Pengenalan kepada Penyiasatan Saintifik FOKUS PT3 FOKUS PT3 BAB 1 Arahan: Jawab soalan-soalan yang berikut. 1 Sains boleh dibahagikan kepada tiga cabang penting, iaitu , dan . 2 Terdapat pelbagai kerjaya yang berkaitan dengan bidang sains seperti , dan . 3 Nyatakan bidang sains berdasarkan kajian yang diberikan. (a) Mengkaji kes kematian : (b) Mengkaji angkasa lepas : (c) Mengkaji tumbuhan : (d) Mengkaji cuaca : (e) Mengkaji ubat : (f) Mengkaji haiwan : (g) Mengkaji lautan : (h) Mengkaji fungsi badan : (i) Mengkaji mesin : (j) Mengkaji mikroorganisma : (k) Mengkaji batuan dan mineral : 4 Nyatakan radas yang digunakan di dalam makmal. (a) (b) (c) (d) (e) (f) (g) (h) (i) (j) (k) (l) (m) (n) (o) (p) 1
5 Nyatakan simbol berbahaya yang ditunjukkan di bawah. (a) (b) (c) (d) (e) (f) 6 Nyatakan simbol berbahaya bagi bahan-bahan di bawah. (a) Kalium : (b) Uranium : (c) Merkuri : (d) Bromin : (e) Ammonia : (f) Alkohol : (g) Asid pekat : (h) Kloroform : (i) Natrium : (j) Hidrogen : (k) Plutonium : (l) Klorin : 7 Nyatakan unit SI bagi kuantiti fizikal yang berikut. (a) Panjang : (b) Jisim : (c) Suhu : (d) Masa : (e) Arus elektrik : 8 Nyatakan nilai imbuhan bagi yang berikut. (a) Mega : (b) Kilo : (c) Giga : (d) Desi : (e) Mili : (f) Nano : (g) Senti : (h) Mikro : 2
9 Isi tempat kosong dengan perkataan yang sesuai. (a) 10 cm ➞ ialah jarak antara dua titik. (b) 10 cm2 ➞ ialah jumlah permukaan yang diliputi oleh suatu objek. (c) 100 90 80 70 60 50 40 30 20 10 10 cm3 ➞ yang dipenuhi oleh suatu objek. 10 Tandakan ( ✓ ) kedudukan mata yang betul. (a) 5 cm 6 cm 1 2 3 (b) 1 2 3 100 ml 90 80 70 60 50 40 30 20 10 air (c) 1 2 3 merkuri 100 ml 90 80 70 60 50 40 30 20 10 (d) Dalam setiap kes di atas, bulatkan ralat paralaks. 11 Nyatakan jenis-jenis ralat. (a) Disebabkan oleh kedudukan mata pemerhati. (b) Disebabkan oleh kedudukan tidak betul titik sifar pada alat pengukur. 12 Menggunakan angkup vernier (tanpa ralat sifar) untuk pengukuran panjang suatu objek. 1 2 0 5 10 Bacaan = 3
13 Menggunakan angkup vernier (dengan ralat sifar) untuk pengukuran panjang suatu objek. 0 1 0 1 0 5 10 0 5 10 Ralat sifar = Bacaan betul = 14 Menggunakan tolok skru mikrometer (tanpa ralat sifar) untuk pengukuran panjang suatu objek. 0 45 40 35 30 Bacaan = 15 Menggunakan tolok skru mikrometer (dengan ralat sifar) untuk pengukuran panjang suatu objek. 0 10 45 40 35 30 5 0 45 0 Ralat sifar = Bacaan betul = 16 Anggarkan luas daun yang ditunjukkan di bawah. 1 cm 1 cm kertas graf Anggaran luas daun = cm2 4
17 Hitungkan isi padu objek. Nyatakan kaedah yang digunakan. (a) 100 90 80 70 60 50 40 30 20 10 100 90 80 70 60 50 40 30 20 air 10 30 cm3 50 cm3 guli Isi padu sebiji guli = (b) 35 cm3 45 cm3 50 cm3 100 90 80 70 60 50 40 30 20 10 100 90 80 70 60 50 40 30 20 10 100 90 80 70 60 50 40 30 20 10 air batu benang gabus (i) Isi padu batu = (ii) Isi padu gabus = (iii) Kaedah yang digunakan = 18 Namakan alat pengukur dan nyatakan kuantiti fizik yang diukur/disukat olehnya di dalam petak. (a) (b) (c) (d) (e) (f) (g) (h) (i) (j) (k) (l) 5
19 Tuliskan formula ketumpatan. Kemudian, hitung ketumpatan objek jika isi padunya ialah 20 cm3 dan jisimnya ialah 40 g. Ketumpatan = Perhitungan: 20 Ramalkan ketumpatan cecair. 13.6 g/cm3 0.9 g/cm3 1.0 g/cm3 (a) (b) (c) 21 Terangkan mengapa kayu terapung di permukaan air tetapi duit syiling tenggelam dalam air. Kemudian, susun ketumpatan kayu, air dan duit syiling dalam urutan menaik. kayu duit syiling air (a) Kayu daripada air. (b) Duit syiling daripada air. Ketumpatan bertambah 22 Lengkapkan peta alir bagi menunjukkan langkah-langkah penyiasatan saintifik mengikut urutan yang betul. Merancang penyiasatan (a) Membuat laporan (d) Menjalankan eksperimen • Mengumpul, menganalisis dan mentafsir data (b) (c) 6
Arahan: Jawab soalan-soalan yang berikut. 1 Labelkan struktur sel-sel hidup dan nyatakan fungsi. Sel haiwan Sel tumbuhan P: T: U: V: Q: R: S: Bahagian Fungsi P Q R S T U V 2 Sel-sel haiwan tidak mempunyai , dan . Ameba dan paramesium adalah haiwan peringkat rendah yang mempunyai . 3 dan membina protoplasma sel. 4 dan masing-masing digunakan untuk menyediakan slaid sel haiwan seperti sel pipi dan sel tumbuhan seperti sel epidermis, untuk mewarnakan sel. 5 berlaku semasa proses tumbesaran manusia sejak kelahiran. 6 adalah pertumbuhan luar kawalan sel-sel abnormal di dalam badan. 7 Organisma hanya terdiri daripada satu sel dan organisma terdiri daripada banyak sel. Sel sebagai Unit Asas Hidupan BAB 2 7
8 Namakan organisma-organisma di bawah dan nyatakan sama ada organisma unisel dan multisel. (a) (b) (c) (d) (e) (f) (g) (h) 9 Lengkapkan peta alir di bawah tentang organisasi sel dalam manusia. Badan 10 Isi tempat kosong dengan perkataan yang sesuai. (a) ialah unit asas semua benda hidup. (b) ialah satu kumpulan sel sama jenis yang menjalankan fungsi yang sama. (c) terdiri daripada dua atau lebih banyak jenis tisu yang bekerjasama. (d) terdiri dariapda dua atau lebih organ yang bekerjasama. (e) Organisma seni yang hanya dapat dilihat melalui mikroskop disebut . 11 Namakan sel-sel haiwan di bawah. (a) Terlibat dalam pembiakan (b) Menghantar maklumat (c) Membawa oksigen (d) Membunuh bakteria (e) Melindungi lapisan permukaan kulit dan organ dalaman (f) Membolehkan pergerakan badan 12 Namakan tisu-tisu di bawah. (a) (b) 8
13 Nyatakan struktur-struktur berikut sebagai ‘sel’, ‘tisu’, ‘organ’ atau ‘sistem’. (a) Ovum : (b) Respirasi : (c) Hidung : (d) Kulit : (e) Saraf tunjang : (f) Sperma : 14 Berdasarkan organ-organ yang diberi, nyatakan jenis sistem dalam badan manusia. Organ Sistem (a) Salur darah, jantung (b) Otak, saraf tunjang (c) Kulit, peparu, ginjal (d) Mulut, perut, hati (e) Testis, ovari (f) Hidung, peparu, trakea (g) Tulang, sendi (h) Otot (i) Kulit, rambut, kuku 15 Nyatakan fungsi bagi setiap jenis sel tumbuhan yang berikut. Bahagian Fungsi (a) Sel epidermis (b) Sel rerambut akar (c) Sel pengawal (d) Sel palisad 16 (a) ialah proses yang berlaku dalam semua sel hidupan yang menggunakan glukosa dan oksigen untuk menghasilkan karbon dioksida, air dan tenaga. (b) ialah proses yang dijalankan oleh tumbuhan hijau untuk membuat makanan sendiri. (c) , , dan diperlukan untuk fotosintesis 17 Isi tempat kosong dengan perkataan yang sesuai berkaitan fotosintesis yang berlaku dalam tumbuhan hijau. (a) (c) Fungsi: Menyerap + air glukosa (b) (makanan) + cahaya klorofil (d) Perubahan tenaga yang berlaku semasa fotosintesis: Tenaga Tenaga (disimpan dalam makanan) 9
18 Nyatakan tujuan (dan pemerhatian) bagi langkah-langkah yang dijalankan dalam aktiviti untuk menguji kehadiran kanji dalam daun. Tujuan: daun dan dinding sel. Tujuan: Untuk menyingkirkan Tujuan: Untuk daun. Pemerhatian: Daun menjadi . air panaskan daun (a) kukus air alkohol panaskan (b) daun air (c) larutan iodin (d) 19 Isi tempat kosong dengan perkataan yang betul. larutan natrium hidroksida tumbuhan hijau serkup kaca (a) Tumbuhan hijau tidak dapat menjalankan fotosintesis kerana tidak hadir. (b) Larutan natrium hidroksida berfungsi untuk menyerap . 20 Eksperimen di bawah menunjukkan cahaya diperlukan untuk fotosintesis. daun hijau J K L klip kertas kertas hitam (a) Bahagian dan mengandungi kanji pada akhir eksperimen. (b) (i) Pemboleh ubah yang dimalarkan: (ii) Pemboleh ubah yang dimanipulasi: (iii) Pemboleh ubah yang bergerak balas: (c) Nyatakan dua kepentingan fotosintesis (i) Membekalkan dan kepada haiwan (ii) Menyingkirkan daripada udara 10
Koordinasi dan Gerak Balas BAB 3 Arahan: Jawab soalan-soalan yang berikut. 1 ialah pengawalaturan badan untuk mengekalkan persekitaran di dalam badan yang seimbang dan stabil. 2 Homeostasis membolehkan manusia dan benda hidup kepada persekitaran luar yang sentiasa berubah, menyediakan keadaan dalaman badan yang dan terkawal supaya sel-sel dapat menjalankan fungsi hidup dengan . 3 Berikan dua contoh kawalan homeostasis yang penting di dalam badan manusia. Kawalan dan . 4 Terangkan apa yang akan berlaku jika kandungan air di dalam badan bertambah. merangsang rembesean sejenis untuk mengarah ginjal supaya menambahkan air kepada air kencing. Isi padu air kencing dihasilkan. 5 Terangkan apa yang akan berlaku jika kandungan air di dalam badan berkurang. merangsang rembesean sejenis untuk mengarah ginjal supaya menambahkan air kepada air kencing. Isi padu air kencing dihasilkan. Kita berasa . 6 Berikan dua sistem badan yang terlibat dalam kawalan kandungan air di dalam badan. 7 Nyatakan bahagian otak yang dipengaruhi jika badan kita menjadi terlalu panas atau terlalu sejuk. 8 Jika kita terlalu panas, hipotalamus (pusat panas) dalam otak akan dipengaruhi. Terangkan apa yang akan berlaku kepada badan. (i) berpeluh (ii) Rambut dan dengan kulit. (iii) Salur darah dalam kulit . (iv) Rembesan hormon tertentu dan kadar metabolisme badan . (v) Badan menjadi . 9 Jika kita terlalu sejuk, hipotalamus (pusat sejuk) dalam otak akan dipengaruhi. Terangkan apa yang akan berlaku kepada badan. (i) Otot dan dengan aktif menyebabkan badan . (ii) Rambut berdiri . (iii) Salur darah dalam kulit . (iv) Hormon tertentu dirembeskan dan kadar metabolisme badan . (v) Badan menjadi . 10 Berikan empat sistem badan yang terlibat dalam pengaturan suhu badan. 11
11 Haiwan seperti anjing dan kucing tidak mempunyai kelenjar peluh kecuali bahagian badan yang tidak diliputi bulu seperti di hidung atau di tapak kai. Terangkan bagaimana anjing dan kuning dapat menyejukkan badan mereka pada cuaca panas. Anjing lidah dan dengan pendek dan cepat untuk melepaskan haba badan melalui mulut. Kucing bulu pada badan. yang tersejat daripada bulu menyejukkan badan kucing 12 Terangkan bagaimana haiwan di bawah menyejukkan badan dalam cuaca panas. Haiwan Cara (a) Badak air, buaya dan kerbau. Berada di dalam atau berkubang dalam . (b) Mengkarung dan aktiviti badannya. (c) Gajah Berada di dalam atau telinga besarnya. (d) Siput babi Menghasilkan untuk kadar penyejatan pada permukaan kulit. 13 Terangkan bagaimana haiwan di bawah mengekalkan homeostasis dalam persekitaran suhu rendah. Haiwan Cara (a) Arnab, beruang kutub dan burung bulu atau bulu pelepah untuk memerangkap . (b) Beruang kutub, anjing laut dan singa laut Mempunyai lapisan tebal di bawah kulit yang bertindak sebagai . (c) Beruang, ular, skunk dan kelawar 14 Mengapakah buaya membuka mulut ketika masa rehat pada waktu siang? Untuk membebaskan melalui mulut 15 Mengapakah beruang berhibernasi pada musim sejuk? Untuk mengekalkan . 16 Cicak ialah haiwan berdarah sejuk. Bagaimanakah cicak mengawal suhu badan ketika suhu persekitaran meningkat? (i) Degupan jantung menjadi . (ii) Pergerakan menjadi . (iii) Kadar metabolisme badan . (iv) Suhu badan . 17 Bagaimanakah cicak mengawal suhu badan ketika suhu persekitaran menurun? (i) Aktiviti badan menjadi . (ii) Otot berfungsi pada kadar yang . (iii) Kadar metabolisme badan . (iv) Suhu badan . 18 ialah proses kehilangan air daripada tumbuhan dalam bentuk wap air secara penyejatan melalui stoma. 12
19 Apakah kepentingan transpirasi kepada tumbuhan? air daripada daun tumbuhan pada cuaca panas. 20 Terangkan bagaimana pokok pisang mengurangkan kehilangan air ketika cuaca panas. daun. 21 Bagaimanakah sel pengawal memainkan peranan untuk menyejukkan tumbuhan ketika cuaca panas? Membuka untuk membebaskan berlebihan melalui untuk menyejukkan tumbuhan. 22 Bagaimanakah serangga seperti kumbang mengurangkan kehilangan air. (i) Mempunyai kutikel yang . (ii) Mempunyai spirakel yang ditutupi oleh . 13
Pembiakan BAB 4 Arahan: Jawab soalan-soalan yang berikut. 1 (a) Pembiakan melibatkan percantuman gamet jantan dan gamet betina. (b) Pembiakan hanya melibatkan satu individu organisma (tanpa melibatkan sel pembiakan). 2 Nyatakan jenis pembiakan aseks yang terlibat dalam organisma yang berikut. (Belahan dedua, ‘BD’, Pertunasan, ‘PT’, Pembentukan spora, ‘PS’, Pembiakan vegetatif, ‘PV’ atau Penjanaan semula, ‘S’) (a) Yis : (b) Bakteria : (c) Paku pakis : (d) Klamidomonas : (e) Hidra : (f) Euglena : (g) Paramesium : (h) Mukor : (i) Ameba : (j) Rumput : (k) Starfish : (l) Planaria : 3 Label organ-organ pembiakan lelaki dan nyatakan fungsi. P: S: R: T: U: V: Q: P: Menyalurkan daripada Q: Menghasilkan R dan S: Menghasilkan yang mengaktifkan T: Menyalurkan dan U: Melindungi V: Menyalurkan daripada lelaki ke perempuan 4 (a) Label organ-organ pembiakan perempuan dan nyatakan fungsi. V: W: Z: Y: X: V: Menghasilkan W: Menghubungkan kepada X: Tempat berlakunya Y: dan embrio Z: Menerima daripada 14
(b) Nyatakan proses-proses yang berlaku dalam V, X dan Y. V: X: Y: 5 Berdasarkan soalan 3 dan 4(a), lengkapkan laluan pergerakan sperma dari Q ke X. Q V Dalam lelaki Dalam perempuan 6 Nyatakan fasa P, Q, R dan S, dan proses T yang berlaku pada seorang wanita yang mengalami haid. Hari: 1 5 14 28 Fasa P: Fasa Q: Fasa R: Fasa S: Proses T: 7 , dan lapisan tisu adalah kandungan haid. 8 Lengkapkan peta alir di bawah untuk menunjukkan perkembangan manusia bermula dari gamet. (a) Zigot Bayi (c) (b) (Proses) 9 Label struktur yang terbentuk di dalam uterus dan nyatakan fungsi. (a) Fungsi: Menghubungkan dengan (b) Fungsi: Membekalkan dan kepada embrio atau fetus embrio atau fetus 10 Nyatakan nutrisi yang diambil oleh ibu mengandung berdasarkan fungsinya. (a) Membina tisu fetus – (b) Membina dan menguatkan tulang dan gigi fetus – (c) Membina sel darah merah untuk mengangkut oksigen dalam fetus. – (d) Menguatkan sistem pertahanan badan pada fetus dan ibunya – (e) Untuk perkembangan sistem saraf yang sempurna pada fetus – 15
11 Nyatakan alat atau bahan yang sesuai untuk digunakan dalam pencegahan kehamilan. (a) Pil yang diambil oleh isteri yang ingin mengelakkan kehamilan. – (b) Sarung getah yang dipakai pada zakar lelaki untuk mengelakkan sperma memasuki faraj perempuan. – (c) Suatu alat yang dimasukkan ke dalam uterus untuk mengelakkan embrio daripada menempel pada dinding uterus. – (d) Penutup getah lembut yang diletakkan pada serviks untuk menghalang spema daripada memasuki uterus. – (e) Bahan kimia yang disapu pada faraj perempuan untuk membunuh sperma. – (f) Duktus sperma dipotong dan diikat hujungnya – (g) Tiub Falopio dipotong dan diikat hujungnya – 12 (a) Label struktur bunga dan nyatakan fungsi. P: X: R: Q: S: T: U: V: W: Y: P: Menghasilkan Q: Memegang S: Menarik perhatian untuk T: Melindungi bunga di peringkat U: Menerima V: Memegang W: Menghasilkan (b) Butir debunga mengandungi manakala ovul mengandungi . 13 Isi tempat kosong dengan perkataan yang sesuai. X (debunga) P Y ovul menjadi ovari menjadi (selepas persenyawaan) (a) Proses X : (b) Proses Y : (c) Struktur P : (d) (e) 16
14 Nyatakan jenis-jenis pendebungaan. (a) (b) 15 Nyatakan tiga agen pendebungaan yang utama. 16 Nyatakan ciri-ciri bunga. Ciri-ciri Didebungakan oleh serangga angin (a) Warna (b) Kuantiti butir debunga (c) Panjang filamen dan stil (d) Nektar (e) Saiz anter (f) Bau 17 Label struktur biji benih dan nyatakan fungsi. P: R: Q: T: S: P: Tumbuh menjadi Q: Tumbuh menjadi R: Menyimpan /membekalkan untuk percambahan biji benih. S: biji benih T: Membenarkan dan memasuki biji benih. 18 Embrio biji benih terdiri daripada , dan . 19 , dan diperlukan untuk percambahan biji benih. 20 Susun percambahan biji benih dalam urutan yang betul. K: Plumul tumbuh ke atas. L: Testa pecah. M: Radikel tumbuh ke bawah.. N: Air dan udara memasuki biji benih melalui mikropil 17
Jirim BAB 5 Arahan: Jawab soalan-soalan yang berikut. 1 Semua benda hidup dan bukan hidup adalah jirim yang mempunyai dan memenuhi . 2 Nyatakan kesimpulan bagi aktiviti-aktiviti di bawah. (a) bikar air ditekan ke bawah Kesimpulan: tali jarum belon (b) Kesimpulan: bikar air ditekan ke bawah bikar air ditekan ke bawah 3 Sifat suatu jirim adalah sifat yang dapat diperhatikan menggunakan deria atau diukur tanpa mengubah komposisinya. 4 Sifat suatu jirim adalah sifat yang suatu jirim berubah menjadi bahan lain. 5 Kebolehan melarut, takat lebur, takat beku, takat didih, kekonduksian haba, ketumpatan, dan kelikatan adalah sifat-sifat . 6 Pengaratan, kebolehbakaran dan pengoksidaan adalah sifat-sifat . 7 Mengikut teori kinetik jirim, jirim terdiri daripada zarah-zarah yang sangat dan kerana terdapat ruang antaranya. 8 ialah zarah yang paling kecil dan unit asas bagi semua jirim. 9 Lukis susunan zarah-zarah dalam jirim. Pepejal Cecair Gas 10 Gariskan perkataan yang betul. (a) Zarah-zarah dalam keadaan (pepejal, cecair, gas) mempunyai kandungan tenaga kinetik yang paling tinggi dan bergerak secara rawak. (b) Zarah-zarah dalam keadaan (pepejal, cecair, gas) ditarik bersama oleh daya tarikan yang sangat kuat. (c) (Pepejal, cecair, gas) mempunyai isi padu tetap. (d) (Pepejal, cecair, gas) mempunyai bentuk tetap. 11 (a) Apabila dipanaskan, jarak antara zarah-zarah dalam suatu bahan akan . (b) Apabila dimampat, daya tarikan antara zarah-zarah dalam suatu bahan akan menjadi . (c) Gas nitrogen dapat dimampat kerana terdapat besar antara zarah-zarah gas. 18
12 ialah proses pergerakan zarah-zarah jirim dari kawasan berkepekatan tinggi ke kawasan berkepekatan rendah. Gerakan zarah-zarah ini disebut gerakan . 13 Resapan lebih mudah berlaku dalam , diikuti oleh dan . 14 Resapan berlaku dengan sangat dalam pepejal seperti agar-agar kerana zarah-zarah pepejal tersusun di antara satu dengan yang lain. 15 Zarah-zarah dalam keadaan gas bergerak dengan sangat disebabkan oleh kewujudan besar antara zarah-zarah gas. 16 Nyatakan proses-proses yang terlibat dalam perubahan keadaan jirim. Tulis sama ada haba diserap ‘S’ atau dibebaskan ‘B’. Pepejal Gas Cecair (f) (e) (d) (c) (b) (a) Proses Haba (a) (b) (c) (d) (e) (f) 17 Nyatakan perubahan keadaan jirim dalam pemerhatian harian. (a) Pakaian basah dijemur di bawah matahari (b) Ubat gegat mengecil (c) Awan bertukar kepada air hujan (d) Air bertukar menjadi ais 18 Takat suhu kekal semasa peleburan, pembekuan dan pendidihan jirim. 19 Jisim kekal semasa perubahan fizikal seperti perubahan keadaan jirim, melarut pepejal dalam air dan pengembangan jirim oleh haba. 20 Kelarutan garam dalam air, peleburan ais dan pengembangan logam oleh haba adalah contoh-contoh perubahan fizikal yang jisimnya . 19
Jadual Berkala BAB 6 Arahan: Jawab soalan-soalan yang berikut. 1 Terdapat tiga jenis zarah subatom, iaitu , dan . 2 dan membentuk nukleus di pusat atom. 3 bergerak mengelilingi nukleus dengan kelajuan yang tinggi. 4 Proton bercas , elektron bercas , dan neutron bersifat . 5 Label zarah-zarah subatom dalam suatu atom. (a) (b) (c) 6 merupakan zarah yang terkecil dalam suatu unsur. 7 merupakan gabungan sekumpulan atom. 8 ialah bahan yang terdiri daripada sejenis zarah sahaja. Zarah-zarah dalam suatu unsur terdiri daripada atom atau molekul daripada jenis yang . 9 Perak, kuprum, besi, oksigen dan nitrogen adalah contoh-contoh . 10 merupakan bahan yang mengandungi dua atau lebih unsur yang berpadu secara kimia. 11 Air, natrium klorida (garam biasa) magnesium oksida, karbon dioksida, dan kuprum(II) klorida ialah contoh-contoh . 12 Suatu ialah bahan yang terdiri daripada dua atau lebih bahan yang tidak berpadu secara kimia. 13 Tanah, udara dan air laut adalah contoh-contoh . 14 digunakan untuk mengelas unsur-unsur yang telah ditemui di kerak Bumi. 15 (a) Lengkapkan ruang dalam Jadual Berkala yang berikut. Gas adi Logam Halogen Kumpulan Bukan logam Unsur peralihan Nombor proton 1 1 2 13 14 15 16 17 P: 18 Q: T: U: V: R: Separuh logam S: (b) Unsur yang paling reaktif dan yang paling kurang reaktif masing-masing terletak dalam Kumpulan dan . 20
16 Besi, kuprum dan magnesium ialah contoh-contoh manakala sulfur, klorin dan karbon ialah contoh-contoh . 17 Berdasarkan ciri-ciri yang diberi, tentukan sama ada logam ‘L’ atau bukan logam ‘BL’. (a) Permukaan berkilat : (b) Takat lebur rendah : (c) Kekuatan regangan tinggi : (d) Konduksi haba lemah : (e) Konduktor elektrik baik : (f) Boleh ditempa : (g) Rapuh : 18 Lengkapkan jadual di bawah dengan kaedah atau alat yang digunakan untuk pengasingan bahan-bahan dalam suatu campuran. Kaedah/Alat Campuran (a) Serbuk besi dan pasir (b) Petrol dan air (c) Tanah dan air (d) Serangga dan tepung (e) Air dan alkohol (f) Serbuk kapur dan air (g) Pewarna-pewarna dalam makanan 19 Logam bertindak balas dengan bukan logam (oksigen) membentuk suatu sebatian yang disebut . 20 Logam bertindak balas dengan bukan logam (sulfur) untuk membentuk sebatian yang disebut . 21 Jumlah jisim bahan sebelum tindak balas adalah dengan jumlah jisim bahan selepas tindak balas. Jisim bahan semasa perubahan kimia. 22 Proses boleh digunakan untuk mengasingkan suatu sebatian kepada unsur-unsurnya dengan menggunakan arus elektrik. 23 Perubahan ialah perubahan jirim yang menghasilkan satu atau lebih bahan baharu. 24 Pembakaran kertas, fotosintesis dan pengaratan besi adalah contoh-contoh perubahan . 25 Perubahan ialah perubahan yang mengubah bentuk atau rupa sesuatu bahan tetapi tidak menukar bahan itu kepada bahan baharu. 26 Peleburan ais, kelarutan gula dalam air dan pengekstrakan garam daripada air laut ada;aj contoh-contoh perubahan . 21
Udara BAB 7 Arahan: Jawab soalan-soalan yang berikut. 1 Tuliskan peratusan gas-gas dalam udara biasa. Simbol Gas Peratusan (%) P Q R S 2 Lukis aras air dalam rajah (b) apabila nyalaan lilin terpadam. Kemudian, berikan kesimpulan. Kesimpulan: daripada udara terdiri daripada oksigen. (a) (b) 3 Lengkapkan jadual di bawah dengan gas-gas berdasarkan kegunaannya. Gas Kegunaan (a) Digunakan untuk membuat baja dan sebagai agen penyejuk. (b) Diisi di dalam alat pemadam api, menaikkan adunan roti dan kek dan terdapat dalam minuman berkarbonat. (c) Diisi dalam tangki oksigen untuk penyelam laut dan untuk pembakaran bahan api roket. (d) Diisi dalam belon kaji cuaca dan mentol elektrik. 4 Kitar mengekalkan kandungan gas karbon dioksida dalam udara. 5 Kitar mengekalkan kandungan gas dan oksigen dalam udara. 6 tenaga haba daripada Matahari atmosfera Bumi (a) Kandungan dalam atmosfera meningkat menyebabkan . (b) yang terperangkap di Bumi menyebabkan mengakibatkan ais di kawasan kutub . (c) Aras air laut dan dataran rendah di tepi pantai air. Q R S P bahan lain 22
7 adalah satu proses penggabungan bahan bersama oksigen secara kimia. Proses ini menghasilkan dan . 8 Pembakaran hanya akan berlaku dengan kehadiran , dan . 9 Jika oksigen, bahan api atau haba , kebakaran tidak akan berlaku. Prinsip tersebut digunakan untuk api kebakaran. 10 adalah penambahan bahan cemar ke udara yang mendatangkan kesan negatif kepada alam sekitar. 11 Nyatakan bahan pencemar udara berdasarkan fenomena yang berlaku. Fenomena Bahan pencemar udara (a) Hujan asid (b) Kesan rumah hijau (Pemanasan global) (c) Penipisan lapisan ozon 12 boleh menyebabkan keracunan darah dan kerosakan otak. 13 Sumber utama sulfur dioksida dan nitrogen dioksida adalah pembakaran . 14 Cara yang paling balik untuk mengurangkan kandungan karbon dioksida dalam atmosfera adalah dengan menanam lebih banyak . 23
Cahaya dan Optik BAB 8 Arahan: Jawab soalan-soalan yang berikut. 1 Imej ialah imej yang dapat terbentuk pada skrin manakala imej ialah imej yang tidak dapat terbentuk pada skrin. 2 Imej yang terbentuk pada cermin satah disebabkan oleh cahaya dari permukaan cermin. 3 Lengkapkan jadual di bawah dengan ciri-ciri imej. Jenis cermin Ciri-ciri imej (a) Cermin satah , , , saiz dengan objek dan jarak imej dan jarak objek dari cermin satah adalah . (b) Cermin cekung , dan (c) Cermin cembung , dan 4 Cermin sisi dan cermin pandang belakang pada kereta serta cermin yang diletakkan di selekoh berbahaya jalan menggunakan cermin . 5 Cermin pergigian, cermin di dalam lampu suluh atau lampu depan kereta dan cermin solek atau cukur menggunakan cermin . 6 Cermin pada ammeter, cermin-cermin dalam periskop dan cermin dinding menggunakan cermin . 7 Cahaya boleh bergerak melalui . 8 Kilat kelihatan sebelum bunyi guruh. Hal ini demikian kerana cahaya bergerak daripada bunyi. 9 Apabila cahaya dihalang oleh suatu objek legap, akan terbentuk. 10 cahaya adalah lantunan cahaya dari suatu permukaan legap apabila cahaya jatuh padanya. 11 Tentukan sudut tuju dan sudut pantulan. 50º normal (a) Sudut tuju: (b) Sudut pantulan: 12 cahaya adalah pembengkokan cahaya yang berlaku apabila cahaya bergerak pada satu sudut dari satu medium ke medium lain yang berlainan . 13 (a) Lukiskan sinar cahaya bagi pembiasan cahaya. (i) normal (ii) normal (iii) normal udara kaca udara kaca air udara (b) Penyedut minuman di dalam suatu gelas yang diisi air kelihatan bengkok kerana sinar cahaya . 24
14 Lukis laluan sinar cahaya di bawah dan jawab soalan-soalan. spektrum X Y kotak sinar prisma skrin putih (a) Nyatakan warna cahaya X dan Y. X: Y: (b) Nyataka dua proses yang berlaku apabila cahaya bergerak melalui prisma. dan (c) Terangkan kejadian di 14(b). Cahaya berwarna dengan yang berlainan bergerak pada berlainan dan pada sudut berlainan. 15 Nyatakan pemerhatian pada skrin di bawah. (a) (b) kelihatan pada skrin pada rajah di (a) dan (b). 16 Nyatakan juzuk warna dalam suatu spektrum. 17 Lengkapkan rajah di bawah untuk menunjukkan pembentukan pelangi. Tiga proses yang berlaku: , dan cahaya pelangi cahaya matahari titisan air hujan Y X 18 cahaya ialah suatu proses di mana cahaya dihalang dan dipantulkan oleh zarah-zarah dalam atmosfera. 19 Isi tempat kosong dengan perkataan yang sesuai. (a) Kebiruan langi cahaya merah Bumi cahaya merah Bumi Cahaya dalam semua arah. (b) Kemerahan matahari cahaya merah Bumi cahaya merah Bumi Cahaya bergerak menerusi atmosfera. cahaya putih cahaya putih prisma prisma prisma skrin skrin kanta cembung 25
20 (a) Warna cahaya ialah warna cahaya yang tidak dapat diperoleh daripada campuran warna-warna cahaya lain. Contoh warna cahaya primer ialah , dan . (b) Warna cahaya ialah warna cahaya yang dapat dihasilkan daripada campuran warna-warna cahaya primer. Contoh warna cahaya sekunder ialah , dan . 21 Nyatakan warna yang terhasil daripada campuran warna-warna cahaya. (a) merah biru hijau Q S R P P: Q: R: S: (b) merah sian kuning L N M K K: L: M: N: 22 Seorang budak lelaki memakai kain baju hijau dan seluar biru dan berdiri di bawah sebuah lampu dengan cahaya kuning. Baju hijau akan kelihatan manakala seluar biru akan kelihatan . 23 Berdasarkan prinsip penolakan cahaya berwarna, nyatakan warna yang terbentuk pada skrin di bawah. Penapis X Penapis Y Warna cahaya pada skrin (a) Merah Kuning (b) Biru Sian (c) Sian Magenta 24 (a) Cahaya dipantulkan oleh objek merah. (b) Cahaya , dan dipantulkan oleh objek kuning. (c) Objek menyerap semua cahaya berwarna dalam cahaya putih. (d) Objek memantulkan semua cahaya berwarna dalam cahaya putih. cahaya putih penapis X penapis Y skrin 26
Bumi BAB 9 Arahan: Jawab soalan-soalan yang berikut. 1 Lengkapkan jadual di bawah dengan sfera utama Bumi berdasarkan penerangan yang diberi. Sfera utama Bumi Penerangan (a) Lapisan gas yang berada di atas permukaan bumi. (b) Bahagian air di Bumi seperti awan, sungai dan salji. (c) Bahagian Bumi yang didiami oleh semua benda hidup. (d) Bahagian pepejal Bumi yang terdiri daripada batuan, mineral dan tanah. 2 (a) Labelkan lapisan-lapisan atmosfera Bumi. kerak Bumi (i) (ii) (iii) (iv) (v) (b) mengandungi sebahagian besar gas atmosfera seperti oksigen, karbon dioksida dan nitrogen. (c) Lapisan ozon ialah lapisan gas ozon yang terdapat di . (d) Ion-ion di memantulkan gelombang radio. (e) Meteor terbakar dan berbara di lapisan . (f) Satelit dan kapal angkasa mengorbit Bumi di lapisan . 3 Isi tempat kosong dengan lapisan yang betul tentang stratifikasi lautan. (a) Proses fotosintesis berlaku di zon yang menerima banyak cahaya Matahari. (b) Sangat sedikit cahaya Matahari dapat menembusi zon . Tumbuhan dapat menjalankan fotosintesis. (c) Tiada cahaya di zon . Suhu sangat dan mengikut kedalaman. 4 Isi tempat kosong dengan perkataan yang sesuai. Astenosfera Mantel Mesosfera Kerak Teras Litosfera (a) Geosfera Bumi terdiri daripada tiga lapisan utama, iaitu , dan . (b) ialah kerak dan bahagian pepejal paling atas mantel. (c) ialah bahagian tengah mantel dan mempunyai batuan separa cecair. (d) ialah bahagian pepejal mantel di bawah astenosfera and di atas teras luar. 27
5 (a) Batuan terbentuk daripada penyejukan magma. Contoh: Granit, pumis dan basalt. (b) Batuan ialah enapan batuan yang mengalami luluhawa dan hakisan secara berlapis-lapis di laut atau tasik. Contoh: Syal, batu kapur, batu pasir, arang batu dan konglomerat. (c) Batuan ialah batuan igneus atau sedimen yang mengalami suhu dan tekanan yang sangat tinggi serta tindak balas kimia. Contoh: Gneis, marmar, kuarzit dan slat. 6 Proses ialah proses yang berlaku pada permukaan bumi yang menyebabkannya terhakis. Proses ini digerakkan oleh tenaga yang berpunca daripada Matahari. 7 Proses ialah proses yang berpunca dari dalam Bumi dan mampu mengubah bentuk permukaan bumi. Proses ini digerakkan oleh bumi. 8 Kenal pasti jenis proses utama Bumi sama ada eksogen ‘EK’ atau endogen ‘EN’. (a) Olakan mantel : (b) Hakisan : (c) Susutan jisim : (d) Angkutan : (e) Aktiviti magma : (f) Pengenapan : (g) Pergerakan kerak bumi (plat tektonik) : (h) Luluhawa : (i) Susutan darat : 9 ialah proses semula jadi bumi yang boleh menyebabkan kehilangan nyawa, kerosakan harta benda dan boleh menjejaskan kuantiti alam sekitar. Contoh: Gempa bumi, tsunami dan volkanisme. 10 digunakan oleh ahli geologi dan paleontologi (mengkaji fosil) untuk menjelaskan masa dan hubungan antara peristiwa yang terjadi di sepanjang sejarah Bumi. 11 ialah bangkai atau kesan tinggalan hidupan yang terawet sejak zaman purba. 12 Sebaik sahaja air hujan jatuh ke atas permukaan bumi, sebahagian air ini akan mengalir dan berkumpul di sungai, tasik, kolam dan laut membentuk air . 13 ialah jenis air yang terbentuk apabila sebahagian air hujan meresap ke dalam tanah di bawah permukaan bumi. 14 ialah lapisan batuan atau bahan seperti kerikil dan pasir yang boleh menakung air bawah tanah. 15 Mineral ialah mineral yang mempunyai nilai ekonomi yang digunakan secara meluas dalam bidang-bidang seperti industri, pembinaan dan pengeluaran barangan. 16 Terdapat tiga jenis mineral ekonomi, iaitu: (a) Mineral – Contoh: Emas, perak, platinum, galena, hematit, bauksit (b) Mineral – Contoh: Karbon, sulfur, batu kapur, marmar, mika, tanah liat (c) Mineral – Contoh: Skandium, itrium 17 Bahan api fosil seperti , dan ialah sumber semula jadi yang penting di Bumi yang terbentuk berjuta-juta tahun dahulu. 18 Tenaga dihasilkan oleh air panas terutamanya air yang dipanaskan oleh haba daripada bahagian dalam Bumi seperti haba hasil daripada penyejukan magma dan tenaga geoterma. 28