บทที่ 7

107

บทท่ี 7
ทกั ษะการเลน่ ตะกร้อดว้ ยศีรษะ

การเล่นตะกรอ้ ด้วยศีรษะ เป็นการเลน่ ทกั ษะพืน้ ฐานหลกั ที่สาคญั และมีประโยชน์มาก
ในการเล่นกีฬาเซปักตะกร้อ ซ่งึ สามารถเล่นได้งา่ ยและแก้ไขปัญหาเฉพาะหน้าไดด้ ี เชน่ เกมรุก
สามารถกาหนดเป้าหมายหรือเปลีย่ นแปลงทิศทางในการเล่นได้งา่ ย สาหรับการตั้งรบั กส็ ามารถทจี่ ะ
รบั ตะกร้อจากการรุกในวถิ ีระดับสูงไดอ้ ย่างมปี ระสทิ ธภิ าพ หากผูร้ บั มีประสบการณ์โดยไดร้ บั การ
ฝกึ ฝนมาเปน็ อย่างดกี จ็ ะสามารถเล่นตะกร้อดว้ ยศรี ษะแทนการเล่นดว้ ยทักษะอ่ืนไดเ้ ป็นอยา่ งดี

ความหมายของการเลน่ ตะกร้อดว้ ยศรี ษะ

การเล่นตะกรอ้ ดว้ ยศรี ษะ หมายถึง การใชบ้ ริเวณด้านหน้าผากจรดแนวเส้นผมหรอื
ใชบ้ รเิ วณด้านข้างซ้ายหรือขวาของศรี ษะ เหนือตาแหน่งหู รับหรอื ส่งลกู ตะกร้อตามทิศทางท่ีตอ้ งการ
การควบคุมตะกร้อด้วยศรี ษะ หมายถงึ การใช้พื้นท่ีบริเวณศรี ษะทั้งหมดใหเ้ คล่อื นที่ไปในทิศทาง
ทีผ่ ูเ้ ล่นตอ้ งการ แต่การฝกึ ข้ันพืน้ ฐานจะใช้พืน้ ทบ่ี รเิ วณหนา้ ผาก การฝกึ จะตอ้ งใช้ความพยายาม
เปน็ อยา่ งมากในปจั จบุ นั มีนกั กฬี าจานวนน้อยมากท่ีมีความสามารถใช้ศรี ษะควบคุมตะกร้อได้ดี

จดุ มุ่งหมายของการเลน่ ตะกรอ้ ด้วยศีรษะ

จดุ มงุ่ หมายของการเล่นตะกร้อด้วยศีรษะ สาหรบั กฬี าเซปักตะกรอ้ มีดังน้ี
1. ใชใ้ นการรับลูกเสริ ฟ์ ท่ีมวี ิถขี องตะกร้อพ่งุ มาในระดับกลางลาตัว หรือศรี ษะ
2. ใช้ในเกมรกุ การเล่นตะกรอ้ ด้วยศีรษะเป็นทักษะท่ใี ชใ้ นการรุกได้ และแกไ้ ขปญั หา
เฉพาะหนา้ ได้ดีเนือ่ งจากศีรษะเป็นอวัยวะที่อยเู่ หนือตาขา่ ย สามารถทจ่ี ะใช้ได้งา่ ย และไม่คอ่ ยจะเสยี
การทรงตวั
3. ใช้ในเกมตั้งรับ เมื่อคู่แขง่ ขันรกุ กลบั ในระยะไกล (จากกลางสนามหรือเส้นหลงั คอร์ด)
วถิ ขี องตะกร้อจะพุง่ มาในระดับเอวหรือศรี ษะ กส็ ามารถใช้ศรี ษะในการรับลกู ซึ่งสามารถท่จี ะโยก
ศรี ษะไปไดท้ ุกทิศทาง ในรายทีไ่ ดร้ บั การฝกึ ฝนมาอยา่ งชานาญ ดงั นนั้ นักกีฬาเซปักตะกร้อจึงนิยม
ใชศ้ ีรษะในการรับตะกร้อ เพราะเปน็ ทักษะทีใ่ ชง้ ่ายและมีความแนน่ อนมาก
4. ใชใ้ นการตั้งหรอื ชง การเลน่ ตะกร้อดว้ ยศรี ษะเปน็ ทักษะท่ใี ชใ้ นการตัง้ ตะกร้อได้ดี
ไม่ย่งิ หย่อนไปกวา่ การตง้ั ตะกร้อดว้ ยขา้ งเท้าดา้ นใน โดยเฉพาะการต้ังตะกร้อท่ีมรี ะยะไม่หา่ งไกล
จากจุดรุกมากนกั การตง้ั ตะกรอ้ ด้วยศีรษะจะไดผ้ ลเป็นอย่างดี แต่หากเปน็ ระยะไกลจากจดุ รกุ มาก

108

การตง้ั ตะกร้อด้วยศรี ษะมักจะไมค่ ่อยไดผ้ ล เพราะแรงดนั ตะกร้อจะไปไมถ่ ึงจดุ รุก ทาให้วถิ ีทางของ
ตะกร้อเปลีย่ นทิศทางได้ง่าย

วธิ กี ารฝกึ ทักษะการเลน่ ตะกรอ้ ด้วยศรี ษะ

1. ทา่ เตรยี มและการทรงตัว
ในทา่ เตรยี มผูเ้ ล่นยืนอยู่ในทา่ ตรง เทา้ แยกหา่ งกนั ประมาณ 1 ชว่ งไหล่ของตนเอง

เทา้ ทถี่ นดั เปน็ เทา้ นาอยูข่ า้ งหน้า ใช้เทา้ นาในการเคลือ่ นที่ ยอ่ ตัวลงพอประมาณ ยกแขนทั้งสอง
ข้างขึ้นในลักษณะต้ัง เพอ่ื ประคองรา่ งกายใหเ้ กิดความสมดลุ ในการทรงตัว และเพ่ือเป็นกรอบใน
การคาดคะเนวิถีของตะกรอ้ ท่ีพุ่งเขา้ มาหา จะทาใหก้ ารเล่นตะกร้อเกิดความชัดเจนและเพ่มิ
ประสิทธิภาพแน่นอนมากข้ึน ใบหน้าเงยเล็กน้อย สายตามองท่ีตะกร้อตลอดเวลา เปิดส้นเท้าหลงั
ขนึ้ เล็กน้อย เพอ่ื ความรวดเร็วในการเคลอ่ื นทต่ี ดิ ตามตะกร้อ

การทผ่ี เู้ ลน่ ย่อตัวใหต้ ่าลงหรือสามารถย่อตวั ให้ได้ทกุ ระดบั รวมทง้ั การโยกตวั หรอื
เคลอื่ นที่ไปด้านซ้าย ขวา หนา้ และหลงั ซ่งึ ความสามารถนเี้ ปน็ จดุ สาคญั ของท่าเตรยี มและ
การทรงตัวทีด่ ี

(1) (2) (3)

ภาพ 95 ท่าเตรียมและการทรงตัวการเลน่ ตะกร้อด้วยศีรษะ

109

2. การส่งแรง
แรงกระดอนทตี่ ะกรอ้ กระทบกบั ศีรษะจะมมี ากหรอื น้อยเพียงใดขึ้นอยู่กับ

สว่ นประกอบ ดังน้ี
2.1 แรงของตะกร้อที่พุ่งเข้ามา
2.2 แรงจากความตงึ ของศีรษะและตน้ คอ
2.3 แรงจากการเหยียดตวั ข้ึนของร่างกาย
การท่ีจะสามารถบังคบั หรอื ควบคุมตะกร้อไดค้ วรใชแ้ รงปะทะ เพื่อการกระดอนของ

ตะกร้อจากการเหยยี ดตวั ขึ้น และแรงจากความตึงของศีรษะและตน้ คอประกอบกัน แตถ่ ้าจังหวะไม่
อานวยอาจต้องใช้แขนท่ยี กตง้ั ขึ้นทง้ั สองขา้ งประกอบเพ่อื ให้ตะกร้อกระดอนไปไดต้ ามทศิ ทางหรอื
ระยะท่ีตอ้ งการได้ ในกรณีที่ตะกร้อพุ่งเขา้ มาหาอยา่ งแรงนนั้ การใช้แรงจากการเหยยี ดตวั ของ
ร่างกายอาจจะต้องหย่อนลงเลก็ น้อย ทง้ั นี้เพ่ือลดแรงปะทะลงเพ่ือใหต้ ะกร้ออยู่ในระยะที่ต้องการ

ขน้ั ตอนการฝึกทักษะการควบคุมตะกรอ้ ด้วยศีรษะ

ข้นั ตอนการฝกึ ทักษะการควบคมุ ด้วยศีรษะ การฝกึ ทกั ษะเพ่อื การควบคุม
ตะกร้อดว้ ยศรี ษะ มขี น้ั ตอนการฝกึ ดงั ต่อไปนี้

1. ผู้เลน่ ยนื อยูใ่ นท่าตรง เท้าแยกห่างกนั ประมาณ 1 ชว่ งไหล่ มอื ข้างท่ถี นดั ถือตะกร้อ
2. โยนตะกร้อขึน้ สงู เหนือศีรษะของตนเองประมาณ 1 เมตร ยอ่ ตวั ลง (ทาลักษณะ
เชน่ เดียวกันกบั ท่าเตรยี มและการทรงตัว) เงยหนา้ มองตะกร้อเหนือศรี ษะทีก่ าลงั ตกลงมากระทบกับ
ศรี ษะ (บริเวณหน้าผากจรดแนวเสน้ ผม) เกร็งคอใช้การส่งแรงจากการเหยียดตัวของรา่ งกาย
3. ปล่อยใหต้ ะกร้อตกลงมาสู่บริเวณจดุ กระทบของศีรษะ ใช้แรงจากการเหยียดตวั ขึ้น
ส่งตะกร้อใหส้ งู ลกั ษณะแนวด่ิงตรงกบั ศีรษะประมาณ 50 เซนติเมตร แล้วใช้มอื จับตะกร้อไว้
4. ฝกึ ปฏบิ ัติซา้ ตามข้อ 3 หลาย ๆ ครงั้
5. พิจารณาแก้ไข ปรบั ปรุง บรเิ วณจุดกระทบระหวา่ งตะกรอ้ กับตาแหนง่ บนศรี ษะ
6. เพม่ิ จานวนครงั้ เป็น 2-3 คร้ัง แต่ใหล้ ดระดับความสูงจาก 50 เซนติเมตร
เหลือเพยี ง 20 เซนติเมตร แลว้ ใช้มอื จบั ไว้
7. หากมีความชานาญเพิ่มมากขึน้ ใหเ้ พิ่มจานวนในการเดาะตะกรอ้ มากขน้ึ เรอื่ ย ๆ
หรือกาหนดจานวน 10, 15 หรอื 20 ครง้ั จนกว่าจะเกิดความชานาญ

110

(1) (2)
ภาพ 96 ทา่ เตรยี ม

(1) (2)
ภาพ 97 ท่าการเล่นตะกร้อด้วยศรี ษะ

111

แบบฝกึ ทักษะการเลน่ ตะกร้อดว้ ยศรี ษะ

1. แบบฝึกที่ 1 การฝึกทักษะการเล่นตะกรอ้ ดว้ ยศีรษะด้วยท่าเปลา่
วิธีปฏบิ ัติ
1.1 ผู้เล่นยืนอยใู่ นท่าเตรยี มพรอ้ ม ลกั ษณะเท้านาเทา้ ตาม
1.2 ฝกึ ทา่ สาหรบั การเล่นตะกร้อดว้ ยศรี ษะ ยอ่ ตัวลงเงยหนา้ มองตะกร้อเหนือศีรษะ

ทีก่ าลังจะตกลงมากระทบกับศรี ษะ โดยผฝู้ กึ ให้จงั หวะ

(1) (2) (3)
ภาพ 98 ท่าการฝกึ ทักษะการเลน่ ตะกร้อดว้ ยศรี ษะด้วยทา่ เปลา่

2. แบบฝกึ ที่ 2 การฝกึ ทักษะการเลน่ ตะกร้อดว้ ยศีรษะประกอบตะกร้อ
วิธีปฏิบัติ
2.1 ผู้เลน่ อยู่ในทา่ เตรียม มือถือตะกร้อ
2.2 ผู้ฝึกส่งสญั ญาณให้ผู้เลน่ โยนตะกร้อขึน้ สูงเหนือศรี ษะ 1 เมตร แล้วเลน่ ตะกร้อ

ดว้ ยศีรษะ 1 คร้งั แลว้ เอามือจบั ตะกร้อไว้ ใหป้ ฏบิ ตั ิตดิ ต่อกันจานวน 3 เทย่ี ว ๆ ละ 5 คร้ัง

112

(1) (2) (3)
ภาพ 99 การฝกึ ทักษะการเล่นตะกร้อดว้ ยศรี ษะประกอบตะกร้อ
3. แบบฝกึ ที่ 3 การฝกึ ทักษะการเล่นตะกรอ้ ดว้ ยศีรษะ
วิธปี ฏิบัติ
3.1 ผเู้ ลน่ ยนื อยใู่ นท่าเตรยี ม มอื ถือตะกรอ้
3.2 ผฝู้ ึกส่งสญั ญาณให้ผ้เู ลน่ โยนตะกรอ้ ข้ึนสงู เหนือศีรษะ 1 เมตร แล้วเลน่ ตะกรอ้
ดว้ ยศีรษะให้ไดจ้ านวนมากที่สดุ เท่าที่จะปฏบิ ตั ิได้
3.3 ให้ปฏิบัติตดิ ต่อกัน 3 เที่ยว ๆ ละ 5 ครงั้

113

(1) (2)
ภาพ 100 การฝกึ ทักษะการเล่นตะกร้อดว้ ยศีรษะ
4. แบบฝกึ ที่ 4 การฝกึ ทักษะการเล่นตะกร้อดว้ ยศรี ษะ
วิธปี ฏิบัติ
4.1 ผูเ้ ลน่ อยใู่ นท่าเตรยี ม มือถอื ตะกร้อ
4.2 ผู้ฝึกส่งสญั ญาณให้ผเู้ ล่นโยนตะกร้อข้ึนสงู เหนอื ศรี ษะประมาณ 1 เมตร เล้ียง
ตะกร้อ (เดาะ) ด้วยศรี ษะ พร้อมเดินไปข้างหน้า ระยะทาง 5 เมตร โดยตะกร้อไม่ตกสู่พื้น
4.3 ให้ผูเ้ ลน่ แตล่ ะคนปฏบิ ัติตดิ ต่อกันคนละ 5 เท่ยี ว

114

(1) (2) (3)
ภาพ 101 ทา่ ฝึกทักษะการเล่นตะกร้อดว้ ยศีรษะ

5. แบบฝึกที่ 5 การฝึกทักษะการพักตะกรอ้ ดว้ ยศีรษะและส่งตะกรอ้ ดว้ ยข้างเทา้
ดา้ นใน

วิธีปฏิบัติ
5.1 ผู้เลน่ ยืนอยู่ในทา่ เตรียม ยืนห่างจากผู้ฝกึ ประมาณ 2 เมตร
5.2 ผู้ฝึกถอื ตะกร้อเตรียมโยนตะกร้อไปยังผูเ้ ล่นระดบั ศรี ษะ
5.3 ผเู้ ลน่ พกั ตะกร้อด้วยศรี ษะ 1 ครัง้ แล้วส่งตะกร้อดว้ ยขา้ งเทา้ ด้านในใหต้ รงผ้ฝู กึ
5.4 ให้ผ้เู ลน่ ฝกึ ปฏบิ ัติ 3 เที่ยว ๆ ละ 5 ครัง้

115

(1) (2)

(3) (4)
ภาพ 102 การฝึกทักษะการพักตะกรอ้ ดว้ ยศีรษะ
และส่งตะกรอ้ ด้วยข้างเท้าดา้ นใน

6. แบบฝึกท่ี 6 การฝกึ ทักษะการเลน่ ตะกร้อด้วยศรี ษะ
วธิ ีปฏบิ ตั ิ
6.1 ผู้เลน่ ยืนอยู่ในท่าเตรียม ฝกึ ปฏบิ ัตเิ ช่นเดียวกันกบั แบบฝึกท่ี 5 แตใ่ ห้

พกั เลน่ ด้วยศีรษะ 1 ครัง้ แลว้ สง่ ตะกรอ้ ด้วยศรี ษะกลบั คืนไป
6.2 ให้ผู้เลน่ ฝกึ ปฏบิ ัตติ ดิ ตอ่ กนั 3 เท่ียว ๆ ละ 5 ครง้ั โดยให้ผูเ้ ลน่ ท่มี ีความสงู

ใกล้เคียงกันจับคแู่ ละผลัดเปลีย่ นกนั โยน

116

(1) (2)

(3) (4)
ภาพ 103 การฝึกทักษะการพักตะกรอ้ ดว้ ยศีรษะ
และส่งตะกรอ้ ด้วยศรี ษะ

สรุปท้ายบท

การฝึกปฏบิ ตั ิการเล่นตะกร้อดว้ ยศรี ษะใหเ้ กดิ ความชานาญเปน็ สิง่ จาเป็นอยา่ งยิ่งเพราะ
การเล่นกีฬาเซปักตะกรอ้ จาเป็นจะต้องใชค้ วามชานาญของการเลน่ ตะกร้อศีรษะมาก ถือเปน็ ทักษะ
หน่ึงที่ได้เปรยี บคู่แข่งขันในระดับนานาชาติ ทกั ษะการเลน่ ตะกร้อด้วยศีรษะเปน็ ทักษะที่มี
ประสิทธภิ าพมากทั้งเกมรุกและเกมรบั หากได้รบั การฝกึ ท่ีถูกต้องจะทาใหเ้ กดิ ความเชี่ยวชาญ
สามารถแก้ไขปัญหาเฉพาะหนา้ ได้เปน็ อยา่ งดี

117

แบบฝึกหดั ทา้ ยบท

คาชี้แจง ใหน้ กั ศกึ ษาตอบคาถามต่อไปน้ีให้ไดใ้ จความสมบูรณ์
1. อธบิ ายความหมายของการเลน่ ตะกร้อด้วยศรี ษะ
2. อธิบายจดุ มุ่งหมายของการเล่นตะกร้อดว้ ยศีรษะ
3. บอกขั้นตอนการฝึกทักษะการควบคมุ ตะกร้อด้วยศรี ษะ
4. ยกตวั อย่างแบบฝกึ ทกั ษะการเลน่ ตะกรอ้ ด้วยศรี ษะ

เอกสารอ้างองิ

กลุ่มส่งเสรมิ และเผยแพร่ สว่ นส่งเสรมิ พลศกึ ษา สขุ ภาพและนนั ทนาการ สานักพัฒนาการพลศึกษา
สขุ ภาพและนนั ทนาการ. (2543). คมู่ อื การฝึกเซปกั ตะกร้อ. กรุงเทพมหานคร:
กรมพลศึกษา กระทรวงศกึ ษาธกิ าร.

วทิ เวช วงศ์เพม. (2544). เอกสารประกอบการสอนวิชาเซปกั ตะกร้อ 1. อ่างทอง:
วิทยาลัยพลศกึ ษาจงั หวัดอ่างทอง.

สพุ จน์ ปราณี. (2543). เอกสารประกอบการสอนวิชาเซปักตะกร้อ 1. อดุ รธานี :
วิทยาลยั พลศึกษาจังหวดั อดุ รธานี.

_________. (2549). ตาราการฝึกทักษะเซปักตะกรอ้ (ระดบั พื้นฐาน). กรงุ เทพมหานคร:
โอเดยี นสโตร์.