BAB 10

Kimia dalam Perubatan
dan Kesihatan

BAB 10

Jenis-jenis Perubatan

• Perubatan Tradisional
• Perubatan Moden
• Perubatan Komplementari

Ciri-ciri perubatan tradisional

• Keberkesanan - perlahan dan memakan masa
• Diwarisi
• Berdasarkan pengalaman
• Menggunakan bahan semula jadi daripada tumbuhan dan

haiwan
• Kos rawatan yang rendah

Ciri-ciri perubatan moden

• Keberkesanan – lebih berkesan dan lebih cepat
• Menggunakan kaedah moden - pembedahan, rawatan laser dan

radioterapi
• Pembuktian keberkesanan secara klinikal
• Menggunakan ubat-ubatan sintetik
• Kos rawatan yang mahal

Ciri-ciri perubatan komplementari

• Tidak melibatkan pembedahan dan jahitan terhadap tubuh
badan

• Tidak menggunakan ubat-ubatan teraputik, dadah dan bahan
sintetik kimia

• Mengambil kira pandangan pengamal perubatan moden dan
tradisional

Jenis Ubat tradisional

Bahan Kegunaan

Aloe vera (lidah buaya) Lendiran daripada daunnya
disapu pada kulit untuk
mengurangkan kesakitan kulit
akibat selaran matahari (sunburn) atau
terkena benda panas.

Kuinina Kulit pokok Cinchona sp. digunakan
untuk membuat ubat penyakit malaria.

Bahan Kegunaan
Pokok bunga raya
Daunnya melegakan sakit kepala dan
merawat masalah keguguran rambut.

Halia Melegakan bengkak dan sengal-sengal
pada badan serta menghilangkan angin
dalam badan.

Bahan Kegunaan
Ginseng
Herba yang popular digunakan
dalam perubatan tradisional
kaum Cina untuk memelihara
kesihatan badan.

Jenis Ubat Moden

• Dihasilkan di dalam makmal
• Dijual di pasaran secara meluas.
• Disediakan dalam pelbagai bentuk

– pil,
– kapsul,
– pasta,
– ampaian
– larutan.

• Ubat moden dikelaskan kepada tiga jenis
– analgesik,
– antibiotik
– psikoteraputik.

1. Analgesik
– berfungsi untuk melegakan kesakitan.
– Contoh analgesik
• aspirin,
• parasetamol
• kodeina.

2. Antibiotik
• berfungsi untuk membunuh atau menghalang pertumbuhan

bakteria berjangkit.
• dihasilkan daripada kumpulan mikroorganisma penyebab

penyakit seperti fungus atau bakteria
• dihasilkan melalui sintesis bahan kimia.
• perlu dihabiskan mengikut dos yang diberikan

untuk memastikan bakteria dihapuskan.
• Contoh : penisilin dan streptomisin.

3. Psikoteraputik
• merawat pesakit psikiatrik.
• tidak boleh diambil sewenang-wenangnya dan perlu mengikut

dos yang ditetapkan oleh doktor
• boleh menyebabkan perubahan perasaan, pemikiran dan

kelakuan seseorang.
• dikelaskan kepada tiga jenis, iaitu:

– stimulan
– antidepresan
– antipsikotik

i. Stimulan –
• merangsang dan mengaktifkan kegiatan otak, badan dan
perasaan pesakit;
• contoh amfetamina

ii. antidepresan –
– berfungsi untuk mengawal keadaan kemurungan;
– contoh imipramin dan amitriptilin

iii. antipsikotik - ubat penenang;
– contoh trankuiliser, barbiturat, dozapin dan haloperidol

Perubatan Komplementari

Terdapat 5 contoh kaedah Perubatan Komplementari :
1. Akupunktur
2. . Kiropraktik
3. Urutan tradisional
4. Homeopati
5. Terapi herba

1. Akupunktur

– Jarum steril dimasukkan ke
dalam titik-titik tertentu pada
kulit, yang disebut "titik
akupunktur” secara perlahan
dan lembut.

– dapat merangsang sistem saraf
untuk melegakan kesakitan.

2. Kiropraktik

• tidak menggunakan ubat
• menggunakan kemahiran ahli kiropraktor untuk membetulkan

semula kedudukan tulang menggunakan tangan.
• berkesan untuk merawat sakit belakang dan leher, sakit sendi,

sakit kepala dan kecederaan sukan.

3. Urutan tradisional

• kaedah untuk memanipulasi tisu lembut badan menggunakan
tangan, jari dan penumbuk.

• dapat melegakan keresahan, kesakitan, keletihan, ketegangan
otot dan masalah urat saraf.

4. Homeopati

• sesuai diberikan kepada pesakit seperti demam, rasa sakit atau
batuk.

• dapat menguatkan keupayaan tubuh melawan penyakit yang
menyerang,

• bukan untuk membunuh kuman
penyakit tersebut.

5. Terapi herba

• menggunakan tumbuhan atau
bahagian tumbuhan yang memiliki
khasiat untuk mengubati penyakit.

• lebih diyakini kerana sumber semula
dan tiada kesan sampingan

• tidak mengandungi kandungan dadah

Penggunaan Ubatan Buatan Manusia dan

Sumber Semula Jadi

• Ubat dihasilkan daripada dua sumber,
– Buatan manusin (sintetik)
• mempunyai struktur molekul yang sama atau hampir sama
dengan molekul bahan aktif dalam sesuatu ubat tradisional.
– sumber semula jadi.
• Ubat tradisional

Perbandingan Ubatan Buatan Manusia dan

Sumber Semula Jadi

Ubatan Buatan Manusia Ubatan Sumber Semula Jadi

Dihasilkan di makmal dan Diperoleh daripada tumbuhan
dikomersialkan secara besar- dan haiwan
besaran

Contoh: Vitamin C dalam Contoh: Vitamin C daripada
bentuk pil buah

Diambil secara berterusan dan diambil secara berterusan pada
berhenti apabila telah sembuh jangka masa yang lama

Ubatan Buatan Manusia Ubatan Sumber Semula Jadi

Bukti penyembuhan Bukti penyembuhan melalui
berdasarkan ujian klinikal kepercayaan dan pengalaman
orang terdahulu
Berisiko mendapat kesan
sampingan jika: Berisiko mendapat kesan
• digunakan tanpa nasihat sampingan jika:
• digunakan tanpa nasihat
daripada doktor
• Pesakit tidak mengikut dos daripada doktor
• Pesakit tidak mengikut dos
yang betul
yang betul

Kesan Penyalahgunaan Ubat-ubatan

• Pengambilan ubat tanpa preskripsi doktor boleh menyebabkan:
– Kematian
– Ubat kurang berkesan, sakit lambat sembuh
– Kesan sampingan (alahan, muntah, sakit kepala, demam dan
pengsan)
– Ketagihan (ubat batuk)

Radikal Bebas

• Atom atau molekul yang kekurangan satu elektron yang
menjadikan atom atau molekul tersebut tidak stabil, reaktif dan
cenderung untuk menyerang atom atau molekul lain

Kesan Radikal Bebas terhadap

Kesihatan Manusia

• Radikal bebas yang terlalu banyak di dalam badan akan
menjejaskan kesihatan manusia.

• Proses pengoksidaan yang berlaku secara semula jadi di dalam
badan menghasilkan radikal bebas.

• Tindak balas berantai - menghasilkan lebih banyak radikal
bebas.

Faktor Pembentukan Radikal Bebas

Faktor dalaman Faktor luaran
• Metabolisme • asap rokok
• Keradangan • pendedahan kepada radiasi
• cahaya matahari
• pencemaran udara

Faktor Dalaman

Faktor Luaran

Bagaimana Radikal Bebas Bertindak

• merosakkan struktur DNA dengan mengambil elektron daripada
molekul yang membina DNA.

• membentuk bahan karsinogen yang mungkin menyebabkan
mutasi dan kanser.

• menyebabkan penyakit seperti
– penyakit kardiovaskular
– ketidaksuburan
– merosakkan buah pinggang, hati dan peparu

Bahan Antioksidan

• Sebatian kimia yang diperlukan oleh badan kita untuk
melambatkan atau menghentikan proses pengoksidaan.

• Melindungi sel badan daripada kerosakan akibat radikal bebas
– barisan pertahanan terhadap risiko mendapat sesetengah
penyakit.

• Badan berupaya menghasilkan bahan antioksidan,
• Apabila usia meningkat, keupayaan berkurang.

Bahan antioksidan dalam makanan

Bahan antioksidan Jenis makanan

Beta karotena Ditemui makanan yang berwarna merah,

jingga dan kuning
• lobak merah
• Mangga
• ubi keledek

Likopena • betik
• jambu batu
• tembikai
• limau gedang dan oren

Bahan antioksidan Jenis makanan

Lutein Banyak dalam sayur-sayuran berdaun hijau
Baik untuk mata
• Bayam
Vitamin C
(asid askorbik) • kubis

• brokoli

• Buah-buahan sitrus • Kubis

• Bayam • Lada hijau

• Brokoli • Bijirin

• Kiwi

• Strawberi

• Kranberi

Bahan antioksidan Jenis makanan

Vitamin E Pelbagai minyak tumbuhan
(alfa-tokoferol) • Minyak kelapa sawit
• minyak germa gandum
• minyak jagung
• minyak kacang soya.

Terdapat juga dalam
• Aprikot
• Brokoli
• kekacang
• mangga

Tindakan Bahan Antioksidan terhadap
Radikal Bebas

• Tindakbalas bahan antioksidan dengan radikal bebas akan
menghasilkan bahan yang lebih stabil

• Seterusnya menghentikan proses pengoksidaan

Faktor yang Mempengaruhi Pengoksidaan
Makanan

• berlaku kepada makanan yang terdedah kepada udara.
• menyebabkan buah-buahan seperti epal dan pisang menjadi

perang apabila dibiarkan terdedah kepada udara.

Epal yang baru dipotong Epal yang dibiarkan terdedah
kepada udara

Bahan Aktif dalam Produk Kesihatan

• Semua produk kesihatan, sama ada dalam bentuk pil, serbuk
atau losen mengandungi bahan aktif
• komponen tertentu di dalam sesuatu produk yang mempunyai
kesan terhadap penyembuhan atau pencegahan penyakit.

• Sesetengah bahan aktif tidak boleh digunakan bersama kerana
boleh bertindak balas dan menghasilkan kemudaratan kepada
kesihatan.

Bahan Aktif dalam Produk Kesihatan

Penggunaan Produk Kesihatan yang Terdapat

dalam Pasaran

• Pengambilan suplemen untuk memulihkan penyakit dan
mengekalkan kesihatan.

• Produk kesihatan yang baik dapat menjamin tumbesaran yang
normal dan meningkatkan daya pencegahan penyakit.

• Contoh- pengambilan multivitamin dapat meningkatkan proses
tumbesaran kanak-kanak.

• Kesibukan dan mengabaikan pemakanan yang seimbang
menyebabkan produk kesihatan menjadi keperluan demi
menjamin kesihatan.

• Contoh
– pengambilan pil-pil vitamin menjadi pelengkap kepada
amalan pemakanan yang tidak seimbang.

• Sebelum membeli atau menggunakan sebarang produk
kesihatan
– Perlu berhati-hati dan mendapatkan nasihat daripada doktor
perubatan dalam memilih produk kesihatan yang sesuai.
– Sentiasa menyemak label untuk mengelakkan kesan yang
tidak diingini.

Latihan

1. Antibiotik ialah sejenis ubat yang digunakan untuk membunuh
dan menghalang pertumbuh bakteria
(a) Namakan satu penyakit yang dirawat menggunakan
antibiotik.
(b) Berikan dua contoh antibiotik
(c) Terangkan cara yang betul semasa mengambil antibiotik
(d) Terangkan jawapan anda dalam (c).