T O P TOP ONE KBSM/KSSM – Sumber IC092060 PELANGI
bahan latihan berkualiti ke arah prestasi
N SEJARAH unggul dalam peperiksaan sekolah dan T T O P
PT3. Termuat dengan ciri-ciri menarik
serta pelbagai inisiatif digital ke arah
Tingkatan
O
E KSSM pembelajaran abad ke-21. P N
2
O
N
E
Judul-judul dalam siri ini: TINGKATAN SEJARAH
Ciri-ciri Istimewa: TOP ONE KBSM/KSSM 1 2 3 4 5
Bahasa Melayu E
English Hayati Mohamed
Nota SMART Bahasa Cina
Praktis Pengukuhan Mathematics / Matematik
Additional Mathematics / Matematik Tambahan
Praktis PT3 Biology / Biologi
Cabaran KBAT Physics / Fizik Tingkatan
Chemistry / Kimia SEJARAH
Sudut PAK-21 Science / Sains
Panduan Tugasan Geografi Praktis
Sejarah KBAT
Pentaksiran Akhir Pendidikan Islam Topikal 2
Tahun Ekonomi
Prinsip Perakaunan
Jawapan Lengkap Perniagaan
Kurikulum KSSM Baharu
PAK-21 Praktis KSSM
PT3
TINGKATAN 2
www.PelangiBooks.com
• Kedai Buku Online • Perpustakaan Online •
W.M: RM8.35 / E.M: RM8.65
IC092060
ISBN: 978-967-2353-86-7 FORMAT TERKINI
,!7IJ6H2-dfdigh! INFO VIDEO PT3 2019
PELANGI Penerbitan Pelangi Sdn. Bhd. (89120-H)
04.indd 1 03/12/2019 4:34 PM
T O P
N
E SEJARAH
Hayati Mohamed
Tingkatan
2
© Penerbitan Pelangi Sdn. Bhd. 2020
Hak cipta terpelihara. Tiada bahagian daripada terbitan ini boleh
diterbitkan semula, disimpan untuk pengeluaran, atau ditukarkan dalam KSSM
apa-apa bentuk atau dengan alat apa jua pun, sama ada dengan cara
elektronik, sawat, gambar, rakaman atau sebagainya, tanpa kebenaran
daripada Penerbitan Pelangi Sdn. Bhd. terlebih dahulu.
ISBN: 978-967-2353-86-7
Cetakan Pertama 2020
Penerbitan Pelangi Sdn. Bhd. (89120-H)
Lot 8, Jalan P10/10, Kawasan Perusahaan Bangi,
Bandar Baru Bangi, 43650 Bangi, Selangor Darul Ehsan, Malaysia.
Tel: 03-8922 3993 Faks: 03-8926 1223 / 8920 2366 E-mel: [email protected]
Pertanyaan: [email protected]
Dicetak di Malaysia oleh KHL Printing Co Sdn. Bhd.
Lot 10 & 12, Jalan Modal 23/2, Seksyen 23 Kawasan Miel Phase 8, 40000 Shah Alam, Selangor Darul Ehsan, Malaysia.
Sila layari www.ePelangi.com/errata untuk mendapatkan pengemaskinian bagi buku ini (sekiranya ada).
T_pages.indd 1 25/11/2019 3:01 PM
Kandungan
BAB Agama, Kepercayaan dan
1 Kerajaan Alam Melayu 1 BAB Keunikan Warisan Masyarakat
4 Kerajaan Alam Melayu 36
Nota SMART .................................................................... 1
1.1 Konsep Alam Melayu ....................................... 3 Nota SMART .................................................................. 36
1.2 Kewujudan Kerajaan di Alam Melayu ....... 4 4.1 Agama dan Kepercayaan ............................. 38
1.3 Kerajaan Alam Melayu yang Masyhur ....... 5 4.2 Keunikan Warisan Masyarakat Kerajaan
1.4 Kerajaan Alam Melayu dan Kerajaan Alam Melayu ..................................................... 40
Luar yang Sezaman .......................................... 7 Praktis PT3 ...................................................................... 43
Praktis PT3 ........................................................................ 9 Praktis i-Think, QQ 45
Praktis i-Think, QQ 12 Sudut PAK-21 ............................................................... 46
Sudut PAK-21 ................................................................13
BAB
BAB Sistem Pemerintahan dan 5 Kesultanan Melayu Melaka 47
2 Kegiatan Ekonomi Masyarakat 14 Nota SMART .................................................................. 47
Kerajaan Alam Melayu
5.1 Pengasasan Kesultanan Melayu
Nota SMART ...................................................................14 Melaka ................................................................. 49
2.1 Sistem Pemerintahan ..................................... 16 5.2 Kegemilangan Kesultanan Melayu
2.2 Kegiatan Ekonomi ........................................... 17 Melaka ................................................................. 49
Praktis PT3 .......................................................................21 5.3 Pengakhiran Kesultanan Melayu
Praktis i-Think, QQ 23 Melaka yang Berpusat di Melaka .............. 52
Sudut PAK-21 ................................................................24 Praktis PT3 .......................................................................53
Praktis i-Think, QQ 56
BAB Sudut PAK-21 ................................................................57
3 Sosiobudaya Masyarakat 25
Kerajaan Alam Melayu
BAB
Nota SMART ...................................................................25 6 Kesultanan Johor Riau 58
3.1 Bahasa dan Tulisan ......................................... 27
3.2 Persuratan .......................................................... 28 Nota SMART ...................................................................58
3.3 Seni Bina ............................................................. 29 6.1 Pengasasan Kesultanan Johor Riau .......... 60
3.4 Struktur Sosial .................................................. 31 6.2 Kegemilangan Kesultanan Johor Riau .... 62
Praktis PT3 .......................................................................32 Praktis PT3 .......................................................................64
Praktis i-Think, QQ 34 Praktis i-Think, QQ 66
Sudut PAK-21 ................................................................35 Sudut PAK-21 ................................................................67
ii
00 KANDUNGAN.indd 2 11/28/19 4:12 PM
BAB Kesultanan Melayu Pahang, 9.2 Keunikan Adat dan Pemerintahan Negeri
Sembilan ............................................................ 92
7 Perak, Terengganu dan 68 Praktis PT3 ...................................................................... 93
Selangor
Praktis i-Think, QQ 95
Nota SMART ...................................................................68 Sudut PAK-21 ............................................................... 96
7.1 Pengasasan Kesultanan Pahang, Perak,
Terengganu dan Selangor ........................... 70
7.2 Warisan Kesultanan Melayu Melaka di Pahang,
Perak, Terengganu dan Selangor .............. 72 BAB
Praktis PT3 .......................................................................74 10 Sarawak dan Sabah 97
Praktis i-Think, QQ 76
Sudut PAK-21 ................................................................77 Nota SMART ...................................................................97
10.1 Sarawak dan Sabah dalam Alam
BAB Melayu .............................................................. 100
8 Kerajaan Kedah, Kelantan, 78 10.2 Kemunculan Pemerintahan
Negeri Sembilan dan Perlis
Tempatan ........................................................ 101
Nota SMART ...................................................................78 10.3 Kegiatan Ekonomi Masyarakat Sarawak
8.1 Pengasasan Kerajaan Kedah, Kelantan, dan Sabah ....................................................... 103
Negeri Sembilan dan Perlis ......................... 80 10.4 Keunikan Masyarakat Bumiputera Sarawak
8.2 Hubungan Kerajaan Kedah, Kelantan, dan Sabah ....................................................... 104
Negeri Sembilan dan Perlis dengan Negeri- Praktis PT3 ................................................................... 107
negeri Melayu yang Lain ............................. 83 Praktis i-Think, QQ 110
Praktis PT3 ...................................................................... 84 Sudut PAK-21 ............................................................ 111
Praktis i-Think, QQ 86
Sudut PAK-21 ............................................................... 87
BAB Warisan Kerajaan Kedah, Panduan Tugasan 112
9 Kelantan, Negeri Sembilan 88
dan Perlis
Pentaksiran Akhir Tahun 114
Nota SMART ...................................................................88
9.1 Warisan Kerajaan Kedah, Kelantan dan
Perlis ..................................................................... 90 Jawapan J1 – J14
iii
00 KANDUNGAN.indd 3 11/28/19 4:12 PM
FORMAT INSTRUMEN PT3 MULAI TAHUN 2019
MATA PELAJARAN SEJARAH (21)
BIL. PERKARA KETERANGAN
1 Jenis Ujian Bertulis Kerja Kursus
Instrumen (Sekolah)
2 Jenis Item Objektif Aneka Pilihan (OAP)
Subjektif Respons Terhad Tugasan
Subjektif Respons Terbuka
3 Bilangan Bahagian A: Bahagian B: Bahagian C:
Soalan
20 soalan 4 soalan 4 soalan
OAP subjektif subjektif
Satu tugasan
(Jawab (Jawab (Jawab 2
semua semua soalan)
soalan) soalan)
20 markah 40 markah 40 markah
Jumlah
4 100 markah
Markah
Jumlah: 100 markah
5 Wajaran 80% 20%
6 Tempoh
Ujian 2 jam Tingkatan 3
7 Konstruk • Mengingat
• Memahami
• Mengaplikasi
• Menganalisis
• Menilai
• Menjana idea
Kaedah • Dikotomus
8 Rubrik Penskoran
Penskoran • Analitik
iv
00 FORMAT.indd 4 11/28/19 4:11 PM
BAB 1 Kerajaan Alam Melayu
Nota SMART
Konsep Alam Melayu
• Dari sudut geografi:
– Profesor Emeritus Dato’ Dr. Nik Hassan Shuhaimi Nik Abdul Rahman
➤ Alam Melayu meliputi kawasan dari Madagaskar ke Tanah Melayu, Papua New Guinea, Australia, New
Zealand, Kepulauan Pasifik, dan sampai ke Taiwan.
– Abdul Hadi Haji Hassan
➤ Dunia Melayu merupakan suatu lingkungan geografi yang luas meliputi Kepulauan Melayu hingga selatan
Thailand.
– Profesor Emeritus Tan Sri Dato’ Pendeta (Dr.) Ismail Hussein
➤ Dunia Melayu meliputi selatan Vietnam, Kemboja, selatan Myanmar, Segenting Kra, Malaysia, Indonesia,
Brunei, dan Filipina.
– Alfred Russel Wallace
➤ Kepulauan Melayu meliputi Tanah Melayu hingga Tenasserim dan Kepulauan Nicobar, Filipina dan
Kepulauan Solomon hingga Papua New Guinea.
– Profesor Dr. Ding Choo Ming
➤ Dunia Melayu merupakan sebuah kawasan yang luas meliputi Malaysia, Indonesia, Brunei, Singapura,
selatan Thailand dan Filipina.
• Dari sudut bahasa:
– Profesor Emeritus Dato’ Dr. Asmah Haji Omar
➤ Bahasa serumpun di Alam Melayu ada kaitan dengan bahasa etnik peribumi. Persamaan ini didapati
melalui kata-kata tertentu. Terdapat pertalian kekeluargaan bahasa-bahasa ini dengan bahasa Melayu.
– Sutan Takdir Alisjahbana
➤ Bahasa Melayu digunakan secara meluas sejak awal Masihi. Sifat orang Melayu yang suka belayar
mengembangkan bahasa Melayu. Bahasa Melayu mudah dipelajari dan diterima di Alam Melayu.
• Dari sudut budaya:
– Dato’ A. Aziz Deraman
➤ Budaya di Alam Melayu berkembang maju dengan kemunculan kepandaian dalam bidang kesenian.
Pembuatan gangsa dan seni mempertahankan diri merupakan ciptaan asli di Alam Melayu. Nilai-nilai
serumpun seperti gotong-royong wujud di Alam Melayu. Persembahan wayang kulit wujud di Kelantan
dan Pulau Jawa.
Kewujudan Kerajaan di Alam Melayu
Kerajaan Masa Lokasi Pusat kerajaan
Funan Abad pertama Lembah Sungai Mekong Vyadhapura
Champa Abad kedua Selatan dan tengah Vietnam Indrapura
Kedah Tua Abad kelima Sungai Mas dan Sungai Bujang Sungai Mas dan Pangkalan Bujang
Gangga Negara Abad keenam Pantai barat tengah Tanah Melayu Pangkalan
Srivijaya Abad ketujuh Lembah Sungai Musi, Sumatera Palembang
Angkor Abad kesembilan Lembah Sungai Mekong Hariharalaya
Majapahit Abad Ke-13 Lembah Sungai Brantas, Jawa Timur Kota Trowulan
1 © Penerbitan Pelangi Sdn. Bhd.
01 Top ONE KSSM Sejarah Tg2.indd 1 11/29/19 12:43 PM
Sejarah Ting. 2 KSSM Bab 1 Kerajaan Alam Melayu
Kerajaan Alam Melayu yang Masyhur
• Kerajaan Funan. Diasaskan oleh Kaundinya.
Masyhur semasa pemerintahan Fan Shih-man.
U
• Kerajaan Champa. Diasaskan oleh Chu-Lien CHAMPA
pada tahun 192 M. Pusat kerajaan Champa
terletak di Indrapura. Angkor
• Kerajaan Srivijaya. Diasaskan sekitar abad ke-7 M FUNAN
oleh Dapunta Hyang Sri Jayanasa di Palembang Takua Pa Oc-Eo
pada tahun 683 M. Kuttaraja Langkasuka
• Kerajaan Angkor. Diasaskan oleh Jayavarman II Pasai SELAT MELAKA Kataha LAUT CHINA SELATAN
dari Chenla dan berpusat di Hariharalaya.
• Kerajaan Majapahit. Berpusat di Kota Trowulan. SRIVIJAYA
Diasaskan oleh Raden Vijaya dengan bantuan Temasik Kutei
tentera Mongol. Melayu
Jambi
• Kerajaan Kedah Tua. Berkembang apabila Palembang
masyarakat di Guar Kepah menjalankan kegiatan LAUTAN HINDI
perdagangan dengan pedagang luar di Sungai Mas. MAJAPAHIT
• Kerajaan Gangga Nagara. Pusat kerajaan ialah Mataram Singhasari
di Pangkalan. Pengasas kerajaan ialah Raja Ganji
Sarjuna, namun ada pendapat lain mengatakan
kerajaan ini dibuka oleh Raja Khmer dari
Kemboja.
Kerajaan Alam Melayu dan Kerajaan Luar yang Sezaman
• Abad pertama – Kerajaan Funan sezaman dengan Dinasti Han, empayar Rom, empayar Parsi dan empayar
Kushan.
• Abad kesembilan – Kerajaan Champa, Srivijaya dan Angkor sezaman dengan Dinasti Tang, kerajaan Chola,
empayar Byzantine dan kerajaan Abbasiyah.
• Abad ke-14 – Angkor, Champa dan Majapahit sezaman dengan Kesultanan Delhi, empayar Mongol dan
kerajaan Turki Uthmaniyah.
• Hubungan perdagangan
Kedudukan kerajaan Alam Melayu strategik di laluan perdagangan Timur dan Barat. Kekayaan hasil bumi seperti
emas dan bijih timah menjadikan kerajaan Alam Melayu tumpuan pedagang asing. Perkembangan hubungan
perdagangan menunjukkan amalan sikap keterbukaan pemerintah kerajaan Alam Melayu.
• Hubungan keagamaan
Penyebaran agama Hindu, Buddha, dan Islam mempengaruhi aspek kehidupan masyarakat seperti perundangan,
pentadbiran, ekonomi, dan sosiobudaya. Agama Hindu disebarkan ke Alam Melayu melalui peranan pedagang,
tentera, dan Brahmin. Pemerintah empayar Maurya, iaitu Asoka menghantar sami Buddha ke Alam Melayu
untuk menyebarkan agama Buddha. Islam tersebar ke Alam Melayu melalui peranan pedagang, pemerintah,
dan pendakwah.
• Hubungan diplomatik
– China
➤ Funan menghantar utusan pada abad ketiga bertujuan memohon bantuan ketenteraan untuk menewaskan
Dai Viet. Champa menghantar utusan pada abad ketiga bertujuan memulihkan hubungan setelah
berperang dengan sekutu China, iaitu Dai Viet. Srivijaya menghantar utusan pada abad ketujuh bertujuan
mendapatkan pengiktirafan, menjalin hubungan perdagangan, dan persahabatan. Kedah Tua menghantar
utusan pada abad ketujuh bertujuan memperkukuh hubungan perdagangan. Angkor menghantar utusan
pada abad ke-12 bertujuan menjalinkan hubungan persahabatan dan perdagangan. Majapahit menghantar
utusan pada abad ke-14 bertujuan menjalinkan hubungan perdagangan.
– India
➤ Funan menghantar utusan pada abad ketiga untuk memperkukuh hubungan perdagangan dan keagamaan.
Srivijaya menghantar utusan pada abad kesembilan untuk mengeratkan hubungan persahabatan dan
keagamaan. Angkor menghantar utusan pada abad ke-12 untuk mengeratkan hubungan persahabatan.
Majapahit menghantar utusan pada abad ke-14 untuk mengeratkan hubungan persahabatan.
© Penerbitan Pelangi Sdn. Bhd. 2
01 Top ONE KSSM Sejarah Tg2.indd 2 11/29/19 12:43 PM
Sejarah Ting. 2 KSSM Bab 1 Kerajaan Alam Melayu
Praktis Pengukuhan
Buku Teks
1.1 Konsep Alam Melayu m.s. 4 – 7
1. Berdasarkan pendapat tentang konsep Alam Melayu berikut, tandakan (✓) pada tokoh yang betul.
(a) Alam Melayu meliputi kawasan dari Madagaskar ke Tanah Melayu, Papua New Guinea,
Australia, New Zealand, Kepulauan Pasifik dan sampai ke Taiwan.
Profesor Emeritus Dato’ Dr. Asmah Haji Omar
Profesor Emeritus Dato’ Dr. Nik Hassan Shuhaimi Nik Abdul Rahman
(b) Alam Melayu merupakan satu lingkunagn geografi yang luas meliputi Kepulauan Melayu hingga
selatan Thailand.
Alfred Russel Wallace
Abdul Hadi Haji Hassan
(c) Dunia Melayu meliputi selatan Vietnam, Kemboja, selatan Myanmar, Segenting Kra, Malaysia,
Indonesia, Brunei dan Filipina.
Profesor Emeritus Dato’ Dr. Asmah Haji Omar
Profesor Emeritus Tan Sri Dato’ Pendeta Dr. Ismail Hussein
(d) Kepulauan Melayu meliputi Tanah Melayu hingga Tenasserim dan Kepulauan Nicobar, Filipina,
dan Kepulauan Solomon hingga Papua New Guinea.
Alfred Russel Wallace
Profesor Dr. Ding Choo Ming
(e) Perbandingan terhadap bahasa serumpun peribumi di Alam Melayu memperlihatkan terdapatnya
pertalian dengan bahasa Melayu.
Profesor Emeritus Dato’ Dr. Asmah Haji Omar
Profesor Emeritus Tan Sri Dato’ Pendeta Dr. Ismail Hussein
(f) Budaya di Alam Melayu berkembang maju dengan munculnya beberapa kepandaian seperti
pembuatan gangsa dan seni mempertahankan diri.
Dato’ A. Aziz Deraman
Sutan Takdir Alisjahbana
3 © Penerbitan Pelangi Sdn. Bhd.
01 Top ONE KSSM Sejarah Tg2.indd 3 11/29/19 12:43 PM
Sejarah Ting. 2 KSSM Bab 1 Kerajaan Alam Melayu
Buku Teks
1.2 Kewujudan Kerajaan di Alam Melayu m.s. 8
2. Lengkapkan jadual berikut.
Kerajaan Masa kemunculan Lokasi kerajaan Pusat kerajaan
(a) Funan Vyadhapura
(b) Abad kedua Selatan dan tengah Vietnam
(c) Kedah Tua Sungai Mas dan Sungai Bujang
(d) Abad keenam Pangkalan
(e) Srivijaya Palembang
(f) Abad kesembilan Lembah Sungai Mekong
(g) Majapahit Kota Trowulan
3. Padankan kerajaan berikut dengan lokasi yang betul.
Kerajaan Lokasi
Champa Lembah Sungai Mekong
Kedah Tua Sungai Mas dan Sungai Bujang
Majapahit Selatan dan tengah Vietnam
Funan Lembah Sungai Brantas
© Penerbitan Pelangi Sdn. Bhd. 4
01 Top ONE KSSM Sejarah Tg2.indd 4 11/29/19 12:43 PM
Sejarah Ting. 2 KSSM Bab 1 Kerajaan Alam Melayu
Buku Teks
1.3 Kerajaan Alam Melayu yang Masyhur m.s. 9 –13
4. Lengkapkan ayat berikut.
Chenla perdagangan Kaundinya Fan Shih-man
Teluk Camranh Segenting Kra Brahmin Rudravarman
(a) Kerajaan Funan diasaskan oleh seorang bernama yang
berkahwin dengan Soma, pemerintah wanita di Sungai Mekong. Kerajaan Funan menjadi
masyhur pada zaman pemerintahan . Beliau meluaskan empayar Funan ke Sungai
Mekong hingga ke dan menguasai selatan Myanmar dan .
Kejayaan beliau menguasai wilayah tersebut membolehkan Funan menguasai jalan perdagangan
utama antara timur dan barat dan menjadi pusat utama di Alam Melayu.
merupakan Raja Funan terakhir. Serangan kerajaan yang
terletak di utara Funan menyebabkan kemerosotan kerajaan Funan.
Dai Viet Sungai Merah Indravarman Dinasti Ming
Raja Tran Due Tong Indrapura China Che Bon Nga
(b) Kerajaan Champa diasaskan oleh Chu-Lien pada tahun 192 M. Pusat kerajaan Champa terletak
di . Kerajaan Champa sering diserang oleh kerajaan . Chu-Lien
berjaya membebaskan Champa daripada pengaruh . Kerajaan Champa menjadi
masyhur pada zaman pemerintahan yang meluaskan empayar Champa ke wilayah
Dai Viet hingga ke Lembah . Serangan Champa berjaya membunuh pemerintah
Dai Viet, iaitu dan mendapat pengiktirafan pada tahun 1369.
Kematian pada tahun 1441 menyebabkan kemerosotan kerajaan Champa dan
pada tahun 1471, Champa ditawan oleh kerajaan Dai Viet.
India Selat Melaka Sumatera Chola
Dapunta Hyang Sri Jayanasa Tanah Melayu perdagangan Buddha
(c) Kerajaan Srivijaya diasaskan sekitar abad ke-7 M oleh di Palembang pada
tahun 683 M. Pada zaman pemerintahan Sangramadhananjaya, Srivijaya berjaya menakluk
, selatan Myanmar, , dan Segenting Kra. Penaklukan tersebut
membolehkan Srivijaya menguasai jalan laut antarabangsa, iaitu dan Selat
Sunda. Srivijaya terkenal sebagai pusat utama di Alam Melayu dan pusat
pengajian agama . Kerajaan Srivijaya menjadi lemah apabila diserang oleh tentera
dari selatan pada tahun 1025.
5 © Penerbitan Pelangi Sdn. Bhd.
01 Top ONE KSSM Sejarah Tg2.indd 5 11/29/19 12:43 PM
Sejarah Ting. 2 KSSM Bab 1 Kerajaan Alam Melayu
Annam Jayavarman VII serangan Siam Angkor Thom
Hariharalaya Champa tempatan hospital
(d) Kerajaan Angkor yang berpusat di diasaskan oleh Jayavarman II dari Chenla.
Beliau telah menyatukan wilayah di Lembah Sungai Mekong. Suryavarman II berjaya meluaskan
empayar Angkor ke sekitar Lembah Sungai Mekong sehingga ke Myanmar dan mengatasi ancaman
daripada dan Dai Viet. Beliau juga menjalinkan hubungan perdagangan antara
pedagang dengan pedagang luar. Kemasyhuran kerajaan Angkor diteruskan
oleh yang meluaskan empayar Angkor hingga ke sempadan
dan membina serta mendirikan 102 buah . Kerajaan Angkor
menjadi lemah selepas kematian Jayavarman VII dan pada tahun 1594.
Jawa Patih Gajah Mada Sulawesi Demak
Perdana Menteri Kota Trowulan Raden Vijaya Pulau Borneo
(e) Kerajaan Majapahit berpusat di diasaskan oleh dengan bantuan
tentera Mongol dalam perebutan kuasa di pada tahun 1294. Majapahit mencapai
zaman kegemilangan semasa pelantikan sebagai oleh pemerintah
Tribuana Tunggadewi. Beliau meluaskan jajahan hingga ke timur Pulau Jawa, pesisir pantai timur
Sumatera, pesisir selatan dan barat , selatan dan timur , dan
Kepulauan Maluku. Kerajaan Majapahit menjadi lemah apabila diserang kerajaan
pada tahun 1478 dan kematian Patih Gajah Mada.
5. Berdasarkan maklumat berikut, tandakan (✓) pada kerajaan yang betul.
Kerajaan Kerajaan
Maklumat
Kedah Tua Gangga Negara
(a) Pusat kerajaan di Sungai Mas dan Pangkalan Bujang.
(b) Sumber China menamakan kerajaan ini sebagai Chieh
Ch’a manakala sumber dari India dan Arab merujuknya
sebagai Kataha dan Kalah-bar
(c) Pengasas kerajaan ini ialah Raja Ganji Sarjuna, namun ada
pendapat lain yang menyatakan kerajaan ini dibuka oleh
Raja Khmer dari Kemboja.
(d) Kerajaan ini dikaitkan dengan kepesatan perdagangan di
Lembah Bujang dan fungsinya sebagai pusat keagamaan
agama Buddha.
(e) Sejak abad kelima, kerajaan ini sering dikunjungi oleh
pedagang luar kerana kekayaan hasil bumi seperti emas
dan bijih timah.
© Penerbitan Pelangi Sdn. Bhd. 6
01 Top ONE KSSM Sejarah Tg2.indd 6 11/29/19 12:43 PM
Sejarah Ting. 2 KSSM Bab 1 Kerajaan Alam Melayu
Buku Teks
1.4 Kerajaan Alam Melayu dan Kerajaan Luar yang Sezaman m.s. 14 – 19
6. Namakan kerajaan luar yang sezaman berdasarkan abad berikut.
Abad Kerajaan Alam Melayu Kerajaan luar yang Sezaman
(a) Abad pertama Kerajaan Funan
Kerajaan Champa,
(b) Abad kesembilan
Srivijaya, Angkor
(c) Abad ke-14 Kerajaan Champa,
Angkor, Majapahit
7. Padankan binaan berikut dengan kerajaan yang betul.
Empayar Rom Dinasti Tang Kerajaan Angkor
Empayar Byzantine Kerajaan Srivijaya Kerajaan Majapahit
Gapura Bajang Ratu Candi Bahal Pagoda Xumi
(a) (b) (c)
Angkor Wat Colosseum Hagia Sophia
(d) (e) (f)
7 © Penerbitan Pelangi Sdn. Bhd.
01 Top ONE KSSM Sejarah Tg2.indd 7 11/29/19 12:43 PM
Sejarah Ting. 2 KSSM Bab 1 Kerajaan Alam Melayu
8. Jawab soalan berikut dengan tepat dan ringkas.
(a) Apakah faktor yng mendorong pemerintah kerajaan Alam Melayu menjalinkan hubungan
perdagangan dengan kerajaan lain?
(b) Apakah bentuk hubungan kerajaan Alam Melayu dengan kerajaan luar yang sezaman?
(c) Hubungan kerajaan Alam Melayu dengan kerajaan luar mendorong penyebaran agama. Namakan
agama tersebut.
(d) Kerajaan Alam Melayu telah menjalinkan hubungan diplomatik dengan kerajaan luar bagi
mengukuhkan kedudukannya dan membuka jalan kepada perkembangan perdagangan. Namakan
kerajaan luar tersebut.
(e) Senaraikan empat kerajaan Alam Melayu yang menjalinkan hubungan perdagangan dan
keagamaan dengan India.
© Penerbitan Pelangi Sdn. Bhd. 8
01 Top ONE KSSM Sejarah Tg2.indd 8 11/29/19 12:43 PM
Sejarah Ting. 2 KSSM Bab 1 Kerajaan Alam Melayu
Praktis PT3
Bahagian A
Pilih jawapan yang paling tepat.
1. Alam Melayu merangkumi gugusan kepulauan 5. Apakah kerajaan yang terletak di Lembah
dan tanah besar di bahagian Sungai Mekong dan muncul pada abad pertama?
A timur benua Asia A Kerajaan Funan
B barat benua Afrika B Kerajaan Majapahit
C tenggara benua Asia C Kerajaan Kedah Tua
D selatan benua Eropah D Kerajaan Gangga Negara
2. Apakah ciri-ciri persamaan manusia yang 6. Antara berikut, yang manakah berkaitan
tinggal di kawasan Pentas Sunda? dengan kerajaan Champa?
I Bahasa A Diasaskan oleh Kaudinya
II Budaya B Pusat kerajaan di Indrapura
III Pendidikan C Muncul pada abad ke-13 Masihi
IV Pendapatan D Terkenal sebagai pusat pertanian
A I dan II C II dan III
B I dan IV D III dan IV 7. Pada abad pertama, kemunculan kerajaan
Funan sezaman dengan empayar Parsi,
Kushan, Dinasti Han, dan empayar
3. Antara berikut, tokoh yang manakah
mengemukakan pendapat berikut? A Rom C Yunani
B Gupta D Mesir Purba
Dunia Melayu merupakan sebuah kawasan 8. Apakah faktor kerajaan Alam Melayu menjalin
yang meliputi Malaysia, Indonesia, Brunei, hubungan perdagangan dengan kerajaan lain?
Singapura, selatan Thailand, dan Filipina.
I Kedudukan strategik
A Alfred Russel Wallace II Kekayaan hasil bumi
B Abdul Hadi Haji Hassan III Kekuatan ketenteraan
C Prof Dr. Ding Choo Ming IV Kemajuan sistem pengangkutan
D Sutan Takdir Alisjahbana A I dan II C II dan III
B I dan IV D III dan IV
4. Jadual berikut menunjukkan persamaan bunyi
perkataan bagi beberapa etnik di Alam Melayu. 9. Bagaimanakah Asoka menyebarkan agama
Buddha ke Alam Melayu?
A Membina candi
Bahasa Melayu Empat
B Melalui peranan pedagang
Bahasa Jawa X C Menghantar sami-sami Buddha
D Menguasai kerajaan Alam Melayu
Bahasa Tagalog Apat
10. Apakah tujuan kerajaan Angkor menjalinkan
Apakah X? hubungan dengan kerajaan China?
A Pat A Mendapatkan pengiktirafan
B Four B Meminta bantuan ketenteraan
C Papat C Menyebarkan agama Buddha
D Lepat D Menjalin hubungan perdagangan
9 © Penerbitan Pelangi Sdn. Bhd.
01 Top ONE KSSM Sejarah Tg2.indd 9 11/29/19 12:43 PM
Sejarah Ting. 2 KSSM Bab 1 Kerajaan Alam Melayu
Bahagian B
1. Sejarah awal Alam Melayu memperlihatkan kemunculan beberapa kerajaan yang terkenal.
(a) Nyatakan tiga kerajaan Alam Melayu yang masyhur.
(i)
(ii)
(iii)
[3 markah]
(b) Senaraikan tiga aspek persamaan kerajaan-kerajaan tersebut.
(i)
(ii)
(iii)
[3 markah]
(c) Apakah nilai yang perlu dimiliki oleh masyarakat bagi mengekalkan kegemilangan sesebuah
negara?
(i)
(ii)
(iii)
(iv)
[4 markah]
2. Tokoh berikut mengemukakan pendapat tentang konsep Alam Melayu.
Profesor Dr. Ding Choo Ming
© Penerbitan Pelangi Sdn. Bhd. 10
01 Top ONE KSSM Sejarah Tg2.indd 10 11/29/19 12:43 PM
Sejarah Ting. 2 KSSM Bab 1 Kerajaan Alam Melayu
(a) Namakan tiga negara yang merangkumi Dunia Melayu mengikut pendapat tokoh tersebut.
(i)
(ii)
(iii)
[3 markah]
(b) Senaraikan tiga persamaan bagi masyarakat yang tinggal di kawasan tersebut.
(i)
(ii)
(iii)
[3 markah]
(c) Bagaimanakah masyarakat pada hari ini boleh mengekalkan identiti Alam Melayu?
(i)
(ii)
(iii)
(iv)
[4 markah]
3. Kerajaan Alam Melayu muncul sezaman dengan kerajaan-kerajaan luar yang lain.
(a) Nyatakan kerajaan Alam Melayu yang sezaman dengan kerajaan Turki Uthmaniyah.
(i)
(ii)
(iii)
[3 markah]
(b) Mengapakah kerajaan Alam Melayu menjalinkan hubungan dengan kerajaan India dan China?
(i)
(ii)
(iii)
[3 markah]
(c) Pada pendapat anda, apakah kesan jika sesebuah negara tidak menjalin hubungan baik dengan
negara lain?
(i)
(ii)
(iii)
(iv)
[4 markah]
11 © Penerbitan Pelangi Sdn. Bhd.
01 Top ONE KSSM Sejarah Tg2.indd 11 11/29/19 12:43 PM
Sejarah Ting. 2 KSSM Bab 1 Kerajaan Alam Melayu
Bahagian C
1. Kerajaan Alam Melayu bermula daripada petempatan kecil yang kemudiannya berkembang menjadi
pelabuhan.
(a) Nyatakan lokasi kemunculan kerajaan-kerajaan Alam Melayu. [6 markah]
(b) Peta berikut menunjukkan lokasi kerajaan Alam Melayu.
U
CHAMPA
Angkor
FUNAN
Takua Pa Oc-Eo
Langkasuka
Kuttaraja
Kataha
Pasai LAUT CHINA SELATAN
SELAT MELAKA
SRIVIJAYA
Temasik
Kutei
Melayu
Jambi
Palembang
LAUTAN HINDI
MAJAPAHIT
Mataram Singhasari
Mengapakah kerajaan-kerajaan Alam Melayu bermula di lembah sungai? [8 markah]
(c) Cadangkan langkah-langkah menjaga sungai di negara kita. [6 markah]
2. Penemuan candi di Lembah Bujang membuktikan kewujudan kerajaan Kedah Tua.
(a) Jelaskan bukti kemunculan kerajaan Kedah Tua. [6 markah]
(b) Pada pandangan anda, apakah kesan kepada negara kita jika kerajaan Kedah Tua masih kekal
sehingga kini? [8 markah]
(c) Apakah faktor yang perlu ada bagi sesebuah negara yang ingin memajukan kegiatan perdagangan
antarabangsa? [6 markah]
Cabaran KBAT
Jika anda pemerintah kerajaan Alam Melayu, apakah usaha yang dilakukan untuk mewujudkan
kerajaan yang maju dan agung?
Praktis i-THINK
https://bit.ly/2OmLSzW
© Penerbitan Pelangi Sdn. Bhd. 12
01 Top ONE KSSM Sejarah Tg2.indd 12 11/29/19 12:43 PM
Sejarah Ting. 2 KSSM Bab 1 Kerajaan Alam Melayu
SUDUT PAK–21
Kerusi Panas
Bab 1 Kerajaan Alam Melayu
Subtopik 1.1 Konsep Alam Melayu
Hasil Di akhir pelajaran, murid-murid dapat menjelaskan konsep Alam Melayu dan
Pembelajaran menyenaraikan persamaan budaya serumpun masyarakat Alam Melayu.
Untuk menggalakkan murid berinteraksi dan meningkatkan pemahaman
Objektif
tentang konsep Alam Melayu daru sudut geografi, bahasa dan budaya.
Prosedur guru:
1. Murid dibahagikan kepada tiga kumpulan.
2. Setiap kumpulan akan diberi salah satu tajuk berikut:
• Konsep Alam Melayu dari sudut geografi
• Konsep Alam Melayu dari sudut bahasa
• Konsep Alam Melayu dari sudut budaya
3. Perbincangan dalam kumpulan hendaklah merangkumi tokoh yang
Aktiviti mengemukakan pandangan tentang konsep Alam Melayu dan karya yang
dihasilkan oleh tokoh tersebut.
4. Seorang ketua akan mewakili kumpulannya dan duduk di kerusi yang
disediakan di hadapan kelas.
5. Dia akan menjadi “pakar” untuk menjawab soalan-soalan yang
dikemukakan oleh murid-murid daripada kumpulan yang lain.
6. Semasa aktiviti, murid-murid lain akan membuat catatan.
13 © Penerbitan Pelangi Sdn. Bhd.
01 Top ONE KSSM Sejarah Tg2.indd 13 11/29/19 12:44 PM
Jawapan
BAB 1 Kerajaan Alam Melayu Bahagian A Praktis PT3
1. C 2. A 3. C 4. C 5. A
Praktis Pengukuhan 6. B 7. A 8. A 9. C 10. D
1. (a) Profesor Emeritus Dato’ Dr. Nik Hassan Shuhaimi Nik Bahagian B
Abdul Rahman 1. (a) (i) Funan (v) Majapahit
(b) Abdul Hadi Haji Hassan (ii) Champa (vi) Kedah Tua
(c) Profesor Emeritus Tan Sri Dato’ Pendeta Dr. Ismail Hussein (iii) Srivijaya (vii) Gangga Nagara
(d) Alfred Russel Wallace (iv) Angkor
(e) Profesor Emeritus Dato’ Dr. Asmah Haji Omar Mana-mana tiga
(f) Dato’ A. Aziz Deraman (b) (i) Geografi (iii) Budaya
2. (a) Abad pertama ; Lembah Sungai Mekong (ii) Bahasa
(b) Champa ; Indrapura (c) (i) Taat setia kepada pemimpin
(c) Abad kelima ; Sungai Mas dan Pangkalan Bujang (ii) Semangat cinta akan negara
(d) Gangga Negara ; Pantai barat bahagian tengah Tanah Melayu (iii) Mengekalkan perpaduan kaum
(e) Abad ketujuh ; Lembah Sungai Musi, Sumetera (iv) Sanggup berkorban demi negara
(f) Angkor ; Hariharalaya 2. (a) (i) Malaysia (iv) Singapura
(g) Abad ke-13 ; Lembah Sungai Brantas, Jawa Timur (ii) Indonesia (v) selatan Thailand
3. (iii) Brunei (vi) Filipina
Mana-mana tiga
(b) (i) Kepercayaan (iii) Bahasa
(ii) Asal usul keturunan (iv) Budaya
Mana-mana tiga
4. (a) Brahmin ; Kaundiya ; Fan Shih-man : Teluk Camranh ; (c) (i) Mengekalkan adat dan budaya sendiri
Segenting Kra ; perdagangan ; Rudravarman ; Chenla (ii) Mengamalkan nilai-nilai murni dalam kehidupan
(b) Indrapura ; Dai Viet ; China ; Che Bong Nga ; Sungai (iii) Menggunakan bahasa ibunda dalam berkomunikasi
Merah ; Raja Tran Due Tong ; Dinasti Ming ; Indravarman (iv) Mengeratkan hubungan dengan negara-negara
(c) Dapunta Hyang Sri Jayanasa ; Sumatera ; Tanah Melayu serantau
; Selat Melaka ; perdagangan ; Buddha ; Chola ; India 3. (a) (i) Angkor (iii) Majapahit
(d) Hariharalaya ; Champa ; tempatan ; Jayavarman VII ; (ii) Champa
Annam ; Angkor Thom ; hospital ; serangan Siam (b) (i) Mengukuhkan kedudukan
(e) Kota Trowulan ; Raden Vijaya ; Jawa ; Patih Gajah Mada (ii) Mendapatkan bantuan ketenteraan
; Perdana Menteri ; Pulau Borneo ; Sulawesi ; Demak (iii) Memperkukuh persahabatan dan perdagangan
5. (a) Kerajaan Kedah Tua (c) (i) Menjejaskan keselamatan negara
(b) Kerajaan Kedah Tua (ii) Tidak dapat memajukan ekonomi pelancongan
(c) Kerajaan Gangga Nagara (iii) Tidak mendapat bantuan jika ditimpa musibah
(d) Kerajaan Kedah Tua (iv) Tidak dapat memajukan perdagangan antarabangsa
(e) Kerajaan Gangga Nagara
6. (a) Empayar Rom, empayar Parsi, empayar Kushan, dan Bahagian C
Dinasti Han. 1. (a) • Funan di lembah Sungai Mekong
(b) Kerajaan Abbasiyah, empayar Byzantine, Dinasti Tang, • Champa di selatan dan tengah Vietnam
dan kerajaan Chola. • Srivijaya di lembah Sungai Musi, Sumatera
(c) Empayar Mongol, kerajaan Turki Uthmaniyah, dan • Angkor di lembah Sungai Mekong
Kesultanan Delhi. • Majapahit di lembah Sungai Brantas, Jawa Timur
7. (a) Kerajaan Majapahit • Gangga Nagara di pantai barat bahagian tengah
(b) Kerajaan Srivijaya Tanah Melayu
(c) Dinasti Tang • Kedah Tua di Sungai Mas dan Sungai Bujang
(d) Kerajaan Angkor (b) • Tanah yang subur
(e) Empayar Rom • Sesuai untuk aktiviti pertanian
(f) Kerajaan Byzantine • Mewujudkan petempatan kekal
8. (a) Kedudukan strategik di laluan perdagangan timur dan barat • Sistem pengangkutan air
serta kekayaan hasil bumi. • Kegiatan perdagangan
(b) Hubungan perdagangan, hubungan keagamaan, dan • Mewujudkan pelabuhan
hubungan diplomatik. • Sumber pengairan
(c) Hindu, Buddha, dan Islam. • Kegunaan harian
(d) China dan India. (c) • Memulihara dan memelihara kebersihan sungai
. (e) Kerajaan Funan, Majapahit, Srivijaya, dan Angkor. • Mengadakan kempen cintai sungai
J1 © Penerbitan Pelangi Sdn. Bhd.
13 JAWAPAN Top One Sej Tg2.indd 1 11/29/19 12:49 PM
Sejarah Ting. 2 KSSM Jawapan
• Menjadikan kawasan sungai tempat riadah 6.
• Menjadikan kawasan sungai tempat pelancongan
• Mengenakan denda dan hukuman yang berat
• Menyediakan kemudahan asas di kawasan sekitar
sungai
2. (a) • Penglibatan masyarakat di Guar Kepah 7. (a) Sutera, tembikar, pinggan mangkuk, payung, gula, dan
• Menjalankan kegiatan perdagangan dengan pedagang gendang.
dari luar di Sungai Mas (b) Kain kapas, tembikar, pelbagai batu berharga seperti akik
• Kewujudan kerajaan diperkukuhkan dengan catatan dan karnelian.
golongan agama (c) Tembikar, minyak wangi, barangan kaca, dan manik.
• Catatan golongan pedagang dari China, India dan 8. (a) (i) Bahan pewangi dan perubatan
Arab-Parsi (ii) Bahan binaan dan barang kraf tangan
• Sumber China menamakan kerajaan Kedah Tua (iii) Kesihatan dan perubatan
sebagai Chieh Ch’a (iv) Bahan pewangi
• Sumber dari India dan Arab merujuk kerajaan Kedah (b) (i) Bahan makanan dan perubatan
Tua sebagai Kataha dan Kalah-bar (ii) Barang perhiasan
(b) • Terjalin kegiatan perdagangan antara pedagang luar (iii) Makanan
dengan penduduk tempatan 9. (a) perlombongan ; pembuatan
• Kedatangan pedagang dari Timur dan Barat (b) emas ; bijih besi
• Menjadi pusat penyebaran agama Buddha (c) melombong ; mendulang
• Kepesatan kegiatan perdagangan di Lembah Bujang (d) mewah ; tembikar
• Pelabuhan Kedah Tua menjadi tarikan pedagang luar 10. (a) Barangan tembikar dan cuka kelapa.
• Meningkatkan imej negara (b) Garam, gula, dan minyak. Pembungkusan daging kerbau
• Memperkenalkan Kedah Tua di mata dunia dan membuat mi daripada beras.
• Memajukan ekonomi negara (c) Barangan daripada bijih besi dan emas seperti barang
(c) • Kestabilan politik perhiasan.
• Keamanan dalam negeri
• Memiliki hasil bumi yang pelbagai PT3
• Kemudahan pelabuhan yang lengkap Praktis
• Menjalin hubungan baik dengan negara luar
• Bebas cukai atau cukai yang dikenakan rendah Bahagian A
1. D 2. A 3. C 4. B 5. B
Cabaran KBAT 6. B 7. A 8. A 9. B 10. B
Bahagian B
Usaha yang dilakukan untuk mewujudkan kerajaan yang agung ialah
mengamalkan sistem pentadbiran yang sistematik, mengukuhkan 1. (a) (i) Kurung Bnam (iii) Cakravatin
perpaduan rakyat, menjamin keamanan dalam negeri, memajukan (ii) Rajadhiraja
ekonomi, menguatkan ketenteraan, dan menjalin hubungan (b) (i) Raja dibantu oleh Sapta Prabu dan pembesar
diplomatik dengan kerajaan lain. (ii) Dibahagikan kepada 14 wilayah
(iii) Setiap wilayah dipecahkan kepada Kabupaten,
Kawadanan, Pakuwuan dan Kebuyutan
BAB 2 Sistem Pemerintahan dan Kegiatan Ekonomi (c) (i) Menjamin kestabilan politik
(ii) Memajukan ekonomi negara
Masyarakat Kerajaan Alam Melayu (iii) Menjamin keselamatan dan kebajikan rakyat
(iv) Menarik kemasukan pelabur dari luar
2. (a) (i) Funan
Praktis Pengukuhan (ii) Angkor
1. (iii) Champa
(iv) Majapahit
(v) Srivijaya
Mana-mana tiga
(b) (i) Kesuburan tanah
2. (a) Pratiyuvaraja ; Raja Kumara ; tentera ; Kedatuan ; raja ; (ii) Sistem saliran yang baik
Pradatuan (iii) Pelantikan pembesar yang menyelenggarakan terusan
(b) dibayangi ; perdagangan ; berubah ; Pradatuan ; Srivijaya ; Datu dan daik
3. (a) Menyara diri (c) (i) Penanaman padi di Perlis, Kedah dan Kelantan
(b) Funan dan Angkor (ii) Penanaman kelapa sawit di Perak dan Johor
(c) Membina baray (iii) Hasil pertanian dieksport ke luar negara
(d) Sungai Bengawan Solo (iv) Negara menjadi pengeluar utama bagi getah dan
4. (a) A (b) A (c) B (d) A kelapa sawit
5. (a) Oc Eo ; Damar, kapur barus, kayu cendana, dan gaharu (v) Hasil pertanian menjadi bahan mentah kepada industri
(b) Turan, Kam ran, Sri Banoy, dan Maliti ; Beras, emas, perak, lain
gading gajah, dan gaharu. (vi) Sektor pertanian mewujudkan peluang pekerjaan dan
(c) Palembang ; Damar, kapur barus, gaharu, madu, rotan, sumber rezeki
rempah, mutiara, rumpai laut, gading gajah, dan sumbu badak. (vii) Sektor pertanian melahirkan industri hiliran dan
(d) Yasodharapura ; Gaharu, buah pelaga, lilin lebah, minyak industri asas tani
sayuran, damar, dan gading gajah. Mana-mana jawapan munasabah
© Penerbitan Pelangi Sdn. Bhd. J2
13 JAWAPAN Top One Sej Tg2.indd 2 11/29/19 12:50 PM
Sejarah Ting. 2 KSSM Jawapan
BAB 3 Sosiobudaya Masyarakat Kerajaan Alam
Bahagian C
1. (a) • Raja-raja Angkor menggunakan gelaran Dewaraja Melayu
yang mengaitkan raja sebagai dewa
• Kuasa kedua yang penting dalam sistem pemerintahan Praktis Pengukuhan
ialah Permaisuri
• Kuasa ketiga penting ialah Raja Muda 1. (a) Sanskrit (e) Palava
• Raja-raja Angkor dibantu oleh pembesar-pembesar (b) Funan (f) Jawa Kuno
• Pembesar bertanggungjawab dalam bidang (c) Raja Sambhuvarman (g) Islam
keagamaan, keselamatan dan perbendaharaan (d) harian (h) Palava
• Pada peringkat wilayah, Angkor dibahagikan kepada 2.
wilayah, daerah, daerah kecil dan kampung
(b) • Raja dikatakan mempunyai unsur kesaktian
• Digelar Raja di Gunung dan Maharaja di Pulau
• Dianggap Bodhisattva yang merujuk peranan raja
sebagai Buddha di bumi 3. (a) Kerajaan Funan (f) Nagarakertagama
• Raja dibantu oleh Yuvaraja, iaitu Putera Mahkota, (b) Palas Pasemah (g) kepingan emas
Pratiyuraja (Raja Muda), dan Rajakumara (c) Sdok Kok Thom (h) Ramayana
• Raja dibantu golongan agama, tentera, pemungut (d) Kauthara (i) cerita hikayat
cukai, hakim, dan penjaga harta kerajaan (e) Kerajaan Champa
• Pentadbiran wilayah terbahagi kepada Kedatuan dan 4. (a) Kerajaan Majapahit (c) Kerajaan Srivijaya
(d) Kerajaan Kedah Tua
(b) Kerajaan Angkor
Pradatuan 5. Angkor Wat
• Kedatuan ditadbir oleh Datu berketurunan raja (a) Dibina pada abad ke-12 oleh Raja Suryavarman II.
• Pradatuan ditadbir oleh Datu bukan berketurunan raja (b) Dibina dengan keluasan 208 hektar.
(c) • Menjaga keamanan negara (c) Menara utama di tengah candi setinggi 65 meter.
• Menghormati sistem beraja Candi Borobudur
• Mematuhi prinsip Rukun Negara (a) Candi bagi agama Buddha.
• Mematuhi perlembagaan negara (b) Berbentuk gunung yang bersegi-segi dan memiliki
• Taat setia kepada raja dan pemimpin beberapa tingkat.
• Menanam semangat cinta akan negara (c) Di puncaknya, terdapat 72 patung Buddha yang diletakkan
2. (a) • Pertanian di dalam stupa.
• Perdagangan 6. (a) A (b) A (c) B (d) A (e) B
• Mengutip hasil laut 7.
• Mengutip hasil hutan
• Perlombongan
• Pembuatan
(b) • Hasil hutan dan hasil laut mendapat permintaan tinggi
daripada pedagang 8. (a) Kapal-kapalnya besar dan boleh belayar hingga ke
• Menjadi sumber makanan, ubatan, wangian, pelabuhan Tonkin dan tenggara China.
perhiasan, dan bahan binaan (b) (i) Candi Tikus (ii) Candi Cetho
• Rotan digunakan sebagai bahan binaan dan barang (c) (i) Menjadi laluan raja.
kraf tangan (ii) Merupakan pintu masuk ke dalam bangunan suci di
• Gaharu digunakan sebagai bahan pewangi dan Jawa Timur.
perubatan (d) (i) Candi Bukit Batu Pahat
• Kapur barus digunakan sebagai bahan pewangi (ii) Candi Bendang Dalam
(e) Penemuan patung Buddha yang diperbuat daripada
• Sarang burung digunakan untuk kesihatan dan gangsa setinggi 18 meter di Tanjung Rambutan dan
perubatan patung Buddha di Sungai Siput dan Pangkalan.
• Gamat dijadikan bahan makanan dan perubatan 9. (a) sosial ; pemerintah (c) melindungi ; rakyat
• Mutiara dijadikan barang perhiasan (b) politik ; kedudukan (d) taat setia ; kestabilan
• Rumpai laut dijadikan sebagai makanan 10. Golongan pemerintah
(c) • Mengukuhkan perpaduan kaum (a) Raja dan kerabat diraja.
• Mengekalkan keamanan negara (b) Pembesar, ilmuwan, golongan agama, pujangga, dan
• Menyokong dasar ekonomi negara pendeta istana.
• Meningkatkan ilmu pengetahuan Golongan diperintah
• Meningkatkan kemahiran diri (a) Pekerja istana, askar, petani, penternak, pedagang,
• Menguasai teknologi terkini nelayan, dan artisan.
• Mempersiapkan diri menjadi tenaga kerja mahir (b) Tawanan perang, hamba berhutang, dan rela menjadi hamba.
• Berganding bahu dan bekerjasama memakmurkan
negara Praktis PT3
Cabaran KBAT Bahagian A
Menjadi pintu masuk negara, terminal kapal dan kargo, laluan 1. D 2. C 3. B 4. B 5. D
antarabangsa, dan menjalankan perdagangan import-eksport. 6. A 7. A 8. C 9. D 10. C
J3 © Penerbitan Pelangi Sdn. Bhd.
13 JAWAPAN Top One Sej Tg2.indd 3 11/29/19 12:50 PM
Sejarah Ting. 2 KSSM Jawapan
Bahagian B 2. (a) • Pembinaan banyak candi semasa zaman
kegemilangan
1. (a) (i) Batu bersurat Kedukan Bukit • Candi Tikus di Jawa Timur
(ii) Batu bersurat Kota Kapur • Candi Cetho di Jawa Tengah
(iii) Batu bersuarat Telaga Batu • Masyarakat Majapahit juga membina pintu gerbang
(iv) Batu bersurat Talang Tuwo • Gapura Wringin Lawang, iaitu pintu gerbang laluan
Mana-mana tiga raja
(b) (i) Bakti (iv) Bahasa • Gapura Bajang Ratu, iaitu pintu masuk ke bangunan
(ii) Budi (v) Dosa suci di Jawa Timur
(iii) Bumi (b) • Seni bina masyarakat kerajaan Angkor berkait rapat
Mana-mana tiga dengan kegiatan pertanian
(c) (i) Menjadi alat komunikasi utama • Baray dibina berukuran 2 x 8 kilometer yang dapat
(ii) Menyimpan rekod pemerintahan menampung 30 juta meter padu air untuk disalurkan
(iii) Menyimpan rekod perundangan ke sawah-sawah padi di sekitarnya
(iv) Menyimpan rekod keagamaan • Seni bina yang terkenal ialah Angkor Wat dan Angkor
2. (a) (i) Syair (iii) Gurindam Thom
(ii) Nazam (iv) Cerita hikayat • Angkor Thom dibina oleh Jayavarman VII yang turut
Mana-mana tiga mendirikan 102 buah hospital
(b) (i) Hikayat Amir Hamzah • Angkor Wat dibina oleh Raja Suryavarman II pada
(ii) Hikayat Iskandar Zulkarnain abad ke-12
(iii) Hikayat Muhammad Ali Hanafiah • Dibina dengan keluasan 208 hektar
(c) (i) Menjadi iktibar dan pengajaran • Menara utama di tengah candi setinggi 65 meter
(ii) Sebagai alat pendidikan sosial • Membina kapal untuk kegunaan perdagangan dan
(iii) Menjadi hiburan mengisi masa lapang peperangan
(iv) Memupuk nilai-nilai murni dalam kalangan masyarakat (c) • • Kekayaan hasil bumi
Kemakmuran ekonomi
Bahagian C • Keamanan dalam negeri
• Kebijaksanaan pemerintah
1. (a) (i) • Penggunaan bahasa Sanskrit sebag ai bahasa utama • Sifat kreatif dan inovatif rakyat
• Dibuktikan dengan penemuan batu bersurat Funan • Kerjasama erat pemerintah dan rakyat
bertarikh abad kedua
• Tulisan yang digunakan ialah tulisan orang Hu KBAT
yang menggunakan tulisan orang India Cabaran
• Masyarakat Funan menggunakan kalendar Saka
yang berasal dari India Fungsi batu bersurat kepada masyarakat kerajaan Alam Melayu ialah
(ii) • Masyarakat Kedah Tua menggunakan bahasa menjadi medium (alat) untuk mencatatkan pelbagai maklumat seperti
Sanskrit pemerintahan, keagamaan, dan undang-undang, membuktikan
• Menggunakan tulisan Palava keintelektualan, meningkatkan kegiatan persuratan, serta
• Dibuktikan melalui penemuan batu bersurat Sungai menunjukkan kemahiran memahat.
Mas dan Cherok Tok Kun bertarikh abad kelima
(b) Kerajaan Srivijaya
• Pengunaan bahasa Melayu dalam urusan pentadbiran BAB
dan harian 4 Agama, Kepercayaan dan Keunikan Warisan
• Bahasa Melayu menerima pengaruh daripada bahasa Masyarakat Kerajaan Alam Melayu
Sanskrit
• Dibuktikan dengan penemuan batu bersurat di
Sumatera bertarikh abad ketujuh Praktis Pengukuhan
• Seperti Kedukan Bukit, Kota Kapur, Telaga Batu, dan 1. (a) tuhan (e) hyang
Talang Tuwo (b) pegangan (f) roh
• Batu bersurat tersebut ditulis dalam bahasa Melayu (c) animisme (g) mana
dengan pengaruh bahasa Sanskrit menggunakan (d) semangat (h) kehidupan
tulisan Palava 2. (a) Funan ; Gangga Negara (c) pemerintah ; perdagangan
Kerajaan Majapahit (b) Champa ; Pasai (d) persuratan ; agama Islam
• Penggunaan bahasa Sanskrit sebagai bahasa utama
dan tulisan Kawi 3.
• Hal tersebut berdasarkan bukti penemuan inskripsi
dan persuratan bertarikh abad ke-14
• Selepas Islam tersebar, menggunakan huruf Arab
sebagai tulisan yang dikenali sebagai tulisan Pegon
(c) • Mengadakan kempen cintakan bahasa kebangsaan 4. (a) A (b) A (c) B (d) A (e) B (f) A
• Menjadikan bahasa Melayu sebagai bahasa rasmi 5. (a) Pemilihan raja berasaskan keturunan dan pembesar
negara mengesahkannya.
• Menggunakan bahasa Melayu dalam urusan rasmi (b) Raja dianggap sebagai titisan dewa serta mesti ditaati dan
negara dihormati.
• Menjadikan bahasa Melayu sebagai bahasa pengantar (c) (i) Raja (ii) Maharaja
di universiti awam (d) (i) Raja di Gunung (ii) Maharaja di Pulau
• Memperkenalkan bahasa Melayu di universiti (e) Lokasi yang strategik, iaitu di pesisiran pantai atau lembah
antarabangsa sungai atau tempat yang menjadi laluan antarabangsa.
• Mengadakan pertandingan bahasa Melayu pada 6. (a) Pelabuhan Oc Eo
peringkat antarabangsa (b) Gunung Jerai
© Penerbitan Pelangi Sdn. Bhd. J4
13 JAWAPAN Top One Sej Tg2.indd 4 11/29/19 12:50 PM
Sejarah Ting. 2 KSSM Jawapan
(c) Tasik Tonle Sap Kerajaan Srivijaya
7. (a) Hubungan persahabatan • Menjadi pusat kegiatan agama Buddha sejak abad
(b) Menyelesaikan pemberontakan ketujuh
(c) Raden Wijaya • Pendeta Buddha bernama I-Tsing dari China pernah
(d) Mendapatkan perlindungan dan memelihara kedaulatan datang ke Srivijaya
8. (a) Sungai Musi ; pertanian (c) pembekal ; kerajaan • Bertujuan mempelajari bahasa Sanskrit
(b) baray ; mencukupi (d) pelayaran ; menyelam • Menterjemahkan kitab-kitab agama Buddha
9. (a) Tulisan, bahasa, dan persuratan. • Candi Buddha yang terkenal ialah Candi Muara Jambi
(b) Palava dan Kawi • Candi Muara Takus dan Candi Bahal
(c) Warisan seni bina perkapalan masyarakat kerajaan Alam (c) • Meraikan cuti perayaan kaum lain
Melayu. • Menghadiri rumah terbuka perayaan kaum lain
(d) Memudahkan kehidupan seperti perkembangan pertanian, • Tidak mengganggu upacara keagamaan kaum lain
perdagangan, pelayaran, dan keagamaan. Melahirkan • Bertoleransi dengan upacara keagamaan kaum lain
petukang kapal yang handal. • Tidak mengganggu dan menghormati rumah ibadat
10. (a) terbuka (d) penasihat kaum lain
(b) toleransi (e) pemujaan • Tidak menyentuh isu sensitif agama kaum lain
(c) mengukuhkan (f) pendidikan • Bersama-sama merayakan perayaan kaum lain selagi
tidak bertentangan dengan agama sendiri
Praktis PT3 2. (a) • • Raja dipilih berdasarkan keturunan
Golongan pembesar akan mengesahkannya
Bahagian A • Keturunan diraja dianggap suci dan berdaulat
• Golongan tentera juga boleh dilantik menjadi raja
1. A 2. D 3. A 4. B 5. B • Contohnya dalam kerajaan Funan dan Champa
6. A 7. C 8. D 9. A 10. A • Wanita daripada keturunan diraja boleh dilantik
menjadi pemerintah
Bahagian B • Contohnya dalam kerajaan Majapahit
(b) • Memilih dan membangunkan pusat pemerintahan
1. (a) (i) Suatu sistem berkaitan anutan • Memilih lokasi yang strategik sebagai pusat
(ii) Keimanan pemerintahan, petempatan, dan pelabuhan seperti
(iii) Penyembahan terhadap tuhan di pesisiran pantai dan lembah sungai
(b) (i) Hindu (iii) Islam • Kebijaksanaan pemerintah menggunakan alam sekitar
(ii) Budhha dengan memajukan kegiatan pertanian di kawasan
(c) Mendisiplinkan diri. Mempunyai matlamat hidup. Kehidupan subur seperti Lembah Sungai Mekong dan Sungai
lebih tenteram dan aman damai. Mengawal tingkah laku Brantas
manusia daripada melakukan kejahatan. • Memilih lokasi laluan antarabangsa, Timur dan Barat
2. (a) (i) Hubungan persahabatan seperti pelabuhan Oc Eo di Funan dan Palembang di
(ii) Bantuan ketenteraan Srivijaya
(iii) Perkahwinan • Mengambil kira petunjuk arah yang memudahkan
(b) (i) Memelihara kedaulatan kerajaan pedagang singgah di pelabuhan seperti bukit, gunung,
(ii) Mendapatkan perlindungan dan teluk
(iii) Meluaskan jaringan perdagangan • Menjalinkan hubungan diplomatik dengan kerajaan
(iv) Memperkukuh agama dan budaya luar seperti China dan India
(c) Tidak campur tangan dalam urusan dalaman. Memberi • Kebijaksanaan pemerintah menjalinkan hubungan
bantuan jika negara jiran ditimpa musibah. Menggunakan diplomatik melalui perkahwinan
rundingan damai jika menghadapi pertikaian. Saling • Pemerintah Majapahit, Raden Wijaya mengahwini
bekerjasama mempertahankan sempadan daripada puteri kerajaan Singhasari pada abad ke-13
pencerobohan demi kepentingan bersama. • Menjalinkan hubungan persahabatan contohnya
Bahagian C hubungan Srivijaya-China pada abad ketujuh dan
Majapahit-China pada abad ke-14
1. (a) (i) Kepercayaan bahawa setiap makhluk, hidupan, dan • Mendapatkan bantuan tentera dan senjata contohnya
tumbuhan memiliki roh atau semangat. Kepercayaan Maharaja Chola membantu kerajaan Srivijya
terhadap makhluk halus dan penyembahan roh nenek menghapuskan pemberontakan pada abad ke-11
moyang yang dipanggil hyang untuk memastikan (c) • Kawasan yang luas
keluarga yang masih hidup mendapat kebaikan atau • Lokasi yang strategik
menghindar kesusahan di dunia. • Pelbagai kemudahan asas disediakan
(ii) Kepercayaan terhadap kekuatan yang dikenali • Tidak terdedah dengan kesibukan jalan raya
sebagai mana. Setiap benda dan makhluk dianggap • Mengasingkan pusat pentadbiran dengan pusat
mempunyai mana yang boleh mempengaruhi bandar
kehidupan seseorang. Upacara pemujaan tanaman • Mengelakkan kesesakan di bandar raya atau ibu kota
dilakukan untuk mendapat hasil tanaman yang subur
dan banyak. Cabaran KBAT
(b) Kerajaan Angkor
• Agama Hindu menjadi anutan utama masyarakat
• Mencapai kegemilangan semasa pemerintahan Cara menjaga warisan seni bina negara ialah mewartakan bangunan
Suryavarman II bersejarah sebagai warisan kebangsaan, mempromosikannya
• Angkor Wat merupakan candi Hindu yang terkenal sebagai lokasi pelancongan, tidak mengubah suai hingga
• Agama Buddha menjadi agama utama semasa menjejaskan keasliannya, dan mengenakan hukuman kepada pelaku
pemerintahan Jayavarman VII pada abad ke-12 vandalisme.
J5 © Penerbitan Pelangi Sdn. Bhd.
13 JAWAPAN Top One Sej Tg2.indd 5 11/29/19 12:50 PM
Sejarah Ting. 2 KSSM Jawapan
BAB 5 Kesultanan Melayu Melaka (b) (i) Bentuk muka bumi (iii) Benteng pertahanan
(ii) Laluan perdagangan (iv) Terlindung angin monsoon
(iv) Menghargai alam sekitar
(c) (i) Bijaksana (iii) Berwawasan jauh
(ii) Berwibawa
Praktis Pengukuhan 2. (a) (i) Kepemimpinan raja yang berwibawa
(ii) Sistem pentadbiran yang cekap
(iii) Sistem perundangan yang tersusun
1. (a) Sungai Bertam (b) (i) Cap mohor (iv) Lembing
(b) laluan kapal dagang (ii) Nobat (v) Mahkota
(c) benteng pertahanan (iii) Keris
(d) pokok bakau dan api-api Mana-mana tiga
(e) berlabuh dengan selamat (c) (i) Menjamin keamanan negara
2. (a) Iskandar Zulkarnain (d) Hukum Kanun Melaka (ii) Mementingkan kebajikan rakyat
(b) daulat (e) adil (iii) Memantapkan sistem pentadbiran negara
(c) keris (iv) Mengukuhkan hubungan baik dengan negara luar
3. (a) Penasihat raja / Menteri utama / Ketua hakim / Ketua turus
angkatan perang / Pemangku sultan Bahagian C
(b) Ketua segala bendahari / Ketua syahbandar / Pemungut
hasil atau ufti / Ketua urus setia istana 1. (a) • Diasaskan oleh Datuk Ketemenggungan
(c) Ketua polis dan penjara / Penguasa bandar dan Kota • Berkaitan sistem pemerintahan, pewarisan takhta
Melaka / Ketua protokol istana / Hakim di darat perkahwinan, pewarisan harta, dan perundangan
(d) Ketua utusan ke negara luar / Ketua angkatan laut / • Mengamalkan sistem pemerintahan beraja
Pengawal peribadi raja / Ketua duta / Hakim di laut • Kuasa tertinggi terletak di tangan sultan
4. (a) Muzzafar Shah ; Mahmud Shah • Takhta kerajaan diwarisi oleh anak lelaki yang sulung
(b) 44 fasal ; pembesar • Membolehkan sistem pewarisan takhta berlaku secara
(c) Islam ; jenayah teratur
(d) pelayaran ; perdagangan (b) • Ditulis semasa pemerintahan Sultan Muzaffar Shah
(e) 25 ; tatacara (1446 – 1456)
(f) keamanan ; lancar dan adil • Disusun semula semasa pemerintahan Sultan
5. (a) A (d) A Mahmud Shah (1489 – 1511)
(b) A (e) B • Mengandungi 44 fasal
(c) B (f) A • Berkaitan hak keistimewaan, tanggungjawab raja dan
6. (a) Kerajaan Samudera-Pasai dan Kerajaan Perlak. pembesar
(b) Pengislaman pemerintah / Peranan ulama dan mubaligh • Terdapat unsur-unsur hukum Islam
/ Perkahwinan / Perdagangan / Peluasan kuasa • Berkaitan dengan jenayah, urusan jual beli dan
(c) Pengaruh Islam terdapat dalam saduran karya sastera dari kekeluargaan
Arab dan Parsi. Perkembangan tulisan Jawi dan bahasa • Mengatasi jenayah dan mewujudkan keamanan
Melayu. • Menjamin keselamatan dan kesejahteraan rakyat
(d) Jawatan seperti mufti dan kadi. (c) • Mengurangkan jenayah
(e) Menjadikan Islam sebagai agama rasmi Kesultanan • Mewujudkan perpaduan
Melayu Melaka, menghantar ulama ke kawasan jajahan • Menjamin keamanan negara
untuk mengajar hal ehwal agama Islam, dan menjadi
penaung kepada aktiviti dakwah dan perbincangan kitab • Mengawal tingkah laku masyarakat
agama seperti Darul Manzum. • Mengukuhkan sistem organisasi masyarakat
7. (a) Masalah kepimpinan dan masalah perpaduan. • Menjadi panduan dalam pentadbiran kerajaan
(b) Kelemahan Sultan Mahmud Shah dan perbalahan • Mengelakkan masalah dalam kalangan masyarakat
antara pembesar menyebabkan ketidakstabilan politik. 2. (a) Pengislaman pemerintah
Amalan pilih kasih, rasuah, dan penyelewengan dalam • Pengislaman Sultan Iskandar Shah pada tahun 1414
pentadbiran. • Diikuti oleh para pembesar dan rakyat
(c) Mengawal perdagangan rempah, menyebarkan agama • Sultan Muzaffar Shah menjadikan agama Islam
Kristian, dan menghapuskan penguasaan pedagang Islam. sebagai agama rasmi
(d) Hubungan Melaka-Portugis bermula dengan kedatangan Perkahwinan
Lopez de Sequeira pada 11 September 1509. • Perkahwinan puteri Sultan Mansur Shah dengan
(e) Pada 25 Julai 1511, 10 Ogos 1511, dan 24 Ogos 1511. putera Raja Siak
(f) Kepentingan memelihara perpaduan bagi mengelakkan • Peranan ulama dan mubaligh
perpecahan yang boleh menjejaskan keamanan dan • Dihantar ke seluruh kawasan pengaruh
keharmonian kaum. • Kedatangan ulama dari Timur Tengah dan India untuk
mengajar agama Islam
Praktis PT3 Perdagangan
Melalui pedagang Arab, India dan China yang datang
•
ke Melaka
Bahagian A Peluasan kuasa
• Negeri naungan dan jajahan memeluk Islam sebagai
1. C 2. D 3. A 4. D 5. A tanda taat setia
6. D 7. C 8. D 9. B 10. B (b) • Melaka menjadi tumpuan ulama
Bahagian B • Sultan Melaka menjadi penaung kepada aktiviti
dakwah dan perbincangan kitab agama seperti Darul
1. (a) (i) Perkampungan nelayan Manzum
(ii) Tempat berjual beli serta pertukaran barang dagangan • Tempat pembelajaran
© Penerbitan Pelangi Sdn. Bhd. J6
13 JAWAPAN Top One Sej Tg2.indd 6 11/29/19 12:50 PM
Sejarah Ting. 2 KSSM Jawapan
• Semasa pemerintahan Sultan Muzaffar shah,
madrasah, masjid dan surau menjadi tempat Praktis PT3
mempelajari al-Quran dan ilmu tasawuf
• Persuratan Bahagian A
• Pengaruh Islam terdapat dalam saduran karya sastera
dari Arab dan Parsi seperti Hikayat Muhammad Ali 1. D 2. B 3. A 4. B 5. C
Hanafiah dan Hikayat Amir Hamzah 6. A 7. B 8. D 9. B 10. B
• Pemerintahan dan pentadbiran
• Undang-undang Islam terkandung dalam Hukum Bahagian B
Kanun Melaka dan Undang-undang Laut Melaka 1. (a) (i) Kota Kara, Pekan Tua
• Ulama memainkan peranan penting dalam hal (ii) Kota Sayong, Sayong Pinang
pentadbiran (iii) Kota Batu, Johor Lama
• Jawatan mufti dan kadi diwujudkan (b) (i) Berhampiran sungai yang lebar
(c) • Terkandung dalam Perlembagaan Malaysia (ii) Memudahkan kapal keluar masuk
• Kebenaran membina rumah ibadat kaum lain (iii) Kawasan berbukit bukau menjadi benteng pertahanan
• Terdapat undang-undang melindungi agama lain (c) (i) Mencari kawasan yang lebih selamat
• Menghadiri rumah terbuka perayaan agama lain (ii) Taktik mengelak serangan musuh
• Perayaan agama lain dilakukan tanpa gangguan (iii) Mencari kawasan yang lebih strategik
• Cuti umum untuk perayaan agama kaum lain seperti (iv) Memajukan kawasan perdagangan
Hari Wesak (v) Mempertahankan kedaulatan kerajaan
Mana-mana empat
Cabaran KBAT 2. (a) (i) Persaingan Johor-Acheh-Portugis
(ii) Perang Johor-Jambi
(iii) Konflik pembesar
Kepentingan undang-undang dalam kehidupan manusia ialah (iv) Ancaman Raja Kechil
membendung tindakan negatif, menjadikan kehidupan manusia Mana-mana tiga
sistematik, tersusun, menjatuhkan hukuman kepada pesalah, menjadi (b) (i) Memindahkan pusat pemerintahan
iktibar dan pengajaran, dan menjamin keharmonian hidup. (ii) Membina kota pertahanan
(iii) Menjalinkan hubungan dengan Belanda
BAB 6 (ii) Serangan pengganas
(c) (i) Masalah perpaduan
(iii) Pengaruh negatif media sosial
Kesultanan Johor Riau
(iv) Semangat patriotik yang semakin terhakis
Praktis Pengukuhan Bahagian C
1. (a) A (b) A (c) B (d) B (e) A 1. (a) • • Kedudukan yang strategik
Pelabuhan Johor Lama, Batu Sawar dan Panchor
2. mudah dimudiki oleh kapal besar
• Menjadi tumpuan para pedagang
• Dari China, Gujerat, Belanda dan pedagang Inggeris
3. (a) Johor, Acheh, dan Portugis. • Pusat pengumpulan dan pengedaran pelbagai barang
(b) Perebutan untuk menguasai perdagangan di Selat Melaka. dagangan
(c) Johor memberikan bantuan kepada Belanda untuk • Pelabuhan Johor Riau berperanan sebagai pusat
mengalahkan Portugis dan menguasai Melaka pada pertukaran barangan keluaran Alam Melayu dengan
tahun 1641. Acheh mengalami kemerosotan selepas barangan dari China, India dan Arab
kemangkatan Sultan Iskandar Thani. • Kesibukan pelabuhan Johor Riau
(d) Johor menuntut Tungkai daripada Jambi. Berlaku krisis • Terdapat 500 hingga 600 buah kapal dagang dari luar
dan peperangan dari tahun 1659 – 1679. Johor menyerang yang berlabuh di pelabuhan Johor
Jambi pada Jun 1679 dan Jambi tewas dan tunduk di (b) • Secara tukar barang
bawah kuasa Kesultanan Johor Riau. • Menggunakan mata wang
4. (a) Sungai Johor (d) Kota Kara • Mata wang emas (Mas)
(b) Portugis (e) Belanda • Mata wang perak (Kupang)
(c) pertahanan (f) Acheh • Mata wang timah (Katun)
5. (a) lebar dan dalam • Mata wang asing seperti Dolar Mexico dan Dolar
(b) timur dan barat Sepanyol
(c) berurus niaga • Duit Belanda turut digunakan
(d) Portugis di Melaka • Syahbandar mengurus sistem jual beli dan kutipan
(e) Gujerat dan China cukai
(f) lada hitam, bijih timah, dan emas • Cukai pelabuhan yang berpatutan
(g) Batu Sawar • Syahbandar juga menetapkan ukuran dan berat
(h) Gujerat timbangan barangan
6. (a) D (c) E (e) A (c) • Menyediakan kemudahan lengkap di pelabuhan
(b) C (d) F (f) B • Membuat promosi di luar negara
7. • Menarik pelaburan asing
• Menghantar rombongan perdagangan ke luar negara
• Menubuhkan syarikat perkapalan bertaraf
antarabangsa
• Mengenakan cukai yang berpatutan
J7 © Penerbitan Pelangi Sdn. Bhd.
13 JAWAPAN Top One Sej Tg2.indd 7 11/29/19 12:50 PM
Sejarah Ting. 2 KSSM Jawapan
2. (a) • Dilahirkan di Bukit Seluyut, Kota Tinggi pada tahun (ii) Memperkemaskan sistem sukat dan timbang
1565 (iii) Menubuhkan mahkamah syariah
• Nama sebenar ialah Tun Muhammad bin Tun Ahmad (iv) Menubuhkan pasukan polis
Paduka Raja 4. (a) Daeng Chelak
• Menjadi Bendahara Johor semasa pemerintahan (b) Mendapatkan pengiktirafan
Sultan Alauddin Riayat Shah II (c) Raja Lumu
• Menyusun dan menulis semula Sulalatus Salatin atas (d) Sultan Salehuddin Shah
perintah Raja Abdullah iaitu adinda Sultan Alauddin (e) Kuala Selangor
Riayat Shah II (f) Sultan Ala’iddin Suleiman Shah
• Dilantik sebagai penasihat Sultan Iskandar Muda Acheh 5. (a) Kesultanan Perak (c) Kesultanan Selangor
• Menjadi Raja Uleebalang di Samarlanga (b) Kesultanan Pahang (d) Kesultanan Terengganu
(b) (i) • Bermaksud Salasilah Raja-raja atau Peraturan 6. (a) beraja (e) undang-undang bertulis
Segala Raja-raja (b) ketua agama (f) hutang-piutang
• Nashkah asal karya bernama Hikayat Melayu (c) mahkamah syariah (g) 92 fasal
• Disusun dan ditulis semula oleh Tun Seri Lanang (d) Dewan di-Raja (h) Undang-undang 99 Perak
pada tahun 1612 7.
• Kandungannya menceritakan asal usul keturunan
raja-raja Melaka
• Adat istiadat kerajaan dan sejarah Kesultanan
Melayu Melaka
(ii) • Dihasilkan oleh pengarang dari Johor
• Selepas kekalahan Portugis di Melaka pada tahun
1641 8. (a) Kegiatan pertanian, penternakan, perlombongan, mengutip
• Sebuah epik kepahlawanan hasil hutan, dan perikanan.
• Merentas sepanjang zaman kegemilangan (b) Bijih timah
Kesultanan Melayu Melaka (c) Rotan, sumbu badak, dan kayu-kayan.
• Berkaitan ketaatan atau kesetiaan Hang Tuah (d) Terengganu
kepada raja dan Kesultanan Melayu Melaka
(c) • Meningkatkan mutu karya kesusasteraan Melayu PT3
• Memperkenalkan karya Melayu di peringkat sekolah Praktis
rendah lagi Bahagian A
• Melakukan pembaharuan, kreativiti dan inovasi dalam
penghasilan kesusasteraan Melayu 1. D 2. D 3. C 4. D 5. D
• Mewujudkan Hadiah dan Genre Persuratan Kanak- 6. D 7. D 8. B 9. A 10. D
Kanak
• Memperbanyak penterjemahan hasil kesusasteraan Bahagian B
antarabangsa ke dalam bahasa Melayu
• Membuat penterjemahan hasil kesusasteraan Melayu 1. (a) (i) Raja Muhammad
ke dalam bahasa antarabangsa (ii) Raja Muzaffar
• Mempromosikan kesusasteraan Melayu di peringkat (b) (i) Pekan, Kuala Sungai Pahang
antarabangsa (ii) Tanah Abang, pesisir Sungai Perak
• Memupuk budaya membaca dengan mempelbagaikan (iii) Tanjung Baru, Kuala Berang
karya persuratan Melayu (iv) Kuala Selangor
Mana-mana jawapan yang munasabah (c) (i) Pusat perdagangan
(ii) Benteng pertahanan
(iii) Petempatan kekal
Cabaran KBAT (iv) Berhampiran sumber air
(v) Tanah pertanian yang subur
Kepentingan hubungan Kesultanan Johor Riau dengan China ialah Mana-mana empat
hubungan perdagangan. Pedagang China membawa barangan 2. (a) (i) Peraturan dan larangan istana
seperti benang emas, kain sutera putih, kuali besi, teh, dan tembaga (ii) Kekeluargaan Islam
untuk diperdagangkan di Pelabuhan Johor Riau. (iii) Jenayah
(iv) Hutang-piutang
(v) Hukum jual beli
BAB 7 Kesultanan Melayu Pahang, Perak, (b) (i) Hukum Kanun Pahang / Undang-undang Tubuh
Mana-mana dua
Terengganu, dan Selangor Kerajaan Pahang
(ii) Undang-undang 99 Perak / Undang-undang Tubuh
Kerajaan Negeri Perak
Praktis Pengukuhan (iii) Undang-undang bagi Diri Kerajaan Terengganu
1. (a) Melayu Melaka (d) 1884 (iv) Undang-undang Tubuh Kerajaan Selangor
(b) Raja Muhammad (e) Johor (c) (i) Menjamin keamanan
(c) Siam (f) Ahmad Al-Muazzam Shah (ii) Mengamalkan nilai murni
2. (a) ✗ (b) ✗ (c) ✓ (d) ✓ (e) ✓ (f) ✗ (iii) Mewujudkan kestabilan politik
3. (a) Sultan Abdul Jalil (iv) Mematuhi prinsip Rukun Negara
(b) Tun Zainal Abidin Bahagian C
(c) (i) Menggubal Undang-undang Bagi Diri Kerajaan
Terengganu 1. (a) • Sejak abad ke-16, Terengganu merupakan wilayah
naungan Kesultanan Johor Riau
© Penerbitan Pelangi Sdn. Bhd. J8
13 JAWAPAN Top One Sej Tg2.indd 8 11/29/19 12:50 PM
Sejarah Ting. 2 KSSM Jawapan
• Pada tahun 1708, Sultan Abdul Jalil menganugerahkan
Terengganu kepada Tun Zainal Abidin, putera kepada BAB 8 Kerajaan Kedah, Kelantan, Negeri
Tun Habib Abdul Majid, Bendahara Johor Riau yang Sembilan, dan Perlis
ke-11
• Tun Zainal Abidin merupakan putera angkat kepada
Raja Patani bergelar Nang Chayam (Raja Kuning) Praktis Pengukuhan
• Raja Patani menyediakan kelengkapan untuk
menabalkan Tun Zainal Abidin sebagai Sultan 1. (a) A (b) A (c) B (d) B
Terengganu 2. (a) Menghadapi ancaman daripada Siam dan Acheh di utara.
• Tun Zainal Abidin berangkat ke Terengganu diiringi (b) Mengasaskan Alor Setar yang kemudiannya diisytiharkan
80 orang keluarga Patani termasuk tokoh agama sebagai ibu negeri Kedah.
seperti Qadhi Wan Imam Mahmud dan Che Buang (c) Kota Sena, Kota Indera Kayangan, Kota Bukit Pinang, dan
• Mereka membawa keris diraja, keris panjang Nang Kota Sungai Mas.
Chayam (d) Kedudukan yang strategik dan kebijaksanaan pemerintah.
• Tun Zainal Abidin mengasaskan Kesultanan 3.
Terengganu pada tahun 1708 dengan gelaran Sultan
Zainal Abidin I
• Baginda mendirikan pusat pemerintahan di Tanjung
Baru, Kuala Berang
• Wilayah Terengganu meliputi Kemaman hingga Besut
(b) • Merupakan antara Sultan Terengganu yang masyhur 4. (a) Kesultanan Johor Riau (e) Seri Menanti
• Membawa pemodenan kepada Terengganu (b) Minangkabau (f) pengiktirafan
• Menggubal undang-undang tubuh kerajaan (c) Sumatera (g) daerah
• Dikenali sebagai Itqan al-muluk bi ta’dil al-suluk (d) Raja Melewar (h) Sungai Ujong
• Memperkemaskan sistem sukat dan timbang 5. (a) Sultan Muhyiddin Mansur Shah, Sultan Dhiauddin
• Menubuhkan mahkamah syariah Mukarram Shah I, dan Sultan Dhiauddin Mukarram Shah II.
• Menubuhkan pasukan polis (b) Baginda membina Kota Sena yang menjadi asas kepada
• Membina Istana Maziah perkembangan bandar Kangar.
• Menjadi istana rasmi Kesultanan Terengganu (c) Setul, Perlis, Kubang Pasu, dan Kedah.
(c) • Pemimpin yang mesra akan disayangi oleh rakyat (d) Sebagai tanda persahabatan dan menjamin keselamatan.
• Pemimpin yang berilmu akan dihormati oleh rakyat 6. (a) Kota Kayang ; Kuala Perlis
• Pemimpin yang bebas rasuah menjadi contoh yang (b) Mukim Arau ; Penghulu
baik (c) Siam ; Phya Songkhram
• Pemimpin berwawasan membawa kemajuan (d) Syed ; Raja Perlis
• Pemimpin yang tegas tidak mudah tunduk pada kuasa 7. (a) kerajaan berdaulat (d) Panglima Perang
asing (b) Sultan Terengganu (e) diraja
• Pemimpin yang bijak akan berjaya mengatasi masalah (c) kerajaan Reman (f) Tengku Muhammad
rakyat 8.
• Pemimpin yang adil akan memberi kesejahteraan
kepada rakyat
• Pemimpin yang tidak mementingkan diri akan
mengutamakan kebajikan rakyat
2. (a) • Ekonomi
• Adat istiadat Praktis PT3
• Karya persuratan
• Sistem perundangan Bahagian A
• Sistem pemerintahan
• Agama Islam dalam pemerintahan 1. B 2. D 3. D 4. D 5. C
(b) • Merisik • Majlis pernikahan 6. A 7. D 8. A 9. D 10. D
• Meminang • Majlis persandingan
• Bertunang • Bertepung tawar Bahagian B
• Berinai besar • Santap beradab
• Khatam al-Quran 1. (a) (i) Mengasaskan Kota Bharu sebagai pusat pemerintahan
(c) • Mendapat kenalan baharu pada tahun 1844
• Menjalin tali persaudaraan (ii) Mendirikan Istana Balai Besar sebagai tempat
• Mengekalkan budaya bangsa bersemayam dan pentadbiran kerajaan Kelantan
• Mengeratkan perpaduan kaum (iii) Menguatkuasakan undang-undang syarak di Kelantan
• Memahami budaya sesuatu kaum (b) (i) Negeri yang aman
• Mengukuhkan hubungan kekeluargaan (ii) Kemakmuran kerajaan
• Mengeratkan hubungan persahabatan (iii) Pusat perdagangan yang maju
• Menikmati pelbagai juadah yang istimewa (iv) Pentadbiran yang sistematik
(c) (i) Menguatkan pertahanan
Cabaran KBAT (ii) Memajukan perdagangan
(iii) Mengukuhkan taat setia rakyat
(iv) Menjalin hubungan diplomatik dengan kerajaan luar
Kepentingan wang kepada manusia ialah sebagai bayaran untuk 2. (a) (i) Agama (iii) Keserumpunan
mendapatkan barang atau perkhidmatan. Wang menjadi unit ukuran (ii) Geografi
nilai, iaitu sesuatu barang atau perkhidmatan dinilai dalam bentuk (b) (i) Pengiktirafan (iii) Perkahwinan
harga. Wang menjadi alat simpanan nilai yang menggalakkan orang (ii) Pertahanan
ramai membuat tabungan dan pelaburan. Wang dapat meningkatkan (c) (i) Memajukan perdagangan
taraf hidup manusia ke arah yang lebih baik dan mewah.
J9 © Penerbitan Pelangi Sdn. Bhd.
13 JAWAPAN Top One Sej Tg2.indd 9 11/29/19 12:50 PM
Sejarah Ting. 2 KSSM Jawapan
(ii) Memperkukuhkan kedaulatan (c) • Mematuhi piagam PBB
(iii) Mendapatkan pengiktirafan kerajaan luar • Mewujudkan jurang antara negara
(iv) Menjaga kestabilan politik dan ekonomi • Melanggar undang-undang negara
• Menghormati kedaulatan negara lain
Bahagian C • Tidak perlu mengagungkan kuasa luar
1. (a) • Kota Siputih • Kota Bukit Pinang • Setiap negara mempunyai kedaulatan sendiri
• Kota Sena • Alor Setar
• Kota Indera Kayangan • Bukit Meriam Cabaran KBAT
• Kota Naga • Kota Sungai Mas
(b) • Kedudukan Kuala Sungai Merbok menghala ke Selat
Melaka dan Gunung Jerai, iaitu puncak tertinggi di Cara menunjukkan taat setia kepada raja dan negara ialah
Kedah telah menarik kedatangan pedagang menghormati lambang negara, meraikan hari keputeraan raja dan
• Kedah menjadi pusat perdagangan dan muncul kemerdekaan negara, tidak memburuk-burukkan nama negara, dan
sebagai kerajaan yang makmur berusaha mengharumkan nama negara.
• Pangkalan Kuala Muda di Sungai Muda, Pangkalan
Lembah Bujang dan Pangkalan Kuala Merbok di
Sungai Merbok BAB 9 Warisan Kerajaan Kedah, Kelantan,
• Sultan Muhammad Jiwa telah memperkemaskan Negeri Sembilan, dan Perlis
penggunaan mata wang di pelabuhan
• Kedah memperdagangkan beras, garam, damar,
kapur barus dan emas urai Praktis Pengukuhan
• Kedah menjadi pembekal gading dan gajah bagi
perdagangan entrepot 1. (a) kekal (d) perpaduan
• Pedagang dari Perak dan Melaka membawa arang, (b) Perlis (e) daerah
papan, dan ikan kering (c) negeri (f) Penghulu
(c) • Membuka kawasan baharu 2. (a) pengganti ; dimakamkan (c) watikah ; mengucup
• Memajukan kerajaan Kedah (b) pertabalan ; al-Quran (d) kebesaran ; keputeraan
• Dijadikan ibu negeri kerajaan 3. (a) Salasilah Atau Tarikh Kerajaan Kedah
• Menjadi tempat bersemayam (b) Hikayat Merong Mahawangsa
• Mewujudkan keamanan kerajaan Kedah (c) Syair Sultan Maulana
• Menarik kehadiran pedagang dari luar (d) Detik2 Sejarah Kelantan
• Strategi menghadapi ancaman dari dalam dan luar (e) Hikayat Seri Kelantan
• Memperkembangkan ekonomi kawasan baharu (f) Al-Tarikh Salasilah Negeri Kedah
2. (a) • Pada peringkat awal, Perlis merupakan sebahagian 4. (a) Seni kraf tangan
daripada wilayah Kedah (b) Seni persembahan
• Sultan Kedah, iaitu Sultan Muhyiddin Mansur Shah, (c) Seni ukir
Sultan Dhiauddin Mukarram Shah I, dan Sultan (d) Seni bina
Dhiauddin Mukarram Shah II menjadikan Perlis (e) Seni silat
sebagai pusat pemerintahan kerajaan
• Kota Sena dibina oleh Sultan Muhyiddin Mansur Shah, (f) Seni pertukangan dan barang perhiasan
Sultan Kedah ke-14 5. (a) Negeri Sembilan.
• Sultan Dhiauddin Mukarram Shah I , Sultan Kedah (b) Bersifat pemulihan dengan memberikan pertimbangan
ke-15 mengasaskan Kota Kayang yang merangkumi terhadap pesalah ke arah kebaikan. Mengutamakan
pelabuhan Kuala Perlis dan Kota Keran perasaan dan kepentingan pesalah. Jika kesalahan kecil,
• Sultan Dhiauddin Mukarram Shah II, Sultan Kedah boleh diselesaikan dengan saling bermaafan atau denda
ke-21 membangunkan Kota Kayang II semasa yang ringan.
menjadi Raja Muda (c) Perkahwinan sesama suku tidak digalakkan kerana
• Baginda membentuk Mukim Arau dan melantik Syed dianggap sebagai sebuah keluarga besar dan bersaudara.
Harun Jamalullail sebagai Penghulu pada tahun 1798 (d) Biduanda, Batu Hampar, Paya Kumbuh, Mungkal, Tiga
• Semasa di bawah pengaruh Siam pada tahun 1839, Nenek, Semelenggang, Selemak, Batu Belang, Tanah
wilayah Kedah dipecahkan kepada Kedah, Kubang Datar, Anak Acheh, Anak Melaka, dan Tiga Batu.
Pasu, Setul, dan Perlis 6. A – Yamtuan Besar atau Yang di-Pertuan Besar
• Syed Hussin Jamalullail menjadi pemerintah di Perlis B – Undang D – Buapak
• Siam mengiktiraf Syed Hussin Jamalullail sebagai C – Lembaga E – Anak Buah dan Ibu Soko
pemerintah Perlis dengan gelaran Phya Songkhram
Ramu Wichit Willis Asmara Phya Pelit Praktis PT3
• Pelantikan Syed Hussin Jamalullail sebagai pemerintah
menjadikan Perlis sebuah negeri berdaulat Bahagian A
• Arau dijadikan pusat pentadbiran dan keturunan
Jamalullail bergelar Syed memerintah Perlis dengan 1. C 2. B 3. B 4. A 5. A
gelaran Raja Perlis 6. C 7. B 8. D 9. C 10. C
(b) • Tanda persahabatan
• Menjamin keselamatan Bahagian B
• Mempertahankan kedaulatan 1. (a) (i) Ketua negeri
• Bersaing dengan kerajaan Kedah (ii) memiliki pelbagai keistimewaan
• Mengelak serangan kerajaan Siam (iii) Ketua agama Islam
• Menjadikan Perlis sebuah kerajaan berdaulat (iv) Lambang perpaduan rakyat
• Mengukuhkan hubungan baik dengan Siam (b) (i) Sistem pemerintahan beraja
• Mendapat pengiktirafan daripada kerajaan Siam (ii) Adat istiadat
© Penerbitan Pelangi Sdn. Bhd. J10
13 JAWAPAN Top One Sej Tg2.indd 10 11/29/19 12:50 PM
Sejarah Ting. 2 KSSM Jawapan
(iii) Perundangan – Memperkenalkan Enakmen Zakat
(iv) Persuratan – Diuruskan melalui penubuhan sebuah jawatakuasa
(v) Kesenian – Pada tahun 1955
(c) (i) Pengaruh media sosial • Kerajaan Kelantan
(ii) Kurang semangat patriotisme – Memperkenalkan enakmen dan pekeliling
(iii) Tidak menghormati pemimpin – Berkaitan undang-undang jenayah Islam
(iv) Kurang pengetahuan tentang sejarah negara – Busana cara Islam dalam kehidupan rakyat
2. (a) (i) Undang-undang Tubuh Kerajaan Perlis – Hukum Maksiat di Kelantan ditulis pada abad ke-19
(ii) Undang-undang Tubuh Kerajaan Kedah Darulaman – Melarang perbuatan melaga lembu dan
(iii) Undang-undang Perlembagaan Tubuh Kerajaan persembahan menora
Kelantan (c) • Menghormati undang-undang
(b) (i) Menjamin keadilan rakyat • Tidak melanggar undang-undang
(ii) Melancarkan pentadbiran kerajaan • Mengamalkan prinsip Rukun Negara
(iii) Memakmurkan negeri • Tidak menyentuh isu-isu sensitif
(c) (i) Kes jenayah berleluasa • Menyemai sikap patriotik dalam diri
(ii) Kestabilan politik terjejas • Tidak mencabar penjawat awam menjalankan tugas
(iii) Keselamatan rakyat terancam • Tidak melakukan provokasi kepada mana-mana pihak
(iv) Kestabilan ekonomi merosot • Tidak meminta bantuan atau campur tangan kuasa
asing
Bahagian C
1. (a) (i) • Majlis pemasyhuran bermaksud pengganti sultan Cabaran KBAT
atau raja
• Dilakukan sebelum jenazah pemerintah dimakamkan Prinsip demokrasi diamalkan dalam Adat Perpatih melalui pemilihan
(ii) • Dimulakan dengan mempersembahkan al-Quran pemimpin yang dibuat secara muafakat. Ketua di pelbagai peringkat
dan alat kebesaran diraja dilantik oleh kumpulan ketua daripada peringkat bawah. Yamtuan
• Sultan atau Raja yang dimasyhurkan akan Besar atau Yang di-Pertuan Besar tidak mempunyai kuasa mutlak
membaca watikah pertabalan tetapi mengagihkan kuasa kepada individu mengikut peringkat. Adat
• Mengucup keris kuasa Perpatih mementingkan permuafakatan dan semangat kerjasama
• Menteri Besar akan mengetuai seruan “Daulat semasa memilih pemimpin.
Tuanku”
(b) • Penganugerahan darjah kebesaran oleh Sultan atau
Raja juga merupakan warisan yang kekal hingga hari BAB
ini 10 Sarawak dan Sabah
• Penganugerahan ini menjadi lambang hubungan
antara pemerintah dengan rakyat
• Penganugerahan disempurnakan semasa hari
keputeraan Sultan atau Raja Praktis Pengukuhan
• Darjah Kebesaran dianugerahkan sebagai
pengiktirafan kepada Sultan atau Raja, kerabat 1. (a) tembikar ; Bukit Tengkorak
diraja dan rakyat yang berjasa (b) Santubong ; kapur barus
• Kelantan – Darjah Kerabat Yang Amat Di-Hormati (D.K.) (c) gendang gangsa ; Majapahit
• Kedah – Darjah Dato’ Paduka Seri Setia Sultan Abdul (d) Melayu Brunei ; Pulau Borneo
Halim Mu’azzam Shah (D.H.M.S.) 2. (a) Brunei (d) Melayu dan Melanau
• Perlis – Darjah Setia Mahkota Perlis (S.M.P.) (b) Santubong (e) Kesultanan Sulu
(c) • Mengukuhkan jati diri (c) pedagang China (f) sikap keterbukaan
• Membendung gejala sosial 3. (a) Tuai Rumah
• Menanamkan sifat toleransi (b) Kelunan Maren atau Hipun Uma
• Mengamalkan nilai-nilai murni (c) Peran Lepo
• Memelihara insitusi kekeluargaan (d) Laih Rayeh
• Memupuk semangat bersatu padu 4. (a) Melayu ; wakil raja (d) Santubong ; Datu
• Bangga dengan identiti bangsa sendiri (b) Saribas ; lembah sungai (e) Melayu Brunei ; Dayak
• Memelihara keharmonian masyarakat (c) Srivijaya ; Majapahit (f) kerajaan ; pedalaman
2. (a) • Penggantian pemerintah 5. (a) kesukuan (d) ketua bebas
– Sultan atau Raja hendaklah lelaki, berketurunan (b) Murut (e) Sulu
Raja, berbangsa Melayu dan beragama Islam (c) Bobohizan
• Peranan Sultan atau Raja 6. (a) A (b) A (c) B (d) A (e) B
– Kedudukan Sultan atau Raja sebagai ketua negeri 7. Pedalaman
– Kedudukan Sultan atau Raja sebagai ketua agama Kegiatan ekonomi – Mengutip hasil hutan, memburu haiwan
Islam liar, dan menanam padi.
• Tanggungjawab Sultan atau Raja Kaum – Kenyah, Penan, Kayan, Kelabit, Punan.
– Larangan kepada Sultan atau Raja, Menteri, dan Pesisir pantai
Jemaah Menteri menyerahkan negeri atau kuasa Kegiatan ekonomi – Menangkap ikan, membuat perahu,
kepada kerajaan lain
– Sultan atau Raja berhak memilih Menteri Besar mengusahakan perusahaan sagu, dan menjalankan
• Hak rakyat dalam pentadbiran perdagangan.
– Warganegara berumur 21 tahun ke atas layak Kaum – Melayu, Kedayan, Melanau.
menjadi Ahli Dewan Undangan Negeri mengikut Lembah sungai
Perlembagaan Persekutuan Kegiatan ekonomi – Menanam padi, menanam buah-buahan,
(b) • Kerajaan Kedah dan sayur-sayuran.
Kaum – Melayu, Iban, Bisaya, Melanau, Bidayuh.
J11 © Penerbitan Pelangi Sdn. Bhd.
13 JAWAPAN Top One Sej Tg2.indd 11 11/29/19 12:50 PM
Sejarah Ting. 2 KSSM Jawapan
8. Pedalaman (b) (i) Kemajuan perdagangan
Kegiatan ekonomi – Mengutip hasil hutan, mengutip sarang (ii) Pengaruh kebudayaan asing
burung, dan menanam padi. (iii) Penyebaran agama Hindu, Buddha dan Islam
Kaum – Murut. (c) (i) Sikap keterbukaan masyarakat
Pesisir pantai (ii) Kemajuan perdagangan
Kegiatan ekonomi – Menangkap ikan, membuat perahu, (iii) Sikap toleransi
mengutip hasil laut, dan menjalankan perdagangan. (iv) Kegigihan
Kaum – Berunai, Bajau/Sama, Iranun, Suluk. 2. (a) (i) Kawasan geografi
Lembah sungai (ii) Pesisir pantai
Kegiatan ekonomi – Menanam padi, menanam buah-buahan, (iii) Muara sungai atau lembah sungai
dan sayur-sayuran. (iv) Pedalaman
Kaum – Kadazandusun, Rungus, Orang Sungai. (b) (i) Kepimpinan di kawasan pedalaman
9. (ii) Setiap kaum mempunyai ketua mereka sendiri
(iii) Bebas daripada kawalan mana-mana kuasa dari luar
(iv) Contohnya, ketua kaum Iban ialah Tuai Rumah
(c) (i) Adil dan tidak pilih kasih
(ii) Tidak mengamalkan rasuah
(iii) Tidak mementingkan diri sendiri
(iv) Mengutamakan kesejahteraan rakyat
10. (a) Berasal dari Sungkung, Kalimantan dan berhijrah ke
selatan Sarawak. Bahagian C
(b) Terdapat dua pendapat, iaitu dari Sambaungan
(Zamboanga) dan Johor. 1. (a) (i) • Dikatakan berasal dari Sambaungan (Zamboanga)
dan Johor
(c) Merupakan pasar terbuka yang menjual pelbagai barangan • Menetap di kawasan pesisir pantai timur dan pantai
dan menjadi tempat pertemuan kaum-kaum di Sabah. barat Sabah
(d) Kegunaan harian, pengangkutan, petempatan, sumber • Terkenal dengan budaya menunggang kuda
rezeki, perdagangan, dan kegiatan rekreasi. • Menangkap ikan, mengutip hasil laut, membuat
11. (a) Duang (d) Terendak perahu dan berdagang
(b) Wakid (e) Pua kumbu (ii) • Nama Dusun diberi oleh orang Brunei bermaksud
(c) Lanji (f) Tiang Totem petani pedalaman
12. (a) Magunatip (d) Bermukun • Menetap di kawasan lembah sungai
(b) Datun Julud (e) Limbai • Tinggal di Penampang, Papar, Tuaran, Tambunan,
(c) Sumazau (f) Ngajat dan Ranau
13. (a) Fungsi – Tempat tinggal, tempat berinteraksi, dan • Menanam padi, menanam buah-buahan dan sayur-
mengadakan acara perayaan. sayuran
Bahan pembuatan – Kayu keras seperti kayu belian dan (b) • Pesta Kaamatan disambut oleh kaum Kadazandusun
atap daripada daun rumbia. dan Murut sebagai tanda syukur untuk meraikan
(b) Fungsi – Dibina tinggi, iaitu 10 meter dari aras tanah untuk • semangat padi atau Bambaazon / Bambarayon
Upacara tersebut dijalankan oleh Bobohizan /
mengelak serangan musuh. Bobolian
Bahan pembuatan – Kayu keras dan bulat seperti kayu • Penduduk berharap mendapat hasil tuaian padi yang
belian. lebih lumayan pada tahun berikutnya
(c) Fungsi – Tempat menyimpan tengkorak, menyimpan • Pertandingan ratu cantik atau Unduk Ngadau
senjata, pusat ritual, mesyuarat, dan majlis sosial yang lain. diadakan sebagai simbol pengorbanan Huminodun
Bahan pembuatan – Kayu keras seperti kayu belian, atap • Mengikut kepercayaan kaum Kadazandusun,
daripada daun rumbia dan dinding daripada buluh. Huminodun merupakan puteri kepada Kinoingan yang
14. (a) Tulus dan Pahun mengorbankan dirinya untuk membantu manusia
(b) Faktor keselamatan dan pertahanan. dalam kesusahan semasa musim kemarau
(c) Pintu rumah dibina di tepi rumah dan terdapat ruang • Pesta Regata Lepa diraikan oleh kaum Bajau / Sama
memanjang yang memisahkan bilik-bilik keluarga. Di • Menghargai peranan lepa dalam kehidupan kaum
bahagian tengah terdapat tempat pertemuan dan lantai Bajau / Sama di pantai timur Sabah
untuk tarian atau lansaran. • Lepa akan dihias dengan cantik dan perlumbaan
(d) Bijak, kreatif, dan rajin. perahu akan diadakan
(c) • Kepelbagaian perayaan
• Kepelbagaian agama
Praktis PT3 • Kepelbagaian makanan
• Kepelbagaian adat dan budaya
Bahagian A • Hidup bersatu padu walaupun berbeza agama
• Kejayaan pelbagai kaum di peringkat antarabangsa
1. A 2. D 3. D 4. D 5. C • Penyertaan pelbagai kaum dalam bidang sukan
6. A 7. D 8. D 9. D 10. D • Berbeza agama dan kaum namun menerima
Bahagian B pendidikan yang sama
Mana-mana jawapan yang munasabah
1. (a) (i) Pusat pembuatan tembikar di Gua Niah, Sarawak dan 2. (a) (i) • Rungus
Bukit Tengkorak, Semporna • Orang Sungai
(ii) Kemunculan pelabuhan Santubong • Kadazandusun
(iii) Kemunculan pelabuhan Chu-Po (ii) • Iban • Bidayuh
(iv) Kemunculan pusat perdagangan di Sarawak seperti • Melayu • Melanau
Gedong, Bukit Sandong, dan Kalka • Bisaya
© Penerbitan Pelangi Sdn. Bhd. J12
13 JAWAPAN Top One Sej Tg2.indd 12 11/29/19 12:50 PM
Sejarah Ting. 2 KSSM Jawapan
(b) • Kegunaan harian • Sumber rezeki (b) (i) Agama Hindu telah tersebar semasa pemerintahan
• Pengangkutan • Aktiviti perdagangan Bhadravarman sejak abad keempat
• Petempatan • Kegiatan rekreasi (ii) Beliau mendirikan candi Hindu di Lembah Mi Son yang
(c) • Kepupusan habitat sungai dikenali sebagai Siva-Bhadresvara dan di Po Nagar
• Keracunan hidupan sungai (iii) Penyebaran agama Buddha dibuktikan dengan
• Menjejaskan kesihatan manusia pembinaan Candi Dong Duong
• Mengurangkan kualiti air di negara kita (iv) Penyebaran agama Islam pula dibuktikan melalui
• Sistem air bawah tanah tercemar penemuan batu bersurat bertarikh 1035 dan batu
• Menjejaskan keindahan alam nisan bertarikh 1039 di Panduranga
• Bencana alam seperti banjir kilat (v) Islam mulai tersebar pada abad ke-14 semasa
• Menjejaskan sumber rezeki nelayan pemerintahan Sultan Zainal Abidin
(c) (i) Mendisiplinkan diri
Cabaran KBAT (ii) Mempunyai matlamat hidup
(iii) Kehidupan yang lebih aman dan tenteram
Sistem pemerintahan penting dalam kehidupan manusia bagi (iv) Mengurangkan gejala sosial dalam kalangan masyarakat
mentadbir urusan pentadbiran kerajaan, menguruskan masyarakat Bahagian C
dengan sistematik, menjamin keamanan, dan kemakmuran.
5. (a) • Masalah kepimpinan
• Kelemahan Sultan Mahmud Shah dan pembesar
PT3 Pentaksiran Akhir Tahun dalam pemerintahan dan pentadbiran menyebabkan
ketidakstabilan politik
Bahagian A • Masalah perpaduan
1. C 2. C 3. D 4. D 5. B • • Rakyat tidak bersatu
Berlaku persaingan kuasa antara pembesar
6. B 7. A 8. C 9. C 10. A • Askar upahan tidak taat setia kepada Melaka
11. D 12. C 13. A 14. B 15. D • Serangan Portugis
16. A 17. D 18. D 19. D 20. A • Portugis ingin mengawal perdagangan rempah dan
menyebarkan agama Kristian
Bahagian B (b) • Pemimpin Melaka melaksanakan pelbagai ikhtiar
termasuk aspek diplomasi, strategi, pertahanan, dan
1. (a) (i) Kerajaan Turki Uthmaniyah pertempuran
(ii) Empayar Mongol • Askar Melaka tidak tandus dari segi semangat
(iii) Kesultanan Delhi juang malah digambarkan mempunyai semangat
(b) (i) Perdagangan keperwiraan yang tinggi
(ii) Keagamaan • Askar Melaka menggunakan lancaran dan perahu
(iii) Diplomatik berapi serta tentera bergajah bagi menghadapi
(c) (i) Memajukan perdagangan serangan tentera Portugis
(ii) Menjamin kedaulatan negara • Pelbagai jenis meriam dan tembakan bertalu-talu
(iii) Mengeratkan hubungan persahabatan dilakukan dari pantai
(iv) Memohon bantuan kenteraan atau kemanusiaan • Pertahanan Melaka di kawasan pantai diperteguhkan
2. (a) (i) Pertanian dengan kayu-kayan
(ii) Perdagangan • Sultan Mahmud Shah berundur dari Melaka menuju
(iii) Hasil hutan dan laut ke wilayah naungan serta jajahannya dan akhirnya
(iv) Perlombongan dan pembuatan bersemayam di Bentan
Mana-mana dua • Sultan Mahmud Shah melakukan tiga kali serangan
(b) (i) Oc-Eo antara tahun 1515 hingga 1519 untuk mendapatkan
(ii) Palembang semula Melaka tetapi serangan tersebut gagal
(iii) Yasodharapura • Pada tahun 1526, pusat pemerintahan Sultan Mahmud
(iv) Pangkalan Bujang Shah di Bentan telah dimusnahkan oleh Portugis
(c) (i) Kehidupan rakyat sejahtera • Sultan Mahmud Shah berundur ke Kampar dan
(ii) Mewujudkan peluang pekerjaan mangkat di sana pada tahun 1528
(iii) Pendapatan rakyat meningkat (c) • Sanggup mempertahankan negara
(iv) Taraf hidup rakyat bertambah baik • Pemimpin hendaklah adil dan bijaksana
3. (a) (i) Candi (iii) Sistem pengairan • Mengukuhkan semangat cinta akan negara
(ii) Perkapalan • Rakyat perlu mempunyai daya juang yang tinggi
(b) Angkor Wat dibina oleh Raja Suryavarman II pada abad • Menjaga keamanan negara dan mengelakkan huru-
ke-12. Merupakan candi bagi agama Hindu. Dibina dengan hara
keluasan 208 hektar. Binaan utama di tengah-tengah candi • Rakyat perlu bersatu hati dan mengelakkan
setinggi 65 meter. perpecahan
(c) (i) Kebijaksanaan pemerintah • Pembesar dan rakyat harus taat setia kepada
(ii) Kemahiran memahat dan bertukang pemerintah
(iii) Nilai kreatif dan inovatif rakyat • Berusaha mengekalkan kestabilan politik dan ekonomi
(iv) Kemakmuran dan kekayaan kerajaan 6. (a) • Persaingan Johor-Acheh-Portugis
4. (a) (i) Peranan mubaligh • Johor menyerang Portugis di Melaka kerana hendak
(ii) Peranan pemerintah merampas semula Melaka daripada Portugis
(iii) Perkembangan perdagangan antarabangsa • Perang Johor-Jambi
J13 © Penerbitan Pelangi Sdn. Bhd.
13 JAWAPAN Top One Sej Tg2.indd 13 11/29/19 12:50 PM
Sejarah Ting. 2 KSSM Jawapan
• Johor menuntut wilayah Tungkal daripada kerajaan – Jika tiada Ibu Soko, semua peringkat pelantikan
Jambi pemimpin tidak boleh dilaksanakan
• Konflik pembesar – Dikenali sebagai Ibu Waris di Luak Johol, Ibu
• Konflik pembesar antara Bendahara Tun Habib Abdul Telapak di Luak Tampin, dan Bundo Kanduang di
Majid dengan Laksamana Tun Abdul Jamil untuk Minangkabau
menguasai pemerintahan kerajaan Johor Riau (c) • Mengukuhkan kerjasama
• Ancaman Raja Kechil • Mengelakkan persengketaan
• Raja Kechil menyerang Johor pada tahun 1718 kerana • Memelihara perpaduan
menuntut takhta kerajaan Johor • Mengekalkan keharmonian
(b) • Pemindahan pusat pemerintahan • Menjaga kepentingan bersama
• Pusat pemerintahan sentiasa berpindah disebabkan • Mengelakkan pilih kasih
keperluan strategi ketenteraan dan pertahanan • Mengelakkan tidak puas hati
• Muslihat mempertahankan diri daripada ancaman • Mendukung prinsip demokrasi
Portugis dan Acheh 8. (a) (i) • Wakid untuk membawa barang yang besar
• Membina kota pertahanan • Tayen untuk membawa hasil dari kebun dan
• Kota pertahanan yang dibina sering berubah mengikut barang hantaran perkahwinan
lokasi pusat pemerintahan • Buan untuk menyimpan barang
• Mempunyai bentuk serta ciri yang tersendiri • Barangan berwarna-warni daripada daun serdang
• Menjalin hubungan dengan Belanda seperti tikar pandan dan duang (tudung saji)
• Mengadakan perjanjian persahabatan dengan (ii) • Menggubah inavol
Belanda • Merupakan selendang berwarna-warni yang
• Dasar berbaik-baik sebagai strategi menghadapi dihasilkan oleh kaum Rungus
ancaman Portugis dan Acheh • Menenun dastar
• Belanda meminta bantuan Johor untuk menyerang • Dihasilkan oleh kaum Iranun dan digunakan
Melaka sebagai tanjak
(c) • Keyakinan diri • Berfikiran terbuka (b) • Kegunaan harian
• Kebijaksanaan • Tidak mudah berputus asa • Dijadikan pakaian
• Kewibawaan • Cinta akan negara • Memotong rumput
7. (a) (i) • Kaum perempuan dianggap Ibu Soko • Membawa barang yang besar
• Ibu yang melahirkan anggota masyarakat • Membawa hasil dari kebun
• Anggota suku dianggap sedarah • Hantaran perkahwinan
• Berasal daripada moyang perempuan yang sama • Tempat menyimpan barang
sebelah ibu • Digunakan dalam upacara tertentu
(ii) • Bersifat pemulihan • Upacara perkahwinan
• Bertujuan menyedarkan pesalah ke arah kebaikan • Dijual secara kecil-kecilan
• Mementingkan perasaan dan kepentingan pesalah (c) • Meningkatkan mutu hasil kesenian tempatan
• Jika kesalahan kecil, diselesaikan dengan • Memberi latihan dan kemahiran kepada masyarakat
bermaafan atau denda yang ringan. • Mengadakan kempen “Belilah Hasil Kesenian
(b) • Yamtuan Besar atau Yang-Pertuan Besar Negeri Tempatan”
Sembilan • Memberi bantuan modal kepada pengusaha hasil
– Berperanan sebagai Ketua Negeri kesenian
– Lambang kesatuan dan persekutuan • Memperkenalkan hasil kesenian ke peringkat
– Dipilih oleh Undang Yang Empat antarabangsa
• Undang • Mempromosikan hasil kesenian di media massa dan
– Merupakan Ketua Luak yang dilantik oleh Lembaga media cetak
– Undang Yang Empat terdiri daripada Undang • Memperkenalkan hasil kesenian tempatan kepada
Sungai Ujong, Undang Jelebu, Undang Johol, dan masyarakat sejak di bangku sekolah
Undang Rembau • Mengadakan pameran tentang hasil kesenian
– Memilih individu yang layak daripada keturunan tempatan di pusat membeli-belah untuk tatapan
Yamtuan Radin untuk menjadi Yamtuan Besar orang ramai
atau Yang di-Perrtuan Besar Negeri Sembilan Mana-mana jawapan yang munasabah
• Lembaga
– Ketua Suku yang dilantik oleh Buapak
– Memilih Undang dan Penghulu
– Menjaga keamanan dan keselamatan, Contoh Jawapan Tugasan
menyelesaikan pertelingkahan antara Suku dan
mengurus pembahagian harta pusaka https://bit.ly/35pUMUb
• Buapak
– Anak Buah dalam Perut akan melantik seorang
ketua yang digelar Buapak
– Buapak menjadi ketua rujukan dalam hal berkaitan
adat dan hukum
• Ibu Soko Jawapan i-Think
– Mengetahui, memahami, dan menghafal adat dan https://bit.ly/2KF6rH2
asal usul kelompok kekeluargaan yang diwakilinya
– Terlibat dalam pemilihan dan pelantikan Buapak
© Penerbitan Pelangi Sdn. Bhd. J14
13 JAWAPAN Top One Sej Tg2.indd 14 11/29/19 12:50 PM
T O P TOP ONE KBSM/KSSM – Sumber IC092060 PELANGI
bahan latihan berkualiti ke arah prestasi
N SEJARAH unggul dalam peperiksaan sekolah dan T T O P
PT3. Termuat dengan ciri-ciri menarik
serta pelbagai inisiatif digital ke arah
Tingkatan
O
E KSSM pembelajaran abad ke-21. P N
2
O
N
E
Judul-judul dalam siri ini: TINGKATAN SEJARAH
Ciri-ciri Istimewa: TOP ONE KBSM/KSSM 1 2 3 4 5
Bahasa Melayu E
English Hayati Mohamed
Nota SMART Bahasa Cina
Praktis Pengukuhan Mathematics / Matematik
Additional Mathematics / Matematik Tambahan
Praktis PT3 Biology / Biologi
Cabaran KBAT Physics / Fizik Tingkatan
Chemistry / Kimia SEJARAH
Sudut PAK-21 Science / Sains
Panduan Tugasan Geografi Praktis
Sejarah KBAT
Pentaksiran Akhir Pendidikan Islam Topikal 2
Tahun Ekonomi
Prinsip Perakaunan
Jawapan Lengkap Perniagaan
Kurikulum KSSM Baharu
PAK-21 Praktis KSSM
PT3
TINGKATAN 2
www.PelangiBooks.com
• Kedai Buku Online • Perpustakaan Online •
W.M: RM8.35 / E.M: RM8.65
IC092060
ISBN: 978-967-2353-86-7 FORMAT TERKINI
,!7IJ6H2-dfdigh! INFO VIDEO PT3 2019
PELANGI Penerbitan Pelangi Sdn. Bhd. (89120-H)
04.indd 1 03/12/2019 4:34 PM
The words you are searching are inside this book. To get more targeted content, please make full-text search by clicking here.
Discover the best professional documents and content resources in AnyFlip Document Base.
Search
TOP ONE SEJARAH TG2
- 1 - 33
Pages: