Focus KSSR Sains Thn 6

PELANGI BESTSELLER

SAINS Reserved.
KSSR
Bhd. All Rights
TAHUN 6

Sdn Semakan

Pelangi

Penerbitan

Suwaibah Borahan
Ong Lay Tin
Mohamed Abaidi bin Mohamed Noh

SAINS KSSR

Suwaibah Borahan 6
Ong Lay Tin
Mohamed Abaidi bin Mohamed Noh Semakan
Penerbitan Pelangi Sdn Bhd. All Rights TRAeHsUeNrved.
© Penerbitan Pelangi Sdn. Bhd. 2022
Hak cipta terpelihara. Tiada bahagian daripada terbitan ini
boleh diterbitkan semula, disimpan untuk pengeluaran, atau
ditukarkan dalam apa-apa bentuk atau dengan alat apa jua
pun, sama ada dengan cara elektronik, sawat, gambar,
rakaman, atau sebagainya, tanpa kebenaran daripada
Penerbitan Pelangi Sdn. Bhd. terlebih dahulu.

ISBN: 978-967-0007-83-0
eISBN: 978-967-0007-84-7 (eBook)

Cetakan Pertama 2022

Lot 8, Jalan P10/10, Kawasan Perusahaan Bangi,
Bandar Baru Bangi, 43650 Bangi, Selangor Darul Ehsan, Malaysia.
Tel: 03-8922 3993 Faks: 03-8926 1223 / 8920 2366 E-mel: [email protected]
Pertanyaan: [email protected]

Dicetak di Malaysia oleh Herald Printers Sdn. Bhd.
Lot 508, Jalan Perusahaan 3, Bandar Baru Sungai Buloh, 47000 Selangor Darul Ehsan.

Sila layari https://plus.pelangibooks.com/errata/ untuk mendapatkan pengemaskinian bagi buku ini (sekiranya ada).

Ciri-ciri Eksklusif

Tema 2 : Sains Hayat

2Unit Manusia Sains Tahun 6 Unit 3 Mikroorganisma Reserved.
Fungi

UnitFOKUS BABS22e..1l2e pMaMseemmmaeahmhaapmmeili a ttejeannrtitaabnnaggb psineisimt,ebamina dskaaarnda afmpaant:usia3 ••• m •m y•mK siiF eFksubeeuuuFrn tnlaFlonduianagdudddsgnatglgan auikaiigrri uakgo naiin i.m nl mpi t,ma ibbad.ehRmkaeiekamae htmacnakaslioibznd akh ponik aaa aubaptd ntkonohaskuia htyliamanseedn a rnf mhu eu itsm hy planauaeaa. mgakipl nunained eyipgyr arims,a e ta kipbds m naboauatgbluubradtla aaoameb anP.mltsoeh begahl uenm rraa h heicitada rpaid,lkain luuliiaittlu ht iaadh nmtaunedaaat at,au tn a hnn p, . i Rhizopus (kulat roti)Penicillium
Unit
Fokus Bab Organ pembiakan Testis kjkududUegiriipatnkauaant mudgt kpa bu lee unrmhtmluuuidb lkeaaka nhmurpga laaee dntnla,sAi .gleke eklptbelaaapulknkinak kkgsaa aknrnoum s tsrid eaoi imtn Hid bttareaeourrmitkdrpi aeipahandadeyatann ah d.y alYcaaRkeimnslopagtaahi t
Merupakan lelaki Zakar
senarai Standard
Pembelajaran Pemmabniuaskiaan Ovari Rights VIDEO Virus
dalam DSKP serta Tiub Fallopio Covid-19 •• • •s V•b Cedit aVrpuboaVumkipemnaVrnistruartedei umtborbslirnuais hu inadoebgs nh hgke nfog aaaovt nyleukiejnnrrgi ernegaduhy,igb aacalsa aamdiia.k ,nln h ibabsatiid s aeCeonknammllaol aueenhmrnahsush iod i ihe bi akhn mumdaHar,ia dopinenI pvasudaymyVir krpandoaua,ob . lta skapoidIan. mpz nase koeHefp l ldaehnunIakai,yeiV t dt ifanr.wudaozkynialnailatiagnh .,m ni,a g t
persembahan Orgpaenrepmempubaiankan
grafik yang Uterus
merumuskan Faraj Virus Influenza
kandungan bagi
sesuatu unit. Manusia Otak pdbCaietOderapmV uIDuDnii.sc- 1eaK9m e dsbI anieaprrfleia po2rhat0a d1Em9apk ades viny itWryauraunsak hgitac donir,lbo aCenphraojian rknayag.ankn itga dyabalaanrhug
Saraf tunjang
Mari Siasat Sismteamnussaiaraf Sistepmusasat raf All
Merupakan aktiviti Sistpeemrifseariraf Rangkaian saraf
atau eksperimen
untuk murid Alga
lebih memahami
konsep sains dan •• dAfsoaAligftnlaoga skta iob nilaotaelltmaesuhhim.s .hd biidujuuhmpaanpn a is eddni ait anys aikn,g ms muenengmjaalpai,u nlnakyauatn i Nota
mengaplikasikan Diterangkan
kemahiran Spirogyra dalam
proses sains 6 18 bentuk poin
dan kemahiran Bhd. berangka,
manipulatif. jadual, rajah,
Sains Tahun 6 Unit 4 Interaksi antara Hidupan Sdn dan peta
i-Think untuk
Mari Siasat memudahkan
murid
THuipjuoatne:s isM: eSnbeyemriatuasmakitnbkuebhsa.annypaekrsbailiannggaanntearnhaakdabpetnuihm, bsuehmaankin kurang subur anak benih yang mengulang
Pelangi kaji.
P(((abce)))mPPPbeeeommmlebbbhooo ullleeebhhhauuhubb:baaahhh ddbiiemmrgaaenlariaprkkualbanas: il:aJdJesigu:numKisnelbaatiiknhjiagbbngiejiidanbanihena,nsjniuhaamidkzlaabblheaenkmaaihirssyetaianpg bekas jenis tanah yang Sains Tahun 6 Unit 8 Teknologi Pengawetan Makanan
dibekalkan, 1. Pemasinan adalah cara yang digunakan pada zaman dahulu untuk i-Think
Merupakan fakta
Alat dan bahan: Dua bekas yang diisi dengan tanah kebun, biji benih cili Pemasinan mengawet makanan. penting yang
2. Pemasinan ialah proses menambah garam yang banyak ke dalam dipersembahkan
4 makanan. dalam bentuk
K    a2134.e.. .  d  DjaEdeKPnhuineema:aidmsmaubdesaeraubk-hknduaakutsktiariauadnbanibskinjeedietkdiibtladaiieasatknakuldaianhkimansadihrndapimaysmanaeasnludssegueiplBaktasi.kabasapemlnlikmpaaka.aneghisdsaeaebrlila.aamgmaapi AalimsduaanAhBam.riKa. endaukaal-adudauabebkealsasdibisuiktiarnbdijiebnegnainhdenTegdlaiundr ammlaaemsreinnaddiraihgmaasrtaielkmluarnitik 3. Garam akan menyingkirkan air daripada makanan. Oleh itu, peta pemikiran.
Pemerhatian: mikroorganisma tidak boleh bertumbuh.

4. Makanan yang diawet menggunakan kaedah ini boleh bertahan lama
kerana kelembapan disingkirkan daripada makanan.

5. Contoh makanan yang boleh dimasinkan adalah seperti ikan, telur itik
dan lobak putih.

6. Terdapat dua kaedah pemasinan, iaitu:
(a) merendam makanan di dalam air garam
(b) meletak garam yang banyak pada makanan

7. Pemasinan mengubah warna dan rasa makanan. Sebahagian nutrien
akan hilang semasa pemasinan.
Penerbitan
UnitPenjerukan
1. Penjerukan ialah proses mengawet makanan dengan merendam
Biji benih makanan di dalam cuka atau air yang mengandungi kandungan
cili garam atau gula yang tinggi.

B 2. Makanan yang boleh dijerukkan adalah seperti betik, buah pala,
A bawang putih dan mangga.

3. Berikut merupakan langkah-langkah membuat jeruk mangga:

Bekas AB rendah, kecil i-THINK Peta Alir
Pemerhatian
Biji benih tumbuh tinggi, besar Biji benih tumbuh Pelbagai jenis jeruk 8
dan subur. dan kurang subur.

Sebab (inferens): dalam bekas A menerima bekalan cahaya, air, nutrien dan ruang yang Mangga muda Hirisan mangga dicuci Hirisan mangga
  1.  Biji benih di dalam bekas B menerima bekalan cahaya, air, nutrien dan ruang yang tidak dipotong dan dituskan digaulkan dengan

mencukupi. garam
  2.  Biji benih di
mencukupi.
KPeesrsimaipnuglaann:antara biji benih di dalam bekas B lebih tinggi berbanding biji benih di dalam
bekas A.

Selepas beberapa Mangga direndam di
jam, hirisan mangga
dicuci dan dituskan dalam larutan gula
sekali lagi atau garam yang
34 pekat atau cuka

selama beberapa hari

4. Bakteria dan fungi tidak boleh hidup dalam keadaan berasid, sangat
masin atau sangat manis. Oleh itu, jeruk boleh disimpan dalam
jangka masa yang sangat lama tetapi rasanya berubah dan kurang
berkhasiat.

77

ii

Tip Menjawab Sains Tahun 6 Unit 8 Teknologi Pengawetan Makanan Info Ekstra
Memberitahu murid PenPyealillaiBniuaamannhe-nIbgtuikgaushpanaealnlaikliibnaoanlnekhaeddiaawh e 1t2 .3 .4 . . 12P 3.dH4.p eK5.am C.ae sn.a rPdaor baiSypeptPemelnauaPkaamdeaLeldntailrlmliilreeaoulddaol,iiegimninplnbhhntadabsiilaaaanaaeaaeuarunnnianknrmimymhnskphgba.naal.iaaiaabuipynanajilidnukpaaaiaungllgnjiaa agiuttlknimsakyshnagkmadapdhaaiaajaknuineaplamnmsnnarngrarkolgbpiiieoeypapmlaloydiurumsmnneaanoraaaeteggrldasybenamnhmmshapeanmaegi-aasnapeubm.brnnbilindiskaudkasgseuagaaamnmaainmannmrhantnhgayuwaeibeangpaban.wmudleinaeysglsautdauabrn.aadedhaltrmaganlrna-saalibnamgbneareriu.itmaugmplpubaadtakaeeeluhmaauhdrmrdl-mtnniaakauebaip nklmmeurnamojaanamatbbahesegdhpuuatadaneyaiaanhkaijkaunryadsauahaneadanhnlasgpkndiapabtaaelgaaneelyuamtrnruabntuaiimispiuyarkhdts-atkamair-uammeseodb.lamnya.loaeeueyguirawblamaugarnuaharmamnbahannaibkanea-nipsesaann.laamapbstekhyanaidmaaaupdasinbrtanadia ukdnansalyniilnian Memberikan
tentang konsep informasi yang
penting yang perlu Info Ekstra 8 Unit berkenaan
diambil perhatian Ppdkeeieglrijlmuuinnyuaakankanaajgunngbsyaeearbdsnaaiggigzubanbeiaerpkksieaalannrt.ypuaanludtutakycaomnkelganta.mLmeiliplninaldekukbananghi dengan teks untuk
atau diingati. Info Ekstra Reserved. merangsang
Ptdmedemkirinoekagiplndehdeiitaaraaillnalkauskgmmdneaaatgnnunekkermmsabedaaumjiugkkkkeaaudnnnnavgbaaaaneennkkraukiunmndjguda.kgmilusaaaKinemnnatrguuekkpcdkmiraaeakamkmahaakdnpeanaiunnnargiakandhnanaea.ebndsdgeailaAkkaslahauiunrhn,p pemikiran murid.
Praktis Formatif
Merupakan soalan kering. Aplikasi Harian
ringkas dan soalan Merupakan soalan
KBAT yang berfungsi Tip Apdaa ryipaandga d misiankgaknirakann Aplikasi Harian daging atau aktiviti yang
untuk menguji Air dan lembapan segera dicadangkan
kefahaman murid Kaedah Mdsaealnkeapinkaaasnndispceaejriurlukkabdnei.mkMuaessnaegkpaeaprtatai?ukudihimbaekkaun, untuk merangsang
terhadap subtopik Udara pemikiran murid.
yang dipelajari. Pengeringan Air dan lembapan
Pembungkusan Air dan lembapan
vakum
Pemasinan
Penyalaian

79

Sains Tahun 6 Unit 8 Teknologi Pengawetan Makanan Rights

P F 213.4. . . MBBBeeaerngirkgiakraaiaamnpnatkaitgknitgaaaiahskkacmeahbaraopakiekamrnanmgneaannmagwpaeetenwitrafgleunatwdmmi8eaaatw.kkm2aaennta?aakannnmyaaennm.gbtiudaatkkamnemmauksannaahnkabnolneuhtrtiaehnadnallaammam? akanan. Sains Tahun 6 Unit 6 Daya

Praktis Sumatif 8 Kesan Daya

2.1. KiKteuist.aanti-dkaeksabnoldeahymaebliohlaethddailyihaattedtaaplai mkitarabjaohlebhemrikeumt.erhati dan merasai kesan daripada daya
VIDEO

8 6 S1o. a l2Aaddm.lmniAa iBaCaaD k iO nRmus bamakTmMejMjamkeeaMempueenrkehn.ueemmc?btmdts1niiAinufbbaybmmspgkuepeeiaamealaajrikunikntbpsaikuageuahnnbmnmnmjuugmtaaimaknknkkakukgdaaaakaskaknnananukaaannasasnnnanenammnjetnieyaattnuterkaketisresaanrserstnnmgebseeaabeulbiaknnpbuturh.eutottrAetolubrprdsgekaieAearbbdbpmniuaalaiastilun,damama. 4M m.A B5eC a .DnA kmA gBCMapDuM R eammna Mdc iaMmpkiakaakaaijSraSkaainTrahorkkBkaerokhaihraokaadoektoalo.aearynnouriokhtrgahsnaaarrgerp3aegtagnn.atsmkemnibaan.d.anariannasuanaimleseiidmktsksdmbdaeamymaalianennaahahaunnantblitntanagdiibteiddjinmuadaryaamitkkataakakukkdumn?dadkdangnaadbapgppatapakeaaphiatldnttaathumhthbiahdihdereiudoirundplusajpjueaaptkpankdtuniat?isatkpnaaanapnknpbapiabaaairah.tan All Kesan Daya dKaeysaan-kesan

beMnetnugk uobbajehk Meynagnhgenbteikrgaenraokbjek Moebnjegkgpereagkuknan

keMlaejunagnuobbajhek Mgeenragkuabnaohbajerakh

Unit Bhd.
Praktis Sumatif Unit kaepdSmaapbybaiaanlalidbdkieaeitrleuibhkbekaaannhtn.u,bAkseppanaastbaunikll.a bLeakrecgiaeydraaankagnabppeaerbgaiuldanadaditkaaalranikm. dAbereanrhguabgnaehrraaakkpaeant bbbialuadlumditpianuntokgnuk.lis
Soalan-soalan
yang terdiri Sdn Video (dalam
daripada soalan Rajah 1 boleh dijumpai? AsteenABrstCDsaueraabTiu bteuaPrngPiePkteaPunuemrekgtm,ntebTabygrRohmieaenataknotgjeian ungl anah aalngnemn3nabawihnealatkmPaPUjehaeen?nnPkyiyPesaeeenejnujdUdumjkiaekn bb3rhageu(e.kicknky ka()uabaau(naDdaann)knaOadknaa)segnanPeabbeyypspAepljmeuaaaaearpara udkhebubaddtbanbiuobbailaaatyalieaellhsaoaihdrrhhiasbfab.niak kisnemf jgaeetaunnnkfetaati,zua.asnKkbttbauipekPkegkeebeuamaarenunredebgnrlybtnteauuieoaalaakdtanybrkubsleahsattaaadkjaoakk eyhbilrnaratnkadsoaaaaoegkl.yekn ih.nbnakbaasagaetjnonbnueubnbn.leakkeebadar thenkagyouekirettpinbaabhuumygajnneekeaaobnrtbbkunsinptbinaiolignaafjilelagiedktha Baoplaabbielargdekisruaeakpta.dkendgeanngalanju kod QR)
objektif dan 3 . DABCDi R pm aeaPjPnaDPnaaghiaaddaddkaawaaarlhedao2stammtuaigsnyikiuanarmmiogyrnoaeaglyornknganraugoangnnsngkmajaiuasnbkakmn.uksgasaaunminki satu kaedah 50 (d) oyAbapjneagkbaitliaddaadlkaayhkaekndeykikaaell,n. paekraunbkaehaantabseonbtjuekk Memberi
soalan subjektif Pelangi maklumat
untuk menguji Bata diketuk dengan lebih
kefahaman Objek yang berubah bentBuaktasemcaernajakdeikhaal ncur jelas kepada
murid dalam murid.
setiap unit.
Rajah 2
82

Penerbitan JAWAPAN 56.7. .(((i(iP)idiibim)vDimei)as)eMerMkeaMMemmtbkepeeeeaabnaurrnnionbiymtaayyasakeekenyaanbdbbaknd,aegaankikbniobabggdukglknkiearagbaaaahlnimeanp,ndrmtp,kaapiasneemlkedaadmrnaraakhaaeynuilcktdaapaluaupakrunnintienattaarunntgigi
Praktis Sumatif 3
TEMA 1: INKUIRI DALAM SAINS 2. Sdptdru(aiea(saa(bbn(ltncn)bdeu))gma)mhMbsEsbgT.MeeeaaleasiSanirdnkmerigakgiaugamsoerkbklraantrkraeoaagnafyonmmonkaa.kmhargnnmaodbeiignklidaiannnaialmlgaauamnnassmteaeiwbpnnknfaameucegyhlulnpiaiennakgansduugsdagupmiiaanninagn
3.
1Unit Kemahiran Saintifik

Praktis Formatif 1.1

(a) ✓ (c) ✓
(b) ✗ (d) ✗

Praktis Sumatif 1 Soalan Objektif 4. D 5. B
9. A
Jawapan Soalan Objektif 4. B tubuh 1. B 2. C 3. C
lengkap bagi 1. D 2. D 6. C 7. C 8. D
Praktis Formatif 3. A Praktis Sumatif 2
dan Praktis
Sumatif untuk 2 3 4So1a.laTnJ(UE(aS(abncurM1)ai)b)t2k.jAe3(.dki3itiO)m2lid.OafO1(P1:a(0lraeurrb(.gvnSPagi)cpts)oaae(b)aAmrrkpzTSvrnsrsooeOMnptieas2)ePIuTp,aipissrNse0sperkvrslmieptraeeeamautmieaabSatFueressriknbkosmmrrafsadbmmbuiuHtpprgep3Fai–iba–mdssaFeeb0daAnerasiiakrmraiiaFaMiiyraYapalsciraolktloafoAtriakleeaieepnoiauravwpf4adTnnnmnrapnbuf0iinyaaygtgodimpuaaoaalFhheappum2–tn,nwaaaileesfBa.gul(salsTaek1rbarlektoigenieealderletliaka)kpmmmnirrd2a–takkaiulotaapnipep.nrinsT2ao.kndutuna,elalsuieaaaatfssreannhnlatiilsrigsa–ytaeSj1aS6onmo1.na.al.glaaBnA2n(O.S(aUbbuj)nbe)12(7i2jkat3eP(.4.Qt.((.kbi).ic.f:t):)iB)(MDfWyXViYfZBPi((Zau()TW(i:iii:i::rk)re)i(nniaeai)uir)riR3ggksO8oikSsgR)RYa.tWip.Y:oDMt,sipetaaiasBriaeapTrsbaserriAngDndigkmnaaradiaknFnutodagaugkkfaiokgrgbbbsinknon,tktngtarheuieueaimS4aabooFustZarasnXri.iketipmarnaisasiaaOtjagakrraaenaleninatlaA,lnavdonnriaknfawsmausipgnainidgaarf.lamaianigoaauolrsvrta5saatmaln3aadia.,,ffanh.kamab1pkslBahearaioniirmnrdttuodudmzapaonablaanSu,om1ha.la2n.((Sa(b(1ucd)(2)b.)a)j.eM(J)pUkVb1Ku2tyn(eem(iP)i.1bcfmCsira.i(esnt)u.i)eoie1anirakal)sarl2aMp.gbtrkeJMikdiPLn.kohSeadibuahoAatiPkpelaoiemrkmaiemeM/nrnmkhomrtiadmbrlurrkTiaarbMaukvaggaatislileibakepoiibdaehkiiniemnsdnarbasshrnneartnariiIihtuinHaaiognuoeidnabignknmnjdnsksbyKsaykakoinsraiintaaidsgudsaaketaanedeBiFgailrgumarndmsaieananurgnungobbinArakatadymaynngnaeaugsykpaagraaTbidanaakmik,amuanapkrr.naBmiamksalanBdeakMlinkiatsaaabsunnngaabnBi.ehgh(umnnmauntcnleganiakinkatgagndflhaeiryaaueiineadmpanangsuidman.rAbdmsategiingspaaahniuakpjna4hkappensagprpbuya-.ana.engnep1aaantmniarenshkyainbpm)iaitraaia1hd2ni g9sa,
memudahkan
murid membuat
semakan.

iii

Kandungan

1 7Unit Kemahiran Saintifik 1 Unit Kelajuan 64

1.1 Kemahiran Proses Sains 2 7.1 Kelajuan Objek 65
Praktis Sumatif 1 5 Praktis Sumatif 7 70

Penerbitan Pelangi Sdn Bhd. All Rights Reserved.2Unit Manusia 68UnitTeknologi Pengawetan
Makanan 72

2.1 Pembiakan Manusia 7 8.1 Kerosakan Makanan 73
2.2 Sistem Saraf Manusia 10 8.2 Pengawetan Makanan 75
Praktis Sumatif 2 14 Praktis Sumatif 8 82

9Unit Bahan Buangan 84

3Unit Mikroorganisma 16 9.1 Pengurusan Bahan Buangan 85
Praktis Sumatif 9 92
3.1 Proses Hidup dan Kesan Tindakan
Mikroorganisma 17
25 10Unit Gerhana 94
Praktis Sumatif 3

4Unit Interaksi antara 10.1 Fenomena Gerhana Bulan dan 95
Hidupan 28 Gerhana Matahari 100
Praktis Sumatif 10

4.1 Interaksi antara Haiwan 29 11Unit Galaksi 102
4.2 Interaksi antara Tumbuhan 33
Praktis Sumatif 4 36

5Unit Pemeliharaan dan 11.1 Galaksi Bima Sakti 103
Pemuliharaan 38 Praktis Sumatif 11 106

5.1 Pemeliharaan dan Pemuliharaan 12Unit Kestabilan dan
untuk Keseimbangan Alam Kekuatan 108
39
Praktis Sumatif 5 46 12.1 Kestabilan dan Kekuatan 109
Objek dan Binaan 116
6Unit Daya 48 Praktis Sumatif 12

6.1 Daya dan Kesannya 49 13Unit Teknologi 118
6.2 Daya Geseran 52
6.3 Tekanan Udara 58 13.1 Kebaikan dan Keburukan Teknologi 119
Praktis Sumatif 6 61 Praktis Sumatif 13 127
129
iv JAWAPAN

1Unit Tema 1 : Inkuiri dalam Sains

Kemahiran Saintifik

FOKUS BAB

Selepas mempelajari bab ini, anda dapat:
1.1 Memahami kemahiran proses sains
Penerbitan Pelangi Sdn Bhd. All Rights Reserved.
Memerhati

Mengelas Mengukur
Membuat inferens menggunakan

nombor

Meramal Mengeksperimen

Berkomunikasi KEMAHIRAN Membuat
PROSES hipotesis
Menggunakan SAINS
perhubungan Mengawal
ruang dan masa pemboleh ubah

Mentafsir Mendefinisi
data secara
operasi

1

Unit   Sains Tahun 6  Unit 1  Kemahiran Saintifik

1.1 Kemahiran Proses SainsPenerbitan Pelangi Sdn Bhd. All Rights Reserved.

1 1. Kemahiran proses sains merupakan kemahiran yang perlu dikuasai oleh murid bagi
membantu murid menyelesaikan masalah secara sistematik dan saintifik.
2. Kemahiran proses sains membolehkan murid mempersoalkan tentang sesuatu perkara
dan mencari jawapan kepada perkara itu secara bersistem.
3. Penerangan tentang setiap kemahiran proses sains adalah seperti berikut:

Memerhati
Menggunakan deria penglihatan, pendengaran, sentuhan, rasa dan bau
untuk mengumpul maklumat tentang objek dan fenomena.

Mengelas
Menggunakan pemerhatian untuk mengasing dan mengumpul objek atau
fenomena berdasarkan ciri yang sama.

Mengukur menggunakan nombor
Membuat pemerhatian secara kuantitatif dengan menggunakan alat
pengukur piawai.

Membuat inferens
Membuat tafsiran yang munasabah untuk menerangkan sesuatu
pemerhatian atau peristiwa berdasarkan pengalaman lepas sebagai asas
membuat kesimpulan awal.

Meramal
Membuat jangkaan berdasarkan pengetahuan sedia ada melalui
pengalaman atau berdasarkan maklumat yang dikumpul daripada
pemerhatian.

Berkomunikasi
Menerima, memilih, menyusun dan mempersembahkan maklumat atau idea
dalam bentuk tulisan, lisan, jadual, graf, rajah atau model.

2

  Sains Tahun 6  Unit 1  Kemahiran Saintifik  1

Menggunakan perhubungan ruang dan masa
Memerihalkan perubahan parameter seperti lokasi, arah, bentuk, saiz, isi
padu, berat dan jisim dengan masa.
Penerbitan Pelangi Sdn Bhd. All Rights Reserved.
UnitMentafsir data

Memberi penerangan tentang objek atau peristiwa daripada data yang
dikumpulkan.

Mendefinisi secara operasi

Memberi tafsiran tentang suatu konsep dengan menyatakan perkara yang
dilakukan dan diperhatikan.

Mengawal pemboleh ubah
Mengenal pasti dan mengendalikan semua faktor atau pemboleh ubah yang
boleh memberi kesan kepada hasil eksperimen. Faktor yang diubah adalah
pemboleh ubah dimanipulasikan manakala faktor yang dikekalkan adalah
pemboleh ubah dimalarkan.

Membuat hipotesis
Membuat satu tekaan awal atau pernyataan umum tentang hubungan
antara pemboleh ubah yang difikirkan benar bagi menerangkan sesuatu
perkara. Tekaan awal atau pernyataan itu boleh diuji untuk menentukan
kebenarannya.

Mengeksperimen
Merancang dan menjalankan penyiasatan untuk menguji sesuatu hipotesis,
mengumpul data dan mentafsir data sehingga mendapat rumusan daripada
penyiasatan itu.

3

  Sains Tahun 6  Unit 1  Kemahiran Saintifik

Unit Tujuan: Untuk mengkaji hubungan antara jumlah yis yang digunakan dengan saiz adunan roti
mengembang.

1 1. Mengenal pasti 2. Membuat hipotesis 3. Merancang eksperimen
masalah
Hipotesis: Pemboleh ubah:
Pernyataan masalah: Semakin banyak jumlah
Adakah jumlah yis mempengaruhi yis, semakin besar adunan (a) Pemboleh ubah dimanipulasilkan: Jumlah yis
saiz adunan roti mengembang? roti mengembang. (b) Pemboleh ubah bergerak balas: Saiz roti

4. Melakukan eksperimen mengembang
(c) Pemboleh ubah dimalarkan: Jisim tepung,

garam, gula, isi padu air, tempoh masa
doh mengembang
Alat dan bahan:
Tepung, gula, air suam, garam, yis, mangkuk,
penimbang
Penerbitan Pelangi Sdn Bhd. All Rights Reserved.
Kaedah: 4. 10 g yis ditambah ke dalam 6. Biarkan doh mengembang
1. Alat dan bahan yang mangkuk P. selama 10 minit. Pemerhatian
direkodkan.
diperlukan disediakan.
2. Semua bahan dicampurkan

(kecuali yis) ke dalam mangkuk.

5. Adunan digaul sehingga 7. Langkah 4 hingga 6 diulangi

3. Adunan dibahagikan kepada menjadi doh. menggunakan jumlah yis yang

tiga bahagian (P, Q, R). berbeza, iaitu 15 g dan 320 g

untuk mangkuk Q dan R.

8. Saiz semua adunan

diperhatikan dan direkodkan.

5. Mengumpul dan 6. Mentafsir data 7. Membuat
menganalisis data kesimpulan

Pemerhatian: Saiz adunan roti Perbincangan: Kesimpulan:
mengembang Saiz adunan roti menjadi besar Jumlah yis mempengaruhi
Jumlah yis (g) kerana jumlah yis yang banyak saiz adunan roti
Kecil membebaskan gas lebih banyak. mengembang.
10
15 Sederhana 8. Menulis laporan
20
Besar

Praktis Formatif 1.1

1. Tandakan (✓) atau (✗) pada pernyataan berikut.
(a) Panjang sesuatu objek diukur menggunakan pembaris.
(b) Pemerhatian dilakukan menggunakan mata sahaja.
(c) Ramalan dibuat berdasarkan pengetahuan sedia ada melalui pengalaman.
(d) Data boleh diubah untuk mendapatkan keputusan yang tepat.

4

  Sains Tahun 6  Unit 1  Kemahiran Saintifik  1

Praktis Sumatif 1

Soalan Objektif Penerbitan Pelangi Sdn Bhd. All Rights Reserved.A Menggunakan pembaris
1. Rajah 1 menunjukkan satu deria manusia. UnitB Menggunakan tali
C Menggunakan pensel dan kertas
Rajah 1 D Menggunakan benang dan pembaris
Deria tersebut boleh digunakan bagi
3. Bilangan penyu yang mendarat untuk
A menghidu bau asap bertelur semakin berkurang pada setiap tahun.
B menyentuh benda yang kasar
C mendengar bunyi loceng Ramalkan jumlah penyu yang akan mendarat
D membaca ukuran jika tiada usaha pemulihan dijalankan.
2. Rajah 2 menunjukkan sebiji bola. A Semakin berkurang
B Semakin bertambah
Rajah 2 C Tidak berubah
Apakah alat yang paling sesuai digunakan D Bertambah dan berkurang

untuk mengukur ukur lilit bola itu? 4. Maklumat di bawah telah ditulis oleh Ain di
dalam buku notanya.

Jika anak ayam diletakkan di dalam
sangkar yang mempunyai makanan, maka
anak ayam akan hidup.

Apakah kemahiran proses sains yang

terdapat dalam maklumat tersebut?

A Memerhati C Mengelas

B Meramal D Berkomunikasi

Soalan Subjektif

1. Jadual 1 menunjukkan jarak yang dapat dilalui oleh troli yang mempunyai berat yang berbeza apabila
ditolak dengan daya yang sama.

Berat troli (kg) 10 20 30 40

Jarak yang dapat dilalui (meter) 7 6 5 4

Jadual 1
(a) Ramalkan jarak yang dapat dilalui jika troli seberat 50 kg digunakan.

[1 markah]
(b) Tandakan (✓) pada alat yang sesuai digunakan untuk mengukur jarak perjalanan troli itu.
(i) (ii)

[1 markah]

(c) Lakarkan carta palang berdasarkan maklumat pada Jadual 1 dengan betul.

[2 markah]
5

9Unit Tema 4 : Sains Bahan

Bahan Buangan

FOKUS BAB

Selepas mempelajari bab ini, anda dapat:
9.1 Memahami tentang pengurusan bahan buangan

BAHAN BUANGAN
Penerbitan Pelangi Sdn Bhd. All Rights Reserved.
Jenis Bahan Buangan Terbiodegradasi Tidak Terbiodegradasi

• Kaca Bahan buangan Bahan buangan
• Kertas yang boleh yang tidak boleh
• Plastik diuraikan oleh diuraikan oleh
• Logam mikroorganisma mikroorganisma
• Sisa toksik
• Sisa makanan Contoh Contoh
• Bahan kumuh dan tinja
• Surat khabar • Tin logam
• Sisa makanan • Botol kaca
• Kayu • Botol plastik
• Daun • Polistirena
• Kain kapas • Beg plastik

84

  Sains Tahun 6  Unit 9  Bahan Buangan 

9.1 Pengurusan Bahan Buangan

Maksud Bahan Buangan

1. Bahan buangan merujuk kepada bahan yang dibuang, bahan yang tidak diperlukan atau
bahan yang tidak berguna lagi.

2. Bahan buangan perlu diurus dengan baik agar tidak menyebabkan pencemaran dan
menjejaskan kesihatan manusia.

3. Terdapat tiga bentuk bahan buangan, iaitu bahan buangan pepejal, cecair dan gas.

Bentuk Bahan Buangan
Penerbitan Pelangi Sdn Bhd. All Rights Reserved.
UnitPepejalCecairGas

Kertas, botol, tin, logam Bahan pencuci, minyak, sisa Gas toksik, asap kenderaan,
dan kayu kumbahan, bahan kimia dan racun perosak dan asap
rokok
cecair bertoksik

Punca dan contoh bahan buangan

Sumber bahan buangan Contoh bahan buangan 9
Rumah dan pejabat Sisa makanan, sampah (kertas, botol, kaca), sisa
kumbahan
Gerai makanan dan restoran
Sisa makanan, beg plastik, bekas pakai bekas seperti
Pasar polistirena dan cawan plastik

Kilang dan stesen jana kuasa Sisa makanan, buah dan sayuran yang busuk, sisa
Ladang ternakan dan pertanian barangan basah seperti ayam dan ikan

Kenderaan Efluen, gas berasid, asap dan bahan kimia
Pelabuhan dan kapal
Najis, baja dan racun serangga

Asap ekzos

Tumpahan dan sisa minyak

4. Sisa kumbahan adalah bahan buangan cecair daripada tandas dan dapur, iaitu detergen,
najis dan air kencing.

5. Efluen merujuk kepada bahan buangan cecair yang dibuang oleh kilang-kilang.

85

  Sains Tahun 6  Unit 9  Bahan Buangan

Jenis-jenis bahan buangan

Jenis Contoh

Logam Besi buruk, tin aluminium, tin susu
Kaca Botol, balang, pasu pecah
Kertas Surat khabar, majalah, buku lama, kotak
Sisa toksik Sisa pertanian, racun serangga dan cecair pencuci
Tinja Bahan buangan yang disingkirkan dari badan manusia dan haiwan
Plastik Botol plastik, pembungkus makanan, beg plastik
Sisa makanan Kulit bawang, kulit telur, minyak masak terpakai
Penerbitan Pelangi Sdn Bhd. All Rights Reserved.
Bahan Buangan Terbiodegradasi dan Bahan Buangan Tidak Terbiodegradasi

1. Bahan buangan terdiri daripada bahan boleh mereput dan tidak boleh mereput.
2. Bahan yang boleh mereput akan terurai secara semula jadi, manakala bahan yang tidak

boleh mereput perlu diuruskan dengan betul agar alam semula jadi tidak tercemar.
3. Kebanyakan bahan yang berasal daripada sumber asli boleh diuraikan melalui tindakan

mikroorganisma.
4. Bahan yang boleh diuraikan oleh mikroorganisma dinamakan sebagai bahan buangan

terbiodegradasi.
5. Bahan buangan yang tidak boleh diuraikan oleh mikroorganisma dinamakan sebagai bahan

buangan tidak terbiodegradasi.

Bahan Buangan

Unit

9 Terbiodegradasi Tidak terbiodegradasi

Bahan yang diuraikan Bahan yang tidak
oleh mikroorganisma dan boleh diuraikan oleh
kembali menjadi nutrien
mikroorganisma.
di dalam tanah.
Contoh: Tin, tayar, botol
Contoh: Sisa makanan, kaca dan plastik
sisa haiwan, tinja, kertas,

kayu, daun dan kain
kapas

Info Ekstra

Sampah yang dibuang di negara ini jika dikumpulkan boleh memenuhi 4 buah Menara Kuala Lumpur
dalam tempoh sebulan. (Sumber: Kementerian Perumahan dan Kerajaan Tempatan)

86

Bahan buangan terbiodegradasi   Sains Tahun 6  Unit 9  Bahan Buangan 

1. Pereputan atau penguraian bahan 6. Keburukan pereputan bahan buangan:
buangan terbiodegradasi berlaku (a) Semasa proses pereputan, gas rumah
disebabkan oleh mikroorganisma hijau, metana dihasilkan. Gas metana
memakan atau menguraikan bahan adalah antara penyumbang kepada
buangan kepada bahan ringkas. pemanasan global.
(b) Gas metana juga merupakan gas
2. Antara contoh bahan buangan yang mudah terbakar. Perkara ini
terbiodegradasi adalah seperti berikut: boleh menyebabkan tapak pelupusan
Penerbitan Pelangi Sdn Bhd. All Rights Reserved. terbakar dengan mudah terutamanya
UnitSisa makananSurat khabar lamaketika musim panas dan kering.
(c) Sampah, tapak pelupusan sampah
Sisa kayu Sisa organik dan loji rawatan sisa mengeluarkan
bau busuk.
3. Semasa pereputan bahan buangan (d) Pereputan mengambil masa yang
terbiodegradasi berlaku, bahan akan panjang.
mengalami: (e) Oksigen digunakan ketika pereputan.
(a) Perubahan sifat. Perubahan dari segi Sekiranya pereputan berlaku di dalam
warna, tekstur, menjadi cecair atau air, proses ini akan mengurangkan
gas. paras oksigen di dalam air yang boleh
(b) Pengurangan saiz atau isi padu. menyebabkan kematian hidupan
Sebagai contoh, saiz longgokan akuatik.
dedaun yang besar menjadi (f) Sesetengah pereputan bahan
longgokan kecil selepas suatu tempoh. buangan menghasilkan bahan toksik
yang boleh menyerap masuk ke
dalam sistem bekalan air. Perkara
ini boleh menjejaskan kesihatan
pengguna air jika menggunakan air
tercemar ini.

Bahan buangan tidak terbiodegradasi 9

4. Bahan buangan terbiodegradasi adalah 1. Bahan buangan tidak terbiodegrasi akan
berguna dalam pembuatan baja kekal dalam alam sekitar untuk tempoh
kompos. Baja kompos boleh dibuat yang sangat lama. Contohnya, polistirena
dengan menanam bahan buangan yang boleh kekal dalam alam sekitar selama
terbiodegradasi ke dalam tanah untuk 100 tahun.
diuraikan. Bahan buangan akan diuraikan
kepada bahan yang lebih ringkas yang 2. Antara contoh bahan buangan tidak
kaya dengan nutrien. terbiodegradasi adalah seperti berikut:

5. Kebaikan pereputan bahan buangan: Tin aluminium Tayar
(a) Membenarkan nutrien daripada
bahan buangan dikembalikan kepada Bekas plastik Botol kaca
tanah untuk digunakan semula oleh 87
tumbuhan.
(b) Membantu mengurangkan jumlah
bahan buangan sekali gus mengatasi
masalah kekurangan tapak pelupusan
sampah.

Unit   Sains Tahun 6  Unit 9  Bahan Buangan Penerbitan Pelangi Sdn Bhd. All Rights Reserved. (d) Kitar semula bahan buangan yang
diperbuat daripada kaca, logam dan
3. Sekiranya bahan buangan tidak mereput, plastik.
apa sahaja yang kita buang akan kekal
sehingga ratusan atau ribuan tahun Tin aluminium lama diproses menjadi tin baharu
lamanya. melalui kitar semula

4. Jadi, dunia ini akan dipenuhi dengan (e) Bawa beg sendiri ke pasar raya atau
sampah dan generasi akan datang pasar semasa membeli barangan
terpaksa hidup bersama-sama sampah keperluan rumah.
yang banyak.
Beg kertas kitar semula yang boleh dibawa
Penggunaan Bahan Terbiodegradasi semasa membeli belah
dan Bahan Tidak Terbiodegradasi
3. Bahan buangan terutamanya bahan
1. Kita perlu mengurangkan jumlah bahan tidak terbiodegradasi jika tidak diuruskan
buangan tidak terbiodegradasi dengan dengan betul akan menjejaskan
mengguna semula atau mengitar semula kesihatan manusia dan mengakibatkan
bahan buangan. pencemaran alam.

2. Antara cara-cara menggunakan bahan Tip
tidak terbiodegradasi secara berhemah
adalah seperti: • Fahami maksud bahan buangan
(a) Menggunakan semula botol kaca, tin terbiodegradasi dan bahan buangan tidak
aluminium atau botol plastik sebagai terbiodegradasi
pasu bunga, bekas meletakkan
pensel, sudu atau barang-barang • Kenal pasti kesan-kesan jika bahan buangan
yang kecil. tidak dibuang dengan betul
(b) Tayar lama boleh diguna semula
sebagai hiasan di taman, dijadikan
tukun tiruan atau buaian.
(c) Gantikan beg plastik yang tidak
terbiodegradasi kepada beg plastik
yang terbiodegradasi.

9 Info Ekstra

Bagi mengurangkan jumlah beg plastik, setiap
hari Sabtu telah dijalankan kempen hari tanpa
beg plastik di pasar raya. Ada juga negeri yang
sudah menjalankan kempen tanpa beg plastik
di pasar raya pada setiap hari. Pelanggan akan
dikenakan bayaran atas setiap beg plastik yang
mereka perlukan.

Aplikasi Harian

Apakah peranan kamu sebagai rakyat negara ini dalam usaha menguruskan bahan buangan secara
terancang? Bincangkan apa yang boleh kamu sumbangkan. KBAT Menilai

88

Pengurusan Bahan Buangan Secara Terancang   Sains Tahun 6  Unit 9  Bahan Buangan 
Kesan bahan buangan yang tidak diurus dengan betul
Keadaan berbau busuk
Sisa makanan yang tidak dan kotor
dibuang dengan betul

Penerbitan Pelangi Sdn Bhd. All Rights Reserved.Sampah sarap yangPembiakan makhluk perosak
Unitdilonggokkanseperti tikus dan lipas

Air yang bertakung Kesan bahan Penyebaran penyakit
di dalam tin kosong buangan yang seperti demam denggi

Pembakaran sampah tidak diurus
dan hutan secara terbuka dengan betul

Sisa kumbahan atau kilang Pencemaran udara, jerebu
yang tidak dirawat dan suhu Bumi meningkat

Pencemaran sungai 9
yang membunuh hidupan

akuatik

Pembuangan sisa toksik Menyebabkan kanser
secara haram atau kematian

89

  Sains Tahun 6  Unit 9  Bahan Buangan

Amalan pengurusan bahan buangan

Bahan buangan dibungkus di dalam beg plastik dan diikat
kemas untuk mengelakkan bahan buangan daripada
terdedah kepada haiwan pembawa penyakit seperti lalat
dan tikus.

Letakkan ke dalam tong sampah bertutup untuk mengelak
daripada diselongkar oleh haiwan.

KERTAS Penerbitan Pelangi Sdn Bhd. All Rights Reserved.PLASTIKKACA Bahan buangan diasingkan mengikut jenis bahan
sebelum dibuang untuk memudahkan proses
pelupusan.

Tong kitar semula terbahagi kepada tiga jenis, iaitu tong
biru untuk kertas, tong jingga untuk tin dan plastik dan tong
coklat untuk kaca.

Gunakan bekas khas untuk membuang bahan buangan
kimia dan sisa minyak.

Sisa kumbahan disalurkan melalui paip dan longkang untuk
dibawa ke loji rawatan air. Sisa kumbahan akan dirawat
dan disalurkan semula ke sungai.

Unit Bahan buangan sisa makanan boleh direputkan dan
dijadikan baja kompos.
9
Amalan 5R [(Reuse (guna semula), Reduce (kurangkan),
90 Recycle (kitar semula), Repair (baik pulih), Refuse (tolak)]
dapat mengurangkan longgokan bahan buangan
di persekitaran.

Kurangkan penggunaan beg plastik. Gunakan beg sampah
yang terbiodegradasi atau guna beg guna semula.

Bahan buangan seperti mainan, pakaian dan kasut yang
masih elok dan berfungsi boleh didermakan kepada yang
memerlukan.

Baik pulih dan guna semula bahan yang sedia ada seperti
perabot lama yang diubah menjadi baharu.

  Sains Tahun 6  Unit 9  Bahan Buangan 

Proses pengurusan bahan buangan

Di kawasan bandar, bahan buangan domestik diuruskan oleh Pihak
Berkuasa Tempatan (PBT). Carta alir pengurusan bahan buangan adalah

seperti di bawah.

Penerbitan Pelangi Sdn Bhd. All Rights Reserved.Sisa daripada insineratorBahan buangan yang tidak
Unitdihantar ke tapak pelupusanboleh dikitar semula dibakar di
sampah untuk dilupuskan. dalam insinerator bersuhu tinggi.

1 Bahan buangan dikutip dari 3

rumah dan dihantar ke pusat Pusat Pengumpulan Sampah
pengumpulan sampah.

2 9

Di pusat pengumpulan sampah, Bahan buangan yang boleh
bahan buangan diasing dikitar semula dipadatkan dan
mengikut jenis yang boleh dihantar ke kilang memproses
dikitar semula dan tidak bahan buangan untuk dijadikan
boleh dikitar semula.
bahan baharu.
Kilang Memproses Bahan
Buangan

Praktis Formatif 9.1

1. Berikan sumber bagi bahan pencemar berikut:
(a) gas berasid
(b) racun serangga

2. Berikan dua bahan yang terbiodegradasi dan tidak terbiodegradasi.

91

  Sains Tahun 6  Unit 9  Bahan Buangan 9

Praktis Sumatif

Soalan Objektif C Mengasingkan bahan itu untuk dikitar
semula
1. Jumlah pesakit demam denggi semakin
meningkat sepanjang bulan Julai hingga D Membakar bahan tersebut
Ogos. Antara berikut, yang manakah boleh
dikaitkan dengan perkara ini? 5. Antara berikut, yang manakah bahan
A Banyak tin kosong dan bekas makanan
yang dibuang di merata-rata tempat. buangan yang tidak terbiodegradasi?
B Sisa makanan dibuang dan dilonggokkan Penerbitan Pelangi Sdn Bhd. All Rights Reserved.
di tepi jalan. A Kulit buah C Botol plastik
C Kempen kitar semula tidak dijalankan.
D Penyakit demam denggi boleh berjangkit B Tulang ayam D Daun kering
melalui udara.
6. Syarikat pengangkutan sampah di sebuah
2. Apakah maksud bahan buangan kawasan perumahan menghentikan
terbiodegradasi? operasinya di kawasan itu. Apakah masalah
A Bahan yang boleh dirawat secara kimia. yang mungkin akan dihadapi oleh penduduk
B Bahan yang boleh diguna semula dan
dikitar semula. di situ? KBAT Menganalisis
C Bahan yang tidak boleh diuraikan oleh
mikroorganisma. A Bau busuk C Pencemaran udara
D Bahan yang boleh diuraikan kepada
bahan yang lebih ringkas. B Kekurangan air D Air paip yang kotor

3. Maklumat di bawah menerangkan aktiviti 7. Rajah 2 menunjukkan jumlah bahan buangan
yang dilakukan oleh dua orang murid. yang dikumpulkan pada suatu kawasan.

• Muna membuang sampah ke dalam Jumlah bahan buangan
sungai
200
• Kamala membuang sisa makanan ke
dalam longkang 150

Berdasarkan aktiviti di atas, apakah kesan 100
yang boleh berlaku?
50
9 A Pencemaran udara
B Pencemaran air 0 Kertas Kaca Jenis
C Pemanasan global Botol Logam bahan
D Penyebaran penyakit demam denggi plastik

Unit 4. Puan Wati telah membeli sejenis barang yang Rajah 2
memaparkan logo seperti pada Rajah 1.
Apakah yang dapat disimpulkan berdasarkan
Rajah 2? KBAT Menganalisis
Rajah 1
A Kertas lebih banyak dibuang berbanding
Apakah cara terbaik yang perlu dilakukan kaca dan botol plastik.
oleh Puan Wati apabila dia mahu membuang
barang tersebut? B Logam paling sedikit dibuang tetapi lebih
A Membuangnya ke dalam longkang banyak dibuang daripada kaca.
B Menggunakan bekas itu untuk kegunaan
lain C Botol plastik paling banyak dibuang
berbanding kertas, kaca dan logam.
92
D Jumlah logam dan kaca yang dibuang
adalah sama

8. Antara pernyataan berikut, yang manakah
benar?

Bahan Terbiodegradasi

A Sisa makanan dan Ya
sayuran

B Botol kaca Ya

C Botol plastik Ya

D Buah-buahan Tidak

  Sains Tahun 6  Unit 9  Bahan Buangan 

Soalan Subjektif

1. Rajah 1.1 menunjukkan bahan buangan yang terdapat di rumah Ameena. Rajah 1.1
(a) Terdapat dua bahan buangan di bawah yang boleh dikelaskan dalam
kumpulan yang sama dengan bahan buangan di atas. Tandakan (✓)
pada kotak di bawah.

Penerbitan Pelangi Sdn Bhd. All Rights Reserved. R S T U
Unit(b) (i) Apakah jenis bahan buangan yang ditunjukkan dalam Rajah 1.1?[2 markah]

[1 markah]

(ii) Jika bahan buangan di atas ditanam di dalam tanah, adakah bahan itu masih ada disitu
selepas ditanam selama beberapa tahun?

(c) Rajah 1.2 menunjukkan satu jenis bahan buangan lain yang ada di rumah [1 markah]
Ameena. Dia hendak membuat baja kompos menggunakan bahan buangan Rajah 1.2
di bawah dengan menanam bahan buangan itu di dalam tanah.

Adakah bahan buangan itu akan menjadi baja kompos selepas empat
minggu dibiarkan di dalam tanah? Tandakan (✓) pada kotak di bawah.

Ya

Tidak

Nyatakan alasan kamu.

9[1 markah]

2. Rajah 2 menunjukkan gambar sejenis serangga.
(a) (i) Serangga dalam Rajah 2 boleh menyebarkan sejenis penyakit. Apakah
nama penyakit tersebut?

[1 markah] Rajah 2

(ii) Apakah hubungan antara pengurusan bahan buangan dengan kehadiran serangga
tersebut? KBAT Menganalisis

[1 markah]
(b) Pada bulan berikutnya, bilangan kes bagi penyakit itu telah berkurangan.
Berdasarkan pernyataan di atas, berikan inferens yang sesuai.

[1 markah]

(c) Berikan satu cara menguruskan bahan buangan dengan betul.

[1 markah]
93

JAWAPAN

TEMA 1: INKUIRI DALAM SAINS 2. Sistem saraf mengawal 5. (i) Menyebabkan penyakit
dan mengkoordinasi fungsi (ii) Merosakkan makanan
1Unit Kemahiran Saintifik pelbagai organ dan bahagian (iii) Menyebabkan pereputan gigi
tubuh. Sistem ini mengesan (iv) Menyebabkan sakit perut
Praktis Formatif 1.1 dan bergerak balas kepada
rangsangan. 6. Pereputan gigi adalah
(a) ✓ (c) ✓ disebabkan oleh tindakan
(b) ✗ (d) ✗ 3. (a) Makan makanan yang bakteria yang berada dan
Penerbitan Pelangi Sdn Bhd. All Rights Reserved. seimbang membiak di dalam mulut
Praktis Sumatif 1
(b) Elakkan minum minuman 7. Demam denggi, keracunan
Soalan Objektif beralkohol makanan, kurap, malaria

1. D 2. D 3. A 4. B (c) Tidur yang mencukupi Praktis Sumatif 3
(d) Memakai alat pelindung
Soalan Subjektif Soalan Objektif
tubuh
1. (a) 3 meter 1. B 2. C 3. C 4. D 5. B
(b) (ii) Praktis Sumatif 2 6. C 7. C 8. D 9. A
(c)
Soalan Objektif Soalan Subjektif
Jarak dilalui (m)
1. B 2. B 3. A 4. A 5. B 1. (a) Menaik / Meningkat
6. A 7. D 8. D (b) Jumlah hari dan bilangan
pesakit
Soalan Subjektif (c) Virus
(d) 1. Makan makanan yang
1. (a) P: Zakar tidak bertutup
Q: Testis 2. Minum air yang tidak
dimasak
(b) (i)
2. (a) (i) Lebih banyak hidupan
Ovum akuatik di sungai A
berbanding B.
10 20 30 40 Berat troli Sperma
(kg) (ii) Air di sungai B lebih
(ii) R: Tiub Fallopio kotor kerana mempunyai
TEMA 2: SAINS HAYAT 2. (a) W: Otak lebih banyak
X: Saraf tunjang mikroorganisma.
2Unit Manusia Y: Rangkaian saraf
Z: Rangkaian saraf (b) 1. Mengadakan kempen
Praktis Formatif 2.1 (b) (i) W dan X menjaga kebersihan air
(ii) Y dan Z di sungai B (cadangan
1. Organ pembiakan lelaki – Testis (c) W lain yang munasabah)
dan zakar
3Unit Mikroorganisma 2. Tidak membuang sampah
Organ pembiakan perempuan – ke dalam sungai
Ovari, tiub Fallopio, uterus, faraj Praktis Formatif 3.1
(c) Jumlah ikan meningkat
2. (a) Testis – menghasilkan 1. Mikroorganisma iala h hidupan
sperma yang sangat seni. Cabaran KBAT

(b) Ovari – Menghasilkan sel 2. Virus, bakteria, alga, protozoa, 1. Kerana virus adalah hidupan
pembiakan yang dikenali fungi yang paling seni dalam jenis
sebagai ovum mikroorganisma.
3. Bergerak, bernafas, bertumbuh
(c) Tiub Fallopio – Tempat 4. (i) Yis digunakan dalam 2. Perkongsian barangan peribadi
persenyawaan berlaku boleh menyebarkan penyakit
pembuatan roti seperti panau dan kurap.
3. Proses persenyawaan ialah (ii) Digunakan dalam
proses percantuman antara 4Unit Interaksi antara
sperma daripada lelaki dengan penghasilan vaksin dan Hidupan
ovum daripada perempuan yang antibiotik
berlaku di tiub Fallopio. (iii) Bakteria digunakan dalam Praktis Formatif 4.1
proses rawatan air 1. Persaingan, Mangsa-pemangsa,
Praktis Formatif 2.2
Simbiosis
1. Sistem saraf pusat dan sistem
saraf periferi

129

  Sains Tahun 6  Jawapan Soalan Subjektif Praktis Formatif 6.3

2. Air, makanan, pasangan, 1. (a) Haiwan yang telah pupus 1. Tekanan udara terhasil oleh
wilayah (b) (i) Haiwan ini diancam daya yang bertindak ke atas
kepupusan kerana permukaan sesuatu objek akibat
3. Harimau dan rusa, ular dan tikus haiwan ini diburu bagi daripada perlanggaran zarah-
mendapatkan gadingnya. zarah udara.
Praktis Formatif 4.2 (ii) Mengenakan hukuman
yang lebih keras kepada 2. Semakin tinggi sesuatu tempat
1. Persaingan ialah perjuangan pemburu haram. dari aras laut, semakin rendah
antara benda hidup untuk (c) Jika penguatkuasaan undang- tekanan udaranya.
mendapatkan keperluan asas. undang yang lebih ketat
dijalankan, maka lebih banyak 3. Alat yang menggunakan aplikasi
2. Apabila keperluan asas adalah habitat haiwan tidak tekanan udara ialah pelocok.
terhad dicerobohi.
Cara berfungsi: Udara yang
3. Untuk mendapatkan keperluan 2. (a) Kurang daripada 50 ekor ada di dalam pelocok akan
asas iaitu cahaya matahari, air, (b) Untuk menyiasat hubungan keluar apabila pelocok ditekan
nutrien dan ruang antara tahun kajian dan menyebabkan wujudnya
jumlah haiwan liar yang tekanan rendah di dalam
4. Memanjat tumbuhan lain dapat dilihat. pelocok tersebut. Takanan yang
5. Memencarkan biji benih jauh ke (c) (i) Kawasan kajian lebih tinggi di luar menekan
(ii) Bilangan haiwan liar ke atas getah pelocok dan
tempat lain yang dapat dilihat melekat pada permukaan singki.
(d) (ii) Tapir Tekanan yang lebih tinggi di
Praktis Sumatif 4 Penerbitan Pelangi Sdn Bhd. All Rights Reserved. dalam saluran paip menolak
TEMA 3: SAINS FIZIKAL kotoran yang tersumbat apabila
Soalan Objektif pelocok ditarik ke atas.
6Unit Daya
1. C 2. C 3. B 4. B 5. B Praktis Sumatif 6
6. D 7. C Praktis Formatif 6.1
Soalan Objektif
Soalan Subjektif 1. Daya ialah tarikan atau tolakan
yang bertindak ke atas sesuatu 1. C 2. B 3. A 4. B 5. B
1. (a) Jarak pokok dan purata objek. 6. C 7. D 8. A 9. D 10. D
berat buah yang terhasil.
2. Menekan doh / menekan Soalan Subjektif
(b) Semakin bertambah jarak plastisin / menguli doh / memijak
pokok ditanam, semakin tin minuman 1. (a) (i)
bertambah purata berat
buah yang terhasil 3. (a) Daya memberhentikan objek Masa yang diambil
yang bergerak untuk berhenti bergolek
(c) Jumlah baja / air / cahaya
matahari (b) Daya menyebabkan objek
bergerak lebih laju
(d) Purata berat buah di ladang
Y lebih berat kerana kurang (c) Daya menyebabkan objek
persaingan mendapatkan bergerak lebih perlahan
air/baja/nutrien berbanding
ladang X. (d) Daya menggerakkan objek
pegun
(e) Semakin banyak baja yang
diberikan, semakin berat
buah yang akan terhasil.

5Unit Pemeliharaan dan
Pemuliharaan

PQR Guli

Praktis Formatif 5.1 Praktis Formatif 6.2 (b) (i) Permukaan berumput
(ii) Permukaan berumput
1. Bina pusat pemuliharaan badak 1. Letakkan penggolek
sumbu lebih kasar.
2. Kebaikan Keburukan (c) Semakin berat suatu objek,
2. Ya, kerana haiwan di zoo
dilindungi dan boleh dibiakkan Boleh Menghauskan semakin sedikit jarak yang
memegang permukaan dapat dilaluinya.
3. Dinosaur, mamot, burung dodo objek 2. (a) (i) Mengasah mata gergaji
4. Untuk mendapatkan sumbu (ii) Ditambah
5. Menyebabkan habitat haiwan Membolehkan Menghasilkan (b) Asah mata gergaji
menggunakan pengasah
musnah kita berlari haba yang kasar supaya mata
gergaji menjadi tajam.
Praktis Sumatif 5 dan berjalan (c) Kayu tidak dapat dipotong
dengan gergaji tumpul itu.
Soalan Objektif 3. (b), (c)

1. A 2. B 3. D 4. B 5. B
6. D 7. A

130

SAINS Penerbitan Pelangi Sdn Bhd. All Rights Reserved.TAHUN KSSR CRC296042 FOCUS KSSR

REVISI üEksperimen 6
üAktiviti
üFokus Bab Semakan
üi-THINK
FOCUS KSSR Tahun 6 – siri rujukan yang
PENGUKUHAN & lengkap dan padat dengan ciri-ciri istimewa SAINS
PENTAKSIRAN untuk meningkatkan pembelajaran murid secara
menyeluruh. Siri ini merangkumi Kurikulum
üPraktis Formatif üJawapan Lengkap Standard Sekolah Rendah (KSSR) yang baharu
üPraktis Sumatif serta diolah berdasarkan buku teks. Pastinya satu

CIRI-CIRI EKSTRA sumber yang hebat bagi setiap murid!

üCabaran KBAT üTip Menjawab REVISI
üAplikasi Harian üInfo Ekstra PENGUKUHAN
PENTAKSIRAN

EKSTRA

JUDUL-JUDUL DALAM SIRI INI: TAHUN 6

• Bahasa Melayu Tahun 4,5,6 • Sains Tahun 5 • Matematik Tahun 6
• Tatabahasa Tahun 4,5,6 • Sains Tahun 6 • Sejarah Tahun 4
Beli eBook • English Year 4,5,6 • Matematik Tahun 4 • Sejarah Tahun 5
di sini! • Sains Tahun 4 • Matematik Tahun 5 • Sejarah Tahun 6

KSSR

W.M: RM?15?.9??5 / E.M: RM1??5.?9?5

CRC296042
ISBN: 978-967-0007-83-0

PELANGI