangannya kerana soal kemerdekaan menubuhkan Partindo.
Pendidikan Nasional
turut melibatkan rakyat Indonesia beragama Kristian yang berbeza Indonesia (PNI Baru)
bahasa dan budaya. ditubuhkan oleh Drs.
(b) Pertubuhan belia seperti Pemuda Jawa, Pemuda Sulawesi, Pemuda Mohammad Hatta dan
Sumatera dan Pemuda Ambon digabungkan menjadi Persatuan Pemuda Sutan Syahrir.
Indonesia. • Pengaruh dan asas-asas
(c) Lagu kebangsaan akan dicipta dan digunakan secara rasmi. Idea PNI masih kuat dalam
parti-parti yang muncul
nasionalisme dapat disalurkan melalui ciptaan lagu kebangsaan. itu. Partindo dan PNI
4 Kebijaksanaan Soekarno mengutamakan soal perpaduan dan persefahaman Baru masih mengamalkan
asas PNI yang lama, iaitu
membolehkan PNI mendapat sokongan ramai dan menjadi parti politik yang perkembangan kendiri dan
paling popular. Dalam masa dua tahun sahaja, PNI berjaya meraih sokongan dasar tidak bekerjasama
seramai 10 000 orang. dengan penjajah Belanda.
5 Selaras dengan hasrat menyatukan rakyat Indonesia tanpa mengira perbezaan
keturunan, bangsa, dan agama, PNI berusaha menggabungkan parti-parti
politik yang sedia ada seperti Budi Utomo, Pasundan, Ikatan Sumatera, Kaum
Betawi, Kelab Pelajar Surabaya, dan Sarekat Islam dalam satu gabungan
yang besar, iaitu Permuafakatan Perhimpunan Politik Kebangsaan Indonesia
(PPPKI). Melalui PPPKI, PNI telah berusaha membentuk perpaduan
kebangsaan.

Young Men Buddhist Association (YMBA) ’15


A Latar Belakang
1 Young Men Buddhist Association (YMBA) yang ditubuhkan pada tahun 1906
oleh golongan berpendidikan Barat. BAB
2 Golongan ini terdiri daripada peguam dan mahasiswa Universiti Rangoon 3
seperti U Ba Pe, Sir Maung Gyi, dan U Kin.

B Sebab dan Matlamat Penubuhan ’12

1 Penubuhan YMBA adalah untuk:
(a) Memupuk semangat kebangsaan.
(b) Mengembangkan pendidikan.



353





03(B) PraU SEJARAH P3 1P.indd 353 28/10/2021 4:04 PM

Sejarah Semester 3 STPM Bab 3 Nasionalisme dan Pembentukan Negara Bangsa (Bhg. B)
(c) Mengekalkan tradisi agama Buddha.
(d) Menegaskan agama Buddha sebagai penyelamat masyarakat.
(e) Mengekalkan semangat masyarakat peribumi Myanmar dengan cogan
kata, “Buddha Save The King”.

C Perjuangan YMBA kepada agama dan sosial
1 Pada peringkat awal, YMBA memperjuangkan isu sosial dan budaya, iaitu
menimbulkan minat dan kesedaran orang Myanmar terhadap kesenian,
Penerbitan Pelangi Sdn Bhd. All Rights Reserved.
kesusasteraan, kebudayaan, dan agama Buddha di Myanmar. YMBA
menerbitkan akhbar Thuriya untuk menyedarkan masyarakat Myanmar
tentang kepentingan agama Buddha dalam kehidupan mereka.
2 Bukti YMBA memberi tumpuan kepada isu agama Buddha, kebudayaan,
dan pendidikan orang Myanmar:
(a) Memperjuangkan pendidikan percuma bagi anak-anak rakyat Myanmar.
(b) Menuntut hak pelajaran yang sama diberikan kepada semua rakyat,
iaitu tiada diskriminasi dalam peluang mendapat pendidikan.
(c) Menuntut ajaran dan nilai agama Buddha diserapkan dalam pendidikan.
(d) Menubuhkan sekolah-sekolah yang menekankan agama Buddha.
(e) Menggalakkan pelajar Myanmar dihantar ke luar negara.


D Perjuangan radikal YMBA mulai tahun 1916
1 Sejak tahun 1916, corak perjuangan YMBA lebih radikal disebabkan faktor-
faktor berikut:
(a) Kemelesetan ekonomi selepas Perang Dunia Pertama.
(b) Pengaruh perjuangan Mahatma Gandhi yang menekankan penentangan
pasif terhadap pemerintahan British di India.
(c) Kejayaan Revolusi Bolshevik di Rusia menggulingkan pemerintahan
raja berkuasa mutlak.
(d) Kata-kata Presiden Woodrow Wilson tentang hak-hak semua negara
di dunia ini menentukan nasib negara sendiri.
(e) Kehadiran pemimpin yang berfahaman radikal seperti U Thein Maung,
U Chit Hiang, dan U Ba Pe.
2 Isu kasut
(a) Pemimpin berfahaman radikal ini telah membangkitkan semangat
nasionalisme melalui isu kasut. Mereka melancarkan protes terhadap
sekumpulan orang Eropah yang memakai kasut memasuki Pagoda
Endawya di Rangoon. Protes ini berkaitan dengan isu agama dan inilah
yang memudahkan YMBA mendapat sokongan golongan pongyi.
(b) YMBA mengambil berat tentang isu kasut dan perbuatan British
dianggap sebagai satu penghinaan terhadap kesucian rumah ibadat
YMBA dan golongan pongyi
BAB bertindak secara keras masyarakat peribumi Myanmar. Isu kasut menjadi agenda utama dalam
terhadap isu kasut kerana persidangan YMBA pada tahun 1917.
3 penjajah British terbukti (c) Pada mulanya, British tidak melayan tuntutan YMBA kerana
tidak menghormati adat dan memandang ringan isu tersebut. Reaksi British membimbangkan
kesucian pagoda. Terdapat YMBA yang menyedari bahawa tuntutan mereka akan menjadi lebih
papan kenyataan yang dibuat berkesan jika berjaya mendapat suara ramai dan bersifat kebangsaan.
oleh British yang tertera kata-
kata, “Foot-wearing prohibited, Oleh demikian, YMBA berusaha mendapat sokongan penduduk di
except to the British and bandar dan luar bandar. Pada tahun 1920, kira-kira 6 000 persatuan di
Europeans.” peringkat kampung memberi sokongan kepada YMBA. British bimbang
dengan sokongan kuat ini lalu mengeluarkan undang-undang melarang
pemakaian kasut di pagoda.


354





03(B) PraU SEJARAH P3 1P.indd 354 28/10/2021 4:04 PM

Sejarah Semester 3 STPM Bab 3 Nasionalisme dan Pembentukan Negara Bangsa (Bhg. B)
3 Laporan Montagu-Chelmsford 1917
(a) YMBA seterusnya membantah kerajaan British berkaitan dengan
Laporan Montagu-Chelmsford pada tahun 1917. Melalui laporan Kejayaan YMBA dalam
tersebut, kerajaan British telah meluluskan perlembagaan baharu di meraih sokongan orang ramai
India sebagai persediaan ke arah status pemerintahan sendiri. disebabkan agama Buddha
(b) Akan tetapi, kelulusan ini tidak diberikan kepada Myanmar dengan menjadi alat perpaduan
alasan bahawa Myanmar masih belum mencapai taraf “kepandaian dan persaudaraan. Bagi
masyarakat peribumi Myanmar,
membaca dan menulis.” British berpendapat Myanmar masih belum agama Buddha merupakan nadi
bersedia untuk mentadbir institusi demokrasi di Myanmar. dalam kehidupan mereka.
Penerbitan Pelangi Sdn Bhd. All Rights Reserved.
4 Penubuhan Majlis Am Persatuan-persatuan Myanmar (GCBA) 1920
(a) Berdasarkan situasi tersebut, YMBA yang agresif bertindak membentuk
Majlis Am Persatuan-persatuan Myanmar (GCBA) pada tahun 1920.
GCBA menjadi pertubuhan kebangsaan yang agresif bertindak
melancarkan pemulauan terhadap kerajaan British. YMBA menghantar
delegasi ke London sebagai tanda protes. Perjuangan YMBA berjaya Sistem diarki berasaskan
apabila kerajaan British memperkenalkan Sistem Diarki di Myanmar sistem perlembagaan yang
pada tahun 1921. diperkenalkan oleh British
di India. Sesetengah tugas
5 Akta Universiti 1920 kerajaan akan dipindahkan
(a) YMBA juga terlibat dalam isu Akta Universiti 1920. Tujuan akta ini kepada Menteri Myanmar.
adalah untuk menaik tarafkan pendidikan di Universiti Rangoon.
Leftenan Gabenor dilantik sebagai Canselor universiti tersebut. Pada
bulan Disember 1920, pelajar Universiti Rangoon mengadakan mogok
kerana menganggap akta ini adalah muslihat British untuk melengah-
lengahkan usaha Myanmar mencapai taraf berkerajaan sendiri. YMBA
berjaya menggerakkan hampir seluruh lapisan masyarakat Myanmar
untuk menentang tindakan British tersebut.
(b) Mereka menuntut supaya sistem pendidikan dan universiti di Myanmar
bebas daripada pengawasan British. Bagi mengatasi mogok tersebut,
British menguatkuasakan Pindaan Akta Universiti pada tahun 1924.
Melalui pindaan tersebut, banyak kuasa pentadbiran universiti
dipindahkan kepada orang Myanmar.
C Kesimpulan

1 Dengan kebangkitan golongan Thakin, pengaruh YMBA semakin lenyap.
Namun begitu, boleh dikatakan YMBA memainkan peranan penting dalam
membangkitkan semangat nasionalisme melalui agama Buddha.
2 YMBA dapat menyatupadukan masyarakat peribumi Myanmar ke arah
satu matlamat yang sama, iaitu memelihara tradisi agama Buddha dan
menimbulkan kesedaran tentang ketidakadilan dasar penjajah British.
Layari laman web berikut
Poor Man’s Party / Parti Sinyetha tentang Dr. Ba Maw.
https://en.wikipedia.org/wiki/
Ba_Maw BAB
A Latar Belakang
3
1 Dr. Ba Maw merupakan seorang peguam yang berjaya membela Saya San
yang melancarkan pemberontakan menentang British pada tahun 1931
hingga tahun 1932. Sejak itu, beliau popular dalam kalangan rakyat jelata INFO
sebagai wira yang dapat mempertahankan hak mereka.
2 Berdasarkan situasi tersebut, Dr. Ba Maw menubuhkan Sin Ye Tha Ah-pwe
pada tahun 1936. Parti ini merupakan parti politik pertama di Myanmar
yang berjaya menarik sokongan rakyat yang kebanyakannya merupakan
kaum tani dan buruh yang miskin.


355





03(B) PraU SEJARAH P3 1P.indd 355 28/10/2021 4:04 PM

Sejarah Semester 3 STPM Bab 3 Nasionalisme dan Pembentukan Negara Bangsa (Bhg. B)
3 Hanya 16 calon Sinyetha dilantik ke Dewan Perundangan yang mengandungi
132 kerusi. ni menunjukkan kurangnya sokongan daripada golongan
Sin Ye Tha Ah-pwe dalam nasionalis. Akan tetapi, pada tahun 1937, Dr. Ba Maw dilantik sebagai
bahasa Myanmar sama Perdana Menteri bangsa Myanmar yang pertama selepas Myanmar diasingkan
maksud dengan Poor Man’s daripada pentadbiran di India. Ini membuktikan sokongan yang semakin
Party atau Proletariat Party.
Istilah proletariat berkaitan hebat kepada Dr. Ba Maw sejak penubuhan Poor Man’s Party.
dengan kumpulan kelas
bawahan (buruh yang tidak B Sebab dan Matlamat Penubuhan
mempunyai kemahiran dan
kaum tani) yang miskin dan 1 Keazaman Dr. Ba Maw
Penerbitan Pelangi Sdn Bhd. All Rights Reserved.
tertindas. Istilah Sinyetha (a) Penubuhan Poor Man’s Party lebih memperlihatkan keazaman Dr. Ba
dalam bahasa Myanmar Maw untuk memancing undi pilihan raya daripada kelas bawahan yang
bermakna miskin. Poor Man’s
Party mengamalkan prinsip dan merupakan majoriti rakyat miskin. Beliau mengumumkan pemotongan
fahaman sosialis. cukai untuk melindungi petani daripada golongan peminjam wang yang
menindas mereka.
(b) Setelah Myanmar diasingkan daripada India pada tahun 1937, muncul
Dobama Sinyetha Asiayone yang merupakan gabungan Poor Man’s
Party di bawah pimpinan Dr. Ba Maw dan Dobama Asiayone di bawah
Sin Ye Tha Ah-pwe dalam pimpinan golongan Thakin.
bahasa Myanmar sama
maksud dengan Poor Man’s 2 Kemiskinan dan kesengsaraan kaum tani
Party atau Proletariat Party. (a) Ekonomi negara dikuasai oleh orang asing seperti pemodal Eropah
Istilah proletariat berkaitan dan pengusaha China.
dengan kumpulan kelas (b) Orang India ramai telah menguasai bidang perburuhan dan kerja
bawahan (buruh yang tidak
mempunyai kemahiran dan kekeranian. Golongan Cheti juga menguasai tanah pertanian di Hilir
kaum tani) yang miskin dan Myanmar.
tertindas. Istilah Sinyetha (c) Ramai petani hidup miskin dan kesempitan kerana dilanda kemelesetan
dalam bahasa Myanmar ekonomi dunia pada tahun 1930an.
bermakna miskin. Poor Man’s (d) Kejatuhan harga beras menyulitkan kehidupan kaum tani lagi.
Party mengamalkan prinsip dan
fahaman sosialis.
C Sebab dan Matlamat Poor Man’s Party
1 Perjuangan kemerdekaan tahun 1940-an
(a) Dr. Ba Maw memperjuangkan idea sosialis melalui Poor Man’s Party.
Ciri-ciri Poor Man’s Party Beliau mendapat sokongan buruh di pelabuhan, tuan tanah, tokoh yang
• Prinsip perjuangan berpengaruh, dan mereka yang pernah mendapat bantuan.
Poor Man’s Party yang (b) Sebelum serangan Jepun ke atas Myanmar, golongan nasionalis
menggunakan kelas Myanmar yang kaya berjuang mempertahankan negara (ada nasionalis
bawahan yang terdiri
daripada kaum tani, yang dipenjarakan oleh British kerana perjuangan radikal). Mereka
buruh, dan golongan memerlukan satu pasukan pertahanan yang terdiri daripada golongan
miskin sebagai benteng miskin kerana jumlah mereka yang ramai dan golongan paling tertindas
pertahanan dan penyatuan di bawah British.
jelas memaparkan dasar (c) Dalam hal ini, Poor Man’s Party menjadi penting dalam gerakan
perjuangan sosialis.
• Walaupun parti ini nasionalis dan perjuangan kemerdekaan pada tahun 1940-an. Para
dinamakan Poor Man’s nasionalis bertekad bahawa jalan paling mudah bagi Myanmar
BAB Party, namun pada mendapat kemerdekaan daripada British adalah melalui peranan
hakikatnya, Dr. Ba Maw
golongan bawahan yang miskin untuk menentang secara terbuka.
3 hanya mempergunakan (d) Persatuan Dobama bekerjasama dengan golongan miskin. Parti baharu
golongan bawahan
yang miskin sebagai yang dibentuk, iaitu Parti Taw-hlan-yay diseru supaya menyedarkan
batu loncatan untuk golongan tani bahawa tidak salah jika mereka tidak membayar cukai.
memperkukuh Kegagalan membayar cukai digunakan sebagai senjata untuk menentang
kedudukannya dalam politik penjajah British.
Myanmar sehingga dilantik
menjadi Perdana Menteri 2 Perjuangan semasa Perang Dunia Kedua
pada tahun 1937. (a) Semasa Perang Dunia Kedua, Britain dan sekutunya mengalami
kekalahan yang teruk. Para nasionalis Myanmar mengambil kesempatan



356





03(B) PraU SEJARAH P3 1P.indd 356 28/10/2021 4:04 PM

Sejarah Semester 3 STPM Bab 3 Nasionalisme dan Pembentukan Negara Bangsa (Bhg. B)
ini dan membentuk Bama Htwet Yat Gaing Gyi yang dikenali sebagai
Burma Revolutionary Party. Parti ini melaungkan slogan, Britain’s woes
is Burma’s opportunity.
(b) Di bawah naungan Burma Revolutionary Party ialah Dobama Sinyetha
Asiayone (We Burmans Party) yang terdiri daripada Parti Aung San,
iaitu Party Dobama Asiayone dan Parti Dr. Ba Maw, iaitu Poor Man’s
Party. Kebanyakan ahlinya terdiri daripada golongan pelajar, petani, dan
buruh. Dr. Ba Maw dilantik sebagai Pengerusi dan Aung San sebagai
Setiausaha.
Penerbitan Pelangi Sdn Bhd. All Rights Reserved.
(c) Semasa Perang Dunia Kedua, Poor Man’s Party digunakan sebagai satu
pasukan menentang British.
(d) Poor Man’s Party juga memainkan peranan penting dalam menentang
kerajaan U Saw yang sering menangkap dan menghukum pemimpin
politik.


Hasil Pembelajaran
3.2 Perjuangan Mencapai Menghuraikan dasar
Kemerdekaan dan kesan pendudukan
Jepun ke atas perjuangan
mencapai kemerdekaan di
3.2.1 Pendudukan Jepun 1941 – 1945 Myanmar dan Indonesia.

1 Jepun menyerang negara-negara Asia Tenggara mulai tahun 1941 selaras
dengan dasar imperialismenya. Semua negara Asia Tenggara kecuali Thailand
ditawan oleh Jepun antara tahun 1941 – 1945.
2 Belanda di Indonesia menyerah kalah kepada Jepun manakala di Myanmar,
British menyerah kalah.
3 Jepun melaksanakan pelbagai dasar dalam bidang politik, ekonomi, dan sosial.
Pendudukan Jepun memberi kesan ke atas perjuangan rakyat Indonesia dan
Myanmar untuk mencapai kemerdekaan.

Dasar Jepun di Myanmar STPM 2011 ’11
1 Pendudukan Jepun di Myanmar membantu menyemarakkan semangat
nasionalisme dan kesedaran kebangsaan dalam kalangan penduduk tempatan.
2 Pada mulanya, golongan Thakin di bawah pimpinan Aung San menyambut
baik kedatangan Jepun tetapi mereka kemudiannya mencurigai tujuan
sebenar Jepun dan mengesyaki muslihat Jepun.

3 Semangat rakyat dan para nasionalis begitu membara sehingga terbentuk
gerakan bawah tanah menentang Jepun.

A Dasar Politik BAB

1 Jepun membentuk Tentera Kemerdekaan Myanmar sebagai satu pertubuhan 3
untuk menyatukan para nasionalis dengan harapan dapat membentuk
pentadbiran Myanmar yang merdeka.
2 Jepun menubuhkan Jawatankuasa Pentadbiran Pusat yang diketuai oleh
Dr. Ba Maw. Usaha ini bertujuan untuk memberi keyakinan kepada nasionalis
tempatan bahawa mereka diberi peluang untuk mentadbir negara sendiri.





357





03(B) PraU SEJARAH P3 1P.indd 357 28/10/2021 4:04 PM

Sejarah Semester 3 STPM Bab 3 Nasionalisme dan Pembentukan Negara Bangsa (Bhg. B)
3 Pada 1 Ogos 1943, Jepun memberi kemerdekaan kepada Myanmar dan
Dr. Ba Maw dilantik sebagai Perdana Menteri kerajaan bersama kabinetnya.
Pada awal tahun 1930-an, Perlembagaan baharu diisytiharkan. Nasionalis tempatan seperti Thakin
golongan Thakin bekerjasama Mya dilantik sebagai Timbalan Perdana Menteri, Aung San dilantik
dengan Barisan Kelima
Jepun. Golongan Thakin sebagai Menteri Pertahanan, Than Thon sebagai Menteri Pembekalan dan
membantu Jepun menawan Pengangkutan, dan Thakin U Un sebagai Menteri Hal Ehwal Luar Negeri.
Myanmar dan menamatkan
penjajahan British di Myanmar. 4 Jepun menyerahkan jawatan Timbalan Pesuruhjaya di peringkat daerah
Seterusnya, Jepun akan kepada orang tempatan. Jepun  mengamalkan pemerintahan bercorak
memberikan kemerdekaan ketenteraan dan menggalakkan penduduk tempatan terlibat dalam
Penerbitan Pelangi Sdn Bhd. All Rights Reserved.
kepada Myanmar. Pada tahun ketenteraan.
1940, Aung San melarikan diri
ke Jepun dan menubuhkan 5 Jepun bertindak menyatukan kesemua parti politik di Myanmar dalam
pertubuhan tentera bersama gabungan yang dikenali sebagai Dobama Sinyetha Asiayone. Gabungan ini
Minami Kikan. Anggotanya
seramai 30 orang pemuda kemudiannya dipanggil Maha Bama Asiayone.
Thakin. Mereka mendapat
latihan ketenteraan di Jepun. B Dasar Ekonomi
Pada bulan Disember 1941,
Tentera Kemerdekaan 1 Jepun menguasai pengeluaran pertanian dan pengangkutan laut tetapi sektor
Myanmar ditubuhkan di pengedaran dan perdagangan runcit diberikan kepada rakyat tempatan.
Bangkok. Aung San menjadi
pemimpin utamanya. Anggota 2 Dalam usaha untuk mengeksploitasi ekonomi tanah jajahan, Jepun
tentera ini membantu Jepun melaksanakan rancangan “Kawasan Kesemakmuran Bersama Asia Timur
menawan Myanmar daripada
British. Raya”.
3 Disebabkan kekurangan bahan makanan, Jepun menggalakkan ekonomi
Maha Bama Asiayone pertanian sara diri. Selain itu, Jepun menggalakkan petani menanam hasil
memainkan dua peranan, iaitu tanaman yang lebih menguntungkan seperti kapas, kacang, dan jut.
bekerjasama dengan Jepun
tetapi pada masa yang sama
mengadakan pakatan sulit C Dasar Sosial
dengan gerakan anti-Jepun.
1 Jepun membenarkan penggunaan bahasa masyarakat majoriti Myanmar di
sekolah dan pusat pentadbiran.
Kesan Pendudukan Jepun di Myanmar

A Kesan Politik
1 Kemenangan dan slogan Jepun
(a) Kemenangan Jepun memusnahkan tanggapan dalam kalangan rakyat
Apakah kesan pendudukan Myanmar bahawa British ialah sebuah kuasa yang kuat. Kemenangan
Jepun terhadap gerakan tersebut telah memberi kesedaran bahawa mereka juga mampu bangkit
nasionalisme Myanmar pada dan berjaya mengambil alih tanah air sendiri.
pertengahan abad ke-20?
(b) Slogan “Asia untuk orang Asia” dan rancangan “Kawasan Kesemakmuran
Bersama Asia Timur Raya” telah membangkitkan semangat kebangsaan
untuk membebaskan negara daripada belenggu penjajah dan
BAB mengukuhkan usaha untuk menghapuskan pengaruh dan kebudayaan
3 Barat. Nasionalis mula sedar bahawa Jepun bercita-cita mengeksploitasi
ekonomi dan menjajah negara-negara Asia Tenggara melalui slogan
mereka itu.
2 Pentadbiran Jepun
(a) Walaupun Jepun melibatkan pemimpin tempatan dalam pentadbiran
Myanmar tetapi pentadbiran tersebut adalah di bawah kongkongan
Jepun. Ini disebabkan kuasa pemimpin Myanmar, iaitu Dr. Ba Maw
amat terhad.



358





03(B) PraU SEJARAH P3 1P.indd 358 28/10/2021 4:04 PM

Sejarah Semester 3 STPM Bab 3 Nasionalisme dan Pembentukan Negara Bangsa (Bhg. B)
(b) Kuasa pemerintahan sebenar dalam tangan pemimpin Jepun, iaitu
Dr. Gotawa Ogawa, bekas ahli Jemaah Menteri di Tokyo yang menjadi
Penasihat Tertingg kerajaan Myanmar ketika itu.
(c) Jepun hanya menyerahkan jawatan seperti Timbalan Pesuruhjaya di
peringkat daerah kepada orang tempatan. Bidang kuasa Timbalan
Pesuruhjaya di peringkat daerah hanya meliputi hal-hal umum dan
tidak penting.
(d) Selaras dengan pemerintahan bercorak ketenteraan, Jepun menggalakkan
penduduk tempatan melibatkan diri dalam kegiatan dan latihan
Penerbitan Pelangi Sdn Bhd. All Rights Reserved.
ketenteraan. Latihan seperti ini memberi kesan mendalam terhadap
masyarakat tempatan Myanmar. Pembentukan Tentera Kebangsaan
Myanmar di bawah Aung San dan Ne Win telah menyemarakkan
lagi semangat dan keazaman mereka untuk berjuang menuntut
kemerdekaan Burma.
(e) Pengisytiharan kemerdekaan Myanmar oleh Jepun telah menguatkan lagi
keazaman para nasionalis tempatan untuk mendapatkan kemerdekaan
Myanmar daripada British selepas Perang Dunia Kedua. Peluang
pentadbiran dalam kerajaan baharu memberi latihan pentadbiran dan
keyakinan kepada para nasionalis untuk mentadbir negara sendiri tanpa
bantuan pihak Jepun mahupun British.
(f) Walaupun kerajaan yang dibentuk di bawah Dr. Ba Maw merupakan
kerajaan boneka sahaja, namun pengalaman yang mereka peroleh dapat
mengukuhkan keyakinan mereka dalam menentukan nasib negara
selepas Jepun menyerah kalah dan selepas kedatangan semula British.
3 Hubungan sulit dengan British
(a) Kemerdekaan yang diberikan oleh Jepun tidak bermakna kerana tentera
Jepun masih berkuasa.
(b) Golongan Thakin di bawah pimpinan Aung San telah menentang Jepun.
Apabila Jepun menubuhkan Tentera Kemerdekaan Myanmar, Aung San
telah menggunakannya sebagai saluran menentang Jepun.
(c) Aung San bergerak secara sulit menjalinkan hubungan dengan
orang Karen di bawah pimpinan Hanson Kya Doe. Mereka membuat
hubungan dengan pegawai tentera British, iaitu Major H.P. Seagrim.
4 Gerakan bawah tanah LPRAF dikenali sebagai
(a) Kekejaman dan penderitaan semasa pendudukan Jepun melahirkan Pertubuhan Anti-Fasis (PAF)
semangat anti-Jepun. Nasionalis tempatan telah bersatu di bawah Liga sebelum 19 Ogos 1945 di
Pembebasan Rakyat Anti-Fasis yang dipimpin oleh Aung San. LPRAF bawah pimpinan Aung San dan
Than Thon. PAF bekerjasama
akhirnya menjadi sebuah pertubuhan berpengaruh dalam menuntut dengan British. British di India
kemerdekaan negara. menghantar Force 136 untuk
(b) Aung San dan pemimpin Thakin yang lain menentang Jepun secara membantu pergerakan PAF.
Selain itu, PAF juga mendapat
berpura-pura bekerjasama dengannya. Selaku Menteri Pertahanan sokongan daripada pertubuhan BAB
dalam kabinet Jepun, Aung San mendapat bantuan Than Thon untuk seperti Tentera Kemerdekaan
membentuk Tentera Kemerdekaan Myanmar yang anti-Jepun. Myanmar, Pertubuhan Petani 3
(c) LPRAF menentang Jepun dengan menjalankan sabotaj dan gerakan Seluruh Myanmar, Liga
Penanam Seluruh Myanmar,
bawah tanah. Penentangan terhadap Jepun bertujuan untuk dan Liga Pemuda Asia Timur.
menubuhkan negara Myanmar yang berdaulat. Golongan penentang
memusnahkan beberapa kawasan strategik secara gerakan gerila.
(d) Mulai bulan Mac 1945, LPRAF bekerjasama dengan British dan
menentang Jepun secara terbuka.




359





03(B) PraU SEJARAH P3 1P.indd 359 28/10/2021 4:04 PM

Sejarah Semester 3 STPM Bab 3 Nasionalisme dan Pembentukan Negara Bangsa (Bhg. B)

B Kesan Ekonomi
1 Jepun mengeksploitasi ekonomi Myanmar. Sumber semula jadi musnah dan
Myanmar mengalami kekurangan bahan keperluan.
2 Nilai mata wang Myanmar jatuh secara mendadak. Ini membawa kepada
kadar inflasi yang tinggi kerana kekurangan bahan keperluan. Para nasionalis
menentang kerana Jepun gagal menstabilkan nilai mata wang. Jepun mencetak
“duit pokok pisang” dengan tidak ada hadnya. Wang dicetak tanpa sokongan
emas atau cagaran lain. Kekurangan bahan makanan dan barang keperluan
Penerbitan Pelangi Sdn Bhd. All Rights Reserved.
serta wang kertas yang berlebihan di pasaran mengakibatkan masalah inflasi
dan pengangguran.
3 Jepun gagal  mengeksport beras Myanmar dan mengimport barangan
pengguna. Rakyat hidup sengsara dan terhimpit dalam situasi yang serba
kekurangan kerana Jepun gagal memenuhi keperluan hidup mereka.
4 Perdagangan antarabangsa terputus. Keadaan tersebut menyebabkan rakyat
Myanmar menganggap Jepun sebagai punca kesengsaraan mereka.
5 Sistem ekonomi sara diri yang diperkenalkan oleh Jepun membebankan
rakyat tempatan sehingga berlaku kebuluran di beberapa kawasan di
Myanmar.
6 Perubahan sistem ekonomi komersial kepada sistem ekonomi sara diri, kadar
inflasi yang tinggi, dan pengeksploitasian ekonomi oleh syarikat-syarikat
Jepun mengakibatkan masyarakat tempatan sanggup menyertai para
nasionalis dalam gerakan bawah tanah untuk menentang Jepun.

C Kesan Sosial
1 Rakyat hidup dalam kebuluran dan penderitaan kerana wabak penyakit yang
tidak terkawal.
2 Jepun menggalakkan penggunaan bahasa kaum majoriti. Akan tetapi, dasar
ini gagal dilaksanakan sehingga menimbulkan konflik antara kaum majoriti
Myanmar dengan kaum minoriti tempatan seperti Karen, Kachin, dan Chin.
3 Konflik ini akhirnya menyedarkan penduduk tempatan tentang kekejaman
dan penindasan Jepun. Mereka sedar bahawa mereka sepatutnya bersatu
menentang sebarang bentuk penjajahan.

Dasar Jepun di Indonesia
1 Jepun berjaya menguasai Indonesia pada 9 Mac 1942 apabila ketua tentera
Berikat, Leftenan Jeneral Ter Poorten menyerah kalah kepada panglima
tentera Jepun, Hitoshi Immamura.
2 Pada mulanya, para nasionalis menyambut kedatangan Jepun yang dianggap
BAB sebagai “pembebas dan pembela tanah air” kerana terpengaruh dengan slogan
3 Jepun “Asia untuk orang Asia” dan keinginan untuk membebaskan tanah air
daripada penjajahan Belanda.
3 Namun begitu, para nasionalis mula mencurigai keikhlasan Jepun
Foto 3.3 Leftenan Jeneral melaungkan slogan mereka apabila seminggu selepas itu, Jepun melarang
Ter Poorten rakyat Indonesia mengibarkan bendera Indonesia. Melalui pentadbiran
tentera, Jepun mula bertindak melaksanakan beberapa dasarnya di Indonesia.
Dasar-dasar Jepun ini memberi kesan terhadap perjuangan kemerdekaan
Indonesia.



360





03(B) PraU SEJARAH P3 1P.indd 360 28/10/2021 4:04 PM

Sejarah Semester 3 STPM Bab 3 Nasionalisme dan Pembentukan Negara Bangsa (Bhg. B)

B Dasar Politik
1 Penglibatan orang Indonesia dalam pentadbiran
(a) Jepun memberi peluang kepada penduduk tempatan untuk terlibat
dalam sistem politik tempatan. Ini disebabkan Jepun menghadapi
kekurangan tenaga pentadbir perkhidmatan awam. Pada Ogos 1942
setelah Belanda ditawan, Jepun telah melantik penduduk Indonesia
untuk mengisi jawatan dalam pentadbiran yang dahulunya dipegang
oleh Belanda. Jepun memberi jawatan penting kepada penduduk
Penerbitan Pelangi Sdn Bhd. All Rights Reserved.
tempatan.
(b) Contohnya, Soekarno dilantik sebagai pemimpin PUTERA dan dibantu
oleh Hatta, Ki Hadjar Dewantara, dan K.H. Mas Mansur.
(c) Bilangan orang Indonesia yang menjadi penasihat (Sanyo) dalam
pemerintahan Jepun semakin meningkat. Jepun telah membentuk
Dewan Penasihat Pusat (Chuo Sang-in) di Jakarta dan diletakkan di
bawah pimpinan Soekarno. Selain itu, dewan-dewan daerah yang Foto 3.4 Hitoshi Immamura
dikenali sebagai Sang-kai dibentuk.
2 Penubuhan Barisan Pemuda Asia Raya (BPAR)
(a) Jepun bertindak menanam sentimen anti-Barat melalui propaganda,
“Jepang-Indonesia sama-sama” atau “Jepang saudara tua”.
(b) Barisan Pemuda Asia Raya (BPAR) ditubuhkan pada 11 Jun 1942
dengan Slamet Sudibyo dan S.A. Saleh sebagai pemimpinnya. Pemuda
diberi latihan meningkatkan semangat dan keyakinan diri.
3 Penubuhan MIAI dan Masjumi
(a) Jepun melihat Islam sebagai satu jalan berkesan untuk mendapat
sokongan rakyat Indonesia memandangkan 90% daripada mereka
beragama Islam. Penubuhan MIAI dan Masjumi
(b) Pada bulan Mac 1942, Jepun menubuhkan sebuah Pejabat Urusan menunjukkan bahawa Jepun
memberi kebebasan kepada
Agama yang dikenali sebagai Shumubu di Jawa. pemimpin Islam untuk
(c) Jepun juga membenarkan penubuhan organisasi Islam, iaitu Majlis menyertai pentadbirannya dan
Islam A’la Indonesia (MIAI) di Surabaya pada tahun 1937 oleh K.H. menyedarkan orang Indonesia
Mas Mansur dan kawan-kawannya. Kebenaran ini diberikan dengan untuk mempertahankan
Islam daripada dicerobohi
andaian golongan nasionalis Islam bersikap anti-Barat dan berpegang orang Barat. Namun, pada
pada agama sahaja. hakikatnya, Jepun ingin
(d) Pada Oktober 1943, Jepun telah membentuk sebuah organisasi baharu mendapat sokongan penduduk
untuk mengendalikan Islam, iaitu Masjumi (Majlis Syuro Muslimin demi memperkukuh kedudukan
mereka.
Indonesia) yang dipimpin oleh tokoh Muhammadiyah dan Nahdatul
Ulama (NU).
4 Pusat Tenaga Rakyat (PUTERA) 1943
(a) Pada 1 Mac 1943, PUTERA ditubuhkan di Indonesia di bawah Dasar liberal Jepun bertujuan
naungan Jepun. Soekarno dilantik sebagai Pengerusi, Hatta sebagai meraih sokongan menentang
Naib Pengerusi dan dibantu oleh Ki Hadjar Dewantara dan K.H. Mas kuasa Barat dan menjadi BAB
Mansur. PUTERA juga dianggotai oleh sekumpulan para nasionalis di imperialis baharu di Asia 3
Tenggara.
Jawa dan Madura.
(b) Jepun menaruh harapan pada PUTERA untuk menarik sokongan
rakyat Indonesia terhadap perjuangan mereka menentang imperialis
Barat. PUTERA juga melatih batalion buruh sebagai pasukan bantuan
untuk tentera Jepun dan mengeksploitasi bahan mentah Indonesia.
(c) Jepun mengamalkan dasar liberal dengan memberikan kebebasan
berucap dan bergerak kepada para nasionalis.



361





03(B) PraU SEJARAH P3 1P.indd 361 28/10/2021 4:04 PM

Sejarah Semester 3 STPM Bab 3 Nasionalisme dan Pembentukan Negara Bangsa (Bhg. B)
5 Angkatan Pembela Tanahair (PETA) 1943
(a) Jepun menubuhkan Angkatan Pembela Tanah Air atau PETA pada
Melalui rancangan “Kawasan September 1943 untuk memperkukuh sokongan penduduk Indonesia
Kesemakmuran Bersama terhadap pentadbirannya di Indonesia.
Asia Timur Raya” , Jepun (b) PETA ditubuhkan untuk mempertahankan Indonesia daripada sebarang
ingin mewujudkan zon ekonomi serangan kuasa Berikat.
yang meliputi kawasan dari (c) Pada pertengahan tahun 1945, PETA mempunyai seramai 120 000
Manchuria hingga ke Australia
dan kawasan dari Lautan Pasifik orang anggota bersenjata.
hingga ke Teluk Benggala. (d) Anggota ini diberi latihan ketenteraan dan semua pegawainya terdiri
Penerbitan Pelangi Sdn Bhd. All Rights Reserved.
daripada orang Indonesia.
6 Gerakan Tiga A
(a) Jepun membentuk gerakan rakyat iaitu, “Gerakan Tiga A” pada April
1942. Gerakan ini berasal daripada slogan Jepun, iaitu “Jepun Pemimpin
Asia”, “Jepun Pelindung Asia”, dan “Jepun Cahaya”.
(b) Gerakan Tiga A bertujuan untuk mendapat bantuan orang
Indonesia bagi memenuhi keperluan perang dan menjayakan
pelaksanaan rancangan “Kawasan Kesemakmuran Bersama Asia Timur
Raya”.
(c) Jepun menggunakan slogan kata tersebut untuk menyeru orang Asia
supaya bersatu di bawah kekuasaan tertinggi Jepun untuk menentang
kuasa Barat.
7 Pemerintahan Jepun di Indonesia
(a) Pemerintahan Jepun di Indonesia bercorak ketenteraan. Jabatan
Gabenor dan Jabatan Pembantu Residen dihapuskan. Kedudukan
Residen sebagai Ketua Wilayah Keresidenan masih dikekalkan.
Begitu juga dengan jawatan Bupati sebagai Ketua Wilayah Kabupaten.
(b) Pemerintah tertinggi dan kuasa Gabenor Jeneral yang dahulunya di
bawah pemerintahan Indonesia dijalankan oleh Perwira Tinggi Tentera
Jepun yang dikenali sebagai Saikoo Sikikan.
8 Jawa Hokokai
(a) Jepun mengambil tindakan menubuhkan Jawa Hokokai disebabkan
kegiatan PUTERA yang semakin nasionalistik, menggantikan PUTERA
yang telah dibubarkan dan meraih sokongan rakyat.
(b) Antara tujuan penubuhan Jawa Hokokai ialah menghalang perpaduan
rakyat, melemahkan kekuatan para nasionalis Indonesia, dan menyekat
penentangan nasionalis anti-Jepun.
• Demi melemahkan (c) Jawa Hokokai dianggotai oleh orang Cina, Serani, Arab, dan Indonesia.
perjuangan gerakan bawah Pengerusinya ialah Soekarno tetapi kuasa sebenar dalam tangan
tanah, Jepun mengambil
strategi melibatkan para Gunseikan, iaitu pemerintah tertinggi Jepun.
nasionalis dalam Angkatan
Muda. 9 Angkatan Muda
BAB • Soekarno dan Chairul Saleh (a) Jepun menubuhkan Angkatan Muda atas tujuan mengawal pemuda-
dipaksa memegang jawatan pemuda terpelajar yang memusuhi Jepun, menyekat pemuda terpelajar
3 penting dalam Angkatan daripada terlibat dalam gerakan bawah tanah, dan melemahkan gerakan
Muda, cawangan Jakarta.
• Roslan Abdul Gani dilantik bawah tanah anti-Jepun.
sebagai pengerusi Angkatan (b) Dari segi pendidikan, Jepun menubuhkan sebuah sekolah, iaitu Asrama
Muda, cawangan Surabaya. Indonesia Merdeka di Jakarta pada bulan Oktober 1944. Sekolah
• Kasean, Sutomo, dan ini dikhaskan untuk golongan pemuda yang kurang berpendidikan.
Krisubanu memegang
jawatan penting dalam Seorang nasionalis yang rapat dengan komunis, iaitu Wikama dipaksa
Angkatan Muda Surabaya. mengetuai sekolah ini.




362





03(B) PraU SEJARAH P3 1P.indd 362 28/10/2021 4:04 PM

Sejarah Semester 3 STPM Bab 3 Nasionalisme dan Pembentukan Negara Bangsa (Bhg. B)
(c) Nasionalis yang bukan komunis seperti Soeharjo, Hatta, Syahrir,
Soediuro, dan Iwa Kusuma Sumantri dibenarkan berucap dan berpidato
di sekolah Asrama Indonesia Merdeka. Ini memberi peluang kepada
para nasionalis untuk mempengaruhi pelajar-pelajar muda bersikap
lebih anti-Barat dan anti-Jepun.


B Dasar Ekonomi
1 Bidang pekebunan
Penerbitan Pelangi Sdn Bhd. All Rights Reserved.
(a) Kegiatan pekebunan berkembang dengan kewujudan sebuah badan
pengawasan yang dibentuk oleh Gunseikan. Badan pengawasan ini
dinamakan Saibai Kigyo Kanrikodan (SKK).
(b) SKK mengawasi kegiatan pekebunan, mengendalikan urusan jual-beli,
dan menentukan harga hasil penjual pekebunan.
(c) Melalui SKK, bidang pekebunan terutamanya pekebunan kina (ubat-
ubatan) dan karet (getah) berkembang maju.
2 Sistem kewangan
(a) Pentadbiran Jepun membaiki sistem kewangan Indonesia dengan
mengekalkan nilai guilder atau rupiah Hindia-Belanda bertujuan
untuk mempertahankan nilai tersebut seperti sebelum meletusnya Layari laman web berikut
perang. untuk maklumat lanjut
(b) Nilai wang rupiah masih lagi sah dan diguna pakai di Indonesia. tentang pendudukan Jepun di
Indonesia:
(c) Jepun telah mengawasi beberapa bank bekas milik Belanda, iaitu https://ms.wikipedia.org/wiki/
De Javasche Bank, Nederlandsche Handels Maatschappij, Nederlands- Penaklukan_Hindia_Timur_
Indische Escompto Bank, dan Batavia Bank. Bank-bank bekas Belanda Belanda_oleh_Jepun
tersebut telah digantikan dengan bank-bank Jepun, iaitu Yokohama
Ginko, Mitsui Ginko, Taiwan Ginko dan Kana Ginko di bawah seliaan
Nanpo Keihatsu Kenso yang bertujuan untuk memajukan wilayah
Selatan Indonesia. INFO
3 Kegiatan pertanian
(a) Jepun menjalankan kegiatan membuka tanah baharu dan bekas tanah
pekebunan untuk penanaman padi. Contohnya, bekas pekebunan
tembakau di Sumatera Timur telah ditanam dengan tanaman padi yang
luasnya lebih kurang 10.000 hektar.
(b) Tanah pertanian baharu di daerah Karo telah dibuka. Di Kalimantan
dan Sulawesi pula, penanaman padi diwajibkan untuk mengatasi
masalah kekurangan beras terutamanya di Jawa. Usaha ini juga dapat
mengurangkan kebergantungan Indonesia terhadap pengimportan
beras.
(c) Penanaman kapas dijalankan di Cirebon, Malang, Kediri, dan Bekasi.
Di Sumatera, kapas ditanam di daerah Palembang, Bali, dan Sulawesi.
Rancangan lima tahun juga diperkenalkan. BAB
4 Kegiatan perdagangan 3
(a) Jepun mengeksploitasi bahan mentah Indonesia untuk kegunaannya
sendiri. Masalah pengeksportan berlaku kerana Jepun telah
mengharamkan eksport ke negara lain.
(b) Bidang perdagangan dimonopoli oleh syarikat swasta Jepun.
5 Kegiatan industri
(a) Kemunculan industri seperti Mitsui Kabushiki Kaisha dan Osaka Reina
Kabushiki Kaisha.



363





03(B) PraU SEJARAH P3 1P.indd 363 28/10/2021 4:04 PM

Sejarah Semester 3 STPM Bab 3 Nasionalisme dan Pembentukan Negara Bangsa (Bhg. B)
(b) Jepun mengawasi pedagang peribumi dengan ketat. Barang yang
hendak dijual harus didaftarkan terlebih dahulu dan dilaporkan hasil
penjualannya.

C Dasar Sosial
1 Jepun mengharamkan penggunaan bahasa Inggeris dan bahasa Belanda.
Jepun membenarkan penggunaan bahasa Indonesia di sekolah.
2 Lagu Indonesia Raya masih digunakan sebagai lagu kebangsaan dan
Penerbitan Pelangi Sdn Bhd. All Rights Reserved.
pengibaran bendera Indonesia dibenarkan.
3 Jepun melaksanakan amalan buruh paksa. Buktinya, semasa pembinaan
Kereta Api Maut.
4 Jepun hanya mewujudkan satu jenis sekolah yang memberikan tempoh
persekolahan selama lima tahun sahaja.
5 Dari segi media massa, Jepun menguasai dan mengawal secara ketat media
komunikasi seperti surat khabar, majalah, radio, dan filem. Majalah dan surat
khabar hanya boleh diterbitkan dengan kebenaran pihak Jepun. Badan seperti
Jawa Shinbunkai dibentuk untuk mengawasi penerbitan surat khabar.
6 Jepun melaksanakan hukuman yang berat terhadap kesalahan yang kecil.
Mengikut Alfred McCoy (1985), Jepun mengamalkan hukuman memotong
kaki bagi mereka yang ingkar perintahnya.
7 Demi menyebarkan propagandanya, Jepun telah menggunakan agama untuk
mencapai tujuan tersebut.
8 Mengikut Abu Talib Ahmad (2007), Jepun telah menggunakan masjid, surau,
dan kelas agama untuk menyampaikan dakyah Jepun.

Kesan Pendudukan Jepun di Indonesia


A Kesan Politik
1 Rakyat Indonesia diberi peluang pengalaman, kemahiran, dan pengetahuan
pentadbiran yang sebelum itu jarang dan amat sedikit diberikan kepada
mereka pada zaman penjajahan Belanda. Pengalaman ini memberi mereka
keyakinan diri untuk mentadbir negara sendiri dan mengusir semua pihak
asing termasuk pihak Jepun.
2 Penubuhan Masjumi kurang mendapat sokongan orang Indonesia kerana
mereka tidak rela tunduk kepada maharaja Jepun. Dakwaan Jepun yang
maharaja mereka bertaraf separa dewa amat bertentangan dengan prinsip
Islam, iaitu Allah Yang Maha Esa. Orang Indonesia mengesyaki tujuan
sebenar kedatangan Jepun, maka dengan ini, timbul kesedaran untuk
BAB melindungi kepentingan bangsa dan negara.
3 3 Soekarno dan Hatta memperalatkan PUTERA bagi mencapai matlamat
menyemarakkan semangat nasionalisme dalam kalangan rakyat jelata. Para
nasionalis menggunakan PUTERA sebagai alat untuk mendesak Jepun
memberi taraf berkerajaan sendiri kepada Indonesia.
4 Melalui PUTERA, Soekarno memberikan pidato berunsur nasionalisme yang
membangkitkan semangat nasionalisme. Soekarno berjaya menyedarkan
rakyat Indonesia tentang sikap anti-imperialisme, iaitu anti-barat dan anti-
Jepun.



364





03(B) PraU SEJARAH P3 1P.indd 364 28/10/2021 4:04 PM

Sejarah Semester 3 STPM Bab 3 Nasionalisme dan Pembentukan Negara Bangsa (Bhg. B)
5 Penubuhan PETA membantu menyemarakkan semangat kebangsaan ke arah
perjuangan mencapai kemerdekaan. Unit-unit PETA di Jakarta dipengaruhi
oleh gerakan bawah tanah di bawah Soekarno manakala unit-unit di timur
Jawa Tengah diserapi oleh kumpulan Sharifuddin. Pegawai-pegawai yang
ada dalam PETA dipengaruhi supaya bersikap anti-Belanda dan anti-Jepun.
Pemberontakan anti-Jepun telah berlaku di Blitar pada tahun 1944.
6 Setelah tamatnya Perang Dunia Kedua, PETA memainkan peranan penting
sebagai tulang belakang pertahanan tentera menentang Belanda di Indonesia.
Penerbitan Pelangi Sdn Bhd. All Rights Reserved.
Sebelum itu, PETA telah diberikan latihan ketenteraan oleh Jepun.
7 Golongan nasionalis telah memperalatkan penubuhan PUTERA dan PETA
untuk memberi pidato dan ucapan politik serta menjalankan kegiatan
menyebarkan sentimen anti-imperialisme dan anti-Jepun. Melalui pertubuhan
tersebut, para nasionalis dapat berhubung dengan rakyat dengan lebih
berkesan.
8 Para nasionalis menyedari bahawa slogan Jepun untuk membebaskan
negara daripada cengkaman Barat sebenarnya adalah muslihat Jepun untuk
menjajah Indonesia. “Kawasan Kesemakmuran Bersama Asia Timur Raya”
merupakan penindasan Jepun untuk membolot kekayaan bumi Indonesia
bagi kepentingan Jepun. Tanggapan bahawa Jepun merupakan penyelamat
dan pembela tanah air mula lenyap.
9 Gerakan bawah tanah
(a) Pimpinan Amir Syarifudin
(i) Gerakan bawah tanah yang terbesar.
(ii) Ditubuhkan di bawah tajaan kerajaan Belanda yang
memperuntukkan wang sebanyak 25 000 guilder.
(iii) Ahli-ahlinya bersikap anti-fasis dan terdiri daripada ahli-ahli PKI
yang diharamkan.
(b) Pimpinan Sutan Syahrir
(i) Lebih kuat dan berpengaruh.
(ii) Mempunyai cawangan di Jakarta, Cheribon, Semarang, dan
Surabaya.
(iii) Ahli-ahlinya terdiri daripada golongan pelajar di bandar besar.
(iv) Gerakan ini berjaya menyemai perasaan anti-Jepun dalam
kalangan kaum tani, mendirikan syarikat kerjasama petani yang
aktif di cawangan Cheribon, dan membentuk perpaduan kaum
tani secara meluas dan revolusioner.
(c) Anjuran Persatuan Mahasiswa Universiti Jakarta
(i) Bersemangat revolusioner.
(ii) Berhubung rapat dengan kumpulan Syahrir.
(iii) Mengkritik dan menyebarkan dakyah anti-Jepun secara terbuka.
(iv) Berjaya menyemai sentimen anti-Jepun. BAB
(d) Pimpinan Soekarno 3
(i) Berpura-pura bekerjasama dengan Jepun.
(ii) Tidak dipercayai sepenuhnya oleh kumpulan lain kerana
sesetengah pemimpinnya dianggap terpengaruh dengan dakyah
Jepun-Sendenbu.








365





03(B) PraU SEJARAH P3 1P.indd 365 28/10/2021 4:04 PM

Sejarah Semester 3 STPM Bab 3 Nasionalisme dan Pembentukan Negara Bangsa (Bhg. B)
10 Sebelum menyerah kalah, Jepun telah berjanji akan memberikan kemerdekaan
kepada Indonesia. Sebenarnya, Jepun ingin menggunakan orang Indonesia
sebagai benteng pertahanan Jepun di Indonesia pada saat-saat akhir sebelum
kekalahannya. Walau bagaimanapun, usaha Jepun ini berjaya mengukuhkan
keazaman dan semangat nasionalis Indonesia untuk mencapai kemerdekaan
mutlak. Soekarno mengambil peluang tersebut untuk mengisytiharkan
penubuhan Republik Indonesia.

B Kesan Ekonomi
Penerbitan Pelangi Sdn Bhd. All Rights Reserved.
1 Pada era pemerintahan Jepun, penduduk Indonesia hidup sengsara. Inflasi
berlaku sehingga nilai rupiah jatuh dengan teruknya. Mengikut Alfred
McCoy (1985), perkara ini berlaku kerana peredaran wang kertas rupiah
yang tidak terkawal dan kekurangan barang pengguna.
2 Kadar inflasi tidak dapat dikawal. Nilai wang jatuh sehingga bernilai hanya
2.5% daripada nilai pasaran pada tahun 1945.
3 Dasar Jepun hanya melindungi kepentingan ekonomi sendiri. Keperluan
rakyat diabaikan, masalah kebuluran, dan wabak penyakit berleluasa.
Masalah kebuluran berlaku kerana Jepun telah merampas hasil padi untuk
kegunaan mereka.
4 Jepun hanya berminat mengeksploitasi sumber-sumber kekayaan Indonesia
seperti bahan makanan, minyak, nikel, dan bauksit.
5 Kesempitan hidup ini menyedarkan orang Indonesia bahawa mereka
mesti berjuang menjaga kepentingan mereka sendiri dan tidak boleh
mengharapkan sama ada kuasa Belanda atau Jepun. Kedua-dua kuasa ini
adalah sama, iaitu imperialis yang ingin menjajah negara Indonesia.
6 Kesedaran tersebut telah mengukuhkan semangat mereka menentang
kedatangan semula Belanda ke Indonesia. Rakyat yang dipimpin oleh para
nasionalis telah menentang habis-habisan sehingga berlaku satu revolusi.
Pengalaman mereka semasa pendudukan Jepun menyebabkan mereka lebih
bersatu padu, bersemangat, dan patriotik.

C Kesan Sosial

1 Kejayaan Jepun mengalahkan Belanda dan Tentera Bersekutu
telah meniupkan semangat nasionalisme. Masyarakat tempatan menyedari
bahawa orang Asia yang dianggap lemah juga mampu mengalahkan kuasa
Barat.
2 Penggunaan bahasa Indonesia semasa pendudukan Jepun dapat
menyatupadukan masyarakat Indonesia. Bahasa Indonesia menjadi lambang
Dapatkan maklumat tentang
BAB sistem Romusha di laman perpaduan kebangsaan untuk menentang Jepun dan Belanda serta seterusnya
web berikut:
mencapai kemerdekaan. Begitu juga, Jepun membenarkan penggunaan
3 https://en.wikipedia.org/wiki/ lagu kebangsaan Indonesia, iaitu Indonesia Raya. Lagu kebangsaan ini
Romusha
menyemarakkan perasaan cinta akan negara dan menolak sebarang
penguasaan asing.
3 Sistem Romusha turut diperkenalkan bagi menjamin sumber tenaga dalam
bidang ketenteraan. Lelaki dan perempuan yang berumur antara 16 hingga
INFO
25 tahun dikerah untuk menyertai Sistem Romusha. Usaha Jepun ini
menyemarakkan perasaan benci orang Indonesia terhadap pentadbiran
Jepun.



366





03(B) PraU SEJARAH P3 1P.indd 366 28/10/2021 4:04 PM

Sejarah Semester 3 STPM Bab 3 Nasionalisme dan Pembentukan Negara Bangsa (Bhg. B)
Kesimpulan

1 Pendudukan Jepun telah memberi kesan terhadap pergerakan nasionalisme
Indonesia. Segala pengalaman yang ditempuh oleh masyarakat tempatan
telah diambil sebagai pedoman hidup untuk lebih bersemangat mengusir
penjajah Jepun dan Barat.
2 Kesan yang bermakna ialah perubahan pendirian para nasionalis di Indonesia
seperti Soekarno yang pada mulanya bersikap pro-Jepun bertukar kepada
anti-Jepun. Para nasionalis memainkan peranan penting dalam membawa
Penerbitan Pelangi Sdn Bhd. All Rights Reserved.
negara ke arah perjuangan menentang Jepun secara gerakan bawah tanah
dan seterusnya memperjuangkan kemerdekaan pada era selepas pendudukan
Jepun.
3 Pendudukan Jepun merupakan era penting dalam menyemarakkan semangat
nasionalisme dalam kalangan rakyat jelata yang menjadi benteng pertahanan
yang kukuh.

3.2.2 Perjuangan Secara Berperlembagaan dan
Bersenjata

1 Selepas Jepun menyerah kalah, Belanda kembali semula ke Indonesia
manakala British ke Myanmar. Pendudukan Jepun telah menyemarakkan
semangat nasionalisme sehingga masyarakat tempatan dengan berani dan
tegasnya menuntut kemerdekaan daripada pihak penjajah. Perkara yang
penting selepas Perang Pasifik ialah hak kemerdekaan perlu dikembalikan
kepada masyarakat tempatan.

2 Penduduk Indonesia memperjuangkan kemerdekaan mereka secara • Secara bersenjata – Muncul
bersenjata. Bagi para nasionalis, kehadiran Belanda tidak lagi diperlukan. gerakan revolusi/penggunaan
Apa yang diperjuangkan mereka ialah pengiktirafan Belanda terhadap kekerasan menuju ke arah
suatu matlamat.
kemerdekaan negara yang telah diisytiharkan sebelum kembalinya pihak • Secara berperlembagaan
Belanda. Penentangan antara nasionalis Indonesia dengan pihak Belanda – Perjuangan secara aman
memperlihatkan satu siri pemberontakan sehingga membawa kepada campur melalui rundingan dan
tangan Pertubuhan Bangsa-bangsa Bersatu. perlembagaan.
3 Tuntutan kemerdekaan oleh penduduk Myanmar adalah secara
berperlembagaan, iaitu bersesuaian dengan janji Amerika Syarikat dan
Britain dalam Piagam Atlantik pada bulan Ogos 1941.
Myanmar
1 Perjuangan kemerdekaan dilakukan sebelum kedatangan Jepun lagi. Pada Hasil Pembelajaran
mulanya, pemimpin seperti Aung San mengalu-alukan kedatangan Jepun.
Akan tetapi, mereka kemudiannya mengubah pendirian disebabkan dasar Menilai penentangan rakyat
Jepun. Myanmar terhadap penjajah BAB
secara berperlembagaan.
2 Mereka mula mencurigai tujuan sebenar kedatangan Jepun ke Asia Tenggara. 3
Oleh itu, mereka telah memulakan gerakan anti-Jepun sejak tahun 1942.
3 Golongan Thakin telah menubuhkan Pertubuhan Anti-Fasis (PAF) untuk
menentang Jepun dan secara sulit mengadakan hubungan dengan British
di India.
4 Sebenarnya, pemimpin Thakin mewujudkan kerjasama dengan British
dengan harapan bentuk kerjasama ini akan membantu mempercepatkan
proses kemerdekaan Myanmar.



367





03(B) PraU SEJARAH P3 1P.indd 367 28/10/2021 4:04 PM

Sejarah Semester 3 STPM Bab 3 Nasionalisme dan Pembentukan Negara Bangsa (Bhg. B)
5 Setelah tamatnya Perang Dunia Kedua dengan kekalahan Jepun di tangan
Kuasa Berikat, British kembali semula ke Myanmar.
6 Terdapat penentangan dan perselisihan antara golongan nasionalis
dengan British tetapi segala-galanya dapat diselesaikan secara
berperlembagaan, iaitu secara aman tanpa melalui peperangan seperti yang
berlaku di Indonesia.
7 Penentangan rakyat Myanmar terhadap British secara berperlembagaan
(a) Sebelum British kembali semula ke Myanmar, mereka telah dijanjikan
Penerbitan Pelangi Sdn Bhd. All Rights Reserved.
Bincangkan corak taraf kerajaan sendiri. Tetapi pada peringkat awal kedatangan mereka,
penentangan rakyat Myanmar British berusaha memecahbelahkan perpaduan rakyat. Usaha British
terhadap penjajah British ini ditentang oleh golongan nasionalis.
selepas tamatnya Perang
Dunia Kedua. (b) Pertubuhan Anti-Fasis ditukar nama kepada Liga Pembebasan Rakyat
Anti-Fasis (LPRAF) yang bertujuan untuk menentang Jepun dan
mencapai kemerdekaan kebangsaan.
(c) Apabila Jepun menyerah kalah pada Ogos 1945, British kembali
semula ke Myanmar. Gabenor British, Jeneral Sir Hubert Rance
berunding dengan para nasionalis Myanmar. Pihak British
mencadangkan Liga Pembebasan Rakyat Anti-Fasis diberi perwakilan
minoriti dalam Dewan Eksekutif. Aung San menolak cadangan tersebut
dan melancarkan satu mogok kebangsaan. Oleh demikian, kerajaan
British terpaksa memberikan enam daripada sembilan kerusi dalam
Dewan Eksekutif kepada Liga.
(d) Aung San merupakan pemimpin yang berdiplomatik dan bijak.
Dengan sifat itu, beliau berjaya mendapat sokongan puak-puak Karen,
Shan, Kachin, dan Chui yang pada mulanya enggan tunduk kepada
puak Myanmar. Aung San juga membebaskan Liga Pembebasan Rakyat
Anti-Fasis daripada ancaman anasir komunis supaya Liga ini lebih
diterima oleh pihak British.
(e) Pada bulan Disember 1946, pihak British menjemput pemimpin
Myanmar menghantar satu rombongan kemerdekaan ke England.
Hasilnya ialah Perjanjian Atlee-Aung San. Antara isu yang dibincangkan
ialah:
(i) Pilihan raya umum akan diadakan empat bulan selepas Perjanjian
Atlee-Aung San.
(ii) Kabinet Aung San diakui British sebagai kerajaan sementara
menjelang pilihan raya kebangsaan.
Pada 19 Julai 1947, peristiwa (iii) British akan menyokong penyertaan Myanmar dalam Pertubuhan
hitam berlaku dalam sejarah Bangsa-bangsa Bersatu.
kemerdekaan Myanmar. Pada
ketika itu, kabinet sedang (iv) Sebuah Dewan Perlembagaan dibentuk.
mengadakan mesyuarat di (v) British akan melantik seorang Pesuruhjaya Tinggi ke Myanmar.
Dewan Majlis. Empat orang (vi) Negeri-negeri kecil di sempadan bebas memilih sama ada ingin
BAB pemuda berpakaian tentera bergabung dengan Myanmar atau sebaliknya.
menceroboh masuk ke
3 Dewan Majlis dan melepaskan (f) Dengan perjanjian Atlee-Aung San, Aung San pulang ke tanah air
tembakan kepada semua ahli dengan penuh keyakinan. Semua ahli rombongan kecuali U Saw dan
kabinet. Dalam peristiwa ini, Ba Sein menyokongnya. Parti Komunis melancarkan mogok dan sabotaj
Aung San, Thakin Mya, Ba serta memusnahkan landasan kereta api.
Win, Mahn Ba Khaing, Ba
Choe, Sawbwa dan A. Razak (g) Walau bagaimanapun, pilihan raya umum diteruskan pada bulan
terbunuh. Didapati bahawa April 1947. Liga Pembebasan Rakyat Anti-Fasis mendapat kejayaan
U Saw yang merancang cemerlang. U Nu dilantik sebagai Presiden. Pemimpin utama Myanmar,
pembunuhan tersebut. Beliau
dibicarakan dan dihukum mati. Aung San dibunuh oleh orang upahan U Saw.



368





03(B) PraU SEJARAH P3 1P.indd 368 28/10/2021 4:04 PM

Sejarah Semester 3 STPM Bab 3 Nasionalisme dan Pembentukan Negara Bangsa (Bhg. B)
(h) Dengan ini, U Nu dilantik sebagai pemimpin Liga. Dengan beberapa
orang pemimpin Thakin yang lain dalam Dewan Perlembagaan, U Nu
meneruskan usaha menggubal perlembagaan baharu Myanmar.
(i) Satu rombongan yang diketuai oleh U Nu bertolak ke London
dan menandatangani Rang Undang-undang Kemerdekaan Myanmar
yang menyerahkan kerajaan Myanmar kepada Presiden Kesatuan
Myanmar.
Indonesia
Penerbitan Pelangi Sdn Bhd. All Rights Reserved.
1 Sebelum Jepun menyerah kalah, Perdana Menterinya, Koiso mengumumkan Hasil Pembelajaran
bahawa Indonesia akan diberikan kemerdekaan. Oleh itu, Panitia Persediaan
Kemerdekaan Indonesia dibentuk untuk mengadakan perundingan bagi Menilai penentangan rakyat
memberi kemerdekaan kepada Indonesia. Indonesia terhadap penjajah
secara bersenjata.
2 Jepun menjanjikan Indonesia akan diberikan kemerdekaan tidak lewat
daripada 7 September 1945.
3 Soekarno telah bertindak memberi ucapan tentang lima prinsip yang akan Lima prinsip Pancasila
menjadi dasar pembentukan negara Indonesia yang bebas. Lima prinsip ini ialah nasionalisme,
kemudiannya dikenali sebagai Pancasila, iaitu prinsip perpaduan yang akan internasionalisme, demokrasi,
keadilan sosial, dan ketuhanan.
menyatukan kaum-kaum di Indonesia.
4 Pada 15 Ogos 1945, Jepun menyerah kalah kepada Tentera Berikat. Golongan
nasionalis yang diketuai oleh Soekarno dengan segera mengisytiharkan
kemerdekaan Indonesia pada 17 Ogos 1945. Sehari selepas itu, Panitia
Persediaan Kemerdekaan Indonesia telah membentuk Republik Indonesia.
Soekarno dilantik sebagai Presiden manakala Mohammad Hatta sebagai Naib
Presiden.
5 Soekarno membubarkan Panitia Persediaan Kemerdekaan Indonesia dan
menggantikannya dengan Komite Nasional Indonesia Pusat (KNIP). KNIP
merupakan badan penasihat kepada Presiden dan kabinetnya.
6 Dengan bantuan Mohammad Hatta, Soekarno telah memilih seramai 135
orang yang terdiri daripada pelbagai golongan suku bangsa, agama, sosial,
dan ekonomi di Indonesia untuk membentuk kabinetnya.
7 Pada 19 Ogos, Republik Indonesia telah menubuhkan pasukan tentera
Indonesia ynag dikenali sebagai Tentera Nasional Indonesia untuk
menyatukan semua pejuang Indonesia dan badan-badan tentera.
8 Selain itu, ditubuhkan Badan Keamanan Rakyat untuk menjaga kedaulatan
dan keselamatan Indonesia. Pada 5 Oktober 1945, Badan Keamanan Rakyat
ditukarkan kepada Tentera Keamanan Rakyat.
9 Perjuangan nasionalis Indonesia terhadap Belanda secara bersenjata
(a) Kabinet Soekarno terpaksa dibubarkan pada 14 November 1945 apabila BAB
Leftenan Gabenor Belanda, Dr. Van Mook tidak mengakuinya sebagai Berlaku beberapa pertempuran
ketua kerajaan Indonesia. Beliau mempunyai rancangan sendiri untuk antara rakyat Indonesia dengan 3
Indonesia. Kabinet Perdana Menteri dibentuk dan diketuai oleh Sutan tentera British di beberapa
kawasan dan terbesar di
Sjahrir. Surabaya pada bulan Oktober
(b) Dr. Van Mook merancang untuk membentuk sebuah Komanwel 1945. Tetapi British dapat
Belanda atau persekutuan imperial. Rancangan ini bertujuan untuk mematahkan pertempuran
memberi taraf semi-autonomi kepada koloninya yang akan terikat tersebut.
dengan kerajaan Belanda.




369





03(B) PraU SEJARAH P3 1P.indd 369 28/10/2021 4:04 PM

Sejarah Semester 3 STPM Bab 3 Nasionalisme dan Pembentukan Negara Bangsa (Bhg. B)
(c) Belanda menandatangani Perjanjian Hubungan Sivil Anglo-Belanda
dengan British untuk menempatkan tentera British di Indonesia untuk
mengawal keadaan di Indonesia.
(d) Pada bulan Julai 1946, Dr. Van Mook telah mengadakan rundingan
dengan wakil dari wilayah-wilayah Borneo dan Kepulauan Luar
yang telah ditawan olehnya. Dr. Van Mook mencadangkan Indonesia
dibahagikan kepada empat bahagian, iaitu Jawa, Sumatera, Borneo, dan
Timur Raya. Rancangan Dr. Van Mook ini adalah untuk melemahkan
Republik Indonesia.
Penerbitan Pelangi Sdn Bhd. All Rights Reserved.
(e) Kuasa Barat yang lain seperti British telah mengkritik tindakan
Belanda terhadap Indonesia. Tentera British bersedia berundur dari
Jawa. Belanda kurang senang dengan keadaan tersebut dan cuba
menyelesaikan krisis Indonesia melalui meja perundingan.
(f) Perundingan antara Belanda dan Indonesia berlangsung antara
bulan Oktober dan November 1946 di Linggajati berhampiran
Cheribon. Pesuruhjaya Khas Belanda, Lord Killearn dilantik sebagai
pengerusi.
De facto bermakna pihak (g) Antara perkara dalam Perjanjian Linggajati:
Belanda mengiktiraf Republik (i) Pengisytiharan de facto oleh Belanda ke atas kuasa Republik
Indonesia sebagai kuasa Indonesia di Jawa, Madura, dan Sumatera.
pemerintah di Pulau Jawa, (ii) Sebuah negara demokratik berdaulat akan dibentuk sebelum
Madura, dan Sumatera.
1 Januari 1949.
(iii) Sebuah kerajaan persekutuan demokratik dan berdaulat akan
dibentuk yang terdiri daripada Republik Indonesia, Indonesia
Perkara yang disentuh dalam Timur, dan Borneo dan dinamakan Kesatuan Negeri-negeri
Perjanjian Linggajati lebih Indonesia.
menguntungkan pihak Belanda. (iv) Kesatuan ini merupakan sebahagian daripada Kesatuan Belanda-
Republik Indonesia tidak bebas
daripada kongkongan Belanda. Indonesia.
Jelas sekali, Belanda tidak (v) Kesatuan Negeri-negeri Indonesia ini terletak di bawah Kerajaan
ingin melepaskan Indonesia. Belanda.
Walaupun Kesatuan Negeri- (vi) Kesatuan Negeri-negeri Indonesia akan memohon menyertai
negeri Indonesia dibentuk,
namun kesatuan ini di bawah Pertubuhan Bangsa-bangsa Bersatu.
kuasa Belanda, yang bermakna (vii) Sebarang perselisihan akan diselesaikan secara aman dan adil.
Indonesia masih merupakan (viii) Semua harta Belanda akan dipulangkan kepada mereka yang
tanah jajahan Belanda.
berhak ke atasnya.
(h) Beberapa parti politik di Indonesia seperti Masjumi dan Partai
Nasional Indonesia tidak bersetuju dengan Perjanjian Linggajati
yang mencadangkan pembentukan sebuah Kesatuan Belanda-Indonesia.
(i) Dr. Van Mook berjaya membentuk negara boneka yang digelar “Negara
Indonesia Timur” melalui Persidangan Den Pasar di Bali pada 18
Disember 1946. Negara boneka ini dikawal oleh beliau.
BAB (j) Tindakan Dr. Van Mook dianggap sebagai usaha mengukuhkan kuasa
3 di Indonesia. Ini jelas menunjukkan beliau telah mencabuli Perjanjian
Linggajati. Golongan nasionalis Indonesia menubuhkan Benteng
Republik untuk menggagalkan rancangan Dr. Van Mook.
(k) Belanda melancarkan tindakan polis dengan menghantar dua unit
Dr. Van Mook
tentera Belanda di Jakarta dan Bandung untuk menduduki Jawa Barat
manakala dua angkatan dari Surabaya bergerak ke Jawa Timur dan
Madura. Serangan juga dilancarkan ke atas kawasan sekitar Medan,
Palembang, Semarang, dan Padang.



370





03(B) PraU SEJARAH P3 1P.indd 370 28/10/2021 4:04 PM

Sejarah Semester 3 STPM Bab 3 Nasionalisme dan Pembentukan Negara Bangsa (Bhg. B)
(l) Tindakan keras Belanda membawa kepada campur tangan kuasa yang
lain. British dan Amerika Syarikat menentang tindakan ketenteraan
Belanda itu. India dan Australia membawa isu ketenteraan Belanda
ke atas Indonesia ke Majlis Keselamatan Pertubuhan Bangsa-bangsa
Bersatu (PBB). Majlis Keselamatan kemudiannya mengarahkan
gencatan senjata bagi kedua-dua pihak Belanda dan Indonesia pada
1 Ogos 1947.
(m) Satu jawatankuasa yang terdiri daripada wakil-wakil Australia, Belgium,
dan Amerika Syarikat dibentuk untuk menyelesaikan masalah antara
Penerbitan Pelangi Sdn Bhd. All Rights Reserved.
Republik Indonesia dengan Belanda. Hasilnya ialah Perjanjian Renville
ditandatangani pada bulan Januari 1948.
(n) Antara perkara yang disentuh ialah:
(i) Gencatan senjata terhadap kedua-dua pihak.
(ii) Rakyat diberi kebebasan sama ada memilih sistem Republik
Indonesia atau Kerajaan Persekutuan yang dicadangkan oleh
Belanda melalui pilihan raya.
(iii) Sehingga penubuhan Kesatuan Negeri-negeri Indonesia, Belanda
memegang kuasa tertinggi.
(o) Belanda telah mencabuli Perjanjian Renville apabila memulakan
tindakan ketenteraan ke atas Republik Indonesia. Belanda menyerang
dan menawan bandar Jogjakarta. Tentera Belanda juga menangkap dan
memenjarakan Soekarno, Syahrir, dan Hatta.
(p) Belanda begitu ghairah dengan rancangannya memecahkan perpaduan
penduduk Indonesia dan melemahkan Republik Indonesia. Belanda
berhasrat membantu Sultan Jogjakarta memulihkan empayar Mataram
tetapi ditolak oleh sultan sendiri.
(q) Melihat keadaan ini, para nasionalis Indonesia meneruskan perjuangan
mereka melancarkan perang gerila. Mereka menentang Belanda dengan
hebatnya.
(r) Satu persidangan diadakan di New Delhi untuk mengeluarkan resolusi
mendesak Majlis Keselamatan PBB supaya mengambil tindakan bagi
menamatkan situasi peperangan di Indonesia.
(s) PBB telah bertindak meluluskan resolusi berikut terhadap Belanda:
(i) Menamatkan tindakan ketenteraan.
(ii) Membebaskan pemimpin Indonesia.
(iii) Membentuk kerajaan peralihan persekutuan.
(iv) Mengembalikan kedaulatan Indonesia kepada Kesatuan Negeri-
negeri Indonesia tidak lewat daripada 1 Julai 1950.
(t) Belanda terpaksa akur disebabkan penglibatan Amerika Syarikat dalam
resolusi tersebut, hubungan ekonomi Belanda dengan Amerika Syarikat,
dan penentangan daripada nasionalis di Jawa dan Sumatera.
(u) Perbincangan Meja Bulat diadakan pada bulan Ogos hingga Oktober
1949 dengan persetujuan Republik Indonesia akan mendapat BAB
kedaulatannya semula dan mencapai kemerdekaan. 3
10 Akhirnya, Indonesia mencapai kemerdekaan setelah berlaku satu siri
penentangan secara bersenjata atau selepas Perang Kemerdekaan Indonesia
(1945 – 1949). Soekarno dilantik sebagai Presiden dan Hatta sebagai Perdana
Menteri bagi Republik Indonesia yang merdeka.







371





03(B) PraU SEJARAH P3 1P.indd 371 28/10/2021 4:04 PM

Sejarah Semester 3 STPM Bab 3 Nasionalisme dan Pembentukan Negara Bangsa (Bhg. B)
Kesimpulan

1 Pendudukan Jepun membangkitkan semangat kebangsaan rakyat Indonesia
dan Myanmar sehingga apabila pihak penjajah Belanda dan British kembali
semula, mereka menuntut kemerdekaan.
2 Rakyat Myanmar di bawah pimpinan Aung San telah bekerjasama dengan
British semasa serangan Jepun di Myanmar. Akan tetapi, terdapat penentangan
terhadap British selepas tamatnya Perang Dunia Kedua.
Penerbitan Pelangi Sdn Bhd. All Rights Reserved.
3 Namun, penentangan ini tidak militan seperti yang berlaku di Indonesia.
Penentangan di Myanmar akhirnya membawa kepada perundingan
dan perjanjian, tiada pertumpahan darah, atau peperangan yang
berlaku. Penentangan di Myanmar bercorak penentangan secara
berperlembagaan.
4 Belanda tidak ingin memberi kemerdekaan kepada Indonesia, malah
berusaha mengukuhkan kuasanya. Rakyat Indonesia di bawah pimpinan para
nasionalis seperti Soekarno, Hatta, dan Syahrir menentang usaha Belanda
itu. Penentangan secara bersenjata memperlihatkan meletusnya Perang
Kemerdekaan Indonesa atau dikenali sebagai Revolusi Indonesia.
5 Penentangan rakyat Indonesia secara bersenjata membawa kepada penglibatan
negara-negara luar seperti India, Australia, Amerika Syarikat, dan Britain.
Akhirnya, Pertubuhan Bangsa-bangsa Bersatu (PBB) telah campur tangan
dan Belanda terpaksa tunduk kepada resolusi PBB untuk memulihkan
kedaulatan dan kemerdekaan Indonesia.

3.2.3 Kemerdekaan

Hasil Pembelajaran 1 Myanmar kehilangan kedaulatan dan kemerdekaannya sejak tahun
1885 apabila Raja Thibaw kalah dalam Perang Inggeris-Myanmar Ketiga.
Menghuraikan langkah- British berjaya meluaskan kuasa ke Myanmar melalui tiga peperangan
langkah mencapai bermula dengan Perang Inggeris-Myanmar I (Myanmar kehilangan
kemerdekaan di Myanmar
dan Indonesia. Tenasserim dan Arakan), Perang Inggeris-Myanmar II(Myanmar kehilangan
Myanmar Hilir) dan Perang Inggeris-Myanmar III (Myanmar kehilangan
kedaulatannya).
2 Belanda bertapak di Indonesia terutamanya Pulau Jawa sejak abad
ke-17. Belanda meluaskan kuasanya terhadap satu persatu wilayah di
Indonesia sehingga berjaya menjajah seluruh Indonesia.
3 Namun begitu, para nasionalis Myanmar dan Indonesia telah bertungkus
lumus untuk mengembalikan kedaulatan negara masing-masing.
4 Pada mulanya, mereka berusaha membangkitkan semangat nasionalisme
BAB dan berlanjutan sehingga ke perjuangan kemerdekaan dengan apa jua cara
3 pun.

Langkah-langkah Mencapai kemerdekaan di Myanmar
1 Perjuangan kemerdekaan Myanmar begitu jelas selepas Perang Dunia Kedua
dengan kekalahan Jepun di tangan Tentera Bersekutu.
2 Sebenarnya, sebelum Perang Dunia Kedua, gerakan nasionalisme Myanmar
telah muncul ke arah mencapai kemerdekaan.




372





03(B) PraU SEJARAH P3 1P.indd 372 28/10/2021 4:04 PM

Sejarah Semester 3 STPM Bab 3 Nasionalisme dan Pembentukan Negara Bangsa (Bhg. B)
3 Pada 4 Januari 1948, Myanmar mencapai kemerdekaan mutlak daripada
penjajahan British. Pencapaian kemerdekaan Myanmar merupakan satu
proses perjuangan para nasionalis bersama-sama rakyat jelata.


A Sebelum Pendudukan Jepun

1 Beberapa usaha telah diambil oleh nasionalis Myanmar dengan matlamat
membangkitkan kesedaran politik ke arah mencapai kemerdekaan.
Penerbitan Pelangi Sdn Bhd. All Rights Reserved.
2 Young Men Buddhist Association (YMBA) memainkan peranan penting
dalam membangkitkan semangat nasionalisme. Pada mulanya, pertubuhan
ini tidak bertujuan politik. Matlamatnya lebih kepada mengekalkan tradisi
agama Buddha, kebudayaan, dan pendidikan Myanmar. Perjuangannya
bersifat sosial, agama, dan kebudayaan.
3 Kebangkitan YMBA dipengaruhi oleh beberapa peristiwa yang berlaku di
dunia, antaranya:
(a) Kesan Perang Dunia Pertama yang telah menyedarkan orang Myanmar Pada tahun 1917, kerajaan
tentang kepentingan mengadakan hubungan ekonomi dengan dunia British di India telah
luar. meluluskan Laporan Montagu-
Chelmsford. Melalui laporan
(b) Kata-kata Presiden Amerika Syarikat, Woodrow Wilson tentang hak ini, perlembagaan baharu
semua negara di dunia ini menentukan hak dan nasib negara sendiri. diluluskan di India dengan
(c) Revolusi Bolshevik di Rusia pada tahun 1917 yang berjaya tujuan menyediakan India ke
arah pemerintahan sendiri.
menggulingkan pemerintahan raja berkuasa mutlak. Myanmar tidak dimasukkan
(d) Gerakan Kongres Nasional India pimpinan Mahatma Gandhi yang dalam pembaharuan
menganjurkan penentangan awam secara pasif terhadap penjajah. Montagu-Chelmsford
walaupun Myanmar di bawah
4 YMBA terlibat dalam pertikaian pemakaian kasut di pagoda, iaitu Isu pentadbiran British di India.
Kasut pada tahun 1916. Pada tahun 1917, perjuangan YMBA menjadi lebih British memberi alasan
agresif apabila Myanmar tidak dimasukkan dalam pembaharuan Montagu- bahawa Myanmar masih belum
mencapai taraf “kepandaian
Chelmsford kerana dianggap masih belum mantap untuk mencapai taraf membaca dan menulis”
pemerintahan sendiri. Tindakan British tersebut telah menyemarakkan yang cukup untuk mentadbir
semangat nasionalisme ke peringkat kebangsaan. institusi demokrasi di Myanmar.
Evolusi politik Myanmar tidak
5 Kesan daripada bantahan terhadap tindakan British ini, Sistem Diarki telah semaju India.
diperkenalkan di Myanmar pada tahun 1921. Sistem Diarki berasaskan sistem
perlembagaan yang diperkenalkan di India.
6 British telah meluluskan Akta Universiti pada 28 Ogos 1920. Sekali lagi,
YMBA membantah tindakan British tersebut kerana akta ini bertujuan untuk
menaikkan taraf pendidikan di Universiti Rangoon. Pada para nasionalis, akta
ini merupakan satu taktik British melengah-lengahkan langkah berkerajaan
sendiri bagi Myanmar. YMBA mengatur satu mogok pelajar menentang akta
ini. Bantahan tersebut berjaya apabila British menguatkuasakan Pindaan Akta
Universiti pada tahun 1924 yang bermakna kuasa pentadbiran universiti akan
dipindahkan ke tangan orang Myanmar. BAB
7 YMBA disokong oleh golongan pongyi dalam perjuangan mereka menentang 3
dasar British. Golongan pongyi memainkan peranan penting dalam
perkembangan nasionalisme dan idea pemerintahan sendiri dalam kalangan
petani; sepertimana yang diungkapkan oleh Albert D. Mascotti dalam
bukunya, British Policy and the Nationalist Movement in Burma 1917 – 1937,
“…the pongyi are the most important instrument by which the nationalist
movement reached the villagers.”




373





03(B) PraU SEJARAH P3 1P.indd 373 28/10/2021 4:04 PM

Sejarah Semester 3 STPM Bab 3 Nasionalisme dan Pembentukan Negara Bangsa (Bhg. B)
8 Pengaruh golongan pongyi dalam masyarakat kaum tani amat kuat sehingga
mereka dihasut supaya melancarkan kempen anticukai menentang kerajaan
British. Lama-kelamaan, kaum tani telah menyertai perjuangan menentang
penjajah British.
9 Perjuangan nasionalisme Myanmar berubah dari corak sederhana
kepada corak radikal dan agresif dengan kemunculan dua pemimpin pongyi,
iaitu U Ottama dan U Wisara. U Ottama menuntut pemerintahan sendiri
dan menyeru orang ramai menentang polis, mahkamah, dan pengutip cukai.
Beliau menggunakan agama sebagai alat untuk menarik sokongan.
Penerbitan Pelangi Sdn Bhd. All Rights Reserved.
10 Pada tahun 1922, Sangha Sametggi telah bergabung dengan Majlis Umum
Persatuan-Persatuan Myanmar (GCBA) untuk menentang Sistem Diarki.
Mereka memulaukan pilihan raya pertama untuk memilih ahli-ahli Dewan
Perundangan. Seterusnya, mereka memulaukan pilihan raya tahun 1925
dan 1928. Dengan tegas dan berani, mereka menuntut kemerdekaan secepat
mungkin.
11 Suruhanjaya Simon yang ditubuhkan pada tahun 1928 mencadangkan
pemisahan Myanmar dari India. Para nasionalis Myanmar tidak sepakat
dalam isu ini, menyebabkan terdapat satu kumpulan yang menyokong
pemisahan dan satu kumpulan yang anti-pemisahan.
12 Kumpulan anti-pemisahan yang terdiri daripada Dr. Ba Maw dan U Khaw
Myint membentuk Liga Antipemisahan kerana bimbang akan melambatkan
dan membantutkan usaha Myanmar mencapai taraf berkerajaan sendiri.
13 Pada tahun 1930 – 1931, berlaku Pemberontakan Saya San bertujuan untuk
menggulingkan kerajaan British dan memulihkan agama Buddha. Walaupun
pemberontakan ini gagal, namun pemberontakan ini telah menyedarkan
bangsa Myanmar akan kepentingan tradisi lamanya.
14 Pengaruh golongan pongyi mula merosot pada tahun 1930-an. Kepimpinan
gerakan kesedaran diambil alih oleh golongan politik dan berpendidikan
Barat, iaitu golongan Thakin.
15 Dobama Asiayone yang dipimpin oleh golongan Thakin mengamalkan taktik
perjuangan Mahatma Gandhi di India, iaitu dasar tidak bekerjasama dengan
Golongan Thakin melancarkan pihak penjajah. Golongan radikal ini berazam untuk mencapai kemerdekaan
kekerasan menentang Kuasa mutlak bagi Myanmar. Dalam sejarah gerakan kebangsaan Myanmar, hanya
Berikat. Blok Kemerdekaan
menganjurkan sabotaj terhadap golongan Thakin yang berjaya menyatukan dan memimpin masyarakat
persediaan perang kerajaan Myanmar ke arah mencapai kemerdekaan.
U Pu dan bergerak secara 16 Pada tahun 1936, pelajar-pelajar Universiti Rangoon di bawah pimpinan
bawah tanah. Pertelingkahan
terbuka berlaku antara U Pu golongan Thakin mengadakan satu mogok untuk membantah Akta Universiti
dengan Blok Kemerdekaan 1920. Mereka berjaya apabila permintaan untuk beberapa pindaan dibuat.
pada tahun 1940.
BAB 17 Untuk mendapatkan sokongan petani dan pekerja, golongan Thakin
menubuhkan Pertubuhan Petani-petani Myanmar dan menegaskan beberapa
3 pembaharuan cukai bagi meringankan beban petani.
18 Antara tahun 1938 – 1939, pekerja-pekerja perusahaan minyak dan
pengangkutan sungai dihasut supaya melancarkan mogok menuntut kenaikan
gaji dan syarat kerja yang lebih baik.
19 Pada tahun 1939, golongan Thakin membentuk Blok Kemerdekaan bertujuan
mencapai pemerintahan sendiri. Blok ini menyarankan kerjasama dengan





374





03(B) PraU SEJARAH P3 1P.indd 374 28/10/2021 4:04 PM

Sejarah Semester 3 STPM Bab 3 Nasionalisme dan Pembentukan Negara Bangsa (Bhg. B)
kerajaan British sekiranya British memberi kemerdekaan kepada Myanmar.
British tidak bersetuju dengan cadangan ini kerana mencurigai hubungan
Blok Kebebasan dengan Jepun.

B Pakatan Thakin-Jepun Sebelum Perang Dunia Kedua
1 Golongan Thakin pimpinan Aung San telah bekerjasama dengan Jepun sejak
awal tahun 1930-an. Mereka menyokong Jepun dan meminta supaya Jepun
memberikan kemerdekaan kepada Myanmar.
Penerbitan Pelangi Sdn Bhd. All Rights Reserved.
2 Apabila Aung San melarikan diri ke Jepun, beliau telah menubuhkan
pertubuhan tentera bernama Minami Kikan. Pertubuhan ini dilatih oleh
tentera Jepun. Pada tahun 1941, Aung San menubuhkan cawangannya di
Bangkok. Tentera Kemerdekaan Myanmar dibentuk pada bulan Disember
1941 dan ahlinya diseludupkan ke Myanmar untuk membantu tentera Jepun
menawan Myanmar.
3 Jepun memasuki Myanmar melalui Tenasserim dan pada bulan Mei 1942,
angkatan perang Jepun berjaya menawan seluruh Myanmar.

C Perjuangan Kemerdekaan Myanmar pada Zaman Jepun
1 Kemerdekaan Myanmar 1943
(a) Kejayaan Jepun menawan Myanmar telah menamatkan pemerintahan
British. Golongan Thakin berusaha untuk mencapai kemerdekaan
negara.
(b) Bagi membalas jasa Thakin, Jepun telah memberikan kemerdekaan
kepada Myanmar pada 1 Ogos 1943. Jepun membentuk sebuah kerajaan
boneka dengan Dr. Ba Maw sebagai Perdana Menteri. Kabinet kerajaan
boneka terdiri daripada Thakin Mya sebagai Timbalan Perdana Menteri,
Thakin U Nu sebagai Menteri Hal Ehwal Luar, Aung San sebagai
Menteri Pertahanan, dan Than Thon sebagai Menteri Pembekalan dan
Pengangkutan.
(c) Myanmar diisytiharkan “merdeka” di bawah kerajaan boneka dan
mempunyai kabinet sendiri yang kebanyakannya terdiri daripada para
nasionalis Thakin.
2 Penentangan terhadap Myanmar melalui Liga Pembebasan Rakyat Anti-
Fasis
(a) Golongan Thakin menyedari muslihat Jepun dalam memberikan Di Myanmar, golongan Thakin
mereka kemerdekaan. Mereka sedar tujuan sebenar Jepun adalah untuk telah mengatur tuntutan
kemerdekaan dan kebebasan
mengeksploitasi ekonomi Myanmar dan menjadi imperialis seperti secara baik sebelum Perang
kuasa Barat yang lain. Dunia Kedua lagi dan apabila
(b) Kekejaman dan penderitaan semasa pendudukan Jepun telah melahirkan menyedari akan muslihat
semangat anti-Jepun. Nasionalis tempatan telah bersatu di bawah Liga propaganda Jepun, golongan BAB
Thakin dengan segeranya
Pembebasan Rakyat Anti-Fasis (LPRAF) yang dipimpin oleh Aung San. mengubah pendirian daripada 3
LPRAF akhirnya menjadi sebuah pertubuhan yang berpengaruh dalam pro-Jepun dan anti-British
menuntut kemerdekaan negara. kepada anti-Jepun dan pro-
(c) Aung San dan pemimpin Thakin yang lain berpura-pura bekerjasama British. Strategi ini digunakan
oleh golongan Thakin ke arah
dengan Jepun. Sebagai Menteri Pertahanan dalam kabinet Jepun, Aung mencapai kemerdekaan negara
San mendapat bantuan Than Thon membentuk Tentera Kemerdekaan secepat mungkin.
Myanmar yang berunsur anti-Jepun.





375





03(B) PraU SEJARAH P3 1P.indd 375 28/10/2021 4:04 PM

Sejarah Semester 3 STPM Bab 3 Nasionalisme dan Pembentukan Negara Bangsa (Bhg. B)
(d) Tentera Kemerdekaan Myanmar kemudiannya menjadi asas penubuhan
Liga Pembebasan Rakyat Anti-Fasis (Anti Fascist People’s Freedom
League) pada tahun 1944.
(e) LPRAF menentang Jepun melalui sabotaj serta gerakan bawah tanah
dengan harapan dapat menubuhkan kerajaan negara Myanmar yang
berdaulat.
(f) Mulai bulan Mac 1945, LPRAF memihak kepada British dan menentang
Jepun secara terbuka. LPRAF memihak kepada British dengan penuh
keazaman bahawa British akan mengisytiharkan kemerdekaan secepat
Penerbitan Pelangi Sdn Bhd. All Rights Reserved.
mungkin selepas tamatnya Perang Dunia Kedua.
‘17 D Perjuangan Kemerdekaan Myanmar Selepas Perang Dunia Kedua

1 Pembentukan kerajaan baharu
(a) Kekalahan Jepun dalam Perang Dunia Kedua menggambarkan senario
baharu dalam sejarah perjuangan kemerdekaan Myanmar. Bagi
Huraikan langkah-langkah Myanmar, golongan Thakin masih memainkan peranan utama dalam
kemerdekaan Myanmar.
perjuangan tersebut. Mereka menuntut hak kebebasan dan kedaulatan
negara dipulihkan secara aman dan berperlembagaan.
(b) Jepun menyerah kalah pada bulan Ogos 1945. British kembali semula
ke Myanmar. Didapati bahawa orang Myanmar tidak menentang
kehadiran semula British. Gabenor British, Sir Hubert Rance telah
mengadakan rundingan dengan pihak nasionalis Myanmar. Rance
mencadangkan bahawa Liga Pembebasan Rakyat Anti-Fasis diberikan
perwakilan minoriti dalam Dewan Eksekutif. Cadangan ini ditolak oleh
Aung San dan LPRAF melancarkan satu mogok kebangsaan.
(c) Mogok tersebut bertujuan untuk memaksa British tunduk kepada
tuntutan Myanmar. Sir Hubert Rance terpaksa mengadakan rundingan
dengan Aung San. LPRAF diberikan perwakilan yang lebih dalam
Dewan Eksekutif, iaitu sebanyak 6 daripada 9 kerusi. Kerajaan baharu
dibentuk dan Aung San dilantik sebagai Perdana Menteri. British mula
mengakui peranan LPRAF.
(d) Akan tetapi, Aung San menghadapi banyak masalah dalam negara.
Pihak komunis meminta perwakilan yang lebih besar dalam kerajaan
Aung San menyingkirkan baharu tetapi Aung San menolaknya. Aung San telah bertindak
anasir komunis dari LPRAF menyingkirkan anasir komunis daripada partinya. Keadaan ini
supaya LPRAF mudah diterima
oleh kerajaan British dan mengakibatkan penyingkiran Than Thon dan beberapa orang ahli
mempercepatkan proses komunis yang memegang jawatan penting dalam parti dan kesatuan
kemerdekaan. buruh.
2 Perjanjian Atlee-Aung-San 1946
(a) Pada 20 Disember, 1946, Perdana Menteri British, Atlee telah
mengemukakan dasar baharu bagi Myanmar di Dewan Rakyat (House
BAB of Commons).
3 (b) Nasionalis Myanmar dijemput ke London untuk membincangkan
perlembagaan yang akan menyerahkan kuasa pemerintahan kepada
rakyat Myanmar.
(c) Satu delegasi Myanmar yang terdiri daripada Aung San, Thakin Mya,
Tin Tu, U Saw, Ba Sein, dan Kyaw Nyein telah pergi ke London pada
bulan Januari 1947.
(d) Rundingan ini membawa kepada Perjanjian Atlee-Aung San. Antara
perkara yang dipersetujui adalah seperti:




376





03(B) PraU SEJARAH P3 1P.indd 376 28/10/2021 4:04 PM

Sejarah Semester 3 STPM Bab 3 Nasionalisme dan Pembentukan Negara Bangsa (Bhg. B)
(i) Penubuhan kerajaan peralihan.
(ii) Sebuah Dewan Perlembagaan akan dibentuk.
(iii) Pilihan raya bagi Dewan Perlembagaan dalam tempoh empat
bulan.
(iv) Pinjaman dan bantuan akan diberikan kepada Myanmar.
(v) British akan menyokong penyertaan Myanmar dalam Pertubuhan
Bangsa-bangsa Bersatu.
(vi) Seorang Pesuruhjaya Tinggi ke Myanmar akan dilantik.
(vii) Negeri-negeri yang bersempadan dengan Myanmar bebas memilih
Penerbitan Pelangi Sdn Bhd. All Rights Reserved.
sama ada ingin bergabung dengan Myanmar atau sebaliknya.
3 Pilihan Raya 1947
(a) Sejajar dengan apa yang dipersetujui dalam Perjanjian Atlee-Aung San,
satu pilihan raya telah diadakan pada bulan April 1947. • Perjanjian Atlee-Aung San
(b) Keputusannya tercatat dalam jadual berikut: merupakan kejayaan bagi
Aung San dan partinya.
Namun begitu, terdapat
Bilangan kerusi Keputusan pilihan raya 1947 beberapa golongan yang
dipertandingkan tidak bersetuju dan tidak
menyokong.
255 kerusi LPRAF memenangi 248 kerusi • Mereka menuduh Aung
San mengkhianati tanah
air sendiri. Golongan ini
4 bagi puak Karen dan 4 bagi Calon komunis memenangi 7 kerusi terdiri daripada penyokong
orang Anglo-Myanmar komunis, Parti Sinyetha oleh
Dr. Ba Maw, Parti Myo Chit
oleh U Saw, dan Parti
(c) LPRAF berjaya mendapat kemenangan cemerlang dalam pilihan raya Dobama oleh Thakin Ba Sein.
1947. • Golongan komunis
(d) Ini bermakna LPRAF akan membentuk kerajaan baharu dengan kabinet memprotes dengan
dan perlembagaannya sendiri. melancarkan mogok di
sekolah dan universiti.
4 Persediaan perlembagaan baharu • Kumpulan Komunis Bendera
(a) Sebelum Perhimpunan Perlembagaan dibuka, LPRAF telah bersiap Merah melancarkan kegiatan
sedia menggubal perlembagaan baharu bagi Myanmar yang akan sabotaj seperti merosakkan
landasan kereta api.
merdeka seperti berikut:

Tarikh Tindakan

Mei 1947 LPRAF mengadakan Konvensyen Umum
• Pencapaian: Pengisytiharan Myanmar sebagai Republik
Merdeka Berdaulat.
• Thakin Mya mendrafkan perlembagaan untuk Perhimpunan
Perlembagaan.
Mengapakah kerajaan British
Jun 1947 • Perhimpunan Perlembagaan dibuka. bersetuju mengadakan
• Thakin U Nu dilantik sebagai Presiden bagi Perhimpunan perjanjian dengan pemimpin
Perlembagaan. LPRAF?
BAB
(b) Dalam perhimpunan tersebut, diadakan perbincangan tentang soal 3
perlembagaan dan pembentukan negara merdeka yang akan dikenali
sebagai Kesatuan Myanmar.
5 Pembunuhan Aung San
(a) Ketika kabinet sedang mengadakan mesyuarat, empat orang pemuda
berpakaian tentera telah menyerang Dewan Majlis lalu melepaskan
tembakan kepada semua ahli kabinet.





377





03(B) PraU SEJARAH P3 1P.indd 377 28/10/2021 4:04 PM

Sejarah Semester 3 STPM Bab 3 Nasionalisme dan Pembentukan Negara Bangsa (Bhg. B)
(b) Peristiwa tembakan ini mengakibatkan beberapa orang pemimpin
terkorban.
(c) Antaranya ialah Aung San, Thakin Mya, Ba Win, Mahn Ba Khaing, Ba
Choe, Sawbwa, dan A. Razak.
(d) Selepas siasatan, didapati bahawa U Saw yang merancang peristiwa
hitam tersebut. Beliau dibicarakan dan dihukum mati.
6 Pencapaian kemerdekaan
(a) Perjuangan kemerdekaan diteruskan oleh pemimpin-pemimpin LPRAF
Penerbitan Pelangi Sdn Bhd. All Rights Reserved.
yang lain di bawah pimpinan U Nu.
(b) Langkah perjuangan kemerdekaan seterusnya adalah seperti berikut:
Tarikh Peristiwa

1 Ogos 1947 Pelantikan U Nu sebagai Perdana Menteri.
September 1947 Dewan Perhimpunan Perlembagaan memutuskan
untuk menyokong kemerdekaan penuh bagi Myanmar.
Oktober 1947 • U Nu berunding dengan pemimpin British di London
• Perjanjian Anglo-Myanmar ditandatangani.
• British mengakui Republik Myanmar yang merdeka
pada 17 Oktober 1947.
• British mengakui kedaulatan penuh Myanmar.
Disember 1947 • Parlimen British meluluskan Rang Undang-undang
Kemerdekaan Myanmar.
• Menyerahkan Myanmar kepada Presiden Kesatuan
Myanmar.
Januari 1948 • Myanmar mencapai kemerdekaan penuh.
• U Nu dilantik sebagai Perdana Menteri.
• Sao Shwe Thaik dilantik sebagai Presiden.
(c) Akhirnya, Myanmar mencapai kemerdekaan setelah berada di bawah
penjajahan British (sejak tahun 1824 melalui Perjanjian Yandabo).
(d) Myanmar berjaya mencapai kemerdekaan secara perlembagaan, tanpa
pertumpahan darah ataupun revolusi.

Langkah-langkah Mencapai Kemerdekaan di Indonesia

1 Sebelum perjuangan kemerdekaan, nasionalis Indonesia telah berusaha
melindungi kepentingan masyarakat peribumi dan membangkitkan semangat
nasionalisme melalui penubuhan pertubuhan dan parti politik.
2 Semasa Perang Dunia Kedua, para nasionalis seperti Soekarno, Hatta, dan
Syahrir telah berganding bahu berjuang mengusir Jepun dan Belanda dari
BAB bumi Indonesia.
3 3 Soekarno telah mengisytiharkan kemerdekaan Indonesia dan menubuhkan
Republik Indonesia sebelum Belanda bertapak semula ke Indonesia selepas
Perang Dunia Kedua.
4 Belanda enggan mengiktiraf kemerdekaan tersebut, lalu terdapat penentangan
dan bantahan di kedua-dua pihak sehingga membawa kepada campur
tangan kuasa luar dan Pertubuhan Bangsa-bangsa Bersatu. Indonesia hanya
mencapai kemerdekaan selepas mengangkat senjata atau selepas melancarkan
revolusi.




378





03(B) PraU SEJARAH P3 1P.indd 378 28/10/2021 4:04 PM

Sejarah Semester 3 STPM Bab 3 Nasionalisme dan Pembentukan Negara Bangsa (Bhg. B)

A Perjuangan Kemerdekaan Semasa Perang Dunia Kedua
1 Para nasionalis Indonesia menyokong kedatangan Jepun demi mencapai
kemerdekaan. Jepun telah mengusir Belanda dan memerintah Indonesia
pada tahun 1942 – 1945.
2 Terdapat tiga unit pentadbiran, iaitu Sumatera, Jawa, dan Indonesia Timur.
Jepun mengekalkan sistem pentadbiran asas Belanda dan memerintah
Indonesia melalui golongan priyayi (elit).
3 Pentadbiran Jepun memperlihatkan berlakunya inflasi, penindasan,
Penerbitan Pelangi Sdn Bhd. All Rights Reserved.
kebuluran, dan penderitaan rakyat.
4 Pendudukan Jepun telah membangkitkan semangat nasionalisme melalui:
(a) Kejayaannya mengalahkan Belanda.
(b) Membebaskan nasionalis Indonesia yang telah dipenjarakan oleh
Belanda.
(c) Jawatan pentadbiran diberikan kepada rakyat tempatan.
(d) Penubuhan PUTERA pada Mac 1943 di mana Soekarno menjadi
pengerusi.
(i) Melalui PUTERA, Soekarno cuba mendapatkan sokongan rakyat
tempatan.
(ii) Soekarno menggunakan PUTERA untuk meningkatkan kesedaran
politik dalam kalangan penduduk Indonesia dan mengukuhkan
keazaman untuk mencapai kemerdekaan.
(e) Penubuhan PETA dipimpin oleh pegawai Indonesia dan menerima
latihan tentera dari pihak Jepun. PETA bertujuan mempertahankan
Indonesia dari serangan kuasa Barat. PETA membangkitkan semangat
antipenjajah melalui:
(i) Penubuhan MASJUMI untuk menyebarkan perasaan anti-Belanda
melalui agama.
(ii) Menjanjikan kemerdekaan. Jawatankuasa Persediaan Kemerdekaan
dibentuk. Pengerusinya ialah Soekarno.
5 Soekarno membentuk Pancasila dengan lima prinsip, iaitu nasionalisme,
internalisme, kerajaan yang mewakili rakyat, kemakmuran sosial, dan
kepercayaan kepada Tuhan.
6 Apabila nasionalis Indonesia mendapati bahawa Jepun tidak berniat
ingin memberi kemerdekaan, mereka menentangnya melalui gerakan bawah
tanah. Terdapat empat kumpulan gerakan bawah tanah iaitu:
(a) Gerakan bawah tanah pimpinan Amir Syarifudin.
(b) Gerakan bawah tanah pimpinan Sutan Syahrir.
(c) Gerakan bawah tanah anjuran Persatuan Mahasiswa Universiti Jakarta.
(d) Gerakan bawah tanah pimpinan Soekarno.
B Perjuangan Kemerdekaan Selepas Kembalinya Kuasa Belanda
BAB
1 Dua hari selepas Jepun menyerah kalah kepada Kuasa-kuasa Berikat,
Soekarno dan Hatta telah mengumumkan kemerdekaan Republik Indonesia, 3
iaitu pada 17 Ogos 1945. Soekarno dilantik sebagai Presiden manakala Hatta
sebagai Timbalan Presiden. Republik baharu ini telah menguasai sebahagian
besar Indonesia apabila Belanda kembali semula.
2 Belanda enggan mengiktiraf kerajaan baharu Soekarno yang merdeka itu.
Belanda ingin berkuasa semula. Belanda melantik Syahrir, seorang ahli
sederhana sebagai ketua kerajaan republik itu. Rundingan bermula antara
kabinet Syahrir dengan kerajaan Belanda.



379





03(B) PraU SEJARAH P3 1P.indd 379 28/10/2021 4:04 PM

Sejarah Semester 3 STPM Bab 3 Nasionalisme dan Pembentukan Negara Bangsa (Bhg. B)
3 Walau bagaimanapun, Syahrir mengumumkan bahawa tuntutan dasar
kerajaan republik ialah pengiktirafan Belanda. Belanda enggan berbuat
demikian dan tetap dengan pendirian mengenakan kawalan terhadap pulau-
pulau Indonesia. Percubaan Belanda ini menyebabkan penentangan dan
pertumpahan darah sehingga berlaku Revolusi Kemerdekaan Indonesia
(1945 – 1949).
4 Pada tahun 1946, kerajaan Belanda mengesyorkan pembentukan sebuah
Komanwel Indonesia. Komanwel ini terdiri daripada wilayah-wilayah
dengan kerajaannya sendiri. Sebuah parlimen yang dipilih akan mengawal
Penerbitan Pelangi Sdn Bhd. All Rights Reserved.
hal-ehwal kerajaan. Kerajaan Komanwel ini akan diketuai oleh wakil Belanda.
Komanwel Indonesia akan menjadi sebahagian daripada kerajaan Belanda.
5 Sebuah rombongan kerajaan republik yang diketuai oleh Syahrir telah
dihantar ke Hague untuk membincangkan syor-syor tersebut. Rombongan
ini tidak berjaya kerana orang Indonesia hanya ingin membincangkan isu
pengiktirafan Republik sebagai sebuah negara yang berdaulat dan bukannya
isu-isu lain.
6 Pada bulan Jun 1946, Syahrir dan beberapa ahli kabinetnya diculik
oleh komunis di bawah Tan Malaka. Rancangan tersebut merupakan
percubaan komunis untuk merampas kuasa. Soekarno dengan segeranya
Foto 3.6 Tan Malaka mengisytiharkan darurat. Syahrir dan rakan-rakannya dibebaskan dua hari
kemudian.

Perjanjian Linggajati 1946
Melalui Persidangan Den Pasar 1 Sementara itu, kuasa Barat yang lain seperti British mengkritik tindakan
di Bali pada 18 Disember 1946,
Dr. Van Mook telah berjaya Belanda di Indonesia. Tentera British bersedia berundur dari Jawa. Belanda
membentuk sebuah kerajaan kurang senang dan terpaksa menyelesaikan krisis Indonesia di meja
boneka, iaitu Negara Indonesia perundingan.
Timur yang dikawal oleh 2 Akhirnya, perundingan antara kedua-dua pihak berlangsung di Linggajati
beliau. Tindakan ini dibantah
oleh nasionalis Indonesia antara bulan Oktober dan November 1946. Menurut perjanjian tersebut:
kerana dengan jelas, Belanda (a) Pihak Belanda mengiktiraf republik itu sebagai kuasa pemerintah di
berhasrat membentuk Kuasa Pulau Jawa, Madura, dan Sumatera.
Tertinggi Belanda di seluruh (b) Persekutuan yang dinamakan Kesatuan Negeri-negeri Indonesia akan
Indonesia. Belanda enggan dibentuk.
melepaskan Indonesia.
(c) Kesatuan Negeri-negeri Indonesia merupakan sebahagian daripada
Kesatuan Belnada-Indonesia dan Ratu Belanda menjadi ketua kesatuan ini.
(d) Kesatuan Negeri-negeri Indonesia akan memohon menyertai
Pertubuhan Bangsa-bangsa Bersatu.
(e) Sebarang perselisihan akan diselesaikan secara aman dan adil.
3 Perjanjian Linggajati bukan sahaja gagal tetapi juga ditentang oleh pihak
tertentu seperti PNI, MASJUMI, dan ahli-ahli komunis. Kerajaan republik
tidak dapat menerimanya memandangkan Belanda telah mengumumkan
bahawa sehingga Kesatuan Negeri-negeri Indonesia dibentuk, maka kerajaan
BAB Belanda menjadi kuasa agung di seluruh Indonesia.
3
Perjanjian Renville 1948
1 Melihat keadaan huru-hara di Indonesia, Pertubuhan Bangsa-bangsa
Bersatu atas desakan India dan Australia mengeluarkan satu perintah
gencatan senjata. Satu jawatankuasa yang terdiri daripada wakil-wakil
Australia, Belgium, dan Amerika Syarikat dibentuk untuk menyelesaikan
masalah itu. Hasilnya Perjanjian Renville ditandatangani pada bulan Januari
1948.



380





03(B) PraU SEJARAH P3 1P.indd 380 28/10/2021 4:04 PM

Sejarah Semester 3 STPM Bab 3 Nasionalisme dan Pembentukan Negara Bangsa (Bhg. B)
2 Antara syarat-syaratnya ialah:
(a) Belanda dan Indonesia bersetuju mengundurkan tenteranya.
(b) Kebebasan kepada rakyat Indonesia memilih sistem kerajaan yang
melalui pilihan raya bebas sama ada sistem Republik Indonesia atau
sistem Persekutuan yang dicadangkan oleh Belanda.
(c) Belanda berkuasa sehingga terbentuknya Kesatuan Negeri-negeri
Indonesia.

3 Perjanjian Renville gagal menyelesaikan perselisihan antara Belanda dengan
Penerbitan Pelangi Sdn Bhd. All Rights Reserved.
Indonesia. Para nasionalis Indonesia menuduh Belanda cuba menyekat
perkembangan bandar dan pelabuhan Republik Indonesia manakala Belanda
mendakwa Republik Indonesia dikuasai oleh golongan komunis.
4 Belanda sekali lagi mengenakan tindakan militan, iaitu “tindakan
polis” dan pemimpin nasionalis seperti Soekarno, Hatta, dan Syahrir
ditangkap. Walaupun tanpa pemimpin utama, perjuangan kemerdekaan
masih diteruskan. Menteri Kewangan, Syafruddin Prawiranegara telah
menubuhkan Pemerintahan Darurat Republik Indonesia dan Sumatera. Beliau
berjaya menyeru rakyat melancarkan dasar tidak bekerjasama dengan Foto 3.7 Syafruddin
Prawiranegara
Belanda.
Perjanjian Hague 1949

1 Belanda dikecam hebat oleh dunia luar. Akhirnya Soekarno, Hatta,
dan pemimpin-pemimpin lain dibebaskan. Oleh sebab tidak ingin Perselisihan dan
pemberontakan masih
peperangan berterusan maka Perjanjian Hague ditandatangani pada berterusan. Republik
2 November 1949. Indonesia menuduh negara-
negara Persekutuan terlalu
2 Belanda terpaksa mematuhi desakan kuasa luar untuk mengadakan memihak kepada Belanda.
Rundingan Meja Bundar di Hague atas sebab berikut: Pemberontakan berlaku di
(a) Belanda tidak inginkan perang kerana kerajaannya tidak mempunyai Bandung, Sulawesi, dan
tenaga perang untuk menakluki Indonesia secara kekerasan. Jawa Barat. Indonesia hanya
mencapai status negara
(b) Belanda ingin melindungi kepentingan ekonominya di Indonesia. Jika merdeka dan berdaulat apabila
berlakunya perang, semua kegiatan ekonomi akan musnah. Republik Indonesia dibubarkan.
(c) Belanda tidak ingin negaranya tersingkir daripada hubungan diplomatik Penubuhan Negara Kesatuan
Republik Indonesia pada
antarabangsa kerana soal kemerdekaan Indonesia memperlihatkan 17 Ogos 1950 menandakan
penglibatan kuasa luar terutama Amerika Syarikat. Belanda masih negara Indonesia yang
bergantung kepada Amerika Syarikat untuk kegiatan perdagangannya. berdaulat.
(d) Antara syarat-syarat Perjanjian Hague 2 November 1949 ialah:
(i) Belanda bersetuju melepaskan penguasaannya ke atas Hindia
Timur Belanda tanpa syarat kepada Republik Indonesia Syarikat
sebelum 30 Disember 1949.
(ii) Republik Indonesia Syarikat akan merangkumi 16 buah negeri.
(iii) Penubuhan satu Kesatuan Belanda-Indonesia yang bercorak
rundingan. BAB
(iv) Kerajaan Republik akan menyerahkan hak, konsesi dan lesen 3
kepada Belanda.


Ke arah Kemerdekaan Mutlak
1 Belanda menyerahkan kuasa kepada Republik Indonesia Syarikat pada
27 Disember 1949. Ini bermakna Indonesia mencapai status negara merdeka
dan berdaulat yang bebas daripada penjajahan Belanda.




381





03(B) PraU SEJARAH P3 1P.indd 381 28/10/2021 4:04 PM

Sejarah Semester 3 STPM Bab 3 Nasionalisme dan Pembentukan Negara Bangsa (Bhg. B)
2 Pada 27 Disember 1949, Ratu Juliana menyerahkan kedaulatan kepada
Kesatuan Negeri-negeri Indonesia.
3 Soekarno dilantik sebagai Presiden dan Hatta sebagai Perdana Menteri bagi
Republik Indonesia yang merdeka.

Kesimpulan
1 Indonesia berjaya mencapai kemerdekaannya selepas satu siri pemberontakan
dan peperangan dengan Belanda yang enggan melepaskan Indonesia setelah
Penerbitan Pelangi Sdn Bhd. All Rights Reserved.
kembali semula ke Indonesia selepas tamatnya Perang Dunia Kedua.
Foto 3.8 Ratu Juliana 2 Kerajaan Belanda hanya menyerahkan kedaulatan kepada Indonesia pada 27
Disember 1949 setelah pihak Belanda dan Indonesia berusaha menyelesaikan
masalah mereka di Indoensia.
3 Bagi Myanmar, perjuangannya ke arah kemerdekaan lebih aman daripada
apa yang berlaku di Indonesia. Myanmar mencapai kemerdekaannya secara
perlembagaan.






1 Kemunculan gerakan nasionalisme di Indonesia dan Myanmar disebabkan pelbagai faktor seperti pengaruh
agama, peranan bahasa dan kesusasteraan, pengaruh kewartawanan, peranan pendidikan, peranan
golongan intelektual, dan pengaruh luar.
2 Pertubuhan yang mendukung gerakan nasionalisme di Indonesia adalah seperti Sarekat Islam, sebuah
parti berunsur agama dan Partai Nasional Indonesia, sebuah parti berunsur radikal. Di Myanmar pula,
Young Men Buddhist Association (YMBA) merupakan salah satu pertubuhan awal dalam perjuangan
gerakan nasionalisme manakala Poor Man’s Party yang dibentuk oleh Dr. Ba Maw mendukung cita-cita
gerakan kemerdekaan.
3 Pendudukan Jepun di Indonesia dan Myanmar membantu menggerakkan perjuangan mencapai
kemerdekaan. Zaman ini dapat menyedarkan penduduk peribumi Indonesia dan Myanmar betapa
pentingnya perjuangan untuk memulihkan kedaulatan negara.
4 Selepas tamatnya Perang Dunia Kedua, Belanda kembali semula ke Indonesia dan British ke Myanmar. Di
kedua-dua negara, terdapat penentangan terhadap pihak penjajah. Indonesia menentang Belanda secara
bersenjata manakala Myanmar bersikap bertolak ansur dalam perjuangan secara berperlembagaan.

5 Myanmar mencapai kemerdekaan pada tahun 1948 secara aman dan berperlembagaan. Indonesia
mencapai kemerdekaan pada tahun 1949 selepas penentangan, peperangan, dan pemberontakan berlaku
dengan pihak Belanda.




BAB PRAKTIS STPM
3

1 Huraikan peranan Aung San dan Soekarno dalam perjuangan gerakan kebangsaan di negara masing-
masing. [20]
2 Bincangkan sebab penubuhan dan matlamat Sarekat Islam di Indonesia pada abad ke-20. [20]
3 Bincangkan kesan pendudukan Jepun di Indonesia. [20]
4 Nilaikan penentangan rakyat terhadap penjajah di Myanmar selepas zaman pendudukan Jepun. [20]




382





03(B) PraU SEJARAH P3 1P.indd 382 28/10/2021 4:04 PM

JAWAPAN



BAHAGIAN A Soalan 2
Pendahuluan
Bab – Undang-undang tertua di negeri Perak.
1
• • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • – Berasal dari Parsi dan dibawa ke Perak pada abad ke-19
oleh Syed Hassan al-Farodz dari Hadramaut.
Soalan 1
– Sesi dialog antara Raja Nasruan Adil dengan menterinya,
peperangan. Penerbitan Pelangi Sdn Bhd. All Rights Reserved.
Pendahuluan Khoja Berza Amir Maim.
– Pembesar di peringkat kampung digelar sebagai penghulu. – Pengaruh adat tempatan berbanding dengan unsur Islam.
– Memainkan peranan penting dalam masyarakat Melayu Isi-isi penting
pada abad ke-19. Soal perkahwinan
– Peranan penghulu meliputi bidang politik, ekonomi, dan – Mengikut fasal 65, Undang-undang 99 Perak
sosial.
memperuntukkan bahawa pasangan yang baharu
Isi-isi penting bernikah. Pasangan suami isteri ini tidak boleh bersama
Politik lebih kurang 40 hari di atas alasan menjaga keimanan
– Menjaga keamanan dan keselamatan kampung di bawah masing-masing.
jagaannya. – Undang-undang ini tidak memperlihatkan unsur Islam
– Menyelesaikan perselisihan dalam kalangan orang kerana mengikut Islam, suami isteri yang telah bernikah
kampung secara rundingan. boleh tinggal bersama.
– Menjalankan tugas yang diarahkan oleh pembesar daerah. – Soal perkahwinan dapat menjamin keharmonian
– Penghulu dilantik di bawah seliaan pembesar daerah. masyarakat Melayu kerana perbuatan khalwat dapat
– Dilantik oleh sultan melalui surat tauliah bercap mohor. dibendung.
– Berkuasa terhadap anak-buahnya. Soalan penzinaan
– Hubungan antara penghulu dengan anak buah adalah – Mengikut fasal 50 tentang soal penzinaan. Jika kedua-
rapat. dua penzina mengakui berzina, maka mereka hanya
– Memastikan penduduk kampung mentaati sultan. diperintahkan bernikah. Selain itu, mereka juga
dikehendaki membayar denda sepaha emas. Namun,
Ekonomi
– Memastikan kegiatan ekonomi berjalan dengan lancar. sekiranya penghulu mendapati tiadanya kesalahan maka
kesalahan itu boleh dibincangkan dan dimaafkan.
– Memperoleh sumber pendapatan daripada pelbagai – Lebih memperlihatkan adat tempatan daripada unsur-
sumber
– Contohnya, anak buah yang menyerahkan sebahagian unsur Islam.
daripada hasil mereka kepada penghulu. – Sekiranya kegiatan maksiat dan penzinaan dapat
– Anak buah akan membantu penghulu dalam kegiatan dibendung, maka keharmonian rakyat terjamin.
penanaman padi. Pembunuhan
– Melaksanakan sistem pungutan cukai di kampungnya. – Mengikut fasal 23 tentang pembunuhan sesama orang
– Menyerahkan sebahagian cukai tersebut kepada pembesar Islam. Orang Islam yang membunuh orang Islam tidak
daerah. boleh dijatuhi hukuman bunuh kerana kedua-duanya akan
binasa. Pembunuh dianggap sebagai kafir. Denda adalah
Sosial sebanyak empat tahil dua paha emas dan disedekahkan
– Menjalankan sistem kerah. setahil sepaha emas.
– Menyediakan tenaga buruh kepada pembesar atau sultan. – Denda ini dapat membendung kegiatan pembunuhan dan
– Melaksanakan kerja-kerja membina istana, jambatan, mengekalkan keharmonian masyarakat Melayu.
terusan, dan kapal. – Pengaruh adat tempatan kerana mengikut hukum Islam
– Membantu pembesar daerah atau sultan jika berlakunya pembunuh akan dikenakan hukuman bunuh juga.
Pembahagian harta
Penutup – Fasal 33 tentang pembahagian harta. Dalam pembahagian
– Pada abad ke-19 penghulu memainkan peranan penting harta orang yang baharu meninggal ada syarat-syarat
di kampung. tertentu. Anak perempuan akan diberikan rumah, kebun,
– Penghulu merupakan orang perantaraan antara pembesar pinggan-mangkuk dan peralatan dapur. Anak lelaki pula
daerah dan orang kampung. diberikan alatan senjata besi, sawah padi, dan lombong.
– Pada abad ke-20 pula, institusi penghulu masih dikekalkan – Pembahagian harta dalam undang-undang Perak
oleh pihak British. menjelaskan bahawa anak lelaki mendapat dua kali lebih
– Peranan penghulu lebih tertakluk kepada kehendak daripada anak perempuan.
British.



417





JAW PraU SEJARAH P3 2P.indd 417 28/10/2021 4:10 PM

Sejarah Semester 3 STPM Jawapan
– Harta lain dibahagikan sama rata kepada semua anak – Dilantik oleh sultan untuk membantu pentadbiran di
secara adil. peringkat negeri, daerah, dan jajahan.
– Anak yang belum berkahwin mesti mendapat sepuluh – Jawatan pembesar boleh diwarisi.
peratus lebih daripada anak lain. – Pembesar memerintah kawasan sendiri.
– Pembahagian harta dengan syarat-syaratnya dan secara – Menjalankan tugas menjaga keamanan, mengutip cukai,
adil menjamin keharmonian hidup masyarakat Melayu. menjatuhkan hukuman dan menjalankan sistem kerah.
Penutup Penghulu
– Hukuman yang terdapat dalam Undang-undang 99 Perak – Penghulu menjadi pentadbir di unit politik yang paling
lebih memperlihatkan adat tempatan daripada unsur- kecil, iaitu kampung.
unsur Islam. – Penghulu menjadi orang perantaraan antara pembesar
Penerbitan Pelangi Sdn Bhd. All Rights Reserved.
– Walau bagaimanapun, undang-undang 99 Perak dapat daerah dengan anak buahnya.
menjamin keharmonian hidup masyarakat Melayu pada – Peranan penghulu ialah memungut cukai dan hasil-
abad ke-19. hasilnya, menjaga keamanan kampung dengan
menyelesaikan sebarang perselisihan dan menangkap
Soalan 3 penjenayah, membekalkan tenaga tentera semasa
Pendahuluan peperangan, memastikan penduduk kampung taat setia
– Sebelum kedatangan British pada tahun 1874, masyarakat kepada sultan, dan menyediakan tenaga buruh kampung
Melayu sudah mempunyai struktur tersendiri, bermula di bawah sistem kerah.
dengan sultan, pembesar daerah, penghulu dan rakyat, Golongan ulama
iaitu rakyat bebas dan hamba. – Pengaruh di istana kerana pakar dalam bidang agama.
– Masyarakat Melayu terbahagi kepada golongan pemerintah – Menjadi penasihat sultan dalam hal-hal keagamaan.
dan golongan diperintah. – Golongan cerdik pandai menjadi guru, jurutulis dan kadi.
– Setiap lapisan mencerminkan kedudukan, kekuatan, dan – Dianugerahkan gelaran Maharaja Kadi, Dato’ Mufti Seri
peranan golongan berkenaan. Utama dan Imam Maharaja.
Isi-isi penting Rakyat
Golongan Pemerintah – Merupakan golongan diperintah.
Sultan – Memberi taat setia yang tidak berbelah bahagi kepada
– Menduduki lapisan paling tinggi dalam masyarakat sultan dan pembesar.
Melayu. Sultan dianggap sebagai ketua negeri dan sangat – Rakyat boleh berpindah jika tidak sukakan sultan atau
dihormati. pembesar di kawasan mereka.
– Pertabalan raja secara warisan tetapi berbeza di Perak yang – Membayar cukai kepada raja atau pembesar.
menggunakan sistem penggiliran dan Negeri Sembilan – Mematuhi arahan raja atau pembesar.
mengikut amalan Adat Perpatih. Hamba
– Kedudukan dan kuasa sultan bergantung kepada pembesar – Menduduki lapisan paling bawah.
daerah. Golongan ini menjamin kedudukan sultan. – Tiga golongan hamba, iaitu hamba raja, hamba berhutang,
– Contohnya di Perak, pembesar daerah mempunyai kuasa dan hamba biasa.
yang lebih kuat dan boleh menyingkirkan sultan atau – Hamba raja asalnya orang merdeheka yang melakukan
memilih bakal sultan. Ini kerana Majlis Pembesar Perak sesuatu kesalahan jenayah tetapi ditangkap. Hamba raja
campur tangan dalam hal pelantikan bakal sultan. dan keturunannya menjadi hamba raja secara turun-
– Sultan dianggap lambang perpaduan yang dapat temurun.
menyatukan rakyat. – Hamba berhutang ialah orang biasa yang menjadi hamba
– Bagi membezakan kedudukan istimewa sultan dengan kerana gagal membayar hutang kepada pemiutang dalam
rakyat, sultan mempunyai alat-alat kebesaran, cap mohor, tempoh masa yang ditetapkan. Taraf sebagai hamba
dan sebagainya. berhutang akan lupus apabila dapat menyelesaikan hutang.
Kerabat diraja – Hamba biasa merupakan golongan orang suruhan khas
– Menduduki lapisan kedua dalam susun lapis masyarakat atau terdiri daripada keturunan hamba.
feudal. – Melambangkan ketinggian taraf sosial pemikirannya.
– Mempunyai pertalian darah dengan sultan. Penutup
– Mempunyai pengaruh besar di istana dan protokol istana. – Struktur masyarakat Melayu tradisional sebelum tahun
– Mempunyai keistimewaan tertentu. 1874 adalah sistematik dan tersusun berdasarkan lapisan
– Dilantik oleh sultan untuk menjadi pemerintah di tanah tertentu.
jajahan atau wilayah-wilayah tertentu. – Selepas campur tangan British, struktur sosial ini
Pembesar dikekalkan, tetapi mengalami banyak perubahan sehingga
– Pembesar yang terdiri daripada kerabat diraja dan bukan kuasa dan kewibawaan sultan dan pembesar daerah
kerabat diraja. merosot.





418





JAW PraU SEJARAH P3 2P.indd 418 28/10/2021 4:10 PM

Sejarah Semester 3 STPM Jawapan
Soalan 4 – Pada tahun 1914, Johor telah dikuasai oleh British.
Pendahuluan – Sistem Penasihat dilaksanakan dengan Douglas Campbell
– Sebelum penjajahan British, masyarakat peribumi di sebagai Penasihat British.
Tanah Melayu telah menjalankan sistem ekonomi yang – Terdapat beberapa faktor Johor berjaya mengekalkan
agak kompleks. kedaulatannya sehingga tahun 1914.
– Sistem ekonomi sara diri dijalankan di hampir semua Isi-isi penting
negeri Melayu. Hubungan diplomatik yang baik dengan British
– Sistem ekonomi sara diri menitikberatkan pertanian – Johor menjalin hubungan erat dan baik dengan British di
khasnya pertanian padi sawah dan padi huma. Singapura dan di London.
Isi-isi penting – Hubungan ini telah terjalin sejak pemerintahan
Penerbitan Pelangi Sdn Bhd. All Rights Reserved.
– Pertanian sara diri merupakan kegiatan ekonomi utama Temenggung Abdul Rahman lagi.
bagi masyarakat peribumi Tanah Melayu. – Usaha ini diteruskan oleh pemerintah-pemerintah Johor
– Mereka melibatkan diri dalam pertanian padi sawah dan seterusnya.
padi huma. – Johor mengadakan Perjanjian Persahabatan 1855 dengan
– Kegiatan pertanian padi sawah banyak dijalankan di British.
Kedah, Selangor, dan Negeri Sembilan. – Perjanjian ini mengekalkan lagi kedaulatan Johor dengan
– Pertanian sara diri melibatkan tenaga seisi keluarga, syarat-syarat berikut:
menggunakan peralatan asas, mengeluarkan hasil yang (i) Johor diiktiraf sebagai negeri bebas dan berdaulat.
cukup bagi keperluan keluarga, dan tidak menggunakan (ii) Maharaja Abu Bakar diiktiraf sebagai Sultan Johor
modal yang besar. dengan kedudukan yang lebih tinggi daripada
– Selain penanaman padi, tanaman lain seperti ubi, jagung, Pesuruhjaya Tinggi di Sinngapura.
pisang, dan kelapa dijalankan secara kecil-kecilan dan (iii) Johor hanya menerima Konsul British dan bukannya
sebagai tanaman sampingan. Penasihat British.
– Kegiatan mengumpul hasil hutan seperti damar, rotan, – Kedaulatan Johor terjamin kerana British tiada alasan
getah perca, dan buluh juga dijalankan oleh masyarakat campur tangan memandangkan Johor mengadakan
peribumi Tanah Melayu. hubungan erat dengan pihak atasan di Singapura dan
– Barangan ini akan dijual dan pendapatannya akan London.
digunakan untuk membeli keperluan lain seperti garam, Pemimpin yang berwibawa seperti Temenggung Daeng
gula, beras, dan pakaian. Ibrahim
– Kegiatan menangkap ikan dijalankan di sungai, tasik, atau – Beliau melaksanakan Sistem Kangcu dengan membawa
paya. Dalam kegiatan penangkapan ikan, kaedah yang masuk orang Cina untuk mengusahakan ladang gambir
digunakan ialah tali kail, bubu, dan jala. dan lada hitam di sepanjang tebing Sungai Johor.
– Masyarakat peribumi Tanah Melayu menternak binatang – Ketua-ketua Sungai Cina bertanggungjawab ke atas
seperti ayam, itik, lembu, dan kerbau untuk menambah masyarakat Cina di kangkar masing-masing.
sumber bekalan makanan. – Mereka juga bertanggungjawab memelihara keamanan,
– Binatang ternakan ini diternak bagi memenuhi keperluan ketenteraman dan keharmonian masyarakat Cina ini.
keluarga sahaja. – Mereka juga memungut hasil cukai dan menyerahkan
– Kegiatan memburu binatang seperti kancil, pelanduk, dan sebahagiannya kepada kerajaan Johor.
ayam hutan turut dijalankan. – Sistem Kangcu ini dapat mengekalkan kedaulatan Johor
Penutup kerana British tiada alasan campur tangan terhadap
– Masyarakat peribumi menjalankan kegiatan ekonomi ekonomi Johor yang kaya dan stabil.
tradisional seperti bercucuk tanam, memungut hasil – Berhubungan dengan ini, Johor adalah sebuah negeri yang
hutan, menternak binatang, dan menangkap ikan. jauh lebih aman daripada negeri-negeri Melayu yang lain.
– Semua kegiatan ini dilakukan oleh ahli keluarga tanpa – Sistem Kangcu yang dilaksanakan oleh Temenggung
wujudnya pengkhususan. Daeng Ibrahim hanya membenarkan satu kongsi gelap
– Kegiatan tersebut dapat memenuhi keperluan harian dan Cina sahaja, iaitu Ghee Hin.
lebihannya akan ditukar dengan barangan keperluan lain – Kehadiran satu kongsi gelap tidak akan membawa
atau disimpan. sebarang pergaduhan dan perselisihan.
Ketokohan Maharaja Abu Bakar
Bab – Baginda meneruskan pembaharuan dan usaha
2 TRANSFORMASI MASYARAKAT ayahandanya dengan lebih giat lagi.
• • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • – Mengamalkan ciri-ciri birokrasi Barat di samping
Soalan 1 mengekalkan pemerintahan Melayu tradisional.
Pendahuluan – Memperkenalkan sistem pentadbiran moden seperti
penubuhan Jabatan Cukai.
– Johor merupakan negeri terakhir yang dikuasai oleh – Menubuhkan Majlis Negeri dan Jemaah Menteri.
British.




419





JAW PraU SEJARAH P3 2P.indd 419 28/10/2021 4:10 PM

Sejarah Semester 3 STPM Jawapan
– Mengupah pegawai-pegawai Eropah untuk memodenkan Perak tidak mengiktiraf Raja Abdullah sebagai Sultan
jentera pentadbiran. Perak.
– Menggubal Undang-undang Tubuh Kerajaan Johor 1895. – Raja Ismail enggan menyerahkan alat kebesaran raja yang
– Perlembagaan ini berjaya menghalang kemaraan dan diperlukan untuk pertabalan seorang Sultan.
campur tangan British dengan alasan mereka tertentu. – Ngah Ibrahim tidak berpuas hati kerana terpaksa
– Perlembagaan menetapkan tentang syarat pelantikan mengikut nasihat Kapten Speedy, iaitu Penolong Residen.
Sultan Johor, iaitu mesti waris Sultan Johor, lelaki, Campur tangan J.W.W. Birch dalam adat resam orang
beragama Islam dan berbangsa Melayu. Melayu
– Syarat pewarisan takhta juga ditetapkan dengan teratur – Birch telah mengambil alih pungutan cukai di Perak. Beliau
dan berkesan. mewujudkan sebuah khazanah pusat yang dikendalikan
Penerbitan Pelangi Sdn Bhd. All Rights Reserved.
– British tidak mempunyai alasan untuk campur tangan oleh pegawai British.
kerana tidak berlaku perebutan kuasa dan takhta dalam – Sultan dan pembesar dilarang memungut cukai tanpa
kalangan pembesar-pembesar. bayaran ganti rugi yang mencukupi. Ini dilihat sebagai
– Seterusnya, kedaulatan Johor tetap terpelihara kerana raja, satu tindakan yang mengancam kedudukan tradisional
menteri, Jemaah Pangkuan Menteri dilarang menyerahkan dan kekuasaan sultan dan pembesar.
negeri Johor kepada kuasa luar. – Birch menentang amalan perhambaan yang merupakan
Kewibawaan pembesar-pembesar Johor adat resam masyarakat Melayu tradisional. Institusi
– Dalam Jemaah Menteri, terdapat beberapa orang perhambaan melambangkan kedudukan dan kekuasaan
pembesar Melayu Johor yang memainkan peranan dalam seorang sultan atau pembesar.
memelihara kedaulatan Johor. – Birch telah memberi perlindungan kepada hamba abdi
– Mereka menjadi tulang belakang kepada kemakmuran yang melarikan diri daripada tuan mereka di tempat
ekonomi dan pentadbiran negeri Johor. kediamannya.
– Pembesar-pembesar tersebut ialah Dato’ Jaafar bin Haji – Birch telah melanggar syarat Perjanjian Pangkor dengan
Muhammad, Dato’ Abdul Rahman bin Andak, Dato’ campur tangan dalam adat resam orang Melayu.
Muhammad Salleh bin Perang dan Dato’ Muhammad Pengenalan cukai baharu
Ibrahim Munsyi. – Birch memperkenalkan pelbagai cukai yang asing pada
Penutup masyarakat Melayu serta membebankan masyarakat
– British mula mencari alasan untuk campur tangan di tempatan.
negeri Johor semasa pemerintahan Sultan Ibrahim. – Contohnya, cukai ke atas perahu dan perahu dagang.
– British berjaya apabila pada tahun 1914 seorang penasihat Perahu yang digunakan untuk menangkap ikan dikenakan
British ditempatkan menasihati sultan dalam perkara cukai sebanyak 50 sen. Perahu dagang pula dikenakan
pentadbiran kecuali yang menyentuh soal agama Islam cukai sebanyak satu ringgit.
dan adat istiadat orang Melayu. – Terdapat cukai ke atas hasil padi.
– Bayaran lesen dikenakan ke atas hak membawa senjata.
Soalan 2 Birch telah membatalkan pajakan Sultan Abdullah kepada
Pendahuluan Tan Kim Cheng sebanyak $26 000 setahun bagi pungutan
– British telah campur tangan di Perak dan Pahang atas cukai kastam di Perak. Birch kemudiannya membuat
sebab-sebab tertentu. tawaran baru dengan memajakkan pungutan cukai ke
– Melalui campur tangan ini, Sistem Residen diperkenalkan. atas minuman keras serta candu yang berjumlah $6  000
Sistem Residen merupakan sistem pemerintahan secara sebulan kepada Tan Kim Cheng dan rakan-rakannya.
tak langsung di negeri-negeri tersebut. Di bawah Sistem Keperibadian Birch
Residen, seorang pegawai British yang digelar Residen – Birch mempunyai keperibadian yang lemah dan suka
dilantik untuk menasihati Sultan dalam segala hal menghina sultan dan pembesar Perak.
pentadbiran kecuali agama dan adat istiadat Melayu. – Pada Ogos 1875, Birch menghina Sultan Abdullah apabila
– Di Perak, Residen pertama ialah J.W.W. Birch manakala baginda bersama-sama dengan pembesar Melayu yang
di Pahang ialah J.P. Rodger. Sistem Residen di Perak dan lain pergi ke rumahnya untuk meminta bayaran ganti
Pahang ditentang hebat oleh masyarakat tempatan atas rugi. Birch mencabar kekuasaan Sultan Abdullah dengan
sebab-sebab tertentu. biadap mengatakan bahawa bayaran ganti rugi hanya akan
Isi-isi penting dibayar sekiranya mereka berhenti memungut hasil.
Sebab penentangan di Perak Kesilapan Sir William Jervois
Perjanjian Pangkor gagal menyelesaikan masalah – Sir William Jervois ingin mengambil alih pemerintahan
– Masalah perebutan takhta antara Raja Abdullah dan negeri Perak melalui pelantikan pegawai-pegawai British
Raja Ismail tidak dapat diselesaikan walaupun Perjanjian atas nama sultan.
Pangkor ditandatangani. – Ini bermakna sultan dan pembesar Perak tidak mempunyai
– Selepas Perjanjian Pangkor, pembesar-pembesar di Hulu kuasa politik lagi. Mereka dipaksa menyerahkan kuasa




420





JAW PraU SEJARAH P3 2P.indd 420 28/10/2021 4:10 PM

Sejarah Semester 3 STPM Jawapan
pentadbiran kepada British dan akan diberi pencen atau dapat dipatahkan. Selepas itu, British lebih berhati-hati
ganti rugi. apabila berurusan dengan orang Melayu.
– Jervois telah menetapkan bahawa sekiranya Sultan
Abdullah membantah, baginda akan dibuang negeri. Sultan Soalan 3
Abdullah terpaksa menandatangani dua perisytiharan Pendahuluan
untuk menerima cadangan ini pada 2 Oktober 1875. – Penentangan masyarakat tempatan Sabah terhadap
Sebab penentangan di Pahang Syarikat Borneo Utara British (SBUB) telah bermula sejak
Perasaan tidak puas hati Sultan Ahmad tahun 1990 – 1917.
– Sultan Ahmad kehilangan kuasa pentadbiran. Kedudukan – Penentangan ini dipimpin oleh Mat Salleh di Sungai Sugut
Penutup Penerbitan Pelangi Sdn Bhd. All Rights Reserved.
baginda dalam Majlis Mesyuarat Negeri tidak bermakna dan Antanom di Rundum.
langsung kerana segala keputusan dalam tangan Residen – Berlaku disebabkan pelaksanaan pelbagai perubahan oleh
British. SBUB.
– Sultan Ahmad dipaksa menandatangani satu perisytiharan Penentangan Mat Salleh (1894 – 1900)
yang melantik putera baginda, iaitu Tengku Mahmud – Mat Salleh merupakan pemerintah daerah Tambunan dan
sebagai pemangku Raja dengan kuasa penuh. Sungai Sugut.
– Sultan Ahmad berpindah ke Pulau Tawar. Baginda telah – Menentang perubahan politik, ekonomi dan sosial yang
bekerjasama dengan pembesar lain menentang Sistem dilakukan oleh SBUB
Residen secara sulit. – SBUB bertindak menduduki kawasan pengaruh Mat
Perasaan tidak puas hati pembesar Salleh.
– Dato’ Bahaman merupakan Orang Besar Berempat dan – SBUB tidak menghiraukan kedudukan Mat Salleh
Orang Besar Semantan. Beliau diberi amaran oleh British – SBUB turut melaksanakan sistem cukai kepala dan surat
sebab memungut cukai di kawasannya sendiri. perahu.
– British mendirikan sebuah balai polis di Lubuk Terua yang – Pegawai-pegawai syarikat juga bersikap kasar terhadap
terletak dalam kawasan Semantan tanpa memaklumkan masyarakat tempatan.
kepadanya. – Mat Salleh yang dipengaruhi oleh semangat jihad orang
– Dato’ Bahaman hanya diberi elaun sebanyak $70 sebulan Sulu turut menentang SBUB.
walaupun beliau meminta sebanyak $500. – Beliau seterusnya pergi ke Sandakan untuk berbincang
– Tok Raja adalah Orang Besar Berempat. Beliau pernah dengan SBUB tetapi tidak dilayan.
mengadu kepada Residen British tentang Syarikat Penom – Gabenor Beaufort telah menyerang dan membakar
yang melombong emas di kawasannya tetapi British tidak kampungnya.
melayannya. – Mat Salleh terpaksa melarikan diri.
– Tok Gajah berkedudukan sebagai Orang Besar Raja dan – Pada tahun 1897, beliau telah memimpin orang Bajau
mempunyai pengaruh dalam istana. Permintaan beliau di Sungai Inanam dan Mengkabang dengan melakukan
untuk menaikkan elaun pembesar dan pembayaran elaun serangan hendap terhadap kubu SBUB di Pulau Gaya.
kepada penghulu tidak dihiraukan langsung oleh British. – Justeru, SBUB telah menawarkan pelan damai kepada Mat
Perasaan tidak puas hati rakyat Salleh, iaitu menyerahkan Tambunan kepada Mat Salleh.
– Rakyat tidak puas hati dengan pengenalan sistem lesen Namun, SBUB mungkir janji.
dan permit. – Ini menyebabkan Mat Salleh sekali lagi menyerang kubu
– Mereka terpaksa memperoleh lesen atau permit untuk SBUB.
mendapatkan hasil hutan seperti kayu dan daun rumbia. – SBUB bertindak balas dengan menyerang kubu Mat Salleh.
– Mereka juga tidak dibenarkan memakai keris. – Beliau akhirnya tewas dan meninggal dunia pada 31
– British memperkenalkan cukai ke atas tanah kecuali tanah Januari 1900.
warisan. Kadar cukai adalah berdasarkan jenis tanah. Penentangan Antanom di Rundum (1910 – 1915)
– Rakyat Pahang benci dengan sikap orang asing yang – Antanom merupakan ketua kaum Murut di Rundum.
berada di Pahang. Ramai orang Cina dan Eropah bersikap – Mengetuai orang Murut menentang SBUB kerana tidak
sombong dan jahil terhadap adat resam tempatan.
puas hati dengan pengenalan peraturan baharu oleh SBUB.
– Seperti cukai ke atas minuman tuak. Cukai sebanyak dua
– Campur tangan British dan pengenalan Sistem Residen sen segantang dikenakan ke atas beras yang digunakan
membawa kepada penentangan di Perak dan Pahang. untuk membuat minuman tuak dan ubi kayu dikenakan
– British tidak sensitif terhadap adat resam dan tradisi cukai sebanyak satu sen segantang.
masyarakat tempatan. Mereka melaksanakan sesuatu yang – Ini menyebabkan orang Murut marah kerana minuman
asing dan dilakukan dengan tergesa-gesa. British telah tuak adalah penting dalam majlis perkahwinan dan
mengenepikan kewibawaan dan kedaulatan sultan dan pengebumian. Adat ini telah menjadi sebahagian daripada
pembesar. cara hidup dan tradisi orang Murut.
– Walau bagaimanapun, penentangan di Perak dan Pahang – SBUB memperkenalkan cukai ladang pada tahun 1913.




421





JAW PraU SEJARAH P3 2P.indd 421 28/10/2021 4:10 PM

Sejarah Semester 3 STPM Jawapan
– Tradisi orang Murut menjalankan pertanian pindah. di pasaran dunia. Pada masa itu, bilangan penduduk India
– Tanah diusahakan bersama dan dianggap sebagai tanah di Tanah Melayu bertambah dari 270 000 orang kepada
adat. 470 181 orang.
– SBUB menetapkan cukai sebanyak lima puluh sen seekar Keadaan ekonomi dan sosial di negara asal
ke atas tanah yang diterokai untuk pertanian. – Orang Cina dan orang India menghadapi kesengsaraan
– Ketua-ketua bumiputera yang tidak mematuhi peraturan ekonomi dan sosial di negara mereka. Ini memaksa
ini akan didenda sebanyak dua puluh lima ringgit. mereka berhijrah mencari rezeki di Tanah Melayu.
– Kaum Murut ditindas oleh SBUB. Contohnya suami isteri – Di China, jumlah penduduk telah meningkat tetapi
dikehendaki tinggal berasingan di seberang sungai. peningkatan ini tidak diimbangi dengan pertambahan
– Sekiranya mereka mengunjungi pasangan masing-masing, dalam kawasan pertanian. Ini menyebabkan berlaku
Penerbitan Pelangi Sdn Bhd. All Rights Reserved.
mereka akan dikenakan cukai sebanyak satu dolar pada kebuluran dan pengangguran.
setiap kunjungan. – Kesempitan hidup bertambah teruk apabila tanaman
– Kaum Murut juga dijadikan buruh paksa untuk membina mereka rosak akibat bencana alam seperti kemarau, banjir
jalan di kawasan pedalaman dan memasang kawat, telegraf dan gempa bumi yang berlaku antara tahun 1826 – 1850.
antara Tenom dan Rundum. – Keadaan yang sama juga berlaku di India. Kawasan tanah
– Kaum Murut menentang tindakan SBUB membuka pertanian dan peluang pekerjaan adalah terhad. Ramai
kawasan hutan bagi tujuan pembinaan jalan raya. petani kehilangan tanah akibat gagal menjelaskan cukai
– Mereka mempercayai bahawa tindakan ini akan kerajaan yang tinggi.
mengganggu roh nenek moyang mereka. Ketidakstabilan politik di negara asal
– Pada tahun 1915, Antanom bersama-sama kaum Murut – Di China, pemberontakan anti-Manchu berlaku
membakar bangunan kerajaan di Pensiangan. terutamanya di wilayah Kwantung dan Kwangsi. Orang
– Selepas itu, mereka mara ke Rundum dan memusnahkan Cina benci dengan pemerintah Manchu yang korup dan
pejabat pentadbiran SBUB. mengamalkan dasar diskriminasi.
– Antanom membina kubu di Sungai Selangit. – Orang Cina menganggap orang Manchu sebagai
– SBUB bertindak balas dengan menghantar 400 orang pemerintah asing yang mesti digulingkan.
tenteranya menyerang kubu tersebut. – Negara India juga mengalami keadaan politik yang tidak
– Antanom dan pengikutnya terkorban. stabil. Berlaku pemberontakan menentang kerajaan British
Penutup di India.Contohnya, Dahagi India pada tahun 1857.
– Mat Salleh dan Antanom memimpin orang tempatan Galakan kerajaan British
menentang SBUB.
– SBUB telah menindas mereka dari segi ekonomi dan – Perusahaan bijih timah dan getah mula berkembang
sosial. dengan pesat.
– Terdapat keperluan tenaga buruh yang banyak.
Soalan 4 – Kerajaan British menggalakkan penghijrahan orang Cina
Pendahuluan dan India ke Tanah Melayu bagi tujuan memesatkan lagi
ekonomi.
– Penghijrahan beramai-ramai orang Cina dan India ke
Tanah Melayu berlaku pada pertengahan dan akhir abad Penutup
ke-19. – Perkembangan pesat perusahaan bijih timah dan getah
– Ini disebabkan perkembangan pesat perusahaan bijih menggalakkan penghijrahan masuk orang Cina dan India
timah dan getah yang memerlukan tenaga buruh yang ke Tanah Melayu.
ramai dan murah. – British memerlukan tenaga buruh untuk memajukan
– Namun, penghijrahan ini juga digalakkan oleh faktor- ekonomi Tanah Melayu. Didapati bahawa orang Cina dan
faktor lain selain perkembangan kedua-dua perusahaan India dapat memenuhi keperluan ini.
tersebut. – Di samping itu, penghijrahan juga disebabkan oleh
Isi-isi penting kesempitan hidup dan kekacauan politik yang berlaku di
India dan China.
Perkembangan perusahaan bijih timah dan getah – Dengan penghijrahan masuk orang Cina dan India ini,
– Perkembangan perusahaan bijih timah pada pertengahan terbentuklah masyarakat majmuk dan jumlah penduduk
abad ke-19 dan perusahaan getah pada awal abad ke-20 di Tanah Melayu semakin meningkat.
Tanah Melayu menarik minat orang Cina dan India.
– Perkembangan perusahaan getah mendorong ramai NASIONALISME DAN
orang Cina berhijrah ke Tanah Melayu. Pada tahun 1931, PEMBENTUKAN NEGARA
dianggarkan bahawa 35% daripada jumlah penduduk Bab
BANGSA
Tanah Melayu yang terlibat dalam penanaman getah 3 • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • •
merupakan orang Cina.
– Bagi orang India pula, perkembangan pertanian dagangan, Soalan 1
iaitu getah telah menarik minat mereka ke Tanah Melayu. Pendahuluan
Penghijrahan mereka berlaku secara beramai-ramai antara – Pendudukan Jepun di Tanah Melayu berakhir pada bulan
tahun 1911 – 1921 semasa harga getah melambung tinggi Ogos 1945.


422





JAW PraU SEJARAH P3 2P.indd 422 28/10/2021 4:10 PM

Sejarah Semester 3 STPM Jawapan
– Bintang Tiga telah bermaharajalela di Tanah Melayu – PKM kecewa kerana harapan untuk menguasai politik
selama 14 hari. tempatan melalui Barisan Bersatu tidak berjaya.
– British kembali menguasai Tanah Melayu dan membentuk – PKM melancarkan pemberontakan bersenjata untuk
Pentadbiran Tentera British untuk memulihkan keamanan. menubuhkan Republik Komunis Malaya.
– Pada tahun 1946, British mengisytiharkan Malayan Union. – British mengisytiharkan darurat pada bulan Jun 1948.
Orang Melayu menentang secara habis-habisan. – PKM diharamkan bersama-sama dengan parti radikal
– Pada tahun 1947, Perlembagaan Rakyat dibentuk oleh seperti AWAS dan API.
PUTERA dan AMCJA. Penutup
– Pada tahun 1948, British telah menubuhkan Persekutuan – Senario politik di Tanah Melayu pada tahun 1946 - 1948
Tanah Melayu. didominiasikan oleh perjuangan UMNO, AMCJA-
Penerbitan Pelangi Sdn Bhd. All Rights Reserved.
Isi-isi penting PUTERA, dan PKM.
Senario politik pada tahun 1946 – Kejayaan UMNO menggagalkan Malayan Union dan
– Malayan Union yang diisytiharkan pada 1 April 1946 telah digantikan dengan Persekutuan Tanah Melayu 1948.
mendominasikan senario politik Tanah Melayu. – PKM diharamkan dan perjuangan bersenjata PKM dapat
– Orang Melayu menentang Malayan Union atas sebab diatasi oleh British.
British berazam menghapuskan negara dan bangsa yang
dibina sejak Kesultanan Melayu Melaka lagi. Soalan 2
– British ingin memansuhkan sistem pemerintahan Pendahuluan
tempatan melalui Malayan Union dengan penubuhan – Pada tahun 1944, British telah menerima satu rancangan
sebuah kesatuan. yang dikemukakan oleh Sir Edward Gent. Rancangan ini
– Perlembagaan ini membelakangkan Raja-raja Melayu bertujuan untuk menggabungkan Negeri-Negeri Melayu
sebagai pemerintah tertinggi di negeri masing –masing. Bersekutu, Negeri-Negeri Melayu Tidak Bersekutu, Pulau
– Orang Melayu menentang secara habis-habisan melalui Pinang, dan Melaka menjadi sebuah Malayan Union.
demonstrasi secara aman di Alor Setar dan Kota Bharu. – Perlembagaan Malayan Union diisytiharkan pada 1 April
– Mereka juga menghantar telegram ke Pejabat Tanah 1946.
Jajahan. – Syarat-syarat Perlembagaan Malayan Union telah
– Rapat umum dijalankan apabila wakil Parlimen British menyebabkan penentangan hebat daripada orang Melayu
tiba. dan secara tidak langsung mengukuhkan perpaduan
– UMNO ditubuhkan pada bulan Mei 1946 dan turut dalam kalangan orang Melayu.
memainkan peranan penting dalam menentang Malayan Isi-isi penting
Union. Syarat kewarganegaraan yang longgar
– UMNO muncul sebagai parti politik pertama yang dapat – Pemberian hak kewarganegaraan yang longgar melalui
menyatupadukan semua orang Melayu. prinsip jus soli.
– Rancangan Malayan Union gagal diteruskan disebabkan – Jus soli memberikan kewarganegaraan melalui dua cara,
tentangan hebat daripada masyarakat Melayu. iaitu kuatkuasa undang-undang dan secara permohonan.
– British bertindak dengan mengadakan rundingan dengan – Orang asing yang lahir atau menetap di negeri-negeri
Raja-raja Melayu dan UMNO. Malayan Union, Singapura dan mana-mana tanah jajahan
– Golongan radikal seperti PKMM, API, BATAS, dan British berhak mendapat kewarganegaraan apabila mereka
AWAS menyokong Malayan Union kerana janji British dapat memenuhi syarat-syarat yang ditetapkan.
memberikan kemerdekaan dan kerakyatan terbuka yang – Mereka yang lahir atau menetap di Singapura juga boleh
dianjurkan oleh Malayan Union. memohon.
Senario politik pada tahun 1947 – Ini bermakna jumlah orang Cina akan melebihi orang
– Kerajaan British mengambil usaha menggubal Melayu.
perlembagaan baharu untuk Tanah Melayu selepas – Jumlah orang Melayu akan menjadi lebih kecil.
berunding dengan Raja-raja Melayu dan UMNO. – Ekonomi dan pendidikan orang Melayu juga akan menjadi
– PUTERA dan AMCJA telah menggubal suatu mundur.
perlembagaan baharu, iaitu Perlembagaan Rakyat. – Kebimbangan inilah yang menyatupadukan orang Melayu
– AMCJA cuba menggagalkan rundingan British dengan menentang Malayan Union.
Raja-raja Melayu dan UMNO mengenai penubuhan – Mereka juga bimbang kehilangan warisan tamadun yang
Persekutuan Tanah Melayu. diasaskan oleh Kesultanan Melayu Melaka.
– Mereka mengisytiharkan pemogokan umum tetapi tidak – Pengenalan Malayan Union akan menghapuskan sejarah
berjaya. yang dibina oleh kerajaan tersebut.
– PKM menimbulkan kekacauan dan pemogokan untuk Kehilangan kuasa sultan dan Raja-raja Melayu
melumpuhkan ekonomi Tanah Melayu. – Gabenor Malayan Union berkuasa mutlak terhadap
Senario politik pada tahun 1948 pelaksanaan Malayan Union.
– British membentuk Persekutuan Tanah Melayu pada – Beliau meluluskan dan membatalkan undang-undang
tahun 1948. pentadbiran Malayan Union.



423





JAW PraU SEJARAH P3 2P.indd 423 28/10/2021 4:10 PM

Sejarah Semester 3 STPM Jawapan
– Beliau dibantu oleh Majlis Mesyuarat Kerja dan Majlis – Sebagai langkah ke arah berkerajaan sendiri, kerajaan
Mesyuarat Undangan. British telah memperkenalkan beberapa langkah.
– Ini bermakna Tanah Melayu telah berubah daripada – Sistem Ahli diperkenalkan pada tahun 1951.
negeri naungan British kepada tanah jajahan British di – Rundingan kemerdekaan telah diadakan pada bulan
mana British yang berkuasa dalam bidang politik. Januari 1956.
– Beliau juga merupakan pengerusi Majlis Agama Islam. – Suruhanjaya Reid dibentuk untuk menggubal
– Ini menjatuhkan maruah dan kesucian agama Islam. perlembagaan baharu bagi Tanah Melayu yang merdeka.
– Keadaan sedemikian bertentangan dengan kedudukan – Kemerdekaan Tanah Melayu diisytiharkan pada 31 Ogos
sultan yang sebelum ini merupakan ketua agama Islam. 1957 di Stadium Merdeka, Kuala Lumpur.
– Ini telah menjatuhkan maruah bangsa Melayu. Isi-isi penting
Penerbitan Pelangi Sdn Bhd. All Rights Reserved.
– Raja-raja Melayu kehilangan kuasa dan kedaulatan kerana Sistem Ahli
hanya merupakan ahli Majlis Raja-Raja Melayu sahaja.
– Sultan dan Raja-Raja Melayu kehilangan kuasa dalam hal – Bertujuan memberi latihan kepada pemimpin tempatan
ehwal pentadbiran negeri. Tempat baginda diambil alih dalam pentadbiran.
oleh Pesuruhajaya Negeri. – Beberapa orang ahli Majlis Perundangan Persekutuan
– Orang Melayu yang amat mentaati Raja-Raja Melayu dipilih untuk mengetuai jabatan tertentu dan berfungsi
sejak Zaman Kesultanan Melayu Melaka lagi telah bangun seperti menteri.
secara bersatu padu dan menentang Malayan Union secara – Ahli-ahli terdiri daripada pelbagai kaum dan
hebat. bertanggungjawab kepada Pesuruhjaya Tinggi.
Pilihan raya Majlis Tempatan 1951 – 1952
Tindakan dan ugutan Sir Harold MacMichael – Pilihan raya ini diadakan pada peringkat tempatan sebagai
– Sir Harold MacMichael dihantar untuk mendapatkan langkah ke arah demokrasi berparlimen.
tandatangan persetujuan Raja-Raja Melayu terhadap – Pada 1 Disember 1951, pilihan raya tempatan pertama
Malayan Union.
– Dalam melaksanakan tugas, beliau telah menggunakan diadakan bagi 9 kerusi dalam Majlis Bandaran Pulau
Pinang.
tipu muslihat dan mengugut Raja-Raja Melayu.
– Di negeri Kedah, Sultan Badlishah terpaksa – Pada tahun 1952, pilihan raya Majlis Bandaran Kuala
menandatangani perjanjian kerana baginda diugut akan Lumpur diadakan. Parti Perikatan UMNO-MCA mencapai
diturunkan takhta. kemenangan yang cemerlang dengan memenangi 9
– Sultan Perak pula tidak diberi peluang untuk berbincang daripada 12 kerusi yang dipertandingkan.
dengan pembesar baginda atau Majlis Mesyuarat Negeri Pilihan raya Majlis Perundangan Persekutuan (MPP) 1955
berkenaan dengan Rancangan Malayan Union – Pada Julai 1955, pilihan raya diadakan bagi memilih 52
– Sultan Ibrahim (Johor) dan Sultan Selangor terpaksa orang ahli Majlis Perundangan Persekutuan.
menandatangani Perjanjian Malayan Union atas dasar – Dalam pilihan raya ini, MIC telah menyertai UMNO dan
setia kawan dengan British. MCA dalam Parti Perikatan.
– Ugutan dan paksaan yang digunakan oleh Sir Harold – Parti Perikatan berjaya memenangi 51 daripada 52 kerusi
MacMichael telah menimbulkan kemarahan orang yang dipertandingkan.
Melayu. Rombongan Merdeka
– Orang Melayu mengadakan demonstrasi secara aman – Tunku Abdul Rahman telah mengetuai satu rombongan
khasnya di Alor Setar dan Kota Bharu apabila Sir ke London pada Januari 1956 untuk membincangkan
Harold MacMichael tiba untuk mendapat tandatangan kemerdekaan Tanah Melayu.
persetujuan Raja-Raja Melayu.
– Rombongan ini berjaya apabila kerajaan British bersetuju
Penutup mengisytiharkan kemerdekaan Tanah Melayu pada 31
– Syarat perjanjian Malayan Union dan tipu muslihat yang Ogos 1957.
digunakan oleh Sir Harold MacMichael sememangnya Suruhanjaya Reid
membangkitkan kemarahan orang Melayu. – Suruhanjaya Reid dibentuk untuk menggubal
– Orang Melayu bersatu padu dalam parti politik, iaitu perlembagaan bagi Tanah Melayu yang baharu merdeka.
UMNO dan bergerak sebagai satu pasukan yang bersatu – Ahli-ahlinya terdiri daripada Lord Reid (Britain –
padu untuk mempertahankan maruah bangsa dan negara Pengerusi), Sir Ivor Jennings (Britain), Sir William Mckell
daripada dicerobohi penjajah British.
– Memandangkan perpaduan orang Melayu yang tegas, (Australia), Hakim Abdul Hamid (Pakistan), dan B. Malik
(India).
maka British terpaksa bekerjasama dengan Raja-Raja – Suruhanjaya Reid mengumumkan satu Rang Perlembagaan
Melayu dan UMNO.
– Pada tahun 1948, Malayan Union digantikan dengan pada Februari 1957.
Persekutuan Tanah Melayu 1948. – Parti Perikatan membantah beberapa perkara seperti:
• Islam tidak diterima sebagai agama rasmi Tanah
Soalan 3 Melayu.
• Bahasa Mandarin dan Tamil boleh digunakan dalam
Pendahuluan Majlis Perundangan Persekutuan selama 10 tahun
– Tanah Melayu mencapai kemerdekaan pada tahun 1957. selepas kemerdekaan.



424





JAW PraU SEJARAH P3 2P.indd 424 28/10/2021 4:10 PM

Sejarah Semester 3 STPM Jawapan
• Seseorang dibenarkan mendapat dwikerakyatan, iaitu – Bagi British, pembentukan Persekutuan Malaysia dilihat
rakyat Tanah Melayu dan negara lain pada masa yang sebagai satu langkah bagi kestabilan politik kepada rantau
sama. Asia Tenggara.
• Rang Perlembagaan ini dikaji semula oleh satu – British berharap pembentukan Persekutuan Malaysia
Jawatankuasa Eksekutif. dapat melemahkan perjuangan komunis di Sarawak dan
• Beberapa pindaan dibuat dan diluluskan oleh Majlis di wilayah Borneo.
Perundangan Persekutuan dan berkuatkuasa pada 27 – Usaha ini penting bagi British untuk melindungi
Ogos 1957. kepentingan ekonominya di rantau Asia Tenggara khasnya
Pengisytiharan kemerdekaan di Singapura.
– Tunku Abdul Rahman mengumumkan kemerdekaan Dekolonisasi
Tanah Melayu pada 31 Ogos 1957 di Stadium Merdeka, – Pembentukan Persekutuan Malaysia dianggap sebagai satu
Kuala Lumpur. proses dekolonisasi British terhadap negeri-negeri kecil
Penutup yang belum membangun.
– Kemerdekaan Tanah Melayu dicapai melalui tolak ansur – Memberi pembebasan kepada tanah jajahan.
antara kaum. – Pada tahun 1960, Perhimpunan Agung Pertubuhan
– Ini menunjukkan bahawa Parti Perikatan diterima oleh Bangsa-bangsa Bersatu (PBB) telah menimbulkan usul
rakyat. agar tanah-tanah jajahan diberikan kemerdekaan.
– Idea pembentukan Persekutuan Malaysia sejajar dengan
Soalan 4 luas.All Rights Reserved.
usul PBB tersebut.
Pendahuluan – Pada ketika itu, hampir semua negara di Asia Tenggara
– Tunku Abdul Rahman telah mencadangkan penubuhan telah mendapat kemerdekaan.
gagasan Persekutuan Malaysia pada tahun 1961 atas sebab Faktor ekonomi
kerjasama politik dan kepentingan ekonomi. Kemajuan sosioekonomi
– Cadangan beliau menjadi realiti apabila Persekutuan – Penubuhan Persekutuan Malaysia dapat menjamin
Malaysia yang terdiri daripada Persekutuan Tanah kerjasama yang lebih erat dari segi ekonomi.
Penerbitan Pelangi Sdn Bhd.
Melayu, Singapura, Sarawak, dan Sabah dibentuk pada 16 – Membentuk satu kawasan pasaran ekonomi yang lebih
September 1963.
– Persekutuan Malaysia dibentuk berdasarkan faktor politik, – Tanah Melayu kaya dengan bahan mentah seperti bijih
ekonomi, dan sosial. timah dan getah.
Isi-isi penting – Sarawak dan Sabah kaya dengan sumber balak dan
Faktor politik tembakau.
Kemerdekaan – Brunei kaya dengan sumber minyak.
– Pembentukan Persekutuan Malaysia akan mempercepatkan – Menyatukan sumber tenaga manusia dan sumber asli
kemerdekaan Sarawak, Sabah, Singapura, dan Brunei. dalam kalangan negeri dalam Persekutuan.
– Negeri-negeri ini masih di bawah penjajahan British. – Menghapuskan sekatan cukai dalam kalangan negeri
Persekutuan.
– Saiz Singapura dan jumlah penduduk Sarawak, Sabah, – Memudahkan usaha menarik pemodal luar.
dan Brunei yang kecil menyulitkan usaha mendapatkan – Memajukan taraf hidup rakyat Sarawak, Sabah, dan
kemerdekaan secara bersendirian daripada British. Brunei.
– Keanggotaan mereka dalam Persekutuan Malaysia akan – Membawa manfaat ekonomi kepada Singapura kerana
menjamin pencapaian kemerdekaan yang lebih awal. bekalan bahan mentah terjamin.
Keselamatan /ancaman komunis /pengaruh berhaluan kiri – Meningkatkan perusahaan dan pangkalan British di
– Menjaga keselamatan dan kestabilan politik Singapura dan Singapura.
Sarawak daripada ancaman komunis. Faktor sosial
– Lee Kuan Yew menggunakan alasan ancaman komunis Kependudukan / keseimbangan kaum
untuk mendesak British agar menggabungkan Singapura – Mengimbangi penduduk Melayu dan bumiputera dengan
dengan Persekutuan Tanah Melayu. bukan bumiputera dalam Persekutuan Malaysia.
– Tambahan pula, parti politik PETIR di bawah Lee Kuan – Tunku Abdul Rahman bimbang akan timbul masalah
Yew semakin lemah kedudukannya di Singapura. PETIR ketidakseimbangan kaum sekiranya hanya Singapura
menghadapi ancaman daripada golongan berhaluan kiri, sahaja yang menyertai Persekutan Tanah Melayu dalam
iaitu Barisan Sosialis yang berjaya memenangi pilihan raya gabungan Malaysia.
Hong Lim di Singapura pada tahun 1961. – Bilangan kaum Cina akan melebihi kaum Melayu kerana
– Ancaman komunis juga wujud di Sarawak. Komunisme 80% daripada penduduk Singapura merupakan orang
di Sarawak diperjuangkan oleh Clandestine Communist Cina.
Organization (CCO) yang bermatlamat menjadikan – Penyertaan Sabah, Sarawak, dan Brunei ke dalam
Sarawak sebagai negara komunis. Persekutuan Malaysia dapat mengatasi masalah
– Penyertaan Singapura, Sabah, dan Sarawak ke dalam ketidakseimbangan kaum.
Persekutuan Malaysia dapat dijadikan benteng pertahanan – Sabah, Sarawak, dan Brunei mempunyai bilangan
yang kukuh terhadap ancaman komunis tersebut. bumiputera yang ramai.


425





JAW PraU SEJARAH P3 2P.indd 425 28/10/2021 4:10 PM

Sejarah Semester 3 STPM Jawapan
Penutup Dewan Negara
– Pembentukan Persekutuan Malaysia pada 16 September – Merupakan dewan yang tertinggi dalam sistem
1963 terdiri daripada Persekutuan Tanah Melayu, Sarawak, pemerintahan di Malaysia.
Sabah, dan Singapura. – Membahaskan semua rang undang-undang yang
– Brunei menarik diri atas soal hasil minyak dan kekananan diluluskan oleh Dewan Rakyat secara lebih teliti. Dewan
menjadi ketua negara Persekutuan. Negara tidak boleh menolak undang-undang yang telah
– Pembentukan Malaysia memperlihatkan usaha ke arah diluluskan oleh Dewan Rakyat tetapi boleh menangguhkan
mempercepatkan kemerdekaan dan kepentingan ekonomi selama sebulan supaya ditelitikan lagi oleh Dewan Rakyat.
negeri-negeri anggota. – Bagi rang undang-undang kewangan, tempoh masa yang
boleh ditangguhkan oleh Dewan Negara ialah sebulan,
Bab manakala rang undang-undang lain ialah satu tahun.
4 PENGISIAN KEMERDEKAAN Dewan Rakyat
• • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • •
– Ahli-ahli terdiri daripada wakil yang dipilih oleh rakyat
Soalan 1 melalui pilihan raya setiap lima tahun.
Pendahuluan – Terdapat 222 orang ahli yang mewakili kawasan pilihan
– Perlembagaan Persekutuan Tanah Melayu diperkenalkan raya di seluruh Malaysia.
pada tahun 1948. – Tugas Dewan Rakyat adalah untuk menggubal dan
– Perlembagaan ini menjadi teras kepada Perlembagaan meluluskan undang-undang.
Persekutuan Tanah Melayu merdeka pada tahun 1957. Badan Eksekutif
– Sistem pentadbiran Malaysia selepas merdeka berbentuk – Badan Eksekutif diketuai oleh Perdana Menteri dan
sistem kerajaan demokrasi berparlimen dan raja Kabinet dan menjalankan dasar-dasar pentadbiran
berperlembagaan. kerajaan
Isi-isi penting – Terdapat tiga peringkat pentadbiran kerajaan, iaitu
Pentadbiran kerajaan pusat Persekutuan, Negeri, dan Tempatan.
– Fungsi kerajaan pusat ialah memastikan dasar negara Peringkat Persekutuan
membawa kemajuan ekonomi dan sosial, membuat – Pentadbiran dilaksanakan oleh kabinet yang diketuai oleh
undang-undang yang sesuai untuk mengawal ketenteraan Perdana Menteri dan dibantu oleh Timbalan Menteri dan
awam, dan memastikan sistem kehakiman berjalan lancar menteri lain.
dan adil. Penerbitan Pelangi Sdn Bhd. All Rights Reserved.
– Fungsinya menggubal dasar kerajaan dalam semua perkara
– Parlimen ialah badan perundangan persekutuan yang dan memberi arahan untuk melaksanakan dasar.
bertugas merangka undang-undang negara. Parlimen Peringkat Negeri
terdiri daripada Yang di-Pertuan Agong, Dewan Negara, – Ketua negeri ialah Sultan atau Yang Dipertuan Besar.
dan Dewan Rakyat. – Ketua pentadbir ialah Menteri Besar atau Ketua Menteri.
– Mengikut perlembagaan Malaysia, undang-undang boleh – Mereka dibantu oleh ahli Majlis Mesyuarat Kerajaan
dipinda mengikut keperluan masa dan persetujuan Negeri (Exco di Semenanjung Malaysia).
sekurang-kurangnya 2/3 daripada ahli Dewan Rakyat. – Majlis Mesyuarat Kerajaan Negeri di Sarawak dikenali
Yang di-Pertuan Agong sebagai Majlis Tertinggi manakala di Sabah dikenali
– Yang di-Pertuan Agong ialah ketua negara dan sebagai Kabinet.
berkedudukan raja berperlembagaan. Peringkat Tempatan
– Dalam melaksanakan kuasa eksekutif, baginda mendapat – Terdiri daripada Majlis Daerah, Majlis Bandaran, dan
nasihat Perdana Menteri dan Kabinet. Dewan Bandar Raya.
– Yang di-Pertuan Agong dipilih oleh Majlis Raja-raja – Di bawah kuasa pentadbiran kerajaan negeri.
daripada kalangan sembilan orang sultan setiap 5 tahun – Mempunyai tugas meneliti kemajuan sosioekonomi di
sekali. kawasan pekan atau bandar.
– Yang di-Pertuan Agong mempunyai kuasa seperti: – Pentadbiran di Sabah dibahagikan kepada daerah dan
• Berkuasa mengampunkan dan menangguhkan sesuatu kampung. Daerah ditadbir oleh Pegawai Daerah dan
hukuman terhadap kesalahan yang dibicarakan oleh dibantu oleh Ketua Anak Negeri dan Ketua Kampung.
Mahkamah Tentera. – Pentadbiran di Sarawak dibahagikan kepada bahagian,
• Menjadi Ketua Tertinggi Angkatan Bersenjata. daerah, daerah kecil, dan kampung. Residen mentadbir
• Bertanggungjawab memelihara kedudukan dan hak setiap bahagian. Pegawai Daerah mentadbir peringkat
istimewa orang Melayu. daerah. Penghulu mentadbir di kampung.
• Menjadi ketua agama Islam bagi negeri sendiri, Pulau Penutup
Pinang, Melaka, Wilayah Persekutuan, Sabah, dan – Sistem pentadbiran Malaysia selepas merdeka merupakan
Sarawak. satu sistem yang kemas dan teratur.
• Bertanggungjawab mentauliah duta-duta negara ke luar – Terdapat perkongsian kuasa antara kerajaan pusat dengan
negara. kerajaan negeri.
• Mempunyai kuasa mengisytiharkan Undang-undang – Ini menyebabkan jentera kerajaan berjalan dengan lancar.
Darurat.


426





JAW PraU SEJARAH P3 2P.indd 426 28/10/2021 4:10 PM

Sejarah Semester 3 STPM Jawapan
Soalan 2 Penutup
– Tunku mengamalkan dasar pro-Barat yang anti-komunis
Pendahuluan demi keselamatan dan kepentingan ekonomi negara.
– Tunku Abdul Rahman dilantik sebagai Perdana Menteri – Tunku sedar bahawa Tanah Melayu yang baharu merdeka
Malaysia yang pertama selepas negara kita mencapai memerlukan bantuan dan perlindungan negara Barat yang
kemerdekaan. lebih kuat dan maju.
– Dasar luar Tunku Abdul Rahman bercorak pro-Barat dan – Tanah Melayu masih bergantung kepada Amerika Syarikat
anti-komunis. dan Britain bagi kepentingan ekonomi.
Isi-isi penting – Tunku bertindak terhadap PKM yang masih berhasrat
Dasar pro-Barat menubuhkan Republik Komunis Malaya.
Penerbitan Pelangi Sdn Bhd. All Rights Reserved.
– Tunku ingin mengekalkan pelaburan pengusaha Amerika Soalan 3
Syarikat dan Britain di Tanah Melayu.
– Sebelum mencapai kemerdekaan, Amerika Syarikat dan Pendahuluan
Britain merupakan pasaran utama bagi bahan mentah – Dibentuk pada 31 Ogos 1970 selepas berlakunya Peristiwa
Tanah Melayu, iaitu getah dan bijih timah. 13 Mei 1969.
– Syarikat-syarikat perwakilan yang terdapat di Tanah – Merupakan satu ideologi negara yang mengutamakan
Melayu masih dikuasai oleh Syarikat Britan untuk menjaga prinsip-prinsip kehidupan bermasyarakat, nilai-nilai
kepentingan ekonomi mereka. kenegaraan, dan norma-norma sosial.
– Persekutuan Tanah Melayu mementingkan aspek – Mengandungi lima prinsip utama yang menjadi panduan
pertahanan. ke arah mengukuhkan perpaduan kaum di Malaysia.
– Tanah Melayu bergantung kepada Britain dari segi Isi-isi penting
pertahanan. Prinsip pertama: Kepercayaan kepada Tuhan
– Pada tahun 1957, Tunku telah menandatangani perjanjian – Perlembagaan Persekutuan memperuntukkan agama
pertahanan dengan pihak British, iaitu Perjanjian Islam sebagai agama rasmi Persekutuan Malaysia.
Pertahanan Anglo-Malaya (AMDA). – Agama dan kepercayaan lain boleh diamalkan.
– Faktor Tunku menandatangi perjanjian tersebut ialah: – Asas kehidupan beragama merupakan prinsip penting
• Pertahanan negara lemah dan hanya terdapat satu dalam kehidupan rakyat Malaysia.
pasukan Rejimen Melayu Diraja. – Semua agama menegaskan hubungan persaudaraan dan
• Ketiadaan angkatan tentera udara dan laut akan persahabatan dalam kalangan manusia.
menyebabkan negara kurang mampu menghadapi – Membina jati diri yang tinggi dan menyuburkan sikap
serangan dari luar. persefahaman dan tolak ansur antara satu sama lain.
• Di Indo-China, pergolakan politik membimbangkan. – Ditegaskan dalam Falsafah Pendidikan Kebangsaan untuk
Keselamatan negara mungkin diancam dengan melahirkan modal insan yang seimbang dan harmonis
kemaraan fahaman komunis di Asia Tenggara. dari segi intelek, rohani, emosi, dan jasmani berdasarkan
• Melalui perjanjian ini, Britain telah menjanjikan kepercayaan kepada Tuhan.
bantuan ketenteraan sekiranya Persekutuan Tanah Prinsip kedua: Kesetiaan kepada Raja dan negara
Melayu diserang oleh kuasa luar. – Kesetiaan dan ketaatan kepada Yang di-Pertuan Agong
• Seperti Amerika Syarikat dan Britain, Tanah Melayu (YDPA) dan Raja-raja Melayu.
juga mengamalkan sistem demokrasi berparlimen – Negara mengamalkan sistem demokrasi berparlimen Raja
• Oleh yang sedemikian, Tunku telah mengamalkan Berperlembagaan.
dasar pro-Barat yang anti-komunis. – Kesetiaan selaras dengan Konsep 1 Malaysia.
Dasar anti-komunis – YDPA adalah lambang perpaduan rakyat di negara kita.
– Tunku mengamalkan dasar anti-komunis kerana sistem – Rakyat yang mentaati raja dan negara akan menerima
pemerintahan demokrasi yang diamalkan oleh Tanah segala perbezaan yang wujud dalam masyarakat berbilang
Melayu bertentangan dengan fahaman komunis. kaum.
– Parti Komunis Malaya (PKM) bertindak merampas kuasa – Mampu membentuk satu bangsa Malaysia yang patriotik
di Tanah Melayu secara kekerasan. Tunku enggan bertolak dan bersatu padu.
ansur dengan PKM dalam Rundingan Baling pada tahun – Oleh itu, perpaduan kaum dapat diperkukuhkan.
1955. Prinsip ketiga: Keluhuran Perlembagaan
– Kegagalan Rundingan Baling adalah disebabkan oleh – Ketertinggian dan keagungan undang-undang atau
tindakan Chin Peng yang mahu Tunku membenarkan perlembagaan.
PKM bergiat secara bebas di Tanah Melayu. – Rakyat Malaysia perlu menerima, mematuhi, dan
– Sikap tidak bertolak ansur dengan PKM menyebabkan mempertahankan keluhuran Perlembagaan Persekutuan
hubungan persahabatan dengan Rusia dan China terjejas. – Perlu menerima segala peruntukan dalam Perlembagaan.
– Tunku menyokong kuat tindakan Amerika Syarikat dalam – Setiap rakyat mempunyai kedudukan atau taraf yang sama
membendung pengaruh komunis di Vietnam Utara. di sisi undnag-undang.



427





JAW PraU SEJARAH P3 2P.indd 427 28/10/2021 4:10 PM

Sejarah Semester 3 STPM Jawapan
– Perlembagaan memberi jaminan terhadap hak asasi, – Perpaduan ini adalah ke arah pembentukan bangsa
kebebasan rakyat dan keadilan sosial untuk semua kaum Malaysia yang mempunyai identiti sendiri.
di negara. – Kerajaan Malaysia berusaha membina bangsa Malaysia
– Menjamin keharmonian kaum di Malaysia kerana yang bersatu padu melalui Dasar Pembangunan Nasional,
perlembagaan digubal berasaskan pakatan murni semua Dasar Bahasa Kebangsaan, Dasar Kebudayaan Kebangsaan,
kaum. dan Dasar Pendidikan Kebangsaan.
Prinsip keempat: Kedaulatan undang-undang Cabaran Kedua – Membina masyarakat berjiwa bebas,
– Setiap rakyat adalah sama tarafnya di sisi undang-undang tenteram dan berkeyakinan
negara tanpa sebarang diskriminasi. – Wawasan 2020 diharapkan dapat membina masyarakat
– Setiap rakyat mesti menerima dan mempertahankan Malaysia yang bebas, teguh, yakin terhadap diri sendiri,
Penerbitan Pelangi Sdn Bhd. All Rights Reserved.
kedaulatan undang-undang. dan berani menghadapi sebarang cabaran.
– Dapat memupuk perpaduan antara kaum kerana – Masyarakat yang bersikap terbuka dapat memajukan
kebebasan hak asasi terjamin. negara sekali gus meningkatkan maruah bangsa dan
Prinsip kelima: Kesopanan dan kesusilaan negara di persada dunia.
– Pentingnya setiap rakyat bersopan santun dalam hubungan Cabaran Ketiga – Memupuk dan membina masyarakat
antara satu sama lain dalam masyarakat berbilang kaum di demokratik yang matang
negara kita. – Selaras dengan negara yang mengamalkan sistem
– Akan lahir masyarakat yang aman, damai, dan hidup demokrasi berparlimen, masyarakat demokratik perlu
harmoni serta sejahtera. dipupuk dan dibina.
– Tanpa membangkitkan isu-isu sensitif atau mempersoalkan – Masyarakat demokratik mempunyai kebebasan memilih
apa-apa peruntukan dalam Perlembagaan. kerajaan dan tidak akan menggunakan hak mereka dengan
Penutup sewenang-wenangnya.
– Rukun Negara dapat mengukuhkan perpaduan yang lebih – Masyarakat demokratik seharusnya mengamalkan satu
erat dalam kalangan seluruh masyarakat di Malaysia. bentuk persefahaman yang matang.
– Kemakmuran negara dapat dinikmati secara adil dan – Segala rasa tidak puas hati dan teguran kepada kerajaan
saksama. atau pemimpin perlu disalurkan melalui saluran tertentu
dengan cara mesra dan membina.
Soalan 4 – Dengan ini, negara akan terus kekal aman dan damai
Pendahuluan dengan politiknya yang stabil.
– Wawasan 2020 terbentuk kesan daripada idea Tun Dr. Cabaran Keempat – Mewujudkan masyarakat yang
Mahathir bin Mohamad pada tahun 1991 ketika beliau bermoral dan beretika
menjadi Perdana Menteri Malaysia. – Merupakan tumpuan utama dalam Falsafah Pendidikan
– Merupakan gagasan negara untuk menjadikan Malaysia Kebangsaan.
sebuah negara yang maju menjelang tahun 2020 dengan – Masyarakat yang bermoral dan beretika penting untuk
acuan sendiri. membentuk masyarakat berbudaya unggul yang amat
– Wawasan 2020 dirangka agar Malaysia menjadi sebuah dihormati di dunia.
negara yang setanding dengan negara maju lain di dunia – Cabaran ini dapat disepadukan melalui kepatuhan kepada
dengan mengekalkan identiti, etika, dan nilai ketimuran. agama, pengamalan budaya, dan tradisi yang cemerlang.
– Kemajuan yang diharapkan bukan seperti negara-negara – Sistem pendidikan mementingkan perkembangan individu
maju di Barat yang menitikberatkan kemajuan fizikal secara jasmani, emosi, rohani, intelek, dan keutuhan
semata-mata tetapi kemajuan bersepadu. agama.
– Menurut Tun Dr. Mahathir Mohamad, negara Malaysia – Keunggulan institusi keluarga penting dalam mewujudkan
yang maju sepenuhnya tidak akan wujud selagi negara masyarakat yang bermoral dan beretika.
tidak dapat mengatasi sembilan cabaran yang telah dikenal Cabaran Kelima – Mewujudkan masyarakat yang matang,
pasti. liberal, dan bertoleransi
Isi-isi penting – Masyarakat yang liberal dan bertolak ansur merupakan
Cabaran Pertama – Membina bangsa Malaysia yang masyarakat yang bebas mengamalkan adat, kebudayaan,
bersatu padu dan kepercayaan agama mereka sendiri.
– Perpaduan amat penting sebagai teras kekuatan negara – Mereka bersikap proaktif dan bersedia menerima sebarang
dari segi perpaduan kaum, integrasi nasional, pengisian perubahan dan kritikan.
kemerdekaan, kemakmuran negara, dan penerapan nilai- – Sifat-sifat masyarakat ini dapat menjamin keutuhan
nilai murni dan kehidupan masyarakat yang harmoni. perpaduan dan kestabilan negara.
– Rakyat Malaysia mestilah berusaha membentuk sebuah – Mereka dapat berfikir secara matang dan bertoleransi
negara yang bersatu padu serta berkongsi bersama segala untuk menerima peruntukan Perlembagaan Persekutuan,
hasil kemakmuran negara. prinsip Rukun Negara, dan sebarang transformasi yang
dilaksanakan oleh kerajaan.



428





JAW PraU SEJARAH P3 2P.indd 428 28/10/2021 4:10 PM

Sejarah Semester 3 STPM Jawapan
Cabaran Keenam – Membina masyarakat yang maju dan – Masyarakat yang bersatu padu dapat menjamin keutuhan,
saintifik kestabilan, dan kemakmuran negara.
– Dalam era globalisasi, masyarakat maju dan saintifik perlu – Masyarakat yang bersatu padu dapat melahirkan
bagi mencapai kecemerlangan dalam segala aspek. masyarakat penyayang, bermoral, dan demokratik yang
– Mereka menjadi modal insan yang mampu memacu negara matang.
setanding dengan negara maju. Masyarakat yang maju dan – Perkongsian pintar harus wujud dalam kalangan semua
saintifik sering memandang ke hadapan, proaktif, inovatif, kaum di Malaysia untuk menghadapi semua cabaran bagi
dan kreatif. merealisasikan Wawasan 2020.
– Mereka bukan sahaja menjadi pengguna teknologi tetapi
juga penyumbang kepada kemajuan sains dan teknologi BAHAGIAN B
Penerbitan Pelangi Sdn Bhd. All Rights Reserved.
pada masa depan.
Bab
Cabaran Ketujuh – Mewujudkan masyarakat berbudaya 1 MASYARAKAT
penyayang • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • •
– Masyarakat penyayang mengutamakan kepentingan
masyarakat lebih daripada kepentingan diri. Soalan 1
– Ciri masyarakat penyayang ialah bermuafakat, saling Pendahuluan
memahami, menghormati, bekerjasama dan saling – Institusi pemerintahan Thailand mengamalkan sistem
membantu. beraja.
– Asas yang kukuh dalam pembinaan masyarakat penyayang – Pemerintah Thailand menggunakan gelaran Rama seperti
ialah kepatuhan kepada agama, nilai-nilai murni dalam Rama I dan Rama II.
amalan tradisi, dan institusi keluarga yang kukuh dan – Sistem beraja meletakkan raja Thailand di puncak kuasa
mesra. dalam institusi pemerintahan.
Cabaran Kelapan – Menjamin masyarakat yang adil dan – Peranan raja amat penting dalam politik, ekonomi, dan
saksama ekonominya sosial.
– Peristiwa 13 Mei 1969 membuktikan kepentingan keadilan Isi-Isi penting
ekonomi demi perpaduan kaum. Konsep raja
– Kemakmuran dan kekayaan negara yang hanya dikuasai – Raja-raja Thailand berasal dari Dinasti Chakri yang
oleh kelompok tertentu akan menimbulkan rasa tidak mengamalkan ajaran agama Buddha Theravada.
puas hati dan rusahan kaum. – Konsep dharmma-raja menjadi asas ikatan antara raja
– Usaha dilaksanakan untuk mengagihkan kekayaan negara dengan rakyat.
secara adil dan saksama yang mana wujudnya perkongsian – Melalui konsep ini, raja memerintah dengan jalan yang
bagi setiap rakyat dalam perkembangan ekonomi. betul dan benar.
– Masyarakat adil dan saksama ekonominya tidak – Raja Thailand yang mematuhi konsep ini akan dianggap
akan mewujudkan kaum yang ketinggalan dan serba sebagai raja yang unggul dari segi kedaulatan dan
kekurangan dalam aspek ekonomi. kekuasaannya.
– Pengenalan kaum berdasarkan fungsi ekonomi merupakan – Terdapat kepercayaan rakyat bahawa raja merupakan
satu fenomena yang tidak sihat bagi negara kita yang jelmaan dewa (dewa-raja). Konsep ini meningkatkan
terdiri daripada pelbagai kaum. martabat dan kedudukan raja ke status yang tinggi dan
– Kerajaan memperkenalkan Dasar Ekonomi Baru (DEB) istimewa.
untuk membasmi kemiskinan dan menyusun semula – Kebesaran, ketinggian, dan kesucian raja Thailand
masyarakat agar kemakmuran negara dapat diagihkan disokong dengan adanya gajah putih yang menjadi harta
secara adil dan saksama. raja.
Cabaran Kesembilan – Memupuk dan membina masyarakat – Gajah putih disifatkan sebagai simbol kedaulatan sejagat
makmur serta pengiktirafan kuasa raja oleh kuasa ghaib yang ada
– Masyarakat makmur menjadi indikator masyarakat pada gajah putih tersebut.
yang kaya dan tiada sesiapa yang hidup melarat dalam – Secara tidak langsung, raja berada pada kedudukan yang
kemiskinan. tinggi dan istimewa dalam susun lapis masyarakat dan
– Pendapatan isi rumah dan pendapatan negara berada pada dalam sistem pemerintahan negara.
tahap yang tinggi. – Apabila Raja-raja Thailand, iaitu Raja Mongkut dan
– Masyarakat makmur penting untuk mengelakkan Raja Chulalongkorn menerima kedatangan Barat pada
perselisihan kaum yang seterusnya dapat memperkukuhkan pertengahan abad ke-19, institusi pemerintahan raja
identiti negara. masih dikekalkan.
Peranan raja Thailand
Penutup
– Cabaran pertama Wawasan 2020, iaitu pembentukan Politik
bangsa Malaysia yang bersatu padu adalah cabaran yang – Mengetuai pemerintahan kerajaan dan berkuasa mutlak
asas bagi mengatasi cabaran seterusnya. dalam bidang perundangan, ketenteraan, ekonomi, dan
khazanah negara.


429





JAW PraU SEJARAH P3 2P.indd 429 28/10/2021 4:10 PM

Sejarah Semester 3 STPM Jawapan
– Menjatuhkan hukuman bunuh dan menentukan hidup Isi-isi penting
mati seseorang rakyat. Konsep
– Merupakan simbol kedaulatan negara dan perpaduan – Di Thailand, pembesar merupakan anggota keluarga
rakyat selaras dengan konsep dewa-raja. diraja, iaitu golongan Chao. Golongan ini dibahagikan
– Melantik pembesar menguruskan pentadbiran di peringkat kepada tiga, iaitu Chao Fa (putera raja pemerintah dengan
pusat dan wilayah. permaisurinya), Phra Ong Chao (putera raja dengan
– Memikul tanggungjawab menjamin keamanan negara dan gundiknya), dan Mom Chao (anak kepada Phra Ong
keharmonian rakyat. Chao).
– Mempertahankan negara daripada ancaman luar. – Pembesar terlibat dalam pentadbiran di peringkat pusat
– Menjadi ketua kehakiman, perundangan, dan ketenteraan seperti ketua kepada Jabatan atau Kementerian tertentu.
Penerbitan Pelangi Sdn Bhd. All Rights Reserved.
serta menentukan dasar-dasar luar negara. Ini bermakna jawatan kanan dalam pemerintahan
– Tinggal di istana yang dianggap sebagai tempat suci, iaitu Thailand disandang oleh pembesar yang terdiri daripada
lambang kepada kosmos selaras dengan konsep orde kerabat diraja.
kosmos. – Para pembesar di peringkat wilayah terdiri daripada
Ekonomi golongan bangsawan dikenali sebagai Khunnang yang
– Mempunyai kuasa mutlak terhadap semua tanah kerajaan. dilantik terus oleh raja. Jawatan golongan ini adalah
– Memberi tanah kepada kerabat diraja dan golongan diwarisi.
bangsawan. – Di Vietnam pula, pembesarnya dikenali sebagai Mandarin
– Menguasai segala kegiatan ekonomi seperti hasil negara, atau Quan.
pungutan cukai, dan kegiatan pertanian dan perdagangan. – Merupakan golongan sarjana yang berpendidikan klasik
– Mengekalkan monopoli dalam perdagangan hasil hutan Confucius.
seperti kayu cendana, sarang burung, dan sebagainya. – Dipilih melalui peperiksaan awam dalam bidang bahasa
– Mengadakan hubungan baik dengan kawasan pengeluaran dan kesusasteraan China.
ekonomi di kawasan pedalaman untuk menjamin bekalan – Pelantikan pembesar di Vietnam mencontohi cara
ekonomi berterusan. pelantikan pembesar di China.
Sosial – Mempunyai kedudukan istimewa dalam pentadbiran
– Memainkan peranan penting dalam agama Buddha dan birokrasi kerajaan Vietnam.
menjadi penaung agama Buddha. – Jawatan mereka tidak boleh diwarisi.
– Dianggap sebagai Pelindung Buddhisme. – Rakyat lain boleh memegang jawatan pembesar dalam
– Mengekalkan adat resam tempatan seperti adat sujud, adat sistem pemerintahan Vietnam sekiranya mereka
menyimpan hamba, dan larangan melihat wajah raja. berpendidikan Confucius dan lulus peperiksaan awam.
– Melindungi rakyat daripada sebarang bentuk penindasan – Sebagai kesimpulan, jawatan pembesar di Thailand pada
dan penganiayaan. abad ke-19 dikhaskan untuk kerabat diraja dan golongan
– Bersikap adil kepada rakyat berdasarkan konsep dharma- bangsawan. Ini bermakna rakyat biasa tidak boleh
raja. memegang jawatan tersebut kerana mobiliti sosial tidak
– Memastikan perkembangan keagamaan dan kesusasteraan dibenarkan.
dalam negara. – Sebaliknya, wujud mobiliti sosial dalam jawatan pembesar
Penutup di Vietnam. Maharaja akan memilih rakyat yang
berpendidikan Confucius dan lulus peperiksaan awam
– Raja Thailand menjadi simbol kedaulatan negara dan dalam bidang bahasa dan kesusateraan China.
lambang perpaduan rakyat.
– Masyarakat Thailand menganggap raja sebagai wakil Hierarki
tuhan yang suci dan mempunyai kuasa sakti. – Pembesar di Thailand dan Vietnam merupakan golongan
– Mereka menumpukan kesetiaan sepenuhnya kepada raja yang berkuasa dan berpengaruh dalam masyarakat.
dan negara. – Menduduki lapisan kedua dalam institusi pemerintahan
– Institusi pemerintahan beraja di Thailand menjamin selepas raja.
keutuhan negara dan kesucian agama Buddha. – Mempunyai keistimewaan tertentu. Contohnya, golongan
pembesar di Thailand dikurniakan tanah. Penganugerahan
Soalan 2 tanah tidak berlaku di Vietnam.
– Di Vietnam, golongan Mandarin mempunyai kuasa
Pendahuluan menentukan beberapa aspek kehidupan rakyat seperti
– Pembesar sama ada di peringkat pusat, daerah (wilayah), keluasan rumah dan upacara keagamaan.
dan kampung memainkan peranan penting dalam – Golongan pembesar diberikan tugas dan jawatan tertentu
membantu raja / maharaja melaksanakan tugas-tugasnya. bagi menunjukkan darjat dan kedudukan mereka.
– Kuasa pentadbiran pembesar ditauliahkan oleh raja /
maharaja. Peranan
– Terdapat persamaan dan perbezaan antara sistem – Secara umumnya, golongan pembesar di Thailand dan
pembesar di Thailand dengan sistem pembesar di Vietnam Vietnam memainkan peranan penting dalam pentadbiran
pada abad ke-19. di peringkat pusat, daerah, dan kampung.



430





JAW PraU SEJARAH P3 2P.indd 430 28/10/2021 4:10 PM

Sejarah Semester 3 STPM Jawapan
– Pembesar peringkat pusat merupakan menteri kanan yang – Thailand tidak dijajah oleh mana-mana kuasa Barat tetapi
bertindak sebagai penasihat kepada raja/maharaja. pemodenan yang dilakukan oleh Raja Mongkut dan
– Selain itu, pembesar bertanggungjawab atas soal Raja Chulalongkornn telah menjejaskan kedudukan dan
pemungutan cukai, pengekalan keamanan, penghakiman, peranan pembesar yang terdiri daripada kerabat diraja dan
dan menjadi orang perantaraan antara raja dengan rakyat. golongan bangsawan.
– Di Thailand, pembesar di peringkat pusat bertindak – Vietnam pula dijajah oleh kuasa Perancis. Pentadbiran
sebagai menteri kanan kepada raja yang memerintah. Perancis mengutamakan pendidikan Barat yang secara
– Contohnya, pada zaman pemerintahan Raja tidak langsung menolak kehadiran golongan Mandarin
Chulalongkorn, jawatan Menteri Kanan diserahkan dalam institusi pemerintahan.
kepada putera-puteranya yang berpendidikan, iaitu
Penerbitan Pelangi Sdn Bhd. All Rights Reserved.
Putera Damrong sebagai Menteri Dalam Negeri, Putera Soalan 3
Devawongse sebagai Menteri Luar Negeri, dan Putera Rabi Pendahuluan
sebagai Menteri Keadilan. – Indonesia terdiri daripada kerajaan-kerajaan kecil yang
– Khunnang dibahagikan kepada beberapa krom atau diperintah oleh raja.
jabatan. Krom Mahattai atau Jabatan Hal Ehwal – Susun lapis masyarakat berbentuk pyramid.
Pentadbiran Awam bertanggungjawab mengawal wilayah- – Terdapat dua golongan, iaitu golongan pemerintah dan
wilayah utara Thailand. golongan diperintah.
– Krom Kalahon atau Jabatan Pertahanan mentadbir Isi-isi penting
bahagian selatan. Golongan pemerintah
– Krom Khlang mentadbir Jabatan Kewangan dan Hubungan – Terdiri daripada raja, kerabat diraja, dan golongan
Luar dan bertanggungjawab mengawal kawasan pesisiran bangsawan.
pantai dan Teluk Siam.
– Di bawah Krom Kalahon dan Krom Mahattai terdapat – Raja memerintah sebuah kerajaan yang terdiri daripada
kawasan dan penduduk daripada kumpulan etnik sendiri.
pembesar yang lebih rendah kedudukan mereka.
Golongan ini terdiri daripada Krom Maung (Jabatan Ibu – Raja menguasai tanah dan kegiatan ekonomi.
– Raja dipandang sebagai pusat kosmos.
Kota) yang bertanggungjawab terhadap pentadbiran ibu
kota dan kawasan persekitarannya, Krom Na (Jabatan – Raja amat dihormati dan dianggap suci serta mulia.
Tanah) yang menguruskan pentadbiran tanah, dan Krom – Kerabat diraja membantu raja dalam pentadbiran
Wang (Jabatan Istana) yang bertanggungjawab dalam hal peringkat pusat.
ehwal istana. – Kerabat diraja mendiami kawasan ibu kota.
– Sama seperti sistem pembesar di Thailand, pembesar – Kerabat diraja juga menjalankan upacara keagamaan di
di Vietnam juga memainkan peranan penting dalam wilayah mereka.
pentadbiran peringkat pusat, daerah, dan kampung. – Terdapat juga raja dan kerabat diraja yang mentadbir
– Golongan Mandarin mengetuai enam kementerian sebuah negeri yang terdiri daripada beberapa kumpulan
yang dipanggil Quan. Quan dibentuk bertujuan untuk etnik.
membantu maharaja dalam pentadbiran di peringkat – Golongan pemerintah merupakan golongan yang kaya.
pusat. – Mampu menghantar anak mereka ke sekolah.
– Enam Quan yang diwujudkan ialah Quan Hal Ehwal – Mereka selalunya terasing daripada rakyat jelata.
Awam yang paling penting dan mempunyai taraf yang – Di Jawa, raja, kerabat diraja dan golongan bangsawan
paling tinggi, Quan Kerja Raya, Quan Kewangan, Quan terasing daripada masyarakat kerana pengaruh agama dan
Upacara, Quan Kehakiman, dan Quan Peperangan. tradisi.
– Majlis Tertinggi dianggotai oleh golongan Mandarin. – Mereka dibahagikan mengikut darjat keturunan masing-
Pengerusinya ialah Maharaja. Majlis Tertinggi memberi masing.
nasihat kepada maharaja tentang hal ehwal pentadbiran – Status priyayi dianggap lebih tinggi dan dihormati
dan bertanggungjawab menyelesaikan perkara yang tidak berbanding dengan golongan lain.
dapat diselesaikan di peringkat Kementerian. – Priyayi adalah golongan yang mempunyai kedudukan
– Pembesar di peringkat daerah menjalankan tugas seperti tinggi dan mempunyai jawatan tinggi seperti pegawai
mengutip cukai, melatih tentera, menjalankan upacara tinggi dalam kerajaan.
keagamaan, dan menguruskan hal kehakiman. Golongan diperintah
– Pembesar di peringkat kampung menjaga keamanan dan – Terdiri daripada rakyat biasa, iaitu petani, pekerja, dan
menguatkuasakan undang-undang. pedagang.
Penutup – Yang paling bawah ialah golongan hamba.
– Pembesar di Vietnam dan Thailand mempunyai persamaan – Rakyat biasa kebanyakannya adalah kaum tani yang
dari segi peranan dan kedudukan. mengusahakan sawah mereka.
– Pembesar memainkan peranan penting dalam melicinkan – Kaum tani menjadi tunjang kegiatan ekonomi.
pentadbiran dan pemerintahan negara. – Membekalkan beras untuk memenuhi keperluan kerajaan
– Peranan dan kedudukan pembesar berubah dengan dan masyarakat.
kedatangan Barat. – Membayar cukai hasil mereka.



431





JAW PraU SEJARAH P3 2P.indd 431 28/10/2021 4:10 PM

Sejarah Semester 3 STPM Jawapan
– Setia kepada golongan pemerintah. – Kehidupan tradisional masyarakat peribumi sangat
– Golongan yang menduduki lapisan terbawah dalam susun bergantung kepada kegiatan ekonomi sara diri yang
lapis masyarakat ialah golongan hamba. menekankan penanaman padi. Mereka sentiasa
– Kehidupan mereka bergantung kepada tuan mereka menjalankan kegiatan tersebut di tanah yang dianggap
masing-masing. sebagai milik masyarakat.
Penutup – Bagi masyarakat tradisional Vietnam, tanah merupakan
– Susun lapis masyarakat Indonesia sebelum kedatangan milik komunal atau milik bersama. Bagi mereka, harta
Belanda agak kompleks dan teratur. persendirian dalam bentuk pemilikan tanah adalah
– Mengikut bentuk kerajaan yang ada di Kepulauan sesuatu yang asing.
Indonesia. Makanan tambahan
Penerbitan Pelangi Sdn Bhd. All Rights Reserved.
– Biasanya dua golongan, iaitu golongan pemerintah dan – Penduduk Vietnam juga mengusahakan tanaman lain
golongan diperintah. seperti ubi keledek, jagung, kacang, dan buah-buahan
sebagai tanaman luar musin kering di sawah padi.  
Soalan 4 – Kegiatan ini banyak tertumpu di kawasan Cochin-China
dan Annam. Selain itu, petani juga menanam teh di
Pendahuluan Tonking dan Utara Annam untuk mempelbagaikan hasil
– Masyarakat peribumi Vietnam dan Indonesia pertanian.
mengamalkan ekonomi sara diri pada abad ke-19.
– Ekonomi sara diri masyarakat peribumi di kedua-dua – Selain tanaman lain, ikan atau sumber air tawar juga
merupakan makanan tambahan untuk masyarakat
buah negara tertumpu kepada pertanian, perikanan, dan peribumi Vietnam.
pertukangan. – Kegiatan perikanan dijalankan secara kecil-kecilan di
Isi-isi penting Lembah Sungai Mekong.
Vietnam – Sungai Mekong dan sungai-sungai lain selain menjadi
Pertanian padi untuk keperluan sendiri dan keluarga kawasan utama kegiatan pertanian juga menjadi kawasan
– Masyarakat Vietnam menjalankan kegiatan ekonomi sara perikanan terpenting.
diri dengan tumpuannya kepada penanaman padi. – Sebagai masyarakat yang bergantung kepada kegiatan
– Jenis padi yang ditanam berbeza mengikut iklim dan jenis ekonomi sara diri, kegiatan pertanian dan perikanan
tanah. dijalankan secara beriringan.
– Padi sawah ditanam di Lembah Sungai Mekong kerana – Penangkapan ikan air tawar juga penting bagi ekonomi
tanahnya yang subur. sara diri dan dijalankan sepanjang tahun.
– Tanah yang subur adalah kesan daripada limpahan lumpur – Padi bukit juga ditanam secara pertanian pindah. Di
Sungai Mekong. kawasan pertanian pindah, tanaman lain juga ditanam.
– Di Vietnam Utara, penanaman padi dijalankan dua kali Indonesia
setahun di Lembah Sungai Merah. Pertanian untuk keperluan sendiri atau keluarga
– Padi ditanam untuk keperluan keluarga dan bukannya – Kegiatan ekonomi yang utama di Indonesia ialah
untuk dijual atau dieksport. penanaman padi. Padi ditanam di sepanjang dataran
– Hasil tanaman yang dikeluarkan oleh tiap-tiap kampung pantai lanar, lembah, lembangan, dan lereng gunung
kebanyakannya kecil dan hanya cukup untuk keperluan berapi yang diteres di Pulau Jawa dan Madura.
keluarga sahaja. – Selain penanaman padi sawah, padi huma, atau padi bukit
Penggunaan kaedah primitif juga ditanam oleh masyarakat peribumi Indonesia.
– Menggunakan sistem tali air untuk penanaman padi. – Padi ditanam di kawasan Timur Jawa yang lebih kering
– Dengan menggunakan tali air, petani dapat mengairi dan di lereng bukit yang tinggi.
kawasan tanah kering dan seterusnya mengusahakan Penggunaan kaedah primitif
penanaman padi. – Kaedah penanaman bukit ialah primitif, iaitu tebang dan
– Penanaman padi di Lembah Sungai Mekong berbeza bakar. Sebelum musim hujan, petani akan membakar
dengan yang dijalankan di Vietnam Utara. kawasan hutan.
– Sistem tali airnya tidak sebaik yang terdapat di Vietnam – Pembakaran hutan dilakukan sebanyak tiga kali untuk
Utara. Oleh itu, mereka bergantung kepada musim hujan. memastikan kesuburan tanah. Penanaman padi bukit
Sistem kawalan banjir juga lebih rendah mutunya. Keadaan dijalankan selama dua hingga tiga tahun atas kawasan
seperti ini memaksa petani di Lembah Sungai Mekong yang sama.
menjalankan penanaman padi setahun sekali sahaja. – Selepas itu, petani akan berpindah ke tempat lain dan
– Tiada penggunaan teknologi moden. Petani menggunakan melaksanakan kaedah yang sama.
najis binatang dan manusia untuk menyuburkan tanaman Tanaman lain bagi keperluan harian atau mempelbagaikan
padi mereka. Selain itu, peralatan primitif juga digunakan. hasil
Sistem komunal / kampung – Tanaman lain seperti ubi kayu dan tanaman berasaskan
– Tanah merupakan unsur penting dalam kegiatan ubi juga ditanam untuk menambahkan sumber makanan.
ekonomi sara diri. Ada petani yang menyewa tanah untuk – Jagung penting sebagai bahan makanan dalam ekonomi
menjalankan pertanian ditindas oleh tuan tanah. sara diri dan ditanam di Madura, Jawa Timur, dan
Sumatera.



432





JAW PraU SEJARAH P3 2P.indd 432 28/10/2021 4:10 PM

Sejarah Semester 3 STPM Jawapan
– Tebu dan kelapa juga ditanam. Tebu ditanam di wilayah – Menurut Perjanjian Inggeris-Belanda, semua pulau ke
Cheribon, dataran pantai utara, bahagian Tengah Jawa, selatan Singapura terletak di bawah pengaruh Belanda.
Jogjakarta, dan Surakarta. – Belanda hanya menumpukan perhatiannya di Pulau Jawa
– Kelapa ditanam di kawasan yang mempunyai suhu tinggi, dan mengabaikan Pulau-pulau Luar.
hujan lebat, dan tanah yang berlumpur. – Belanda dapat mengatasi masalah kewangannnya melalui
– Masyarakat peribumi Indonesia menanam rempah-ratus pengenalan Sistem Tanaman Paksa di Pulau Jawa.
seperti bunga cengkih, buah pala, dan kayu cendana. – Sistem Tanaman Paksa amat menguntungkan kerajaan
Bunga cengkih ditanam di pulau-pulau Maluku, buah pala Belanda.
di Pulau Bonda, dan kayu cendana di Pulau Timur. – Maka, golongan liberal dalam Kerajaan Belanda mendesak
Kerja sambilan sementara menunggu musim menuai agar Belanda meluaskan kuasa di Pulau-pulau Luar.
Penerbitan Pelangi Sdn Bhd. All Rights Reserved.
– Perusahaan batik diusahakan oleh masyarakat peribumi. – Selain itu, golongan kapitalis mendesak supaya dasar
– Perusahaan batik dilakukan secara kecil-kecilan di Jawa perdagangan bebas diamalkan agar mengaut keuntungan
Tengah. Aktiviti ini dilakukan sebelum musim menuai secara maksimum.
padi dan musim memungut hasil tanaman. – Dengan adanya perubahan dasar Kerajaan Belanda,
– Masyarakat Jawa menghasilkan corak batik yang perluasan kuasa Belanda ke atas Pulau-pulau Luar bermula
mempunyai unsur alam seperti burung, kupu-kupu, apabila Dasar Liberal diperkenalkan.
buah-buahan, dan sebagainya. Seni melukis corak batik Perkembangan kegiatan perdagangan antara Timur dengan
diturunkan daripada satu generasi kepada satu generasi Barat
yang lain. – Kegiatan perdagangan antara Timur dengan Barat semakin
– Kemahiran membuat batik diajarkan oleh ibu kepada anak rancak.
perempuan mereka. Ini bermakna dalam sistem ekonomi – China terpaksa membuka pelabuhannya kepada
sara diri, tenaga dan kemahiran keluarga adalah penting. perdagangan luar setelah kalah dalam Perang Candu I.
Penutup – Di Jepun, Dinasti Shogun Tokugawa telah jatuh.
– Vietnam dan Indonesia mengamalkan ekonomi sara diri – Kejatuhan ini menandakan dasar pemencilan Jepun
terutamanya dalam kegiatan penanaman padi. setelah bangkitnya Maharaja Meiji.
– Segala aktiviti dilakukan pada peringkat keluarga, tiada – Gerakan Pemulihan Meiji telah memulakan era baharu
pengkhususan, tidak menggunakan modal besar, dan dalam dasar perdagangan Jepun dengan negara luar.
tidak menggunakan teknologi moden. – Perkembangan tersebut menyebabkan jalan laut antara
– Semuanya dalam peringkat asas, mudah, dan primitif. Eropah dengan negara Timur Jauh melalui Asia Tenggara
menjadi semakin penting.
– Pentadbiran penjajah telah merancakkan kegiatan – Belanda bimbang bahawa Pulau-pulau Luar yang masih
ekonomi sara diri demi mengaut keuntungan. belum dikuasainya pasti akan menjadi sasaran bagi kuasa
– Namun, segala pembangunan dan kemakmuran ekonomi Barat untuk dijadikan pangkalan persinggahan bagi kapal-
tidak dinikmati oleh masyarakat peribumi Vietnam dan kapal yang berulang alik di sepanjang jalan laut antara
Indonesia. negara Timur Jauh dengan Eropah.
Pembukaan Terusan Suez
Bab – Terusan Suez yang dibuka pada tahun 1869 memberi
2 TRANSFORMASI MASYARAKAT impak yang besar kepada dasar perluasan kuasa Belanda
• • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • •
di Pulau-pulau Luar.
Soalan 1 – Melalui pembukaan Terusan Suez, Selat Melaka
Pengenalan memainkan peranan yang semakin penting sebagai laluan
– Belanda kembali ke Pulau Jawa selepas Perang Napoleon perdagangan antara timur dan barat.
tamat pada tahun 1816. – Pulau-pulau Luar yang berhampiran dengan Pulau Jawa
– Penguasaan Belanda ke atas Pulau Jawa disebabkan amat sesuai untuk dijadikan pelabuhan persinggahan oleh
kesuburan tanah yang amat sesuai bagi penanaman kopi, mana-mana kuasa Barat.
padi dan sebagainya. Persaingan sengit kuasa Barat dalam menjalankan dasar
– Pada abad ke-19, Belanda telah giat meluaskan kuasanya perluasan kuasa
sehingga ke Pulau-Pulau Luar atas beberapa sebab. – Pada abad ke-19, kebanyakan kuasa Barat telah
Isi-isi penting berlumba-lumba untuk mendapatkan tanah jajahan demi
Perubahan dasar kerajaan Belanda menampung bekalan bahan mentah dan potensi sebagai
– Pengaruh Belanda sememangnya amat kuat dan kukuh di pasaran bagi barangan buatan kilang mereka.
Pulau Jawa. – Ini disebabkan perkembangan sektor perkilangan
– Belanda juga menguasai pangkalan seperti Maluku, berikutan berlakunya Revolusi Perindustrian.
Palembang, dan Makasar. – Kuasa Barat telah bersaing untuk mendapatkan tanah
– Akan tetapi pengaruh Belanda di Pulau-pulau Luar tidak jajahan.
jelas. – Contohnya, Perancis telah menduduki IndoChina.
– British di Tanah Melayu dan Burma.




433





JAW PraU SEJARAH P3 2P.indd 433 28/10/2021 4:10 PM

Sejarah Semester 3 STPM Jawapan
– Sepanyol telah mengambil alih Filipina. sewaan dan wang pendahuluan kepada pengusaha asing
– Belanda pula hanya berjaya menguasai Pulau Jawa. yang terlibat dalam kontrak tersebut.
– Keluarga Brooke telah menduduki seluruh Sarawak. – Demi menyelesaikan wang pendahuluan tersebut,
– Pulau-pulau Luar masih bebas dan berada di bawah pembesar tempatan dan tuan tanah memaksa petani
pemerintahan tempatan masing-masing. bekerja lebih kuat.
– Belanda bimbang kuasa British akan mara ke Borneo – Semasa kontrak penyewaan tanah masih berlangsung,
Selatan dan pulau-pulau yang berhampiran dari pangkalan petani telah ditindas oleh golongan pengusaha dan
mereka di Borneo. penyewa tanah.
– Persaingan sengit ini yang mendorong Belanda mengambil – Selain itu, penduduk tempatan juga tertekan akibat
tindakan segera meluaskan kuasanya ke atas Pulau-pulau pengenalan pelbagai jenis cukai seperti cukai tanah.
Penerbitan Pelangi Sdn Bhd. All Rights Reserved.
Luar. – Pemungut cukai kebanyakannya terdiri daripada orang
Penutup Cina yang mengenakan cukai yang lebih tinggi daripada
– Perluasan kuasa Belanda ke atas Pulau-pulau Luar kadar yang ditetapkan oleh kerajaan.
didorong oleh kebimbangan dasar imperialsime yang – Penduduk tempatan juga dipaksa membayar tol apabila
diamalkan oleh kuasa Barat yang lain. melalui tanah kerajaan untuk pergi ke ladang mereka
– Belanda mula menduduki Pulau-pulau Luar dengan di kawasan pedalaman dan balik dari ladang ke tanah
melaksanakan Dasar Liberal. kerajaan.
– Perluasan kuasa Belanda ke atas Pulau-pulau Luar ini – Penduduk tempatan hidup sengsara apabila pemungut
adalah melalui pelbagai cara seperti melalui kekuatan cukai mengenakan kadar tol sesuka hati.
tentera, peperangan, dan perjanjian. – Penduduk tempatan dibebani pelbagai jenis cukai seperti
cukai tanah, cukai rumah, dan cukai ternakan.
Soalan 2 – Orang Cina memberi pinjaman wang kepada orang Jawa
dengan kadar faedah yang tinggi.
Pendahuluan – Mereka menjadi orang tengah dalam perdagangan
– Diponegoro merupakan putera sulung Hamengkubuwono garam. Mereka memaksa penduduk tempatan menjual
III, raja Mataram di Jogjakarta.  Beliau lahir pada 11 garam dengan harga murah dan selepas itu mereka akan
November 1785 di Jogjakarta. Nama sebenarnya ialah menjualnya dengan harga yang tinggi di kawasan bandar.
Bendoro Raden Mas Ontowiryo.
– Diponegoro diketepikan daripada takhta kerajaan Mempertahankan kesucian agama Islam
Jogjakarta apabila Hamengkubuwono III mangkat pada – Tindakan Belanda membina jalan raya melalui tanah
tahun 1814 kerana Raffles melantik Djarot sebagai perkuburan nenek moyang Diponegoro dianggap
pemerintah Jogjakarta dengan gelaran Hamengkubuwono melanggar nilai masyarakat tempatan.
IV. – Diponegoro mengisytiharkan perang jihad untuk
– Raffles berjanji akan melantik Diponegoro sebagai memulihkan pemerintahan Islam di Jawa.
pemerintah Jogjakarta selepas kemangkatan Djarot. – Penduduk tempatan mempercayai bahawa Diponegoro
Raffles tidak berada di Jogjakarta apabila Djarot mangkat ialah Ratu Adil atau wali Allah yang dapat membebaskan
pada tahun 1822. mereka daripada cengkaman orang kafir.
– Belanda melantik putera Djarot yang baru berumur – Belanda enggan mengiktiraf Diponegoro sebagai ketua
dua tahun sebagai pengganti dengan gelaran agama. Tindakan ini menunjukkan Belanda tidak
Hamengkubuwono V. Diponegoro hanya dilantik sebagai menghormati agama Islam.
penasihat. – Diponegoro dan masyarakat Jawa menganggap usaha
– Pada tahun 1825, beliau memimpin Perang Jawa untuk Belanda ini mencabuli adat resam tempatan serta tatasusila
menentang kekejaman dan penindasan Belanda di Pulau dan nilai-nilai Islam.
Jawa.   Pemimpin Perang Jawa (1825 – 1830)
Isi-isi penting – Mendapat sokongan kaum tani, para ulama, golongan
bangsawan, dan para bupati.
Pembela maruah negara dan bangsa – Pengikut beliau ialah Kyai Mojo, Kyai Hasan Besari,
– Diponegoro berjuang menegakkan maruah negara dan Sentot, dan Mangku Bumi.
bangsa. – Mereka melancarkan perang gerila terhadap orang
– Beliau dan pengikutnya menentang Belanda yang Belanda.
meluaskan kuasanya ke Pulau Jawa. – Pada mulanya, Diponegoro berjaya dalam pertempuran
Pembela nasib penduduk tempatan berhampiran Lengkong dan Delanggu. Beliau diangkat
– Diponegoro berjuang untuk membebaskan penduduk menjadi Sultan dengan gelaran “Sultan Abdulhamid Cokro
tempatan daripada penindasan Belanda Amirulmukminin Sayidin Panotogomo Khalifatullah
– Masyarakat peribumi Jawa tidak puas hati dengan Tanah Jowo”.
tindakan Van der Capellan yang membatalkan kontrak – Tentera Diponegoro mengalami kemerosotan apabila
penyewaan tanah pada tahun 1823. ramai mati kebuluran dan diserang penyakit.
– Pembesar tempatan dan golongan bangsawan berasa – Sentot dan Mangku Bumi berpaling tadah memihak
tertekan kerana terpaksa memulangkan balik wang kepada Belanda.



434





JAW PraU SEJARAH P3 2P.indd 434 28/10/2021 4:10 PM

Sejarah Semester 3 STPM Jawapan
– Keadaan tersebut melemahkan perjuangan Diponegoro pulau luar dibuka secara bebas kepada golongan kapitalis
dan akhirnya beliau bersetuju berdamai dengan Belanda. asing yang membawa masuk modal dan kepakaran.
– Namun, Belanda enggan mengiktiraf Diponegoro sebagai – Tanaman baharu seperti getah dan kekabu diperkenalkan
Sultan Surakarta dan Ratu Adil. sebagai tanaman kontan atau tanaman perladangan. Nilai
Penutup pengeluaran tanaman baharu ini bertambah tiga kali
– Peranan penting Diponegoro dalam Perang Jawa tidak ganda antara tahun 1860 hingga tahun 1885.
boleh dinafikan. – Kesan penglibatan golongan swasta, industri gula
– Beliau berjaya memimpin satu penentangan yang agak meningkat dari 9% pada tahun 1870 kepada 97% pada
tahun 1890.
berkesan bertujuan untuk memulihkan pemerintahan – Perkembangan ekonomi di Deli, Asahan, dan Langkat
Islam di Jawa dan membebaskan penduduk tempatan
Penerbitan Pelangi Sdn Bhd. All Rights Reserved.
daripada penindasan orang kafir. kesan daripada penanaman tembakau, getah, dan kelapa
sawit.
– Perjuangan Diponegoro menyedarkan pentadbiran – Tanah Tinggi Padang maju dalam perladangan lada hitam
Belanda bahawa penduduk tempatan tidak boleh dan getah serta perlombongan arang batu.
dipermainkan.
– Perjuangan Diponegoro dalam Perang Jawa memberi Perlombongan
inspirasi kepada para nasionalis kemudiannya untuk – Kegiatan perlombongan berkembang di pulau-pulau luar.
menggerakkan satu perjuangan yang lebih berorganisasi Bijih timah dilombong di Bangka, Billiton, dan Singkep.
menentang Belanda. Syarikat Timah Billiton mendapat keuntungan 54 juta
guilder dalam tempoh 30 tahun. Pada tahun 1870, 2 200
Soalan 3 tan metrik meningkat sehingga 10 000 tan pada tahun
1900.
Pendahuluan – Pengeluaran petroleum di Sumatera dan Kalimantan
– Belanda bertapak di Pulau Jawa sejak abad ke-17. diusahakan oleh Syarikat Minyak Dordredit pada tahun
– Kawasan lain di Jawa dan pulau-pulau luar dikuasai 1887.
Belanda satu persatu. – Kesan daripada perkembangan perusahaan bijih timah,
– Pulau Jawa mengalami perkembangan paling pesat kesan Syarikat Diraja Belanda ditubuhkan pada tahun 1890. Di
daripada penjajahan Belanda apabila Sistem Tanaman bawah pimpinan Kessler dan kerjasama H. Deterdinh,
Paksa diperkenalkan. Syarikat Diraja Belanda menjadi terkenal di persada
– Selepas pelaksanaan Sistem Tanaman Paksa, Belanda antarabangsa.
memperkenalkan Dasar Liberal yang membangunkan – Perkembangan industri minyak di Pangkalan Brandan di
ekonomi pulau-pulau luar secara keseluruhannya. utara, Jambi-Palembang di selatan, Balikpapan, dan Kutai.
– Perkembangan ekonomi Indonesia memperlihatkan Perdagangan dan eksport
pembangunan ekonomi komersial, kegiatan perdagangan, – Perkembangan ekonomi berkait rapat dengan peningkatan
perladangan, dan perlombongan. perdagangan antarabangsa.
– Perkembangan ekonomi juga jelas dalam bidang – Jumlah nilai eksport kerajaan dan swasta pada tahun 1885
pengangkutan dan perhubungan. bertambah dua kali ganda berbanding dengan jumlah
Isi-isi penting nilai eksport pada tahun 1860.
Sistem Tanaman Paksa (1830 – 1870) – Indonesia banyak mengimport barangan seperti alat
– Tanaman baharu seperti teh, kopi, tebu, nila, tembakau, jentera berat, alat kelengkapan, dan bahan pertanian.
dan kapas diusahakan. Perhubungan dan pengangkutan
– Petani dikehendaki mengkhaskan sebahagian daripada – Landasan kereta api yang menghubungkan Semarang
tanah sawah mereka untuk ditanami tanaman baharu ini. dengan Surakarta dan Betawi dengan Buitenzong siap
– Kaedah pertanian baharu diperkenalkan. dibina pada tahun 1873.
– Perkembangan ekonomi komersial dan pengkhususan – Pada tahun 1875, landasan kereta api melalui kawasan
kerja. penanaman tebu dari Surabaya ke Malang mula dibina.
– Kemunculan sistem perladangan. – Landasan kereta api dibina di Acheh melalui usaha
Syarikat Tembakau Deli.
– Pengeksportan hasil tanaman yang tinggi.
– Pertumbuhan penduduk di Jawa meningkat daripada 6 – Kemajuan dalam perkhidmatan telegraf, perkhidmatan
pos, dan penubuhan syarikat telefon.
juta orang menjadi 9.5 juta orang.
– Pada tahun 1873, pelabuhan baharu dibina di Tanjong
Dasar Liberal (1870 – 1900) Priok. Pembinaan pelabuhan dijalankan di Surabaya,
Pertanian dan perladangan Makasar, Belawan, Padang, dan Subang.
– Perubahan pesat berlaku dalam bidang ekonomi kesan Penutup
dasar perdagangan yang tidak terhad. – Indonesia mengalami perkembangan ekonomi yang pesat
– Indonesia terbuka kepada perdagangan antarabangsa dan maju kesan kedatangan Belanda.
selaras dengan konsep laissez-faire. – Namun, perkembangan ekonomi tidak dapat memperbaiki
– Jika sebelum itu, kerajaan memonopoli kegiatan pertanian taraf hidup orang Indonesia. Hanya segelintir masyarakat
di bawah Sistem Tanaman Paksa, kini Jawa dan pulau- Indonesia yang menikmati perkembangan tersebut.




435





JAW PraU SEJARAH P3 2P.indd 435 28/10/2021 4:10 PM