บทที่ 5

85

บทท่ี 5
ทกั ษะการเล่นตะกร้อดว้ ยหลังเทา้

ทักษะการเล่นตะกร้อดว้ ยหลังเทา้ เปน็ ทกั ษะทีส่ าคญั มากซง่ึ ในการเล่นกีฬาเซปกั ตะกร้อ
ดว้ ยทักษะหลงั เท้าเป็นทกั ษะทต่ี ้องอาศยั การฝึกฝนอยา่ งมาก จงึ จะสามารถควบคมุ ตะกร้อได้อย่างมี
ประสิทธิภาพ ทักษะการเลน่ ตะกร้อด้วยหลงั เท้าเปน็ การใช้บริเวณหลงั เท้าทง้ั เทา้ ซา้ ยและขวา
เปน็ จุดกระทบกับตะกร้อใชส้ าหรบั การเสริ ฟ์ การรุก การต้งั และการตงั้ รับ ซึ่งบรเิ วณหลงั เท้า
เปน็ จดุ กระทบกับตะกร้อมีลักษณะสันนูน และมีพื้นที่ไม่กว้างท่จี ะรองรบั ตะกร้อให้อยู่ใน การควบคุม
ไดผ้ ู้เลน่ ทกุ คนจะต้องฝึกให้ถกู ตอ้ งตามขั้นตอนเพ่ือให้เกดิ ความชานาญ

การเล่นตะกร้อด้วยหลงั เท้า เปน็ ทกั ษะการเตะพืน้ ฐานอีกทักษะหนึ่ง อาจจะยากเพ่ิมข้ึน
กว่าการเลน่ ตะกร้อดว้ ยขา้ งเท้าด้านใน แตเ่ ป็นท่าในการตอบสนองตะกรอ้ ทส่ี ง่ มาไดด้ มี ากอีกทกั ษะ
หน่ึง

ความหมายของการเลน่ ตะกรอ้ ด้วยหลังเท้า

การควบคมุ ตะกรอ้ ด้วยหลังเท้า หมายถงึ การใช้พืน้ ที่บรเิ วณกลางหลงั เทา้ ไปหา
ปลายเท้า การฝกึ ควรฝึกทักษะบุคคลก่อนแลว้ ฝึกทักษะต่อเนอ่ื งเป็นคู่ เป็นทมี ตอ่ ไป

ทักษะการเล่นตะกร้อดว้ ยหลังเทา้ เป็นทักษะพน้ื ฐานหลกั ที่สาคญั มาก ผฝู้ ึกหัดควรที่
จะต้องฝึกหัดใหเ้ กดิ ทักษะความชานาญอย่างแทจ้ ริง ทง้ั เท้าซ้ายและขวาจะไมเ่ ปน็ จุดบกพร่องที่
จะตอ้ งตามไปแก้ไข เมื่อการฝึกขน้ึ ไปสรู่ ะดับท่สี ูงข้นึ

จดุ ม่งุ หมายของการเลน่ ตะกรอ้ ดว้ ยหลังเท้า

การเลน่ ตะกร้อดว้ ยข้างเท้าด้านหลังเทา้ มีจดุ มงุ่ หมายดงั ต่อไปน้ี
1. เพื่อใช้ในการเสริ ์ฟ
2. เพอื่ ใชใ้ นการรุก (กระโดดลอยตัวฟาด และกระโดดสลบั หลัง)
3. เพือ่ ใชใ้ นการต้งั รับ (รับลูกหยอดจากการเสิรฟ์ และรับลูกจากการรกุ ของคตู่ อ่ สู้
ซ่งึ เปน็ ลูกทตี่ กบริเวณดา้ นหน้าของผรู้ บั )

86

วิธีการฝกึ ทกั ษะการเล่นตะกร้อดว้ ยหลงั เท้า

วธิ ีการเล่นตะกร้อดว้ ยหลังเท้า ผู้เลน่ จะต้องมีความพร้อมทางดา้ นการเตรียมตวั และ
การทรงตัวทด่ี ี ประกอบเข้ากับความแรงของตะกร้อที่มัน่ คง และแม่นยา สามารถบังคับและควบคุม
ตะกร้อได้อย่างดี ซึ่งตอ้ งอาศัยทักษะพ้นื ฐานในการฝึกฝนอยา่ งถกู ต้องและต่อเนื่องมาก่อน การเลน่
ตะกร้อดว้ ยหลังเทา้ ไดด้ ี มีองค์ประกอบดงั ต่อไปนี้

1. ท่าเตรียมและการทรงตัว
ให้ผเู้ ล่นยืนอยูใ่ นลกั ษณะเท้าขนานหรอื เท้านา เทา้ ตามโดยให้เทา้ ข้างทีถ่ นัดเป็น

เท้านา ใหม้ รี ะยะหา่ งระหวา่ งเทา้ ท้งั สองประมาณ 1 ชว่ งไหล่ สาหรับในการตัง้ รบั หากเปน็
การควบคุมหรือการเดาะตะกร้อใหย้ ืนอยู่ในทา่ ตรง เท้าแยกห่างจากกันระยะเท่า 1 ชว่ งไหล่
ยกเท้าที่ถนัดสงู จากพื้นประมาณ 10-15 เซนตเิ มตร เทา้ ที่เปน็ หลกั ใหย้ ่อเข่าลงเลก็ น้อย นา้ หนักตวั
คอ่ นมาทางด้านหน้า ปลายเทา้ ยกข้ึนเล็กน้อย การแขนท้ังสองขา้ งออกเพื่อความสมดลุ ของรา่ งกาย
ในการทรงตัว สายตามองท่ีตะกร้อและจุดกระทบบนหลังเทา้ หากเปน็ การตั้งรับตะกรอ้ ให้
เปดิ ส้นเทา้ เล็กน้อย เพอ่ื ความรวดเรว็ ในการเคล่อื นไหวตดิ ตามตะกร้อ

(1) (2)
ภาพ 75 ท่าการเตรียม และการทรงตวั ในการเล่นตะกร้อดว้ ยหลงั เทา้

2. การส่งแรง
แรงกระดอนที่ตะกร้อกระทบกบั บรเิ วณหลงั เทา้ จะมีมากหรอื น้อยข้ึนอยู่กบั

ส่วนประกอบดังต่อไปนี้
2.1 ความแรงหรอื ความเร็วของตะกร้อท่ีพุ่งเขา้ หาหลังเท้า ถา้ ความเรว็ หรอื แรงมาก

กจ็ ะกระดอนได้เร็ว แรง และไกล ซงึ่ มผี ลมาจากแรงสง่ และระยะทางทมี่ าของตะกร้อ

87

2.2 แรงจากความตึงของเท้า คือ การเกร็งตงึ ของกล้ามเนือ้ บรเิ วณหลงั เทา้
2.3 แรงจากการยกหรอื การเหว่ียงของเท้า คือ แรงที่เกิดจากกาลงั ในการออกแรง
ยกเท้าอย่างรวดเร็ว จะมีผลตอ่ การกระดอนของตะกร้อไปไดแ้ รง เรว็ และไกล แตถ่ ้าใชแ้ รงจาก
การยกมีน้อย ตะกรอ้ จะกระดอนได้อยา่ งชา้ และไม่ไกล
2.4 แรงจากการเหยยี ดตวั ขึ้น-ลงของลาตัว เอว เขา่ และข้อเท้า คือ การใช้แรง
เสริมประสานกันระหวา่ งอวัยวะดงั กล่าว ช่วยส่งใหต้ ะกร้อไปได้แรงและเร็วขนึ้
ในการควบคุมหรือการบังคบั ตะกร้อ ควรใช้แรงปะทะเพื่อลดการกระดอนของ
ตะกร้อจากการเหยยี ดตวั ข้ึน-ลงของลาตัว เอว เข่า และข้อเท้า และจากความตงึ ของเทา้ เพอ่ื ให้
ตะกร้อกระดอนไปตามทศิ ทางและระยะที่ต้องการ ถ้าตะกร้อพงุ่ เข้ามาหาดว้ ยความเรว็ และแรง อาจ
ต้องลดหย่อนความตงึ ของเทา้ ทั้งน้เี พ่ือลดแรงปะทะเพื่อให้ตะกร้อกระดอนอยใู่ นทศิ ทางและระยะท่ี
ตอ้ งการ

ขัน้ ตอนในการฝึกทกั ษะการควบคุมตะกรอ้ ด้วยหลงั เท้า

ข้นั ตอนในการฝกึ ทักษะการควบคมุ ตะกร้อดว้ ยหลงั เท้า มีขัน้ ตอนการฝกึ ดังน้ี
1. ยนื อยู่ในท่าตรง เทา้ แยกห่างจากกันประมาณ 1 ชว่ งไหล่ มอื ถือตะกร้อ
2. ยกเทา้ ข้างทถี่ นดั ข้นึ สูงจากพืน้ ประมาณ 10-15 เซนติเมตร งอปลายเทา้ ข้ึนเลก็ น้อย
3. เท้าทเี่ ปน็ หลัก ใหห้ ย่อนเข่าและยอ่ ตวั เล็กน้อย
4. เมอ่ื อยู่ในท่าที่พร้อมแลว้ ปลอ่ ยตะกร้อจากมือ พร้อมกับยกเท้า สายตาจ้างมองดู
ตะกร้อท่ีกาลงั ตกลงมาสมั ผัสกับตาแหนง่ บนหลังเทา้ ซึ่งเป็นบริเวณหลงั เท้าสว่ นปลาย
5. เม่ือตะกรอ้ กระทบบรเิ วณตาแหน่งทีถ่ ูกต้องให้ยกหลังเท้าในลกั ษณะซ้อนไปขา้ งหนา้
เพ่ือใหต้ ะกร้อหมุนเขา้ หาตัวเอง โดยเตะให้ตะกร้อสูงระดับเอว 1 ครงั้ แล้วใช้มอื จับไว้ในการทรงตัว
ของรา่ งกายให้กางแขนออกเล็กน้อย เพื่อประคองร่างกายให้เป็นหลกั ก้มหน้าเลก็ น้อย
6. หากทาถูกต้องทิศทางของตะกร้อจะลอยขึน้ ไปตรงในแนวดิ่ง และหมนุ เขา้ หาตวั
หรอื ค่อนไปทางดา้ นหนา้ เล็กน้อย
7. ใหท้ าตามข้อ 5 ซา้ หลาย ๆ ครั้ง พร้อมทงั้ พจิ ารณาแก้ไข ปรบั ปรงุ หากยงั ทาไม่
ถูกต้องให้ใชว้ ธิ ีสังเกตงา่ ย ๆ คือ หลังจากลกู ตะกรอ้ กระทบบรเิ วณหลงั เท้าแล้ว ตะกร้อเปล่ียน
ทศิ ทางเฉยี งไปทางด้านหน้าข้างซ้ายและขวา หรอื หมนุ เข้าหาตัวเองมากเกนิ ไป แสดงว่า การควบคมุ
ตะกร้อไมเ่ ปน็ ไปตามทิศทางที่ตอ้ งการ ตอ้ งพยายามแก้ไขและปรบั ปรงุ ใหต้ ะกร้อลอยขน้ึ มาสูงใน
แนวดิง่ ขา้ งหนา้ โดยทาซ้าหลาย ๆ คร้ัง ท้ังเท้าซ้ายและขวา

88
หากทาได้ดแี ละถูกตอ้ งแล้วใหป้ ฏิบตั ิ ดังนี้
1. ใหล้ ดความสูงของตะกรอ้ จากเอว เหลอื เพียงระดับเข่าและใหเ้ พม่ิ จานวนในการเดาะ
ตะกร้อ เปน็ จานวน 3-5 ครั้ง แลว้ ใช้มอื จับไว้ หากทาได้ดีใหเ้ พม่ิ จานวนเปน็ 5-10 ครัง้ แล้วใช้
มอื จบั
2. ใหเ้ ปลยี่ นการปฏิบตั ิจากข้อ 1 เปน็ การเดาะหรอื เล้ยี งตะกร้อโดยการกาหนด
จานวนคร้งั เชน่ 10 ครงั้ 20 ครัง้ เมอ่ื ปฏิบตั ิได้ใหเ้ พิม่ จานวนมากข้ึนเร่ือย ๆ จนกว่าจะเกดิ
ความชานาญทงั้ เท้าซา้ ยและเท้าขวา

ภาพ 76 ทา่ เตรียมการเล่นตะกร้อดว้ ยหลงั เทา้

ภาพ 77 ท่าจับตะกรอ้ เลน่ ดว้ ยหลงั เท้า

89

ภาพ 78 ทา่ เดาะตะกร้อด้วยหลังเท้า

ภาพ 79 การควบคุมตะกรอ้ ด้วยหลงั เท้า

แบบฝึกทกั ษะการเล่นตะกร้อดว้ ยหลังเท้า

1. การฝึกทกั ษะการควบคุมตะกรอ้ ด้วยหลังเทา้ ด้วยเทา้ เปลา่ โดยการฝกึ ตามแบบฝกึ
ดังตอ่ ไปนี้

1.1 แบบฝึกท่ี 1 การฝึกทักษะการเลน่ ตะกร้อดว้ ยหลงั เท้าด้วยเท้าเปลา่
วิธีปฏิบตั ิ
1.1.1 ผเู้ ล่นยืนอยู่ในท่าเตรียม เท้าแยกหา่ งประมาณ 1 ชว่ งไหล่
1.1.2 ผเู้ ลน่ ฝกึ การวางเทา้ แขน มอื ลาตวั และศีรษะในการเตะตะกร้อ

ด้วยหลงั เท้า โดยผู้ฝึกเปน็ ผ้ใู หจ้ ังหวะ

90
1.1.3 ยกเทา้ ขึ้นเป็นการสมมุตวิ า่ เตะตะกร้อและกลับที่เดิม ทาติดต่อกนั
3 เทย่ี ว ๆ ละ 5 ครัง้ โดยใชท้ ั้งเท้าซา้ ยและขวา

(1) (2)
ภาพ 80 การฝกึ ทักษะการเล่นตะกร้อดว้ ยหลังเท้าดว้ ยเทา้ เปลา่
1.2 แบบฝึกที่ 2 การฝึกทักษะการเลน่ ตะกร้อด้วยหลังเทา้ ประกอบตะกร้อ

วธิ ปี ฏิบัติ
1.2.1 ผู้เล่นยืนอยูใ่ นท่าเตรียม เทา้ ทั้งสองแยกห่างประมาณ 1 ช่วงไหล่
มือถือตะกร้อ
1.2.2 ปล่อยตะกร้อ พร้อมใช้หลงั เท้าเตะตะกร้อ 1 คร้ัง สงู ระดบั เอว
1.2.3 ใช้มือจับตะกรอ้ ไว้ ให้ปฏิบัตซิ า้ อยา่ งต่อเนื่อง ประมาณ 3 เทีย่ ว ๆ ละ
5 คร้งั ทงั้ เทา้ ซา้ ยและขวา

91

(1) (2) (3) (4)

ภาพ 81 การฝึกทักษะการเล่นตะกร้อด้วยหลงั เทา้ ประกอบตะกร้อ

1.3 แบบฝกึ ท่ี 3 การฝึกทักษะการเล่นตะกร้อดว้ ยหลงั เทา้ เพื่อเพิ่มความชานาญ
วิธปี ฏิบัติ
ใหป้ ฏบิ ัติเช่นเดยี วกันกับแบบฝกึ ท่ี 2 โดยใหเ้ พ่ิมจานวนการเล่นตะกร้อดว้ ย

หลังเทา้ จาก 1 ครัง้ เปน็ 3-5 คร้ัง แล้วใช้มือจบั พรอ้ มกับลดระยะความสงู ใหต้ า่ กว่าเข่า เพื่อให้
ควบคมุ ตะกร้อได้งา่ ย

(1) (2) (3) (4)
ภาพ 82 การฝกึ ทักษะการเล่นตะกร้อดว้ ยหลังเทา้ เพ่ือเพมิ่ ความชานาญ

92
1.4 แบบฝกึ ที่ 4 การฝกึ ทักษะการเลน่ ตะกร้อดว้ ยหลงั เทา้ เพื่อเพิ่มความชานาญ

วธิ ีปฏิบตั ิ
ใหป้ ฏบิ ตั เิ ชน่ เดยี วกันกับแบบฝึกท่ี 3 โดยกาหนดจานวนการเลน่ ตะกร้อดว้ ย
หลังเท้าเพิ่มเป็น 10-15 ครั้ง หากสามารถทาได้ใหเ้ พิ่มจานวนมากขึ้นตามลาดบั จนกวา่ จะมี
ความชานาญในการควบคมุ หรอื บังคับตะกร้อไดด้ ี

(1) (2) (3) (4)
ภาพ 83 การฝกึ ทักษะการเล่นตะกร้อด้วยหลงั เท้าเพ่ือเพิม่ ความชานาญ

2. การฝกึ ทักษะการเลน่ ตะกรอ้ ด้วยหลังเท้าด้วยเท้าข้างทไี่ มถ่ นดั
วิธีปฏิบัติ
ใหฝ้ ึกเล่นตะกร้อด้วยหลังเท้าขา้ งที่ถนัด โดยการเดาะ 3 ครั้ง แล้วเปลีย่ นเป็น

การใชเ้ ทา้ ข้างท่ีไมถ่ นัด 1 ครัง้ ระดบั ความสงู ใหต้ า่ กวา่ เข่า ทาสลับไปมาบ่อย ๆ จนกวา่ จะเกิด
ความเคยชนิ หรือชานาญ แลว้ ใหล้ ดจานวนคร้งั ของเท้าข้างท่ีถนัดเหลอื เพยี ง 2 ครั้ง ข้างท่ีไมถ่ นดั
1 คร้ัง จนกว่าผู้เลน่ มคี วามม่ันใจ จึงเปล่ยี นมาเลน่ ทงั้ เท้าซา้ ยและขวา ข้างละ 1 ครั้ง สลบั กนั

93

(1) เล่นตะกรอ้ ด้วยข้างถนดั 2 คร้ัง (2) เลน่ ตะกร้อด้วยขา้ งไมถ่ นัด 1 คร้งั
ภาพ 84 การฝึกทักษะการเล่นตะกร้อดว้ ยหลงั เทา้ ข้างถนดั และขา้ งไม่ถนัดเพอื่ เพมิ่ ความชานาญ

3. การฝึกทกั ษะการส่งลูกด้วยหลังเทา้
3.1 แบบฝกึ ที่ 1 ทา่ ฝกึ ทักษะการรับตะกร้อดว้ ยหลงั เท้าระหวา่ งผู้เล่น และผู้ฝกึ
วธิ ปี ฏบิ ัติ
3.1.1 ผเู้ ลน่ ยืนอยู่ในทา่ เตรียม เทา้ ท้งั สองข้างแยกหา่ งประมาณ 1 ช่วงไหล่
3.1.2 ผฝู้ กึ ถือตะกรอ้ เตรียมโยนใหผ้ ้เู ลน่
3.1.3 ผู้เลน่ เตะตะกร้อดว้ ยหลังเท้าใหต้ รงข้นึ หนา้ ผเู้ ลน่ แลว้ ใช้มอื จับไว้

94

(1) (2)

(3) (4)
ภาพ 85 ท่าฝกึ ทกั ษะการรับตะกร้อด้วยหลังเทา้
3.2 แบบฝึกท่ี 2 ท่าฝึกทักษะการรับตะกร้อด้วยหลงั เท้าระหวา่ งผ้เู ลน่ และผ้ฝู กึ
วธิ ปี ฏบิ ัติ
ฝกึ ปฏิบตั ิเช่นเดียวกนั กบั แบบฝกึ ที่ 1 แตผ่ ้ฝู ึกจะต้องโยนตะกร้อ ห่างจาก
ดา้ นหน้าของผู้เล่น ประมาณ 1-1.5 เมตร เพ่อื ให้ผ้เู ล่นฝึกการเคลื่อนที่ไปรับตะกร้อดว้ ยหลังเท้า
ปฏิบัติผลดั เปลี่ยนกนั

95

(1) (2)

. (4)

(3)

ภาพ 86 ทา่ ฝึกทกั ษะการรับตะกร้อดว้ ยหลงั เทา้

สรุปท้ายบท

ทกั ษะการเล่นตะกร้อด้วยหลังเทา้ เป็นทกั ษะท่มี คี วามสาคญั อยา่ งมากของนักกฬี า
เซปักตะกร้อ ผู้เลน่ ควรฝกึ ใหถ้ กู ต้องตามหลักการเพ่อื ใชใ้ นการเปน็ ฝ่ายรบั และฝา่ ยรุก เมื่อผู้ฝึกไมม่ ี
ความชานาญจะไมส่ ามารถควบคมุ หรือบังคบั ตะกร้อให้อยใู่ นทศิ ทางหรือระยะที่ตอ้ งการได้ ซึง่ ทักษะ
การเลน่ ตะกร้อด้วยหลงั เทา้ แบบตา่ ง ๆ นี้ มคี วามสาคญั มากผู้เลน่ ต้องฝึกทักษะการเลน่ ตะกร้อด้วย
หลงั เท้าและนาทักษะที่ฝึกมาใชใ้ นการเลน่ กีฬาเซปักตะกรอ้ และสามารถนาทักษะทีฝ่ ึกไปใช้ในเกม
หรือสถานการณแ์ ข่งขันจรงิ ได้

96

แบบฝกึ หดั ทา้ ยบท

คาชแ้ี จง ใหน้ กั ศกึ ษาตอบคาถามต่อไปนใ้ี ห้ได้ใจความสมบูรณ์
1. บอกความหมายของการเล่นตะกร้อดว้ ยหลังเทา้
2. บอกวธิ กี ารฝึกทักษะการเลน่ ตะกร้อด้วยหลงั เทา้
3. ยกตัวอย่างแบบฝกึ ทกั ษะการเลน่ ตะกรอ้ ด้วยหลงั เทา้
4. อธิบายขน้ั ตอนในการฝึกทักษะการควบคุมตะกร้อด้วยหลงั เทา้

เอกสารอ้างอิง

สพุ จน์ ปราณี. (2544). เอกสารประกอบการสอนวิชาเซปักตะกร้อ 1. อุดรธานี:
วิทยาลยั พลศกึ ษาจงั หวัดอดุ รธานี.

_________. (2549). ตาราการฝึกทักษะเซปกั ตะกรอ้ (ระดับพื้นฐาน). กรงุ เทพมหานคร:
โอเดยี นสโตร์.

อทุ ัย สงวนพงศ์. (2542). หนังสือเรียนพลานามัย รายวิชา พ 021-พ 026 ตะกร้อ.
กรุงเทพมหานคร: ไทยร่มเกล้า จากัด (ฝา่ ยการพมิ พ์).