Bab 4 - TEORI PERLAKUAN PENGGUNA

BAB 4: TEORI PERLAKUAN PENGGUNA

4.1 Konsep Utiliti
4.2 Utiliti Kardinal

4.1 KONSEP UTILITI

Definisi

Kepuasan yang diperoleh oleh seseorang
pengguna kesan daripada penggunaan
sesuatu barang dan perkhidmatan.

Utiliti diukur dalam bentuk UTIL.

4.2 Utiliti Kardinal

Menerangkan bagaimana pengguna
memperuntukkan pendapatan yang terhad terhadap
pelbagai kombinasi barang untuk memaksimumkan

kepuasan

Utiliti Kardinal

a. Menerangkan Jumlah Utiliti dan Utiliti Sut
b. Hukum Utiliti Sut Berkurangan
c. Syarat Keseimbangan Pengguna
d. Kesan perubahan harga & pendapatan
e. Terbitan keluk permintaan individu

Utiliti Kardinal

Diperkenalkan oleh
Alfred Marshall

Utiliti (kepuasan) yang diperoleh
daripada penggunaan sesuatu barang
adalah boleh diukur secara kuantitatif

dan dinyatakan dalam nilai util.

a) Jumlah Utiliti (TU) dan Utiliti Sut (MU)

(i) Jumlah Utiliti ( TU )
Jumlah kepuasan (nilai faedah) yang diperoleh
seorang pengguna kesan daripada penggunaan
sejumlah barang dan perkhidmatan.
Unit ukuran jumlah utiliti ialah util.

a) Jumlah Utiliti (TU) dan Utiliti Sut (MU)

(ii) Utiliti Sut ( MU )

Ukuran tambahan kepuasan yang diperoleh akibat daripada
tambahan penggunaan satu unit barang dan perkhidmatan
pada jangka masa tertentu.
Secara rumus,

Utiliti Sut/MU = TU
Q

= TI –T0
QI – Q0

a) Jumlah Utiliti (TU) dan Utiliti Sut (MU)

(iii) Pendekatan Jadual: Hubungan TU dengan MU

Kuantiti Epal TU (util) MU (util)
0 0 -

1 10 10

2 18 8

3 24 TU = 6 MU= (+)

4 28 4

5 30 2

6 30 TU = Max 0 MU = 0

7 28 TU = -2 MU= (-)

a) Jumlah Utiliti (TU) dan Utiliti Sut (MU)

b. Pendekatan Rajah: Hubungan TU dengan MU

Jumlah Utiliti (Util) TU maksimum
TU
30

Utiliti sut (Util) 5.5 Kuantiti (Unit)
MU sifar

MU

Kuantiti (Unit)

b) Hukum Utiliti Sut Berkurangan
(HUSB)

Tambahan kepuasan yang diperolehi
daripada penggunaan sesuatu barang
akan semakin berkurangan apabila
semakin banyak barang itu digunakan

(c ) Syarat Keseimbangan Pengguna

Seseorang dikatakan berada pada keseimbangan
apabila kepuasannya telah dimaksimumkan dan
semua pendapatan digunakan sepenuhnya.

Kes satu barang Kes Dua barang
• Harga barang berbeza

(c ) Syarat Keseimbangan Pengguna

Kes 1 barang
a) Syarat asas

MUx = Px
b) Syarat pencukup

PxQx =I

(c ) Syarat Keseimbangan Pengguna

Kes 2 barang

Harga berbeza
a) Syarat asas
MUx/Px = MUy/Py

b) Syarat pencukup
PxQx + PyQy =I

(c ) Syarat Keseimbangan Pengguna

Kes Satu Barang

Andaian :
Px = RM4 , I = RM12

Qx TUx MUx Syarat Asas :
(unit) (util) (util) MUx = Px
4 util = RM4
18 8
2 14 6 Syarat Pencukup:
3 18 4
4 21 3 PxQx = I
5 23 2
(4)(3) = RM12

Oleh itu,jumlah Barang X yang
harus diguna untuk
memaksimumkan kepuasan
pengguna adalah sebanyak 3

(c ) Syarat Keseimbangan Pengguna

Andaian :
Px = RM4 , I = RM12
RM 1 = 1 util

Sekiranya Px dari RM 4 ke RM 2

* Berlaku ketidakseimbangan, Px < MUx
RM 2 < 4 util

*HUSB, Qx MUx

*PxI = MUx
RM2 = 2 util

(c ) Syarat Keseimbangan Pengguna

Andaian :
Px = RM4 , I = RM12
RM 1 = 1 util
Sekiranya Px dari RM 4 ke RM 6

* Berlaku ketidakseimbangan, Px > MUx
RM6 > 4 util

* HUSB, Qx MUx

* PxI = MUx
RM 6 = 6 util

(c ) Syarat Keseimbangan Pengguna

MUx Px

6 D
6G

E 4 S
4 2
T
2 2 D
MUx
3 5 Qx
0 2 35 QX

HURAIAN :
a. Keseimbangan pengguna yang asal tercapai apabila Px=MUx

pada kuantiti 3 unit (titik S)

b. Kejatuhan harga menyebabkan Px < MUx.
Pengguna akan menambahkan Qx sehingga Px = MUx
pada kuantiti 5 unit (titik T)

c. Kenaikan harga menyebabkan Px > MUx.
Pengguna akan mengurangkan Qx sehingga Px = MUx
pada kuantiti 2 unit (titik G)

d. Px Qx , Px Qx

e. Keluk permintaan adalah terbentuk dengan menyambung
titik G,S dan T

(c ) Syarat Keseimbangan Pengguna

Kes Dua Barang Harga berbeza
Andaikan; Px = RM1, Py = RM2 ,I = RM5

Q TU X MU MU x TU MU Y MU Y
(unit) Px Y PY SYARAT ASAS:
(Util) X (Util) (Util)
(Util) 1. MUx = Muy
Px Py
1 10 10 10 24 24 12
SYARAT PENCUKUP
2 18 8 8 44 20 10
2.PxQx + PYQy = I

3 25 7 7 62 18 9 Kombinasi barang X dan

Y yang harus dipilih yang
4 31 6 6 76 14 7 memaksimumkan

kepuasan pengguna ialah?
5 36 5 5 86 10 5 TU bagi kedua-dua

6 40 4 4 94 8 4 barang ialah 34 util

d) KESAN PERUBAHAN HARGA DAN PENDAPATAN
TERHADAP KESEIMBANGAN PENGGUNA

(Kes 2 Barang harga berbeza)

Keseimbangan pengguna apabila kepuasannya
dimaksimumkan dan semua pendapatan
digunakan sepenuhnya.

Kesan Perubahan Kesan Perubahan
Harga Pendapatan

d) KESAN PERUBAHAN HARGA DAN PENDAPATAN
TERHADAP KESEIMBANGAN PENGGUNA

Kesan Perubahan Harga

◼ Jika salah satu barang berlaku kenaikan harga akan
menyebabkan berlaku ketidakseimbangan pengguna,
Pengguna perlu mengurangkan penggunaan sesuatu
barang untuk mencapai keseimbangan pengguna baru
pada pendapatan yang sama.

◼ Jika salah satu barang berlaku penurunan harga akan
menyebabkan berlaku ketidakseimbangan pengguna,
Pengguna perlu menambahkan penggunaan sesuatu
barang untuk mencapai keseimbangan pengguna baru
pada pendapatan yang sama.

d) KESAN PERUBAHAN HARGA DAN PENDAPATAN
TERHADAP KESEIMBANGAN PENGGUNA

Kesan Perubahan Harga

(Rujuk jadual Kes 2 barang Harga berbeza)

Andaian:

1. Py naik dari RM2 kepada Py1 = RM3

2. Px tetap, Px = RM1

3. Peruntukkan perbelanjaan pengguna tetap, I = RM5.

Bina jadual baru bagi MUy/Py1 iaitu Py1 = RM3

Q Barang X Barang Y
(unit)

MUx Px=RM1 MUy Py=RM2 Py1=RM3
MUx/Px MUy/Py MUy/Py1
(util) (util)

1 10 10 24 12 8
28 8 20 10 6.67
37 7 18 9
46 6 14 7 6
55 5 10 5 4.67
64 4 84 3.33
73 3 63 2.67

2

Berapakah kuantiti barang X dan barang Y yang
dapat dibeli pada keseimbangan penggunaan baru?

Terdapat 2 kombinasi yang memenuhi syarat keseimbangan 1,

MUX = MUY
Px Py

Kombinasi Pilihan Kombinasi Jumlah

Pendapatan

1 2X dan 1Y 2(1) + 1(3) = RM5

2 4X dan 3Y 4(1) + 3(3) = RM13

Oleh kerana QxPx + QyPy = I

2(1) + 1(3) = RM5

Maka kombinasi yang mencapai kepuasan maksimum
pengguna ialah 2 unit barang X dan 1 unit barang Y.

Kesimpulan : Py naik dari RM2 ke RM3 menyebabkan Q barang Y
menurun dari 2 unit ke 1 unit dan Q barang X meningkat dari 1 unit
ke 2 unit pada keseimbangan penggunaan baru pada pendapatan
yang sama.

Pembentukan Keluk Permintaan bagi Barang Y kesan
Kenaikan harga RM2 kepada RM3.

Harga Y (RM) • Keseimbangan Asal,
Py = RM2, Qy = 2 unit
D a
• Keseimbangan Baru,
3 Py1 = RM3, Qy1 = 1 unit

2 b Kuantiti Y (unit)
D
01
2

Rajah : Keluk Permintaan Barang Y

d) KESAN PERUBAHAN HARGA DAN PENDAPATAN
TERHADAP KESEIMBANGAN PENGGUNA

Kesan Perubahan Pendapatan

◼ Jika pendapatan pengguna bertambah, pengguna mampu membeli lebih
banyak barang X dan Y sehingga capai keseimbangan penggunaan
baru.

◼ Jika pendapatan pengguna menurun, pengguna terpaksa
mengurangkan penggunaan barang X dan Y sehingga capai
keseimbangan penggunaan baru.

◼ Contoh :

Andaian :Pendapatan meningkat dari RM5 ke RM15.

Px dan Py tetap.

Berdasarkan Jadual kes 2 barang harga berbeza , kombinasi yang
memaksimumkan utiliti pengguna pada pendapatan baru RM15 ialah
kombinasi 3 iaitu :

Syarat asas : MUx = MUy

Px Py

5/1 = 10/2

5=5

Syarat pencukup : QxPx + QyPy = I

5(1) + 5(2) = RM15

K(uUannitti)ti Brg X, Px = RM1 Brg Y,Py = RM2

MUX MUX/PX (TuUtixl) MUY MUY/PY (TuUtiyl)

(util) (util)

1 10 10 10 24 12 24
18 20 10 44
28 8 25 18 9 62
31 14 7 76
37 7 36 10 5 86
40 8 4 94
46 6

55 5

64 4

Kombinasi Pilihan Kombinasi Jum. Pendapatan

1 1X dan 2Y 1(1) + 2(2) = RM5
2 3X dan 4Y 3(1) + 4(2) = RM11
3 5X dan 5Y 5(1) + 5(2) = RM15
4 6X dan 6Y 6(1) + 6(2) = RM18

◼ Kesimpulan :
Pertambahan Jumlah Pendapatan dari RM5 ke RM15
menyebabkan pengguna menambahkan jumlah
pembelian barang X dari 1 unit kepada 5 unit dan
Barang Y dari 2 unit kepada 5 unit.

◼ Berapakah jumlah utiliti yang dapat diperolehi
daripada penggunaan barang X dan barang Y pada
keseimbangan tersebut selepas peningkatan jumlah
pendapatan?
Jumlah Utiliti = Jumlah Utiliti X + Jumlah Utiliti Y
= 36 + 86
= 122 util

e) TERBITAN KELUK PERMINTAAN INDIVIDU

Andaian :

1. Pengguna hanya membeli barang A dan B.

2. PA = RM 3 dan PB= RM 4.
3. Jumlah pendapatan pengguna ialah I = RM20
4. MUA = 24 util dan MUB = 32 util

Pada mulanya pengguna berada pada keseimbangan
dengan membeli 4 unit A dan 2 unit B pada titik Q.

MUA / PA = MUB / PB

24 = 32

34

8= 8

PAQA + PBQB =I

(4 x RM3) + (2 x RM4) = RM20

08/06/11 29

Sekiranya harga barang A telah jatuh ke RM2 , maka

MUA/PA > MUB/PB

iaitu 24 > 32
24

12 > 8

Pengguna berada dalam keadaan ketidakseimbangan.
Untuk memaksimumkan kepuasan , pengguna akan
membeli lebih banyak barang A.

Semakin banyak barang A digunakan , MUA semakin
berkurangan (menurut hukum utiliti sut berkurangan).

Pengguna akan terus menambah pembelian A sehingga
MUA = 16 util dengan membeli 6 unit A pada titik P.

MUA/PA = MUB/PB

iaitu 16 = 32

24

8 =8 =I
PAQA + PBQB

(6 x RM2) + (2 x RM4) = RM20

16 util = 8 I = QAPA + QBPB
2 RM20 = QA(RM2) + 2(RM4)

2QA = 20 – 8

QA = 6 unit Barang A

Sebaliknya jika harga barang A telah naik ke RM6 , maka

MUA/PA < MUB/PB

iaitu 24 < 32
64

4< 8

Pengguna berada dalam keadaan ketidakseimbangan.
Untuk memaksimumkan kepuasan , pengguna akan
mengurangkan pembelian barang A.

Semakin kurang barang A digunakan , MUA semakin
meningkat ( menurut hukum utiliti sut berkurangan ) .

Pengguna akan terus mengurangkan pembelian A
sehingga MUA = 48 util dengan membeli 2 unit A pada
titik R.

MUA/PA = MUB/PB

iaitu 48 = 32

64

8=8

PAQA + PBQB =I

(2 x RM6) + (2 x RM4) = RM20

48 = 8 I = QAPA + QBPB
6 RM20 = QA(RM6) + 2(RM4)

6QA = 20 – 8
QA = 2 unit Barang A

33

Rajah : Keluk Permintaan Barang A

Harga A (RM) Kesimpulannya : PA naik , QdA jatuh

D R PA jatuh , QdA naik

6 Hubungan songsang ini digambarkan oleh
keluk DD yang bercerun negatif.

Q

3

P

2

D

0 Kuantiti A (unit)
24 6