Amali Proses Sains Tg5

Resos Guru

PROSES SAINS

Tingkatan 5

AR KSSM

Augmented Abdul Malek bin
Reality Kamaruddin
Noor Haniyatie binti
BONUS GURU Ibrahim
Nor Azlina binti
RESOS DIGITAL Guru@ ePelangi Mohd Arif

STRATEGI PdPc untuk Guru RESOS DIGITAL

Panduan RPH Cadangan Aktiviti PdPc MURID @ ePelangi
https://bit.ly/3csBAtM

BAB

1 Mikroorganisma
Microorganisms

No. Tajuk Aktiviti Jenis Aktiviti Halaman Tarikh Catatan
2 Catatan
1.1 Pelbagai Jenis Mikroorganisma Perbincangan 5
Various Types of Microorganisms Discussion
8
1.2 Menjalankan Eksperimen bagi Menunjukkan Eksperimen Wajib
Kewujudan Mikroorganisma 10
To Conduct an Experiment to Show the Presence of Compulsory Experiment 12
Microorganisms 15
17
1.3 Kesan Nutrien dan Kelembapan terhadap Eksperimen Wajib
Pertumbuhan Mikroorganisma 19
Effects of Nutrients and Humidity on the Growth of Compulsory Experiment
Microorganisms 20
21
1.4 Kesan Cahaya terhadap Pertumbuhan Mikroorganisma Eksperimen Wajib 23
Effect of Light on the Growth of Microorganisms 24
Compulsory Experiment 27
27
1.5 Kesan Suhu terhadap Pertumbuhan Mikroorganisma Eksperimen Wajib
Effect of Temperature on the Growth of Microorganisms
Compulsory Experiment

1.6 Kesan pH terhadap Pertumbuhan Mikroorganisma Eksperimen Wajib
Effect of pH on the Growth of Microorganisms
Compulsory Experiment

1.7 Kegunaan dan Peranan Mikroorganisma Berfaedah Perbincangan
Uses and Roles of Beneficial Microorganisms Discussion

1.8 Kegunaan Mikroorganisma dalam Bioteknologi Perbincangan
dan Kelestarian Alam Sekitar
Use of Microorganisms in Biotechnology and Sustainability Discussion

of the Environment

1.9 Teknik Aseptik Perbincangan
Aseptic Techniques Discussion

1.10 Kesan Antibiotik terhadap Pertumbuhan Bakteria Eksperimen Wajib
Effect of Antibiotics on Bacterial Growth
Compulsory Experiment

1.11 Kaedah Rawatan Penyakit Berjangkit Perbincangan
Methods of Treatment of Infectious Diseases Discussion

Praktis SPM
Cabaran KBAT
Online Quick Quiz Kod QR

BAB

2 Nutrisi dan Teknologi Makanan
Nutrition and Food Technology

No Tajuk Aktiviti Jenis Aktiviti Halaman Tarikh
2.1 Gizi Seimbang Perbincangan 29

Balanced Diet Discussion

iii

2.2 Nilai Kalori bagi Kelas Makanan yang Berlainan Perbincangan 30
Calorific Values of Different Classes of Food Discussion 31
32
2.3 Keperluan Kalori Individu Perbincangan
Calorie Requirement of an Individu Discussion 35

2.4 Menganggarkan Nilai Kalori dalam Sampel Makanan Eksperimen Wajib 36
To Estimate the CalorificValue in Food Sample 37
Compulsory Experiment 39
42
2.5 Kesan Pengambilan Jumlah Kalori yang Tidak Perbincangan
Menepati Keperluan Discussion 44
The Effects of Consuming Calories that do not meet
Individual Requirements Perbincangan 45
Discussion 46
2.6 Makronutrien dan Mikronutrien Perbincangan 49
Macronutrients and Micronutrients Discussion 50
51
2.7 Fungsi Nutrien dan Kesan Kekurangan Nutrien Eksperimen Wajib 52
Functions of Nutrients and Effects of Nutrient Deficiency 57
Compulsory Experiment 57
2.8 Keperluan Nutrien oleh Tumbuhan
Nutrient Requirements of Plants

2.9 Kitar Nitrogen Perbincangan
The Nitrogen Cycle Discussion

2.10 Cara Meningkatkan Kualiti Makanan dan Kuantiti Perbincangan
Pengeluaran Makanan Discussion
Ways to Improve Food Quality and Quantity of Food
Production

2.11 Kesan Penggunaan Racun Serangga dan Kawalan Biologi Perbincangan
Effects of Using Pesticides and Biological Controls Discussion

2.12 Teknologi Pemprosesan Makanan Perbincangan
Food Processing Technology Discussion

2.13 Bahan Kimia dalam Pemprosesan Makanan Perbincangan
Chemicals in Food Processing Discussion

2.14 Isu Makanan dan Suplemen Kesihatan Perbincangan
Food and health supplements Discussion

2.15 Isu berkaitan Status Halal Makanan Perbincangan
Issues Related to Halal Food Status Discussion

Praktis SPM
Cabaran KBAT
Online Quick Quiz Kod QR

BAB

3 Kelestarian Alam Sekitar
Environmental Sustainability

No Tajuk Aktiviti Jenis Aktiviti Halaman Tarikh Catatan
3.1 Jejak Kaki Karbon Perbincangan 59
60
Carbon Footprint Discussion 61
3.2 Jadual Jejak Kaki Karbon Seharian Perbincangan
Discussion 63
Daily Carbon Footprint Schedule Perbincangan
3.3 Langkah Tapak Tangan Karbon Discussion 60
63
Carbon Handprint Projek STEM
STEM Project
3.4 Pengurusan yang Cekap bagi Sisa Plastik ke arah
Kelestarian Alam Sekitar Perbincangan
Efficient Management of Plastic Waste towards Discussion
Environmental Sustainability Perbincangan
Discussion
3.5 Kesan Pembakaran Bahan Api Fosil terhadap Alam
Sekitar
Effects of Burning Fossil Fuels on the Environment

3.6 Jenis dan Punca Pencemaran Alam Sekitar
Types and Sources of Environmental Pollution

iv

3.7 Kesan Rumah Hijau dan Pemanasan Perbincangan 64
The Greenhouse Effect and Global Warming Discussion 65
66
3.8 Eutrofikasi Perbincangan 67
Eutrophication Discussion 69

3.9 Hujan Asid Perbincangan 70
Asid Rain Discussion 72
75
3.10 Mengkaji Tahap Pencemaran Air daripada Sisa Domestik Aktiviti Inkuiri 75
Study the Water Pollution Level from Domestic Waste Inquiry Activity

3.11 Kaedah Pembersihan Air yang Tercemar Projek STEM
menggunakan Teknologi Hijau
A Purification Method for Contaminated Water using Green STEM Project

Technology

3.12 Peranan Setiap Individu dalam Mengurus Sumber
Semula Jadi untuk Mengekalkan Keseimbangan Alam
Sekitar Perbincangan
The Role of Individuals in Managing Natural Resources to Discussion

Maintain the Balance in the Environment

Praktis SPM
Cabaran KBAT
Online Quick Quiz Kod QR

BAB

4 Kadar Tindak Balas
Rate of Reaction

No Tajuk Aktiviti Jenis Aktiviti Halaman Tarikh Catatan
Catatan
4.1 Memahami Kadar Tindak Balas Perbincangan 77
Understanding Rate of Reaction Discussion 79
Aktiviti Inkuiri 82
4.2 Menentukan Kadar Tindak Balas Inquiry Activity
Determining the Rate of Reaction
Eksperimen Wajib
4.3 Kesan Suhu terhadap Kadar Tindak Balas
Effect of Light on the Growth of Microorganisms Compulsory Experiment

4.4 Kesan Kepekatan terhadap Kadar Tindak Balas Eksperimen Wajib 85
Effect of Concentration on the Rate of Reaction
Compulsory Experiment

4.5 Kesan Saiz Bahan Tindak Balas terhadap Kadar Eksperimen Wajib 88
Tindak Balas 91
Effect of Size of Reactant on the Rate of Reaction Compulsory Experiment

4.6 Kesan Mangkin terhadap Kadar Tindak Balas Eksperimen Wajib
Effect of Catalyst on the Rate of Reaction
Compulsory Experiment

4.7 Aplikasi Kadar Tindak Balas dalam Kehidupan Harian Perbincangan 94
Application of Rate of Reaction in Daily Life Discussion 95
96
4.8 Aplikasi Kadar Tindak Balas dalam Industri Perbincangan 100
Application of Rate of Reaction in Industries Discussion 100

Praktis SPM
Cabaran KBAT
Online Quick Quiz Kod QR

BAB

5 Sebatian Karbon
Carbon Compounds

No Tajuk Aktiviti Jenis Aktiviti Halaman Tarikh
5.1 Sebatian Karbon dalam Alam Perbincangan 102

Carbon Compounds in Nature Discussion

v

5.2 Kitar Karbon Perbincangan 103
Carbon Cycle Discussion 104
105
5.3 Sebatian Hidrokarbon dalam Alam Perbincangan 106
Hydrocarbon Compounds in Nature Discussion 109
110
5.4 Proses Penyulingan Berperingkat Petroleum Aktiviti Inkuiri 112
The Fractional Distillation Process of Petroleum Inquiry Activity 114
115
5.5 Alkana dan Alkena Perbincangan 117
Alkanes and Alkenes Discussion 118
119
5.6 Sumber Tenaga Alternatif dan Tenaga Boleh Baharu Projek STEM
Alternative Energy Sources and Renewable Energy STEM Project 120

5.7 Penghasilan Alkohol Aktiviti Inkuiri 121
Production of Alkohol Inquiry Activity
123
5.8 Penghasilan Etanol Tulen melalui Proses Penyulingan Aktiviti Inkuiri
Production of Pure Ethanol through Distillation Process Inquiry Activity 124

5.9 Sifat Fizik Alkohol Aktiviti Inkuiri 125
Physical Properties of Alcohol Inquiry Activity 126
127
5.10 Sifat Kimia Alkohol Aktiviti Inkuiri 130
Chemical Properties of Alcohol Inquiry Activity 131
134
5.11 Kegunaan Alkohol dalam Kehidupan Harian Perbincangan 134
The Uses of Alcohol in Daily Life Discussion

5.12 Kesan Alkohol terhadap Kesihatan Manusia Perbincangan
Effects of Alcohol on Human Health Discussion

5.13 Lemak Tepu dan Lemak Tak Tepu Perbincangan
Saturated Fats and Unsaturated Fats Discussion

5.14 Perbandingan antara Lemak Tepu dengan Lemak Tak Perbincangan
Tepu Discussion
Comparison between Saturated Fats and Unsaturated Fats

5.15 Kelapa Sawit dan Penghasilan Minyak Sawit di dalam Aktiviti Inkuiri
Makmal Inquiry Activity
Oil Palm and Production of Palm Oil in the Laboratory

5.16 Pengesktrakan Minyak Sawit secara Industri Perbincangan
Palm Oil Extraction in Industry Discussion

5.17 Mengenal Pasti Komponen Minyak Sawit dan Eksperimen Terbimbing
Membandingkan dengan Minyak Sayuran Guided Experiment
Identify the Components of Palm Oil and Compare with
Vegetables Oils

5.18 Sifat Kimia Minyak Sawit dan Proses Pengemulsian Perbincangan
Chemical Properties of Palm Oil and Emulsification Process Discussion

5.19 Kegunaan Minyak Kelapa Sawit dan Nutriennya Perbincangan
Uses of Palm Oil and Its Nutrients Discussion

5.20 Menghasilkan Sabun melalui Proses Saponifikasi Eksperimen Wajib
To Produce Soap through Saponification Process
Compulsory Experiment

5.21 Tindakan Pencucian Sabun Perbincangan
The Cleansing Action of Soap Discussion

Praktis SPM
Cabaran KBAT
Online Quick Quiz Kod QR

BAB

6 Elektrokimia
Electrochemistry

No Tajuk Aktiviti Jenis Aktiviti Halaman Tarikh Catatan
6.1 Sel Elektrolisis Perbincangan 136

Electrolytic Cell Discussion

vi

6.2 Elektrolisis bagi Sebatian Ion dalam Pelbagai Keadaan Eksperimen Wajib 137
Electrolysis of Ionic Compounds in Various Conditions
Compulsory Experiment 141
6.3 Faktor yang Mempengaruhi Hasil Elektrolisis Larutan
Akueus (Kedudukan Ion dalam Siri Elektrokimia) Eksperimen Wajib 145
Factor Affecting the Products of Electrolysis in Aqueous
Solution (Position of Ions in the Electrochemical Series) Compulsory Experiment 147
150
6.4 Faktor yang Mempengaruhi Hasil Elektrolisis Eksperimen Wajib 152
Larutan Akueus (Kepekatan Elektrolit) 154
Factor Affecting the Products of Electrolysis in Aqueous Compulsory Experiment 155
Solution (Concentration of Electrolyte) 156
Eksperimen Wajib 157
6.5 Faktor yang Mempengaruhi Hasil Elektrolisis Larutan 160
Akueus (Jenis Elektrod) Compulsory Experiment 160
Factors Affecting the Products of Electrolysis in Aqueous
Solution (Types of Electrod) Perbincangan
Discussion
6.6 Aplikasi Elektrolisis dalam Industri Aktiviti Inkuiri
Application of Electrolysis in the Industries Inquiry Activity
Aktiviti Inkuiri
6.7 Proses Penyaduran Logam secara Elektrolisis Inquiry Activity
Process of Electroplating Metals using Electrolysis Aktiviti Inkuiri
Inquiry Activity
6.8 Penulenan Logam Projek STEM
Purification of Metals STEM Project

6.9 Sel Ringkas
Simple Cell

6.10 Menghasilkan Tenaga Elektrik daripada Pelbagai
Sumber
Generating Electricity from a Variety of Sources

Praktis SPM
Cabaran KBAT
Online Quick Quiz Kod QR

BAB

7 Cahaya dan Optik
Light and Optics

No Tajuk Aktiviti Jenis Aktiviti Halaman Tarikh Catatan
162
7.1 Kanta Cembung dan Kanta Cekung Perbincangan
Convex Lenses and Concave Lenses Discussion

7.2 Menunjukkan Kanta Cembung Sebagai Kanta 163
Penumpu dan Kanta Cekung Sebagai Kanta Pencapah Aktiviti Inkuiri
To Show a Convex Lens as a Converging Lens and a Concave Inquiry Activity
Lens as a Diverging Lens

7.3 Panjang Fokus bagi Kanta Cembung Aktiviti Inkuiri 164
Focal Length of a Convex Lens Inquiry Activity 166
167
7.4 Mendefinisikan Istilah Optik Perbincangan
Define the Optical Terms Discussion

7.5 Menentukan Ciri Imej Melalui Gambar Rajah Sinar Perbincangan
Determne the Characteristics of Image Using Ray Diagrams Discussion

7.6 Ciri-ciri Imej yang Dibentuk oleh Kanta Cembung dan Aktiviti Inkuiri
Kanta Cekung
Characteristics of Images Formed by Convex Lens and Concave Inquiry Activity 169

Lens

7.7 Mengkonsepsikan Rajah Sinar bagi Peralatan Optik Perbincangan 172
Conceptualising Ray Diagrams in Optical Instruments Discussion 173
175
7.8 Mereka Bentuk dan Membina Teleskop Ringkas Aktiviti Inkuiri
To Design and Build a Simple Telescope Inquiry Activity

7.9 Aplikasi Kanta dalam Peralatan Optik Perbincangan
The Application of Lenses in Optical Instruments Discussion

vii

Praktis SPM 177
Cabaran KBAT 179
Online Quick Quiz Kod QR 179

BAB

8 Daya dan Tekanan
Force and Pressure

No Tajuk Aktiviti Jenis Aktiviti Halaman Tarikh Catatan
Aktiviti Inkuiri 181 Catatan
8.1 Tekanan dan Arah dalam Cecair 182
Pressure and Direction in Liquids Inquiry Activity 184
Aktiviti Inkuiri 186
8.2 Kesan Pemindahan Tekanan dalam Cecair Inquiry Activity
The Effect of Transmission of Pressure in Liquids Perbincangan 187
Discussion 188
8.3 Aplikasi Prinsip Operasi Sistem Hidraulik Perbincangan 190
Applications of Operational Principle of Hydraulic System Discussion 190

8.4 Aplikasi Prinsip Bernoulli Projek STEM
Application of Bernoulli’s Principle STEM Project

8.5 Mereka Bentuk Alat menggunakan Prinsip Tekanan
dalam Bendalir
Design a Tool using the Principle of Pressure in Fluids

Praktis SPM
Cabaran KBAT
Online Quick Quiz Kod QR

BAB

9 Teknologi Angkasa Lepas
Space Technology

No Tajuk Aktiviti Jenis Aktiviti Halaman Tarikh
192
9.1 Jenis-Jenis Orbit Satelit Perbincangan
The Types of Satellite Orbits Discussion

9.2 Kedudukan Apogi dan Perigi Satu Satelit dalam Orbit 194
Elips Perbincangan
The Position of the Apogee and Perigee of a Satellite in an Discussion
Elliptical Orbit

9.3 Hubungan antara Ketinggian Orbit dengan Halaju Perbincangan 194
Satelit Discussion
Relationship between the Altitude of the Orbit and the 195
Velocity of the Satellite 196
196
9.4 Pelancaran Satelit Perbincangan 197
Satellite Launching Discussion 198
200
9.5 Fungsi Stesen Angkasa Perbincangan 200
Function of a Space Station Discussion

9.6 Kesan Perkembangan Pesat dalam Teknologi Perbincangan
Angkasa Lepas Discussion
The Impact of Rapid Development in Space Technology

9.7 Sistem Penentu Sejagat Perbincangan
Global Positioning System, GPS Discussion

Praktis SPM
Cabaran KBAT
Online Quick Quiz Kod QR

viii

BAB Sains  Tingkatan 5  Bab 1 

STRATEGI PdPc1

BAB 1  Mikroorganisma
Microorganisms

Panduan RPH Standard Kandungan (SK) Standard Pembelajaran (SP) Halaman
1.1 Dunia Mikroorganisma
Aktiviti 1.1.1 Berkomunikasi mengenai 2–3
mikroorganisma
1.1 Pelbagai Jenis Mikroorganisma

Buku Teks
m.s 4 – 5

Tahap Penguasaan:

BBM PAK-21 KBAT

Buku teks, Internet, soalan kuiz Jigsaw, Kuiz Mengaplikasi

EMK i-THINK Nilai Murni

Sains dan teknologi – Sistematik, yakin dan beretika
Cadangan PdPc

1. Guru membahagikan murid secara rata ke dalam kumpulan ‘pakar’ seperti berikut:
(a) Kumpulan A: Bakteria
(b) Kumpulan B: Protozoa
(c) Kumpulan C: Virus
(d) Kumpulan D: Kulat
(e) Kumpulan E: Alga

2. Setiap anggota diberikan nombor seperti 1, 2, 3, 4, ...

3. Setiap kumpulan dibekalkan sumber dan maklumat untuk mengkaji jenis mikroorganisma yang diberi dari segi struktur, bentuk,
habitat, nutrisi, cara pembiakan dan sebagainya.

4. Selepas 15 minit, guru menyusun semula murid kepada kumpulan-kumpulan berikut:
(a) Kumpulan 1: Murid yang pegang nombor 1
(b) Kumpulan 2: Murid yang pegang nombor 2 dan seterusnya

5. ‘Pakar’ bagi topik tertentu dalam setiap kumpulan akan menyampaikan bahan maklumatnya mengenai jenis mikroorganisma
yang tertentu kepada yang lain. Anggota dalam kumpulan menerima maklumat daripada ‘pakar’.

6. Selepas itu, guru mengadakan kuiz untuk menguji kefahaman murid.

7. Murid melengkapkan soalan pada muka surat 2 – 4.

Panduan RPH Standard Kandungan (SK) Standard Pembelajaran (SP) Halaman
Aktiviti

1.2 Menjalankan Eksperimen 1.1 Dunia Mikroorganisma 1.1.2 Menjalankan eksperimen
bagi menunjukkan kewujudan
bagi Menunjukkan Kewujudan mikroorganisma 5–7

Mikroorganisma Buku Teks
m.s 6 – 7

Tahap Penguasaan:

BBM PAK-21 KBAT

Buku teks, set radas (rujuk aktiviti 1.2) Penemuan Inkuiri Menganalisis

EMK i-THINK Nilai Murni

Sains dan teknologi – Jujur dalam merekod data, sistematik, yakin dan beretika
Cadangan PdPc

1. Guru membahagikan murid ke dalam kumpulan.
2. Murid diminta menjalankan eksperimen dengan merujuk kepada prosedur aktiviti 1.2.
3. Selepas tiga hari, murid mencatatkan hasil pemerhatian.
4. Murid melengkapkan soalan perbincangan dan kesimpulan pada muka surat 6 – 7.

EG 1-1 © Penerbitan Pelangi Sdn. Bhd.

  Sains  Tingkatan 5  Bab 1

Panduan RPH Standard Kandungan (SK) Standard Pembelajaran (SP) Halaman
Aktiviti
1.1.2 Menjalankan eksperimen 8 – 16
1.3 Kesan Nutrien dan Kelembapan 1.1 Dunia Mikroorganisma untuk mengkaji faktor yang
terhadap Pertumbuhan mempengaruhi pertumbuhan
Mikroorganisma mikrooganisma

1.4 Kesan Cahaya terhadap
Pertumbuhan Mikroorganisma

1.5 Kesan Suhu terhadap
Pertumbuhan Mikroorganisma

1.6 Kesan pH terhadap
Pertumbuhan Mikroorganisma

Buku Teks
m.s 8 – 9

Tahap Penguasaan:

BBM PAK-21 KBAT

Buku teks, set radas (rujuk aktiviti 1.3-1.6), Penemuan Inkuiri Menganalisis
sampul surat berisi soalan

EMK i-THINK Nilai Murni

Sains dan teknologi – Jujur dalam merekod data, sistematik, yakin dan beretika
Cadangan PdPc

1. Guru membahagikan murid ke dalam empat kumpulan.
2. Guru menyediakan empat sampul surat, setiap sampul surat mengandungi salah satu soalan seperti berikut:
(a) Adakah nutrien dan kelembapan mempengaruhi pertumbuhan mikroorganisma?
(b) Bagaimanakah cahaya mempengaruhi pertumbuhan bakteria?
(c) Bagaimanakah suhu mempengaruhi pertumbuhan bakteria?
(d) Bagaimankah pH mempengaruhi pertumbuhan bakteria?
3. Setiap kumpulan menghantar seorang wakil untuk mencabut salah satu sampul surat. Kumpulan tersebut diminta menjalankan

eksperimen dan tugasan masing-masing berdasarkan cabutan sampul surat tersebut.
4. Setiap kumpulan diminta menjalankan eksperimen dengan merujuk kepada prosedur aktiviti 1.3 – 1.6 berdasarkan tugasan

masing-masing.
5. Setiap kumpulan diberi tempoh seminggu untuk menyediakan pembentangan dapatan eksperimen dalam bentuk persembahan

multimedia.
6. Selepas seminggu, seorang wakil dari setiap kumpulan diminta membentangkan dapatan eksperimen di hadapan kelas.
7. Sesi pertanyaan diadakan selepas itu.
8. Guru membuat rumusan keseluruhan berdasarkan pembentangan dapatan eksperimen setiap kumpulan.
9. Murid melengkapkan laporan keempat-empat eksperimen pada muka surat 8 – 16.

Panduan RPH Standard Kandungan (SK) Standard Pembelajaran (SP) Halaman
Aktiviti

1.7 Kegunaan dan Peranan 1.2 Mikroorganisma Berfaedah 1.2.1 Mewajarkan aplikasi
Mikroorganisma Berfaedah mikroorganisma berfaedah
dalam kehidupan 17 – 18
Buku Teks
m.s 10 – 11

Tahap Penguasaan:

BBM PAK-21 KBAT
Gallery Walk Mengaplikasi
Buku teks, Internet, kertas sebak,
pen penanda, sticky notes i-THINK Nilai Murni
Peta alir Menghargai sumbangan sains dan teknologi
EMK

Bahasa, keusahawanan

© Penerbitan Pelangi Sdn. Bhd. EG 1-2

Sains  Tingkatan 5  Bab 1 

Cadangan PdPc

1. Guru membahagikan murid ke dalam lima kumpulan mengikut tajuk-tajuk berikut:
(a) Kegunaan dan peranan mikroorganisma berfaedah dalam pencernaan makanan
(b) Kegunaan dan peranan mikroorganisma berfaedah dalam penguraian
(c) Kegunaan dan peranan mikroorganisma berfaedah dalam perubatan
(d) Kegunaan dan peranan mikroorganisma berfaedah dalam pertanian
(e) Kegunaan dan peranan mikroorganisma berfaedah dalam perindustrian
2. Setiap kumpulan diminta untuk mengumpulkan maklumat mengikut tajuk masing-masing.
3. Murid berbincang dan menyediakan maklumat yang diperoleh di atas kertas sebak untuk penyampaian.
4. Murid menampal kertas sebak di stesen kumpulan masing-masing.
5. Murid bergerak dari satu stesen ke satu stesen secara berkumpulan.
6. Murid digalakkan untuk membincangkan dan memberikan komen mengenai bahan dalam setiap stesen.
7. Selepas aktiviti Gallery Walk, guru mengadakan satu sesi sumbang saran untuk murid-murid memberi idea tentang potensi

pembangunan dan penggunaan mikroorganisma dalam bidang-bidang yang lain.
8. Murid melengkapkan soalan pada muka surat 17-18.

Panduan RPH Standard Kandungan (SK) Standard Pembelajaran (SP) Halaman
Aktiviti

1.8 Kegunaan Mikroorganisma 1.2 Mikroorganisma Berfaedah 1.2.2 Menjana idea potensi kegunaan
dalam Bioteknologi dan mikroorganisma dalam
Kelestarian Alam Sekitar bioteknologi dan kelestarian 19
alam sekitar
Buku Teks
m.s 10 – 11

Tahap Penguasaan:

BBM PAK-21 KBAT

Buku teks, Internet Hot Seat Mengaplikasi

EMK i-THINK Nilai Murni

Bahasa, kelestarian global – Menghargai sumbangan sains dan teknologi
Cadangan PdPc

1. Guru memilih beberapa orang murid untuk menjadi ‘pakar’ bagi tajuk kegunaan mikroorganisma dalam bioteknologi dan
kelestarian alam sekitar.

2. Murid yang dipilih akan diberi masa untuk mencari maklumat mengenai tajuk-tajuk berikut:
(a) Pembuatan baja organik cecair daripada sisa buah-buahan
(b) Rawatan sisa kumbahan dengan menggunakan mikroorganisma
(c) Potensi kegunaan mikroorganisma yang lain dalam bioteknologi
3. Setiap ‘pakar’ ini akan diletakkan dalam kumpulan-kumpulan kecil.
4. ‘Pakar’ akan menjawab soalan berkaitan dengan tajuk yang dikemukakan oleh ahli kumpulan.
5. Murid melengkapkan soalan pada muka surat 19.

Panduan RPH Standard Kandungan (SK) Standard Pembelajaran (SP) Halaman
Aktiviti

1.9 Teknik Aseptik Buku Teks 1.3 Pencegahan dan Rawatan 1.3.2 Menerangkan teknik aseptik
m.s 10 – 11 Penyakit yang Disebabkan oleh dalam pengawalan penyebaran
Mikorroganisma mikroorganisma 20

Tahap Penguasaan:

BBM PAK-21 KBAT
Mengaplikasi
Buku teks, Internet, kertas sebak, Three Stray and
pen penanda, sticky notes One Stay Nilai Murni
Mengamalkan gaya hidup yang sihat dan sederhana
EMK i-THINK

Sains dan teknologi, bahasa Peta alir

EG 1-3 © Penerbitan Pelangi Sdn. Bhd.

  Sains  Tingkatan 5  Bab 1

Cadangan PdPc

1. Guru membahagikan murid ke dalam kumpulan mengikut teknik-teknik aseptik seperti berikut:
(a) Pensterilan
(b) Pendidihan
(c) Penggunaan disinfektan
(d) Antiseptik
(e) Penggunaan sinaran
2. Setiap kumpulan mencari maklumat dan berbincang mengenai teknik aseptik masing-masing.
3. Seterusnya, setiap kumpulan menyediakan bahan penyampaian ke atas kertas sebak.
4. Salah seorang ahli kumpulan akan berdiri di depan hasil pameran tersebut untuk memberi penerangan kepada murid-murid yang

melawat ke stesen.
5. Ahli kumpulan yang selebihnya akan melawat kumpulan lain untuk mendapatkan maklumat tentang teknik aseptik yang lain.
6. Ahli kumpulan kemudian kembali ke kumpulan masing-masing dan berkongsi maklumat dengan rakan yang tinggal.
7. Murid melengkapkan soalan pada muka surat 20.

Panduan RPH Standard Kandungan (SK) Standard Pembelajaran (SP) Halaman
Aktiviti

1.10 Kesan Antibiotik terhadap 1.3 Pencegahan dan Rawatan 1.3.3 Menjalankan eksperimen 21 – 22
Penyakit yang Disebabkan oleh mengkaji kesan antibiotik
Pertumbuhan Bakteria Buku Teks Mikorroganisma terhadap pertumbuhan bakteria

m.s 12 – 13

Tahap Penguasaan:

BBM PAK-21 KBAT

Buku teks, set radas (rujuk aktiviti 1.10) Penemuan Inkuiri Menganalisis

EMK i-THINK Nilai Murni

Sains dan teknologi – Menghargai sumbangan sains dan teknologi

Cadangan PdPc

1. Guru membahagikan murid ke dalam kumpulan.
2. Murid diminta menjalankan eksperimen dengan merujuk kepada prosedur aktiviti 1.10.
3. Selepas dua hari, murid mencatatkan hasil pemerhatian.
4. Murid melengkapkan soalan perbincangan dan kesimpulan pada muka surat 22.

Panduan RPH Standard Kandungan (SK) Standard Pembelajaran (SP) Halaman
Aktiviti

1.11 Kaedah Rawatan Penyakit 1.3 Pencegahan dan Rawatan 1.3.4 Berkomunikasi tentang kaedah
Penyakit yang Disebabkan oleh rawatan penyakit berjangkit
Berjangkit Buku Teks Mikorroganisma 23
m.s 14 – 16

Tahap Penguasaan:

BBM PAK-21 KBAT

Buku teks, skrip lakonan Role Play Mencipta

EMK i-THINK Nilai Murni

Bahasa, sains dan teknologi – Menghargai sumbangan sains dan teknologi, bekerjasama

Cadangan PdPc

1. Guru membahagikan murid ke dalam kumpulan.
2. Guru membantu murid menentukkan tempat, masa dan senario. Rujuk kepada contoh berikut:
Tempat: Klinik kesihatan
Senario: Doktor menerangkan fungsi ubat yang berlainan jenis (anti-virus, antibiotik dan anti-kulat) kepada pesakit-pesakit yang

mempunyai isu kesihatan yang berlainan serta bahayanya penggunaan ubat tersebut secara berlebihan
Watak 1: Doktor
Watak 2: Pesakit dengan penyakit peparu jangkitan bakteria
Watak 3: Pesakit dengan penyakit kaki makan air (athlete’s foot)
Watak 4: Pesakit dengan penyakit kayap
3. Setiap kumpulan diberikan tempoh 15 minit untuk melakukan sumbang saran dan menyediakan skrip dialog.
4. Semua kumpulan diberikan peluang untuk membuat persembahan di hadapan kelas.
5. Murid melengkapkan soalan pada muka surat 23.

© Penerbitan Pelangi Sdn. Bhd. EG 1-4

BAB Mikroorganisma
Microorganisms
1

PETA Konsep pertumbuhan Nutrien / Nutrients
dipengaruhi oleh Kelembapan / Humidity
Bakteria / Bacteria growth affected by
Kulat / Fungi Cahaya / Light
Suhu / Temperature
Protozoa / Protozoa
Virus / Virus pH / pH
Alga / Algae
MIKROORGANISMA
dikelaskan kepada
classified into MICROORGANISMS

Faedah Berbahaya

Useful Harmful

dalam menyebabkan
in causes

• Pencernaan makanan Pencegahan Penyakit Rawatan
Food digestion Prevention Diseases Treatment
• Penguraian
Decomposition Teknik aseptik Antibiotik Antikulat Antivirus
• Perubatan Aseptic techniques Antibiotic Antifungal Antiviral

Medicine menggunakan Kesan antibiotik
• Pertanian using Effect of antibiotic
Agriculture
• Perindustrian • Pensterilan
Sterilisation
Industry • Pendidihan
• Bioteknologi Boiling
• Penggunaan disinfektan
Biotechnology
Use of disinfectant
• Antiseptik

Antiseptic
• Sinaran

Radiation

Adakah anda tahu bahawa antibiotik boleh membunuh bakteria
‘jahat’ dan juga bakteria ‘baik’? Jadi jika anda perlu mengambil
antibiotik, pastikan anda mengambil banyak makanan yang
boleh merangsang mikroorganisma baik selepas itu.
Do you know that antibiotics can kill ‘bad’ bacteria as well as ‘good’ bacteria?
So, if you need to take antibiotics, make sure you eat lots of foods that boost
your ‘good’ microbes afterwards.

  Sains  Tingkatan 5  Bab 1

Standard Kandungan 1.1  Dunia Mikroorganisma Tarikh:

BAB 1 AKTIVITI 1.1 Pelbagai Jenis Mikroorganisma Masteri
Perbincangan
Various Types of Microorganisms

1. Mikroorganisma dikelaskan kepada lima kumpulan. Lengkapkan peta pokok di bawah.
Microorganisms can be classified into five groups. Complete the tree map below.

Virus Kulat Bakteria Alga Protozoa
Virus Fungi Bacteria Algae Protozoa

Mikroorganisma

Bakteria Alga Virus Kulat Protozoa
Bacteria Algae Virus Fungi Protozoa

2. Namakan mikroorganisma-mikroorganisma berikut dan tandakan (✓) sama ada unisel (U) atau multisel (M).
Kemudian, kelaskan mikroorganisma-mikroorganisma ini.
Name the following microorganisms and tick (✓) whether they are unicellular (U) or multicellular (M). Then, classify these microorganisms.

Protozoa Kokus Bakteriofaj Alga Yis
Protozoa Coccus Backteriophage Algae Yeast
Kulat Spirogira Klamidomonas Virus
Spirogyra Mukor Chlamydomonas Virus
Fungi Bakteria Mucor Paramesium Diplokokus
Influenza Bacteria Ameba Paramecium Diplococcus
Influenza Amoeba

Streptokokus (i) Diplokokus U ✓U
Streptococcus Diplococcus ✓M M
(i) Mukor
✓U (i) Ameba ✓U
M Mucor Amoeba M
✓U
M (ii) Paramesium
Paramecium
(ii) YYeaisst
(ii) Kokus Stafilokokus Kulat / Fungi Tripanosom
Coccus Staphylococcus Trypanosome
(c) Protozoa /Protozoa
(a) Bakteria / Bacteria (b)

Virus mozek tembakau (ii) Influenza (i) Klamidomonas ✓U
Tobacco mosaic virus In uenza Chlamydomonas M
(i) Bakteriofaj
Bacteriophage (ii) Spirogira U
(d) Virus /Viruses Spirogyra ✓M
(e) Alga /Algae

© Penerbitan Pelangi Sdn. Bhd. 2

Sains  Tingkatan 5  Bab 1 

3. Lengkapkan ciri-ciri mikroorganisma dalam jadual di bawah dengan jawapan yang tepat. BAB 1
Complete the characteristics of microorganisms in the table below with the correct answer.

Mikroorganisma Ciri-ciri /Characteristics
Microorganisms
Bentuk Habitat Nutrisi Cara pembiakan
Shape Habitat Nutrition Reproduction method

Bakteria • Kokus Boleh ditemui di • Saprofit • Pembiakan aseks
Bacteria Coccus mana-mana Saprophyte Asexual reproduction
• Dinding sel Can be found Menghasilkan
anywhere
terdiri daripada • Basilus makanan sendiri
peptidoglikan Bacillus Produces own food
Cell wall is made up
of peptidoglycan • Parasit Belahan dedua
• Tidak • Spirilum Parasite Binary fission
mempunyai Spirillum Mendapat • Pembiakan seks
Sexual reproduction
membran makanan
daripada
nukleus organisma
Do not have hidup yang lain
Obtains food
membran nucleus from other living
organisms
DNA DNA dipindahkan
• Autotrof DNA are transferred
Autotroph
Mendapatkan Konjugasi
Conjugation
makanan
daripada
• Vibrio organisma mati
Vibrio dan reput
Obtains food from
dead and decaying
organisms



Kulat • Sfera Kawasan dan • Saprofit • Pembiakan aseks
Fungi Sphere gelap Saprophyte Asexual reproduction
• Jaringan and Menghasilkan
• Tumbuhan lembap areas Spora
yang tidak filamen Dark makanan sendiri Spore
mempunyai Network filaments Produces own food
klorofil damp

Plants that • Parasit
do not have Parasite Pembentukan spora
chlorophyll Mendapat Spore formation

makanan
daripada
organisma Tunas / Bud

hidup yang lain
Obtains food
from other living
organisms Pertunasan
Conjugation

3 © Penerbitan Pelangi Sdn. Bhd.

  Sains  Tingkatan 5  Bab 1

BAB 1 Mikroorganisma Ciri-ciri /Characteristics
Microorganisms
Bentuk Habitat Nutrisi Cara pembiakan
Shape Habitat Nutrition Reproduction method
• Pembiakan seks
Sexual reproduction

Dua hifa bercantum
Two hyphae joined

Konjugasi
Conjugation

Protozoa / Protozoa Pelbagai saiz dan Di dalam • Saprofit • Pembiakan aseks
• Mempunyai bentuk air tawar Saprophyte Asexual reproduction
Various in sizes and Menghasilkan
nukleus, shapes dan kawasan Belahan dedua
sitoplasma dan lembap makanan sendiri Binary fission
Produces own food • Pembiakan seks
plasma In freshwater and Sexual reproduction
damp area • Parasit
membran Parasite Pertukaran
Have a nucleus, Mendapat bahan genetik

cytoplasm, and a makanan Exchange of
plasma daripada genetic materials
organisma
membrane hidup yang lain Konjugasi
Obtains food Conjugation
from other living
organisms

Virus / Viruses Mikroorganisma Hanya boleh • Parasit DNA virus
• Tidak mempunyai ditemui dalam Parasite Viral DNA
terkecil Mendapat
sitoplasma , yang hanya boleh sel hidup DNA bakteria
membran plasma dilihat di bawah makanan Bacterial DNA
mikroskop elektron Can only be found in daripada
dan nukleus Smallest living cells organisma Penggandaan dua
Do not have hidup yang lain Duplicating
Obtains food
cytoplasm , microorganism that can from other living
plasma membrane only be seen under an organisms
and nucleus electron microscope

Alga / Algae , Pelbagai saiz dan Tempat Kebanyakan • Pembiakan aseks
• Mempunyai bentuk lembap alga mempunyai Asexual reproduction
Various in sizes and Belahan dedua
kloroplas, shapes yang menerima klorofil Binary fission
nukleus cahaya matahari • Pembiakan seks
untuk Sexual reproduction
sitoplasma Damp menjalankan Konjugasi
proses fotosintesis Conjugation
dan dinding sel areas that receive Most algae have
berselulosa sunlight
Have chloroplast chlorophyll

nucleus , to carry out
cytoplasm and photosynthesis process
cellulose cell wall

© Penerbitan Pelangi Sdn. Bhd. 4

Sains  Tingkatan 5  Bab 1 

EKSPERIMEN 1.2 Tarikh: Pendekatan inkuiri BAB 1
Wajib Menjalankan Eksperimen bagi Menunjukkan
Kewujudan Mikroorganisma
To Conduct an Experiment to Show the Presence of
Microorganisms

PEKA

Tujuan Membandingkan pertumbuhan bakteria pada agar bernutrien pada tiga keadaan tangan yang EKSPERIMEN WAJIB
Aim berbeza, iaitu:
To compare the growth of bacteria on nutrient agar for three different condition of hand, which are:

• Tangan yang tidak dibasuh / Unwashed hands
• Tangan setelah dibasuh dengan air sahaja / Hands washed with water

• Tangan setelah dibasuh dengan sabun / Hands washed with water and soap K1P1

Pernyataan Adakah keadaan tangan yang berbeza mempengaruhi pertumbuhan bakteria pada agar bernutrien?
Masalah Does different condition of hands affect the bacterial growth on nutrient agar?
Problem Statement

Hipotesis Pertumbuhan bakteria pada agar bernutrien adalah lebih tinggi dalam keadaan tangan yang
Hypothesis tidak dibasuh berbanding dengan tangan yang dibasuh dengan air dan sabun.

The bacterial growth on nutrient agar is higher in unwashed hands compared to the hand washed using

water and soap. K1P2

Pemboleh Ubah (a) Dimanipulasikan : Keadaan tangan
Variables Manipulated Condition of hands

K1 (b) Bergerak balas : Pertumbuhan bakteria pada agar bernutrien
PI

1 Manipulated Bacterial growth on the nutrient agar

2

3 (c) Dimalarkan : Jenis nutrien, tangan murid, suhu dan masa inkubasi K1P3
4 Constant Type of nutrient, student’s hand, temperature and time of incubation

5

S

Bahan Agar-agar nutrien steril, sabun
Materials Sterile nutrient agar,

Radas Piring Petri steril dengan penutup, pita selofan, pen penanda, inkubator, kanta pembesar
Apparatus Sterile petri dishes with lids, cellophane tape, marker pen, incubator, magnifying glass
K1P4

Prosedur Agar nutrien yang disterilkan
Procedure Sterilised nutrient agar

K1 Piring Petri

PI Petri dish

1 ABC

2

3 1. Sediakan tiga piring Petri steril dan labelkan sebagai A, B dan C.
4 Prepare three sterile Petri dishes and label as A, B and C.

5 2. Tuangkan 10 cm3 agar-agar nutrien steril ke dalam setiap piring Petri.
S Pour10 cm3 sterile nutrient agar into each Petri dish.

3. Pilih seorang murid bagi mewakili tiga jenis keadaan tangan, iaitu tangan yang tidak dibasuh,
tangan yang dibasuh dengan air sahaja dan tangan yang dibasuh dengan air dan sabun.
Choose any one student to represent three conditions of hands which are unwashed hand, hands washed with
water only and hands washed with water and soap.

4. Letakkan tapak tangan kiri yang tidak dibasuh pada permukaan agar-agar nutrien steril di
dalam piring Petri A selama 1 minit.
Place the unwashed left palm onto the surface of sterile nutrient agar in a Petri dish A for 1 minute.

5. Alihkan tangan dan tutup piring Petri A dengan penutupnya dan rekatkan dengan serta-merta.
Remove the hand and cover the Petri dish A with lid and seal immediately.

5 © Penerbitan Pelangi Sdn. Bhd.

  Sains  Tingkatan 5  Bab 1

BAB 1 6. Ulangi langkah 4 dan 5 dengan meletakkan tapak tangan kiri yang dibasuh dengan air pada
permukaan agar nutrien steril di dalam piring Petri B, kemudian tapak tangan kiri yang
dibasuh dengan air dan sabun pada permukaan agar nutrien steril di dalam piring Petri C.
Repeat steps 4 and 5 by placing the left palm washed with water onto the surface of sterile nutrient agar in Petri
dish B, then the left palm washed with water and soap onto the surface of sterile nutrient agar in the Petri dish C.

EKSPERIMEN WAJIB 7. Simpan kesemua piring Petri dalam keadaan telangkup di dalam inkubator pada suhu 37°C
selama tiga hari.
Keep all the Petri dishes in inverted condition in an incubator at 37°C for three days.

8. Rekodkan pemerhatian selepas hari ketiga. K2P4
Record the observation after after days.

Kaedah 1. Tiga piring petri steril disediakan dan dilabelkan sebagai A, B and C.
Method
Three sterile petri dishes were prepared and labelled as A, B and C.

2. 10 cm3 agar-agar nutrien steril dituangkan ke dalam setiap piring petri.
10 cm3 sterile nutrient agar were poured into each petri dish.

3. Seorang murid dipilih bagi mewakili tiga jenis keadaan tangan, iaitu tangan yang tidak dibasuh,
tangan yang dibasuh dengan air sahaja dan tangan yang dibasuh dengan air dan sabun.
One student were chose to represent three conditions of hands which are unwashed hand, hands washed with
water only and hands washed with water and soap.

4. Tapak tangan kiri yang tidak dibasuh diletakkan pada permukaan agar-agar nutrien steril

di dalam piring Petri A selama 1 minit.
The unwashed left palm is placed onto the surface of sterile nutrient agar in a Petri dish A for 1 minute.

5. Tangan dialihkan dan piring Petri A ditutup dengan penutupnya dan direkatkan dengan

serta-merta.
The hand was removed and the Petri dish A was covered with lid and sealed immediately.

6. Langkah 4 dan 5 diulangi dengan meletakkan tapak tangan kiri yang telah dibasuh dengan air
pada permukaan agar nutrien steril di dalam piring Petri B, kemudian tapak tangan kiri yang
telah dibasuh dengan air dan sabun pada permukaan agar nutrien steril di dalam piring Petri C.
Steps 4 and 5 were repeated by placing the left palm that has been washed with water onto the surface of sterile
nutrient agar in Petri dish B, then the left palm that has been washed with water and soap onto the surface of
sterile nutrient agar in the Petri dish C.

7. Kesemua piring Petri disimpan dalam keadaan telangkup di dalam inkubator pada suhu

37°C selama tiga hari.
All the Petri dishes were kept in inverted condition in an incubator at 37°C for three days.

8. Pemerhatian direkodkan selepas hari ketiga. K1P5
The observation was recorded after 3 days

Pemerhatian Piring Petri Keadaan tangan Bilangan koloni bakteria
Petri dish Hands condition Number of bacterial colonies
Observation A
B Tangan yang tidak dibasuh Sangat banyak
K1 C Unwashed hands Vast
PI Basuh tangan dengan air sahaja
1 Washed hands with water only Many
2 Basuh tangan dengan air dan sabun Banyak
3 Washed hands with water and soap Sedikit
S A few

K3P1 K3P2 K3P3

© Penerbitan Pelangi Sdn. Bhd. 6

Sains  Tingkatan 5  Bab 1 

Perbincangan 1. Bagaimanakah pertumbuhan bakteria dikira pada penghujung eksperimen? BAB 1
How does the bacterial growth measured at the end of experiment?
Discussion
Mengira jumlah koloni bintik putih yang dilihat pada agar-agar.
Calculate the total colony of white spots appeared on agar.

2. Bagaimanakah untuk mensterilkan agar-agar nutrien? pada suhu 120°C EKSPERIMEN WAJIB
How to sterelise the nutrient agar?

Panaskan agar-agar nutrien itu di dalam periuk tekanan /autoklaf
selama 20 minit.
Heat the nutrient agar in a pressure cooker / autoclave at 120°C for 20 minutes.

3. Berikan dua keadaan di sekolah yang menyebabkan anda perlu untuk membasuh tangan.
State two conditions at school that cause you need to wash your hands.

Sebelum makan di kantin sekolah dan selepas menggunakan tandas
Before eat at school canteen and affter using the toilet

4. Tandakan (3) pada bahan yang digunakan bagi memastikan kotoran hilang daripada
permukaan tangan.
Mark (3) on the materials that can ensure the germs are remove from the surface of our hands.

Air Sabun Pembersih sanitasi alkohol
Water Soap Alcohol sanitiser

3 3 3

5. Susun semula langkah-langkah mencuci tangan yang betul. (Sumber: Kementerian Kesihatan
Malaysia)
Rearrange the correct hand washing steps. (Source: Ministry of Health Malaysia)

• Basuh tangan dengan air bersih secukupnya • Basahkan tangan dan ratakan
Wash your hands with enough clean water sabun dengan sempurna
• Keringkan tangan dengan kain bersih atau tisu
Dry hands with a clean cloth or tissue Wet your hands and apply the soap
• Gosok setiap jari dan celah jari • Gosok kedua-dua tapak tangan
Rub each finger and between the fingers Rub palms togethe

Basahkan tangan Gosok kedua-dua Gosok setiap jari Gosok kuku di
dan ratakan sabun tapak tangan dan celah jari tapak tangan
dengan sempurna Rub palms together Rub each finger and Rub fingertip on
Wet your hands and between the fingers palm
apply the soap

Gosok belakang Basuh tangan dengan air Keringkan tangan dengan
tangan dan celah jari bersih secukupnya kain bersih atau tisu
Rub the back of the hand Wash your hands with enough Dry hands with a clean cloth or
and between the fingers clean water tissue


6. Selain kerap mencuci tangan, apakah cara lain yang perlu dilakukan untuk mengelakkan
jangkitan mikroogranisma ketika kita berada di luar rumah?
Besides from washing our hands often, what other ways should be done to prevent microogranism infections when
we are outdoors?
Pakai penutup mulut dan hidung / Wear a mask

Kesimpuan 1. Hipotesis diterima . / Hypothesis is accepted .
Conclusion
2. Pertumbuhan bakteria pada agar bernutrien adalah lebih tinggi dalam keadaan tangan
yang tidak dibasuh berbanding dengan tangan yang dibasuh dengan air dan sabun.

The bacterial growth on nutrient agar is higher in unwashed hands compared to the hand washed

using water and soap.

7 © Penerbitan Pelangi Sdn. Bhd.

  Sains  Tingkatan 5  Bab 1

BAB 1 EKSPERIMEN 1.3 Tarikh: Pendekatan inkuiri
Wajib Kesan Nutrien dan Kelembapan terhadap
Pertumbuhan Mikroorganisma
Effects of Nutrients and Humidity on the Growth of
Microorganisms

Tujuan Mengkaji kesan nutrien dan kelembapan terhadap pertumbuhan mikroorganisma. PEKA
Aim To study the effects of nutrients and humidity on the growth of microorganisms. K1P1

EKSPERIMEN WAJIB Pernyataan Adakah nutrien dan kelembapan mempengaruhi pertumbuhan mikroorganisma?
Masalah Do nutrients and humidity affect the growth of microorganisms?
Problem Statement

Hipotesis Kehadiran nutrien dan kelembapan meningkatkan kadar pertumbuhan mikroorganisma.
Hypothesis
The presence of nutrients and humidity increases the growth rate of microorganisms.
K1P2

Pemboleh Ubah (a) Dimanipulasikan : Kehadiran nutrien dan air
Variables Manipulated Presence of nutrients and water

(b) Bergerak balas : Bilangan koloni bakteria
Manipulated Number of bacterial colonies

(c) Dimalarkan : Kuantiti bakteria / Jenis bakteria K1P3
Constant The quantity of bacteria / The type of bacteria

Bahan Agar-agar nutrien steril, agar-agar steril tanpa nutrien dan kultur bakteria (Bacillus subtilis).
Materials Sterile nutrient agar, sterile agar without nutrient and bacterial culture (Bacillus subtilis).

Radas Piring Petri steril dengan penutup, picagari steril 1 cm³ , silinder penyukat steril, pita selofan dan
Apparatus ketuhar.

Sterile Petri dishes with lids, sterile 1 cm³ syringe, sterile measuring cylinder, cellophane tape and oven. K1P4

Prosedur Agar-agar Agar-agar Agar-agar
Procedure nutrien nutrien kering
tanpa nutrien Nutrient agar Dry nutrient agar
K1
Agar without + +
PI
1 nutrient Piring Petri A Piring Petri B Kultur bakteria Piring Petri C Kultur bakteria
2 + Petri dish B Bacterial culture Petri dish C Bacterial culture

Kultur bakteria Petri dish A

Bacterial culture

3 1. Sediakan susunan radas seperti di atas.
4 Set up the apparatus as shown above.

5 2. Tuangkan 10 cm3 agar-agar tanpa nutrien steril, agar-agar nutrien steril, agar-agar nutrien
S kering dan 1 cm3 kultur bakteria masing-masing ke dalam piring Petri A, B dan C.
Pour 10 cm3 of sterile agar without nutrient, sterile nutrient agar, dry agar nutrient and 1 cm3 of bacterial culture
into Petri dishes A, B and C respectively.

3. Tutup piring-piring Petri itu dengan penutup dan lekatkan dengan pita selofan.
Cover the Petri dishes with lids and seal the lids using cellophane tape.

4. Simpan kesemua piring Petri itu dalam keadaan telangkup pada suhu bilik.
Keep all the Petri dishes in inverted condition at room temperature.

5. Rekod pemerhatian selepas dua hari.
Record the observations after two days.

Kaedah 1. Susunan radas disediakan seperti yang ditunjukkan / The apparatus was set up as shown.
Method 2. 10 cm3 agar-agar tanpa nutrien steril, agar-agar nutrien steril, agar-agar nutrien kering dan



1 cm3 kultur bakteria masing-masing dituangkan ke dalam piring Petri A, B dan C.

10 cm3 of sterile agar without nutrient, sterile nutrient agar, dry agar nutrient and 1 cm3 of bacterial culture were

poured into Petri dishes A, B and C respectively.

3. Kesemua piring Petri ditutup dengan penutup dan penutup dilekatkan dengan pita selofan.
All the Petri dishes were covered with lids and the lids were sealed using cellophane tape.

© Penerbitan Pelangi Sdn. Bhd. 8

Sains  Tingkatan 5  Bab 1 

4. Kesemua piring Petri disimpan dalam keadaan telangkup pada suhu bilik. BAB 1
All the Petri dishes were kept inverted at room temperature.

5. Pemerhatian direkodkan selepas dua hari.
Observations were recorded after two days.

Pemerhatian Piring Petri Kehadiran Bilangan koloni bakteria EKSPERIMEN WAJIB
Petri dish Presence of Number of bacterial colonies
Observation
A Nutrien Air Sedikit/ A few
K1 B Nutrient Water Banyak / Many
PI C Tiada / None
1 Tidak hadir / Absent Hadir / Present
2 Hadir / Present Hadir / Present
3 Hadir / Present Tidak hadir / Absent
S

K3P1 K3P2 K3P3

Perbincangan 1. Bagaimanakah kadar pertumbuhan dikira pada akhir eksperimen?
Discussion How is the growth rate of bacteria measured at the end of experiment?

Mengira jumlah koloni bintik putih yang kelihatan.
white spots appeared.
Calculate the total colonies of

2. Berdasarkan pemerhatian, berikan satu inferens tentang pertumbuhan bakteria.
Based on the observation, state an inference about the growth of bacteria.

Kadar pertumbuhan bakteria meningkat dalam kehadiran nutrien dan
. K4P1
air . increases in the presence of nutrients and water
The growth rate of bacteria

3. Mengapakah piring-piring Petri perlu diletakkan terbalik? Menganalisis

Why must the Petri dishes be placed invertedly?

Untuk mengelakkan air terkondensasi daripada menitis ke atas permukaan agar.
condensed water from dripping onto the surface of agar.
To prevent

4. Apa yang menyebabkan mikroorganisma menjadi tidak aktif dan mati apabila berada dalam
persekitaran yang kering?
What causes microorganisms to become inactive and die when they are in a dry condition?

Mikroorganisma tidak dapat menjalankan proses metabolisme sel disebabkan ketiadaan
air. process due to the absence of water.
Microorganisms are unable to carry out cell metabolism

5. Bagaimanakah mikroorganisma seperti kulat dan alga mampu membiak dalam keadaan
yang terlampau kering?
How microorganisms such as fungi and algae can grow in a condition that is too dry?

Kedua-dua kulat dan alga boleh membiak secara aseks melalui pembentukan spora .
Both fungi and algae can reproduce asexually by the formation of spores .

6. Mikroorganisma yang memperoleh nutrien dari sel perumahnya disebut parasit .

The microorganism that obtains nutrients from its host cell is called parasite .

Kesimpuan 1. Hipotesis diterima ?/ Hypothesis be accepted ? K4P2

Conclusion lembap

2. Mikroorganisma tumbuh dengan lebih pantas dalam keadaan

dan dalam kehadiran nutrien . humid condition and in the presence of
Microorganisms grow faster in

nutrients . K4P3

9 © Penerbitan Pelangi Sdn. Bhd.

  Sains  Tingkatan 5  Bab 1

Tarikh:

BAB 1 EKSPERIMEN 1.4 Kesan Cahaya terhadap Pertumbuhan Mikroorganisma
Wajib
Effect of Light on the Growth of Microorganisms

Pendekatan inkuiri

Tujuan Mengkaji kesan cahaya terhadap pertumbuhan bakteria. PEKA
Aim To study the effect of light on the growth of bacteria. K1P1

EKSPERIMEN WAJIB Pernyataan Bagaimanakah cahaya mempengaruhi pertumbuhan bakteria?
Masalah How does light affect the growth of bacteria?
Problem Statement

Hipotesis Bakteria tumbuh pesat di dalam gelap berbanding dengan keadaan bercahaya .
Hypothesis
Bacteria grow rapidly in the dark compared to the bright condition.
K1P2

Pemboleh Ubah (a) Dimanipulasikan : Keamatan cahaya
Variables Manipulated Light intensity

K1 (b) Bergerak balas : Kekeruhan bubur nutrien

PI

1 Manipulated Cloudiness of the nutrient broth
2

3 (c) Dimalarkan : Kuantiti bakteria
4
5 Constant Quantity of bacteria
K1P3

S

Bahan Kultur bakteria (Bacillus subtilis), bubur nutrien steril dan kapas steril.
Materials Bacteria culture (Bacillus subtilis), sterile nutrient broth and sterile cotton wool.

Radas Tabung uji steril, silinder penyukat steril dan picagari steril 1 cm³. K1P4
Apparatus Sterile test tubes, sterile measuring cylinders and sterile 1 cm³ syringe.

Prosedur A B    C
Procedure
Kapas Kapas
K1 Cotton wool Cotton wool
PI
1 5 cm3 bubur nutrien 5 cm3 bubur nutrien
2 5 cm3 nutrient broth 5 cm3 nutrient broth
3 +
4 +
5 1 cm3 kultur bakteria 1 cm3 kultur bakteria
S 1 cm3 bacterial culture 1 cm3 bacterial culture

Di dalam almari bertutup Di atas meja di dalam makmal Di bawah cahaya terang lampu meja
Under the bright light of a table lamp
Inside a closed cupboard On a table in the laboratory

1. Masukkan 5 cm3 bubur nutrien steril dan 1 cm3 kultur bakteria ke dalam tiga tabung uji
steril berlabel A, B dan C seperti yang ditunjukkan dalam rajah.
Add 5 cm3 of sterile nutrient broth and 1 cm3 of bacterial culture into three sterile test tubes labelled A, B and C as
shown in the diagram.

2. Sumbat mulut setiap tabung uji dengan kapas steril.
Stuff the opening of each test tube with sterile cotton wool.

3. Letakkan tabung uji A ke dalam almari yang bertutup.
Place test tube A inside a closed cupboard.

4. Letakkan tabung uji B di atas meja di dalam makmal.
Place test tube B on the table in a laboratory.

5. Perhatikan kekeruhan bubur nutrien selepas dua hari.
Observe the cloudiness of the nutrient broth after two days

© Penerbitan Pelangi Sdn. Bhd. 10

Sains  Tingkatan 5  Bab 1 

Kaedah 1. 5 cm3 bubur nutrien steril dan 1 cm3 kultur bakteria dimasukkan ke dalam tiga tabung uji BAB 1
Method

steril berlabel A, B dan C seperti yang ditunjukkan dalam rajah.

5 cm3 of sterile nutrient broth and 1 cm3 of bacterial culture were added into three sterile test tubes labelled A, B

and C as shown in the diagram.

2. Mulut setiap tabung uji itu disumbat dengan kapas steril. EKSPERIMEN WAJIB
The opening of each test tube was stuffed with sterile cotton wool.

3. Tabung uji A diletakkan di dalam almari yang bertutup.
Test tube A was placed inside a closed cupboard.

4. Tabung uji B diletakkan di atas meja di dalam makmal.
Test tube B was placed on a table in the laboratory.

5. Tabung uji C diletakkan di bawah cahaya terang lampu meja.
Test tube C was placed under the bright light of a table lamp.

6. Kekeruhan bubur nutrien diperhatikan selepas dua hari.
The cloudiness of the nutrient broth was observed after two days.

K1P5

Pemerhatian Tabung uji Keamatan cahaya Kekeruhan bubur nutrien
Test tube Light intensity Cloudiness of nutrient broth
Observation A Gelap / Dark Keruh / Cloudy
B Malap / Dim
K1 C Terang / Bright Sedikit keruh / Slightly cloudy
PI Tidak keruh / Not cloudy
1
2
3
S

K3P1 K3P2 K3P3

Perbincangan 1. Berdasarkan pemerhatian, berikan satu inferens tentang pertumbuhan bakteria.
Discussion Based on the observation, give an inference about the growth of bacteria.

K1 Bakteria tumbuh dengan lebih baik dalam keadaan gelap .

PI Bacteria grow better in dark condition.
1

2 2. Mikroorganisma kelas yang manakah tumbuh subur di dalam keadaan bercahaya? Mengapa?
3 Which class of microorganisms grow well in the light? Why? Menganalisis

S

Alga kerana perlu menjalankan fotosintesis .

Algae because they need to carry out photosynthesis  .

3. Berdasarkan eksperimen ini, nyatakan definisi secara operasi bagi bakteria. dalam
Based on this experiment, state the operational definition for bacteria.

Bakteria ialah mikroorganisma yang menyebabkan kekeruhan bubur nutrien
keadaan yang gelap.
Bacteria are microorganisms which cause cloudiness of nutrient broth in dark condition.

Kesimpuan 1. Hipotesis diterima ?
?
Conclusion Hypothesis is accepted K4P2

2. Bakteria tumbuh dan membiak dengan pesat dalam keadaan gelap .
Bacteria grow and reproduce rapidly in dark condition.

11 © Penerbitan Pelangi Sdn. Bhd.

  Sains  Tingkatan 5  Bab 1

BAB 1 EKSPERIMEN 1.5 Tarikh:
Wajib Kesan Suhu terhadap Pertumbuhan Mikroorganisma
Effect of Temperature on the Growth of Microorganisms

Pendekatan inkuiri

Tujuan Mengkaji kesan suhu terhadap pertumbuhan bakteria. PEKA
Aim To study the effect of temperature on the growth of bacteria. K1P1

EKSPERIMEN WAJIB Pernyataan Bagaimanakah suhu mempengaruhi pertumbuhan bakteria?
Masalah How does temperature affect the growth of bacteria?
Problem Statement

Hipotesis Bakteria tumbuh dan membiak dengan pesat pada suhu 37°C tetapi tidak pada suhu
Hypothesis
yang sangat rendah atau sangat tinggi .

Bacteria grow and reproduce rapidly at the temperature of 37°C but not at a very low or very high

temperatures. K1P2

Pemboleh Ubah (a) Dimanipulasikan : Suhu
Variables Manipulated Temperature

(b) Bergerak balas : Bilangan koloni bakteria
Manipulated Number of bacterial colonies

(c) Dimalarkan : Kuantiti bakteria / Jenis bakteria K1P3
Constant Quantity of bacteria / The type of bacteria

Bahan Agar-agar nutrien steril dan kultur bakteria (Bacillus subtilis).
Materials Sterile nutrient agar and bacterial culture (Bacillus subtilis).

Radas Piring Petri steril dengan penutup, silinder penyukat steril, picagari steril 1 cm³, pita selofan,
Apparatus ketuhar dan peti sejuk.
Sterile Petri dishes with lids, sterile measuring cylinders, sterile 1 cm³ syringe, cellophane tape, oven and refrigerator.
Prosedur K1P4
Procedure
1. Labelkan empat piring Petri steril yang mengandungi agar-agar nutrien sebagai A, B, C
K1 dan D.
PI Label four sterile Petri dishes containing sterile nutrient agar as A, B, C and D.
1
2 Piring petri Agar-agar nutrien lembap Piring petri Agar-agar nutrien lembap Piring petri
3 Petri dish Moist nutrient agar Petri dish Moist nutrient agar Petri dish
4
5 AB CD
S
60°C 37°C 30°C 5°C

2. Letakkan 1 cm3 kultur bakteria di atas permukaan agar-agar di dalam setiap piring Petri itu.
Place 1 cm3 of bacterial cultures onto the surface of the agar in each Petri dish.

3. Tutup piring Petri dengan penutup dan lekatkan dengan pita selofan.
Cover the Petri dishes with lids and seal the lids using cellophane tape.

4. Simpan piring Petri A dan B masing-masing di dalam ketuhar yang ditetapkan pada suhu
60°C dan 37°C.
Store Petri dishes A and B in ovens set at temperatures of 60°C and 37°C respectively.

5. Simpan piring Petri C di dalam makmal pada suhu bilik, kira-kira 30°C.
Store Petri dish C in a laboratory at room temperature, approximately 30°C.

© Penerbitan Pelangi Sdn. Bhd. 12

Sains  Tingkatan 5  Bab 1 

6. Simpan piring Petri D di dalam peti sejuk yang ditetapkan pada suhu 5 °C. BAB 1
Store Petri dish D in a refrigerator set at 5°C.

7. Perhatikan dan catatkan bilangan koloni bakteria selepas dua hari.
Observe and record the number of bacterial colonies after two days.

Kaedah 1. Empat piring Petri steril yang mengandungi agar-agar nutrien steril dilabelkan sebagai A, B,
Method

C dan D.

Four sterile Petri dishes containing sterile nutrient agar were labelled as A, B, C and D. EKSPERIMEN WAJIB

2. 1 cm³ kultur bakteria diletakkan ke atas permukaan agar-agar di dalam setiap piring Petri itu.
1 cm³ of bacterial cultures were placed onto the surface of the agar in each Petri dish.

3. Piring-piring Petri itu ditutup dengan penutup dan dilekatkan dengan pita selofan.
The Petri dishes were covered with lids and the lids were sealed using cellophane tape.

4. Piring Petri A dan B masing-masing disimpan di dalam ketuhar yang ditetapkan pada suhu

60°C dan 37°C.
Petri dishes A and B were stored in ovens set at 60°C and 37°C respectively.

5. Piring Petri C disimpan di dalam makmal pada suhu bilik, kira-kira 30°C.
Petri dish C was stored in the laboratory at room temperature, approximately 30°C.

6. Piring Petri D disimpan di dalam peti sejuk yang ditetapkan pada suhu 5°C.
Petri dish D was stored in a refrigerator set at 5°C.

7. Bilangan koloni bakteria diperhatikan dan dicatatkan selepas dua hari. K1P5
The number of bacterial colonies was observed and recorded after two days.



Pemerhatian Piring Petri Suhu (°C) Bilangan koloni bakteria
Petri dish Temperature (°C) Number of bacterial colonies
Observation A
B 60 Tiada / None
K1 C 37 Sangat banyak / Vast
PI 30
1 Banyak / Many
2
3
S

D5 Tiada / None

K3P1 K3P2 K3P3

Perbincangan 1. Berikan satu inferens tentang bilangan koloni bakteria pada suhu 60°C dan 5°C.
Discussion Give an inference on the number of bacterial colonies at temperatures 60°C and 5°C.

K1 Suhu-suhu itu tidak sesuai untuk pertumbuhan bakteria.

PI The temperatures are not suitable for the growth of bacteria. K4P1

1 2. Berdasarkan pemerhatian, tandakan (3) suhu optimum untuk bakteria bertumbuh.
Based on the observation, mark (3) the optimum temperature for the bacteria to grow.
2

3

S

5°C ✓ 37°C 60°C

13 © Penerbitan Pelangi Sdn. Bhd.

  Sains  Tingkatan 5  Bab 1

BAB 1 3. Terangkan mengapa bakteria menjadi tidak aktif apabila
Explain why bacteria becomes inactive when
EKSPERIMEN WAJIB (a) suhu terlalu tinggi
the temperature is very high
Suhu yang tinggi boleh menyebabkan enzim bakteria ternyahasli
High temperatures cause denaturation of bacterial enzyme

(b) suhu terlalu rendah
the temperature is very low

Suhu yang rendah boleh menyebabkan bakteria menjadi kurang aktif
Low temperatures cause bacteria to become less active

4. Apakah suhu optimum bagi bakteria parasitik yang hidup dalam badan manusia? Terangkan
jawapan anda.
What is the optimum temperature for parasitic bacteria that live inside the human body? Explain your answer.

37°C, kerana ini adalah suhu badan manusia.
37°C, because this is the human body temperature

5. Suhu manakah yang akan memusnahkan mikroorganisma dan sporanya?
Which temperature will destroy the microorganism and its spores?

0°C 37°C 60°C ✓ 121°C

6. Nyatakan dua langkah berjaga-jaga yang diambil dalam eksperimen ini.
State two precautions taken in this experiment.

(a) Basuh tangan sebelum dan selepas menjalankan eksperimen.

Wash hands before and after carrying out the experiment.

(b) Jangan sentuh agar-agar nutrien di dalam piring Petri dengan tangan.
Do not touch the nutrient agar in the Petri dish with hands.

7. Terangkan bagaimana alat pembedahan di hospital disteril.
Explain how surgical equipment in the hospital is sterilised.

Autoklaf digunakan untuk mensteril alat pembedahan dengan mendedahkannya

kepada tekanan tinggi stim tepu pada 121°C. Suhu yang tinggi boleh membunuh
semua mikroorganisma.

Autoclave is used to sterilise surgical equipment by exposing them to a high pressure saturated steam

at 121°C. This high temperature can kill all the microorganisms.

Kesimpuan 1. Hipotesis diterima ?
?
Conclusion Hypothesis is accepted K4P2

2. Bakteria tumbuh dan membiak dengan sangat pesat pada suhu optimum 37°C

tetapi menjadi tidak aktif pada suhu yang sangat rendah dan mati pada suhu

yang sangat tinggi .

Bacteria grow and reproduce very rapidly at the optimum temperature of 37°C but become inactive

at a very low temperature and die at a very high temperature. K4P3

© Penerbitan Pelangi Sdn. Bhd. 14

Sains  Tingkatan 5  Bab 1 

Tarikh:

EKSPERIMEN 1.6 Kesan pH terhadap Pertumbuhan Mikroorganisma BAB 1
Wajib
Effect of pH on the Growth of Microorganisms

Pendekatan inkuiri

Tujuan Mengkaji kesan pH terhadap pertumbuhan bakteria. PEKA
Aim To study the effect of pH on the growth of bacteria. K1P1

Pernyataan Bagaimanakah pH mempengaruhi pertumbuhan bakteria? EKSPERIMEN WAJIB
Masalah How does pH affect the growth of bacteria?
Problem Statement

Hipotesis Bakteria tumbuh subur dalam keadaan neutral tetapi tidak dalam keadaan
Hypothesis
berasid atau beralkali .

Bacteria grow well in neutral condition but not in acidic or alkaline
conditions.
K1P2

Pemboleh Ubah (a) Dimanipulasikan : pH bubur nutrien
Variables Manipulated pH of nutrient broth

(b) Bergerak balas : Kekeruhan bubur nutrien
Manipulated The cloudiness of the nutrient broth

(c) Dimalarkan : Kuantiti bakteria / Jenis bakteria K1P3
Constant Quantity of bacteria / Type of bacteria

Bahan Bubur nutrien steril, kultur bakteria (Bacillus subtilis), asid hidroklorik cair, natrium hidroksida
Materials cair dan air suling.
Sterile nutrient broth, bacterial culture (Bacillus subtilis), dilute hydrochloric acid, dilute sodium hydroxide and distilled
water.

Radas Tabung uji, picagari steril 1 cm3 dan kapas steril. K1P4
Apparatus Test tube, sterile 1 cm3 syringe and sterile cotton wool.

Prosedur 1. Sediakan susunan radas seperti ditunjukkan pada rajah di bawah.
Procedure Set up the apparatus as shown in the diagram below.

K1 A B C
PI
1 Kapas Kapas Kapas
2 Cotton wool Cotton wool Cotton wool
3
4 5 cm3 bubur nutrien 5 cm3 bubur nutrien 5 cm3 bubur nutrien
5 5 cm3 nutrient broth 5 cm3 nutrient broth 5 cm3 nutrient broth
S
+ + +
1 cm3 kultur bakteria 1 cm3 kultur bakteria 1 cm3 kultur bakteria
1 cm3 bacterial culture 1 cm3 bacterial culture 1 cm3 bacterial culture

+ + +
asid / acid alkali / alkali air suling / distilled water

2. Tuang 5 cm3 bubur nutrien steril dan 1 cm3 kultur bakteria ke dalam tabung uji yang berlabel
A, B dan C.
Pour 5 cm3 of the sterile nutrient broth and 1 cm3 of the bacterial culture into test tubes labelled A, B and C.

3. Tambahkan beberapa titis asid hidroklorik cair, natrium hidroksida cair dan air suling
masing-masing ke dalam tabung uji A, B dan C.
Add a few drops of dilute hydrochloric acid, dilute sodium hydroxide and distilled water into test tube A, B and C
respectively.

4. Sumbat mulut setiap tabung uji dengan kapas steril.
Stuff the opening of each test tube with sterile cotton wool.

5. Biarkan semua tabung uji selama dua hari.
Leave all the test tubes for two days.

6. Catatkan pemerhatian anda selepas dua hari.
Record your observations after two days.

15 © Penerbitan Pelangi Sdn. Bhd.

  Sains  Tingkatan 5  Bab 1

Kaedah 1. Susunan radas disediakan seperti yang ditunjukkan pada rajah.
Method
BAB 1 The apparatus was set up as shown in the diagram.

2. 5 cm3 bubur nutrien steril dan 1 cm3 kultur bakteria dituangkan ke dalam tabung uji A, B dan C.
5 cm3 of sterile nutrient broth and 1 cm3 of the bacterial culture were poured into Petri dishes A, B and C.

EKSPERIMEN WAJIB 3. Beberapa titis asid hidroklorik cair, natrium hidroksida cair dan air suling masing-masing
ditambahkan ke dalam tabung uji A, B dan C.
A few drops of dilute hydrochloric acid, dilute sodium hydroxide and distilled water were added into test tubes A,
B and C.

4. Mulut setiap tabung uji ditutup dengan kapas steril.
The opening of each test tube was stuffed with sterile cotton wool.

5. Semua tabung uji dibiarkan selama dua hari. / All the test tubes were left for two days.
6. Pemerhatian dicatatkan selepas dua hari. / Observations were recorded after two days.

Pemerhatian Tabung uji Keadaan bubur nutrien Kekeruhan bubur nutrien
Test tube Condition of the nutrient broth Cloudiness of the nutrient broth
Observation A Sedikit keruh / Slightly cloudy
B Berasid / Acidic Sedikit keruh / Slightly cloudy
K1 C Beralkali / Alkaline Sangat keruh / Very cloudy
PI Neutral / Neutral
1
2
3
S

K3P1 K3P2 K3P3

Perbincangan 1. Berdasarkan pemerhatian, berikan satu inferens tentang pertumbuhan bakteria di dalam
keadaan berasid dan beralkali.
Discussion Based on the observation, give an inference on the growth of bacteria in acidic and alkaline conditions.

K1 tidak sesuai untuk pertumbuhan bakteria.

PI Keadaan berasid dan beralkali

1 Acidic and alkaline conditions are not suitable for the growth of bacteria. K4P1

2

3 2. Berdasarkan eksperimen ini, nyatakan definisi secara operasi bagi pertumbuhan bakteria.
Based on this experiment, state the operational definition for bacterial growth.
S

Pertumbuhan bakteria ialah proses yang menyebabkan bubur nutrien menjadi

sangat keruh dalam keadaan neutral / pH 7 .

Bacterical growth is a process that causes the nutrient broth to become

very cloudy in neutral condition / pH 7  .

Kesimpuan 1. Hipotesis diterima ? / Hypothesis is accepted ? K4P2
neutral tetapi tidak dalam keadaan
Conclusion

2. Bakteria tumbuh subur dalam keadaan

berasid atau beralkali .

Bacteria grow well in neutral condition but not in acidic or alkaline

conditions. K4P3

3. Nyatakan satu aplikasi kesan pH terhadap pertumbuhan mikroorganisma dalam kehidupan
harian.
State one application of the effect of pH on the growth of microorganisms in daily life.

Larutan iodin ialah asid lemah yang digunakan sebagai antiseptik yang disapu pada
permukaan kulit yang luka untuk menghalang pertumbuhan bakteria.
Iodine solution is a weak acid used as an antiseptic which is applied to the surface of an injured skin to prevent the
growth of bacteria.

© Penerbitan Pelangi Sdn. Bhd. 16

Sains  Tingkatan 5  Bab 1 

Tarikh:

Standard Kandungan 1.2  Mikroorganisma berfaedah

AKTIVITI 1.7 Kegunaan dan Peranan Mikroorganisma Berfaedah Kontekstual BAB 1
Perbincangan
Uses and Roles of Beneficial Microorganisms

1. Pencernaan makanan / Food digestion

s elulosa protozoa glukosa vitamin K
cellulose protozoa glucose vitamin K

(a) Protozoa dan bakteria yang hidup di dalam salur pencernaan herbivor menghasilkan selulase

untuk mencernakan selulosa menjadi glukosa .

Protozoa and bacteria that live in the digestive tract of herbivores Bakteria dijumpai dalam perut lembu
Bacteria found in the stomach of a cow
produce cellulase that helps to digest cellulose to become

glucose .

(b) Bakteria dalam usus besar manusia makan makanan tidak tercerna

dan menghasilkan vitamin K dan vitamin B yang diserap oleh
badan manusia.

Bacteria in the large intestine of humans feed on indigested food and produce

vitamin K and vitamin B which are absorbed by the human body.

2. Penguraian / Decomposition

lebih ringkas penguraian karbon dioksida kulat kompleks
simpler decomposition carbon dioxide fungi complex

(a) Penguraian dijalankan oleh mikroorganisma seperti bakteria dan kulat .
.
Decomposition is carried out by microorganisms such as bacteria and fungi

(b) Molekul-molekul kompleks dalam organisma mati dan mereput diuraikan menjadi molekul-molekul

yang lebih ringkas seperti karbon dioksida , air dan ammonia.

Complex molecules in the dead and decaying organisms are broken down into

simpler molecules such as carbon dioxide   , water and ammonia.

3. Perubatan / Medicine

penisilin gonorea antibiotik vaksin
penicillin gonorrhoea antibiotics vaccines

mati keimunan merangsang antibodi
dead immunity stimulate antibodies


(a) Antibiotik dihasilkan daripada mikroorganisma seperti bakteria dan kulat. Contoh antibiotik ialah

penisilin yang dihasilkan daripada sejenis kulat yang digunakan untuk

merawat gonorea  , sifilis dan pneumonia.

Antibiotics are produced from microorganisms such as bacteria and fungi. An

example of antibiotic is penicillin produced from a fungus and is used to treat

gonorrhoea  , syphilis and pneumonia.

17 © Penerbitan Pelangi Sdn. Bhd.

  Sains  Tingkatan 5  Bab 1

(b) Vaksin dihasilkan daripada mikroorganisma yang telah dilemahkan atau mati .

BAB 1 Bahan ini digunakan untuk merangsang penghasilan antibodi untuk memberi

keimunan terhadap penyakit.

Vaccines are produced from weakened or dead microorganisms. They are used to stimulate

the production of antibodies in order to provide immunity towards diseases.

4. Pertanian / Agriculture

protein subur nitrat pengikat nitrogen humus
proteins fertile nitrates nitrogen-fixing humus

(a) Pengurai menambahkan humus dalam tanah dan menjadikan tanah itu subur .

Decomposers add humus to the soil and make the soil fertile .

(b) Bakteria pengikat nitrogen yang hidup di dalam nodul akar tumbuhan kekacang membekalkan

tumbuhan itu dengan nitrat . Bahan ini digunakan oleh tumbuhan untuk membuat

protein .

Nitrogen-fixing bacteria that live in the root nodules of leguminous plants provide the plants with nitrates . This

substance is used by the plants to make proteins .

5. Perindustrian / Industry mentega yis cuka Video
butter yeast vinegar
roti wain bijih timah
bread petroleum wine tin ores
b akteria petroleum
bacteria

Perindustrian Mikroorganisma Hasil pengeluaran
Industry Microorganisms Products
Makanan
Food Yis Roti  , wain dan bir
Yeast Bread  , wine and beer

Bakteria Keju, krim, yogurt, mentega dan cuka
Bacteria Cheese, cream, yogurt, butter and vinegar

Perlombongan Menulenkan petroleum dan bijih timah
Mining
Tali To purify petroleum and tin ores
Rope
Bakteria Tali dan kain
Bacteria Rope and cloth
Mengurai tisu lembut yang melekat pada kulit haiwan.
Kulit Kulit yang bersih digunakan untuk menghasilkan barangan
Leather kulit.
Decomposes the soft tissues attached on the skin of animals. The clean
skin is used to produce leather product.



© Penerbitan Pelangi Sdn. Bhd. 18

Sains  Tingkatan 5  Bab 1 

AKTIVITI 1.8 Tarikh: Kontekstual BAB 1
Perbincangan Kegunaan Mikroorganisma dalam Bioteknologi
dan Kelestarian Alam Sekitar
Use of Microorganisms in Biotechnology and Sustainability
of the Environment

Pembuatan baja organik cecair daripada sisa buah-buahan / Manufacture of liquid organic fertiliser from fruit waste

Sisa dapur Fermentasi Kulit telur Mucor sp. Bacteria Pertanian
Kitchen waste Fermentation Egg shell Mucor sp. Bacteria Agriculture

1. Sisa dapur seperti kulit buah-buahan, kulit telur dan roti yang sudah melepasi tarikh luput akan
dibuang begitu sahaja.
Kitchen waste such as rind, eggshells
and bread that has passed the expiration date will be discarded immediately.

2. Timbunan sisa dalam tong sampah dan di tapak pelupusan sampah akan menghasilkan bau yang busuk.
Garbage piles in the trash and at the landfill will produce a foul odor.

3. Masalah ini dapat diatasi dengan mengitar semula sisa dapur melalui proses fermentasi bagi menghasilkan
baja organik cecair dalam bidang pertanian .
This problem can be overcome by recycling the kitchen waste through fermentation process to produce liquid organic fertiliser in
agriculture .

4. Proses ini dapat dijalankan dengan bantuan mikroorganisma seperti bakteria dan kulat.
bacteria and fungi.
This process can be carried out with the help of microorganisms such as

5. Selain daripada tindakan Mocur sp. pada roti yang melepasi tarikh luput, minuman yang mengandungi
bakteria Lactobacillus sp. juga membantu proses fermentasi sisa tersebut.
Mucor sp.
Apart from the actions of on bread past the expiration date, beverages containing bacteria Lactobacillus sp. also
helps the fermentation process of the residue.

Rawatan sisa kumbahan dengan menggunakan mikroorganisma / Treatment of sewage waste using microorganisms

Kumbahan Karbon dioksida Enapcemar Meningkat Lactobacillus sp. Bakteria Gas metana
Sewage Carbon dioxide Sludge Increase Lactobacillus sp. Bacteria Methane gas

1. Kumbahan daripada rumah dan industri disalurkan ke Garam Oksigen Campuran kumbahan,
dalam tangki mendapan yang besar di loji rawatan kumbahan. mineral Oxygen mineral dan oksigen

Sewage from housejolds and industries is channelled into large Bioreaktor Mineral Mixture of sewage,
Bioreactor salts minerals and
oxygen
settling tanks in sewage treatment plants.

2. Semasa rawatan, bakteria dalam kumbahan tersebut

akan menguraikan bahan organik menjadi air, karbon dioksida , Kumbahan Air yang dirawat
garam mineral dan gas mentana . Sewage Treated water
During treatment, bacteria ini the sewage will decompose the organic
matter into water, carbon dioxide , mineral salts and methane gas .

3. Air kumbahan daripada singki dapur dialirkan ke longkang menyebabkan wujudnya enapan pepejal secara
perlahan-lahan pada dinding sebelah dalam longkang yang dikenali sebagai enapcemar .
Sewage from the kitchen sink is drained into the drain causing the formation of solid sediment slowly on the inner wall of the drain known
as sludge.

4. Rawatan serum bakteria Lactobacillus sp. yang merupakan bakteria asid laktik atau bakteria probiotik dapat
dijadikan sebagai pencuci semula jadi. Bakteria ini boleh dihasilkan dalam kuantiti yang banyak menggunakan
air sisa basuhan beras yang difermentasikan dan dicampurkan dengan susu.
Lactobacillus sp. bacterial serum treatment which is lactic acid bacteria or probiotic bacteria can be used as a natural cleanser. The
bacteria can be produced in large quantities by using fermented rice wastewater mixed with milk.

5. Kadar pembiakan bakteria akan meningkat dan kuantiti serum yang dihasilkan juga banyak dapat merawat
bahan enapcemar yang berada di longkang.
increase
The rate of bacterial growth will and the quantity of serum produced can also treat a lot of sludge that is in the drain.

19 © Penerbitan Pelangi Sdn. Bhd.

  Sains  Tingkatan 5  Bab 1 Tarikh:
Standard Kandungan 1.3  Pencegahan dan Rawatan Penyakit yang Disebabkan oleh Mikroorganisma

BAB 1 AKTIVITI 1.9 Teknik Aseptik Kontekstual
Perbincangan
Aseptic Techniques

1. Teknik aseptik bermaksud menggunakan amalan dan prosedur untuk mewujudkan keadaan yang bebas dari
pencemaran oleh mikroorganisma.
Aseptic technique means using practices and procedures to create conditions free from contamination by microorganisms.

Teknik aseptik
Aseptic techniques

Pensterilan Pendidihan
Sterilisation Boiling

• Pensterilan ialah satu proses untuk • Mendidihkan objek seperti botol susu di
membunuh atau menyingkirkan dalam air selama 20 minit dapat membunuh
semua mikroorganisma kecuali sporanya.
mikroorganisma daripada sebarang objek atau
persekitaran. Boiling objects such as milk bottle in water for
Sterilisation is a process to kill or to remove 20 minutes can kill all the microorganisms
microorganisms from any objects or surroundings. except their spores.

Penggunaan disinfektan Antiseptik
Using disinfektan Antiseptic

• Disinfektan selalunya digunakan untuk • Antiseptik merupakan bahan kimia yang

membunuh mikroorganisma pada cadar dan digunakan untuk membunuh atau merencatkan
lantai. pertumbuhan mikroorganisma pada kulit terutama
kill pada luka.
Disinfectants are usually used to
microorganisms on bed sheets and floors. inhibit
Antiseptics are chemicals used to kill or the
growth of microorganisms on the skin, especially on wounds.
• Bahan ini tidak boleh disapu pada kulit

manusia kerana boleh merosakkan tisu badan • Bahan ini mencegah pertumbuhan
mikroorganisma tanpa merosakkan
manusia.
This substance should not be applied to human tisu badan manusia.
This substance prevents the growth of microorganisms without
skin as it can destroy the human body tissues.

• Antara contoh disinfektan ialah larutan peluntur , destroying the human body tissue .

gas klorin, fenol dan lisol. • Antara contoh antiseptik ialah larutan iodin ,

Examples of disinfectants are bleach solution , chlorine gas, hidrogen peroksida dan etanol .

phenol and lysol. Examples of antiseptics are iodine solution , hydrogen

peroxide and ethanol .

Penggunaan sinaran
Using radiation

• Sinar gama – Sinaran ini digunakan untuk mensterilkan makanan di dalam bekas

bertutup dan barangan plastik kerana dapat memusnahkan semua virus dan

bakteria termasuk spora nya.

Gamma ray – The ray is used to sterilise food in covered containers and plastic items because

it can destroy all viruses and bacteria including their spores .

• Sinar ultraungu – Sinaran ini digunakan untuk mensterilkan udara di dalam bilik

pembedahan kerana dapat membunuh semua mikroorganisma .
Ultraviolet ray – The ray is used to sterilise the air in operating theatres because it can kill all the

microorganisms .

© Penerbitan Pelangi Sdn. Bhd. 20

Sains  Tingkatan 5  Bab 1 

Tarikh:

EKSPERIMEN 1.10 Kesan Antibiotik terhadap Pertumbuhan Bakteria BAB 1
Wajib
Effect of Antibiotics on Bacterial Growth

Pendekatan inkuiri

Tujuan Mengkaji kesan kepekatan antibiotik terhadap pertumbuhan bakteria. PEKA
Aim To study the effect of antibiotic concentration on bacterial growth. K1P1

Pernyataan Adakah kepekatan antibiotik yang berbeza mempengaruhi pertumbuhan bakteria? EKSPERIMEN WAJIB
Masalah Do different concentration of an antibiotic affected bacterial growth?
Problem Statement

Hipotesis Semakin tinggi kepekatan antibiotik, semakin luas kawasan jernih di atas permukaan
Hypothesis agar-agar nutrien. the clear area on the surface of the nutrient agar. K1P2
The higher the concentration of an antibiotic, the larger

Pemboleh Ubah (a) Dimanipulasikan : Kepekatan antibiotik
Variables Manipulated The concentration of the antibiotic

(b) Bergerak balas : Keluasan kawasan jernih
Manipulated The size of the clear area

(c) Dimalarkan : Jenis antibiotik, jenis bakteria, isi padu bakteria yang digunakan
Constant The type of antibiotic, the type of bacteria, the volume of bacteria used
K1P3

Bahan Agar nutrien steril, kultur bakteria Bacillus subtilis
Materials Sterile nutrient agar, cultures of bacteria Bacillus subtilis

Radas Piring petri steril, pita selofan, picagari 1 cm3, cakera antibiotik berkepekatan tinggi, cakera
Apparatus antibiotik berkepekatan rendah dan forseps.
Sterile petri dish, cellophane tape, 1 cm3 syringe, antibiotic disc with a high concentration, antibiotic disc with a low
concentration and forceps
K1P4

Prosedur
Procedure

Cakera antibiotik berkepekatan rendah Agar nutrien + kultur bakteria
K1 Antibiotic disc with a low concentration Nutrient agar + bacterial culture

PI

1

2 Piring Petri Cakera antibiotik berkepekatan tinggi

3 Petri dish Antibiotic disc with a high concentration

4

S5 1. Sediakan susunan radas seperti yang ditunjukkan dalam rajah.
Set up the apparatus as shown in the diagram.

2. Isi piring Petri dengan 5 cm3 agar nutrien steril dan 1 cm3 kultur bakteria.
Fill a Petri dish with 5 cm3 of sterile nutrient agar and 1 cm3 of bacterial culture.

3. Letakkan cakera antibiotik berkepekatan tinggi dan cakera antibiotik berkepekatan rendah
di atas permukaan agar nutrien.
Place an antibiotic disc with a high concentration and another antibiotic disc with a low concentration onto the
surface of the nutrient agar.

4. Tutup piring Petri dengan penutup dan lekatkan penutup itu menggunakan pita selofan.
Cover the Petri dish with a lid and seal the lid by using cellophane tape.

5. Terbalikkan piring Petri dan biarkan selama dua hari dalam suhu bilik.
Invert the Petri dish and leave it aside for two days at room temperature.

6. Rekod dan lukiskan rajah untuk menunjukkan keadaan agar nutrien pada akhir eksperimen.
Record and draw a diagram to show the condition of the nutrient agar at the end of the experiment.

Kaedah 1. Susunan radas sediakan seperti yang ditunjukkan dalam rajah.
Method
The apparatus was set up as shown in the diagram.

21 © Penerbitan Pelangi Sdn. Bhd.

  Sains  Tingkatan 5  Bab 1

BAB 1 2. Piring Petri diisi dengan 5 cm3 agar nutrient steril dan 1 cm3 kultur bakteria.
A Petri dish was filled with 5 cm3 of sterile nutrient agar and 1 cm3 of bacterial culture.

3. Cakera antibiotik berkepekatan tinggi dan cakera antibiotik berkepekatan rendah diletakkan

EKSPERIMEN WAJIB di atas permukaan agar nutrien.
An antibiotic disc with a high concentration and another antibiotic disc were placed with a low concentration onto

the surface of the nutrient agar.

4. Piring Petri ditutup dengan penutup dan penutup itu dilekatkan menggunakan pita selofan.
The Petri dish was covered with a lid and the lid was sealed by using cellophane tape.

5. Piring Petri terbalikkan dan dibiarkan selama dua hari dalam suhu bilik.
The Petri dish was inverted and it was left aside for two days at room temperature..

6. Rajah untuk menunjukkan keadaan agar nutrien direkodkan dan dilukis pada akhir eksperimen.
A diagram to show the condition of the nutrient agar was recorded and drawn at the end of the experiment.

Pemerhatian Kepekatan antibiotik Keluasan kawasan jernih
Concentration of antibiotic Size of the clear area
Observation Kepekatan tinggi / High concentration Lebih luas / Larger
Kepekatan rendah / Low concentration
Kurang luas / Smaller

K3P1 K3P2 K3P3


Kawasan jernih
Clear area

Perbincangan 1. Berdasarkan pemerhatian, jenis cakera antibiotik yang manakah lebih berkesan untuk
mengawal pertumbuhan bakteria?
Discussion Based on the observations, which type of antibiotic disc is more effective in controlling the bacterial growth?

Cakera antibiotik berkepekatan tinggi / Antibiotic disc with a high concentration K4P1

2. Apakah inferens yang dapat anda buat berdasarkan pemerhatian di dalam piring Petri?
What inference can you make based on the observation in the Petri dish?

Antibiotik merencatkan pertumbuhan bakteria.
inhibit
Antibiotics the growth of bacteria.

3. Nyatakan definisi secara operasi bagi antibiotik.
State the operational definitiaon for antibiotic.

Antibiotik ialah bahan yang menghasilkan kawasan jernih di atas permukaan agar nutrien.
An antibiotic is a substance that produces a clear area on the surface of the nutrient agar.

4. Reema menghidapi selesema dan dia pergi berjumpa doktor. Tetapi, doktor tidak memberi
sebarang antibiotik kepadanya. Mengapa?
Reema had a cold and she went to see a doctor. But, the doctor did not give her any antibiotics. Why?

Antibiotik tidak dapat memusnahkan virus .

Antibiotics cannot destroy virus .

Kesimpuan 1. Hipotesis diterima ? / Hypothesis is accepted ? K4P2

Conclusion
2. Semakin tinggi kepekatan antibiotik, semakin luas kawasan jernih di atas permukaan
agar-agar nutrien.
The higher the concentration of an antibiotic, the larger the clear area on the surface of the nutrient agar.

© Penerbitan Pelangi Sdn. Bhd. 22

AKTIVITI 1.11 Kaedah Rawatan Penyakit Berjangkit Sains  Tingkatan 5  Bab 1  BAB 1
Perbincangan
Methods of Treatment of Infectious Diseases Tarikh:

Kontekstual

1. Berdasarkan maklumat yang diberi, nyatakan jenis ubat yang digunakan.
Based on the information given, state the types of medicine used.

Anti-virus Antibiotik Anti-kulat
Antiviral Antibiotik Antifungal

• Digunakan untuk merawat • Dihasilkan oleh kulat untuk • Disapu pada permukaan
penyakit seperti herpes, kayap membunuh bakteria kulit untuk merawat penyakit
dan demam cacar air seperti panau, kurap dan
Produced by fungi to kill bacteria penyakit kaki makan air
Used to treat diseases such as herpes, • Diberikan oleh doktor yang (athlete’s foot).
shingles and chickenpox
perlu dimakan mengikut masa Applies on the surface of the skin
• Ubat ini melambatkan dan jumlah yang ditetapkan. to treat diseases such as scabies,
pertumbuhan serta perebakan Given by the doctor who needs to ringworm and athlete’s foot disease
mikroorganisma supaya badan be eaten according to the time and
boleh melawan jangkitan amount set. • Ubat ini dapat melegakan
• Contoh: Penisilin dan gejala jangkitan seperti
This drug slows down the growth and streptomisin kegatalan dan kulit retak
spread of microorganisms so that the Example: Penisillin and streptomysin dan dapat menghapuskan
body can fight infection mikroorganisma penyebab
penyakit ini

This medicine can relieve the
symptoms of infections such as itching
and cracked skin and can eliminate the
microorganisms that cause the disease

2. Isi tempat kosong tentang bahaya penggunaan ubat-ubatan tanpa pengawasan dan preskripsi doktor.
Fill in the blanks on the dangers of using drugs without medical advice and doctor’s prescription.

ketahanan patogen sama alahan
resistance pathogens same allergies
maut menyembuhkan masih hidup penisilin
death surviving penicillin
cure

(a) Antibiotik seperti penisilin boleh menyebabkan seseorang yang alah pada antibiotik tertentu

menderita alahan yang serius yang mungkin membawa maut .

Antibiotics such as penicillin can cause a person who is allergic to a certain antibiotic to suffer from serious

allergies that could lead to death .

(b) Jika dimakan tidak berdasarkan masa dan kuantiti yang betul, semua patogen mungkin tidak

mati, patogen yang masih hidup akan membina ketahanan terhadap antibiotik. Maka,

antibiotik yang sama tidak dapat menyembuhkan penyakit yang sama pada masa hadapan.

If consumed not based on allocated time and quantity, all pathogens may not be killed, the surviving

pathogens will develop resistance towards the antibiotic. Hence, the same antibiotic will not be

able to cure the same disease in the future.

23 © Penerbitan Pelangi Sdn. Bhd.

  Sains  Tingkatan 5  Bab 1

Tarikh:

BAB 1 Praktis SPM

Soalan Objektif

1. Puan Maimun ingin membuat roti 5. Antara yang berikut, mikroorganisma 9. Rajah 2 menunjukkan sebalang
sayuran yang diproses.
yang lembut. Antara mikroorganisma yang manakah hanya boleh dilihat
Diagram 2 shows a jar of processed
berikut, yang manakah digunakan menggunakan mikroskop elektron? vegetable.

untuk membuat roti? Which of the following microorganism
can only be seen using electron
Puan Maimun wants to make soft bread. microscope?

Which of the following microorganisms A Virus C Alga Vinegar
is used in the bread making?
Cuka Mustard
Virus Algae
A Yis C Bakteria Sawi

Yeast Bacteria B Bakteria D Kulat

B Mukor D Protozoa Bacteria Fungi Rajah 2 / Diagram 2

Mucor Protozoa 6. Mikroorganisma yang manakah Apakah faktor yang membantu

boleh menukar tumbuhan dan sayuran itu tahan lama?

2. Rajah 1 menunjukkan contoh-contoh haiwan yang mati kepada sebatian What is the factor that helps the
mikroorganisma. vegetable to last longer?

Diagram 1 shows some examples of ammonia? A Suhu C Nilai pH
microorganisms.
Which microorganism is able to Temperature pH value
convert dead plants and animals to
ammonium compounds? B Nutrien D Kelembapan

Nutrient Humidity

A Virus C Protozoa

Virus Protozoa 1 0. Rajah 3 menunjukkan tindakan suatu
bahan kimia ke atas koloni bakteria.
B Alga D Bakteria
Diagram 3 shows the action of a chemical
Algae Bacteria substance on a colony of bacteria.

Rajah 1 / Diagram 1

Kumpulan yang manakah mewakili 7. Mikroorganisma yang manakah Koloni bakteria
boleh menjalankan fotosintesis? Bacterial colony
mikroorganisma itu?
Which microorganism causes
Which group represents the poliomyelitis? Bahan Q Kawasan jernih
microorganisms? Substance Q Clear area
A Bakteria C Kulat
A Alga C Protozoa
Bacteria Fungi
Algae Protozoa Rajah 3 / Diagram 3
B Protozoa D Virus
B Virus D Bakteria Apakah bahan Q?
Protozoa Virus
Virus Bacteria What is substance Q?

3. Suhu yang manakah akan 8. Seorang budak lelaki telah berjumpa A Antibodi C Antibiotik
doktor kerana mengalami demam
menyebabkan mikroorganisma selesema. Doktor hanya memberikan Antibody Antibiotic
ubat tahan sakit kepada budak
tidak aktif? lelaki itu. Mengapakah doktor tidak B Antiseptik D Antiserum
memberikan antibiotik kepada budak
Which temperature will cause lelaki itu? Antiseptic Antiserum
microorganisms to be inactive?
A boy went to see a doctor because 11. Rajah 4 menunjukkan satu kelas
A 0°C he was having cold. The doctor only mikroorganisma.
gave him painkillers. Why didn’t the
B 37°C doctor give antibiotic to the boy? Diagram 4 shows a class of
microorganism.
C 60°C A Antibiotik boleh melemahkan
lagi sistem pertahanan badan
D 121°C
Antibiotic can weaken the body
4. Antara mikroorganisma berikut, immune system
yang manakah membiak dengan
cara menjangkiti sel perumah? B Antibiotik digunakan pada Rajah 4 / Diagram 4
permukaan kulit sahaja
Which of the following microorganisms Apakah ciri bagi mikroorganisma
reproduces by infecting host cells? Antibiotic is used on the skin
surface only tersebut?
A C
C Antibiotik bertindak pada What is the characteristic of the
jangkitan bakteria sahaja microorganisms?

B D Antibiotic acts on bacterial A Multisel
infection only
Multicellular
D Antibiotik mengandungi dadah
yang boleh membahayakan B Boleh berespirasi
kesihatan
Able to respire
Antibiotic contains drugs that can
harm our health C Boleh melakukan fotosintesis

Able to undergo photosynthesis

D Membiak dalam sel hidup

Reproduce in living cell

© Penerbitan Pelangi Sdn. Bhd. 24

Sains  Tingkatan 5  Bab 1 

Soalan Struktur

Bahagian A / Section A (b) Nyatakan hipotesis untuk eksperimen ini. BAB 1

1. Rajah 1 menunjukkan satu eksperimen untuk mengkaji State the hypothesis for this experiment.
kesan suhu terhadap pertumbuhan mikroorganisma.
Bakteria tumbuh subur pada suhu 37°C .
Diagram 1 shows an experiment to investigate the effect of
temperature on the growth of microorganisms. Bacteria grow well at the temperature of 37°C.

5°C 37°C 70°C [1 markah / 1 mark]

Kapas Kapas (c) Nyatakan definisi secara operasi bagi bakteria
Cotton Cotton berdasarkan eksperimen ini.

Bubur nutrien Bubur nutrien State the operational definition for bacteria based on this
Nutrient broth Nutrient broth experiment.

+ + Bakteria ialah mikroorganisma yang menyebabkan
kultur bakteria kultur bakteria
bacterial culture bacterial culture kekeruhan larutan bubur nutrien pada suhu 37°C.

P QR Bacteria are microorganisms which cause the cloudiness

Rajah 1 / Diagram 1 of nutrient broth at a temperature of 37°C.

(a) Jadual 1 menunjukkan pemerhatian yang dicatatkan [1 markah / 1 mark]
selepas dua hari.
2. Rajah 2 menunjukkan suatu eksperimen untuk mengkaji
Table 1 shows the observation recorded after two days. kesan kelembapan ke atas pertumbuhan mikroorganisma.

Diagram 2 shows an experiment to study the effect of humidity
on the growth of microorganisms.

Tabung Suhu (°C) Keadaan bubur Roti lembap Roti kering
Moist bread Dried bread
uji Temperature (°C) nutrien
Selepas 3 hari Selepas 3 hari
Test tube Appearance of After 3 days After 3 days
nutrient broth

P 5 Sedikit keruh

Slightly cloudy

Q 37 Keruh

Cloudy

Sedikit keruh X

R 70 Slightly cloudy

Jadual 1 / Table 1 Rajah 2 / Diagram 2

(a) Nyatakan pemboleh ubah dalam eksperimen ini. (a) Nyatakan satu pemerhatian pada roti lembap yang
telah disimpan selama tiga hari.
State the variables in this experiment.
State one observation for the moist bread which has been
(i) Pemboleh ubah dimanipulasikan: kept for three days.

Manipulated variable: Roti lembap mempunyai tompok kuning di atas

Suhu / Temperature permukaannya.

[1 markah / 1 mark] The moist bread has yellow spots on its surface.

(ii) Pemboleh ubah bergerak balas: [1 markah / 1 mark]

Responding variable: (b) Berdasarkan Rajah 2, apakah mikroorganisma X?
Tandakan (✓) bagi jawapan anda.
Keadaan bubur nutrien Based on Diagram 2, what is microorganism X? Mark (✓)

Appearance of nutrient broth for your answer.

[1 markah / 1 mark]

(iii) Pemboleh ubah dimalarkan: Bakteria Alga Kulat

Constant variable: Bacteria Algae Fungi

Jenis bakteria ✓

Types of bacteria

[1 markah / 1 mark] [1 markah / 1 mark]

25 © Penerbitan Pelangi Sdn. Bhd.

  Sains  Tingkatan 5  Bab 1

(c) Nyatakan hipotesis untuk eksperimen ini. (ii) Apakah proses yang dijalankan oleh kumpulan
mikroorganisma dalam 3(b)(i) untuk
State the hypothesis for this experiment. menghasilkan makanan sendiri?

BAB 1 Kulat memerlukan kelembapan / air untuk What is the process carried out by the group of
microorganism in 3(b)(i) to produce their own food.
pertumbuhan dan pembiakannya.
Fotosintesis / Photosynthesis
Fungi need humidity / water to grow and reproduce. [1 markah / 1 mark]

[1 markah / 1 mark]

(d) Nyatakan pemboleh ubah dalam eksperimen ini. (c) (i) Namakan mikroorganisma L.

State the variables in this experiment. Name microorganism L.

(i) Pemboleh ubah dimanipulasikan: Mukor / Kulapuk roti

Manipulated variable:

Kelembapan / Humidity Mucor / Bread mould

[1 markah / 1 mark] [1 markah / 1 mark]

(ii) Pemboleh ubah bergerak balas: (ii) Nyatakan kaedah pembiakan mikroorganisma di
3(c)(i).
Responding variable:
State the reproduction method of microorganism in
Tompok kuning atau pertumbuhan fungi
3(c)(i).

Yellow spots or growth of fungi Pembentukan spora

[1 markah / 1 mark] Formation of spores

[1 markah / 1 mark]

Bahagian B / Section B Bahagian C / Section C

3. Rajah 3 menunjukkan mikroorganisma J, K, L dan M. 4. Kaji pernyataan berikut.

Diagram 3 shows microoganisms J, K, L and M. Study the following statement.

JJ KK Marissa ingin tahu sama ada bakteria membiak dengan
lebih baik dalam keadaan gelap daripada keadaan
bercahaya.

Marrisa wanted to know if bacteria grow better in the dark
than under the light.

(a) Cadangkan satu hipotesis untuk menyiasat pernyataan
di atas.

Suggest one hypothesis to investigate the above statement.

[1 markah / 1 mark]

LL MM (b) Menggunakan piring Petri, agar-agar nutrien,
Rajah 3 / Diagram 3 bakteria Bacillus subtilis dan radas lain, huraikan
satu eksperimen untuk menguji hipotesis di 4(a)
(a) Berdasarkan rajah di atas, nyatakan mikroorganisma berdasarkan kriteria berikut:
yang
Using Petri dish, nutrient agar, Bacillus subtilis bacteria
Based on the diagram above, statethe microorganism that and other apparatus, describe an experiment to test the
hypothesis in 4(a) based on the following criteria:
(i) boleh menghasilkan makanan sendiri: K dan M
(i) Tujuan eksperimen
can produce its own food: K and M
Aim of the experiment

[1 markah / 1 mark]

(ii) tidak boleh menghasilkan makanan sendiri: (ii) Mengenal pasti pemboleh ubah
J dan L
Identification of variables
cannot produce its own food: J and L
[2 markah / 2 marks]
[2 markah / 2 marks]
(iii) Senarai radas dan bahan
(b) (i) Namakan kumpulan mikroorganisma yang boleh
menghasilkan makanan sendiri. List of apparatus and materials

Name the group of microorganism which can [1 markah / 1 mark]
produce their own food.
(iv) Prosedur atau kaedah

Procedure or method

[4 markah / 4 marks]

Alga / Algae (v) Penjadualan data

[1 markah / 1 mark] Tabulation of data

[1 markah / 1 mark]

© Penerbitan Pelangi Sdn. Bhd. 26

Cabaran Sains  Tingkatan 5  Bab 1  BAB 1

1. Dunia telah dikejutkan dengan jangkitan virus Covid-19 yang merebak ke Tarikh:
seluruh dunia dalam waktu singkat setelah muncul pada bulan Disember PANDUAN MENJAWAB
2019 di pasar ternakan di bandar Wuhan, China. Virus penyakit ini telah 1. Coronavirus (CoV) adalah
menyebabkan kematian ribuan orang di seluruh dunia. Namun, vaksin sejenis virus yang boleh
bagi penyakit ini masih sedang dikaji dan dibangunkan oleh para saintis menyebabkan jangkitan
dan doktor. saluran pernafasan.

Sebelum vaksin ditemui, bolehkah antibiotik digunakan untuk mencegah Coronavirus (CoV) is a virus
atau merawat jangkitan virus Covid-19? that can cause respiratory tract
The world was shocked by the Covid-19 virus infection that spread around the world shortly infections.
after appearing in December 2019 at a livestock market in the city of Wuhan, China. The virus
has caused thousands of deaths worldwide. However, vaccines for this disease are still being 2. Terdapat lima kumpulan
studied and developed by scientists and doctors. mikroorganisma, iaitu kulat,
Before the vaccine was discovered, could antibiotics be used to prevent or treat Covid-19 bakteria, protozoa, virus dan
virus infection? alga.

Tidak. Antibiotik tidak berkesan dalam melawan jangkitan virus seperti There are five groups of
Covid-19 kerana antibiotik hanya berfungsi untuk merawat jangkitan bakteria. microorganisms, namely fungi,
No. Antibiotics are not effective in fighting viral infections such as Covid-19 because antibiotics bacteria, protozoa, viruses and
only work to treat bacterial infections. algae.

2. Kolam renang di kawasan rumah Lily telah bertukar 3. Murid perlu mengetahui
menjadi hijau apabila tidak dijaga untuk beberapa kegunaan pelbagai jenis
lama. Apakah mikroorganisma yang menyebabkan mikroorganisma.
warna hijau air kolam itu? Nyatakan sebabnya.
The swimming pool in Lily’s housing area became green when not Students need to know the uses of
maintained for some time. What is the microorganism that causes various types of microorganisms.
the green colour of the swimming pool? State the reason.
4. Murid perlu mengetahui
Alga. Alga mengandungi klorofil yang berwarna hijau. beberapa teknik aseptik
Algae. Algae contain chlorophyll which is green in colour. yang boleh digunakan untuk
mensterilkan barangan.
3. Amani ingin membuat yogurt. Tandakan (3) pada mikroorganisma yang
sesuai digunakan oleh Amani. Students need to know some
Amani wants to make yogurt. Mark (3) on the suitable microorganism that can be used by aseptic techniques that can be
Amani. used to sterilise items.

(a) Bakteria / Bacteria 3 (b) Yis / Yeast 3 © Penerbitan Pelangi Sdn. Bhd.

(c) Mukor / Mucor 3 (d) Protozoa / Protozoa 3

4. Wani ingin mensteril tilam dan bantal di bilik tidurnya untuk mematikan
mikroorganisma. Tandakan (3) pada kaedah yang paling baik untuk
digunakan oleh Wani.
Wani wants to sterilise the mattress and pillows in her bedroom. Mark (3) on the best method
that can be used by Aminah.
(a) Menggunakan mesin autoklaf
Use an autoclave machine
(b) Menjemurkan di bawah cahaya matahari 3
Dry under the Sun
(c) Menyembur dengan air
Spray with water
(d) Membasuh dengan antiseptik
Wash with an antiseptik

? Praktis SPM &
Cabaran KBAT
Jawapan

27

Tingkatan PC165041S

PROSES SAINS 5 KSSM

DSKP MENGAPA EKSPERIMEN WAJIB AMALI PROSES SAINS
PERLU MEMILIH
Standard Pembelajaran AMALI PROSES Mengikut Keperluan DSKP

REVISI SAINS? KEMAHIRAN BERFIKIR

Infografik DWIBAHASA Mahir i-THINK
Peta Konsep Cabaran KBAT
Nota Penting Bertopik
PENTAKSIRAN
KAEDAH P&P
Praktis SPM
Penyiasatan Saintifik/Eksperimen Soalan mirip SPM & MRSM
Perbincangan
Simulasi STRATEGI P&P
Projek
Penggunaan Teknologi Pendekatan Inkuiri
Konstruktivisme
Pembelajaran Kontekstual
Pembelajaran Masteri
Pembelajaran Abad ke-21 (PAK-21)
Sains, Teknologi, Kejuruteraan,
dan Matematik (STEM)

NOTA IKNBFAOT VIDEO TINGKATAN 5

www.PelangiBooks.com

• Kedai Buku Online • Perpustakaan Online •

W.M: RM11.95 / E.M: RM11.95

PC165041S
ISBN: 978-967-2499-01-5