Britannica 10 - Air

Tahap air negara-negara dunia
Siri komik kanak-kanak yang terkenal di seluruh dunia
Bahan dan Tenaga (5 jilid) Pengetahuan tentang bahan dan tenaga yang membentuk dunia
Bumi dan Hidupan (15 jilid) Pengetahuan tentang bumi dan benda hidup di bumi
Kehidupan Manusia (5 jilid) Pengetahuan tentang tubuh, psikologi dan tingkah laku manusia Kekurangan air MPCM1110
Masyarakat dan Budaya (5 jilid) Pengetahuan tentang sosial dan budaya manusia
Geografi (5 jilid) Pengetahuan tentang sejarah dan budaya pelbagai negara 1 700 m³
Seni (2 jilid) Pengetahuan tentang pelbagai jenis seni air setiap
orang dalam
Teknologi (5 jilid) Pengetahuan tentang kemajuan teknologi setahun
Agama (2 jilid) Pengetahuan tentang keagamaan Komik Pendidikan
Sejarah (3 jilid) Pengetahuan tentang peristiwa dan tokoh sejarah
Kaya dengan
Pengetahuan Dunia (3 jilid) Pengetahuan tentang pelbagai bidang ilmu sumber air Komik Pendidikan

Sistem bekalan air

Air sungai dan air hujan dikumpulkan di dalam tangki takungan dan disalurkan ke loji pembersihan air untuk
dirawat sebelum disalurkan kepada pengguna. Air
Tangki takungan
Air yang terkumpul Tangki penapisan Tangki pengenapan
dipam ke loji Menyingkirkan Bahan terampai Tangki penurasan Tangki air bersih
pembersihan air. bahan terampai pepejal yang Menyingkirkan Menyimpan air bersih
yang besar. tergumpal mendap sisa bahan sebelum disalurkan ke Cerita: Bombom Bercerita (Korea)
di dasar tangki. terampai. rumah pengguna.
Air sudah bersih Ilustrasi: Park Shan Ying (Korea)
dan boleh
digunakan.

形成水滴的
无数水分子
Tangki pengumpalan
Alum dan kapur mati Tangki pembancuhan
dimasukkan. Mengacau air agar
bertindak balas dengan Tangki pengklorinan
alum dan kapur mati. Membunuh
mikroorganisma.


● Siri ini membolehkan murid sekolah rendah yang berminat dengan ilmu sains merasai keseronokan dalam mempelajari
pengetahuan baharu dan memasuki dunia pembelajaran yang sebenar. Kelab Sains Sekolah Rendah Korea Selatan

●● Siri ini bukan sahaja merangkumi pengetahuan sains yang penting, malahan dapat membawa pembaca menjelajahi Air
dunia sains bersama dengan watak-watak di dalamnya bagi memupuk pemikiran saintifik yang berkesan.
Shen Dong Hoon (Pensyarah Sains Hayat di Seoul National University of Education)

●●● Siri ini mengutamakan bahan pengajaran sains untuk memupuk pemikiran dan bakat yang kreatif.
Kim Yong Sok (Pensyarah Fizik di Seoul National University of Education)

●●●● Siri ini menyusun dan memaparkan konsep sains dalam bentuk komik, gambar sebenar dan maklumat yang jelas
untuk tatapan para pembaca. Kim Kap Zu (Pensyarah di Seoul National University of Education)



MPCM1110
ISBN 978-983-00-9451-9
,!7IJ8D0-ajefbj!

Komik Pendidikan











Air







Cerita: Bombom Bercerita (Korea)
Ilustrasi: Park Shan Ying (Korea)















































BritannicaV10_P01-P07_INTRO_BM.indd 1 5/29/19 10:23 AM

“Komik Pendidikan Britannica” telah disusun semula
berdasarkan Britannica Learning Library yang diterbitkan
oleh Encyclopædia Britannica, Inc. di Chicago, Amerika
Syarikat.





10 Bidang Ilmu

Siri ini merujuk kepada terbitan Encyclopædia Britannica yang ditulis oleh sarjana dari
University of Chicago, Amerika Syarikat dan kumpulan editor Encyclopædia Britannica
yang mengelaskan siri ini kepada 10 bidang:
























































BritannicaV10_P01-P07_INTRO_BM.indd 2 5/29/19 10:23 AM

Coretan buat ibu bapa dan pelajar




Dahulu segala maklumat agak sukar diperoleh serta terbatas. Namun,
zaman maklumat di hujung jari kini memudahkan pemerolehan segala
informasi. Walaupun begitu, untuk memperoleh maklumat yang benar-
benar bermanfaat adalah sangat mencabar.


Encyclopædia Britannica ialah ensiklopedia yang paling berwibawa
di dunia. Ilmu pengetahuan dalam dunia manusia dibahagikan kepada 10
bidang. Ensiklopedia ini merangkumi pengenalan terperinci tentang pelbagai
bidang ilmu pengetahuan manusia, kisah tokoh-tokoh kontemporari dan
fakta penting sejarah. Oleh sebab itu, kewibawaannya diiktiraf dunia.

Siri komik ini berasaskan Britannica Learning Library yang diterbitkan
oleh Encyclopædia Britannica, Inc. di Chicago, Amerika Syarikat. Komik ini
disusun dengan teliti mengikut sukatan pelajaran peringkat sekolah rendah
dan menengah. Selain itu, maklumat dalam bentuk visual pula menunjukkan
kandungannya bebas daripada penerangan teks yang membosankan.
Komik ini turut melampirkan pelbagai pengetahuan di halaman maklumat
tambahan untuk memupuk pemikiran kreatif kanak-kanak. Komik ini bukan
sahaja menyediakan pengetahuan, malahan dapat memberikan keseronokan
sepanjang pembacaan.





Kelab Sains Sekolah Rendah
Korea Selatan




















BritannicaV10_P01-P07_INTRO_BM.indd 3 5/29/19 10:23 AM

Pengenalan Watak-watak 7

Jom Pergi ke Muzium Air! 8
01 Asal Usul Air



Kewujudan Air 14
Kelahiran Bumi & Pembentukan lautan
Adakah terdapat air di Marikh?
Lautan 21
Bahan organik & Kewujudan hidupan primitif
Mengapakah hidupan awal wujud di dalam laut?






02 Pengelasan Air



Lautan Bumi 28
Bahan-bahan yang membentuk air laut
Pelbagai nama lautan & Pasang surut
Tsunami
Peredaran dalam & Projek penyahgaraman
Sungai 38
Pembentukan sungai & Tamadun awal yang
dibangunkan di tepi sungai
Penurasan & Sistem bekalan air
Ciri-ciri hulu, tengah dan hilir sungai
Peranan air & Topografi yang dibentuk oleh sungai






















BritannicaV10_P01-P07_INTRO_BM.indd 4 5/29/19 10:23 AM

Tasik yang Masin Airnya 47
Pelbagai tasik semula jadi
Laut Mati & Kehidupan tasik
Air Bawah Tanah 52
Bagaimanakah telaga dibina? & Asid dan alkali
Perbezaan suhu piawai mata air panas & Lubang benam
Glasier 59

Pembentukan glasier & RMS Titanic
Glasier di Antartika dan Artik






03 Sifat Air



Keajaiban Air 70
Perubahan keadaan air & Adakah air panas lebih cepat membeku
daripada air sejuk?
Perubahan keadaan air dalam kehidupan seharian
Ketumpatan dan isi padu & Pengaruh haba terhadap pergerakan zarah
Kepentingan Air 80

Proses pembuatan garam daripada air laut & Apakah itu pelarut?
Bagaimanakah meningkatkan kadar keterlarutan? & Kutub molekul air
Pencipta minuman ringan & Eksperimen pelarut dan larutan
Bentuk Titisan Air 88

Ayak-ayak & Tegangan permukaan
Prinsip sabun boleh membersihkan kotoran
Sistem pengangkutan air oleh tumbuhan & Muatan haba bagi air






















BritannicaV10_P01-P07_INTRO_BM.indd 5 5/29/19 10:23 AM

04 Air dalam Kehidupan Kita



Ciptaan Awal yang Berkaitan
dengan Air 98
Telaga, Kincir air dan lesung & Jam air
Jam air berbunyi sendiri, Tolok hujan & Perakam paras air
Air dalam Badan Kita 106
Penyahhidratan & Kandungan air dalam organ badan manusia
Hubungan antara badan manusia dan air & Bahagian badan
yang mengeluarkan air dan caranya

Masalah Berkaitan dengan Air Minum 113
Prinsip sifon dan prinsip sifon terbalik
Penyakit bawaan air, Asal usul air paip pada dinasti
Korea & Kegunaan empangan

Air telah Tercemar! 121
Air tercemar pun ada grednya?
Punca pencemaran air & Pencemaran laut dan
penyakit Minamata
Saya Tidak Mahu Ditelan oleh Laut 132

Negara yang ditenggelami laut & Apakah itu jejak karbon?
Air Sumber Kehidupan 142
Negara yang menghadapi kekurangan air
Penggunaan air yang tidak kita sedari


Menjadi Pembantu Sehari-hari 154


Maklumat Tambahan 158






















BritannicaV10_P01-P07_INTRO_BM.indd 6 5/29/19 10:23 AM

Nenek Da Zhen
“Da Zhen” bermaksud air di Korea. Nenek Da Zhen
ialah roh air yang boleh muncul di tempat berair. Rantai
magisnya boleh membawa Luo Yun dan Mary merentasi
ruang dan masa bagi membolehkan mereka meneroka
dunia air.











Luo Yun
Suka membazir air. Mula berubah setelah memahami
masalah pencemaran air dan kekurangan air yang
melanda dunia kini. Dia juga berusaha mencari jalan bagi
melindungi sumber air.













Mary
Sangat menghargai air. Dia berasa sedih apabila
mengetahui ada pulau-pulau di dunia telah ditenggelami
air laut kesan daripada pemanasan global.


















BritannicaV10_P01-P07_INTRO_BM.indd 7 5/29/19 10:23 AM

BritannicaV10_P26-P67_CH02_BM.indd 26 01/04/2019 10:37 AM

02











Komik Pendidikan Britannica • Bahan dan Tenaga
































Kira-kira 97% daripada sumber air Bumi ialah air masin,
manakala air tawar hanya 3%. Kebanyakan sumber air tawar
terdapat di kutub dan dataran tinggi. Hanya sebilangan kecil wujud
di sungai, tasik dan air bawah tanah. Keadaan ini menunjukkan
bahawa bekalan air tawar untuk kegunaan seharian tidaklah
mencukupi. Dalam bab ini kita akan diperkenalkan dengan pelbagai
jenis air yang ada di Bumi.
















BritannicaV10_P26-P67_CH02_BM.indd 27 01/04/2019 10:37 AM

Bahan dan Tenaga







Muzium
Shua

Shua
Itu bunyi apa?













Arghh! Ini muzium apa
Nyaris sebenarnya?
Shua lemas.








Ombak


Janganlah marah!




Saya selalu tertanya-
tanya, kenapa air laut Itu saya tahu. Maksud
berasa masin?
saya dari mana garam
itu datang.











Air laut mengandungi
garam. Sebab itu
masin.
28




BritannicaV10_P26-P67_CH02_BM.indd 28 01/04/2019 10:37 AM

Garam itu terbentuk daripada
gabungan batuan di daratan dan
bahan yang dibebaskan oleh gunung
berapi di dalam lautan.




Natrium Magnesium Kalsium
Natrium Magnesium
klorida klorida klorida
Kalsium Kalium
Kalium Kalsium Magnesium
Klorin klorida sulfat sulfat
Sulfur



Bahan-bahan yang membentuk air laut
Air laut mengandungi kira-kira 75 jenis unsur yang membentuk garam. Antaranya, natrium klorida,
magnesium klorida, magnesium sulfat, kalsium sulfat, kalium klorida dan sebagainya. Secara umumnya,
35 g garam dilarutkan di dalam 1 kg air laut. Garam biasa, iaitu natrium klorida adalah paling banyak.


Kadar bahan terlarut di dalam 1 kg air laut



Magnesium klorida 3.8 g
Air laut 965 g Natrium klorida
27.2 g
Magnesium sulfat 1.7 g
Kalsium sulfat 1.3 g
Garam 35 g
Kalium klorida 0.9 g
Lain-lain 0.1 g

Selama ini saya ingat garam di
dalam air laut hanyalah natrium
klorida. Rupa-rupanya Kedua-duanya
saya salah. berasa pahit, kan?









Jilat


Ya! Selain daripada
natrium klorida, ada
magnesium klorida, Ya! Magnesium klorida
magnesium sulfat dan dan magnesium sulfat
sebagainya. berasa pahit.

29




BritannicaV10_P26-P67_CH02_BM.indd 29 01/04/2019 10:37 AM

2
— daripada permukaan
3
Bumi ialah laut, memang Lautan
luas! Usia 3.8 bilion tahun

Isi padu 1.3 bilion km³
Berapa
luasnya? Luas lautan 2 kali Luas 360 juta km²
daripada luas daratan. Purata 3 682 m
Jumlah isi padunya kedalaman
pula kira-kira 1.3 bilion Purata suhu 3.5 C
o
kilometer padu.
Purata
kemasinan 34.82‰*


Lautan Artik Bukankah
terdapat juga Saya pernah
teluk dan selat? dengar
tentangnya.
Lautan
Lautan
Atlantik
Pasifik
Lautan
Hindi



Lautan dunia terdiri
daripada Lautan Hindi,
Lautan Pasifik, Lautan
Atlantik dan Lautan Artik.



Pelbagai nama lautan
Lautan merujuk kepada laut yang luas.
Lautan dunia termasuklah Lautan Pasifik, Teluk Guinea Laut Merah
Lautan Hindi, Lautan Atlantik dan Lautan Artik. Laut yang Laut yang
menganjur
Laut pula saiznya lebih kecil dan dikelilingi masuk ke darat dikelilingi
daratan. Antaranya, Laut Mediterranean, Laut daratan
Hitam, Laut Merah, Laut Jepun dan sebagainya.
Selain itu, terdapat juga teluk dan selat. Teluk
ialah bahagian laut yang menganjur masuk
ke darat, manakala selat ialah laut sempit
yang memisahkan pulau-pulau atau yang
memisahkan dua tanah besar.
Lautan Atlantik
Lautan yang Selat Mozambik
kedua terbesar
Memisahkan dua
tanah besar




*‰ : Dibaca “bahagian per ribu”
30



BritannicaV10_P26-P67_CH02_BM.indd 30 01/04/2019 10:37 AM

3.53 juta botol 500 ml diperlukan
Lautan terbesar di dunia Lautan Artik 4.2% untuk mengisi air Lautan Pasifik.
ialah Lautan Pasifik. (15.16 juta km²)




Oh! Lautan Hindi
20% (72.20
juta km²) Lautan Pasifik
49.8% (117.978
Lautan Atlantik Berapa
juta km²)
26% (93.86 banyak
juta km²)
jumlahnya?





Berdasarkan purata botol air
yang diminum oleh rakyat China,
mungkin boleh diminum untuk Glup
kira-kira 8.88 juta tahun.
Glup

Wah, Ya!
banyaknya!




Jemput
minum.





Ombak terbentuk akibat daripada tiupan angin.
Saya ada satu soalan Gelombang yang dihasilkan oleh angin akan tersebar
lagi. Bagaimana ke perairan yang lain, lalu membentuk ombak.
ombak terbentuk? Apabila ombak sampai ke pantai, bergeser dengan
dasar laut, ombak akan dipecahkan lalu membentuk
*ombak pecah.

Gelombang Ombak Ombak pecah



Angin


Ke depan
lagi!

*Ombak pecah: Ombak semakin dekat dengan pantai akan bergeser dengan dasar laut lalu menyebabkan
bentuknya berubah. 31



BritannicaV10_P26-P67_CH02_BM.indd 31 01/04/2019 10:37 AM

Selain itu, ombak juga boleh terbentuk akibat Oh, itu
daripada gempa bumi dasar laut atau faktornya!
pasang surut.




Faktor pembentukan ombak
Air surut Air pasang







Angin
buat saya
bergerak.
Angin Topografi dasar laut Pasang surut
Kekuatan angin dan Perubahan topografi Ombak terbentuk apabila air laut pasang dan surut.
tempoh masa tiupan disebabkan oleh gempa bumi
akan mempengaruhi dan letusan gunung berapi akan
saiz ombak. menghasilkan ombak besar.


Pasang surut ialah
fenomena yang Pasang surut
berlaku kerana graviti Fenomena yang berlaku dua kali sehari kerana
Matahari dan Bulan.
graviti Matahari dan Bulan. Air pasang ialah paras air
naik ke daratan. Air surut pula ialah paras air turun ke
laut.


Air surut
Oh!

Bumi Tarikan graviti Bulan
Air Bulan
pasang Air pasang

Air surut


Bagaimanakah kekuatan Ingat lagi ombak besar yang pernah
ombak yang disebabkan melanda Jepun dan Indonesia?
oleh gempa bumi dasar
laut?


Ombak itu dipanggil tsunami.
Tsunami boleh memusnahkan
tempat itu dalam masa 15
minit saja.



32




BritannicaV10_P26-P67_CH02_BM.indd 32 01/04/2019 10:37 AM

Tsunami

Kelajuan tsunami menyamai kelajuan kapal terbang, iaitu boleh mencapai 800 km.
Tingginya pula melebihi 20 meter. Bagaimanakah tsunami terjadi?








Bagaimanakah tsunami terjadi?
Tsunami ialah ombak besar yang disebabkan oleh gempa bumi atau letusan gunung berapi di dasar
laut. Perkataan tsunami berasal daripada bahasa Jepun, iaitu “tsu” yang bermaksud pantai dan “nami”
yang bermaksud ombak. Dalam Persidangan Saintifik Antarabangsa pada tahun 1963, perkataan ini telah
diumumkan sebagai istilah antarabangsa. Gempa bumi yang berukuran 7 pada skala richter atau lebih akan
menggerakkan plat tektonik. Gegaran itu akan menolak suatu isi padu air laut ke atas lalu menghasilkan
kocakan yang menyebabkan gerakan ombak yang laju. Ombak ini akan semakin tinggi apabila menghampiri
pantai. Ketinggian ombak yang meningkat secara tiba-tiba menyebabkan air di pantai surut ke laut selama
beberapa ketika sebelum ombak ini tiba dan melanda pantai. Ombak yang berketinggian melebihi 20 meter
boleh memusnahkan harta benda dan mengorbankan nyawa apabila melanda pantai.




















1 Gempa bumi dasar 2 Ombak bergerak 3 Ketinggian ombak
laut menolak air laut ke
dengan kelajuan meningkat apabila
atas lalu menyebabkan 500 – 1 000 km/j. menghampiri pantai.
tsunami berlaku.

Kemusnahan yang disebabkan oleh tsunami

Gempa bumi yang berlaku di Laut Andaman pada 26
Disember 2004 telah menghasilkan tsunami yang meragut
kira-kira 280 000 nyawa dan memusnahkan petempatan di
sepanjang pantai di Sumatera, Thailand, Bangladesh, Malaysia
dan India. Selain itu, pada Mac 2011, gempa bumi 9.0 skala
richter melanda timur laut Jepun dan turut menyebabkan
tsunami berlaku. Kira-kira 20 000 orang dilaporkan terkorban
dan hilang dalam kejadian tersebut.


Bahagian timur laut Jepun selepas dilanda
tsunami.





BritannicaV10_P26-P67_CH02_BM.indd 33 01/04/2019 10:37 AM

o
Air akan membeku pada suhu 0 C, manakala air laut Air laut yang banyak menyebabkan
pula pada suhu –1.9 C. mustahil untuk kesemuanya
o
membeku. Tambahan pula, aliran
air tanpa henti juga menghalang
pembekuannya.



Takat
Takat
beku
beku air
o
0 C air laut
–1.9 C
o
Peredaran permukaan ialah
Aliran air ini terbahagi kepada arus panas dan arus sejuk
peredaran permukaan dan beredar di permukaan laut yang
peredaran dalam.
dipengaruhi tiupan angin.
















Jika bergerak begini, tidak
Aliran sejuk akan dapat membekulah.
Aliran panas

Selain itu, suhu di permukaan laut lebih tinggi dan
kandungan garam lebih rendah. Suhu di dalam Peredaran dalam
laut pula lebih rendah dan kandungan garam
lebih tinggi. Peredaran antara air di permukaan Air laut di kutub dan air laut di
laut dan air di dalam laut dipanggil peredaran khatulistiwa mempunyai ketumpatan
dalam. yang berbeza kerana suhu dan
kandungan garamnya tidak sama. Air
laut yang sejuk di kutub mempunyai
ketumpatan yang lebih tinggi, maka
jisimnya lebih besar dan mengalir ke
bawah. Air laut yang panas di khatulistiwa
mempunyai ketumpatan yang lebih
rendah, maka jisimnya lebih ringan dan
mengalir ke atas. Keadaan ini dipanggil
peredaran dalam. Selepas suatu tempoh
yang panjang, haba di Bumi dapat
diagihkan sama rata.

Permukaan laut
Di dalam laut
34




BritannicaV10_P26-P67_CH02_BM.indd 34 01/04/2019 10:37 AM

Saya haus.
Panasnya! Awak ada air? Nah, tapi tidak
banyak!








Ya! Cuaca
hari ini sangat
panas. Air






Jika air tidak Minum air
cukup, minumlah laut?
air laut. Peng


Berbisik





Argh


Mungkin nenek
tipu kita saja.


Kasa dawai
Saya bukan suruh Sediakan:
kamu terus minum
air itu. Tungku kaki
tiga
Cawan
kertas Lilin
Bikar
Gelang
getah
Pembalut plastik
Puff



Tengok ini.





35




BritannicaV10_P26-P67_CH02_BM.indd 35 01/04/2019 10:37 AM

Mula-mula,
tuang air laut ke Tutup bikar dengan Air laut akan bertukar menjadi wap air lalu
dalam bikar lalu pembalut plastik. Letakkan terkondensasi apabila terkena bahagian
letakkan cawan air sejuk di atasnya lalu pembalut plastik yang diletakkan air sejuk.
kertas. panaskan bikar. Hasil kondensasi, iaitu air suling akan jatuh
ke dalam cawan kertas.



Tik

Tik
Ziss





Air itu bolehlah Rasa air ini agak
diminum. tawar. Air laut terdiri daripada
air dan garam. Maka,
air laut disuling untuk
mendapatkan airnya.












Projek penyahgaraman

Penyahgaraman ialah proses penyingkiran garam daripada air laut. Proses ini membolehkan air laut
digunakan sebagai minuman, perindustrian dan aktiviti harian yang lain. Antara kaedah yang digunakan
ialah penyulingan dan pembekuan air laut. Penyulingan ialah proses mengasingkan garam dan air laut
melalui pendidihan dan kondensasi. Pembekuan pula ialah air laut dibekukan bagi mengasingkannya
daripada garam. Proses ini dapat dilakukan kerana sifat garam yang tidak membeku dan hanya air
yang membeku.





Gunalah air
laut.

Air bawah
tanah sudah
habis.
Shua






36




BritannicaV10_P26-P67_CH02_BM.indd 36 01/04/2019 10:37 AM

Emiriah Arab Bersatu (UAE) dan Arab Cara ini sangat bagus
Saudi adalah antara negara yang kerana air laut tidak akan
melakukan projek penyahgaraman habis.
air laut kerana sumber air yang tidak
mencukupi.













Korea Selatan mengeksport peralatan
penyahgaraman ke UAE.


Wah, sedap! Ya!

Kira-kira 40 buah
kilang air di Korea
Selatan ada peralatan
penyahgaraman
air laut ini.













Glup

Peralatan penyahgaraman air laut di Busan

Mari kita pergi ke destinasi
seterusnya.
Jom
Ke mana?
bertolak!

Pat





Wush Wush


37




BritannicaV10_P26-P67_CH02_BM.indd 37 01/04/2019 10:37 AM

Bahan dan Tenaga







Kali ini tidak ada air yang
Awak nampak
serang kita.
sungguh gembira.




Mestilah!







Pasti ini juga
menarik.



Jom naik kanu
ini.






Pat
Sungai
Puff









He He Kenapa Hairan
kena naik Kita akan bersiar-
ini? siar di luar.












38




BritannicaV10_P26-P67_CH02_BM.indd 38 01/04/2019 10:37 AM

Pat Kita di mana Kamu rasa
sekarang? kita berada di
mana?
Wah!



Shua









Bukan lembah
biasa?
Sini bukan
lembah biasa! Sungai Han di Korea
Selatan terbentuk di
lembah di bawah inilah.

Lembah?




Ya, lembah!









Pembentukan sungai
Air hujan dan air bawah tanah yang
terkumpul di bahagian atas akan mengalir
ke bawah. Aliran air ini pula akan menghakis
permukaan tanah di sekitarnya secara
beransur-ansur. Akhirnya, akan membentuk
sungai. Proses hakisan dan pengumpulan air
sungai bukan sahaja mengubah rupa bentuk
sungai, malahan membentuk muka Bumi yang
unik.

Pergunungan Taebaek
Sungai Han di Korea Selatan berpunca dari
Pergunungan Taebaek, wilayah Gangwon-do. Air
bawah tanah bersuhu 9°C mengalir melalui batu kapur
hingga membentuk air terjun.


39




BritannicaV10_P26-P67_CH02_BM.indd 39 01/04/2019 10:37 AM

Kenapa kuantiti air
Walaupun kuantiti air sungai di Bumi sungai begitu sikit?
tidak sampai 1%, tapi air sungai boleh
terus digunakan. Sumber air yang
sangat penting.


Sangat sikit
daripada air laut!











Sungai Han yang merentasi Seoul

Antaranya tamadun
Tapi sungai berjasa besar dalam Mesir Purba, tamadun
perkembangan tamadun dan sejarah Mesopotamia, tamadun
manusia. Banyak tamadun awal Indus dan tamadun
dibina di tepi sungai.
Hwang Ho.



Oh!




Shua
Shua




Tamadun awal yang dibangunkan di tepi sungai
Kebanyakan tamadun awal dunia dibangunkan di tepi
sungai. Tamadun Mesir Purba di tepi Sungai Nil. Tamadun
Mesopotamia di tepi Sungai Tigris dan Sungai Euphrates. Sungai Tigris
Tamadun Indus di tepi Sungai Indus dan tamadun Hwang Ho
di Lembah Hwang Ho. Kawasan sungai dipilih kerana sumber
air dan tanahnya yang subur. Pengangkutan dan perhubungan
juga berkembang di sepanjang sungai. Maka, mendorong
perkembangan budaya.
Sungai
Euphrates

Tamadun Mesopotamia
Terletak di antara Sungai Tigris dan Sungai Euphrates.


40




BritannicaV10_P26-P67_CH02_BM.indd 40 01/04/2019 10:37 AM

Ya! Tapi
Air laut mengandungi
garam. Macam mana Air paip yang pembersihan air
pula dengan air kita guna berasal perlu dilakukan
sungai? daripada air dahulu.
sungai ke?


Natrium

Kalsium

Silikon
Karbon





Air sungai akan menghakis
permukaan tanah ketika mengalir.
Maka, air sungai mengandungi Jom buat
pelbagai jenis bahan yang eksperimen!
membentuk kerak Bumi.



Penurasan



Krak





1 Potong botol plastik. 2 Ikat kapas dan kain 3 Masukkan kapas, kain kasa,
kasa pada mulut botol. karbon aktif, arang, pasir dan
Kemudian, letakkannya batu kerikil.
pada bahagian botol
satu lagi.



Ini salah
satu kaedah
pembersihan air.
4 Setiap lapisan dapat
menapis bahan terampai
yang berbeza saiz.
Menitis






41




BritannicaV10_P26-P67_CH02_BM.indd 41 01/04/2019 10:37 AM

Sekarang sudah
Saya tuang
air keruh ke bersih!
dalamnya.

















Baiklah! Jom kita
pergi ke destinasi
seterusnya.

Ding


Ah, hilang!




Sistem bekalan air
Air sungai dan air hujan dikumpulkan di dalam tangki takungan dan disalurkan ke loji pembersihan
air untuk dirawat sebelum disalurkan kepada pengguna. Air yang telah dirawat ini boleh digunakan
untuk minum, mandi, memasak dan sebagainya.

Tangki takungan
Air yang terkumpul Tangki penapisan Tangki
dipam ke loji Menyingkirkan pengenapan
pembersihan air. Bahan terampai
bahan terampai
pepejal yang
yang besar.
tergumpal mendap Tangki penurasan
di dasar tangki. Menyingkirkan sisa
bahan terampai.




Tangki
pengumpalan
Tangki
Alum dan pembancuhan
kapur mati Tangki Tangki air bersih
Mengacau air agar
dimasukkan. pengklorinan Menyimpan air bersih
bertindak balas Membunuh sebelum disalurkan ke
dengan alum dan
mikroorganisma. rumah pengguna.
kapur mati.
42




BritannicaV10_P26-P67_CH02_BM.indd 42 01/04/2019 10:37 AM

Kalian sudah Kenapa air
sedia? semakin deras?







Shua


Tiba-tiba
Ya!
Shua saja!


Hulu sungai lebih
sempit dan arusnya Argh!
lebih deras. Jadi ada
banyak jeram.
Shua Shua





Shua

Kenapa bawa
kami ke sini?



Shua
Kan kita sedang belajar Tengok sana!
tentang sungai.
Air terjun!









Jeng
Burr




Shua




43




BritannicaV10_P26-P67_CH02_BM.indd 43 01/04/2019 10:37 AM

Ha
Telah berakhir!

Ha
Nasib baik sekarang
sungai luas dan
Erk airnya tenang.









Kita berada di tengah
sungai. Tidak ada jeram.





Ciri-ciri hulu, tengah dan hilir sungai
Aliran air di hilir sungai deras menyebabkannya menghakis tebing. Pasir yang terhakis dibawa dan
terkumpul di tengah dan hilir sungai.







Hulu sungai
Sungai sempit,
bercerun besar
dan batu besar di
sekitarnya.








Tengah sungai
Lebih rata daripada
hulu sungai, banyak
batu bulat dan kecil.
Hilir sungai
Sungai luas, berpasir
dan berlumpur halus.








44




BritannicaV10_P26-P67_CH02_BM.indd 44 01/04/2019 10:37 AM

Kenapa keadaannya Selepas suatu tempoh
berbeza? yang panjang, akan
mengubah topografinya.






Sebab air sungai mengalir
sambil menghakis kawasan Betul!
yang dilaluinya.



Peranan air

Semasa air mengalir ke laut, berlaku hakisan pada batu dan tanah yang menjadi laluannya. Bahan
hakisan ini akan dibawa dan terkumpul sehingga mengubah topografinya.




Bergolek
Bergolek



Hakisan Air yang terus mengalir akan Pengangkutan Bahan hakisan dibawa
menghakis batu dan tanah. bersama semasa air mengalir.



Pengumpulan
Bahan hakisan yang Air sungai yang
dibawa oleh aliran air mengalir ini telah
akan berkumpul. mengubah topografi.




Wah, seperti Eh, kita sudah sampai
“pengukir” yang di laut!
mengukir alam!
Seronoknya
mengembara
di sungai.






Apa kata saya
Boleh dikatakan bawa kalian ke
begitulah. tempat yang lebih
menyeronokkan?
45




BritannicaV10_P26-P67_CH02_BM.indd 45 01/04/2019 10:37 AM

Topografi yang dibentuk oleh sungai

Aliran air sungai merupakan penyebab utama yang membentuk topografi. Aliran air
di hulu sungai yang deras akan menyebabkan munculnya topografi yang dibentuk oleh
hakisan. Manakala di tengah sungai dan hilir sungai akan muncul topografi yang dibentuk
oleh pemendapan bahan hakisan yang dibawa oleh aliran air yang perlahan.



Lembah Kipas aluvium

















Lembah berbentuk V terbentuk di hulu sungai. Bentuk muka Bumi seakan-akan kipas yang
Aliran air yang deras menghakis batu dan tanah terdiri daripada bahan enapan yang dimendapkan
dengan pantas lalu membentuk lembah yang oleh sungai semasa mengalir keluar dari hadapan
sempit dan curam. gunung ke dataran.








Liku sungai Delta
















Hakisan berlaku di tebing luar sungai, Berbentuk segi tiga. Dasar sungai terlalu cetek
manakala pemendapan berlaku di tebing dalam menyebabkan aliran air menjadi perlahan sehingga
sungai. tidak mampu mengangkut beban sungai. Beban ini
akan termendap dan membentuk delta.










BritannicaV10_P26-P67_CH02_BM.indd 46 01/04/2019 10:37 AM

Bahan dan Tenaga








Kita hendak Ikut saja! Tidak sabarnya!
ke mana?

















Ini tasik terbesar di dunia, Peliknya! Kenapa
iaitu Laut Kaspia.
airnya masin?












Betul cakap
awak. Masin!





Saya tidak
Nenek cakap ini tasik. Pasti nenek tersilap
Tapi kenapa namanya cakap! silap! Ini
ada perkataan laut? memang
tasik!






Tapi kenapa airnya
masin?





47




BritannicaV10_P26-P67_CH02_BM.indd 47 01/04/2019 10:37 AM

Tasik terbahagi kepada tasik semula jadi
Tasik berbeza dengan sungai
dan tasik buatan manusia. Kebanyakan
dan laut. Tasik ialah kawasan
tasik masin merupakan tasik semula jadi,
air yang dikelilingi daratan.
contohnya Laut Kaspia.
Tasik
Tasik Tasik semula Tasik

jadi buatan

Kawasan air Dikelilingi daratan
Tasik Tasik Tasik Tasik
kawah glasier ladam garam


Tasik kawah, tasik glasier dan tasik ladam juga merupakan tasik semula jadi.
Tasik kawah terbentuk di kawah gunung berapi, tasik glasier terbentuk daripada
glasier berkumpul di kawasan rendah dan tasik ladam pula terbentuk daripada
pemendapan di liku sungai.



Tasik kawah Tasik glasier Tasik ladam














Pelbagai tasik semula jadi













Lagun Tasik bawah tanah Tasik bawah ais
Kawasan air laut yang tenang yang Terletak di bawah tanah, biasanya Terletak di bawah kepingan ais.
terpisah daripada laut oleh beting di kawasan gua batu kapur yang Hanya terdapat di kawasan bersuhu
pasir, terumbu dan sebagainya. terdapat mata air dan kandungan rendah seperti di Antartika. Tasik
garamnya rendah. Vostok di Rusia ialah tasik bawah ais
yang terbesar di dunia.



48




BritannicaV10_P26-P67_CH02_BM.indd 48 01/04/2019 10:38 AM

Tasik yang terbentuk di daratan Laut Mati terbentuk
sepatutnya air berasa tawar. seperti ini.
Macam mana pula boleh berasa Oh, tasik rupa-
masin?
rupanya, bukan
laut!



Hujan Ching










Betul ke airnya
lebih masin daripada
air laut?




Penyejatan air lebih banyak Ya! Kepekatan garamnya
daripada kuantiti hujan 5 kali daripada air laut
menyebabkan air tasik biasa. Tidak ada hidupan
semakin pekat. Lama- dapat hidup di dalamnya.
kelamaan, terhasil tasik yang Maka, dipanggil “Laut
masin airnya.
Mati”.



Laut Mati
“Laut Mati” bermaksud “laut yang telah mati”. Namun, Laut Mati merupakan sebuah tasik dan
terletak di sempadan Palestin dan Jordan, iaitu 398 meter di bawah Laut Mediterranean. Iklim yang
sangat kering menyebabkan penyejatan air juga tinggi. Oleh sebab air yang mengalir masuk dari
Sungai Jordan tidak dapat mengalir keluar, maka kepekatan garam dalam tasik ini sentiasa tinggi
kira-kira 200‰, iaitu 5 kali daripada air laut biasa. Bagi air yang lebih dalam, kepekatan garamnya
boleh mencapai 300‰. Oleh sebab kepekatan
garam yang sangat tinggi, maka kita tidak akan
tenggelam.





Hablur garam yang terbentuk daripada
Laut Mati keras seperti batu
Laut Mati bukan sahaja menghasilkan natrium
klorida, malahan menghasilkan bromin.
Bromin ialah bahan mentah bagi pembasmi
kuman air.


49




BritannicaV10_P26-P67_CH02_BM.indd 49 01/04/2019 10:38 AM

Empangan yang dibina juga
menyebabkan terbentuknya tasik
buatan.

















Di taman-taman rekreasi
turut dibina tasik agar
bertambah menarik.






















Kehidupan tasik

Tasik semula jadi akan beransur-ansur menjadi cetek dan kecil kerana bahan mendapan yang
dibawa oleh air. Tasik ini akan berubah menjadi paya jika air yang mengalir masuk ke dalamnya
berkurangan.









Tasik baru terbentuk Tasik semakin mengecil Tasik yang hilang secara beransur-ansur
Tanah rendah yang Bahan yang dibawa oleh Jika mendapan semakin banyak dan
dipenuhi air berubah air mengalir masuk dan tumbuhan kian tumbuh, tasik akan beransur-
menjadi tasik. mendap di dasar tasik. ansur hilang.


50




BritannicaV10_P26-P67_CH02_BM.indd 50 01/04/2019 10:38 AM

Kita perlu menjaga tasik semula jadi.
Tasik buatan pula memerlukan modal
tinggi untuk mengekalkan kualiti dan Jika airnya diambil tanpa had, tasik
paras airnya. akan hilang.




Sebab air tasik
dikumpulkan secara
perlahan-lahan.
Tasik ini berbau!




Busuknya!








Jika begitu, biar
Nenek, Laut Kaspia ini saya cuba…
sama seperti Laut Mati,
kan?
Ziupp






Burr
Ya! Hei, awak buat
Kenapa? apa?


Tolong! Kenapa saya tidak
Shua terapung seperti di Laut Mati?
Glo Glo



Sebab kepekatan
garamnya tidak
setinggi Laut Mati.




Cepat keluar!
Budak ini!


51




BritannicaV10_P26-P67_CH02_BM.indd 51 01/04/2019 10:38 AM

Bahan dan Tenaga






Destinasi kita Telaga tempat terbaik untuk
seterusnya di belajar tentang air bawah tanah.
sini.

Kami boleh belajar
apa daripada telaga
ini?








Macam
membosankan
saja.


Walaupun kita tidak nampak, tapi
kandungan air di bawah tanah
adalah banyak. Banyaknya!






Air masin
97.47%
Patutlah Bumi digelar
Taburan
air “planet air”.

Air tawar
2.53%
Tasik, Mari kita pergi lihat
sungai dan cara penghasilan air
lain-lain bawah tanah.
0.01%
Glasier
1.76%


Taburan air
tawar



Air bawah
tanah
0.76%
52




BritannicaV10_P26-P67_CH02_BM.indd 52 01/04/2019 10:38 AM

Air bawah tanah ialah air di permukaan tanah meresap ke dalam
tanah dan berkumpul. Sumber utamanya ialah air hujan.









1 Hujan turun.
Tik Tik



2 Air hujan meresap ke
dalam *akuifer.
Akuifer






Air bawah
tanah
3 Air berkumpul di atas
**akuitard lalu membentuk
air bawah tanah.

Akuitard


Saya ingat air itu Komposisi tanah yang berbeza
hilang selepas hujan menyebabkan kelajuan
berhenti. peresapan air juga berbeza.

Setiap hari air hujan yang
meresap ke dalam tanah
kira-kira beberapa milimeter
hingga beberapa sentimeter. Kerasnya!








Ziupp Pergi ke
bawah
tanah. Mudahnya Ziupp
turun ke
bawah!


*Akuifer: Terdiri daripada batu kerikil atau batu berliang yang mengandungi air.
**Akuitard: Batuan separa telap yang menyimpan dan menyalirkan air. 53



BritannicaV10_P26-P67_CH02_BM.indd 53 01/04/2019 10:38 AM

Mari kita ambil air bawah
tanah. Wah, sejuknya
air! Sebelum ini kita menuras
air dengan batu dan pasir.
Mesti di bawah tanah pun
Cepat tarik!
air dituras dengan kaedah
ini.


Ziuss








Belum sampai
lagi!



Macam mana telaga Penurasan
yang dalam ini dibina Ya, kamu betul!
agaknya?



Bagaimanakah telaga dibina?



1 Cari sumber 2 Gali lubang 3 Keluarkan
air bawah berdiameter tanah yang
tanah dengan 1.5 meter. terkumpul.
pengesan
logam
berbentuk L.







4 Bina dinding 5 Selepas 6 Apabila air
telaga dengan dinding siap telah cukup
batu bata. dibina, akan Tarik terkumpul,
menjadi bolehlah
Krek tempat diambil untuk
menyimpan digunakan.
Krek air.








54




BritannicaV10_P26-P67_CH02_BM.indd 54 01/04/2019 10:38 AM

Air yang meresap ke lapisan tanah yang berbeza
akan memiliki sifat yang berbeza. Namun, air bawah Air bawah tanah
tanah ini mengandungi lebih banyak bahan bukan bersifat alkali.
organik berbanding dengan air sungai.


Alkali itu apa?
FeSO
Na + SO 2– 4
4
NaHCO
3 H SiO
2 3
Mg 2+
K +
Kertas litmus merah
Sifat alkali dan asid adalah berbeza. akan bertukar menjadi
Nilai pH alkali lebih daripada 7. biru apabila dicelup ke
dalam air bawah tanah.


pH 0 pH 7 pH 14
(Asid) (Neutral) (Alkali)

Tik

Bertukar
menjadi biru!
Hujan asid Air paip Air bawah tanah


Seterusnya, mari kita lihat
Asid dan alkali penggunaan air bawah tanah pula.
Asid ialah sebatian kimia yang menghasilkan ion
hidrogen apabila dilarutkan di dalam air dan biasanya
berasa masam. Gas hidrogen dibebaskan apabila bertindak
balas dengan logam. Selain itu, asid juga menukarkan
kertas litmus biru kepada merah. Alkali pula ialah sebatian
kimia yang menghasilkan ion hidroksil apabila dilarutkan
di dalam air dan biasanya berasa pahit. Alkali berasa licin
apabila disentuh. Selain itu, alkali juga menukarkan kertas
litmus merah kepada biru. Asid mempunyai nilai pH kurang
daripada 7, manakala alkali pula lebih daripada 7. Keasidan
dan kealkalian sesuatu makanan ditentukan selepas diserap
oleh badan kita.



Nasi dan daging
lembu bersifat asid,
buah dan sayur
bersifat alkali.


55




BritannicaV10_P26-P67_CH02_BM.indd 55 01/04/2019 10:38 AM

Air bawah tanah yang dipanaskan oleh
haba di dalam tanah akan mengalir ke
permukaan lalu membentuk mata air
Glo
Glo panas.


Panasnya!
Burr keluar
Kena
Mata air dari sini!
panas!
Ziuss



Untuk mata air panas terbentuk,
Di Korea Selatan, air
suhu air bawah tanah mesti yang bersuhu 25°C atau
lebih tinggi daripada purata suhu lebih barulah dipanggil
tahunan kawasan itu. mata air panas.

Air yang bersuhu
20°C boleh jadi mata Suhu 14°C
air panas. terlalu rendah.
Hore Apa?


Namun, suhu piawai bagi
Pengadil
setiap negara adalah
berbeza kerana perbezaan
suhu di setiap negara.



Perbezaan suhu piawai mata air panas
Mata air panas terbentuk daripada air bawah tanah yang dipanaskan oleh magma atau haba
geoterma dan mengalir keluar ke permukaan tanah. Suhu piawai mata air panas di setiap negara
adalah berbeza. United Kingdom, Jerman, Perancis dan Itali ialah 20°C. Korea Selatan, Jepun dan Afrika
Selatan ialah 25°C. Amerika Syarikat pula ialah 21°C.












Beppu, Jepun Pamukkale, Turki
Beppu ialah bandar mata air panas yang terbesar di Air panas yang mengalir meninggalkan mineral karbonat
Jepun kerana terdapat beratus-ratus mata air panas. sehingga membentuk “benteng” putih secara beransur-
Air panas yang mengalir setiap hari boleh mencapai ansur.
130 000 liter.

56




BritannicaV10_P26-P67_CH02_BM.indd 56 01/04/2019 10:38 AM

Di padang pasir juga ada Saya tahu,
air bawah tanah. Kalian Ermm… oasis!
tahu apa namanya?






Betul!





Oasis ialah
sumber air
penting di padang
pasir.



Batu
Air hujan yang turun di gunung atau bukit Air yang mengalir itu menghakis
yang jauh meresapi batu-batan di dalam permukaan tanah lalu timbul di Wah!
tanah dan mengalir ke kawasan rendah. permukaan membentuk mata air.
Terdapat banyak sebab pembentukan oasis.
Antaranya, air bawah tanah terdedah kerana ditiup oleh angin,
air bawah tanah timbul di permukaan apabila bertemu dengan
batu keras dan air bawah tanah berkumpul di tanah yang
terhakis atau runtuh.


Di mana ada oasis, Jika air bawah tanah tercemar,
di situlah ada akan mengambil masa ribuan
petempatan. tahun untuk memulihkannya.
Air di sana
pasti sangat
berharga!





Lap Lap







Saya sudah
tercemar.

Oasis di Huacachina, Peru
57




BritannicaV10_P26-P67_CH02_BM.indd 57 01/04/2019 10:38 AM

Air bawah tanah Ya! Di Beijing, paras air bawah tanahnya pernah
memerlukan masa yang turun sebanyak 11 cm kerana penggunaan
lama untuk terbentuk. Maka, berlebihan oleh manusia.
airnya perlu digunakan
dengan cermat.



Lapisan air bawah
tanah yang telah habis

Kosong
Ketika kemarau, tiada air
hujan yang meresap ke dalam
tanah. Jadi tidak adalah air
bawah tanah, kan?

Jika paras air bawah tanah turun dengan
teruk, boleh menyebabkan permukaan Dahsyatnya!
tanah runtuh dan membentuk lubang
benam. Ini akan merosakkan jalan raya
dan bangunan.











Lubang benam yang berlaku di New York



Lubang benam
Lubang benam atau “sinkhole” dalam bahasa Inggeris merupakan suatu lubang yang menganjur
dari permukaan ke suatu rongga di bawah tanah. Terdapat dua punca berlakunya lubang benam, iaitu
penggunaan air bawah tanah secara berlebihan oleh manusia dan pembentukan secara semula jadi.
Kebanyakan lubang benam semula jadi mengambil masa bertahun-tahun untuk terbentuk dan biasanya
terbentuk di kawasan yang didasari oleh batu kapur. Tindak balas asid karbonik dan batu kapur akan
membentuk lubang. Apabila lubang bertambah besar sehingga lapisan atas, bahagian pasir dan tanah
liat tidak dapat menampung jisim sendiri dan
beban di atasnya. Maka, permukaan tanah akan
runtuh dan membentuk lubang benam. Great
Blue Hole di Belize ialah lubang benam semula
jadi yang berdiameter 50 m dan berkedalaman
125 m.



Great Blue Hole di Belize


58




BritannicaV10_P26-P67_CH02_BM.indd 58 01/04/2019 10:38 AM

Bahan dan Tenaga





Mari kita belajar
air bawah tanah Nah,
yang sejuk pula. Sejuknya! pakai ini!



Hmm Gigil
Gigil
Puff






Ini glasier yang meliputi
Wah, besarnya 10% daripada permukaan
lapisan ais! Bumi.
























Begitu
banyak?



Glasier dan air bawah tanah Air di permukaan
Bumi
Jika ada 100 titisan air di
Bumi, 97.5 daripadanya
ialah air masin dan 2.5
ialah glasier serta air bawah
tanah. Sungai dan tasik tidak
diambil kira.

59




BritannicaV10_P26-P67_CH02_BM.indd 59 01/04/2019 10:38 AM

Glasier bukan sahaja ada di Apa akan berlaku jika
kawasan kutub, tapi juga di semua glasier itu cair?
gunung tinggi yang dilanda
salji tebal.



Paras air laut akan
meningkat melebihi
60 meter.




Bahaya!




Glasier Aletsch (Glasier terbesar di Banjaran Alp)


Jika glasier di seluruh dunia cair, bandar-
bandar utama seperti Seoul, New York, Banyaknya air
London, Tokyo dan sebagainya akan glasier!
ditenggelami air.



Kawasan yang dijangkakan akan
tenggelam jika paras air laut meningkat



Ya! Jumlahnya
membolehkan penduduk
Semenanjung Korea
dunia minum 1 liter air setiap
Seoul
hari selama 1 300 tahun.



Ziuss

Amerika Utara
New York Salji!

Ziuss

Ziuss




60




BritannicaV10_P26-P67_CH02_BM.indd 60 01/04/2019 10:38 AM

Salji inilah yang Di kawasan sejuk, salji yang tidak
membentuk glasier. dapat cair akan berkumpul. Oleh sebab
tekanan daripada lapisan salji di atas,
salji di lapisan bawah akan membeku.




Ziuss Ziuss Jangan

tekan!


Salji yang ringan Ah
begini boleh
menjadi glasier Beratnya!
yang keras? Ah



Pembentukan glasier
Glasier merujuk kepada ketulan ais yang
berkumpul di kawasan bersalji untuk jangka 1 Salji akan berkumpul.
masa yang panjang. Salji akan ditekan
menjadi keras dan tebal hasil daripada
tarikan graviti. Pada asalnya, terdapat ruang
di antara salji yang membolehkan udara
bergerak. Namun, salji di bahagian atas akan
berkumpul tanpa henti dan menyebabkan 2 Ruang di antara salji
ruang di antara salji semakin berkurang. semakin berkurang.
Maka, terdapat lapisan seperti gegelang
tahunan pada glasier. Dengannya, kita boleh
mengetahui umur glasier. Oleh sebab lapisan
ini membekukan udara, habuk dan bahan 3 Lapisan ais besar yang
dibentuk oleh tarikan
lain, kajian tentang iklim masa lampau boleh graviti.
dilakukan.




Kenapa ada tekstur
seperti gelombang air Ya, peliknya! Walaupun glasier kelihatan keras,
pada glasier ini? namun glasier akan bergerak ke
bawah secara perlahan-lahan.
Inilah kesan pergerakannya.










61




BritannicaV10_P26-P67_CH02_BM.indd 61 01/04/2019 10:38 AM

Umumnya, glasier hanya bergerak Aliran air sungai menyebabkan
perlahan sebanyak 2 meter dalam pembentukan topografi. Adakah
setahun, tapi paling pantas boleh glasier juga sama?
bergerak sehingga 20 meter dalam sehari.
Wah, awak boleh
terfikir soalan ini!


Lokasi bendera pada
tahun lalu

Lokasi bendera disebabkan
oleh pergerakan glasier
Ya, juga boleh.






Semasa glasier
mengalir, hakisan
turut berlaku lalu
membentuk lembah
berbentuk U, fiord
dan sebagainya.




Pergerakan glasier Pembentukan lembah Fiord
berbentuk U
Glasier bergerak ke Lembah berbentuk U
bawah menghakis Akibat hakisan glasier, ditenggelami air laut lalu
permukaan tanah. terbentuk lembah membentuk fiord.
berbentuk U.


Pada zaman glasier, kawasan yang diliputi dengan glasier benua disebabkan oleh
pengumpulan batu, pasir dan sebagainya akan membentuk dataran yang luas. Esker ialah
benteng yang terbentuk daripada pergerakan glasier di sepanjang dataran.


Tasik glasier
Tasik glasier
Esker
Pulau ais
Kame




Topografi selepas pengumpulan glasier Topografi selepas pemendapan glasier



62




BritannicaV10_P26-P67_CH02_BM.indd 62 01/04/2019 10:39 AM

Glasier di tepi laut ini berbeza dengan glasier Glasier terbahagi
di gunung. kepada glasier
benua dan glasier
penara.












Glasier benua meliputi dari benua hingga ke pentas
ais di permukaan air dan aisberg yang terbentuk
daripada pencairan pentas ais.







Glasier benua

Pentas ais Aisberg








95% daripada Antartika diliputi oleh glasier benua Jika begitu,
dengan keluasan kira-kira 13.3 juta km² dan purata Antartika boleh
ketebalannya kira-kira 1 900 meter. Glasier benua dipanggil negara
di Artik pula tertumpu di Greenland. glasier.






Glasier benua di Glasier benua di
Artik Antartika
80% daripada
Keluasan Antartika
Greenland diliputi oleh ialah 14 juta km²,
glasier benua dengan Greenland 13.3 juta km²
keluasan kira-kira daripadanya diliputi
1.81 juta km².
glasier benua.






63




BritannicaV10_P26-P67_CH02_BM.indd 63 01/04/2019 10:39 AM

Oh, ya! Saya pernah Saiz aisberg adalah besar, tapi
tengok aisberg dalam cuma sebahagian saja yang
sebuah filem.
timbul di permukaan laut. Boleh
menyebabkan kemalangan
teruk jika terlanggarnya.






Kapal RMS Titanic Pap
tenggelam sebab Nampak kecil, tapi
langgar aisberg. sebenarnya saiznya
sangat besar.


RMS Titanic
RMS Titanic ialah kapal mewah British yang 10%
dibina pada tahun 1911. Kapal ini mempunyai
sesaran kira-kira 46 000 tan, panjang kapal kira-kira
270 meter dan lebar kapal kira-kira 29 meter. Pada
10 April 1912, kapal yang bertolak dari Southampton,
England ke New York, Amerika Syarikat telah 90%
terlanggar aisberg dan tenggelam
sepenuhnya dalam tempoh
2 jam 40 minit. Kira-kira 1 513 orang
daripada 2 208 orang penumpang
terkorban dalam kejadian ini.



Aisberg
Hanya 10% daripada
saiz sebenar timbul di
permukaan laut.




Itu pun aisberg
juga?











Bukan! Itu cuma lapisan
nipis ais.


64




BritannicaV10_P26-P67_CH02_BM.indd 64 01/04/2019 10:39 AM

Glasier di Antartika dan Artik

Antartika dan Artik yang dilihat dari jauh kelihatan berwarna putih. Hal ini kerana lautan
kedua-duanya turut diliputi glasier. Walau bagaimanapun, terdapat perbezaan antara
glasier di Antartika dan Artik.






Glasier di daratan dan glasier yang terapung di lautan
Perbezaan terbesar antara Antartika dan Artik ialah Antartika merupakan benua, manakala Artik
sebahagian besar kawasannya terdiri daripada lautan. Selain itu, suhu purata di Antartika kira-kira –50°C,
manakala di Artik pula kira-kira –30°C. Suhu di Artik lebih tinggi kerana Matahari menyinari kawasannya dan
ini juga menyebabkan glasier mencair. Oleh sebab itu, glasier di Antartika lebih besar dan tebal daripada
glasier di Artik.


Saiz pentas ais
Glasier bergerak secara perlahan-lahan dari
tempat tinggi ke laut sehingga membentuk bahagian
yang bersambung dengan laut dan terapung di
permukaannya. Ini dipanggil pentas ais. Purata
ketebalan pentas ais di Antartika kira-kira 475 meter
dan boleh mencapai 900 meter, iaitu 10% daripada
keluasan keseluruhan glasier. Pentas ais di Artik pula
kebanyakannya terdapat di Greenland dan pulau
yang berhampiran dengan Kanada, tetapi saiznya
lebih kecil daripada pentas ais di Antartika.
Pentas ais Ross
Pentas ais terbesar di dunia dengan keluasan mencapai
527 000 km².


Bentuk aisberg

Aisberg ialah bongkah ais yang sangat besar yang terapung-apung di permukaan laut. Berdasarkan
bentuknya, aisberg boleh dibahagikan kepada rata, tidak teratur dan bulatan. Aisberg di Antartika biasanya
terbentuk daripada pemisahan pentas ais dan bahagian atasnya rata. Aisberg di Artik terbentuk daripada
pemecahan pentas ais dan bentuknya tidak teratur. Saiz aisberg yang rata lebih besar daripada aisberg
yang tidak teratur.













Aisberg yang rata Aisberg yang tajam






BritannicaV10_P26-P67_CH02_BM.indd 65 01/04/2019 10:39 AM

Hmm

Awak buat
apa?


Tok
Tok Glasier lebih banyak

daripada sungai dan tasik.
Kita cairkan glasier ini untuk
dijadikan sumber air.




Sebenarnya, Arab Saudi pernah
merancang untuk menggunakan Mari kita pindahkan
air glasier ke sini.
air glasier ini.










Macam mana
caranya?




Boleh ke? Iklim di Arab Saudi panas Di negara yang ada glasier,
dan kering, belum sampai pun sudah stesen kuasa hidroelektrik
cair. dibina untuk menjana elektrik
melalui air glasier.
Urgh






Urgh






Kamu betul.
Ini masih lagi
dalam peringkat
perancangan.
Stesen kuasa hidroelektrik di Kaprun, Austria
66




BritannicaV10_P26-P67_CH02_BM.indd 66 01/04/2019 10:39 AM

Wah, mesti
Terowong dibina di dasar tasik yang terbentuk akibat
banyak dapat
pencairan glasier. Air yang mengalir turun ke loji
untung!
menghasilkan tenaga kinetik yang kemudiannya
dijana menjadi tenaga elektrik.
Tenaga elektrik ini
dibekalkan kepada
pengguna.
Prinsip penjanaan kuasa


Tenaga kinetik
dijana menjadi
tenaga elektrik.



Air glasier
mengalir turun
melalui terowong
di dasar tasik.


Ini bukan masanya
bercakap tentang
keuntungan.







Walaupun penjanaan Berbanding dengan
elektrik penting, tapi pembangunan,
perlu dilakukan dengan melindungi glasier
sistematik. lebih penting.

Kita perlu sebarkan
Saya pernah dengar
pencairan ais akan kepentingan
menyebabkan paras air memelihara
laut meningkat! glasier ini kepada Bagus!
masyarakat.





Betul! Kawasan-kawasan
rendah juga akan
tenggelam. Bahkan, boleh
menyebarkan mikrob
berbahaya yang selama
ini terdapat di dalam
glasier kepada manusia.
67




BritannicaV10_P26-P67_CH02_BM.indd 67 01/04/2019 10:39 AM